100 Cách Giao Tiếp Cần Học Hỏi Trong Cuộc Sống Hàng Ngày PDF EPUB

"100 Cách Giao Tiếp Cần Học Hỏi Trong Cuộc Sống Hàng Ngày PDF EPUB 🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 100 Cách Giao Tiếp Cần Học Hỏi Trong Cuộc Sống Hàng Ngày PDF EPUB Ebooks Nhóm Zalo 100 CÁCH GIAO TIẾP CẦN HỌC HỎI TRONG CUỘC SỐNG HÀNG NGÀY CUỐN SÁCH NÀY ĐƯỢC XUẤT BẢN THEO HỢP ĐỒNG CHUYỂN GIAO BẢN QUYỀN GIỮA TÁC GIẢ VÀ CÔNG TY VĂN HÓA HƯƠNG THỦY. Bích Lãnh Biên dịch: PHAN QUỐC BẢO 100 CÁCH GIAO TIẾP CẦN HỌC HỎI TRONG CUỘC SỐNG NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA THÔNG TIN MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU 1. GIAO LƯU VỚI BẠN HỌC 2. GIAO TIẾP KHÔNG LỜI GIỮA BẠN HỌC VỚI NHAU 3. CÁCH TÌM SỰ ĐỒNG CẢM KHI BỊ BẠN BÈ GHEN GHÉT 4. CÁCH THANH MINH GIÃI BÀY KHI BỊ BẠN HIỂU NHẦM 5. XỬ LÝ RA SAO KHI BẠN NÓI XẤU SAU LƯNG? 6. HÓA GIẢI MÂU THUẪN GIỮA BẠN BÈ VỚI NHAU 7. TÂM SỰ KHI BẠN MẮC SAI LẦM 8. GIAO LƯU GIỮA THẦY VÀ TRÒ 9. GIÃI BÀY RA SAO KHI GIÁO VIÊN HIỂU SAI VỀ MÌNH? 10. CÁCH ỨNG XỬ KHI KHÔNG VỪA Ý VỚI THẦY CÔ 11. CÁCH GỢI MỞ ĐỐI VỚI HỌC SINH HAY MẶC CẢM, TỰ TI 12. CÁCH ĐỘNG VIÊN ĐỐI VỚI HỌC SINH HAY XẤU HỔ 13. CÁCH XỬ LÝ ĐỐI VỚI HỌC SINH PHẠM SAI LẦM 14. CÁCH GIAO TIẾP VỚI CHA MẸ 15. CÁCH GIAO TIẾP VỚI BỐ DƯỢNG MẸ KẾ 16. CÁCH GIÃI BÀY KHI BẤT ĐỒNG Ý KIẾN VỚI CHA MẸ 17. XỬ LÝ RA SAO KHI BIẾT CHA MẸ XEM TRỘM NHẬT KÝ CỦA MÌNH? 18. CÁCH CẢM THÔNG KHI CHA MẸ HIỂU NHẦM MÌNH 19. ỨNG XỬ RA SAO KHI BỊ CHA MẸ QUỞ MẮNG 20. CÁCH HÒA GIẢI KHI CHA MẸ BẤT HÒA 21. CÁCH ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI KHÁC GIỚI CÓ CẢM TÌNH 22. CÁCH ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI KHÁC GIỚI KHÔNG CÓ CẢM TÌNH 23. ỨNG XỬ TRONG CUỘC HẸN HÒ ĐẦU TIÊN 24. XỬ LÝ RA SAO KHI TÌNH YÊU GẶP TRẮC TRỞ 25. TÂM SỰ GIỮA VỢ CHỒNG Ử Ờ 26. ĐỐI XỬ THƯỜNG NGÀY TRONG CUỘC SỐNG VỢ CHỒNG 27. GIẢI TỎA MÂU THUẪN KHI VỢ CHỒNG XUNG KHẮC 28. CÁCH XỬ LÝ KHI TRONG GIA ĐÌNH XẢY RA TÌNH TRẠNG BẰNG MẶT KHÔNG BẰNG LÒNG 29. CÁCH CƯ XỬ VỚI CON CÁI 30. NHỮNG ĐIỀU NÊN VÀ KHÔNG NÊN TRONG ỨNG XỬ VỚI CON CÁI 31. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI GIÀ 32. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI BỀ TRÊN CỐ CHẤP 33. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI GIÀ TRÁI TÍNH TRÁI NẾT 34. CÁCH ỨNG XỬ VỚI BỀ TRÊN HAY CA CẨM 35. CÁCH ỨNG XỬ GIỮA MẸ CHỒNG NÀNG DÂU 36. CÁCH ỨNG XỬ GIỮA CHÀNG RỂ VỚI BỐ MẸ VỢ 37. GIAO LƯU BẠN BÈ 38. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI XA LẠ 39. ĐỘNG VIÊN, AN ỦI NGƯỜI BẤT HẠNH 40. ỨNG XỬ TRONG TIỆC TÙNG 41. ỨNG XỬ KHI ĐI NHỜ VẢ NGƯỜI KHÁC 42. THĂM HỎI NGƯỜI ỐM ĐAU 43. GIAO LƯU VỚI ĐỐI TƯỢNG PHỎNG VẤN 44. ỨNG XỬ KHI TRẢ LỜI VẤN ĐÁP ĐỂ XIN VIỆC 45. ỨNG XỬ KHI GIÁM KHẢO VẤN ĐÁP KHÔNG HỢP TÍNH CÁCH VỚI MÌNH 46. ỨNG XỬ TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỐI TƯỢNG CÓ PHONG CÁCH LÀM VIỆC KHÁC MÌNH 47. GIAO TIẾP VỚI NHÂN VIÊN 48. GIAO TIẾP VỚI CẤP DƯỚI CÓ VẤN ĐỀ 49. XỬ LÝ RA SAO KHI CẤP DƯỚI NÓI XẤU MÌNH SAU LƯNG Ử Ớ 50. XỬ LÝ RA SAO KHI CẤP DƯỚI KHÔNG CHỊU TIẾP THU Ý KIẾN CỦA MÌNH 51. XỬ LÝ RA SAO KHI CẤP DƯỚI DÂY DƯA CHIẾU LỆ 52. ỨNG XỬ VỚI CẤP DƯỚI XUẤT SẮC 53. XỬ LÝ KHI CẤP DƯỚI CHƯA LĨNH HỘI Ý KIẾN CỦA MÌNH 54. XỬ LÝ RA SAO KHI BỊ CẤP DƯỚI OÁN HẬN 55. GIAO TIẾP VỚI NHỮNG ĐỒNG SỰ KHÁC NHAU 56. GIAO LƯU VỚI ĐỒNG SỰ CÓ BỀ DÀY THÂM NIÊM 57. CÁCH XỬ LÝ KHI ĐỒNG SỰ CỐ Ý GÂY KHÓ DỄ CHO CÔNG VIỆC CỦA MÌNH 58. ỨNG XỬ TRƯỚC YÊU CẦU PHI LÝ CỦA ĐỒNG SỰ 59. XỬ LÝ KHI BỊ ĐỒNG SỰ BÀI XÍCH 60. XỬ LÝ KHI BỊ ĐỒNG SỰ CHỐNG ĐỐI 61. ỨNG XỬ KHI ĐỒNG SỰ GÂY GỔ 62. ỨNG XỬ KHI ĐỒNG SỰ LÊN MẶT CHƠI TRỘI 63. ỨNG XỬ KHI ĐỒNG SỰ CỐ TÌNH KHIÊU KHÍCH 64. CÁCH XỬ LÝ KHI ĐỒNG SỰ TRANH CÔNG 65. CÁCH XỬ LÝ KHI ĐỒNG SỰ ĐỔ LỖI 66. ỨNG XỬ VỚI CẤP TRÊN CÓ PHONG CÁCH LÀM VIỆC KHÁC MÌNH 67. ỨNG XỬ VỚI CẤP TRÊN HAY QUÊN 68. ỨNG XỬ VỚI CẤP TRÊN KHÓ CHIỀU 69. ỨNG XỬ VỚI CẤP TRÊN HAY XÉT NÉT 70. ỨNG XỬ VỚI CẤP TRÊN NÓNG TÍNH 71. ỨNG XỬ KHI CẤP TRÊN PHẠM SAI LẦM 72. ỨNG XỬ TRONG TRƯỜNG HỢP CẤP TRÊN KHÔNG CHẤP THUẬN ĐỀ XUẤT CỦA MÌNH 73. XỬ LÝ KHI QUAN HỆ CỦA BẠN VỚI CẤP TRÊN RẠN NỨT Ứ Ử 74. ỨNG XỬ KHI CẤP TRÊN ĐƯA RA YÊU CẦU KHÔNG HỢP TÌNH HỢP LÝ 75. ỨNG XỬ KHI PHÁT SINH MÂU THUẪN VỚI CẤP TRÊN 76. ỨNG XỬ KHI BÁO CÁO CÔNG TÁC BẰNG MIỆNG VỚI CẤP TRÊN 77. CÁCH TRÌNH BÀY KHI NHỜ CẤP TRÊN GIÚP ĐỠ 78. GIAO LƯU VỚI KHÁCH HÀNG 79. TRAO ĐỔI ĐIỆN THOẠI VỚI KHÁCH HÀNG 80. GIAO LƯU VỚI NHỮNG KHÁCH HÀNG KHÓ CHƠI 81. ỨNG XỬ KHI BỊ KHÁCH HÀNG TỪ CHỐI 82. ỨNG XỬ KHI KHÁCH HÀNG MẶC CẢ 83. ỨNG XỬ KHI HỘI ĐÀM VỚI KHÁCH HÀNG LÂM VÀO TÌNH THẾ BẾ TẮC 84. XỬ LÝ KHI KHÁCH HÀNG ĐƯA RA Ý KIẾN KHÔNG THỎA ĐÁNG 85. XỬ LÝ KHI KHÔNG THỂ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA KHÁCH HÀNG 86. XỬ LÝ KHI KHÁCH HÀNG OÁN TRÁCH KHIẾU KIỆN 87. XỬ LÝ KHI PHẠM SAI SÓT TRONG KHÂU DỊCH VỤ HẬU MÃI 88. GIAO TIẾP TRONG ĐÀM PHÁN THƯƠNG MẠI 89. ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI PHÊ BÌNH CHỈ TRÍCH MÌNH 90. XỬ LÝ KHI XẢY RA BẤT ĐỒNG Ý KIẾN 91. ỨNG XỬ KHI BẢN THÂN MẮC LỖI LẦM 92. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI TÍNH CÁCH KHÁC MÌNH 93. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI TÍNH CÁCH HƯỚNG NỘI, HƯỚNG NGOẠI 94. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI TRẦM TƯ ÍT NÓI 95. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI LẮM ĐIỀU 96. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI NHẠY CẢM Ớ Ờ Ớ 97. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI GHÊ GỚM ĐANH ĐÁ 98. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI BẤT CHẤP LẼ PHẢI 99. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI THÍCH KHOE KHOANG KHOÁC LÁC 100. GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI RA VẺ TA ĐÂY HƠN NGƯỜI LỜI NÓI ĐẦU Trong cuộc sống, không phải ai cũng luôn luôn mở rộng tấm lòng để đón chào người khác. Giao lưu chính là trường hợp hai bên cởi mở tấm lòng để chào đón đối phương thâm nhập nhằm tạo ra sự đồng cảm. Người ta đã tiến hành cuộc trắc nghiệm, quan sát một vận động viên bóng bầu dục trong trận thi đấu: khi anh ta ôm bóng lách qua tuyến phòng thủ của đối phương, thời gian giữ bóng thường không thể vượt quá 2 giây, sau đó phải chuyền cho đồng đội ngay. Như vậy, động tác ném bóng cần phải rèn tập để nâng lên trình độ điêu luyện, vấn đề quan trọng nhất là sự phối hợp hài hòa ăn ý giữa người ném và người nhận, hai bên cần hiểu nhau thật sâu sắc. Khi giao lưu với người khác, thì trong tâm tưởng của chúng ta phải quan tâm đến hai mặt là bản thân và đối phương, nói cách khác là giữ vững lập trường quan điểm của mình, đồng thời xem xét quan điểm lập trường của đối phương. Trước khi nói ra một vấn đề, cần cân nhắc suy đoán xem đối phương sẽ đón nhận câu đó với thái độ ra sao, phản ứng của họ như thế nào. Vì vậy ngữ điệu và biểu cảm cần phối hợp hài hòa với ý tứ trong câu nói, đồng thời theo dõi diễn biến tâm trạng của người nghe để điều chỉnh cho thỏa đáng. Đó chính là kỹ năng giao tiếp với người khác. Biết giao tiếp hiệu quả sẽ hỗ trợ rất lớn cho ta trong công việc và đời sống. Cuốn sách “100 cách giao tiếp cần học hỏi trong cuộc sống” giới thiệu phương pháp giao lưu trong các tình huống khác nhau, xoay quanh các chủ đề: Tiêu điểm giao lưu - Lộ trình giao lưu - Lời cảnh báo của chuyên gia. Nếu trong đời sống, trong công việc bạn gặp phải những vấn đề nan giải, rắc rối, bạn hãy giở cuốn sách này ra, ở đó sẽ có lời giải giúp bạn chuyển hóa tình hình bất ổn thành thuận lợi. Hy vọng cuốn sách sẽ trở thành chìa khóa để bạn mở cánh cửa tâm hồn người khác, phấn đấu trở thành con người giỏi giao tiếp. Chúc các bạn thành công! Soạn giả 1. GIAO LƯU VỚI BẠN HỌC * Tiêu điểm giao lưu: Khi giao tiếp với bạn học, cần để ý xem bạn có hiểu rõ ý mình muốn nói hay không, đồng thời căn cứ vào thông tin phản hồi của bạn để chuyển đổi đề tài. * Lộ trình giao lưu: Giữa bạn học với nhau, hàng ngày bên nhau, vui buồn gắn bó, nên nói năng diễn đạt giỏi chính là kỹ năng giao tiếp với bạn học, trong đó cần chú ý mấy điểm dưới đây: (1) Chọn đề tài cho thỏa đáng Nếu bạn học là người mới gặp nhau lần đầu, thì cần tìm câu chuyện thích hợp. Có khá nhiều cách để mở đầu: hoặc là nói chuyện tùy hứng, trước hết hãy tìm hiểu sở thích của đối phương để vào đề một cách tự nhiên rồi khéo lái câu chuyện diễn biến theo chiều hướng thuận lợi; hoặc là nói chuyện bâng quơ, khéo léo nắm bắt thông tin của người đối thoại, dần dần dẫn dắt câu chuyện vào chủ đề mình quan tâm, tiếp đó đi sâu vào nội dung chính; hoặc trực tiếp đi thẳng vào chủ đề. Nếu cùng lúc giao tiếp với nhiều bạn học, cần phải tìm ra đề tài chung mà mọi người cùng quan tâm, như vậy mới thu hút được sự quan tâm của họ, tạo được bầu không khí hài hòa, cởi mở. (2) Cấu trúc dàn dựng câu chuyện thật tinh tế Khi vui vầy với bạn học, nói chung không thể thiếu những câu chuyện trao đổi tâm tình, nếu biết dàn dựng thật hấp dẫn thì sẽ mang lại hiệu quả như ý. Cuộc giao tiếp được thành công là sự phối hợp ăn ý giữa hai bên đối thoại, bên hỏi cũng như bên trả lời, người này nói xong đến lượt người kia tiếp tục, bày tỏ sự phản ứng của mình trước vấn đề mà đối phương đề cập, như vậy sẽ tạo dựng được bầu không khí đồng cảm thân mật. Khi trao đổi với bạn học, tránh nóng vội chen ngang hoặc ngắt lời đối phương, gây ảnh hưởng tới mạch tư duy của họ. Nếu như cảm thấy đối phương tỏ ra quá say sưa hứng thú với một tình tiết nào đó, càng không nên thô bạo can thiệp, bắt ép họ chuyển đổi sang chủ đề của mình. Khi nói chuyện cảm thấy đối phương chưa hiểu rõ thì phải nhẫn nại giải thích, trình bày cho cặn kẽ, tránh trường hợp không hiểu ý của nhau, đừng để rơi vào tình trạng “ông nói gà bà nói vịt” khiến cả hai bên đều mất hứng. (3) Tránh nói nhiều những câu quen mồm * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Vận dụng phương thức giao tiếp nào, thì sẽ tạo dựng được quan hệ xã giao tương ứng với phong cách giao tiếp đó. 2. GIAO TIẾP KHÔNG LỜI GIỮA BẠN HỌC VỚI NHAU * Tiêu điểm giao lưu: Nhà tâm lý học Mỹ Durabian đã nói: “Biểu đạt thông tin ngôn ngữ = 7% ngữ điệu + 55% biểu cảm”. * Lộ trình giao lưu: Khi giao tiếp, nhiều khi tư tưởng tình cảm bộc lộ ra ngoài một cách tự nhiên thông qua nét mặt, cử chỉ tay chân… mà không cần sự trợ giúp của ngôn từ. Nếu ta chỉ biết lĩnh hội lời nói, mà không kết hợp quan sát, cảm nhận động tác và biểu cảm của đối phương, thì đôi khi không nắm bắt được nội dung mà đối phương thật sự muốn biểu đạt. Cách vận dụng thủ thuật giao tiếp phi ngôn ngữ như thế nào? (1) Ánh mắt Trong quá trình giao tiếp, nhiều người biết vận dụng ánh mắt để chuyển đạt thông điệp tình cảm, còn người nghe cũng coi đó là một phương tiện để tìm hiểu tâm tư, suy nghĩ của đối phương. Khi lắng nghe bạn học nói chuyện, ta nên nhìn vào họ, như thế vừa tỏ sự quan tâm kính trọng, vừa dễ cảm nhận ý tứ của họ. Còn về phía người nói, sau khi nói xong mỗi câu, hãy chú ý nhìn vào mắt người nghe, dường như muốn hỏi “Bạn có nghĩ rằng tôi nói đúng không?”, như vậy sẽ làm cho bầu không khí giao tiếp trở nên gần gũi, cởi mở hơn. (2) Âm điệu Âm điệu cũng là một vấn đề cần vận dụng thỏa đáng trong giao tiếp. Nói cách khác, đó cũng là một điều kiện bảo đảm cho giao lưu tiến hành thuận lợi. Giọng nói nhẹ nhàng, êm ái, chứng tỏ tình cảm cởi mở, chân tình; giọng nói chậm rãi, thâm trầm, thể hiện đồng tình, thông cảm; giọng nói sắc ngọt, hơi run rẩy, biểu thị tâm trạng không vừa ý; nói giọng mũi hoặc ầm ừ thể hiện tính kiêu căng, hợm mình hay khinh người. (3) Tư thế Tư thế cơ thể cũng là một phương thức diễn đạt tư tưởng, tình cảm trong giao tiếp. Tư thế khác nhau tạo ra sự cảm nhận khác nhau về thái độ và tư duy, ví dụ hơi nghiêng người về phía đối phương thể hiện nhiệt tình, hơi cúi mình bày tỏ lòng cung kính, ngửa người ra đằng sau thể hiện tính ngạo mạn trịch thượng, quay lưng về phía đối phương chứng tỏ sự khinh ghét. Tư thế tay càng có sức biểu đạt hiệu quả hơn. Khi bắt tay nhau mà dang rộng các ngón tay cho thấy đó là con người khoáng đạt, nhiệt tình; nếu các ngón tay khép chặt, chứng tỏ là con người thông hiểu, trải đời, cẩn trọng; nếu ngón cái dang ra, các ngón còn lại khép chặt, chứng tỏ đó là con người từng trải trong trường xã giao; nếu chỉ chừa có ba ngón tay, chứng tỏ đó là con người thiếu lễ độ. (4) Cự li Cự li tối ưu trong giao tiếp, là vừa không xâm phạm khoảng không gian tự do khiến đối phương kém thoải mái, cũng không quá cách xa khiến đối phương cảm thấy mình hờ hững, lạnh nhạt hay kênh kiệu, cự li vừa phải sẽ khiến cuộc nói chuyện diễn ra thoải mái thân mật. Nhìn chung, khoảng cách giữa hai bên khi giao tiếp, gần nhất là 1,2 ~ 2,1 mét, xa nhất là 2,1 - 3,7 mét, với cự ly này tiếng nói con người âm vang tự nhiên, gây cảm giác cuộc trao đổi công khai, minh bạch. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Khoa chân múa tay là cách tự thể hiện mình mạnh mẽ hơn bất kỳ lời nói nào. 3. CÁCH TÌM SỰ ĐỒNG CẢM KHI BỊ BẠN BÈ GHEN GHÉT * Tiêu điểm giao lưu: Muốn hóa giải nỗi phiền muộn khi bị bạn bè ghen ghét, là tìm cách chuyển đổi từ lòng ghen ghét sang lòng mến mộ. * Lộ trình giao lưu: Ghen ghét là một vấn đề nổi cộm trong phong cách xử thế của tầng lớp thanh thiếu niên. Đó là trạng thái tình cảm hậm hực khó chịu khi cảm nhận bạn bè vượt trội hơn mình về một phương diện nào đó. Nếu chẳng may bạn rơi vào tình thế bị bạn bè ghen ghét, thì bạn xử lý ra sao? (1) Coi sự ghen ghét của người khác là động lực thúc đẩy mình vươn lên Chẳng hạn trong một hay hai ba kỳ thi, thành tích của bạn đều cao hơn các bạn khác, bạn bè cho rằng bạn là người luôn gặp may, trong lòng họ sẽ ghen với vận may của bạn. Nếu đúng như vậy, bạn chớ lời qua tiếng lại với họ, cho dù có bị khích bác, mỉa mai. Bạn hãy biến lòng ghen ghét của họ thành động lực thúc đẩy mình phấn đấu nỗ lực hơn nữa, hãy chắt lọc những lời đàm tiếu của người khác để tìm ra những điều có lý, những gì thật sự là nhược điểm của mình, để tìm cách khắc phục, sửa chữa. Sau một thời gian cố gắng, thành tích của bạn luôn luôn vượt trội, tiến bộ của bạn chắc chắn ổn định, nổi lên như một tấm gương sáng mà kẻ khác không thể theo kịp, thì mọi người sẽ thay đổi thái độ từ ghen ghét chuyển sang nể phục, bạn sẽ không còn là đối tượng để họ khích bác, mỉa mai nữa. (2) Chủ động dàn hòa cảm thông với người ghen ghét bạn Khi bạn trở thành đối tượng bị ghen ghét trong lòng ai đó, thì bạn hãy chủ động đến với người đó, giãi bày tâm sự với thái độ chân tình, thẳng thắn, tỏ ý khiêm tốn học hỏi. Đây là cách xoa dịu lòng ghen ghét, nâng cao lòng tự tôn của đối phương, tâm trạng ghen ăn tức ở của người đó sẽ nguôi ngoai dần, quan hệ giữa hai bên sẽ hết căng thẳng. (3) Quan tâm, săn sóc người ghen ghét mình Cuộc sống đời thường giúp ta nhận biết một điều, ai biết quan tâm giúp đỡ người khác, thì sẽ hay gặp may mắn hơn người chỉ biết chăm lo cho bản thân, ít ra thì họ cũng không bị người đời ghen ghét bằng những kẻ chỉ sống cho mình. Như vậy, nếu chẳng may ta bị ai đó ghen ghét thì hãy chủ động xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với người đó, quan tâm, săn sóc họ, để họ hiểu rằng sở dĩ mình được như vậy là do cố gắng phấn đấu theo đuổi lý tưởng cao đẹp, mình cũng mong mỏi đối phương tiến bộ như mình, sự thành công của mình hoàn toàn không đe doạ đến số phận của mọi người xung quanh, mà là đáp ứng lòng kỳ vọng của họ. Đây là cách ngăn chặn thái độ ghen ghét, tạo điều kiện cho thanh thiếu niên phát triển một cách lành mạnh. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: “Thà bị người khác ghen ghét, quyết không để người ta thương hại”. Nếu thật sự không có cách gì ngăn trở được thói ghen ăn tức ở của người đời, thì hãy phớt lờ như không có chuyện gì xảy ra, mình cứ đi theo con đường đã chọn. 4. CÁCH THANH MINH GIÃI BÀY KHI BỊ BẠN HIỂU NHẦM * Tiêu điểm giao lưu: Thời gian ví như phèn chua có thể tẩy sạch mọi sự hiểu nhầm. * Lộ trình giao lưu: Hiểu nhầm cũng là một hiện tượng thường thấy trong giao tiếp ở lớp thanh thiếu niên. Làm thế nào để giải tỏa tháo gỡ hiểu nhầm? (1) Tìm ra nguyên nhân dẫn đến hiểu nhầm Đi ngược dòng thời gian, lần theo diễn biến của sự việc để xác định nguyên nhân, đó là tiền đề để xua tan hiểu nhầm. Bạn bị người khác hiểu nhầm cần thể hiện tâm trạng bình tĩnh vững vàng, nếu sau khi phát hiện nguyên nhân không thuận về phía bản thân, hãy kiên trì chờ đợi đối phương tỉnh ngộ, nhận thấy mình đã nghi ngờ oan cho bạn, chắc chắn sẽ có một ngày mọi hiểm nhầm sẽ bị xua tan. (2) Không nên hoang mang, sốt ruột Đành rằng bị bạn học hiểu nhầm là một chuyện chẳng vui vẻ gì, nhiều bạn bị hiểu nhầm lại tỏ ra quá khổ tâm, cho rằng mình bị oan ức nên sốt sắng tìm cách thanh minh, kết quả khiến cho mình càng thất vọng hơn, tình hình trở nên căng thẳng thêm. Tục ngữ có câu: “Có tật giật mình”, nếu mình không làm gì trái với lương tâm đạo lý, thì chẳng tỏ ra hoảng sợ khi nửa đêm khuya vắng ai đó gõ cửa nhà mình. Đinh ninh tin rằng sẽ đến lúc sự việc được làm sáng tỏ, biết chắc chỉ là hiểu lầm, thì nên thản nhiên bình tĩnh mà xử lý. (3) Xử lý hiểu nhầm cho thỏa đáng Bị người ta hiểu nhầm, đương nhiên trong lòng ít nhiều cảm thấy ấm ức, nhưng không vì thế mà ghẻ lạnh xa lánh người đã hiểu nhầm mình, cho dù tâm lý thường tình của con người là như vậy, điều này có thể thông cảm được. Điều nên tránh là không nên sốt ruột tìm cách thanh minh, vì càng giải thích, đối tượng càng nghĩ xấu về mình, làm cho người đó buồn bực thêm, vô hình trung gây thêm trở ngại cho việc tháo gỡ hiểu nhầm. Cách xử lý tốt đẹp nhất là chờ cho người hiểu nhầm vỡ nhẽ ra sự thật, chủ động đến bộc bạch tâm sự, thành khẩn nhận lỗi với người bị hiểu nhầm, tình cảm hai bên thậm chí còn gắn bó thân thiết hơn xưa. Hiển nhiên, nếu chẳng may xảy ra hiểu nhầm, thì giải thích là điều cần thiết, nhưng thái độ phải cởi mở, chân thành, tâm trạng phải bình thản hòa nhã, hai bên nói chuyện thẳng thắn với nhau, có thể nhờ thầy giáo hoặc phụ huynh giảng giải thêm. Bạn hãy tin rằng, chỉ cần hai bên đều có thiện chí tháo gỡ, thì nhất định có ngày nỗi ám ảnh hiểu nhầm sẽ bị tan biến. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Hiểu nhầm giữa bạn học với nhau nên kịp thời tháo gỡ, hãy tìm đến với nhau, để giải quyết tận gốc rễ mọi vấn đề, nếu không hiểu nhầm sẽ như một ổ nhọt độc, phá hủy tình bạn trong sáng của tuổi học trò. 5. XỬ LÝ RA SAO KHI BẠN NÓI XẤU SAU LƯNG? * Tiêu điểm giao lưu: Nếu biết được ai đó nói xấu sau lưng mình bạn hãy tự kiểm điểm bản thân, nếu đúng thì cố gắng sửa chữa, nếu không đúng cũng rộng lòng tha thứ cho người, cách xử sự như vậy sẽ được mọi người khâm phục. * Lộ trình giao lưu: Có câu: “Chẳng có ai không bị người khác bình phẩm”. Khi chúng ta hòa mình vào cộng đồng, hàng ngày quan hệ với mọi người xung quanh, thì bị người khác dị nghị là chuyện thường tình, cho dù họ nói đúng hay sai, thông thường vẫn gây ra phản ứng tiêu cực cho người bị đàm tiếu, lòng tự tôn sẽ bị tổn thương. Nếu bạn nhận thấy người khác nói xấu sau lưng mình, nhất là khi họ dành cho mình những câu nói thật khó nghe, dựng chuyện rất tệ hại, thì thái độ của bạn sẽ ra sao? Phẫn nộ bực bội hay sợ sệt né tránh, có cần xông vào cuộc đối chất cãi vã hay không? Cách xử sự này chẳng thể giải quyết được mâu thuẫn. (1) Học cách đối mặt với dư luận để tiến lên Khi bị bạn học dị nghị, bạn hãy học cách đối mặt với dư luận, không tỏ ra sợ sệt, không vì thế mà suy sụp. Cần biến dư luận thành động lực, thành sức mạnh thúc đẩy mình tiếp tục tiến bước, coi đây là một môi trường rèn luyện làm cho mình dũng cảm cứng rắn hơn lên, để tiếp tục vươn tới mục tiêu đã định, tin chắc sẽ gặt hái thành công. (2) Ứng phó với dư luận một cách có tình, có lý Dư luận có thể phân thành hai loại là động cơ tốt và động cơ xấu, về mặt nội dung bao gồm dư luận đúng và dư luận sai. Đứng trước dư luận sai trái và ác ý, bạn cần có gan chống trả, không để nó tác động xấu đến mình, cần kiên trì giữ vững lập trường quan điểm và cách ứng xử của mình. Đối với dư luận mang động cơ thiện chí, thì cần tìm hiểu, phân tích một cách thấu đáo và tiếp thu những khía cạnh hợp lý. Nếu những lời đàm tiếu của bạn bè là chính xác, phải thành khẩn tiếp thu và cố gắng sửa mình. (3) Tận tình giúp đỡ các bạn thích nói xấu người khác Khá nhiều người có thói xấu thích bới móc chuyện người khác, đó là những kẻ có tính ích kỷ, hẹp hòi và đa nghi, tâm hồn không cao thượng, trình độ năng lực hạn chế. Đối với những người như thế, bạn hãy xử sự theo nguyên tắc lấy lòng tốt đãi người, chủ động chìa bàn tay hữu nghị về phía họ, tận tình giúp đỡ, để họ tự cảm nhận thấy sai lầm khi nói xấu sau lưng người khác. Nếu điều kiện cho phép, bạn có thể chân tình cởi mở trình bày về sự thật có liên quan đến vụ việc được họ đề cập đến, để họ hiểu rõ rằng sự tình thực ra không phải như vậy, chuyện đó hoàn toàn vô căn cứ; giả sử họ bị kẻ khác nói xấu thì sẽ có cảm giác như thế nào, từ đó khơi dậy lòng thông cảm và họ sẽ nhận thức được rằng dựng chuyện bêu xấu người khác là vô tình gây đau khổ và sức ép tâm lý, có thể dẫn đến hậu quả xấu cho người ta, như vậy tự trong lương tâm mình sẽ cảm thấy cắn rứt. Động viên người đó nêu cao tinh thần đoàn kết tương thân tương ái, hãy dồn hết tâm trí và sức lực vào những việc có ích như học hành, công tác, coi việc giúp đỡ hỗ trợ người khác là lẽ sống, là niềm vui. Cách xử lý như vậy không những dẹp yên được dư luận không hay về mình, vừa có tác dụng giáo dục đối tượng hay nói xấu người khác. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Kẻ hay nói xấu sau lưng sẽ bị mọi người xa lánh. 6. HÓA GIẢI MÂU THUẪN GIỮA BẠN BÈ VỚI NHAU * Tiêu điểm giao lưu: Lùi một bước, dường như thấy trời đất rộng mở hơn, chủ động làm lành không những giải quyết được mâu thuẫn mà còn thắt chặt hơn nữa tình bằng hữu giữa bạn học với nhau. * Lộ trình giao lưu: Gắn bó khăng khít như răng với môi, mà cũng có khi răng cắn phải môi; bạn học ngày ngày bên nhau, không tránh khỏi va chạm, phát sinh mâu thuẫn, bất quá cũng là chuyện thường tình, vấn đề đáng nói là xử lý bất hòa ra sao? (1) Đến với bạn bằng thái độ chân tình, rộng lượng sẽ được thông cảm tha thứ Khi xảy ra bất hòa giữa bạn bè, chắc chắn sẽ ảnh hưởng tình đoàn kết, nhiều lúc nguyên nhân sự việc lại không thuộc phía mình, thế nhưng để sớm hóa giải mâu thuẫn bạn vẫn sẵn sàng chủ động đến với đối phương bằng thái độ chân thành, cởi mở mong tìm sự đồng cảm. Nếu nguyên nhân phát sinh xung khắc lại ở phía mình, càng nên tự nguyện kiểm điểm bằng tấm lòng thực sự cầu thị, thừa nhận sai sót của mình, chắc hẳn sẽ được đối phương tha thứ. (2) Tùy theo tính cách khác nhau của đối tượng để tìm ra lối thoát Có thể phân chia tính cách con người thành bốn loại, đó là: Loại học sinh tính khí nóng nảy sẵn sàng cãi lộn bốp chát với người khác, không vòng vo né tránh. Khi giao lưu với họ nên nói thẳng, nói thật, nếu đúng là mình có gì không nên không phải, trước hết hãy tự trách mình, chắc chắn sẽ được đối phương rộng lòng tha thứ. Loại học sinh chín chắn, biết ứng xử đúng đạo lý. Họ thường đấu tranh đến cùng cho lẽ phải, có điều sự việc đã qua họ không bao giờ để bụng. Khi giao tiếp với người có tính khí này, cần trình bày rõ sự thật, có tình có lý, để họ dễ tiếp thu. Loại học sinh tính khí cố chấp, bảo thủ, khó chấp nhận ý kiến của người khác. Khi giao tiếp với những người này, bạn nên điềm đạm, bình tĩnh. Loại học sinh thận trọng do dự, tâm hồn rất nhạy cảm, trí tưởng tượng phong phú, sâu sắc nhưng thích cô độc, hay rụt rè sợ sệt, thiếu quyết đoán. Tùy từng đối tượng mà bạn vận dụng phương pháp giải tỏa cho hợp lý. (3) Khai thác hứng thú của từng người để hòa giải Khi bất hòa với ai đó, bạn hãy chú ý tìm hiểu sở thích, hứng thú của họ, rồi lợi dụng sở thích chung để giải quyết khúc mắc giữa hai bên, nhằm khôi phục tình bạn. Ví dụ người đó thích chơi thể thao, thì bạn rủ họ cùng tham gia thi đấu, hai người cùng chơi để gần gũi trao đổi, tìm sự đồng cảm và xóa tan hiểu nhầm. (4) Nắm bắt thời cơ để hòa giải Có câu: “Rèn thép cũng phải xem độ lửa”, tức là làm gì cũng phải nắm bắt đúng thời cơ, thì mới thu được thành công. Ví dụ nhân lúc đối tượng vui vẻ thì mình chủ động tiếp cận, khi đối tượng đang cáu giận, thì hãy chịu khó đợi chờ. Chọn được thời cơ thích đáng để hòa giải, chắc hẳn đối tượng sẽ đổi giận làm lành. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Cho dù là bạn học thân thiết đến mấy cũng khó tránh khỏi có lúc bất hòa. Hãy chủ động hòa giải để duy trì tình bạn trong sáng. 7. TÂM SỰ KHI BẠN MẮC SAI LẦM * Tiêu điểm giao lưu: Nếu ai đó khen mình trước rồi sau đó mới chê, thì mình cảm thấy dễ dàng tiếp thu hơn. * Lộ trình giao lưu: Nhỡ bạn học phạm phải lỗi lầm, thì mình cần coi trọng phương thức phê phán. Nếu phê phán không đúng cách thì người có khuyết điểm sẽ cho rằng thật ra chỉ trích người khác là để tỏ ra ta đây hơn người, kết quả sinh ra tâm trạng chống đối tiêu cực, như vậy phê bình không đạt được hiệu quả. Phê phán như thế nào để bạn vừa sửa chữa được sai lầm, vừa tăng cường quan hệ tình cảm? (1) Hãy tự phê phán mình trước Trước hết hãy tự bộc bạch những mặt yếu kém của bản thân, rồi mới chỉ ra sai trái của bạn, họ sẽ cảm thấy tâm trạng đỡ nặng nề hơn, làm cho họ có thể tự giác chấp nhận. Nhất là trong trường hợp hai bên phát sinh mâu thuẫn, nếu một bên chủ động nhận lỗi trước thì sẽ dễ dàng thuyết phục bên kia bỏ qua hiềm khích, hai bên sẵn sàng xí xóa khúc mắc để trở lại gắn bó như xưa. (2) Đầu tiên hãy ca ngợi những mặt mạnh của bạn Đòi hỏi bạn nhận lỗi cũng có nghĩa trên một chừng mực nào đó thúc ép bạn phải tự phủ định mình, điều này hiển nhiên là rất khó khăn. Do vậy đầu tiên hãy ca ngợi các ưu điểm của bạn, tạo điều kiện thuận lợi để bạn thoải mái tiếp thu phê bình. Trong quá trình phê phán, hãy phân tích cho bạn thấy rõ nguyên nhân và động cơ dẫn đến sai lầm, khẳng định cái đúng, cái sai. Đối với khuyết điểm thì phải lên án một cách nghiêm túc, đưa đối phương vào tình thế bắt buộc phải thừa nhận để sửa chữa. (3) Dùng cách nói ví von bóng gió để gợi ý Nếu xét thấy không tiện nói thẳng sai lầm khuyết điểm của bạn thì nên vận dụng cách nói bóng gió xa xôi để gợi mở cho bạn tự liên hệ. Cách phê phán này tương đối nhẹ nhàng nhưng đạt hiệu quả cao. (4) Cần giữ thể diện cho bạn Nếu bạn phạm phải sai lầm ở nơi tập trung đông người mà mình lại phê bình tại trận một cách gay gắt, thì cho dù có tình có lý, do bị mất thể diện, bạn cũng khó lòng chấp nhận. Trong trường hợp này tốt nhất là hãy giữ thể diện cho bạn, chờ dịp tiện lợi hãy ôn tồn giảng giải, phân tích cho bạn hiểu. Cách xử sự này hơn hẳn kiểu đốp chát làm mất mặt người ta. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Thói thường, người đời chỉ biết trách cứ người khác, mà không muốn tự lên án mình. Vì vậy khi chúng ta phê phán người khác, cũng nên nhìn nhận lại bản thân, không khéo phê bình giống như xua con bồ câu do mình nuôi bay đi, rồi lại bay trở lại đậu trên nóc nhà mình. 8. GIAO LƯU GIỮA THẦY VÀ TRÒ * Tiêu điểm giao lưu: Cắt thuốc đúng bệnh, mới mong chữa lành cho người bệnh. * Lộ trình giao lưu: Cần đề ra nội dung và mục đích cụ thể của cuộc gặp gỡ thầy trò. (1) Đối với học sinh xuất sắc, giáo viên cần chú ý hạn chế thói kiêu căng, tự phụ của các em, gợi mở cho các em tự đánh giá đúng bản thân. Có một số học sinh xuất sắc thường hay mắc thói tự cao, tự đại, tâm hồn bay bổng, ít nhận biết những mặt hạn chế của mình. Khi tiếp xúc với dạng học sinh này, thầy giáo nên vận dụng phương pháp nhắc nhở. Trước hết khẳng định thành tích vượt trội của em, rồi dùng những hình tượng ngôn ngữ hàm súc bóng gió, làm cho em cảm nhận được yêu cầu của thầy giáo là em nên đánh giá đúng mình, biết người biết ta, nhằm phát huy hơn nữa các thế mạnh vốn có, đồng thời khắc phục các mặt tồn tại, phấn đấu vươn lên theo mục đích đã định. (2) Đối với học sinh yếu kém hay tự ti, giáo viên nên phát huy những điểm mạnh của các em. Học sinh yếu kém về học lực và hạnh kiểm thường bị thầy giáo ghét bỏ, bạn bè xa lánh, nên thái độ biểu hiện trong lớp học của các em này là tự ti, xấu hổ, có ý thức phòng ngừa hoặc chống đối. Thầy giáo nên tiếp xúc với những học sinh này bằng hình thức tâm sự. Trước hết, giáo viên phải dùng nhiều biện pháp để nắm vững tâm lý của học sinh. Khi nói chuyện, chú trọng mặt lý trí và giáo dục, ngôn ngữ sử dụng chặt chẽ, sáng tỏ nhưng cứng rắn. Một mặt tìm ra các mặt mạnh để khai thác, động viên khích lệ em vươn lên hăng hái học tập rèn luyện, xóa bỏ mặc cảm tự ti, thay thế bằng niềm tin vững bước đi lên. (3) Đối với học sinh không biểu hiện tâm trạng gì đặc biệt, giáo viên nên chỉ rõ động cơ để khuyến khích các em năng nổ tích cực hơn nữa Tại nhà trường, nhất là ở các trường không thuộc diện trường điểm, thì học sinh trung bình chiếm tỷ lệ rất cao. Các em tự xếp mình vào diện ẳ ẳ “trông lên thì chẳng bằng ai, trông xuống cũng chẳng ai bằng mình”. Với ý nghĩ như thế, các em không chịu dốc hết tâm sức vào học tập rèn luyện, không hy vọng vượt trội hơn người, nói chung các em mang theo tâm lý phớt đời, coi thường mọi chuyện. Khi giao tiếp với những học sinh này, giáo viên nên vận dụng hình thức khích lệ động viên, ngôn ngữ sử dụng hào hứng thanh thoát, để khơi dậy tinh thần tích cực hăng say của các em. Trong tiếp xúc, giáo viên không được ra vẻ ta là người bề trên, thuộc lớp người đi trước, ăn nói theo giọng kẻ cả. Hãy nhớ lời răn dạy của Khổng Tử: “Ôn như lịch, uy nhi bất mãnh”, nghĩa là ôn hòa nhưng rất nghiêm khắc, uy nghi nhưng không thô bạo, nhằm giúp học sinh tiếp thu một cách thành kính, cảm động. (4) Đối với học sinh vô tình phạm sai lầm với tâm lý tự xỉ vả mình, cần được giáo viên an ủi, khích lệ Có một bộ phận học sinh, biểu hiện thường ngày rất tốt, nhưng do hoàn cảnh khách quan nào đó, chẳng hạn vì chơi với bạn xấu bị họ lôi kéo vào con đường lầm lạc, hay gia đình xảy ra tai họa biến cố khiến tâm lý các em bị xốc, đẩy các em mắc lỗi. Sau đó các em thường tỏ ra buồn chán thất vọng, hoặc hoảng loạn bối rối, lòng tự tôn và niềm tin giảm sút. Giáo viên nên quan tâm săn sóc, động viên an ủi các em, phân tích cho các em thấy điều hơn lẽ thiệt, giúp các em nhận rõ nguyên nhân dẫn đến sai lầm, và quan trọng hơn là chuyển đổi tâm trạng tiêu cực, để làm lại từ đầu. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Nếu như giáo viên đánh đồng mọi học sinh như nhau, rồi áp dụng biện pháp như nhau, không chừng lợi bất cập hại. 9. GIÃI BÀY RA SAO KHI GIÁO VIÊN HIỂU SAI VỀ MÌNH? * Tiêu điểm giao lưu: Thời gian giống như dòng nước sẽ xói mòn, nói cách khác không hề có sự hiểu nhầm vĩnh viễn. * Lộ trình giao lưu: Ở nhà trường, giáo viên và học sinh sớm tối bên nhau, rất có thể vì nhiều lý do khác nhau gây ra hiểu lầm, chia rẽ hoặc mâu thuẫn, đưa đến tình trạng quan hệ thầy trò căng thẳng. Nếu chẳng may bạn bị giáo viên hiểu sai, bạn nên ứng xử ra sao? (1) Bình tĩnh suy xét, tránh đoán mò một cách chủ quan Có một số giáo viên khiển trách học sinh thiếu chính xác hoặc không thỏa đáng, gây ra tâm trạng ấm ức cho học sinh, trong lòng nghĩ rằng giáo viên khinh ghét mình, muốn trù úm mình. Nếu rơi vào tình cảnh đó, các em hãy căn cứ vào hiện thực khách quan để phân tích vấn đề, vì sao giáo viên lại có vẻ xem thường mình, thực lòng thầy cô nghĩ về mình ra sao? Nếu dựa vào suy diễn chủ quan để đoán mò sẽ phát sinh thành kiến với giáo viên. Nên luôn tự nhắc nhở mình rằng, nhiệm vụ chức trách của thầy cô là truyền đạt tri thức và giáo dục đạo đức, nhiệm vụ học sinh là học tập rèn luyện, mọi việc làm của thầy cô đều xuất phát vì sự tiến bộ của học sinh, giữa thầy và trò không hề tồn tại vướng mắc tư tưởng hoặc ân oán cá nhân làm sao thầy cô có thể ghét bỏ học sinh được. (2) Nếu mình đúng thì sẵn sàng nhường nhịn, nếu mình sai thì chủ động nhận lỗi Nếu giữa thầy và trò xảy ra hiểu lầm, trước hết học sinh nên đặt mình vào vị thế của thầy để suy xét, phải chăng thầy cố tình đối lập với mình, bản thân đã có hành động hay lời nói gì không đúng? Bằng cách chuyển đổi vị thế bạn sẽ cảm thông được sứ mạng nặng nề của thầy cô, trong một lớp học rất đông học sinh, mỗi người một tính nết, hoàn cảnh khác nhau, người thầy cần bảo đảm cho từng học sinh đều học hành tiến bộ quả là một công việc khó khăn, cách ứng xử và nhận xét của thầy với từng học sinh không nhất định hoàn toàn chính xác, nếu có điểm gì chưa thỏa đáng không phải là điều gì đáng ngạc nhiên. Theo quan điểm đó nếu tự thấy mình có lỗi thì tích cực sửa chữa, nếu mình không có lỗi thì coi đó là bài học để rút kinh nghiệm cũng hết sức bổ ích. Hiểu nhầm giữa thầy và trò chỉ là chuyện nhất thời, nhưng trước sau học sinh đều nên xử sự theo quan điểm này thì kết cục mọi việc sẽ êm đẹp, hiểu lầm sẽ được hóa giải, quan hệ thầy trò giữ nguyên tính chất thiêng liêng trong sáng vốn có. (3) Vận dụng cách cư xử thật khéo léo Nếu cho rằng thầy cô hiểu sai mình thì không nên nung nấu trong lòng, hãy chọn thời cơ thích hợp chủ động gặp thầy cô để trình bày sự việc, để xua tan sự hiểu nhầm của thầy cô. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Quan hệ thầy trò có giữ được tốt đẹp hay không, cả thầy và trò đều phải cùng nhau tạo dựng. 10. CÁCH ỨNG XỬ KHI KHÔNG VỪA Ý VỚI THẦY CÔ * Tiêu điểm giao lưu: Góp ý với thầy cô nên tuân thủ nguyên tắc tán dương trước công chúng, kể tội chốn riêng tư, nhất thiết không được góp ý với thầy cô ở chỗ đông người. * Lộ trình giao lưu: Có thể nói, ngay cả những giáo viên dạy giỏi, thì trong giảng dạy cũng có thể bị sơ suất chỗ này chỗ nọ, học sinh bình phẩm về phương pháp hoặc nội dung bài giảng của thầy cô cũng có thể thông cảm được, vậy thì học sinh có thể góp ý với thầy cô theo cách nào? (1) Góp ý nên tùy nơi tùy lúc Ngay tại lớp học, nếu phát hiện thầy cô giảng sai hoặc thiếu hợp lý, nếu phát biểu ngay lúc đó sẽ làm phân tán tư tưởng khiến các bạn không tập trung chú ý nghe giảng, hơn nữa làm mất uy tín, thể diện của thầy cô trước đám đông, đưa thầy cô vào tình thế khó xử. Đây là nguyên tắc cơ bản trong đạo lý thầy trò. Vì thế việc đề nghị hay góp ý với thầy cô, nên chọn hoàn cảnh và nơi chốn thích hợp để trình bày. Cần nói ngắn gọn, đi sâu vào trường hợp cụ thể, nhằm thiết thực giúp thầy cô nâng cao chất lượng giảng dạy, mà vẫn giữ được lòng kính trọng đối với thầy cô, không ảnh hưởng đến phẩm chất người học sinh. (2) Thái độ góp ý đúng mực Mục đích góp ý với thầy cô là mong thầy cô tiếp thu, cải tiến, do vậy thái độ góp ý cần khiêm tốn, kính trọng. Nếu không thỏa đáng thì không những không giải quyết được vấn đề, mà trái lại có thể khiến thầy cô bất bình. (3) Bày tỏ ý kiến theo cách gửi thư Rất nhiều vấn đề tế nhị không tiện nói thẳng, mà nên đề đạt theo cách gửi thư, một là không gây tâm trạng khó xử, hai là trình bày vấn đề một cách mạch lạc, khúc chiết hơn. Ngoài ra, nói chuyện trực tiếp có thể do nể nang không dám nói thật suy nghĩ của mình, ngồi viết có điều kiện chọn từ ngữ để biểu đạt ý tứ một cách sâu sắc và toàn diện, để cho người đọc suy ngẫm thấu đáo hơn. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: “Nhân vô thập toàn, vàng mười còn có vết”, giáo viên cũng là con người, không thể cầu toàn. Phát hiện thiếu sót của thầy cô cần ứng xử theo phương châm thông cảm tha thứ. 11. CÁCH GỢI MỞ ĐỐI VỚI HỌC SINH HAY MẶC CẢM, TỰ TI * Tiêu điểm giao lưu: Khi giao lưu với những học sinh hay mặc cảm, tự ti, cần giúp đỡ họ tự nhận thức đúng đắn bản thân, hiểu rõ người khác đánh giá mình như thế nào, tạo điều kiện cho họ gặt hái được thành công. * Lộ trình giao lưu: Tự ti là tâm lý thiếu tin tưởng hoặc tự đánh giá thấp năng lực, trình độ của bản thân, đó là một biểu hiện tiêu cực. Nếu ai đó luôn sống trong mặc cảm tự ti, thì sẽ ảnh hưởng tệ hại đến học tập và cuộc sống, tự ràng buộc năng lực sáng tạo và tài năng trí tuệ của mình. Đối với những học sinh tự ti, giáo viên có thể gợi mở dìu dắt họ từ các khía cạnh dưới đây: (1) Đánh giá học sinh theo hướng tích cực để xây dựng niềm tin Lứa tuổi học sinh có một đặc điểm chung là tự nhìn nhận mình thông qua cách đánh giá của thầy cô, phụ huynh và người trưởng thành. Do vậy, trong lớp học cũng như ngoài đời thường, giáo viên cần vận dụng phương pháp thông cảm, khích lệ, động viên, khuyến khích theo xu hướng tích cực trước từng tiến bộ dù là nhỏ nhặt của những học sinh tự ti, ngay cả trong trường hợp bài vở do thầy ra hoặc thành tích học tập thi cử kém cỏi, thì giáo viên cũng không nên dành cho các em này những lời phê phán gay gắt, ví dụ “Em chẳng làm được việc gì” hoặc “Em là đồ vô tích sự”, thay vào đó là những lời mang tính đồng cảm cổ vũ tràn đầy niềm tin và hy vọng, ví dụ “Em hãy kiên trì, chịu khó hơn nữa, thầy tin là thế nào em cũng vươn lên như bạn bè”, hoặc “Chỉ cần em chịu khó suy nghĩ, tích cực hơn nữa, thành tích của em chắc hẳn sẽ được cải thiện!” Trước thái độ khoan dung rộng mở và tấm lòng mong mỏi của thầy cô, dần dần sẽ hình thành trong các em phẩm chất kiên trì nỗ lực phấn đấu. (2) Điều chỉnh phương thức nhận thức của học sinh Trước hết, hướng dẫn các em tìm tòi phát hiện thật chính xác nguyên nhân gây ra vấn đề tồn tại, không nên quy kết mọi yếu kém hoặc vấp váp về yếu tố năng lực trình độ, mà cần phân tích một cách khách quan tình hình thực tế, rồi tập trung mọi cố gắng để giải quyết những vướng mắc thực tế này. Ngoài ra giúp các em nhận thức được rằng, mọi sự vật trên thế gian đều tồn tại hai mặt tích cực và tiêu cực, con người cần đối phó với hai mặt này theo phép biện chứng, nhằm chuyển hóa mặt tiêu cực thành mặt tích cực. (3) Xây dựng tính cách tốt đẹp cho học sinh Giáo viên chủ động giao cho các em học sinh này đảm đương một số chức trách nhiệm vụ, nhằm tạo môi trường thử thách rèn luyện để các em khắc phục tâm lý rụt rè tự ti, tăng cường tính cách độc lập, mạnh mẽ, nhanh nhạy, quyết đoán trước mọi tình huống. Chuyển đổi phong cách sống thu mình trầm lắng sang phong cách sống mạnh dạn xông xáo, ham thích giao tiếp với tâm trạng hồ hởi tự tin, dần dần các em sẽ chiến thắng được tâm lý mặc cảm tự ti. 12. CÁCH ĐỘNG VIÊN ĐỐI VỚI HỌC SINH HAY XẤU HỔ * Tiêu điểm giao lưu: Khi giao tiếp với học sinh hay xấu hổ, giáo viên nên vận dụng thật nhiều phương thức động viên, khích lệ, nhằm xây dựng và rèn luyện tinh thần dũng cảm vượt qua rào cản về ức chế tâm lý, học cách sống độc lập tự tin và bản lĩnh, xông xáo, bạo dạn. * Lộ trình giao lưu: Rụt rè, xấu hổ là rào cản giao tiếp tương đối phổ biến ở lứa tuổi học trò, do sức ép tâm lý e sợ mà hạn chế ngôn ngữ cử chỉ của các em trong quá trình giao tiếp, làm cho các em không thể biểu đạt được tâm tư tình cảm của mình một cách tự nhiên và hoàn chỉnh, ngăn cản xu thế phát triển tự nhiên trong quan hệ ứng xử. Xấu hổ không thuộc dạng tâm lý bẩm sinh, mà hình thành dần dần do môi trường gia đình, trường học và xã hội, do vậy hoàn toàn có khả năng khắc phục. Muốn loại trừ tâm lý e thẹn, xấu hổ, phải bắt đầu từ mấy mặt dưới đây: (1) Điều chỉnh phương pháp nhận thức của các em Vấn đề cơ bản là giúp các em hiểu được rằng, không phải mọi chuyện trên đời đều diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp, sai sót khiếm khuyết là chuyện thường tình; trong giao tiếp cũng có thể nói lỡ lời hay nói sai, nhưng chúng ta có thể cải chính; công việc không thành công, thì đúc rút kinh nghiệm để làm lại cho tốt, tài năng trí tuệ của con người đều do học hỏi rèn luyện trong thực tế để phát triển lên. (2) Dành cho các em nhiều cơ hội rèn luyện Dành cho các em nhiều cơ hội giao tiếp theo trình tự từ dễ đến khó, dần dần củng cố thêm lòng tự tin và dũng khí, động viên các em chủ động gặp gỡ bạn học, giáo viên và mọi người, chỉ cần vượt qua được bước đi chập chững đầu tiên, thì sau đó mọi chuyện sẽ trở nên dễ dàng, thuận lợi. (3) Nặng về động viên khuyến khích Bất kỳ học sinh nào cũng đều mong mỏi được người khác thừa nhận và khen ngợi, học sinh hay xấu hổ do mặc cảm mình thua chị kém em càng mong mỏi điều này hơn ai hết, trước khi bắt tay vào việc gì, các em đều dự cảm rằng chắc sẽ bị thất bại, nếu đúng thời điểm đó nhận được sự động viên, khích lệ, thì các em sẽ vững tâm hơn để hoàn thành tốt công việc. (4) Truyền thụ cho các em một số phương pháp và kỹ xảo giao tiếp Giáo viên cần dẫn dắt các em thâm nhập cuộc sống để có dịp quan sát học hỏi cách xử thế ở đời, đồng thời căn cứ vào đặc điểm tâm lý và cá tính của từng em để tiến hành phụ đạo cá biệt. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: E ngại thẹn thùng là một nhược điểm rất tồi tệ, nó không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ giao tiếp, mà còn hạn chế sự nghiệp mai sau. 13. CÁCH XỬ LÝ ĐỐI VỚI HỌC SINH PHẠM SAI LẦM * Tiêu điểm giao lưu: Trong giao tiếp với người mắc lỗi lầm, thì điều quan trọng nhất là phân tích gợi mở cho họ nhận ra hậu quả sai lầm của mình và biết chịu trách nhiệm trước lỗi lầm do mình gây ra. * Lộ trình giao lưu: Xử lý học sinh mắc sai lầm là công việc thường xuyên, nhưng cũng khó khăn và đau đầu nhất của giáo viên. Giữ vững nguyên tắc phê bình khiển trách và biện pháp xử lý cụ thể, được coi là vấn đề trọng điểm trong mối quan hệ giao tiếp giữa thầy và trò. (1) Phê bình không phải là quở trách Nếu sai phạm của học sinh chỉ ở mức độ nhẹ và không thuộc phạm trù nguyên tắc, thì việc phê bình được xây dựng trên nền tảng chân thành thông cảm và tôn trọng học sinh, mục đích của việc phê bình là vì hy vọng các em tiến bộ, chứ không nhằm quy kết tội lỗi. (2) Nhằm vào vụ việc chứ không nhằm vào con người Khi phê bình khiển trách học sinh chỉ nên dừng lại ở mức độ xem xét vụ việc, không dựa vào vụ việc để đánh giá con người bằng những ngôn từ đao to búa lớn, đặc biệt không được xúc phạm, lăng nhục nhân phẩm học sinh. Ví dụ có thể nói “Em đã suy nghĩ và hành động sai” “Em đã phạm sai lầm nghiêm trọng”, nhưng không thể nói “Em thật ngu si hư đốn!” “Đúng là mắc bệnh tâm thần”… (3) Nên có độ dừng để cho học sinh có cơ hội làm lại Nhìn chung, học sinh mắc lỗi đa phần là do vô ý, nên khi phê bình hay xử phạt, giáo viên cần dành cho các em cơ hội sửa chữa khắc phục, không dồn các em đến bước đường cùng. (4) Không nên xử lý công khai, chỉ nên xử lý cá biệt Một số giáo viên mang quan niệm cũ, trị một người để răn đe muôn người, thích phê bình xử phạt công khai học sinh mắc lỗi trước mặt cả lớp. Thực tình thì cách làm này có thể gây ra hậu quả “một bạn bị xử lý khiến cả lớp mất vui”. (5) Phân biệt đối xử tùy theo từng đối tượng Xét về góc độ tâm lý học, cùng một động tác kích thích nhưng phản ứng gây ra với từng loại học sinh có tính cách khí chất khác nhau cũng sẽ khác nhau. Nếu như phê bình không thỏa đáng, rất có thể dẫn đến hậu quả hủy hoại sức khỏe, thậm chí đe doạ an toàn tính mạng đối với các em thuộc dạng tự ti yếu đuối. Do vậy phê bình khiển trách cần có độ dừng, phương thức hợp lý, phù hợp với từng loại đối tượng. Các nhà tâm lý cũng như giáo viên dày dạn kinh nghiệm đã tổng kết một số phương pháp xử lý đối với các loại học sinh khác nhau khi các em mắc lỗi, đó là: - Đối với những học sinh táo tợn nóng nảy, thì xử lý thật nghiêm khắc, sau đó áp dụng biện pháp nâng đỡ thúc đẩy, tạo cơ hội cho các em phát triển. - Đối với những học sinh nhanh nhẹn tháo vát, thì nên xử lý theo cách nhắc nhớ răn đe nhiều lần, gây ấn tượng sâu dần. - Đối với những học sinh an phận thủ thường thì nên xử lý theo cách giám sát theo dõi chặt chẽ, kiên trì khuyên bảo, thuyết phục, đưa các em vào khuôn phép. - Đối với những học sinh mặc cảm tự ti, thì nên áp dụng hình thức mưa dầm thấm sâu, cảnh báo theo kiểu ẩn dụ gợi ý để các em nhận ra lỗi lầm và sửa chữa. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Xử lý học sinh phạm lỗi dưới hình thức cá biệt phù hợp với từng loại đối tượng, mang lại hiệu quả giáo dục cao, được coi là một tiêu chuẩn đánh giá tài năng và kinh nghiệm của giáo viên. 14. CÁCH GIAO TIẾP VỚI CHA MẸ * Tiêu điểm giao lưu: Trong phép ứng xử với cha mẹ, cần chú ý ngôn ngữ cử chỉ của mình thể hiện được lòng kính yêu và quan tâm săn sóc đối với cha mẹ, cố gắng không để tâm lý ức chế tạo ra hố ngăn cách giữa hai bên. * Lộ trình giao lưu: Khi lên cấp ba, thì tâm sinh lý của các em học sinh đã ở vào giai đoạn gần hoàn thiện, về học tập, sinh hoạt các em đã có thể tự lập. Nhưng đi đôi với quá trình này, khoảng cách giữa các em và cha mẹ có vẻ ngày càng xa thêm, giao lưu tiếp xúc ngày càng thưa dần, phải làm gì để khỏa lấp hố ngăn cách này? (1) Tự giác thể hiện lòng tôn kính cha mẹ Hiểu rõ những nỗi gian truân vất vả của các bậc làm cha làm mẹ trong lĩnh vực sinh thành nuôi dưỡng con cái, tôn trọng kinh nghiệm xử thế và hiểu biết từng trải của cha mẹ, khiêm tốn lắng nghe những lời dạy bảo và tiếp thu những câu nhắc nhở hợp tình hợp lý, thực hiện những yêu cầu chính đáng của cha mẹ. Trường hợp cho rằng cha mẹ có điều chưa thỏa đáng cũng không được cãi lại, mà có thể trình bày suy nghĩ của mình bằng lời lẽ ôn hòa uyển chuyển và lễ phép, để cha mẹ luôn luôn cảm nhận mình được quan tâm và tôn trọng, có điều kiện suy ngẫm về ý kiến của con, cha mẹ có thể nhận ra sai lầm của mình. (2) Tăng cường tiếp xúc, tâm sự với cha mẹ để rút ngắn khoảng cách về tình cảm Giữa cha mẹ và con cái có sự khác biệt về thế hệ, môi trường xã hội, địa vị và trách nhiệm trước cuộc đời, về quan điểm, tư tưởng, hành vi lối sống cũng có nhiều mặt khác nhau. Nhìn chung lớp người trước rất coi trọng truyền thống, bảo thủ trì trệ, tôn trọng nguyên tắc, mặt mạnh của họ là suy nghĩ chín chắn, thận trọng, nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện. Nhưng có thể kém hòa nhập với thời cuộc, chậm tiếp thu sự vật và xu thế mới. Còn tầng lớp thanh thiếu niên nhạy bén thức thời, dễ dàng hòa nhập với thời đại. Cho dù có sự khác nhau giữa hai thế hệ, nhưng với tư cách là con cái, cần chủ động gần gũi, tâm sự với cha mẹ, trao đổi tư tưởng quan điểm trước mọi vấn đề trong xã hội và đời thường. Mục đích giao lưu là thắt chặt quan hệ, củng cố niềm tin và tình cảm giữa hai bên, mọi hố ngăn cách chắc chắn sẽ được khỏa lấp. (3) Cân nhắc suy nghĩ trước khi nói và làm Học sinh trung học tư duy phóng khoáng, dám nghĩ dám làm, không ngại mạo hiểm, đó là xu thế tích cực trong học tập và sinh hoạt. Nhưng trong giao tiếp với cha mẹ không được thể hiện những mặt mạnh này, mà cần tỏ ra điềm đạm, nhã nhặn, nói năng cử chỉ phải suy trước tính sau, để giành được lòng tin yêu của cha mẹ, không vì nông nổi sơ suất khiến cha mẹ mếch lòng, ảnh hưởng đến bầu không khí êm ấm hài hòa trong gia đình. (4) Nếu xảy ra xung đột bất hòa thì phải xử lý thật khéo léo, tế nhị Nếu phát sinh quan điểm bất đồng giữa con cái và cha mẹ trong một số vấn đề nào đó, thì con cái không được oán thán cha mẹ. Cần phân tích, nhìn nhận một cách khách quan suy nghĩ và quan điểm khác nhau giữa hai bên. Trước hết kiểm điểm sai sót của bản thân, vui vẻ đón nhận ý kiến đề nghị của cha mẹ. Nếu cho rằng lẽ phải thuộc về phía mình cũng không được gây căng thẳng với cha mẹ hoặc ra oán trách cha mẹ không thông cảm với mình, chê bai cha mẹ lạc hậu, lỗi thời không hiểu đạo lý. Hãy học cách chuyển đổi vị thế để tư duy, đặt mình vào cảnh ngộ của cha mẹ để xem xét vấn đề, thông qua trao đổi tâm sự làm cho hai bên giải tỏa mâu thuẫn xung đột, xóa nhòa ngăn cách thời đại giữa hai thế hệ. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau là vấn đề quan trọng hàng đầu trong giao tiếp, kính trọng cha mẹ không phải là tình cảm gượng ép giả tạo giữa con cái và cha mẹ sẽ thu được thành công. 15. CÁCH GIAO TIẾP VỚI BỐ DƯỢNG, MẸ KẾ * Tiêu điểm giao lưu: Con người khác với cây cỏ là sống bằng tình cảm, chỉ cần chịu khó học hỏi, chân thành dâng hiến tình yêu thì sẽ tạo dựng được môi trường gia đình ấm cúng, hòa thuận. * Lộ trình giao lưu: Con cái được sống trong vòng tay của cha mẹ đẻ là một hạnh phúc to lớn, tình máu mủ ruột rà sẽ gắn kết mọi người với nhau. Trường hợp cha mẹ tái hôn, con cái phải tôn trọng cha mẹ kế, thích ứng với bầu không khí và phong cách sinh hoạt trong gia đình mới, hòa đồng với những thành viên khác và cố gắng vun đắp, duy trì bầu không khí đầm ấm trong gia đình mới đó. (1) Tôn trọng, thông cảm, sống chan hòa với bố dượng, mẹ kế Xã hội truyền thống thành kiến khá nặng nề đối với quan hệ con cái và cha mẹ kế. Vì vậy có câu: “Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời mẹ ghẻ mà thương con chồng”. Cho rằng những đứa con rơi vào hoàn cảnh đó thật là đáng thương, bất hạnh. Trước hết con cái cần thông cảm với thành kiến xã hội đang đè nặng lên các bậc cha mẹ kế, trong ứng xử, luôn thông cảm và tôn trọng, đặt niềm tin vào bản chất tốt đẹp của họ, chủ động tiếp xúc, tâm sự, lắng nghe ý kiến và tâm tư suy nghĩ của họ, thắt chặt quan hệ gắn bó giữa hai bên, tạo bầu không khí đầm ấm thương yêu lẫn nhau. Muốn thực hiện được yêu cầu này, phải chú ý mấy điểm nên và không nên dưới đây. Không nên nghe lời gièm pha, khích bác của người đời, rồi về nhà chống đối với cha mẹ kế, bới lông tìm vết những sai sót của họ hoặc nói năng vô lễ, xúc phạm đến lòng tự tôn của họ, đưa họ vào tình thế khó xử. Hoặc do lòng căm ghét cha mẹ kế, trút giận bằng cách phá hủy đồ đạc cá nhân, đơm đặt nói xấu sau lưng cha mẹ kế… (2) Cảm kích trước tấm lòng của bố dượng, mẹ kế Trước sự quan tâm cho dù nhỏ nhặt của cha mẹ kế, bạn cần biểu thị lòng cảm ơn, cao hơn nữa, biết báo đáp lại tâm tình của họ bằng những hành động thực tế, bằng thái độ cung kính lễ phép, chủ động san sẻ đỡ đần họ công việc nội trợ trong gia đình mà mình có khả năng. Thông qua đó, bạn sẽ giành được tình cảm ưu ái của cha mẹ kế. (3) Quan tâm bố dượng, mẹ kế Công tâm mà xét, cha mẹ kế cũng rất mong mỏi nhận được sự quan tâm của con cái riêng hai bên, chỉ cần cảm nhận được sự quan tâm của bạn, họ sẽ tỏ ra vô cùng sung sướng, họ cũng sẽ đáp lại tấm tình của bạn bằng cách săn sóc thương yêu nhiều hơn những gì mà bạn dành cho họ. Chỉ cần một câu nói đại loại như “Dượng hãy nghỉ tay một lát cho khỏe, chớ làm quá sức mà ảnh hưởng sức khỏe”, hay với sức lực và khả năng của mình bạn làm những công việc cụ thể trong nhà, để đỡ đần gánh nặng cho họ, thì theo dòng năm tháng, hai bên sẽ thiết lập được mối quan hệ thắm thiết mặn nồng, một gia đình vui vẻ, đầm ấm. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Nếu bạn muốn duy trì quan hệ đầm ấm hạnh phúc trong gia đình có con riêng sống với bố dượng hoặc mẹ kế, thì không được mang tâm lý chống đối. 16. CÁCH GIÃI BÀY KHI BẤT ĐỒNG Ý KIẾN VỚI CHA MẸ * Tiêu điểm giao lưu: Biện pháp hiệu quả nhất để giữ vững lòng tự tin và tăng cường sức thuyết phục nhằm giành được sự ủng hộ, đó là trước hết biết tiếp thu ý kiến của người khác, tiếp đó nêu quan điểm của mình, cuối cùng coi ý kiến của mình là chuẩn mực. * Lộ trình giao lưu: Do quá trình trưởng thành cũng như môi trường sống của hai thế hệ khác nhau dẫn đến trên một số phương diện, tư tưởng, quan điểm của lớp trẻ không thống nhất với tư tưởng, quan điểm của thế hệ trước, trình độ nhận thức sự vật giữa hai lớp người tồn tại một khoảng cách nhất định, hai bên khó thông cảm với nhau. Như vậy cách hòa đồng tâm lý giữa hai thế hệ như thế nào? (1) Chân thành tiếp thu ý kiến của cha mẹ Xem xét kỹ lưỡng ý kiến nhận xét của cha mẹ xem có hợp tình, hợp lý không, có cao kiến hơn chúng ta không? Nếu qua phân tích đánh giá, cho rằng nguyên nhân bất đồng thật ra là do mình suy nghĩ còn nông cạn, thì nên tự nguyện từ bỏ chủ kiến của mình, chấp nhận ý kiến của cha mẹ, giải quyết vụ việc cho thật tốt. (2) Tranh thủ những điểm tương đồng, gác lại những điểm bất đồng Trong thực tế thường xảy ra tình huống cả hai bên cha mẹ và con cái đều cho rằng ý kiến của mình là đúng, đều đưa ra lý do khá thuyết phục để chứng minh cho lập luận của mình. Trong trường hợp đó, con cái cần bình tĩnh hòa nhã thuyết phục dàn xếp, không ép buộc bên này phải nghe theo bên kia, tốt nhất mỗi bên tạm thời bảo lưu ý kiến của mình, chờ sau này diễn biến thực tế chín muồi, sẽ đưa ra quyết định tiếp thu hoặc loại trừ. (3) Dung hòa ý kiến hai bên Một số trường hợp tuy ý kiến hai bên có chỗ chưa thống nhất nhưng chưa thể xác minh được bên nào hoàn toàn đúng hay hoàn toàn sai, thực tế là ý kiến bên nào cũng có mặt mạnh và mặt yếu. Nếu yêu cầu cha mẹ dứt khoát từ bỏ ý kiến của mình cũng không hợp lý, nhưng mình chấp nhận cả gói ý kiến của cha mẹ càng không thỏa đáng. Tốt nhất là hòa đồng ý kiến hai bên, bỏ phần thô, lấy phần tinh, tạo ra một ý kiến chung hợp tình hợp lý nhất, hoàn hảo nhất. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Thái độ nêu ý kiến càng khiêm tốn càng dễ được đối phương đón nhận. 17. XỬ LÝ RA SAO KHI BIẾT CHA MẸ XEM TRỘM NHẬT KÝ CỦA MÌNH? * Tiêu điểm giao lưu: Xem xét bằng lý trí, hành động theo tình cảm, trong vấn đề tế nhị này, trọng tâm giao tiếp là tạo được sự tin cậy của cha mẹ. * Lộ trình giao lưu: Thường, các bạn học sinh đều có một khoảng trời riêng tư của mình, những chuyện thầm kín chủ yếu được thể hiện dưới hình thức viết nhật ký. Xét về nguyên tắc, nếu chưa được sự đồng ý của chủ nhân, bất kỳ ai cũng không được xem trộm thư từ hoặc nhật ký cá nhân, nhưng do quan tâm đến con cái, cha mẹ thường hay vi phạm điều cấm kỵ này. Mục đích việc giấu giếm xem nhật ký của con là để tìm hiểu thế giới nội tâm của con, đồng thời nắm bắt suy nghĩ của con đối với các bậc làm cha làm mẹ. Thể tất được điều này sẽ tìm ra cách xử lý thỏa đáng. (1) Không được cáu giận, hờn dỗi Khi phát hiện cha mẹ xem lén nhật ký của mình, nhất thiết chớ tỏ ra cáu giận, hờn dỗi với cha mẹ, chớ có nông nổi chụp mũ cho bố mẹ “xem trộm nhật ký của người khác là một việc làm xấu xa” cho dù chân lý nằm trong tay bạn, thì vẫn phải thông cảm cho cha mẹ, nếu xử lý không khéo thì mâu thuẫn hai bên càng thêm khoét sâu, tình cảm giữa cha mẹ với con cái sẽ bị sứt mẻ. (2) Lý giải động cơ tích cực trong hành động của cha mẹ Hãy nhìn nhận xuất phát điểm của việc xem lén nhật ký của con là lương thiện, chỉ vì muốn hiểu con mình một cách thấu đáo, bất đắc dĩ phải hành động như vậy, hoàn toàn không muốn ra oai trừng phạt con, ai cũng biết rõ, muốn giáo dục con người một cách hiệu quả, thì phải hiểu rõ về họ, cha mẹ nào mà chẳng mong muốn con mình trưởng thành bằng anh bằng em. Con cái nhận thức được như vậy thì cách xử sự sẽ nghiêng về khía cạnh tình cảm. (3) Kiên trì giải thích, thuyết phục để cha mẹ hiểu rõ và yên tâm về mình Trước hết làm cho cha mẹ thông cảm, lứa tuổi thanh thiếu niên bao giờ cũng thích giữ kín những chuyện riêng tư, đó là biểu hiện tôn trọng và bảo vệ bản thân. Muốn giáo dục tốt con cái, cha mẹ cần đặt hết lòng tin vào con mình, rút ngắn khoảng cách giữa hai thế hệ, tăng cường trao đổi, tâm sự, nhất là trong những thời điểm con cái rất cần sự quan tâm chỉ bảo của cha mẹ, để tránh mắc phải cạm bẫy lỗi lầm, giảm thiểu mối lo lắng của cha mẹ về con cái. (4) Muốn cha mẹ tin mình thì trước hết mình phải tin cha mẹ Dẫu sao cũng phải thừa nhận một hiện thực, ở lứa tuổi vị thành niên, chưa từng trải cuộc sống, thiếu kinh nghiệm ứng xử, nhận thức còn nông cạn, nhưng tràn đầy sức sống và niềm tin, vì sao lại không chủ động tiếp xúc với cha mẹ để nhận sự giúp đỡ, có thể là do ngại ngùng không thường xuyên giao lưu với cha mẹ, nên cha mẹ mới phải sử dụng cách tìm hiểu mà bạn không hoan nghênh là xem lén nhật ký. 18. CÁCH CẢM THÔNG KHI CHA MẸ HIỂU NHẦM MÌNH * Tiêu điểm giao lưu: Hãy xem xét sự hiểu nhầm của cha mẹ theo xu hướng tích cực hoặc chuyển đổi vị thế để tìm ra cái lý về phía cha mẹ, có như vậy mới có thể bình tĩnh trao đổi, tạo ra sự đồng cảm với cha mẹ. * Lộ trình giao lưu: Hầu như mọi học sinh đều đã có dịp thể nghiệm tình cảnh bị cha mẹ hiểu nhầm, từng nếm trải dư vị cay đắng tức tưởi khi mình hoàn toàn không mắc lỗi mà lại bị cha mẹ áp đặt một cách vô cớ, các em chẳng dễ gì vượt qua được những giờ phút cam go này. Khi bị cha mẹ hiểu nhầm, các em nên ứng xử ra sao? (1) Chịu khó chấp nhận cha mẹ trách mắng Hãy nhẫn nại lắng nghe những câu mắng mỏ, những lời kể tội của cha mẹ để tìm hiểu nguyên do đầu đuôi vụ việc là gì, vì sao dẫn đến sự hiểu nhầm tai hại như vậy. (2) Giữ thái độ bình tĩnh lắng nghe Nhiều sự việc rắc rối phức tạp không dễ dàng phân trần cho ra nhẽ ngay được, nhất là khi tâm trạng của cha mẹ đang bị kích động, càng giải thích càng như đổ thêm dầu vào lửa. Chi bằng cung kính lắng nghe, chờ khi cha mẹ bình tâm lại, chọn một thời cơ thích hợp để trình bày. (3) Tạm thời lùi một bước Đang khi cha mẹ cáu giận, hãy để yên cho họ nói, chớ có thanh minh, sẽ bị coi là vô lễ, trứng khôn hơn vịt, đừng để cho tình hình xấu thêm. Tốt nhất là tạm thời rời xa khỏi hiện trường, tìm một nơi vắng vẻ để lấy lại bình tĩnh và suy ngẫm, làm cho cha mẹ nghĩ rằng phỏng đoán của họ là đúng sự thực, con đã phải nhận lỗi. Chờ sau này đến khi tình hình hòa dịu hãy lựa lời giải thích cho cha mẹ hiểu rõ sự tình. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Tranh cãi chỉ có tác dụng hả giận nhất thời, không những chẳng giải quyết được vấn đề mà trái lại còn làm cho quan hệ căng thẳng hơn. 19. ỨNG XỬ RA SAO KHI BỊ CHA MẸ QUỞ MẮNG * Tiêu điểm giao lưu: Đứng trên lập trường cha mẹ trình bày đúng sự thật, hợp tình lý đạo nghĩa, là cách ứng xử tối ưu. * Lộ trình giao lưu: Ngày nay, vẫn còn một số bậc cha mẹ quan niệm rằng “thương con cho roi cho vọt, ghét con cho ngọt cho bùi”, đó chính là tàn dư của tư tưởng giáo dục theo truyền thống xưa cũ, cho rằng dưới đòn roi sẽ rèn đúc ra người con có hiếu. Nếu chẳng may bạn sinh sống trong một gia đình mà cha mẹ còn mang nặng quan niệm cũ như thế, thì bạn nên xử sự ra sao cho phải? (1) Thông cảm với nỗi lòng của cha mẹ, chớ tạo nên tình thế đối kháng Nếu con không làm gì sai mà bị cha mẹ hiểu nhầm chửi mắng thậm tệ hay đánh đập, đương nhiên là cảm thấy ấm ức khổ tâm, điều này cũng dễ dàng lý giải. Có điều con cái nên suy nghĩ sâu hơn, xuất phát điểm của cha mẹ cũng chỉ vì thương con, muốn con nên người, khi đánh mắng con thì trong lòng họ cũng chẳng sung sướng vui vẻ gì, trái lại hết sức phiền muộn. Nhất là sau đó cha mẹ nhận ra chỉ do hiểu lầm, thì họ càng ân hận, nhẽ ra không nên hành động nông nổi như vậy. Tuy nhiên phận làm con, phải biết suy nghĩ thay cho cha mẹ, họ đã phải nếm trải bao nhiêu gian nan vất vả để nuôi dạy mình khôn lớn, đừng có đặt vấn đề xem xét ai đúng ai sai, mà chỉ nên tỏ ra chăm ngoan hơn trước để cha mẹ yên lòng, nhất thiết không được nung nấu tình cảm chống đối. (2) Khi cha mẹ bình tâm hết giận hãy trình bày cặn kẽ đầu đuôi Trong khi cha mẹ đang cơn nóng giận, bạn nên nhẫn nhục chịu đựng, chớ vội phân trần thanh minh, như vậy hậu quả không chừng còn tệ hại hơn, vì cha mẹ cho rằng đã phạm lỗi lại còn ngoan cố biện bạch, quan hệ hai bên sẽ càng thêm căng thẳng. Cách ứng xử đúng mực nhất là chờ cho cha mẹ nguôi giận, hoặc chọn thời cơ cha mẹ vui vẻ, mới lựa lời nói lại cho cha mẹ hiểu rõ sự tình. Tuy nhiên việc trình bày ở đây hoàn toàn không nhằm mục đích phân định thắng thua mà chỉ mong cha mẹ hiểu đúng mình hơn, từ nay về sau nên áp dụng cách giáo dục đúng đắn hiệu quả hơn. Nội dung giải thích cũng nên sơ sơ vài nét cơ bản, đừng làm cho cha mẹ xấu hổ, vì đây là một vấn đề hết sức tế nhị, cần tạo ra sự đồng cảm thân mật, để hai bên quan tâm gần gũi nhau hơn trước. (3) Dũng cảm đối mặt với lỗi lầm của mình Nếu đúng là mình sai nên bị cha mẹ đánh mắng, cần thành khẩn nhận lỗi với cha mẹ quyết tâm sửa chữa tận gốc không để tái phạm. Nếu sai lầm đến mức độ nghiêm trọng hoặc gây thiệt hại thương tổn cho người khác, thì hãy suy nghĩ nhiều về nguyên nhân và hậu quả để tự răn đe mình. Con ngoan là cách tốt nhất để tránh bị cha mẹ quở mắng. Cũng không nên giả bộ vâng lời ngoài mặt, nhưng trong bụng không phục, ngấm ngầm chống đối, thậm chí né tránh sự mắng mỏ của cha mẹ bằng cách nói dối. Kết quả trở thành con người dối trá, không nhận được sự giúp đỡ và tình yêu thương của cha mẹ, sẽ ngày càng lún sâu vào con đường tội lỗi. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Thế giới trẻ thơ hoàn toàn khác với thế giới của người trưởng thành, cha mẹ cần tạo khung cảnh cho con cái phát triển tự nhiên lành mạnh, chớ can thiệp thô bạo, quản lý nghiêm ngặt, ảnh hưởng xấu đến quá trình trưởng thành của các em. 20. CÁCH HÒA GIẢI KHI CHA MẸ BẤT HÒA * Tiêu điểm giao lưu: Dùng tình yêu thương cha mẹ dành cho mình làm chất xúc tác để hóa giải bất đồng. * Lộ trình giao lưu: Khi cha mẹ bất đồng ý kiến hoặc xảy ra tranh cãi với nhau, phận làm con không được xử sự theo quan điểm chuyện chẳng liên quan đến mình, chớ tham gia. Vì cha mẹ xung khắc liên miên sẽ phá vỡ bầu không khí đoàn kết thân ái trong gia đình, thậm chí rạn nứt quan hệ hôn nhân, hiển nhiên là ảnh hưởng đến tâm trạng, trưởng thành của con cái. Nên nhớ rằng không ai đóng vai trò hòa giải thích hợp hơn là con cái, bởi vì đó là vị sứ giả được cả hai bên cha mẹ yêu mến tin tưởng. Do vậy nếu cha mẹ xảy ra bất hòa, bạn hãy lãnh nhận trách nhiệm to lớn này. (1) Khi xung đột giữa cha và mẹ trở nên căng thẳng, không ai chịu ai, bạn cần chủ động đứng ra dàn xếp Nhiều khi chỉ vì một chuyện không đâu mà cha mẹ phát sinh mâu thuẫn, không ai chịu nhường nhịn đối phương, chuyện bé xé ra to, từ tranh luận phát triển thành cãi lộn hay ẩu đả, có nguy cơ tan vỡ, đòi đâm đơn ra tòa yêu cầu ly hôn. Đây chính là thời điểm người con phải chủ động tiến hành hòa giải, vì con cái là nhân vật trung gian được cả hai người yêu quý, nghĩa là có ưu thế tuyệt đối đóng vai trò sợi dây gắn bó tình cảm giữa hai người, người ngoài không thể thay thế được, nếu con nói có tình có lý, chắc hẳn cha mẹ sẽ nghe theo, tình yêu thương có sức mạnh chiến thắng hận thù. (2) Sau cuộc cãi vã, cha mẹ có phần hối hận, nhưng còn ngại ngùng sĩ diện, chưa ai chủ động làm lành, bạn phải đứng ra thu xếp cho trọn vẹn Có thể cuộc cãi vã diễn ra trước mặt con cái, tuy rất ân hận, nhưng vì sĩ diện, nếu một bên chủ động dàn hòa, thì e ngại con cái cho rằng sai trái thuộc về phía mình nên mình phải chịu thua, uy tín của mình trong mắt con sẽ bị xuống cấp. Vì xấu hổ mà hai bên đành giữ thế giằng co, đó là tình huống khó xử, không ai khác ngoài con cái đủ khả năng dàn xếp chuyện này. Tuy nhiên bắc nhịp cầu nối liền tình cảm phải thật khéo léo, tinh tế, làm cho cha mẹ đều không cảm thấy gượng ép thiếu tự nhiên. (3) Tác động một bên, tiến tới hòa giải hai bên Sau cuộc cãi lộn có thể xảy ra tình huống: một người đã nguôi giận, mong muốn dàn hòa, nhưng người kia vẫn chưa nguôi ngoai, cố tình làm căng. Với mục đích khôi phục hòa khí trong gia đình, con cái nên tác động vào bên còn đang trong cơn giận dỗi, khéo léo truyền đạt thông điệp cầu hòa của người kia với sự phối hợp của người muốn cầu hòa, sức cảm hóa của con cái đối với cha mẹ rất nặng ký, con nói có tình có lý, cha mẹ nào mà chẳng nghe. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Chẳng may lâm vào cảnh ngộ cha mẹ bất hòa, con cái là nhân vật trung gian hòa giải rất quan trọng. Người đóng vai trò cầu nối phải tỉnh táo, tháo vát, công minh chính trực, không bênh che bên nào, thì mới đạt được kết quả. 21. CÁCH ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI KHÁC GIỚI CÓ CẢM TÌNH * Tiêu điểm giao lưu: “Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”, đó là câu nói trong Binh thư, nhưng có thể vận dung vào lĩnh vực tình yêu: có hiểu rõ đối phương, mới có thể ứng phó một cách thông minh, sắc sảo trước những tình huống bất ngờ, xác suất thành công sẽ được tăng cao. * Lộ trình giao lưu: Trên trường xã giao, nếu bạn may mắn gặp được người khác giới khiến mình rung động xao xuyến, chớ vội vàng đốt cháy giai đoạn, đòi hỏi đối phương phải trở thành bạn tình ngay. Giao tiếp thành công làm cho hai bên hiểu nhau, ngày càng xích lại gần nhau, cuối cùng sẽ thỏa mãn ước mơ. (1) Gợi chuyện Khi tiếp xúc với người khác giới xa lạ cùng trang lứa, thì câu nói mở đầu để làm quen vô cùng quan trọng, trước hết phải chế ngự tâm trạng xúc động và tâm lý tự ti, rồi chọn một đề tài thật tế nhị, có thể nói bâng quơ về một hiện tượng đang diễn ra tại hiện trường, âm điệu vừa đủ cho người đó nghe thấy, ví dụ: “Hôm nay thời tiết thật là đẹp” chỉ cần thu hút sự chú ý của đối phương. Nếu bắt gặp ánh mắt của nhau thì hãy chủ động mỉm cười gật đầu chào, thái độ thân mật nhưng không thiếu vẻ tự nhiên. (2) Nói chuyện vô thưởng vô phạt Nếu nhận thấy đối phương tỏ ý hưởng ứng, thì hãy tiếp tục dò hỏi sâu hơn một chút để lấy cớ làm quen, ví dụ bạn đi đâu đấy, bạn học trường nào hay làm ở công ty nào. Kỵ nhất là thái độ của bạn tỏ ra bối rối, căng thẳng, dễ bị đối phương nghĩ rằng bạn mang ý đồ bất chính, vả lại khi mất bình tĩnh thì nói năng thật là ngây ngô. (3) Giai đoạn thăm dò Khi câu chuyện trao đổi giữa hai người tương đối ăn nhập, bạn hãy mạnh dạn thăm dò, chuyển hướng câu chuyện về tìm hiểu tên họ, địa chỉ, nghề nghiệp, gia đình, quá trình từng trải. Tuy nhiên cách trao đổi phải nhẹ nhàng, thoải mái, không giống cuộc hỏi cung của nhân viên điều tra, vừa nói chuyện vừa xem xét biểu cảm phản ứng, nếu thấy đối phương không muốn trả lời nội dung mình muốn biết, chứng tỏ đã chạm vào khu vực kiêng kỵ thì phải né tránh, cần vận dụng linh hoạt cách nói lấp lửng, chuyển đề tài trong bầu không khí vui vẻ, thoải mái. Tránh kiểu nói chuyện nhát gừng, hỏi gì trả lời nấy, làm cho cả hai bên giao lưu tư tưởng và tìm hiểu lẫn nhau một cách tự nguyện và tự nhiên, muốn thăm dò người ta thì trước hết hãy chủ động giới thiệu về mình thật chân tình, cởi mở. Nếu người nghe tỏ ra hờ hững lảng ra thì đó là điềm báo trước không có duyên với nhau, có điều cũng chớ nên thể hiện thực thà một cách ngây thơ khờ dại, khiến đối phương đánh giá quá thấp mình. Ngược lại cũng chớ có khoe môi múa mép ba hoa khoác lác chuyên trên trời dưới biển, khiến đối phương cảm nhận mình là con người đồng bóng, giả tạo. (4) Tìm hiểu theo chiều sâu Nếu hai bên ngày càng tỏ ra ý hợp tâm đầu thì sẽ tự nhiên chuyển sang giai đoạn đi sâu tìm hiểu, trên cơ sở hiểu rõ về nhau sẽ nảy sinh tình cảm. Khi tương đối nắm bắt được tâm tư của đối phương thì có thể bắn mũi tên thăm dò tình yêu, thông điệp tình yêu phải nửa kín nửa hở, không nên quá lộ liễu thẳng thừng, khiến cho người nhút nhát phải hoảng sợ bỏ chạy. Thông thường, sau khi phát thông điệp đi, khá lâu mới nhận được tín hiệu trả lời, đó chính là thời gian suy nghĩ và thử thách, cần phải bình tâm kiên nhẫn đợi chờ, không được sốt ruột. Khi được đáp ứng có nghĩa bạn đã giao lưu thành công, một chặng đường mới sẽ mở ra trước mắt hai người. Cần lưu ý các bạn rằng, quá trình giao lưu để đi đến tình yêu khá dài, trải qua nhiều cuộc gặp gỡ hẹn hò, có thể xảy ra hiểu nhầm trắc trở, nhưng nếu cả hai phía đều chân thành và cởi mở, thì sẽ đến ngày gặt hái kết quả như mong muốn. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Tìm hiểu yêu đương không nên quá sốt sắng, có lúc vồ vập, có lúc hờ hững, vận dụng chiến thuật muốn bắt thì giả bộ thả ra. 22. CÁCH ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI KHÁC GIỚI KHÔNG CÓ CẢM TÌNH * Tiêu điểm giao lưu: Nếu nhận định đối phương là người bộc trực bỗ bã, mà mình không có cảm tình thì vận dụng cách từ chối thẳng thừng. Nếu đối phương là người đa cảm, dễ xúc động thì nên từ chối một cách tế nhị khéo léo bằng tình cảm trân trọng và chân thành. * Lộ trình giao lưu: Trong cuộc đời, có thể xảy ra chuyện khó xử là một anh chàng được nhiều cô gái cảm tình, ngược lại một cô gái được nhiều thanh niên theo đuổi. Nếu bạn rơi vào tầm ngắm của những cô gái mà bạn không yêu, hãy lựa lời chối khéo: “Thật tiếc là tính tình chúng mình khác nhau xa quá, e rằng không thể kết hợp với nhau”, “Em là một cô gái rất đáng yêu, biết bao chàng trai mến mộ em, tin rằng rồi em sẽ chọn được người bạn đời như ý”. Còn người con gái sẽ trả lời chàng trai không lọt mắt xanh của nàng: “Anh là người đàn ông tốt bụng. Em rất kính trọng anh, nhưng chúng ta chỉ nên là bạn với nhau thôi!” Những câu nói như vậy khiến người bị từ chối phần nào được an ủi. (1) Từ chối bằng những phương thức thật mềm mỏng Chỉ cần đạt được mục đích làm cho đối phương hiểu rõ ý tứ của mình, không đưa họ vào tình thế khó xử, tốt nhất hãy chọn cách diễn đạt thật uyển chuyển để đối phương tự nguyện từ bỏ theo đuổi với những cách nói xa xôi bóng gió như “Em đang tập trung học hành hoặc ổn định công ăn việc làm, trước mắt chưa nghĩ đến chuyện chồng con, mong anh thông cảm” hoặc “Cha mẹ em mong muốn em thư thả chuyện yêu đương, em thật tình không muốn trái ý cha mẹ”. (2) Chớ có ra vẻ ỡm ờ nước đôi Khi bạn đã dự định từ chối tình yêu của ai đó, thì trong giao tiếp tuyệt đối không được chơi trò ỡm ờ nước đôi, làm cho đối phương ngộ nhận rằng vẫn còn hy vọng, chẳng hạn cách nói “Anh cứ bám riết em như vậy người ngoài trông vào chả ra làm sao”. Đối phương có thể lý giải bạn nói như vậy là do bản tính con gái hay xấu hổ e thẹn mà thôi. (3) Dù có chia tay cũng chớ có cạn tàu ráo máng Hai người phải chia tay nhau vì lý do nào đó, cũng không đến nỗi đoạn tình tuyệt nghĩa, cách xử lý êm đẹp là gặp nhau thưa dần, điện thoại vẫn có thể gọi nhưng tần số ít hơn và nói ngắn hơn, lời lẽ chỉ nói chuyện bâng quơ, không còn mặn mà tình cảm như xưa, như vậy cả hai bên đỡ cảm giác hụt hẫng. Nếu một trong hai bên xử sự một cách nông nổi, dứt bỏ thẳng thừng bằng lời tuyên bố xúc phạm, thì kẻ thất tình bị ruồng bỏ có thể đáp trả bằng hành động quyết liệt gây hậu quả nghiêm trọng, cả hai đều bị thua thiệt khổ đau. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Dù chẳng nên vợ nên chồng, thì ít ra vẫn có thể làm bạn, chớ đẩy nhau vào con đường thù hận đối kháng. 23. ỨNG XỬ TRONG CUỘC HẸN HÒ ĐẦU TIÊN * Tiêu điểm giao lưu: Giữ tâm trạng thật bình thản, tránh nóng vội đốt cháy giai đoạn, nói chuyện tâm sự nhẹ nhàng tự nhiên, nhằm để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm hồn đối phương. * Lộ trình giao lưu: Con trai con gái sắp bước vào cuộc hẹn hò đầu đời, nói chung tâm trạng rất xao xuyến, bồi hồi, nên khi gặp nhau thường tỏ ra vụng về, lúng túng, nói năng ấp úng, chẳng ăn nhập gì cả. Vì vậy hãy chuẩn bị tâm lý thật chu đáo, để khi vào cuộc ứng xử cho thật lưu loát không mất thế chủ động. Vậy thì ứng xử ra sao để hai bên đều cảm thấy mãn nguyện? (1) Mở đầu câu chuyện bằng những câu xã giao bình thường, dần dần chuyển vào chủ đề chính. (2) Mạnh dạn tự giới thiệu mình, nói về tình hình bản thân và gia cảnh, về nghề nghiệp, sở thích, tính tình, mơ ước hoài bão v.v… (3) Cùng trao đổi về sở thích hứng thú chung hoặc những vấn đề mà hai bên cùng quan tâm. (4) Bộc lộ tình cảm một cách kín đáo, ý nhị, nhưng chớ vội vàng hứa hẹn như đinh đóng cột, hãy bỏ ngỏ một khoảng cơ động để có thể thoái lui. (5) Khi tâm sự cần chú ý quan sát cảm nhận và phản ứng của đối phương, tránh gây hiểu lầm đáng tiếc. (6) Khi tự khẳng định trong lòng mình đã yêu, thì có thể bật đèn xanh bằng câu: “Mình cảm thấy cuộc gặp gỡ hôm nay thật thú vị, suốt đời không thể quên! Còn bạn thì sao?” (7) Nếu một bên đưa ra đề nghị, hãy chờ thêm một thời gian để suy nghĩ cân nhắc thêm, thì người kia sẽ trả lời: “Mình hy vọng tình cảm hai đứa không chỉ dừng lại ở đây, ý bạn ra sao?”. (8) Nếu cả hai hay một bên không vừa ý thì có thể nói bóng gió rằng: “Chuyện này chúng mình nên tạm dừng ở đây để xem xét thêm”, hoặc nói thác: “Mình cần tranh thủ ý kiến của cha mẹ hay bạn bè” rồi chào nhau chia tay một cách lịch sự, giữ đúng lễ nghĩa tôn trọng lẫn nhau, chớ để lộ cho đối phương biết là mình không vừa ý. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Hạnh phúc nằm trong tay ta, hãy tự mình giành lấy, chớ có ngồi chờ người khác ban phát hạnh phúc cho mình. 24. XỬ LÝ RA SAO KHI TÌNH YÊU GẶP TRẮC TRỞ * Tiêu điểm giao lưu: Khi tháo gỡ khúc mắc trong tình yêu, nếu người này biết nghĩ hộ cho người kia, xử lý vấn đề một cách thấu tình đạt lý, thì sóng gió rồi sẽ bình yên. * Lộ trình giao lưu: Mọi cặp trai gái yêu nhau đều mong mỏi tình yêu ngọt ngào êm ái sẽ đi đến kết quả tất yếu là dắt tay nhau vào tiệc cưới. Nhưng sự đời thường trớ trêu, khá nhiều cặp tình nhân không gặp may mắn như mong đợi, bởi trong quá trình tìm hiểu phát sinh nhiều mâu thuẫn, hai bên đều cảm thấy bị giày vò hết sức khổ tâm, có thể do một bên không vừa ý, gây ra khổ đau cho bên kia, bất hòa có lúc căng thẳng đến mức xúc phạm, gây tổn thất cho nhau, tự mình đều cảm nhận mất mát. Cách xử lý trắc trở trong tình yêu sao cho thỏa đáng? (1) Chớ vì sĩ diện mà hành động thiếu suy nghĩ Khi vụ việc bất hòa vỡ lở, hai bên nam nữ cần giữ thái độ điềm tĩnh, khách quan, chớ có vì sĩ diện mà hành động quá đáng. (2) Mâu thuẫn trong tình yêu, do hai người giải quyết là chủ yếu Hai người hiểu rõ nhất nguyên nhân và quá trình dẫn đến xung đột, vì vậy cũng chỉ có hai người với thái độ tỉnh táo lý trí, biết đặt mình vào địa vị đối phương để thông cảm cho nhau, tình cảm chân thành xây dựng, thì chắc hẳn sẽ tháo gỡ được. Ngay cả trường hợp tình yêu không có cơ hội cứu vãn, nếu hai bên có thiện chí, thì cũng không đến nỗi để thù để hận cho nhau. Nếu một bên cố tình ngãng ra, tìm cách bới lông tìm vết để hạch tội bên kia, đày đọa làm khổ người khác cho hả giận trong lòng mình, thì tình yêu chắc chắn tan vỡ. (3) Khi xử lý trắc trở trong tình yêu, hãy yêu cầu nghiêm khắc với mình, khoan dung độ lượng với đối phương Khi tình yêu gặp trắc trở, thì tâm lý chung người ta chỉ biết đổ lỗi cho đối phương, tự ví mình như nạn nhân oan uổng, do vậy sinh lòng ghen ghét thù hằn, chẳng có lợi gì cho việc giải tỏa trở ngại, mà còn làm cho vấn đề nghiêm trọng thêm, thậm chí đến mức vô phương cứu chữa. Vậy thì nếu mang động cơ xây dựng thật lòng muốn tháo gỡ ách tắc, trước hết hãy yêu cầu nghiêm khắc với bản thân, tự lên án cái sai của mình, nhằm hạn chế không cho tình hình xấu thêm. Nếu hai bên chưa đến mức không còn tình cảm với nhau, tình xưa nghĩa cũ vẫn còn quyến luyến bịn rịn, thì hãy hồi tưởng về những ngày tháng hạnh phúc thơ mộng bên nhau, ngẫm nghĩ về những điều tốt đẹp đối phương đã dâng hiến cho mình, về tình nghĩa mặn nồng thuở trước, coi đó là liều thuốc để chạy chữa vết thương lòng hiện nay, sợi dây tình cảm lại được chắp nối. Nếu hai bên cảm thấy thật sự cạn tình cạn nghĩa, đành áp dụng giải pháp chia tay, thì nên xử lý một cách thận trọng, có tình có lý. Khi hai bên ân ái mặn nồng vẫn phải tỉnh táo nhìn nhận khuyết nhược điểm của đối phương, không quá say mê mù quáng thần tượng hóa người tình, còn khi tình cảm rạn nứt hãy nghĩ nhiều về mặt mạnh của đối phương để mà thông cảm tha thứ, có như vậy mới xây dựng được tình yêu bền vững. Nhỡ ra phát sinh mâu thuẫn thì mỗi bên đều chân thành nhận lấy trách nhiệm về mình, cố gắng khắc phục sửa chữa, chắc hẳn sẽ được bên kia bỏ qua. Nếu hai bên cho rằng không thể hàn gắn hoặc một bên một mực dứt bỏ thì hãy dũng cảm đối mặt với hiện thực, giải quyết cho thật thỏa đáng nhằm đảm bảo hạnh phúc lâu dài cho cả hai người. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Suy cho cùng thì bi kịch trong tình yêu chính là sự xung đột trong quan điểm về tình yêu. Thất bại trong tình yêu không đồng nghĩa với thất bại trong cuộc đời, nhưng nếu quan niệm về tình yêu sai lạc, thì mọi cuộc tình đều dẫn đến kết cục thất bại. 25. TÂM SỰ GIỮA VỢ CHỒNG * Tiêu điểm giao lưu: Vợ chồng cần thường xuyên tâm sự để thể hiện tình yêu dành cho nhau. * Lộ trình giao lưu: Vợ chồng là mối quan hệ gắn bó mật thiết nhất, nhưng khá nhiều người lại coi nhẹ khâu giao lưu giữa hai người. Thực tình thì quan hệ vợ chồng vẫn cần được thường xuyên vun đắp, củng cố, mới được bền vững dài lâu, đòi hỏi cả hai bên đều phải nỗ lực cố gắng làm cho tình yêu giữa họ ngày càng thăng hoa, điều này không phải là dễ dàng thực hiện. Muốn giữ mãi chất lãng mạn như thuở yêu đương, thì cả hai người đều phải quan tâm đến từng khía cạnh và chi tiết nhỏ nhặt nhất. (1) Chớ quên những ngày kỷ niệm đặc biệt Những mốc son thời gian có ý nghĩa đối với cả hai vợ chồng, ví dụ ngày cưới, ngày sinh của vợ chồng và các con, nếu người này quên thì người kia phải nhắc nhở, rồi cùng nhau kỷ niệm bằng tiệc mừng hay tặng quà cho nhau, đó là những sự dâng hiến vô giá, sẽ được đáp lại gấp nhiều lần. (2) Dành nhiều thời gian cho nhau Cho dù công việc bận rộn đến đâu, hoặc phải đi công tác nơi xa, thì vẫn nên tranh thủ mọi thời gian có thể để ở bên nhau, nếu người chồng phải tiếp khách khứa bạn bè không về nhà ăn cơm được thì chớ quên gọi điện thoại thông báo cho bà xã biết, kẻo bà ấy mỏi mắt trông chờ. Bữa cơm tối và buổi tối ở nhà là giờ phút quây quần vui vẻ nhất trong gia đình, bạn chớ bao giờ bỏ qua những phút sum họp này, nếu vì điều kiện phải vắng mặt thì tìm cách bù đắp sự thiếu hụt đó trong những trường hợp khác. (3) Tham gia sự vụ trong nhà Nói chung trong gia đình, mọi việc nội trợ đều do người vợ đảm đương, nhưng nếu người chồng chủ động tham gia đỡ đầu chia sẻ cho vợ, thì đó là cách thể hiện tình yêu hiệu nghiệm nhất rất dễ khiến bà xã cảm động. (4) Lắng nghe đối phương dốc bầu tâm sự Đôi khi sau ngày cưới, hai người mải bươn chải làm ăn, lại phải giải quyết bao nhiêu sự vụ đời thường, vợ chồng đều cảm thấy vất vả mệt nhọc, nên có thể sao nhãng giao lưu, vô hình trung khoảng cách tình cảm ngày càng xa dần. Vậy thì hai bên cần chú ý thường xuyên trò chuyện, lắng nghe tâm tư tình cảm của nhau, thúc đẩy khích lệ nhau vượt qua thử thách, chung sức chung lòng dựng xây tổ ấm, khiến cho hai tâm hồn luôn luôn đồng điệu trong bản hòa tấu tình yêu. (5) Sắp xếp một số hoạt động chung Có thể hai vợ chồng theo đuổi hai ngành nghề khác nhau, ngày ngày mỗi người một nơi, tối về chỉ việc ăn uống và nghĩ ngợi, cuộc sống như vậy có phần nhàm chán đơn điệu. Vì vậy phải tổ chức hoạt động chung làm cho cuộc sống sinh động. Ví dụ tranh thủ ngày nghỉ đi du lịch dã ngoại hay thăm hỏi bà con bạn bè, tham gia hoặc thưởng thức văn hóa thể thao. Ý nghĩa hơn là hai người cùng nhau học hỏi một kỹ năng kỹ xảo nào đó, ví dụ cùng chơi quần vợt, cùng học nhạc, vi tính, ngoại ngữ v.v… Trong hoạt động chung tinh thần càng thêm phấn chấn, tình yêu càng thêm gắn bó hơn, cuộc sống gia đình sôi nổi sinh động, tràn đầy nhựa sống. (6) Lôi kéo bạn đời vào quan hệ xã giao của mình Quan tâm đến công việc làm ăn cũng như tâm tư nguyện vọng của bạn đời chưa đủ, còn phải dẫn dắt họ tham gia vào các mối quan hệ xã giao của mình, ví dụ cùng giao tiếp với bạn bè của chồng hay của vợ, tạo ra càng nhiều mối quan tâm chung của cả hai người, làm cho cuộc sống càng thêm phong phú, đa dạng. (7) Gây bất ngờ cho nhau Ví dụ bất ngờ mua tặng bạn đời món quà là đồ vật từ lâu ao ước, bất ngờ thay đổi mốt đầu tóc áo quần, bày biện trang trí lại nhà ở. Tạo dựng niềm vui bất ngờ chẳng khác gì từng đợt sóng xô trên biển cả, làm cho mặt biển ào ạt dạt dào. (8) Biểu lộ tình cảm không cần ngôn ngữ Ánh mắt tình tứ, vòng tay âu yếm đều là ngôn ngữ cơ thể có khả năng biểu đạt tình cảm hơn ngàn vạn lời nói, khiến hai con tim rung cảm, hai tâm hồn hòa nhập. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Kẻ thù lớn nhất của hôn nhân là không biết giao lưu. 26. ĐỐI XỬ THƯỜNG NGÀY TRONG CUỘC SỐNG VỢ CHỒNG * Tiêu điểm giao lưu: Để tạo dựng niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống, một nguyên tắc quan trọng hàng đầu là biết ca ngợi người thân một cách chân thành. * Lộ trình giao lưu: Thời đại ngày nay là thời đại cạnh tranh, cả hai vợ chồng đều phải xông pha bươn chải trên đường đời, nắm bắt cơ hội, không ngừng vươn lên, nói cách khác thời giờ và tâm sức vun đắp cho tình yêu ngày càng ít hơn. Do vậy tâm sự trao đổi để cảm thông giữa hai vợ chồng ngày càng đóng vai trò quan trọng, thế nhưng không ít đôi vợ chồng khi ở bên nhau chẳng có gì để nói, vì những điểm quan tâm chung quá ít, phạm vi hoạt động chung quá hạn hẹp. Thực tế là, có rất nhiều chuyện để vợ chồng trao đổi tâm sự với nhau, mà lại là những chuyện thích được thổ lộ và thích được lắng nghe. (1) Những lời cảm ơn Khi người bạn đời cống hiến to lớn cho gia đình hoặc hiến dâng vô tư cho nhau, thì đó là lúc cần nói lời cảm tạ, làm cho đối phương hiểu rõ cảm nghĩ của mình. (2) Những lời ngợi khen Bạn đời có nhiều ưu điểm, thu được nhiều thành tích, cho dù không lớn, vẫn rất đáng khen, tạo cho nhau cảm giác không ai hiểu chồng bằng vợ và ngược lại, đặc biệt phụ nữ rất thích được người khen. Những lời ca ngợi từ miệng chồng nói ra, cho dù biết rõ đó là “viên đạn bọc đường” thì vẫn thấy hởi lòng hởi dạ, sẵn sàng dâng hiến vô tư. Tất cả các ông chồng đều hiểu rõ, nịnh ai chẳng bằng nịnh vợ, sẽ được báo đáp rất hậu hĩnh. (3) Những câu nói quan tâm Suốt ngày long đong lận đận, thế mà nhiều việc vẫn chẳng được như mong muốn, nhiều chuyện lực bất tòng tâm. Để ý quan sát thấy bạn đời thất vọng buồn bực, khó ăn khó ở, là lúc cần thể hiện sự quan tâm săn sóc, nhằm tiếp thêm sức mạnh cho bạn đời vượt qua giờ phút hiểm nghèo. (4) Những câu an ủi Ai cũng có lúc chán nản, thất vọng, tâm trạng bất an, tinh thần sa sút. Đó là lúc vợ chồng biểu hiện tình thương dành cho nhau, lo lắng buồn khổ như chính mình phải chịu đựng bất hạnh. Những lời động viên an ủi lúc này vô cùng quý giá, có thể giúp bạn đời giữ vững niềm tin, lấy lại tinh thần, bảo đảm sức khỏe và hạnh phúc gia đình. (5) Những lời khích lệ Thương trường như chiến trường, không phải mọi lúc mọi nơi đều giành thắng lợi, không ai hoàn toàn tránh khỏi thất bại, nếu chẳng may lại rơi vào vợ chồng mình thì điều cần thiết nhất là đừng để bị gục ngã, đừng để mất dũng khí và niềm tin. Lời động viên khích lệ của bạn đời sẽ giúp người trong cuộc đứng vững để vượt qua thử thách, chiến thắng khó khăn. (6) Những lời thương lượng Cái quý nhất trong tình nghĩa vợ chồng là hiểu biết thông cảm với nhau, chia bùi sẻ ngọt, đồng cam cộng khổ, nên công việc dù lớn dù bé, việc trong nhà hay bên ngoài đều phải bàn bạc trao đổi, tránh được rủi ro tổn thất, mà quan trọng hơn là thắt chặt tình cảm, củng cố lòng tin chung thủy son sắt. Sáu điều nên nói trên đây, lời lẽ có thể đơn sơ, tình cảm chuyển tải lại rất đậm đà, gửi gắm nhiều hy vọng và yêu thương, nhắc khéo những ai lúng túng chẳng biết nói gì, thì hãy tìm lời để nói, đã biết cần nói gì thì hãy nói cho hay, không sợ trùng lặp, không ngại nhàm chán vì sợi chỉ xuyên suốt qua tất cả ngôn từ là ân ái vợ chồng, là tình yêu hạnh phúc. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Nếu ai đó cho rằng, trong cuộc sống vợ chồng, ít nói còn hơn nói nhiều là một quan điểm sai lầm. 27. GIẢI TỎA MÂU THUẪN KHI VỢ CHỒNG XUNG KHẮC * Tiêu điểm giao lưu: Xung đột vợ chồng hiển nhiên ảnh hưởng đến tình cảm giữa hai người, nhưng nếu tranh luận công minh sòng phẳng lại là cách giao lưu lành mạnh. * Lộ trình giao lưu: Trong cuộc sống, ai chẳng có lúc phải đối đầu với những chuyện buồn phiền trắc trở, dù đã cố gắng hết sức vẫn không khắc phục được, ví dụ khó khăn trong làm ăn, khó giải quyết trong mối quan hệ xã giao, bất hòa giữa vợ chồng, nuôi dạy giáo dục các con không được như ý v.v… Khi sự nghiệp không thuận buồn xuôi gió, tâm trạng bức xúc, thì có khi chỉ vì một chuyện không đâu mà giữa hai vợ chồng xảy ra xô xát. Vì vậy muốn duy trì cuộc sống vui vẻ, bảo đảm hạnh phúc gia đình, các cặp vợ chồng phải học cách xử lý khi hai bên phát sinh mâu thuẫn. (1) Xử thế bình tĩnh, có tình có lý Có thể do vợ hoặc chồng gặp chuyện không vui ngoài xã hội hay ở công sở, mang tâm trạng ấm ức về nhà, trút giận vào người thân. Cách xử sự tốt nhất trong trường hợp này, là để cho người bạn đời kể lể tất cả nỗi buồn bực trong người còn mình đóng vai trò thính giả trung thực, tránh tham gia vụ việc hoặc bình luận. (2) Tự kiềm chế Nếu bản thân vợ hoặc chồng gặp chuyện bất hạnh, hãy cố gắng tự mình chịu đựng, chớ có giải tỏa bức xúc trong lòng bằng cách giày vò vợ con. Có khá nhiều cách tự hóa giải vướng mắc trong tâm hồn, ví dụ đi dạo ngoài phố, nghe âm nhạc hay chơi thể thao. (3) Khoan dung và nhún nhường Nếu hai vợ chồng xảy ra đấu khẩu về những chuyện không quan trọng, không đe dọa cuộc sống và hạnh phúc gia đình trước mắt và mai sau, thì mỗi bên nên có ý thức độ lượng tha thứ cho người bạn trăm năm của mình. Khi khoan dung với người khác chính là để giải thoát cho mình, phương châm gìn giữ hạnh phúc gia đình có một yếu tố không thể thiếu đó là biết nhường nhịn. (4) Thành tâm nhận lỗi Khá nhiều cặp vợ chồng bị đổ vỡ quan hệ hôn nhân chỉ vì những chuyện nhỏ nhặt trong đời thường, nhưng do hai bên xử sự cố chấp, không biết nhường nhịn lẫn nhau, đưa đến tình trạng xung đột căng thẳng. Giá như một bên chủ động thành tâm nhận lỗi, thì không đến nỗi phải chấp nhận kết cục không vui. Carnegie từng nói: “Nếu đúng là bạn sai, thì bạn hãy mạnh dạn, chân thành nhận lỗi ngay tức khắc, không kèm theo bất kỳ điều kiện nào”. (5) Chuyển đổi trọng tâm hoặc gác lại vấn đề Rất nhiều trường hợp, chúng ta nhận thấy tranh chấp cãi lộn hoàn toàn vô nghĩa hoặc không thể đưa đến kết cục tốt đẹp. Vì sao lại không chuyển đổi sang bàn chuyện khác hoặc tạm gác lại vấn đề chưa ngã ngũ, thời gian rất quý báu và có hạn, hãy triệt để tận dụng thời gian để đầu tư vào những công việc hữu ích hơn. Giữa vợ chồng cũng nên cho phép tồn tại nền văn hóa đa nguyên, người này cần thừa nhận phương thức xử thế của người kia, thừa nhận không đồng nghĩa với chịu đựng. Trong xử lý công việc gia đình cố gắng phát huy những mặt tương đồng, loại trừ những yếu tố bất đồng, hoặc gác lại những yếu tố bất đồng, vợ chồng nên cùng nhau tham gia vào nhiều hoạt động chung mà cả hai đều hứng thú. (6) Chuyện nào vào chuyện đó, đừng có nhân thể bới móc hạch tội lẫn nhau Thói đời, khi không vừa ý nhau, vợ chồng thường bới móc những điểm xấu của đối phương, lôi cả những vụ việc trong quá khứ ra để bêu xấu nhau, đó là cách ứng xử thiếu sáng suốt, vì làm như vậy chỉ tổ khơi sâu mâu thuẫn, hai bên càng cãi vã kịch liệt hơn. Nói cho cùng trên đời làm gì có mẫu người hoàn mỹ, hơn nữa ai cũng có lòng tự trọng. Nếu bêu xấu bạn đời trước mặt bạn bè hoặc công chúng thì sẽ bị coi là một sự xúc phạm nghiêm trọng, đương sự làm sao mà nín nhịn cho được, nếu quá mức sẽ đẩy bạn đời vào tình thế đi tìm một tổ ấm khác dễ thở hơn. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Xét về phương diện nào là một điều hay, nhưng chớ có cãi lộn để lại vết thương lòng cho nhau. 28. CÁCH XỬ LÝ KHI TRONG GIA ĐÌNH XẢY RA TÌNH TRẠNG BẰNG MẶT KHÔNG BẰNG LÒNG * Tiêu điểm giao lưu: Khi trong nhà xảy ra chiến tranh lạnh, chỉ cần một người chủ động giao lưu, bằng lời lẽ công tâm hợp tình hợp lý, sẽ hóa giải được tình hình căng thẳng, hồi phục không khí vui vẻ cởi mở trong gia đình. * Lộ trình giao lưu: Trong một số gia đình xảy ra tình trạng vợ chồng không vừa ý với nhau, để trong lòng không chịu nói ra, nhưng thái độ bực dọc, mặt nặng mày nhẹ, thường gọi là “chiến tranh lạnh”, khiến cho tâm lý các thành viên đều bị ức chế. Muốn phá vỡ tình trạng này, phải có một người chủ động đưa vấn đề ra trao đổi, nếu được người kia hưởng ứng, thì sẽ xua tan được bầu không khí nặng nề, vợ chồng lại hòa thuận như xưa. Có thể áp dụng một vài cách hóa giải như sau: (1) Nói thẳng, nói thật Nếu thực chất vấn đề mâu thuẫn không nghiêm trọng, chỉ là chuyện va chạm ngẫu nhiên, thì một bên chủ động bắt chuyện và trao đổi với bên kia để hai bên thông cảm cho nhau, bỏ qua chuyện cũ, đừng để ấm ức trong người. Một người tỉnh bơ như chưa từng có chuyện gì xảy ra, giao lưu cười nói bình thường với người kia, nếu đối phương hiểu ý thì vụ việc sẽ được thu xếp ổn thỏa, ví dụ trước khi đi làm, chồng giả bộ hỏi vợ, “Cái cặp sách của anh đâu ấy nhỉ, em lấy ra giùm anh đi” Vợ biết đó là tín hiệu dàn hòa của chồng liền đáp lời “Thì mọi ngày vẫn để trong ngăn tủ là gì, em đang mắc bận, anh vào lấy hộ đi”, chỉ cần có thế hai người đã hết giận hờn. (2) Xuống nước nhận lỗi Nếu một bên nhận thức được rằng, sở dĩ xảy ra chiến tranh lạnh là do lỗi của mình, thì tốt nhất là hạ mình nhận lỗi để cầu hòa, mong được tha thứ. Có thể nói: “Thôi mà, tất cả lỗi lầm là do anh gây ra, sao anh lại hồ đồ thế không biết, em hãy bỏ qua cho anh, về sau anh sẽ rút kinh nghiệm sửa chữa” hoặc là “Do anh suy nghĩ thiếu chín chắn, vô tình làm khổ em, em đừng bực tức nữa vừa hại sức khỏe, ảnh hưởng công tác, gia đình cũng mất vui” trước những câu nói chân tình như vậy, lửa giận trong lòng vợ sẽ được dập tắt nhanh chóng. Ngay cả trong trường hợp, chồng chẳng làm gì sai trái, nhưng để giữ cho gia đình êm ấm, vẫn nên chủ động gánh lấy trách nhiệm về mình, người vợ biết thế lại càng nể trọng cảm phục chồng hơn, hiệu quả còn hơn cả mong đợi. (3) Đùa tếu để làm lành Người có năng khiếu hài hước, có thể phá tan bầu không khí căng thẳng bằng một câu chuyện đùa vui, ví dụ thấy vợ cáu kỉnh liền nói: “Em biết không, chiến tranh lạnh giữa hai phe cứ ngỡ kết thúc từ lâu rồi, thế mà thật đáng buồn lại chưa kết thúc trong nhà mình” hoặc: “Bầu trời có lúc quang tạnh, có lúc u ám, trăng hết khuyết rồi lại tròn, phụ nữ ví như vầng trăng sáng giữa bầu trời trong, hôm nay sắp sửa đến rằm, mà sao mặt em vẫn giống như vầng trăng khuyết giữa trời đầy mây thế kia!” người vợ nhất định đổi giận làm vui. (4) Nhờ nhân vật trung gian dàn hòa Nếu như mâu thuẫn giữa vợ chồng có phần gay gắt, gặp mặt nói thẳng không chừng bị đối phương làm cho bẽ mặt, thì hãy nhờ người trung gian hòa giải. Người trung gian tốt nhất là con cái, ví dụ bố xui con gái rủ mẹ đi chơi vào ngày chủ nhật, cho dù người vợ biết rõ do chồng dàn dựng, nhưng trước sự nũng nịu nài nỉ của con không thể từ chối, đó chính là môi trường tốt nhất để dàn hòa. Nếu chưa đến mức phải nhờ người trung gian thì có thể gặp nhau một cách gián tiếp qua môi giới là điện thoại hay thư từ để truyền đạt thông điệp xin hòa giải. Đối phương chịu nhận điện thoại, nghe giãi bày là giải quyết được vấn đề. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Vợ chồng gắn bó số phận với nhau, phải hiểu biết, thông cảm, thương yêu, ủng hộ nhau nhiều nhất, không nên xử sự thô bạo, cãi vã hoặc ruồng bỏ nhau, xử sự không khéo thì quan hệ hôn nhân sẽ tan vỡ. 29. CÁCH CƯ XỬ VỚI CON CÁI * Tiêu điểm giao lưu: “Trước hết hãy là bạn, sau đó mới làm cha mẹ”. Nếu bố mẹ tự coi mình như bạn của con, thì con mới thổ lộ hết tâm tư tình cảm với cha mẹ. * Lộ trình giao lưu: Có thể coi cha mẹ là người thầy giáo đầu đời của đứa con, cách cư xử giữa cha mẹ với con như thế nào, sẽ để lại dấu ấn suốt đời trong thế giới tình cảm của con. (1) Thay đổi mô thức tư duy theo truyền thống Các bậc cha mẹ phải xác định rằng, về mặt nhân cách giữa cha mẹ và con cái bình đẳng với nhau, nói cách khác cha mẹ phải tôn trọng nhân cách của con cái. Đối với con cái sắp sửa trưởng thành, cha mẹ chưa hẳn đã hiểu biết nhiều hơn con, điều này nhiều bậc cha mẹ khó chấp nhận. Cũng là con người sống trong xã hội, trẻ nhỏ cũng mong muốn mình được tôn trọng, vì đó là một nhu cầu hàng đầu của con người. Khi vạch ra phương án nuôi dạy con cái thì cha mẹ cần xem xét nguyện vọng và mong muốn của con, nhưng cũng không coi nhẹ hứng thú sở thích của con. Vạch phương án nuôi dạy con rồi yêu cầu con thực hiện là việc làm đúng đắn, nhưng nếu cha mẹ phớt lờ tâm tư nguyện vọng của con, thì sẽ gây tổn thương trong tâm hồn con trẻ, kết quả tất yếu là con sinh ra tâm lý chống đối, quan hệ giữa hai bên trở nên căng thẳng. (2) Thay thế phương thức giáo dục truyền thống kiểu mắng mỏ roi vọt bằng cách động viên, khích lệ Khi đánh giá con, hãy thiên về mặt ưu điểm và tiến bộ, tạo cho con niềm tin “mình sẽ được như người khác”. Niềm tự tin sẽ tạo ra động lực và sức mạnh, thúc đẩy trẻ phấn đấu vươn lên trong học tập và cuộc sống. (3) Hiểu nhau qua cử chỉ quan tâm và trao đổi tâm sự Quan tâm là sự tác động qua lại, nhờ có quan tâm thì mới hiểu nhau, có quan tâm thì mới có đề tài để trao đổi, đó chính là nền tảng giao tiếp, thông qua lời nói hiểu được tấm lòng dành cho nhau. Qua những câu chuyện trao đổi ngày thường từ chuyện nhỏ nhặt như hôm nay con muốn ăn gì, muốn đi chơi đâu, làm bài vở ra sao đến những chuyện xa xôi rộng lớn, để hai bên nắm bắt suy nghĩ tình cảm của nhau. (4) Cha mẹ cần hiểu rõ con cái thích nói chuyện gì Nhiều bậc cha mẹ muốn tâm sự với con, nhưng lại không biết nói gì, giao lưu theo cách nào. Do vậy thường ngày phải để ý học hỏi, nắm bắt được tâm lý sở thích, các bước trưởng thành của con trẻ, thì mới có thể cư xử hài hòa, hiệu quả với con. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Tôn trọng, không cậy quyền gia trưởng để đối xử với con, không xâm phạm vào thế giới riêng tư của con trẻ. 30. NHỮNG ĐIỀU NÊN VÀ KHÔNG NÊN TRONG ỨNG XỬ VỚI CON CÁI * Tiêu điểm giao lưu: Khi nói chuyện với con, các bậc cha mẹ cần phải chú ý, không ăn nói theo kiểu khẳng định, áp đặt, chỉ trích xỉa xói hoặc hạch tội, xúc phạm đến lòng tự trọng của con, mà nên giao lưu một cách thoải mái nặng về động viên, khích lệ con phấn đấu vươn lên. * Lộ trình giao lưu: Theo dòng năm tháng, con cái lớn dần, tầm mắt dần được mở rộng, hiểu biết ngày càng đa dạng và sâu sắc, phạm vi xã giao cũng không ngừng gia tăng. Các con sẽ không còn coi cha mẹ là thần tượng để một mực sùng bái và phục tùng như hồi còn trẻ thơ nữa, đánh giá nhìn nhận cha mẹ mình một cách chính xác hơn. Do vậy trong ứng xử với con cái, cha mẹ cũng phải áp dụng nguyên tắc tôn trọng sự thật, theo đúng đạo lý, phải trái phân minh, như vậy con cái mới cảm phục và tiếp thu. Trong quan hệ ứng xử giữa cha mẹ với con cái, tuyệt đối nên tránh: (1) Áp đặt cưỡng chế Cha mẹ chỉ nên chỉ dẫn gợi mở, mà không được ép buộc. Đáng tiếc là vẫn còn nhiều bậc cha mẹ cưỡng chế con cái phải làm theo sự xếp đặt của mình, gây ra tâm trạng ức chế cho con cái. (2) Tác phong thô bạo Khi con cái không chăm ngoan như mình mong muốn, nhiều bậc cha mẹ đã đối xử thô bạo, như chửi mắng đánh đập con, cách xử sự này sẽ làm nảy sinh tư tưởng tự ti, đề phòng, thậm chí là chống đối và xa lánh cha mẹ. (3) Để con phải hàm oan Nhiều bậc cha mẹ không chịu điều tra tìm hiểu, gán tội cho con một cách oan uổng, chẳng hạn trong nhà thất lạc đồ đạc tiền nong, lại nghi ngờ con lấy đi hoặc đánh mất, nếu con phân trần giải thích lại bị quy thêm tội nói dối để xử phạt nặng hơn. Nếu cha mẹ không biết lắng nghe ý kiến có tình có lý của con, một mực phủ nhận lẽ phải, thì sẽ gây thương tổn sâu sắc trong tâm hồn con cái. (4) Không thấu tình đạt lý Nếu con đưa ra yêu cầu đề nghị chính đáng, cha mẹ nên đáp ứng, giả sử do điều kiện chưa thể đáp ứng, phải giải thích rõ ràng, để cho con thông cảm. Nếu không, con cái sẽ ngộ nhận cha mẹ không thương mình, và ngày càng xa lánh mình. (5) Xúc phạm nhân cách Mọi người đều có lòng tự tôn, nhất là ở lứa tuổi thanh thiếu niên, vì đây là giai đoạn bắt đầu hình thành nhân cách độc lập, các em rất coi trọng thể diện. Nhưng khá nhiều bậc cha mẹ không coi trọng đúng mức vấn đề này, có thể do vô tình hay hữu ý đã xúc phạm đến lòng tự trọng của con cái, họ thường xuyên la rầy chê bai khuyết nhược điểm, mà không chịu thừa nhận sự tiến bộ của con. Vì thế đã tác động xấu đến tinh thần tích cực của con. (6) Thiếu dân chủ Ngộ nhận rằng dân chủ chỉ là chuyện ngoài xã hội, còn trong gia đình tôn ti trật tự phải rõ ràng, cha mẹ là trên hết, có quyền chửi mắng quát nạt con cái, không cho phép phân trần. Ngay cả khi biết mình phạm sai lầm hoặc đã mắng oan con, cũng không chịu tỏ ý xin lỗi. Sau khi con cái đã hình thành ý thức độc lập, cha mẹ phải đối xử bình đẳng với con. Con cái kính trọng cha mẹ không phải là do sức ép của truyền thống hay quyền uy của cha mẹ, mà là xây dựng trên cơ sở tự nhiên khi cha mẹ ứng xử đúng mực, xứng đáng là tấm gương lớn cho con trên đường đời. Khi hai bên đạt đến sự đồng cảm trong tâm hồn, thì mới thật sự xóa bỏ được hố ngăn cách giữa hai thế hệ. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Các bậc cha mẹ không nên coi con cái như tài sản riêng tư của mình, giam hãm con trong nhà để nhào nặn theo khuôn mẫu mà mình mong muốn. Như vậy con trẻ không thể hòa nhập với xã hội. Hãy tạo nhiều cơ hội cho con được giao lưu với bạn bè, tiếp xúc với cộng đồng, như vậy các cháu càng yêu gia đình, yêu xã hội và tạo dựng mối quan hệ xã giao hài hòa. 31. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI GIÀ * Tiêu điểm giao lưu: Khi giao tiếp với người già, tôn trọng được coi là tiền đề thành công. * Lộ trình giao lưu: Người ta hay nói: “Người già bình an, cả nhà hân hoan”. Mối quan hệ giữa con cháu với ông bà có hòa hợp hay không sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định của gia đình và chất lượng cuộc sống, cũng như quá trình phát triển lành mạnh về tâm hồn và thể chất của lớp trẻ. Trong ứng xử với lớp người cao tuổi cần chú ý mấy mặt sau: (1) Vượt qua rào cản bằng cách tận dụng mặt tương đồng, bỏ qua mặt khác biệt Rào cản giữa hai thế hệ già trẻ mà người ta gọi là hố ngăn cách thời đại đã tồn tại từ xa xưa tới ngày nay, chẳng dễ gì khỏa lấp trong ngày một ngày hai. Như vậy có nghĩa rằng, muốn xây dựng mối quan hệ thật ăn nhập hoàn mỹ giữa hai thế hệ là chuyện không tưởng, vậy thì để có thể chung sống thì hai bên chỉ còn cách nhường nhịn lẫn nhau. Một giải pháp trung dung mà hai bên có thể chấp nhận được, là lợi dụng mặt tương đồng, bỏ qua mặt khác biệt. Cơ sở để thực hiện giải pháp này là hai bên phải hiểu và thông cảm cho nhau, để giao lưu tình cảm tâm lý một cách êm đẹp. Người nhiều tuổi nói chung sức khỏe không bảo đảm, năng lực hoạt động trí não và thể lực đều sút kém, cuộc sống gặp nhiều khó khăn nên lớp trẻ phải cảm thông và quan tâm đến họ nhiều hơn, đặt mình vào địa vị người già để lo nghĩ thay cho những khó khăn trở ngại của họ. (2) Tôn trọng người già Tính tự trọng của người già rất cao, họ rất nhạy cảm về thái độ ứng xử của con cháu đối với mình, chỉ cần lớp trẻ đối xử nhạt nhẽo hơn trước một chút là họ nhận ra ngay. Vợ chồng trẻ sống chung với cha mẹ già cần để ý luôn luôn tỏ lòng kính trọng, đành rằng người già thường bảo thủ lạc hậu, thậm chí ủng hộ quan điểm sai trái một cách cố chấp, nhưng chớ có để xảy ra tranh luận hoặc cãi cọ, mà cần lựa lời giải thích khuyên can, nếu là công việc cụ thể mà người già phản đối, thì cứ lẳng lặng mà làm, rồi dùng kết quả thực tế để chứng minh. Cách ứng xử như vậy sẽ đảm bảo được sự tôn trọng đối với người già. (3) Cố gắng đảm bảo tốt nhất nhu cầu sinh hoạt vật chất cho người già Người có tuổi sức khỏe yếu lại mang nhiều bệnh tật trong người, việc sinh hoạt ăn uống ngủ nghỉ cần được quan tâm săn sóc chu đáo, không những đảm bảo dinh dưỡng, mà quan trọng hơn là sự an ủi, động viên về mặt tinh thần. Nếu kinh tế gia đình eo hẹp không đủ khả năng đáp ứng mọi yêu cầu của người già, thì cũng phải trình bày rõ ràng để được tha thứ. (4) Tăng cường giao lưu tình cảm Do người già không còn điều kiện tham gia hoạt động xã hội và sinh hoạt chung trong gia đình, thường cảm thấy cô đơn buồn chán, họ cho rằng cuộc sống trở nên vô vị không còn ý nghĩa, vì vậy vợ chồng trẻ và con cháu trong nhà cần tranh thủ thời gian thăm nom tâm sự, giao lưu tình cảm với ông bà cha mẹ, ví dụ sau bữa cơm tối, hoặc ngày nghỉ ngày lễ, cùng người già đi bách bộ, hay ngồi uống chè để nói chuyện nhân tình thế thái, hỏi thăm sức khỏe và tâm trạng, cảm nghĩ của họ, kể chuyện bà con thân quen và chuyện gia đình. Vợ chồng quá bận rộn thì chú ý nhắc nhở các con quan tâm thăm nom ông bà, đó là một sự an ủi, động viên rất đáng giá để giúp họ an hưởng tuổi già. (5) Khi người già cố gắng làm việc vặt trong nhà cần thường xuyên tỏ lòng cảm ơn Người già đã qua một đời lao động kham khổ, bây giờ tuổi cao sức yếu vẫn cố gắng làm việc này việc nọ đỡ đần cho con cháu, cho dù chẳng có gì đáng kể, nhưng thể hiện một tấm lòng quý mến con cháu, nên lớp trẻ phải biết cảm ơn, chớ nghĩ rằng ông bà cha mẹ là người trong nhà, không cần nói lời khách khí. Có thể cảm ơn bằng lời nói hay bằng quà cáp vật chất, dành bát canh ngon, mua bộ quần áo mới, đối với người già là sự khích lệ vô giá. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Giao tiếp giữa hai thế hệ trẻ già thật hài hòa sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng người cao tuổi, quan hệ đến sức khỏe và chất lượng sống của họ. 32. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI BỀ TRÊN CỐ CHẤP * Tiêu điểm giao lưu: Khi người bề trên tỏ ra cố chấp thì lớp con cháu phải nhẫn nại nhún nhường, không được đối chọi một cách thô bạo, trên cơ sở nắm vững tâm sinh lý tuổi già, chỉ cần giải thích những nội dung cốt lõi, giúp họ tự nhận thấy những lời nói hoặc việc làm của mình là không hợp tình hợp lý. * Lộ trình giao lưu: Cố chấp bảo thủ là hiện tượng khá phổ biến tình trạng sống cách ly với con cháu, tình nguyện sống cảnh người già cô đơn không nơi nương tựa, có người xa lánh bạn bè người thân, có người do ức chế bức xúc chuyển thành bệnh hoạn vô phương chạy chữa. Như vậy là do bảo thủ cố chấp ương ngạnh mà cuối cùng tự chuốc lấy cái khổ vào mình, thật là đáng thương. Khi con cháu phải sống với người già cố chấp như vậy, cũng đành chấp nhận hiện thực này, nhưng cũng có thể tìm cách thay đổi tình hình. Muốn vậy cần điều tra tìm hiểu nguyên nhân sâu xa hình thành nên tính khí cố chấp như thế. Gia đình nào cũng vậy, khi con cái trưởng thành, yên bề gia thất thì cha mẹ cũng bước sang tuổi già, từ tuổi trung niên chuyển sang tuổi già, xảy ra một loạt thay đổi lớn về tâm sinh lý, con người ngày càng khó thích ứng với hiện thực đời thường, tâm trạng đau khổ và nuối tiếc vì đã mất đi sức lực và tuổi trẻ là thứ tài sản quý nhất trong đời người, mọi thói quen nếp sống đều bị đảo lộn, lại thêm bệnh tật giày vò, con người trở nên bất lực trước hoàn cảnh, đó là môi trường để làm cho tính khí người già thất thường. Chúng ta không nên coi biểu hiện cố chấp là một trạng thái bệnh hoạn, nên nhìn nhận một cách khoan dung, độ lượng, chữa trị bằng cách gần gũi, động viên, an ủi, dẫn dắt người già tham gia một số hình thức giải trí như câu lạc bộ tuổi già, ngâm thơ, chơi cờ… để giúp họ khuây khỏa nỗi lòng, xua tan cảm giác cô đơn. Khi xảy ra vụ việc tránh tranh cãi, phân định đúng sai với người già cố chấp, có thể phớt lờ không chấp, hay nói lảng tránh sang chuyện khác, tuyệt nhiên không được nói lời xúc phạm, ví dụ “Ông bà già cả lú lẫn mất rồi” mà phải nói năng khéo léo nhỏ nhẹ, giúp người già vượt qua những năm tháng khó khăn. Người đời có câu, lấy nhu để khắc cương, ứng xử mềm mỏng có thể hóa giải được tính ương bướng, chọn thời cơ thích hợp để tâm sự lý giải, dùng ví dụ sinh động hay ngôn từ giàu hình tượng để người già dễ lọt tai, cho dù không nhận ra cái sai của mình, không tiếp thu được quan điểm mới, thì ít nhất cũng cảm nhận được con cháu tôn trọng mình, giải thoát họ ra khỏi tâm trạng bức xúc. Để tâm tìm hiểu và quan tâm đến mọi khía cạnh suy nghĩ và nhu cầu của người già, biến mình thành người bạn luôn ở bên cạnh để đỡ đần hỗ trợ cho cuộc sống tuổi già, dâng hiến tình yêu thương để sưởi ấm trái tim và tâm hồn khô héo, góp phần khắc phục tính khí thất thường của người già. Nhiều người già sống trong tâm trạng buồn bực lại đi trút giận lên đầu con cháu, đây chính là lúc con cháu giúp đỡ người già giải tỏa nỗi lòng, hãy chịu khó lắng nghe ông bà kể khổ, nhằm san sẻ hết cảm giác khó chịu. Cho dù người già hiểu đời từng trải, nhưng trước bước tiến của thời đại, họ cảm thấy bị hụt hẫng, bị bỏ rơi, sống lạc lõng trong xã hội và cả trong gia đình mình, tránh sao khỏi những giờ phút bế tắc yếu đuối. Sự thông cảm của con cháu chính là bến bờ bình yên tránh cơn giông bão. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Hành động cử chỉ cố chấp bắt nguồn từ tư tưởng nhận thức cố chấp, muốn thay đổi tính khí này, phải nghĩ cách chuyển biến nhận thức cho người già, làm cho quan điểm của họ thích ứng với môi trường sống đang không ngừng biến động. 33. CÁCH GIAO TIẾP VỚI NGƯỜI GIÀ TRÁI TÍNH TRÁI NẾT * Tiêu điểm giao lưu: Sự quan tâm bằng tình cảm dịu dàng của lớp trẻ là liều thuốc tốt nhất để chữa khỏi tính khí thất thường của người già. * Lộ trình giao lưu: Khi con người bước sang tuổi già, thì nhu cầu của họ bao gồm: (1) Tìm chỗ dựa tinh thần Sau khi nghỉ hưu hoặc thôi làm việc, từ trạng thái bươn chải bận rộn chuyển sang nhàn nhã vô vị, người có tuổi thường tìm cho mình một thú chơi hay một tập thể nào đó để giải tỏa tâm trạng. Ví dụ đàm đạo thế sự với bạn cũ, đi thăm người thân, vui vầy với con cháu, tham gia câu lạc bộ văn hóa thể thao, khiến họ cảm nhận cuộc sống còn có niềm vui, còn có ý nghĩa. (2) Mong được tôn trọng Khi đã luống tuổi, tâm lý con người khá phức tạp, rất sợ tuổi già, nhưng không muốn thừa nhận mình đã già, đa sầu đa cảm, yếu đuối nhạy cảm, tính tự trọng cao hơn bất kỳ lứa tuổi nào khác, chỉ sợ người ta coi thường mình, sợ bị con cháu rẻ rúng. (3) Mong được quan tâm giúp đỡ Tuổi tác càng cao, sức khỏe sa sút theo năm tháng, cơ thể hao mòn, xương cốt rệu rã, tóc bạc da mồi, khả năng thích nghi ngày càng kém, ngày càng khổ tâm vì bất lực trước cuộc đời, nảy sinh tư tưởng trông chờ ỷ lại vào sự đỡ đầu chăm sóc của người khác. (4) Yêu cầu tiêu khiển Thú chơi của người già khác với thú chơi của người trưởng thành, thiên về tiêu khiển nhẹ nhàng, tao nhã. Ví dụ xem phim xem kịch, chơi cờ, đánh bài, nghe những bản nhạc truyền thống, không thích nhạc thịnh hành, nhạc giật gân. Tuy nhiên có người thích nhảy điệu disco. Lớp trẻ cần chú ý quan tâm đáp ứng nhu cầu tiêu khiển của người già, kết hợp với sự an ủi tôn trọng về tinh thần, cụ thể thỏa mãn bốn yêu cầu sau: - Năng thăm hỏi chuyện trò Nói những chuyện mà người già quan tâm như tình hình thời sự, tình hình trong vùng, những tin tức sốt dẻo ngoài đường ngoài chợ, những gì không đáp ứng được thì xin lỗi để người già thông cảm. - Tỏ lòng tôn trọng Cha mẹ làm gương cho con về mặt kính trọng ông bà, khi người già tức bực giận hờn cũng kiên nhẫn chịu đựng, không cãi lại, hoặc nên né tránh, chờ khi người già bình tâm tĩnh trí mới lựa lời giải thích. - Khi có công to việc lớn phải xin ý kiến người già Có thể ý kiến của người già không còn sáng suốt hợp thời, nhưng nhất thiết phải xin ý kiến để biểu thị lòng tôn kính, sau khi người già nêu ý kiến thì phải cảm ơn. Ngoài ra thường xuyên quan tâm sức khỏe người già, có dấu hiệu ốm đau bệnh tật phải đưa đi khám chữa. - Chớ quên tổ chức sinh nhật, mừng thọ Tùy theo điều kiện để tổ chức lễ nghi, chí ít cũng nhớ tặng quà, ngày lễ tết truyền thống cũng nhớ mua quà cho người già và không quên những câu chúc tụng, tạo điều kiện cho người già giải trí tiêu khiển. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Cư xử với người già không phải chăng, sẽ gây thương tổn tâm lý và sức khỏe cho họ, làm thay đổi thái độ trước cuộc sống từ tích cực yêu đời trở thành bi quan chán đời. 34. CÁCH ỨNG XỬ VỚI BỀ TRÊN HAY CA CẨM * Tiêu điểm giao lưu: Hay ca cẩm cũng là một biểu hiện cho thấy công năng tâm sinh lý của người già đã thoái hóa, vì vậy lớp con cháu phải thật sự cảm thông, dành cho người già sự quan tâm và kính trọng nhiều hơn. * Lộ trình giao lưu: Tục ngữ có câu: “Cây già lắm rễ, người già lắm lời”, khi đã về già, đa phần các cụ ông cụ bà thường tỏ ra không vừa ý với cách xử sự hoặc cung cách làm ăn của con cháu, cộng thêm cơ năng tâm sinh lý mất thăng bằng, bệnh tật, vì thế sinh ra tính tình trái khoáy, hay ca cẩm cáu gắt, trong khi lớp trẻ cảm thấy thật chán chường, chỉ muốn lờ đi cho xong chuyện, thậm chí còn chống đối. Bí quyết đối phó với người già hay ca cẩm là: (1) Cung kính lắng nghe những câu nói vớ vẩn của người già Đa phần người già nói nhiều chỉ nhằm giải tỏa bức xúc tâm lý, tuy nhiên để cho người già nói thoải mái lại rất có ích cho sức khỏe và tâm trạng của họ. (2) Chịu khó lần tìm gốc rễ để hiểu rõ lý do vấn đề Tâm trạng người già rất bế tắc nên nói lung tung cũng là một lối thoát, hóa giải tâm lý hụt hẫng, mong tìm sự đồng cảm từ con cháu. Khi đã nắm được nguyên nhân nói nhiều của người già, nếu con cháu là người thông hiểu sự đời, thì nên biết cách ứng xử cho người già vui lòng, hãy tỏ ra hưởng ứng và coi trọng những ý kiến ngớ ngẩn đó, giúp cho người già giải tỏa tâm lý. (3) Tảng lờ né tránh khi người già ca cẩm không phải là cách xử sự hay Chỉ vì phải chịu đựng cảnh người già hay ca cẩm mà bạn né tránh hoặc bỏ đi, sẽ khiến người già nghĩ rằng bạn lạnh nhạt hoặc bỏ rơi người già. Cách đối xử đúng đắn nhất là phải tiếp tục sống chung, hãy suy nghĩ hoặc xem lại tập ảnh ngày xưa, khi người già còn tỉnh táo, đã từng có bao nhiêu kỷ niệm tốt đẹp đáng nhớ, nghĩ về ơn đức của cha mẹ đối với mình, cũng có thể tạo điều kiện để người già tham gia sinh hoạt giải trí, đưa đi thăm hỏi bà con, đi chơi đâu đó, để thay đổi môi trường sinh hoạt, tâm hồn sảng khoái, chắc người già sẽ đỡ ca cẩm hơn. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Chịu khó nghe ông bà ca cẩm cũng là một cách biểu hiện của con cháu có hiếu. 35. CÁCH ỨNG XỬ GIỮA MẸ CHỒNG NÀNG DÂU * Tiêu điểm giao lưu: Cốt lõi trong cách ứng xử giữa mẹ chồng, nàng dâu là tôn trọng, hiểu nhau và chịu đựng tính khí nhược điểm của đối phương, không tìm cách cải tạo đối phương, như vậy sẽ làm cho mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu ngày càng tiến triển tốt đẹp. * Lộ trình giao lưu: Có câu: “Mẹ chồng nàng dâu thân thiết với nhau, thì cả nhà được yên ổn”. Trong các mối quan hệ gia đình, quan hệ mẹ chồng nàng dâu thuộc loại tế nhị nhạy cảm và khó xử lý nhất, mẹ chồng nàng dâu có hòa hợp hay không trực tiếp ảnh hưởng đến các mối quan hệ khác, ví dụ quan hệ vợ chồng, anh chị em, chị dâu em chồng, ông bà với cháu nội cháu ngoại. Hài hòa quan hệ mẹ chồng nàng dâu bằng cách nào? (1) Hai bên cần thông cảm và độ lượng với nhau Ai cũng có phong cách cá tính riêng và nói chung là rất khó thay đổi, vì thế tuy cùng chung sống dưới một mái nhà, thì mỗi người vẫn là một cá thể độc lập, muốn duy trì mối quan hệ hài hòa, chỉ có cách hiểu nhau và nhún nhường độ lượng trước cách ứng xử của từng người, đây chính là tiền đề để xây dựng quan hệ mẹ chồng nàng dâu hòa thuận. Giữa mẹ chồng nàng dâu còn có sự cách biệt về thế hệ, quan điểm tư tưởng chênh lệch nhau, tuy nhiên nếu hai bên thông cảm tha thứ cho nhau, thì hố ngăn cách có thể lấp bằng, mẹ chồng và nàng dâu hãy chắt lọc lấy những nét tương đồng, loại bỏ những nét khác biệt, mỗi bên chủ động nhường nhịn một tí, thì chắc chắn có thể hòa hợp. (2) Tôn trọng nhân cách của nhau Mẹ chồng nàng dâu cần phải tôn trọng nhân cách của nhau cũng là nền tảng để xây dựng quan hệ tốt đẹp, con dâu coi mẹ chồng như mẹ đẻ, mẹ chồng coi nàng dâu như con gái, đối xử với nhau bằng tình thương yêu ruột thịt, lời nói nhẹ nhàng êm tai, không bắt ne bắt nét, không nói xấu sau lưng, thiên hạ cho rằng con dâu hay ra ngoài bêu xấu mẹ chồng, đó là một thói xấu, chỉ tổ làm xuống cấp quan hệ hai bên. Không chỉ đòi hỏi con dâu tôn trọng mẹ chồng, mà ngược lại mẹ chồng cũng phải tôn trọng con dâu. Khi con dâu mắc lỗi, thì mẹ chồng chỉ nên nhắc nhở với thái độ ôn hòa, mềm mỏng, không đem chuyện con dâu đi bêu xấu bên ngoài; con dâu dạy dỗ con cái có chỗ khiến mẹ chồng không vừa ý, cũng không nói ngay trước mặt, không can thiệp thô bạo. (3) Đỡ đần, hỗ trợ cho nhau Sự quan tâm giữa mẹ chồng nàng dâu thể hiện ở việc đỡ đần, hỗ trợ nhau trong công việc nội trợ gia đình, nếu mẹ chồng ỷ lại, hoặc con dâu lười nhác thì mọi chuyện không thể yên hàn, khi mẹ chồng bước sang tuổi già, nay ốm mai đau, thì con dâu phải đứng ra gánh vác hầu hết công việc, mặt khác thường xuyên chăm nom săn sóc mẹ chồng, khi mẹ chồng khó ở, thì bát cơm nóng canh ngọt là sự động viên, an ủi rất đáng kể. Ngược lại mẹ chồng cũng hỗ trợ nàng dâu bằng tất cả sức lực và tấm lòng của mình. Hai bên hiểu ý, tôn trọng, giúp đỡ quan tâm lẫn nhau, thì gia đình sẽ được êm ấm hạnh phúc. * Lời cảnh báo của nhà chuyên môn: Mẹ chồng nàng dâu hòa thuận là diễm phúc cho cả gia đình, là nền tảng của cuộc sống êm ấm. 36. CÁCH ỨNG XỬ GIỮA CHÀNG RỂ VỚI BỐ MẸ VỢ * Tiêu điểm giao lưu: Chỉ cần chàng rể ứng xử hoạt bát, nói năng mềm mỏng là chiếm được lòng bố mẹ vợ, xóa bỏ được mặc cảm ngăn cách, củng cố được tình thân. * Lộ trình giao lưu: Trong các mối quan hệ gia đình, thì quan hệ giữa chàng rể với bố mẹ vợ cũng chiếm một vai trò quan trọng. Khá nhiều chàng rể lo lắng nên ứng xử với bố mẹ vợ thế nào cho thỏa đáng, vì vậy khi giao tiếp thường tỏ ra vụng về, lúng túng, gây ít nhiều ảnh hưởng xấu. Trong cách cư xử giữa chàng rể với bố mẹ vợ, chỉ cần vận dụng nhuần nhuyễn mấy kỹ xảo dưới đây: (1) Không tự coi mình chỉ là con một nửa Chàng rể đứng theo quan điểm “dâu là con, rể là khách” hay chỉ tự coi mình chỉ là con một nửa, người đời nói như vậy chỉ nhằm tâng bốc chàng rể. Hãy tự coi mình như con đẻ trong gia đình nhà vợ, nhưng phải giữ gìn ý tứ hơn, không thể có những lời nói hoặc cử chỉ suồng sã như anh em bên nhà vợ, làm như thế chắc sẽ khiến bố mẹ vợ khó chịu và bị vợ cằn nhằn. (2) Lễ phép ít lời Có thể ở ngoài xã hội, chàng rể là con người tài ba, hiểu đạt, nhưng khi đến nhà bố mẹ vợ hãy tỏ ra lễ phép ít lời, từ tốn giữ ý, chớ nên can thiệp vào những chuyện hệ trọng bên nhà vợ. Nếu thể hiện phong cách lấn lướt chủ nhà, thì người ngoài và người nhà bên vợ sẽ phản ứng, cho rằng chàng rể kênh kiệu hoặc mang ý đồ mờ ám, cách giao tiếp tốt nhất là phụ họa theo ý kiến của người nhà bên vợ. (3) Luôn tỏ ra chân tình và đồng cảm Các nhà tâm lý học đã tiến hành điều tra trắc nghiệm và phát hiện thấy rằng: chân tình và đồng cảm là phẩm chất được mọi người thích thú nhất trong các loại cá tính của con người, còn loại cá tính bị mọi người ghét bỏ nhất là thù địch không thân thiện. Đủ biết trong quan hệ giao lưu ứng xử nên phát huy mặt nào và kiềm chế mặt nào. Ứng xử giữa chàng rể với bố mẹ và gia đình bên vợ cũng tuân theo quy luật chung, nhưng cũng có khía cạnh đặc thù. Con rể cần chủ động chấp nhận cá tính hoặc tâm trạng của bố """