🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Vô Cùng Tàn Nhẫn, Vô Cùng Yêu Thương - Tập 1 Ebooks Nhóm Zalo Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 1 https://thuviensach.vn Thông tin ebook Tác giả: Sara Imas Vô Cùng Tàn Nhẫn Vô Cùng Yêu Thƣơng - A Mother‟s Rigorous Love Phạm Thị Thanh Vân dịch - AlphaBook & Nhà Xuất Bản Dân Trí Thực hiên Ebook: Hanhdb Ebook miễn phí tại : Webtietkiem.com Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 2 https://thuviensach.vn Lời giới thiệu Tôi tin rằng làm cha mẹ chƣa bao giờ là điều dễ dàng. Và tôi cũng tin chắc rằng tình yêu thƣơng của cha mẹ dành cho con cái, dù ở đâu, khi nào, sắc tộc nào và trong hoàn cảnh nào thì cũng là vô bờ bến, không thể đong đếm. Tình yêu thƣơng đó, có chăng, chỉ khác nhau ở cách thể hiện, và sự khác nhau đó phản ánh rõ nét tính cách, lịch sử phát triển và văn hóa của mỗi dân tộc. Chính vì vậy, cuốn sách “Vô cùng tàn nhẫn, vô cùng yêu thƣơng” mà bạn đang cầm trên tay thú vị ở chỗ nó ghi lại những trải nghiệm sống động của một bà mẹ đã nuôi dạy con trong hai nền văn hóa khác nhau: Do Thái và Trung Quốc. Tôi vô cùng yêu thích cuốn sách này, bởi tôi có thể tìm thấy đƣợc rất nhiều điểm tƣơng đồng, thấu hiểu đƣợc những khó khăn trong việc nuôi dạy con cái mà tác giả Sara Imas, và cả những ngƣời phụ nữ xung quanh tôi phải trải qua. Thật trùng hợp, tôi và tác giả cùng có ba ngƣời con: hai cậu con trai lớn và một cô con gái út. Sara Imas là hậu duệ của những ngƣời Do Thái đã đến định cƣ lâu đời tại Thƣợng Hải. Sau khi quan hệ Trung Quốc – Israel đƣợc xác lập, trƣớc tiếng gọi trở về cố hƣơng, Sara đã từ bỏ cuộc sống phồn hoa ở Thƣợng Hải, mang theo ba đứa con trở về Israel – nơi đồng bào của bà đang ngày ngày phải chịu đựng khói lửa chiến tranh, bắt đầu một trải nghiệm giáo dục “xuyên quốc gia” đặc biệt của mình. Với những điều mắt thấy tai nghe về các câu chuyện giáo dục con cái trong gia đình ở môi trƣờng “mới” này, bà đã quyết tâm từ bỏ hình ảnh của một “bà mẹ Trung Quốc” để trở thành một “bà mẹ Do Thái” chính cống. Hình ảnh của “bà mẹ Do Thái” này khiến không ít ngƣời cho rằng đó là cách giáo dục khá tàn nhẫn, thế nhƣng những gì mà bà mang lại cho các con đã thực sự khiến chúng ta mở mang thêm một tầm nhìn mới về cách thể hiện tình yêu thƣơng đối với con cái. Sarah Imas đã đúc kết: “Tình yêu đối với con cái của một số cha mẹ Trung Quốc giống nhƣ hình tử cung, họ luôn muốn bao bọc lấy chúng trong tình yêu thƣơng vô điều kiện của mình suốt cuộc đời. Còn tình yêu của các bậc cha mẹ Do Thái đối với con cái thì tựa nhƣ hình một đống lửa, tình yêu đó đƣợc dằn sâu trong lòng, dƣới biểu lộ sắt đá và cứng cỏi, họ chỉ làm một ngọn lửa rực sáng, soi rọi con đƣờng phía trƣớc cho con cái, để chúng có thể tự học cách sinh tồn, vƣơn lên trong cuộc đời.” Đọc những câu chuyện tác giả chia sẻ, có những lúc tôi nhƣ thấy hình ảnh của chính mình trong đó. Cuốn sách nhƣ một tấm gƣơng để những bà mẹ nhƣ tôi nhìn vào, những lối mòn trong tƣ duy, những nhƣợc điểm cố hữu trong cách nuôi dạy con cái mà hàng ngày vẫn đang vấp phải, luôn thôi thúc tôi khát khao học hỏi để tìm ra phƣơng pháp giáo dục thích hợp nhất cho từng đứa con của mình. Lối kể chuyện tự nhiên, chân thật nhƣng vẫn nồng Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 3 https://thuviensach.vn đƣợm tình yêu thƣơng của tác giả gợi cho tôi nhớ lại rất nhiều những ký ức đáng quý, giữa mẹ và tôi trong quá khứ, giữa tôi và các con trong hiện tại. Hy vọng rằng, mỗi bậc cha mẹ Việt Nam khi đọc xong cuốn sách này, sẽ rút ra đƣợc những bài học bổ ích và phù hợp cho quá trình nuôi dƣỡng tâm hồn, phát triển nhân cách của con mình. Mỗi phƣơng pháp đều có những ƣu điểm riêng, và đều thể hiện những nỗ lực tuyệt vời của các gia đình trong công việc đầy thử thách này. Tuy nhiên, gia đình không phải là nguyên nhân duy nhất cho sự thành công hay thất bại, hạnh phúc hay bất hạnh của mỗi cá nhân. Các yếu tố giáo dục ngoại vi và môi trƣờng xã hội cũng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách của thế hệ tƣơng lai. Chính bởi vậy, tại nơi tôi đang làm việc, môi trƣờng giáo dục FPT, chúng tôi mong muốn mang lại không chỉ kiến thức mà cả những trải nghiệm sống tự lập, góp phần nuôi dƣỡng ƣớc mơ và khát vọng của các em. Mới đây nhất, chúng tôi quyết định phát triển thêm một sản phẩm giáo dục mới dành cho trẻ em, ứng dụng công nghệ và phƣơng pháp giáo dục của Israel, áp dụng đầu tiên cho môn tiếng Anh. Hy vọng, sản phẩm này sẽ mang lại trải nghiệm học tập đầy say mê và thay đổi tích cực khả năng sử dụng ngoại ngữ của học sinh Việt Nam trong tƣơng lai. Có thể thấy môi trƣờng gia đình, trƣờng học và xã hội là những yếu tố quyết định rất lớn đến sự thành bại trong cuộc sống của mỗi cá nhân. Và ngƣợc lại, sự thành công hay thất bại của một ngƣời nhân rộng lên lại quyết định đến sự hƣng thịnh hay suy thoái của cả một dân tộc. Chính vì vậy, tôi rất mong các phụ huynh hãy bớt chút thì giờ trong cuộc sống mƣu sinh bận rộn của mình để đọc cuốn sách thiết thực này, cũng nhƣ rất nhiều những cuốn sách chia sẻ về những kinh nghiệm và kỹ năng nuôi dậy con khác mà Alpha Books đã, đang và sẽ xuất bản. Bởi điều này không chỉ giúp ích cho quá trình làm cha mẹ của chúng ta trở nên đáng giá hơn, con cái của chúng ta sống tích cực và có cơ hội thành đạt cao hơn, mà còn vì đây là gốc rễ cho sự phát triển mạnh mẽ của thế hệ ngƣời Việt chúng ta trong tƣơng lai. Phó tổng giám đốc tập đoàn FPT Chu Thị Thanh Hà Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 4 https://thuviensach.vn Chương I. Vô Cùng Tàn Nhẫn, Vô Cùng Yêu Thương Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 5 https://thuviensach.vn Phương pháp giáo dục giúp con đạt được giấc mơ triệu phú đô-la Tìm cuốn sách quý dạy cách yêu con đã bị thất lạc Vào những năm 1930 của thế kỷ trƣớc, Leiwi Imas - ngƣời cha kính yêu của tôi đã rời khỏi Liên Xô, lƣu lạc đến Thƣợng Hải, Trung Quốc. Sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, chƣa có ngƣời Do Thái thứ hai nào ở quê hƣơng tôi đặt chân đến nơi đây. Dựa vào chính tính cách bền bỉ, chịu khó cùng với sự từng trải của một ngƣời Do Thái điển hình, cha tôi đã sống trong sung túc, bình an suốt hơn hai mƣơi năm làm khách trên đất Thƣợng Hải. Trong mớ ký ức hỗn độn thời thơ ấu, tôi còn nhớ nhà mình ở giữa một cái sân đẹp nhƣ vƣờn hoa, xung quanh là bãi cỏ xanh mƣớt, phía trên điểm xuyết những bông hoa dại nhỏ xíu. Tôi thƣờng tung tăng hái hoa đuổi bƣớm cả ngày trong sân và hay đội lên đầu những vòng hoa giống nhƣ thiếu nữ Hy Lạp xa xƣa. Nền giáo dục pha trộn là những gì tôi đƣợc tiếp nhận khi đó. Ở trƣờng, tôi và những ngƣời bạn của mình đƣợc dạy theo phƣơng pháp giáo dục tiểu học của chủ nghĩa xã hội, tôn thờ chủ nghĩa cộng sản, chúng tôi nói đƣợc tiếng phổ thông, tiếng Thƣợng Hải, thậm chí cả tiếng Tô Bắc. Còn ở nhà, những ngƣời tôi tiếp xúc đều là ngƣời Do Thái thuộc Hội Liên hiệp ngƣời Do Thái, tôi giao tiếp với họ bằng tiếng Anh. Cha tôi thƣờng dạy tôi một số lễ nghi phong tục và tín ngƣỡng tôn giáo của quê hƣơng, ông còn dạy tôi tiếng Hebrew cổ. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 6 https://thuviensach.vn Bức ảnh chụp chung quý giá của hai cha con tôi lúc ông cụ còn sống. Năm tôi mƣời hai tuổi, cha đột ngột qua đời, tuổi thơ ngọt ngào của tôi bỗng chốc tan biến. Họa vô đơn chí, vì là con cháu của ngƣời Do Thái nên tôi không thoát khỏi kiếp nạn “Đại cách mạng văn hóa” năm 1967. Tôi bị ngƣời ta đuổi ra khỏi nhà, bị cắt mất mái tóc xoăn tự nhiên, những bức thƣ do chính phủ Israel gửi tới cũng bị kiểm tra và tịch thu, ngay đến mộ phần của cha ngoài nghĩa trang Cát An, Thanh Phố, tôi cũng không giữ đƣợc. Cũng vì “Đại cách mạng văn hóa”, tôi chỉ học đến cấp hai rồi buộc phải nghỉ học mƣu sinh. Năm 1971, tôi tìm đƣợc việc làm bán sức nuôi miệng trong khu xƣởng đồng tại Thƣợng Hải. Dù rất vất vả nhƣng tôi vẫn cảm thấy vui vì đã có thể sống đƣợc bằng sức lao động của chính mình. Thời gian trôi qua, tôi cũng lấy chồng, sinh con nhƣ bao cô gái Trung Quốc khác. Ba đứa con của tôi sinh ra vào cuối những năm 1970, đầu những năm 1980 của thế kỷ XX: Cậu con trai cả là Dĩ Hoa, cậu con trai thứ Huy Huy và cô con gái út là Muội Muội. Đầu thập kỷ 90, Trung Quốc và Israel chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Tôi muốn về thăm Israel, nơi mà lúc sinh thành cha tôi từng ngày đêm mong nhớ. Ngoài ra, tôi còn ấp ủ một suy nghĩ khác, quan điểm giáo dục của ngƣời Do Thái vốn đƣợc cả thế giới ca tụng, vì vậy, tôi muốn trở về để tìm bí quyết nuôi dạy các con. Khi đó, tôi vừa ly hôn, dù đã trở thành một ngƣời vợ thất bại, nhƣng tôi muốn làm một ngƣời mẹ thành công. Và nhƣ thế, tôi dắt díu ba đứa con thơ của mình rời Thƣợng Hải tới Israel, cả quãng thời Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 7 https://thuviensach.vn gian niên thiếu của bọn trẻ kéo dài hơn mƣời năm đều diễn ra ở đây. Ngoảnh đầu nhìn lại, tôi vô cùng biết ơn Trung Quốc và Israel, nhờ quãng thời gian tiếp xúc với hai dân tộc có nền văn hóa lâu đời và nổi tiếng yêu thƣơng con cái này mà tôi đã đúc kết đƣợc những kinh nghiệm riêng trong phƣơng pháp giáo dục xuyên quốc gia, và hơn hết là hiểu đƣợc giá trị đích thực của tình mẫu tử. Năm đó, tôi là hậu duệ đầu tiên của ngƣời Do Thái từ Trung Quốc trở về, nên đƣợc diện kiến Thủ tƣớng Israel đƣơng thời - ông Yitzhak Rabin. Thủ tƣớng Rabin nói với tôi: “Ngƣời Do Thái cũng yêu thƣơng con cái giống nhƣ ngƣời Trung Quốc, đều nổi tiếng thế giới.‟‟ Ông làm tôi tin rằng, tôi sẽ tìm đƣợc cuốn sách quý dạy cách thƣơng yêu con cái tại quê hƣơng mình. Vậy cuốn sách quý dạy cách thƣơng yêu con cái của Israel là gì? Xin thƣa đó không phải là một cuốn cẩm nang đặc biệt của riêng ngƣời Israel, mà thật ra nó đã ẩn tàng ngay tại Trung Quốc từ xa xƣa. Sự biến thiên của thời đại khiến chúng ta vô tình đánh mất cuốn sách quý ấy, cho nên các bậc cha mẹ Trung Quốc thời chúng tôi và các bậc cha mẹ thời hiện tại mới gặp nhiều khó khăn trong cách giáo dục con cái nhƣ vậy. Có thể nói, phụ huynh chúng ta là những ngƣời cha ngƣời mẹ giàu đức hy sinh nhất, yêu thƣơng con cái một cách vô tƣ nhất trong lịch sử Trung Quốc, tuy nhiên cách giáo dục của chúng ta cũng mắc phải nhiều sai lầm nhất. Những cụm từ nhƣ “thế hệ ăn bám”, “gia tộc dâu tây”, “nô lệ của con” đã và đang trở thành một vấn nạn xã hội tiềm tàng. Trong từ điển của Mỹ, cụm từ “Bà mẹ Trung Quốc” ám chỉ những bà mẹ thích ôm đồm mọi việc, chăm sóc và bao bọc con đến tận chân tơ kẽ tóc. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 8 https://thuviensach.vn Nếu tôi không tìm đƣợc cuốn sách trong truyền thuyết kia, nếu vào năm thứ bốn mƣơi bốn của đời mình, cách nhìn nhận về sự thƣơng yêu con cái của tôi vẫn chƣa thay đổi, có lẽ bây giờ tôi vẫn là một bà mẹ “nồi cơm điện”, “máy giặt”, “cần cẩu” thích bao đồng giống trƣớc đây. Còn ba đứa con Dĩ Hoa, Huy Huy và Muội Muội của tôi cũng không thể có những sự lột xác kỳ diệu đến vậy: Năm 2001, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, Dĩ Hoa đƣợc nhận vào Bộ Lao động Israel, hiện đang công tác tại Hong Kong. Cũng sau ba năm tham gia quân ngũ ở Israel, Huy Huy đã trở thành một thƣơng nhân kim cƣơng. Riêng cô con gái út Muội Muội thì sắp bƣớc vào đại học, ƣớc mơ của nó là học chuyên ngành kinh tế chính trị và trở thành một nhà ngoại giao trong tƣơng lai. Vậy là, hai cậu con trai của tôi đều đã trở thành triệu phú. Còn tôi, là mẹ của triệu phú. Các con cho tôi ba chiếc chìa khóa Trên vạn dặm đƣờng dài của đời ngƣời, tình cha mẹ luôn thiết tha và ấm áp. Giờ ba đứa con của tôi đều đã trƣởng thành, giỏi giang hơn cả những gì tôi mƣờng tƣợng. Dĩ Hoa và Huy Huy thuộc thế hệ 7x, còn cô út Muội Muội thuộc thế hệ 8x. Năm mƣời sáu mƣời bảy tuổi, lúc nào mấy đứa cũng líu ríu vây quanh chân tôi, thỏ thẻ nhƣ thể đã bàn bạc trƣớc với nhau: “Mẹ ạ, mẹ đã trao cho anh em con ba chiếc chìa khóa là kiên cƣờng, tự tin và khoan dung. Nay chúng con sẽ tặng lại mẹ ba chiếc chìa khóa!” Dĩ Hoa nói: “Mẹ, con sẽ tặng mẹ chiếc chìa khóa ô tô, vì chân của mẹ hay bị đau nhức, sau này con không để mẹ phải cực khổ nữa.” Huy Huy nói: “Mẹ, con sẽ tặng mẹ chiếc chìa khóa tòa biệt thự! Để cả nhà mình có thể sống bên nhau!” Muội Muội bé nhất nhà cũng chen vào nói: “Con là con gái, nhất định con sẽ tặng mẹ một chiếc chìa khóa két sắt, bên trong chứa đầy trang sức, châu báu!” Điều làm tôi cảm động là cả ba đứa con của mình đều có ƣớc mơ để theo đuổi và quyết tâm thực hiện bằng đƣợc ƣớc mơ ấy. Có đƣợc những đứa con nhƣ vậy cũng là một niềm tự hào mà ngƣời làm mẹ nhƣ tôi đây không muốn giấu giếm. Năm 2002, Huy Huy giao cho tôi chiếc chìa khóa của căn biệt thự nằm trên đƣờng Trƣơng Dƣơng, thành phố Thƣợng Hải khi nó vừa tròn hai mƣơi ba tuổi. Thằng bé mua căn biệt thự bằng khoản tiền đầu tiên nó tự kiếm đƣợc trên con đƣờng lập nghiệp. Cuộc đời và tính cách Huy Huy rất thú vị, nó thực sự là một thiếu niên anh hùng và luôn tự mình phấn đấu. Chúng ta hãy để nó tự viết riêng một cuốn tự truyện thì hay hơn. Huy Huy từng đƣợc Bộ trƣởng Bộ Quốc phòng Israel trƣớc đây rất coi trọng, ông ấy đã tiến cử nó vào làm việc tại Cơ quan Tình Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 9 https://thuviensach.vn báo; sau đó, Huy Huy tự mình vƣợt qua trùng trùng sát hạch, và cuối cùng nhận đƣợc lời mời cộng tác của ông chủ một hãng kim cƣơng nổi tiếng nhất tại Tel Aviv – thủ đô kim cƣơng của thế giới. Thời đại học, Huy Huy đƣợc mệnh danh là “chàng trai kim cƣơng Do Thái‟‟ sáng giá tại Thƣợng Hải. Ngay sau khi tốt nghiệp, nó vận dụng những kiến thức đã tích lũy đƣợc từ thời tiểu học, tự mình lập nghiệp, trở thành một trong số ít bạn hàng của những công ty chế tác kim cƣơng nổi tiếng thế giới, thiết lập các chi nhánh ở hơn hai mƣơi quốc gia, mở rộng mạng lƣới hợp tác khắp toàn cầu. Trƣớc ba mƣơi tuổi, Huy Huy đã thực hiện đƣợc ƣớc mơ trở thành triệu phú thế giới. Dĩ Hoa hứa tặng tôi chiếc chìa khóa ô tô. Nó biết tôi luôn nhiệt tình với công tác xã hội, nên muốn tôi dùng xe hơi để đi lại đỡ vất vả. Dĩ Hoa có tính cách hƣớng nội, ngày nay gọi là “ngƣời đàn ông thích ở nhà.” Theo phƣơng pháp giáo dục gia đình của ngƣời Do Thái, tôi trở thành “cô giáo” dạy môn giao tiếp xã hội của Dĩ Hoa, mô phỏng cách đối nhân xử thế từ những bài học ứng xử trong gia đình. Kết quả, Dĩ Hoa khiến chúng tôi đƣợc mở rộng tầm mắt, nó tự mở cuộc tọa đàm “Đến với Trung Quốc” ở trƣờng, những ngƣời bạn học mua vé vào cửa đều đƣợc ăn nem rán Trung Quốc miễn phí, thằng bé đã tiếp thị công việc bán nem rán của gia đình bằng ý tƣởng marketing độc đáo của mình nhƣ thế đấy. Dĩ Hoa tốt nghiệp Đại học ngoại ngữ Thƣợng Hải, nó không những có thành tích học tập xuất sắc nhất mà tƣ chất đạo đức cũng đƣợc mọi ngƣời đánh giá rất cao. Trong thời gian đi lính ở Israel, năm nào nó cũng đƣợc nhận bằng khen chiến sĩ gƣơng mẫu. Sau khi ra quân, Dĩ Hoa vƣợt qua các vòng thi viết và phỏng vấn, trở thành cán bộ của Bộ Lao động Israel. Đối với thanh niên Trung Quốc, đây là việc không hề dễ dàng. Năm 2007, Dĩ Hoa tròn ba mƣơi tuổi, nó muốn tạo ra một thử thách mới trong cuộc đời của mình nên đã chọn lĩnh vực kim cƣơng. Cho đến nay, với sự đón nhận nồng nhiệt của thị trƣờng đối với sản phẩm của mình, có thể nói rằng tiền đồ của Dĩ Hoa đang rộng mở trƣớc mắt. Cô con gái Muội Muội hứa tặng tôi chiếc chìa khóa két sắt chứa đầy vàng bạc châu báu, hiện vẫn đang trong quá trình tôi rèn. Nhƣng tôi nghĩ rằng, ngày tôi đƣợc cầm chiếc chìa khóa này chẳng còn xa nữa. Lòng biết ơn của các con khiến tôi vô cùng cảm động. Nhƣng đối với tôi mà nói, tôi không cần chúng tặng tôi biệt thự, ô tô hay châu báu, nếu nhƣ tất cả những ngƣời làm con trên thế gian này đều hiểu đƣợc tâm nguyện và đối xử hiếu thuận với cha mẹ mình, thiết nghĩ, đó đã là nguồn vui và niềm an ủi lớn nhất của những ngƣời làm cha làm mẹ rồi. Bạn bè thƣờng bảo tôi: “Tôi thật sự ngƣỡng mộ chị, không phải là tôi ngƣỡng mộ con cái của chị là triệu phú, mua đƣợc biệt thự, mua đƣợc ô tô, mà tôi ngƣỡng mộ cách chị nuôi dạy đƣợc những đứa con luôn làm ngƣời khác thấy yên lòng!” Những lúc nhƣ vậy, tôi đều chia sẻ với họ bí quyết của mình. Khi làm khách Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 10 https://thuviensach.vn mời chƣơng trình Cuộc hẹn với Lỗ Dự, tôi có nói với tất cả các bậc cha mẹ rằng: “Không phải tôi sinh ra đã là mẹ của triệu phú hay thiên tài, chính phƣơng pháp giáo dục gia đình tốt đẹp đã giúp con tôi đạt đƣợc giấc mơ của mình. Hơn hết, điều khiến tôi mãn nguyện nhất là các con tôi không coi tiền bạc là mục tiêu, mà chúng coi trọng trí tuệ và sự từng trải trong cuộc sống.” Nhận ra điểm khác biệt trong nền giáo dục đa quốc gia Vào sinh nhật lần thứ sáu mƣơi của mình, các con có nói một câu làm tôi rất hài lòng: “Cuộc đời giống nhƣ chiếc cầu thang xoắn ốc, nếu đảo ngƣợc vị trí ban đầu, mẹ sẽ phát hiện ra độ cao nơi mình đang đứng đã thay đổi. Không thể đem quá khứ so sánh với hiện tại. Từ Israel trở về Trung Quốc hay từ Trung Quốc rời đến Israel cũng vậy. Tất cả những thành quả chúng con có đƣợc nhƣ ngày hôm nay đều là nhờ tình yêu thƣơng sáng suốt, lý trí của mẹ dạy cho chúng con biết làm ngƣời, biết chịu trách nhiệm và biết tồn tại, mang đến cho chúng con nhiều điều bổ ích trên bƣớc đƣờng trƣởng thành. Chúng con xin cảm ơn mẹ!” Cảm xúc chân thành của bọn trẻ cũng khúc xạ ra sự khác biệt trong cách yêu thƣơng con cái của tôi. Mƣời năm sống ở nƣớc ngoài, mƣời năm tiếp cận nền giáo dục đa quốc gia, khiến tôi hiểu rõ tôn chỉ của cuốn sách quý dạy cách thƣơng yêu con: Tình thương dành cho con cái là một môn khoa học và là cả một nghệ thuật, tình yêu ấy cần phải có ý nghĩa, có giá trị và có thành tựu! 1. Cần học cách yêu con – Theo đuổi tình yêu chất lƣợng cao Nửa thế kỷ trƣớc, đại văn hào Lỗ Tấn từng kiến nghị, cùng với việc mở trƣờng sƣ phạm, chúng ta cần mở “Trƣờng phụ phạm”. Điều này cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của ông. Yêu con cũng là một môn học, các bậc phụ huynh chỉ có thân phận thôi là chƣa đủ, họ cần phải có chức danh. Yêu thƣơng con là một loại tình cảm, đó bản năng trời sinh của các bậc cha mẹ, đồng thời nó cũng là cả một môn nghệ thuật. Giống nhƣ y học, bạn không thể sinh ra đã là bác sĩ, mà phải thông qua một quá trình học tập gian khổ mới có thể trở thành một vị bác sĩ thực thụ. Mỗi ngƣời cha, ngƣời mẹ cũng phải học tập và nỗ lực hết mình mới mong hiểu đƣợc chân lý và những mẹo riêng để thể hiện tình cảm đó. Trong giáo dục gia đình, yêu thƣơng là nền tảng và tiền đề của giáo dục con cái, những đứa trẻ không đƣợc hƣởng đầy đủ tình yêu thƣơng của cha mẹ khi lớn lên thƣờng có khiếm khuyết ẩn hiện về mặt nhân cách. Song, yêu thƣơng cũng là một thủ thuật giáo dục, mục đích và phƣơng pháp không giống nhau sẽ dẫn đến hiệu quả hoàn toàn khác biệt. 2. Cha mẹ là “nô lệ”, là “trực thăng‟‟ của con cái – Yêu con một cách cố chấp Trong cuộc sống có biết bao sự tổn thƣơng đƣợc xuất phát từ danh nghĩa “yêu thƣơng‟‟, đặc biệt là yêu thƣơng con cái. Tục ngữ có câu “sai một li, đi một dặm.” Một chút bất cẩn cũng có thể để lại những hậu quả khôn lƣờng. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 11 https://thuviensach.vn Hiện nay, Trung Quốc vẫn chƣa trở thành một cƣờng quốc kinh tế, rất nhiều gia đình vẫn luẩn quẩn bên ngoài ngƣỡng cửa của tầng lớp trung lƣu nhƣng họ lại có quan niệm nuông chiều con cái, chi tiêu xa xỉ cho chúng ngay từ lúc gia đình chƣa lấy gì là giàu có. Rất nhiều nhà trẻ quý tộc trong nƣớc đã quảng cáo: “Không sinh ra với chiếc chìa khóa bạc, thì hãy dùng nó để sống.” Âu cũng là một nhận thức sai lầm về mô hình giáo dục quý tộc. Cách nuôi dạy con cái theo kiểu cha mẹ là “nô lệ” của con không thể bồi dƣỡng con trẻ trở thành quý tộc thật sự, mà chỉ biến chúng thành những kẻ “ăn bám” cha mẹ suốt đời. Món quà đáng sợ nhất các bậc cha mẹ “trực thăng” trao tặng con cái dƣới danh nghĩa tình yêu, đó là những sinh linh với tâm hồn nhƣ bọt bong bóng mỏng manh, dễ vỡ. Thuật ngữ “cha mẹ trực thăng” chỉ những bậc phụ huynh luôn bay lƣợn trên đầu con cái giống nhƣ máy bay trực thăng, bay ngày càng nhanh, quản ngày càng chặt, một khi giảm tốc độ họ sẽ phá hủy cuộc đời của con cái và của chính mình. Họ thƣờng nảy sinh những ý nghĩ tiêu cực nhƣ vui mừng, đau buồn quá mức chỉ vì một chút thành công hay thất bại của con. Họ coi sự nhiệt tình và chăm sóc thái quá của mình là món quà tặng con, tình yêu thƣơng họ dành cho con cái ngày càng trở nên nghiêm trọng, cố chấp, thậm chí mù quáng. Mọi ngƣời thƣờng nói, tôi là cha, tôi là mẹ nên phải nhƣờng mọi thứ cho con, hy sinh tất cả cho con, kể cả hạnh phúc của mình, nhƣ vậy mới là yêu thƣơng con cái. Thật ra, đó chỉ là tình yêu quá trớn, hoàn toàn làm hại con. Nó khiến cho con trẻ trở thành một kẻ tàn phế suốt đời về mặt tƣ tƣởng, tinh thần và nhân cách. Makarenko, nhà giáo dục nổi tiếng từng so sánh: “Nếu bạn muốn con mình chết vì ngộ độc, hãy cho nó uống một liều thuốc mà bạn gọi là hạnh phúc.‟‟ 3. Tìm bí quyết dạy con – Thời khắc cha mẹ tự kiểm nghiệm Thƣơng yêu con, điều đáng sợ nhất là các bậc cha mẹ nuôi dạy chúng bằng hạnh phúc của mình. Tôi tin bất cứ bậc cha mẹ lý trí nào cũng không muốn tặng con “món quà đáng sợ nhất”, càng không muốn “con chết vì ngộ độc” và bản thân họ cũng không muốn làm “nhà giáo dục tồi tệ nhất”. Các nƣớc khác đƣa cụm từ “bà mẹ trực thăng” của Trung Quốc vào từ điển, không hề có ý bôi nhọ danh dự của các bà mẹ Trung Quốc, họ chỉ có ý tốt nhắc nhở các “bà mẹ trực thăng” mà thôi. Trong quá trình sống cùng các bậc phụ huynh Israel, tôi thấy, nhìn từ góc độ của họ, trẻ em Trung Quốc cũng có rất nhiều ƣu điểm nhƣ: thông minh, hiếu học, khả năng tiếp thu tốt, có kiến thức nền vững chắc, hiếu thảo với cha mẹ. Nhƣng chúng đều có chung khuyết điểm là thiếu kỹ năng mƣu sinh, thiếu kỹ năng phán đoán đúng sai, tinh thần trách nhiệm không cao, không biết hợp tác với ngƣời khác, tâm lý chấp nhận khó khăn kém cùng với thói quen ăn bám cha mẹ. Đó là hệ quả tất yếu của cách yêu con sai lầm của chúng ta và cũng là tiêu chí đánh giá tình Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 12 https://thuviensach.vn yêu chất lƣợng thấp. Trƣớc sau chúng ta luôn tin rằng, tất cả những gì chúng ta làm đều vì muốn tốt cho con, đều xuất phát từ tình yêu thƣơng vô bờ bến đối với con. Nhƣng chúng ta hoàn toàn không biết, cách yêu con của chúng ta chỉ là nông cạn. Bao nhiêu ngƣời tốt nghiệp thạc sĩ, tiến sĩ nhƣng vẫn không tìm đƣợc công việc phù hợp, bao nhiêu ngƣời đã ngoài ba mƣơi tuổi mà vẫn phải mua nhà, kết hôn bằng đồng tiền tích cóp cả đời của cha mẹ. Tôi có đôi lời muốn nói với tất cả các bậc làm cha làm mẹ trong thiên hạ, song cổ họng nhƣ nghẹn lại. Chúng ta không thể hoàn toàn đổ lỗi chuyện con cái khó bám rễ trong xã hội cho môi trƣờng cạnh tranh khốc liệt. Thử nghĩ, đôi tay đƣa nôi kia của bạn có thể nhen nhóm những kỹ năng và tố chất vào sâu thẳm con ngƣời con hay không? Giáo dục gia đình có vì những thứ bạn gọi là vĩ đại nhất, dâng hiến nhất, bao bọc nhất không, hay trái lại là phụ lòng tín nhiệm và ủy thác của con? Chúng ta không lo những ngƣời làm cha làm mẹ không yêu thƣơng con cái của mình, chỉ lo họ không biết cách yêu con, dạy con nhƣ thế nào! Khi tình yêu bạn dành cho con giống nhƣ bọt bia, luôn có xu hƣớng trào lên phía trên, trong khi quan điểm và phƣơng thức yêu con của bạn vẫn dừng lại ở giai đoạn lạc hậu, mù quáng thì bạn chính là ngƣời cha, ngƣời mẹ đáng thƣơng nhất, thất bại nhất chứ không phải một ai khác. Thế giới vui vẻ của con trai tôi và các bạn nhỏ Israel. Cha mẹ ngày nay nên yêu thƣơng con cái ra sao? Làm thế nào để tình yêu đó trở nên giá trị, có ý nghĩa và thành tựu? Đó là những câu hỏi các bậc cha mẹ Trung Quốc lúc nào cũng cần tự kiểm nghiệm! 4. Lấy gì yêu con – Gợi ý về cách yêu con của phụ huynh Do Thái Cuộc sống có đau khổ, mệt mỏi đến mấy, nhìn thấy con cái trƣởng thành đã Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 13 https://thuviensach.vn là niềm an ủi và cũng là hy vọng của mỗi chúng ta, tất cả vinh hoa, phú quý trên cõi đời này làm sao sánh đƣợc bằng con cái. Chính vì con cái quan trọng với chúng ta nhƣ vậy nên yêu con nhƣ thế nào đã trở thành một môn học cực kỳ hóc búa. Các bậc phụ huynh đều trăn trở với câu hỏi: “Mình phải yêu con nhƣ thế nào đây?” Dù không phải là một ngƣời có trình độ học vấn cao nhƣng về cơ bản tôi cũng đƣợc coi là một ngƣời mẹ tri thức. Khi mới di dân về Israel, tôi cũng giống nhƣ các bà mẹ Trung Quốc khác, hầu hạ con cái từng li từng tí, yêu cầu duy nhất của tôi là: Chỉ cần các con đỗ đại học thì thế nào cũng đƣợc. Hiện giờ vẫn có rất nhiều phụ huynh cũng nghĩ nhƣ tôi hồi ấy, nhƣng có thể một số phụ huynh đã nhìn ra vấn đề: Một ngày nào đó con cái bƣớc ra ngoài xã hội, việc thiếu kỹ năng sinh tồn từ thuở nhỏ sẽ ảnh hƣởng tới công việc, sự nghiệp và cả cuộc sống hôn nhân sau này của chúng. Lời phê bình thẳng thắn của chị hàng xóm ngƣời Do Thái nhƣ một que diêm vụt cháy làm tôi bừng tỉnh, chị nói: “Đừng mang phƣơng pháp giáo dục lạc hậu của em đến Israel, đừng cho rằng em đẻ ra con thì biết cách nuôi con, gà mái còn biết đẻ con nữa là, nuôi con lại là việc khác!” Qua mƣời năm sống tại quê nhà, tôi nhận thấy, tài sản của rất nhiều gia tộc đều đƣợc truyền từ đời này sang đời khác, ngƣời Do Thái không chỉ truyền lại của cải vật chất, mà còn truyền lại tố chất và kỹ năng tạo ra của cải cho con cháu mình, những thứ đó còn có giá trị hơn tiền bạc. Và thứ giá trị ấy không đến từ thừa kế, nó đến từ phƣơng pháp yêu con chất lƣợng cao của các bậc phụ huynh ngƣời Do Thái. Có thể nói, ngƣời Do Thái là khuôn mẫu về phƣơng pháp giáo dục gia đình tiến bộ mà nhân loại đang tìm kiếm. Mặc dù họ chỉ chiếm 0,2% - 0,3% dân số thế giới, nhƣng không thể kể hết đƣợc tên những ngƣời Do Thái đã và đang thao túng nền kinh tế toàn cầu. Họ không chỉ là chuyên gia của các doanh nghiệp nhƣ Rockefeller, Hammer, mà còn là ông trùm tài chính nhƣ Soros, Greenspan; 20% giáo sƣ trong các trƣờng đại học ở Mỹ là ngƣời Do Thái, những nhân vật nổi bật trong ngành luật sƣ, bác sĩ, ngƣời Do Thái cũng không nằm ngoài; trong số những ngƣời Mỹ từng đoạt giải Nobel có tới 31% là ngƣời gốc Do Thái. Phụ huynh Do Thái có một phƣơng pháp yêu con khá đặc biệt: Tình yêu thương của các bậc cha mẹ Do Thái nhằm vào mục đích đem lại lợi ích suốt đời cho con, chứ họ không đáp ứng nhu cầu tạm thời của con. Họ thực hiện “cơ chế thị trường, không bồi dưỡng ra thế hệ ăn bám cha mẹ”, “phát huy tố chất triệu phú của mỗi đứa trẻ”, “nắm bắt kỹ năng quản lý từ nhỏ”, “trì hoãn thỏa mãn của con để cho chúng hiểu cha mẹ”, “tham quan một ngày của cha mẹ”, “phụ huynh 100 điểm không bằng phụ huynh 80 điểm”, “phụ huynh rút về hậu phương thôi thúc con „hứng thú‟ và „ao ước‟ Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 14 https://thuviensach.vn học tập”, “cha mẹ làm quân sư quan sát, tham mưu, nhắc nhở con, không đào tạo con thành một kẻ tầm thường”… Nghệ thuật yêu con sâu sắc của ngƣời Do Thái không chỉ phát huy tác dụng quan trọng trong bƣớc ngoặt cuộc đời của các con tôi, ngay đến bản thân tôi cũng nhận đƣợc lợi ích là làm một bà mẹ yêu con có thành tựu. Từ Vạn Lý Trƣờng Thành đến dãy Alps, tôi cảm ơn sự giao thoa giáo dục giữa hai quốc gia Trung Quốc và Israel làm tôi tỉnh ngộ: Đừng vì chúng ta không biết cách yêu thƣơng con mà biến chúng thành những kẻ tầm thƣờng và khiếm khuyết. Muội Muội là chiếc áo bông nhỏ của tôi. 5. Nâng cao tình mẫu tử Khi kinh tế gia đình trở nên khấm khá, cách dạy con của các bậc cha mẹ cần đạt đến “cảnh giới‟‟ cao hơn. Trong quá trình trƣởng thành của hai cậu con trai, điều kiện kinh tế gia đình chỉ đạt mức trung bình, nên hai anh em chúng đủ hiểu sự vất vả của mẹ. Những ảnh hƣởng từ giáo dục sinh tồn và quản lý tài sản của Israel càng giúp chúng hiểu mỗi ngƣời đều phải có ƣớc mơ để theo đuổi và phải quyết tâm thực hiện ƣớc mơ ấy một cách tốt nhất! Thời kỳ trƣởng thành của cô con gái út lại khác với hai anh trai, kinh tế gia đình khấm khá, cộng thêm châm ngôn “nghèo nuôi con trai, giàu nuôi con gái” đã cho tôi có đƣợc nút thắt trong cách dạy dỗ con bé. Một nhà công tác giáo dục Do Thái nói với tôi rằng: “Nuôi con gái trong giàu sang, đến khi lớn lên nó cũng sẽ gặp khó khăn trắc trở trong cuộc sống. Cho nên các bậc cha mẹ yêu thƣơng con gái càng cần phải có con mắt nhìn xa.” Vào sinh nhật lần thứ mƣời sáu của Muội Muội, tôi đƣa con bé đi ăn mì Ajisen ở Thƣợng Hải, vì nó thích ăn mì sợi nấu với nƣớc xƣơng ở đây. Khi Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 15 https://thuviensach.vn nhân viên phục vụ vừa mới mang trà lúa mạch miễn phí lên cho chúng tôi, con bé liền giơ bàn tay nhỏ nhắn vẫy nhân viên phục vụ lại, yêu cầu họ mang thêm cho mình một ly nƣớc cam. Bấy giờ điều kiện kinh tế của tôi rất tốt, vậy mà tôi đã nhẫn tâm nói “không” với con bé. Tôi muốn nó hiểu, thứ đáng quý nhất không phải là những món quà đẹp đẽ, mà là ngƣời thân, là niềm vui và là yêu thƣơng. Thật sự mà nói, yêu thƣơng con trong điều kiện kinh tế khá giả, các bậc cha mẹ cần phải sáng suốt và can đảm hơn. Một khi cha mẹ nắm vững nghệ thuật dạy con, bọn trẻ sẽ nhận đƣợc lợi ích suốt đời. Ở Israel không có câu châm ngôn nào tƣơng tự nhƣ câu “Không ai giàu ba họ” của ngƣời Trung Quốc. Vì đời chúng ta giàu nên cứ nghĩ con cháu mình ngày sau cũng giàu sang, nào ngờ thế hệ sau cậy thế ăn chơi trác táng, không quá ba đời toàn bộ của cải trong nhà đều đội nón ra đi. Còn ngƣời Do Thái giáo dục con em nhà giàu: Muốn tiêu tiền thì hãy tự kiếm tiền! Con cháu ắt có phúc của con cháu! 6. Yêu thƣơng con cũng cần có kỹ xảo và nghệ thuật Chúng ta không thể đƣa ra câu trả lời theo khuôn mẫu cố định hay công thức nhiệm màu nào cho câu hỏi: Cha mẹ nên yêu thƣơng con nhƣ thế nào. Nhƣng sự thật là con cái của những bậc cha mẹ biết cách yêu thƣơng con đều phát triển tốt trên mọi phƣơng diện nhƣ, trẻ không có thói quen ăn bám cha mẹ, có tính độc lập cao, tƣ duy khoáng đạt, tự tin, có kỹ năng giải quyết các vấn đề, tâm lý chịu đựng tốt, biết giao tiếp ứng xử, nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh, dễ rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân, đồng thời trẻ cũng cảm thấy an toàn, không cần cha mẹ lo lắng quá nhiều, chúng tập trung vào việc phát triển bản thân và biết cách điều chỉnh tâm trạng của mình. Số ngƣời hiểu đƣợc tình yêu thƣơng bao la và sự hy sinh vô bờ bến các bậc cha mẹ Trung Quốc dành cho con cái là rất ít, xƣa nay vẫn vậy. Dẫu sự vất vả và công lao không xung đột với nhau, sự sâu sắc và nghệ thuật không đối lập nhau, sự hy sinh và sáng suốt cũng không mâu thuẫn với nhau, nhƣng nếu cha mẹ chỉ cần nhiệt tình không cần lý trí, một mực hy sinh không chú ý đến sự sáng suốt, quen thói bao đồng không chịu rút lui, thì họ chỉ chuốc lấy vất vả mà chẳng thấy đƣợc niềm vui. Song điều đáng lo là không ít bậc phụ huynh lún sâu vào sai lầm trong cách yêu thƣơng con lại không hề nhận ra, bản thân họ chính là ngƣời mang đến cho con món quà đáng sợ nhất. Cuối cùng, tôi muốn nói với các bậc phụ huynh: Dù bạn có đem toàn bộ tính mạng, của cải, địa vị, thời gian, tinh thần và sức lực cho con thì con bạn cũng không thể hạnh phúc cả đời. Chỉ có dạy con biết mƣu sinh, biết theo đuổi mục tiêu của mình, biết hƣởng thụ cảm giác hạnh phúc và thỏa mãn sau khi đạt đƣợc mục tiêu thì đến cuối đời bạn mới ung dung nhàn nhã và con bạn mới có thể thành công trong cuộc sống. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 16 https://thuviensach.vn Tôi từng là một bà mẹ Trung Quốc điển hình Tôi từng là một bà mẹ Trung Quốc điển hình, hôn nhân đem đến cho tôi nhiều hy vọng và mong ƣớc, khi ấy tôi nhƣ ngƣời đứng ở bờ biển ngắm mặt trời mọc từ đƣờng chân trời. Mƣời giờ ba mƣơi phút trƣa ngày 24 tháng 1 năm 1978, Dĩ Hoa, cậu con trai đầu lòng của tôi chào đời. Khi tôi biết một sinh mệnh vừa đến với mình, cả tâm hồn tôi ngập tràn trong hạnh phúc, xúc động và mơ ƣớc. Ông trời ban cho tôi một món quà tuyệt vời, tôi thầm cầu nguyện: “Xin ngài hãy ban cho con trai con sức khỏe, niềm vui.” Tôi đặt tên thằng bé là Dĩ Hoa, ngụ ý dòng máu chảy trong ngƣời nó là của Trung Quốc và Israel. Thật trùng hợp, mƣời bốn năm sau, vào đúng ngày 24 tháng 1, Trung Quốc và Israel thiết lập quan hệ ngoại giao. Ngƣời Do Thái có câu nói rất hay: “Bất cứ thứ gì Đức Chúa Trời ban cho bạn đều là phƣớc lành.” Sau Dĩ Hoa, con trai Huy Huy và con gái Muội Muội của tôi lần lƣợt chào đời. Các bà mẹ trên thế giới yêu thƣơng con bao nhiêu? Họ có thể hy sinh cho con bao nhiêu? Đó là những câu hỏi không bao giờ có lời giải đáp. Tôi thầm quyết tâm, nhất định phải dùng cả cuộc đời sƣởi ấm ba đứa con, nhất định phải dốc toàn bộ tâm huyết vào các con, tạo sức mạnh cho các con. Thuở nhỏ, cha kể cho tôi nghe câu chuyện: Mỗi cô gái đều là một thiên thần tự làm gãy đôi cánh của mình để đến bên hoàng tử mà cô yêu quý. Nếu một ngày nào đó hoàng tử không còn yêu cô nữa thì cô cũng không thể trở về bầu trời, vì cô đã là thiên thần gãy cánh. Năm 1992, tôi chấm dứt cuộc hôn nhân không mấy hạnh phúc của mình, mang ba đứa con về Israel, bắt đầu cuộc sống mới. Lúc đó, đứa con lớn nhất của tôi mƣời bốn tuổi, còn đứa nhỏ nhất mới ba tuổi. Làm sao cho ba đứa trẻ lớn lên một cách toàn diện trong một gia đình không hoàn chỉnh là vấn đề quan trọng nhất trƣớc mắt, vì vậy tôi không để những bất hạnh trong hôn nhân ảnh hƣởng tới sự trƣởng thành của các con. Trƣớc khi tới Israel, cách yêu con của tôi giống nhƣ phần lớn các bậc cha mẹ Trung Quốc, trƣớc sau luôn tuân theo nguyên tắc, mình có khổ thế khổ nữa cũng không đƣợc để cho con cái khổ. Khi mới di cƣ về Israel, tôi vẫn là bà mẹ 100 điểm trƣớc đây. Các con của tôi không phải gấp chăn, không phải đun nƣớc, càng không phải nấu cơm vì đã có tôi là “nồi cơm điện”, là “máy giặt”, là “cần cẩu” của chúng. Đi học về, buông cặp sách ra là bọn trẻ ngồi ngay vào bàn học, bất luận bận rộn, mệt mỏi đến đâu, tôi cũng không khiến chúng động tay vào việc nhà, thành tích học tập của chúng là hy vọng màu xanh của tôi. Những ngày đầu tại Israel, cuộc sống của mẹ con tôi gặp nhiều khó khăn hơn những gì tôi tƣởng. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 17 https://thuviensach.vn Thủ tƣớng Rabin có cảm tình với Thƣợng Hải, biết tôi di cƣ từ Trung Quốc về, lại từng ở Thƣợng Hải nên ông rất muốn gặp tôi. Khi đƣợc diện kiến Thủ tƣớng, tôi rất rụt rè, e ngại. Ông không biết tôi biết tiếng Hebrew nên nói chuyện với tôi bằng tiếng Anh: “Chị có bất cứ vấn đề gì thì cứ đến tìm tôi, tôi sẽ cố gắng hết sức để giúp chị.” Tôi đáp lại bằng tiếng Hebrew: “Tôi không cần ngài giúp đỡ, tự tôi cũng có tay.” “Ồ! Chị thật giỏi!”– Thủ tƣớng ngạc nhiên. Quả thật, trong suốt thời gian sau này ở Israel, tôi chƣa bao giờ nhờ cậy sự giúp đỡ của ai. Tôi kiên trì, từng bƣớc vƣợt lên khó khăn. Trƣớc tiên, tôi khắc phục những vấn đề về ngôn ngữ. Bốn mƣơi hai tuổi, tôi khổ công học tiếng Hebrew, tôi chuyên tìm ngƣời già nói chuyện, vì họ nhàn rỗi lại sợ cô đơn, nói chuyện cùng họ giúp tôi luyện khẩu ngữ rất tốt. Chƣa đến nửa năm, tôi đã nắm đƣợc những từ ngữ thƣờng đƣợc sử dụng trong tiếng Hebrew. Không những vậy, trong thời gian ngắn học tiếng Hebrew, tôi còn học nhiều tiếng địa phƣơng, tiếng Tứ Xuyên, tiếng Quảng Đông, tiếng Tô Bắc, tiếng Ninh Ba, tôi đều có thể nói lƣu loát. Kỹ năng học ngôn ngữ của tôi là tự mình rèn luyện. Ví dụ, khi cần mua muối, tôi hỏi hàng xóm từ “muối” nói nhƣ thế nào, sau đó tôi vừa đi vừa lẩm nhẩm đọc cho tới cửa hàng bán muối. Sau khi thông thạo ngôn ngữ, tôi bắt đầu nghĩ cách tăng thu nhập cho gia đình. Tôi chợt nhớ tới cách ngƣời ta làm bánh đa nem trong chợ thực phẩm ở Thƣợng Hải, thế là tôi tự lần mò hòa bột làm bánh đa nem. Sau khi làm hỏng đến bốn năm cân bột mì, cuối cùng tôi cũng làm ra chiếc bánh đa nem đầu tiên. Lúc đó tôi mừng đến rớt nƣớc mắt, bởi ƣớc muốn lớn nhất của tôi là nỗ lực kiếm tiền nuôi các con ăn học để cho chúng lớn lên trong vui vẻ. Cuộc sống mỗi ngày của chúng tôi trôi qua nhƣ sau: Buổi sáng, tôi đƣa bọn trẻ tới trƣờng học trƣớc, sau đó tôi ra cửa hàng bán nem rán. Buổi chiều tan học, bọn trẻ tới cửa hàng tìm tôi. Tôi sắp xếp cho chúng ổn thỏa, đợi đến giờ ăn, tôi đóng cửa hàng lại, nấu hoành thánh, mì sợi và sủi cảo cho các con trên cái bếp lò nhỏ. Buổi tối, sau một ngày làm việc mệt mỏi, tôi chong đèn dùng tranh chữ tự chế, dạy các con tiếng Hebrew. Tất cả mọi việc trong nhà từ A đến Z đều do tôi bao trọn, còn bọn trẻ chỉ có nhiệm vụ học tập. Ở Israel, từ tháng mƣời một hằng năm đến tháng tƣ năm sau là mùa mƣa, có khi mƣa tầm tã cả tháng trời. Hồi mới về Israel, vì chƣa có tiền mua xe, mà cũng không biết mua giày đi mƣa ở đâu nên bọn trẻ phải đi giày thể thao. Tôi sợ chúng đi giày ƣớt đến trƣờng sẽ bị ốm, nên ngày nào tôi cũng che ô đƣa Dĩ Hoa và Huy Huy đến trƣờng ngôn ngữ. Ở trƣớc cửa lớp học, tôi cởi đôi giày ƣớt chúng đang đi, bỏ vào túi nilong, sau đó lấy từ trong túi xách ra đôi giày khô đã đƣợc chuẩn bị trƣớc, chúng luân phiên bấu vào vai tôi, thay giày khô rồi vào lớp học. Sau khi nhìn bọn trẻ đi vào lớp học, tôi lại cầm đôi giày ƣớt nhách vội vã chạy về nhà. Mùa mƣa kéo dài, thƣờng không biết đến khi nào mới kết thúc, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 18 https://thuviensach.vn ngày nào tôi cũng lặp đi lặp lại chuỗi hoạt động mang giày khô cho các con đi học, rồi lại trở về nhà lấy máy sấy tóc sấy khô đôi giày ƣớt, vì hôm sau bọn trẻ lại cần đi. Dù mệt mỏi nhƣng tôi cảm thấy hạnh phúc. Các bậc cha mẹ Trung Quốc là những ngƣời yêu con nhất nhì trên thế giới. Từ khi con cái vào nhà trẻ, tiểu học, trung học, đại học, đến khi tìm việc, kết hôn, sinh con, không lúc nào là cha mẹ không lo lắng cho các con, cho dù con cái có làm họ đau lòng thì họ cũng không một lời oán thán. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 19 https://thuviensach.vn Đừng đem kiểu giáo dục đó đến Israel Cuộc sống vẫn lặng lẽ trôi qua từng ngày nhƣ vậy, ba đứa con vây quanh bếp lò ấm áp chờ tôi nấu cơm. Cho tới một hôm, chị hàng xóm sang nhà tôi chơi, trông thấy tôi làm luôn chân luôn tay, nấu nƣớng xong xuôi lại cẩn thận xới từng bát cơm đầy ắp cho bọn trẻ, đặt lên bàn ăn, chị không vừa mắt, thẳng thắn góp ý: “Các cháu lớn cả rồi, sao vẫn nhƣ khách quý nhƣ vậy, nhìn mẹ tất bật nhƣ thế mà không xắn tay giúp? Tại sao các cháu có thể ngồi ì ra đợi mẹ hầu nhƣ thế?” Tiếp đến, chị hàng xóm quay sang mắng tôi: “Em đừng đem kiểu giáo dục đó đến Israel, đừng nghĩ em đẻ con ra có nghĩa em là mẹ của chúng. Chẳng có ngƣời cha ngƣời mẹ nào là không yêu con cái, chỉ có điều chúng ta cần phải biết yêu con có chừng mực, có nguyên tắc và có phƣơng pháp.” Lời nói bộc trực của chị hàng xóm làm tổn thƣơng lòng tự trọng của ngƣời khác, ba đứa con của tôi đều rất khó chịu. Tôi an ủi bọn trẻ: “Không sao đâu, các con đừng để bụng chuyện này, mẹ chịu đựng đƣợc, mẹ thích chăm sóc các con, mẹ không hề mệt chút nào. Các con còn nhỏ, cố gắng học tập tốt là ngoan nhất rồi.” Chị hàng xóm thấy chƣớng mắt vì tôi ôm đồm mọi việc, hầu hạ bọn trẻ từng li từng tí, ngay cả khi chúng đã hơn mƣời bốn tuổi. Cũng khó trách, sau khi đến Israel, tôi mới phát hiện ra, không có một đứa trẻ nào trong các gia đình Israel không làm việc nhà, vả lại trẻ em nhà càng giàu càng bị cha mẹ đẩy ra ngoài xã hội. Ngƣời Israel không có câu “Không ai giàu ba họ‟‟, trong quan điểm của chúng tôi, giàu hoàn toàn có thể giàu ba họ, quan trọng là cha mẹ thể hiện cách yêu thƣơng con cái nhƣ thế nào. Ngƣời Trung Quốc phân biệt rạch ròi yêu là yêu, dạy là dạy, còn ngƣời Do Thái cho rằng yêu cũng là một cách dạy con. Cho nên, tôi đã sớm có sự chuẩn bị tâm lý trƣớc lời phê bình của chị hàng xóm, chỉ không ngờ chị lại nói thẳng băng nhƣ vậy. Chị chẳng kiêng nể gì, nói rằng: “Sara, em làm vậy không phải là yêu con mà là hại con. Em sợ bọn trẻ làm việc nhà sẽ tốn thời gian học tập của chúng, nên tự nghiến răng gánh hết mọi việc. Nhƣng em cần phải cho bọn trẻ ý thức đƣợc, chúng cũng là thành viên trong nhà nên phải có trách nhiệm với gia đình. Chúng phải san sẻ gánh nặng của ngƣời lớn trong khả năng cho phép của mình. Nhƣ vậy tuyệt đối không làm ảnh hƣởng đến việc học của chúng. Ngƣợc lại, khi bọn trẻ tìm đƣợc cảm giác giá trị và tôn trọng, chúng sẽ chủ động học tập, hiển nhiên hiệu quả học tập cũng cao hơn. Còn khi chúng không có cảm giác trách nhiệm, không có cảm giác giá trị, dẫu ngồi vào bàn học thì chúng cũng chỉ nghĩ ngợi lung tung, không tập trung học đƣợc.” Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 20 https://thuviensach.vn Dân tộc Do Thái là dân tộc vô cùng coi trọng tri thức, ngƣời chƣa có trình độ học vấn cao cũng đọc rất nhiều sách. Tuy chị hàng xóm của tôi không phải là giáo sƣ, tiến sĩ gì, nhƣng những lời chị nói làm tôi thức tỉnh, nó vẫn có ý nghĩa sâu xa cho đến tận ngày hôm nay. “Sara à, cha mẹ có thể cho con cái rất nhiều tình thƣơng, nhƣng không thể trƣởng thành thay con. Mỗi ngƣời làm cha, làm mẹ đều rất mực yêu thƣơng con cái của mình, nhƣng tình yêu ấy cần có chất lƣợng. Có tình yêu giống nhƣ dòng nƣớc mát, sau khi làm thỏa mãn cơn khát trong cổ họng của con, nó không để lại dấu vết gì; có tình yêu lại giống nhƣ giọt máu đào đi vào thể chất và tinh thần của con, suốt đời chảy trong con, ban cho con sức mạnh.” Chị hàng xóm còn kể cho tôi nghe một câu chuyện thấm thía. Về sau tôi cũng thƣờng chia sẻ câu chuyện này với các bà mẹ: Một con sƣ tử mẹ dạy sƣ tử con săn mồi. Sƣ tử mẹ bảo hai sƣ tử con: “Các con nghe này, bây giờ mẹ sẽ dạy các con săn mồi. Nào, Simba, Kovu chúng ta đi bắt thỏ nhé!” Sƣ tử mẹ vừa dứt lời, hai chú sƣ tử con liền chạy băng băng trên đồng cỏ. Đột nhiên, sƣ tử anh vì chạy quá nhanh mà ngã lăn quay. Sƣ tử mẹ xót xa: “Từ sau con không cần đi săn mồi nữa.” Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 21 https://thuviensach.vn Con trai cả Dĩ Hoa, một thiếu niên khôi ngô. Hằng ngày, sƣ tử mẹ đều đƣa sƣ tử em đi săn, sau khi sƣ tử em ăn no, nó sẽ mang phần thịt còn lại về cho sƣ tử anh. Từ đó, sƣ tử anh sống vô cùng sung sƣớng. Ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, sƣ tử anh và sƣ tử em đều đã trƣởng thành. Một hôm, sƣ tử mẹ bị bệnh rồi qua đời, hai con sƣ tử tự đi săn mồi. Chúng mải miết chạy, chia thành hai ngả. Sƣ tử anh muốn tìm thức ăn nhƣng nó chẳng biết làm thế nào. Ba ngày sau, sƣ tử anh ngã quỵ. Câu nói sau cùng nó thốt lên là: “Mẹ, con hận mẹ!” Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 22 https://thuviensach.vn Tôi không lạ gì cách giáo dục của chị hàng xóm, vì thuở nhỏ, cha tôi cũng từng dạy tôi nhƣ vậy. Sau khi uống trà buổi sáng, ngƣời cha già của tôi thƣờng vừa nghe Sông Donau xanh, vừa ôn tồn bảo tôi: “Sara, con tuyệt đối không đƣợc ỷ lại vào sự chăm sóc của cha, vì cha không thể ở bên con cả đời. Lúc nào con cũng phải tự nói với bản thân mình: Hôm nay tôi làm „công chúa Hạt Đậu‟ nhƣng ngày mai tôi có thể ngủ trong phòng chứa củi; hôm nay có cha đánh thức tôi dậy, giúp tôi sửa soạn quần áo, đƣa đón tôi đến trƣờng nên tôi muốn ngủ đến mấy giờ thì ngủ, lề mề thu dọn đồ đạc nhƣng ngày mai cha không thể đƣa đón tôi, tôi biết chuẩn bị đồ đạc ngày hôm sau cần dùng, biết ngủ dậy sớm hơn và tự mặc quần áo gọn gàng. Chỉ có nhƣ vậy, con mới „biết co biết duỗi‟ và cha cũng mới yên tâm về con. Đến khi ra ngoài xã hội, con sẽ không phải chịu nhiều thua thiệt.” “Sara, sắp tới con phải bƣớc vào cuộc sống tập thể ở trƣờng. Con nhớ kỹ lời cha dặn, nhất định phải siêng năng. Con cần chủ động quét dọn xung quanh nơi ở, đừng quên đó là không gian sử dụng chung của mọi ngƣời. Con cần lấy nƣớc nóng cho ngƣời khác vì mỗi ngƣời đều cần uống nƣớc. Giúp ngƣời khác làm nhiều việc, con sẽ chiếm đƣợc cảm tình của ngƣời ta.” Cha tôi tận tình khuyên bảo, vì ông lo tôi không thể đối mặt với cuộc sống vô thƣờng, sợ tôi quen cơm bƣng nƣớc rót, sau này trở thành một đứa con gái lƣời biếng, không đƣợc mọi ngƣời quý mến, càng sợ một ngày ông không còn trên cõi đời này, tôi không thể tự lực cánh sinh, không có chỗ đứng trong xã hội. Trƣớc khi ngƣời Do Thái cho con cái học tập tri thức, họ đều trang bị cho trẻ một số kỹ năng làm việc cơ bản. Đối với họ, một ngƣời đến cơm cũng không biết nấu thì không có tƣ cách để nghiên cứu học vấn. Ví nhƣ một nhà hàng xóm của chúng tôi tại thị trấn Kiryat Shmona, điều kiện kinh tế gia đình họ khá tốt, nhƣng vì họ đang sửa nhà nên tạm thời ở cùng nhà chúng tôi và chúng tôi ở trên tầng ba. Họ cho cậu con trai mƣời tuổi xem các khoản chi tiêu trong gia đình để thằng bé biết tƣờng tận chi phí sinh hoạt của gia đình trong giai đoạn hiện tại, gia đình cần bao nhiêu tiền thanh toán các loại hóa đơn. Tại sao họ phải làm vậy? Nhà hàng xóm giải thích cho tôi, họ làm vậy vì muốn con cái mình hiểu rõ: “Ai cũng thích chơi, nhƣng trƣớc hết con cần phải tiếp cận một môi trƣờng giáo dục tốt, đạt thành tích học tập cao, có kỹ năng làm việc và kỹ năng sinh tồn, có nhƣ vậy ngày sau con mới có đƣợc sự tự do và những gì con mong muốn.” Mặc dù, trong tiềm thức tôi đã tán đồng cách dạy con của các bậc phụ huynh Do Thái, tôi cũng nhận ra phƣơng pháp đó nuôi dạy con cái của họ có kỹ năng mƣu sinh tốt hơn so với con cái của tôi rất nhiều. Nhƣng để bản thân thay đổi cách yêu con, tôi còn lƣỡng lự trăm chiều. Tôi lo lắng, nhập gia tùy tục kiểu này sẽ để lại những điều không hay trong lòng bọn trẻ, ngộ nhỡ Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 23 https://thuviensach.vn chúng không hiểu tôi thì sao? Ngộ nhỡ mẹ con tôi không còn thân mật, gần gũi nhƣ trƣớc thì sao? Cũng mừng Dĩ Hoa và Huy Huy nhà tôi rất hiểu chuyện. Một mặt, sau khi rời Thƣợng Hải tới Israel, hai anh em nó tự mình lĩnh hội phƣơng pháp giáo dục “nắm bắt kỹ năng sinh tồn từ nhỏ” của ngƣời Israel, nhận ra các bạn cùng trang lứa dũng cảm, kiên cƣờng, có mục tiêu và kỹ năng sinh tồn hơn mình nên chúng biết lời phê bình của bác hàng xóm dành cho mình là có lý. Mặt khác, chúng cũng muốn làm một nam tử hán nhỏ tuổi, giúp mẹ gánh vác việc nhà. Hai anh em nó cùng ngỏ lời: “Mẹ ơi, có lẽ bác hàng xóm nói không sai. Mẹ cho chúng con rèn luyện một chút nhé.” Bản thân tôi sống ở Israel cũng dần chịu ảnh hƣởng từ phƣơng pháp giáo dục của ngƣời Do Thái, lại thêm lời phê bình thẳng thắn của chị hàng xóm tác động, khiến tôi không khỏi suy nghĩ: Cách dạy con trƣớc đây của tôi phải chăng là quá cảm tính, không khoa học và có phần lạc hậu? Liệu nó có làm hỏng tƣơng lai của các con tôi không? Tôi có nên xây dựng lại giá trị của ngƣời mẹ, xem xét lại tình yêu của mình hay không? Những ý nghĩ ấy làm tôi thức tỉnh, thôi thúc tôi so sánh sự giống và khác nhau trong cách yêu con giữa các bà mẹ Trung Quốc và các bà mẹ Israel. Và sự giống và khác nhau đó ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến sự phát triển của thế hệ sau? Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 24 https://thuviensach.vn Tình yêu hình ngọn lửa và tình yêu hình tử cung Không có bậc cha mẹ nào lại không yêu thƣơng con cái của mình, nếu bạn hỏi tình yêu thƣơng cha mẹ dành cho con sâu đậm đến đâu thì câu trả lời ắt hẳn là vô bờ bến. Về phƣơng diện định lƣợng, phụ huynh Do Thái và phụ huynh Trung Quốc đều tƣơng đƣơng nhau, hai bên đều yêu con bằng cả tấm lòng, sẵn sàng nhảy vào nơi nƣớc sôi lửa bỏng vì con. Song xét về mục đích, quan niệm và phƣơng thức thể hiện, thì các bậc phụ huynh Do Thái lại khác xa so với các bậc phụ huynh Trung Quốc. Phụ huynh Do Thái cự tuyệt “thế hệ ăn bám” Phụ huynh Do Thái coi việc “bồi dƣỡng tinh thần khám phá, giúp con cái trở nên tự lập” là xuất phát điểm nhằm bồi đắp những kỹ năng, tố chất quan trọng cho con. Xuất phát từ tầm nhìn xa trông rộng, dạy trẻ cách sống tự lập chính là món quà quý giá nhất họ dành tặng con. Phụ huynh Do Thái không nói lý thuyết suông, họ rất biết cách hành động. Ví nhƣ mấy đứa trẻ bên nhà hàng xóm của tôi ở Tel Aviv, quả thực rất đáng mặt là những vị chủ nhà tí hon, không giống những “tiểu hoàng đế” trong các gia đình Trung Quốc. Chúng thƣờng xuyên tham gia vào các hoạt động của gia đình, cùng cha mẹ làm một số việc nhà trong khả năng cho phép nhƣ: Dọn dẹp nhà cửa, nấu những món ăn đơn giản, quét dọn sân vƣờn, trồng cây cảnh, lau rửa ô tô, làm vệ sinh trong ngoài nhà, mua sắm đồ dùng… Phụ huynh Do Thái coi làm việc nhà là cơ hội để dạy trẻ bài học sinh tồn cơ bản. Cả thế giới đều biết phƣơng pháp quản lý tài sản của ngƣời Do Thái tiến bộ vƣợt bậc, chỉ bất ngờ rằng họ quán triệt tƣ tƣởng “có làm mới có hƣởng” cho con em mình ngay từ lúc trẻ còn nhỏ. Về giáo dục gia đình, ngƣời Israel có câu cửa miệng: Muốn tiêu tiền thì hãy tự kiếm tiền! Khi con cái muốn cha mẹ đáp ứng mong muốn của mình, ngƣời Do Thái thƣờng bảo chúng: Con cần đạt đƣợc thứ mình muốn bằng chính sự nỗ lực của bản thân. Và những ngƣời cha giàu có lại càng đồng tình hƣởng ứng khẩu hiệu trên hơn, không ai “gây trở ngại”, “đi cửa sau” hay “giở trò”… Theo những bậc phụ huynh Do Thái, điều kiện kinh tế gia đình khá giả chƣa hẳn là chuyện hay, càng giàu càng không nên nuông chiều con. Nhƣ ngƣời Trung Quốc thƣờng nói: “Có công mài sắt có ngày nên kim.” Đừng hiểu nhầm trẻ em Do Thái giúp cha mẹ làm việc nhà hoặc ra ngoài làm thêm là chạy theo đồng tiền, biến quan hệ gia đình thành quan hệ tiền bạc. Trong suy nghĩ của phụ huynh Do Thái, dạy con về tiền bạc không đơn thuần là dạy con cách quản lý tài sản, cao hơn thế đó còn là dạy trẻ về nhân cách, phẩm hạnh làm ngƣời. Họ không ngại rằng hôm nay con mình đi bán hàng rong, nghĩa là cả đời nó sẽ sống lay lắt nơi đầu đƣờng xó chợ. Trái lại, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 25 https://thuviensach.vn những trải nghiệm từ cuộc sống thực tế sẽ giúp trẻ hình thành lý tƣởng sống, trong khi đó những trẻ đƣợc ăn ngon mặc đẹp lại khó xác định mục tiêu phấn đấu cho mình. Để con cái làm việc vặt trong nhà, nhận thù lao theo cơ chế thị trƣờng, nắm bắt kỹ năng quản lý tài sản ngay từ khi chúng còn nhỏ không có nghĩa ngƣời Do Thái không coi trọng tri thức. Từ trƣớc tới nay, ngƣời Do Thái luôn coi việc con em mình thi đậu tiến sĩ là niềm vinh dự, hãnh diện của cả gia đình. Số ngƣời Do Thái đƣợc trao tặng giải Nobel, đạt thành tựu to lớn trong lĩnh vực khoa học cũng nhƣ các lĩnh vực khác luôn chiếm tỷ lệ cao, vƣợt hơn hẳn những dân tộc khác. Các bậc phụ huynh Do Thái luôn ủng hộ con cái theo học tiến sĩ và sau tiến sĩ, mục đích của họ không phải để con mình có đƣợc tấm bằng hạng ƣu, mà là để giúp chúng có những kỹ năng và tố chất tốt đẹp. Ngƣợc lại, các bậc cha mẹ Trung Quốc mấy đời nay đều xem thành tích học tập của con là bằng chứng cho mức độ thành công của mình trong việc nuôi dạy con cái, hoàn toàn bỏ qua việc dạy con kỹ năng sinh tồn, hoặc giả họ nghĩ rằng cứ cho con có trình độ học vấn cao rồi bồi dƣỡng thêm cho nó cũng chƣa muộn. Dù sao “nô bộc già” là mình vẫn còn sống sờ sờ cơ mà! Kết quả, các bậc phụ huynh Trung Quốc tự biến mình thành nô lệ của con, sau cùng đào tạo ra cả một “thế hệ ăn bám”. Giúp con tránh xa “cạm bẫy thỏa mãn” Không ít phụ huynh rơi vào thế bị động trong giáo dục gia đình, dù dành tất cả tình yêu thƣơng cho con nhƣng đáp lại, những gì họ nhận đƣợc lại vô cùng khiêm tốn. Tại sao cha mẹ càng hiểu, càng chăm bẵm, càng đáp ứng đòi hỏi của con cái, con cái càng không hiểu cha mẹ, thậm chí còn giày vò họ? Theo phụ huynh Do Thái, nguyên nhân là vì những vị phụ huynh này mới chỉ biết yêu con chứ chƣa biết dạy con. Giáo dục gia đình của ngƣời Do Thái có tỷ lệ thành công cao bởi họ chú trọng đƣa con cái vào khuôn khổ ngay từ nhỏ. Để con cái tôn trọng cha mẹ, họ nghĩ ra nhiều mẹo hay nhƣ: Phụ huynh kiến nghị nhà trƣờng tổ chức một số hoạt động “tìm hiểu hoàn cảnh gia đình”, đồng thời kết hợp với những phƣơng pháp giáo dục trong gia đình để trẻ biết cảm thông với những khó khăn, vất vả của cha mẹ trong việc chăm lo gia đình, qua đó học cách trân trọng và sống có trách nhiệm hơn. Trƣờng trung học cơ sở của con trai tôi từng tổ chức cuộc điều tra xã hội “Một ngày của cha mẹ”, yêu cầu học sinh tìm hiểu các công việc cha mẹ mình phải làm từ khi thức dậy vào buổi sáng đến khi đi ngủ vào buổi tối. Hoạt động này khiến con trai tôi và các bạn của nó có những cảm nhận sâu sắc. Con trai tôi về nhà kể rằng, khi tổng kết điều tra, rất nhiều bạn trong lớp nó đã bật khóc. Các cháu không ngờ, cha mẹ mình kiếm tiền vất vả biết bao. Một cháu từng đòi mẹ mua giày trƣợt patin hàng hiệu, sau khi tham quan nhà Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 26 https://thuviensach.vn máy mẹ cháu đang làm việc, tận mắt chứng kiến cảnh ngƣời mẹ làm việc quay cuồng trong tiếng máy móc ồn ào, cháu hổ thẹn nói: “Ngày hôm đó, em trông thấy cánh tay mẹ mỏi rã rời, gần nhƣ chẳng còn đủ sức nhấc lên nữa.” Cậu bé cảm thấy hổ thẹn vì thƣờng ngày đã không biết quý trọng thành quả lao động của mẹ. Cũng theo phụ huynh Do Thái, cha mẹ cho con biết về hoàn cảnh gia đình mình ở mức độ phù hợp không phải là chuyện không hay. Làm vậy trẻ càng biết quý trọng cuộc sống và công sức lao động của cha mẹ, không coi cha mẹ là cái máy in tiền của mình. Còn những đứa trẻ mù mờ về hoàn cảnh gia đình mình sẽ coi sự lao động vất vả của cha mẹ là bình thƣờng. Tôi rất thích tham gia những buổi họp phụ huynh của các trƣờng học ở Israel, vì mỗi buổi họp đều mang lại cho tôi nhiều điều bổ ích. Khác với họp phụ huynh ở Trung Quốc, ở Israel giáo viên luôn khuyến khích phụ huynh học sinh trình bày ý kiến và nêu câu hỏi, ngoài ra họ còn mời một số chuyên gia giáo dục gia đình đến giải đáp thắc mắc cho các vị phụ huynh. Tôi đã thay đổi rất nhiều trong quan niệm giáo dục con cái sau những buổi họp phụ huynh đó, nhƣ: “Giáo dục gia đình trên danh nghĩa của tình yêu.” Một nhà giáo dục học ngƣời Israel nhận định: Những đứa trẻ ăn ngon mặc đẹp quen đƣợc gia đình đáp ứng mọi đòi hỏi của mình trong một thời gian dài sẽ hình thành nên nhận thức sai lầm, trẻ nghĩ rằng những việc cha mẹ làm vì yêu thƣơng con cái là lẽ đƣơng nhiên, xƣa nay vẫn vậy. Từ đó, trẻ tự cho mình là trung tâm vũ trụ, dù bạn đặt ra quy định gì đi nữa cũng chẳng ăn thua. Phụ huynh Israel có một phƣơng pháp dạy con rất hay, dịch sang tiếng Trung, đại ý là: Chƣa có điều kiện thì hãy tạo ra điều kiện. Đó là bất luận gia đình giàu có hay nghèo khó, các bậc cha mẹ cũng đều “sáng tạo” ra một vài tình huống khó khăn nhằm rèn luyện ý chí và chỉ số IQ của con. Vì lo sợ khi thiếu nền nếp trẻ sẽ đi vào con đƣờng “quý tộc hóa giả tạo”, nên nhiều gia đình Do Thái giàu có còn thƣờng xuyên bố trí cho con tham gia “trải nghiệm cuộc sống nghèo đói”, chẳng hạn nhƣ đƣa con đến thăm những khu vực nghèo đói ở châu Phi để con mở rộng tầm nhìn ra thế giới. Qua mối quan hệ với bạn bè Israel, tôi nhận thấy phụ huynh Do Thái thƣờng lao tâm khổ tứ để mô phỏng hoàn cảnh gia đình hoặc đƣa con tới một số trƣờng có chi phí rèn luyện kỹ năng sống cao để chịu khổ, mục đích là để trẻ không rơi vào cạm bẫy ngọt ngào của sự thỏa mãn. Và lớp lớp những nhân tài ngƣời Do Thái phân bổ trên khắp thế giới chính là những trái ngọt đƣợc tạo ra từ truyền thống giáo dục gia đình tốt đẹp đó. Có những tình yêu “dục tốc bất đạt” Khi trẻ em Israel bƣớc vào những năm học cuối cấp: Một, phụ huynh tuyệt đối không bay lƣợn trên đầu trẻ, mặc dù họ vẫn luôn xuất hiện vào những thời khắc quan trọng. Họ bảo vệ trẻ trong bóng tối nhƣng không vƣợt quá bổn phận của mình. Nhà trƣờng bầu ra hội trƣởng hội phụ huynh, chức trách Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 27 https://thuviensach.vn của hội trƣởng là tổ chức buổi gặp mặt định kỳ cho các phụ huynh và thầy cô giáo của một khu vực nhất định. Hội trƣởng hội phụ huynh ở trƣờng của con trai tôi đƣa ra ý kiến: Tham quan (không cần nhiều), giao lƣu (cũng không cần nhiều), không lo lắng (thái quá), trông đợi sự thay đổi và tin tƣởng vào trẻ. Tức là cha mẹ lùi lại phía sau, làm quân sƣ có trách nhiệm tham mƣu, quan sát, nhắc nhở trẻ, chứ không ôm đồm hết mọi việc. Các gia đình giàu có nhận thức đƣợc rằng: Mọi sự cạnh tranh trong xã hội hậu công nghiệp hóa sau này đều mang tính toàn cầu. Bởi thế, để đảm bảo vị thế ƣu việt cho con cháu ngƣời Do Thái trên toàn thế giới, giới trẻ chỉ tham gia các công việc mang tính khoa học kỹ thuật cao thì chƣa đủ, chúng cần phải có tố chất tổng hợp gồm có kỹ năng quản lý của CEO, trí sáng tạo, trí tƣởng tƣợng và giá trị nhân văn. Để hình thành những tố chất đó, trẻ cần sớm xây dựng cho mình giá trị quan, kỹ năng phán đoán và tƣ duy độc lập. Cha mẹ không thể thay trẻ quyết định tất cả mọi việc. Dù cha mẹ có nhiều kinh nghiệm sống quý báu đến đâu thì trong xã hội hậu công nghiệp, khi những giá trị luôn luôn biến đổi không ngừng, các bậc phụ huynh thông thái sẽ không lạm quyền quyết định thay trẻ mà sẽ động viên, gợi ý trẻ suy nghĩ: Con yêu, con hãy nghĩ xem mình có hứng thú với cái gì, có năng khiếu gì? Con muốn trở thành ngƣời nhƣ thế nào, con đã chuẩn bị tinh thần học tập suốt đời chƣa? Tôi may mắn đọc đƣợc một bài viết trên tập san giáo dục mà tôi đặt mua, trong đó có nêu lên quan điểm của Miosujw - chuyên gia đào tạo nguồn nhân lực Israel, cố vấn phát triển đội ngũ tƣ vấn quốc tế, về vấn đề nuôi dạy con cái: “Phụ huynh cần khiến con em mình cảm thấy „con muốn học‟, „con có hứng thú học‟, nhƣ vậy thì đứa trẻ mới có khả năng học tập và suy nghĩ!” Tôi có ngƣời bạn thân làm viện trƣởng một bệnh viện ở Tel Aviv. Một hôm, chúng tôi nói chuyện về chủ đề lựa chọn nghề nghiệp cho con, ông bạn tôi chia sẻ: “Tôi không nói với con rằng, làm bác sĩ có thu nhập cao nên con hãy đăng ký thi trƣờng y. Vì nếu nó chỉ làm bác sĩ vì thu nhập thì sớm muộn gì nó cũng phải trải qua cảm giác hối hận. Nghề bác sĩ cực kỳ vất vả, chƣa có lý tƣởng chữa bệnh cứu ngƣời mà đã bị sức mạnh của đồng tiền chi phối, thì tƣơng lai nó không thể trở thành một bác sĩ giỏi. Cho nên, tôi muốn con cái đƣa ra quyết định của mình sau khi suy nghĩ rõ ràng về hứng thú của bản thân.” Phƣơng pháp lùi một bƣớc cho con tự lựa chọn rất phổ biến ở những ngƣời cha Israel. Vì phụ huynh Do Thái yêu thƣơng con cái, tính kế sâu rễ bền gốc cho cuộc đời của con nên mới quyết định rút về hậu phƣơng, từ đó rèn luyện kỹ năng tự suy nghĩ, tự lựa chọn của con, giúp con tạo dựng chỗ đứng trong xã hội, tìm đƣợc giá trị của bản thân. Họ nói, nếu trẻ chƣa có tính tự chủ, dù phụ huynh có nói ròng rã suốt ngày, chúng cũng vẫn đánh trống bỏ dùi. Chi bằng cha mẹ phân tích tố chất đặc biệt của con, làm tham mƣu, quân sƣ của Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 28 https://thuviensach.vn con, giúp con mau chóng tìm đƣợc hứng thú và ƣớc muốn của mình. Rồi dần dần những hứng thú và ƣớc muốn ấy sẽ thay thế nỗi lo lắng của cha mẹ, dẫn dắt trẻ bƣớc ra thế giới rộng lớn, giàu lý tƣởng hơn. Tình thƣơng với con đều nhƣ nhau Quan niệm và cách thức yêu con của phụ huynh Do Thái thật sự mới mẻ chăng? Thật ra, cách dạy con của phụ huynh Do Thái và phụ huynh Trung Quốc có rất nhiều điểm tƣơng đồng. “Không lo cha mẹ không yêu thƣơng, chỉ lo cha mẹ chỉ biết yêu mà không biết dạy”, “chiều con là hại con”, “con ngƣời thì khôn, con mình thì dại”, “yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”, “chiều quá hóa hƣ”, “muốn con thành tài, cha mẹ phải biết dạy dỗ”… đều là truyền thống gia giáo của ngƣời Trung Quốc đƣợc lƣu truyền từ xƣa đến nay. Câu nói có lẽ nổi tiếng nhất trong gia huấn cổ của Trung Quốc là “cha mẹ yêu con, thì phải suy nghĩ sâu sắc vì con” cũng tƣơng tự nhƣ phƣơng châm trong bí quyết dạy con của ngƣời Do Thái, các bậc cha mẹ đều cần có tầm nhìn xa trông rộng, cần suy nghĩ cho tƣơng lai của con, không nên làm theo cảm tính. Có điều, nói thì dễ, làm mới khó, các bậc cha mẹ Trung Quốc thời nay thƣờng gặp khó khăn khi bắt tay thực hiện phƣơng pháp giáo dục trên. Cũng khó trách họ, chính sách một con vô hình chung đã làm tăng thêm độ khó của bài toán thời đại dành cho các bậc phụ huynh Trung Quốc trong vấn đề nuôi dạy con cái. Rất nhiều gia đình mắc phải căn bệnh “421, 621”, tức là một gia đình có từ bốn đến sáu ngƣời lớn cùng yêu thƣơng một đứa trẻ, luôn muốn bảo vệ nó nhiều hơn, lâu hơn. Họ biết rõ làm vậy là không tốt cho con nhƣng lại không nỡ. Giống nhƣ vô số lần tôi nhìn thấy cảnh tƣợng ở tiệm KFC: Cháu bé vừa cầm hamburger vừa gặm đùi gà, trong khi cha mẹ, đôi khi có cả ông bà, thì lẳng lặng đứng nhìn một bên, hoặc nhấm nháp ít đồ ăn mang từ nhà đến. Cũng vì một số đứa trẻ đƣợc cha mẹ quá nuông chiều nên không biết động não, từ chuyện ăn, chuyện mặc đến chuyện học hành, thi cử, công việc, đều có cha mẹ lo từng ly từng tý. Khi gặp chuyện không vừa ý, chịu một tí trở ngại, chúng liền nƣớc mắt ngắn nƣớc mắt dài, tỏ vẻ oan ức, thể hiện đặc trƣng của “gia tộc dâu tây”, bề ngoài bóng bẩy xinh đẹp nhƣng thực chất bên trong lại vô cùng mềm yếu. Có thể nói, các bậc phụ huynh Trung Quốc thời nay vẫn đang tiếp diễn tinh thần hy sinh, dâng hiến của các bậc phụ huynh thế hệ trƣớc, cùng với hoàn cảnh đặc biệt của thời đại, họ ngày càng thể hiện tinh thần đó một cách mãnh liệt hơn, dẫn đến sự ra đời của một loạt “nô lệ của con”, “gia tộc dâu tây”, “thế hệ ăn bám”… thậm chí ngay cả cụm từ “bà mẹ trực thăng” cũng đƣợc đƣa vào từ điển của Mỹ. Thời gian đầu mới tới Israel, tôi vẫn là một bà mẹ Trung Quốc kiểu mẫu, từ Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 29 https://thuviensach.vn khi chịu ảnh hƣởng từ phƣơng pháp yêu con của ngƣời Do Thái, tôi bắt đầu suy nghĩ: Rốt cuộc cha mẹ phải yêu thƣơng và che chở cho con đến khi nào? Đặc biệt là sau khi so sánh khoảng cách về kỹ năng sinh tồn giữa Dĩ Hoa và Huy Huy nhà tôi với những đứa trẻ Do Thái cùng trang lứa, tôi chợt nhận ra rằng, phải chăng ngƣời mẹ không nên dính lấy con, không nên yêu thƣơng con một cách chiếm hữu và độc đoán? Tôi từng hỏi một ngƣời bạn Do Thái có chuyên môn về giáo dục trẻ em câu hỏi này. Anh ấy gợi ý cho tôi: “Sara, tình thƣơng cậu dành cho con vốn không có tội, nhƣng nếu cậu đi quá giới hạn, khiến con trở nên lƣời biếng, buông thả và không có ý chí phấn đấu, thì đó thực sự là một cái tội.‟‟ Nếu cha mẹ bao bọc con cái từ khi chúng còn nhỏ, có khả năng đứa trẻ sẽ nảy sinh tâm lý ỷ lại, hình thành một “cảm giác an toàn” giả tạo; mặt khác, đến khi cha mẹ ép chúng đi ngƣợc lại mong muốn của mình, kết quả là dễ dẫn đến mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái. Khi đứa trẻ bƣớc vào thời kỳ trƣởng thành, mâu thuẫn này càng ngày càng trở nên gay gắt. Gần đây, talk show tâm lý của Đài Ttruyền hình trung ƣơng Trung Quốc thƣờng đề cập đến vấn đề tâm lý thanh thiếu niên, phần lớn nguyên nhân dẫn đến các bệnh tâm lý ở trẻ em không phải là do sức ép thi cử, mà chủ yếu liên quan đến thái độ giáo dục của cha mẹ. Hơn mƣời năm tiếp cận với nền giáo dục đa quốc gia, đến nay trong đầu tôi vẫn luôn mƣờng tƣợng đến hai hình ảnh so sánh sống động: Cha mẹ Trung Quốc yêu thƣơng con cái giống nhƣ hình tử cung, còn các bậc cha mẹ Do Thái yêu thƣơng con cái giống nhƣ hình ngọn lửa. Bức vẽ tử cung đẹp nhất từng xuất hiện trong thời kỳ phục hƣng: bản vẽ của Leonardo da Vinci với hình ảnh một thai nhi vừa tròn tháng nằm gọn trong tử cung của ngƣời mẹ. Vì vậy, có ngƣời đã ví: “tử cung nghĩa là cung điện của đứa con.” Ngoài hình ảnh “tử cung” ra, tôi không tìm đƣợc cách biểu đạt nào thích hợp hơn về các bậc cha mẹ Trung Quốc muốn chịu trách nhiệm cho cả cuộc đời của đứa con mình. Khi con cái đi qua thời thơ ấu, nếu cha mẹ vẫn bao bọc chúng trong “tử cung hƣ cấu”, chúng sẽ trở thành ngƣời chẳng có tài cán gì. Trong hình ảnh ngọn lửa, các bậc cha mẹ Do Thái dùng ngọn lửa nhóm lên cuộc đời và tiền đồ của con cái, tựa nhƣ ánh mặt trời chiếu từ phía chân mây. Tình yêu cha mẹ dành cho con cái trong hình tử cung và trong hình ngọn lửa liệu có mâu thuẫn với nhau? Thƣa, không! Không có tình yêu giống nhƣ tử cung, làm sao có nhiệt tình, có dâng hiến, có hy sinh; nhƣng nếu không dùng đến tình yêu nhƣ hình ngọn lửa, thì sự nhiệt tình của cha mẹ chỉ là làm theo cảm tính, không có lý trí, là sự hy sinh chỉ có vất vả mà không có báo đáp, là tình yêu mù quáng thiếu sáng suốt và thiếu tính nghệ thuật! Tình thân chân chính nên lấy tử cung làm xuất phát điểm, đồng thời đốt lên Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 30 https://thuviensach.vn một ngọn lửa trong suốt cuộc hành trình. Con cái là tác phẩm đƣợc sinh ra từ tử cung của tác giả - ngƣời mẹ, một khi công bố tác phẩm, nó sẽ đứng độc lập với tác giả, không phải chịu sự chi phối của tác giả. Vì vậy, chỉ có uốn nắn con cái từ nhỏ, các bậc cha mẹ mới có thể thể hiện đƣợc giá trị của một tình yêu chất lƣợng cao. Còn nhƣ rất nhiều cha mẹ Trung Quốc hiện nay, họ hoàn toàn thiếu đi “ngọn lửa‟‟, sự cƣng chiều của họ chỉ gây ra những tác động xấu đến quá trình trƣởng thành của con. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 31 https://thuviensach.vn Bước ra khỏi bốn sai lầm lớn trong cách thương yêu con Có một câu nhận xét về các bậc phụ huynh Trung Quốc nhƣ thế này: Họ yêu con đến mức không biết cách yêu con. Phần lớn phụ huynh Trung Quốc đều biết chiều con là có hại, nhƣng họ không hiểu đƣợc thế nào là nuông chiều, càng không biết đƣợc có phải bản thân mình đang nuông chiều con hay không. Có thể giải thích nhƣ sau, trong từ điển tiếng Trung: “nịch” nghĩa là “chìm”. Ngƣời chết vì bị chìm dƣới nƣớc gọi là “chết chìm”, còn nếu tình yêu của cha mẹ tuôn chảy tràn lan, nhấn chìm con cái mình bên trong, thì đó gọi là nuông chiều. Nuông chiều là một loại tình yêu để lại hậu họa khôn lƣờng, khiến con cái của chúng ta nếu không thua ở vạch xuất phát, cũng sẽ thua ở vạch về đích! Tờ Liên hiệp buổi sáng của Singapore từng đăng một bài viết nói rằng: Hơn 65% gia đình Trung Quốc tồn tại hiện tƣợng “già nuôi trẻ”, những đứa con xấp xỉ ba mƣơi tuổi vẫn trông cậy vào sự cung dƣỡng của cha mẹ già. Chẳng trách không ít ngƣời hô hào: Đề cao cảnh giác với hiện tƣợng nhiều năm gần đây: “Nuôi con phòng lúc tuổi già”, hóa ra lại thành “nuôi con ăn bám thân già”! Bài báo kết thúc bằng một câu: Con cái “một là vẫn đang thất nghiệp, hai là bòn rút cha mẹ, ba là cơm no ba bữa, bốn là tứ chi mềm nhũn, năm là ngũ quan ngay ngắn, sáu là bất nhận lục thân, bảy là buông thả bảy phần, tám là tiêu dao tám hƣớng, chín là ngồi lâu bất động và mƣời là hết sức vô dụng.” Không có ngƣời bất hạnh, chỉ có sự giáo dục bất hạnh. Không có đứa con bất hiếu, chỉ có đứa con không may tiếp nhận phải một phƣơng pháp giáo dục khiến chúng dần trở nên bất hiếu. Tôi từng gặp nhiều phụ huynh yêu thƣơng con cái hết lòng, nhƣng đáp lại, những gì họ nhận đƣợc thì rất ít: Con cái không nghe lời cha mẹ, không hiểu cha mẹ, có khi còn là tiểu hôn quân, manh nha ăn bám. Khi nhìn thấu sự việc, chúng ta sẽ nhận ra nguyên nhân dẫn đến hiện tƣợng này không phải là do con cái mà là ở cha mẹ. Cha mẹ rơi vào sai lầm trong vầng sáng yêu thƣơng vĩ đại, họ đã vô tình tặng con một món quà đáng sợ nhất. Vậy nên, làm sao thoát khỏi sai lầm này là một đề tài và thử thách mới đối với tất cả các bậc cha mẹ Trung Quốc trong thời đại mới. Sai lầm thứ nhất: Giáo dục tố chất khác với giáo dục nghệ thuật Biểu hiện: Những năm gần đây, Trung Quốc thịnh hành phong trào “giáo dục tố chất”, tiếc là những vị phụ huynh chƣa có chủ kiến lại đánh đồng âm nhạc, mỹ thuật, võ thuật, vũ đạo, thƣ pháp vào nội dung chủ yếu của giáo dục tố chất. Họ hoàn toàn coi nhẹ kỹ năng đối nhân xử thế, xác lập giá trị, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 32 https://thuviensach.vn phẩm chất đạo đức, sự hiểu biết về mối tƣơng quan giữa tri thức và nghề nghiệp, lý tƣởng sống cùng với khả năng thay đổi thực tiễn của con em mình. Đó mới thật sự là nội hàm của “giáo dục tố chất”, đồng thời cũng là tố chất cần thiết để con trẻ thi thố ngoài xã hội. Còn các trƣờng trọng điểm hay các lớp phụ đạo cao cấp đều không có nghĩa vụ và cũng không có thời gian và công sức đâu để đào tạo những tố chất này cho bọn trẻ, chỉ có đôi bàn tay đƣa nôi của ngƣời cha ngƣời mẹ mới có thể đem đến cho con món quà trƣởng thành. Thiếu sót: Điểm số tốt = trƣờng học tốt, trƣờng học tốt = tấm bằng đẹp, tấm bằng đẹp = công việc tốt, nhƣng công việc tốt ≠ sự nghiệp thành công. Khi con còn nhỏ, thành tích học tập tốt chứng minh nó là học sinh giỏi, nhƣng khi con trƣởng thành, phải rời xa mái trƣờng, bƣớc vào môi trƣờng thực tế cạnh tranh toàn cầu hóa, nó sẽ bộc lộ khuyết điểm. Xã hội hậu công nghiệp đòi hỏi nhân tài phải có các loại kỹ năng sinh tồn nhƣ, kỹ năng quản lý tài sản, kỹ năng vƣợt khó, kỹ năng quản lý… Nếu con cái kết thúc thời sinh viên mà vẫn chƣa trang bị đƣợc những kỹ năng trên thì thật đáng tiếc. Nhiều ngƣời tốt nghiệp thạc sĩ, tiến sĩ tại những trƣờng đại học danh giá, đến khi ra khỏi cổng trƣờng vẫn không biết cách làm sao để kiếm sống, thậm chí còn lo lắng cho tiền đồ của mình thì nói gì đến chuyện thành gia lập nghiệp. Kết quả, ngƣời Trung Quốc nuôi con phòng lúc tuổi già, hóa ra lại là nuôi con ăn bám thân già. Sai lầm thứ hai: Đáp ứng mọi đòi hỏi của con Biểu hiện: Biểu hiện chủ yếu là bề trên nuông chiều con trẻ cả về vật chất lẫn tình cảm. Cha mẹ nhƣ một cái máy in tiền. Con thích gì cho nấy, muốn tiền cho tiền, muốn đồ đạc cho đồ đạc. Cho càng nhiều càng thể hiện rằng tôi yêu con sâu sắc. Điều này trực tiếp dẫn đến thói đƣợc voi đòi tiên ở tuổi vị thành niên và thanh thiếu niên. Một đứa trẻ bốn tuổi mặc áo khoác hiệu Micky, áo phông hiệu Bobdog, quần Les Enphants và giày Adidas, cả bộ không dƣới một ngàn tệ. Vậy chẳng phải cha mẹ đã biến thành “nô lệ của con”, còn con trở thành kẻ “ăn bám cha mẹ” hay sao. Thiếu sót: Những suy nghĩ lệch lạc đại thể nhƣ “lộc của bố của mẹ”, “tiền là do ngân hàng phát cho” không phải là điều đáng buồn về suy nghĩ của con trẻ, mà là điều đáng buồn cho phƣơng pháp giáo dục của các bậc cha mẹ Trung Quốc. Những đứa con không biết cách tự thân kiếm tiền, không biết giá trị của sức lao động sẽ có thói quen ham ăn biếng làm, từ đó ảnh hƣởng nghiêm trọng đến cuộc sống tƣơng lai, thậm chí cả cuộc sống hôn nhân sau này của chúng. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 33 https://thuviensach.vn Thử ngồi vào bàn làm việc của con trai. Rất nhiều phụ huynh Trung Quốc cho rằng, dạy con không coi trọng đồng tiền là một phẩm chất đạo đức tốt. Không sai, chỉ có điều mục đích cơ bản của phƣơng pháp giáo dục con cái không coi trọng đồng tiền là giảm bớt những ảo mộng hão huyền của con đối với tiền bạc, chứ không phải bảo con phớt lờ đồng tiền để rồi tiêu tiền nhƣ nƣớc, ngồi không hƣởng lộc, và trở thành một thành phần tiêu biểu cho “thế hệ ăn bám”. Hơn nữa, cha mẹ thỏa mãn tức thời, thỏa mãn quá mức các yêu cầu của con cái sẽ dễ tạo ra một tính cách ích kỷ, thích làm theo ý mình, phóng khoáng tùy tiện, tâm trạng bất ổn, ít có cảm giác an toàn, chỉ số AQ thấp, thiếu lòng biết ơn ở con trẻ. Sai lầm thứ ba: Biết yêu mà không biết dạy Biểu hiện: Tình yêu thƣơng dành cho con cái xuất phát từ bản năng làm cha, làm mẹ của mỗi ngƣời. Nhƣng, yêu con không phải là cái đích cuối cùng của giáo dục gia đình, yêu mà không biết dạy chỉ làm con thêm hƣ. Các bậc cha mẹ Trung Quốc ngày nay liệu đã thấm nhuần câu gia huấn “yêu mà biết dạy” hay chƣa? Phải nói rằng, việc giáo dục hiện nay đã đƣợc coi trọng hơn ngày trƣớc rất nhiều, nhƣng chúng ta vẫn chƣa hiểu hết đƣợc ý nghĩa sâu xa của câu “yêu mà biết dạy”. Yêu mà biết dạy, là sự giáo dục nền nếp từ gia đình, nói ngắn gọn là giáo dục tố chất con cái một cách nghiêm túc và thận trọng ngay từ đầu, chứ không chỉ dạy chúng âm nhạc, hội họa, thƣ pháp, Taekwondo, IQ, tiếng Anh hay Olympic toán học. Ngày nay, chúng ta thƣờng xuyên bắt gặp cảnh tƣợng này trong cuộc sống thực tế: Ông bà hoặc cha mẹ bƣng bát cơm đuổi theo đứa trẻ để bón cơm, cháu bé cầm đồ chơi trong tay, ngúng nguẩy ăn đƣợc miếng cơm lại quay sang chơi một lúc, chạy quanh một vòng, rồi mới chịu ăn thêm miếng nữa. Đến lúc cơm canh nguội ngắt, vẫn còn quá nửa bát. Phụ huynh cảm thấy vô cùng xót con, vì “bảo bối‟‟ của mình vẫn chƣa ăn no. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 34 https://thuviensach.vn Thiếu sót: Phụ huynh không đƣa con vào khuôn khổ một cách sáng suốt. Ngƣời lớn trong nhà đều tranh nhau dành tình cảm cho trẻ, chỉ lo nó không vui, bị tủi thân song lại xao nhãng việc giáo dục con em mình một cách nghiêm túc ngay từ khi chúng còn nhỏ. Điều đó giải thích những gia đình này vẫn không tài nào hiểu đƣợc tại sao họ nuôi dạy con bằng tất cả tình thƣơng và tâm huyết nhƣ vậy, mà đến một ngày họ ngỡ ngàng nhận ra đứa con trở nên xa lạ, hỗn láo và không hiểu cha mẹ. Bạn càng nhân nhƣợng và nhẫn nại với con một cách vô nguyên tắc, thì nó càng khéo léo lợi dụng tình cảm của bạn, và cuối cùng “bắt đƣợc thóp” của bạn. Sai lầm thứ tƣ: Chăm sóc quá mức (Over–arranged), quan tâm ép buộc, lo lắng quá mức (Overzealous) Biểu hiện: Các ông bố bà mẹ can thiệp quá sâu vào cuộc sống của con, bay lƣợn trên vùng trời mà không quan tâm đến suy nghĩ của chúng. Các bà mẹ “quan tâm một cách áp đặt”, phản đối bất kỳ ý kiến trái chiều nào, họ cho rằng họ là ngƣời gần gũi con nhất, đƣơng nhiên phải là ngƣời hiểu con nhất. Từ lựa chọn quần áo, khẩu vị ăn vặt đến việc kết hợp thực đơn, từ sắp xếp lịch học âm nhạc, hội họa, thể dục đến vấn đề vui chơi, kết bạn, thậm chí cả mục tiêu sống, lựa chọn hƣớng đi, tất cả đều phải do một tay ngƣời mẹ quản lý và định hƣớng. Ngoài ra, các bà mẹ “trực thăng” này còn có xu hƣớng nảy sinh những cảm xúc tiêu cực nhƣ vui mừng, đau buồn thái quá chỉ vì một chút thành công hay thất bại của lũ trẻ. Họ bay càng nhanh, quản càng chặt, một khi giảm tốc độ, họ sẽ phá hủy cuộc đời của mình và cả con cái mình. Thiếu sót: Đây thực chất cũng là một dạng xâm phạm tâm hồn và xem thƣờng nhu cầu trƣởng thành của con cái, gián tiếp làm suy giảm khả năng miễn dịch, khả năng tự lo liệu và thích nghi của chúng. Và ngƣợc lại, khi con trẻ trở nên khó thích nghi với cuộc sống, phụ huynh lại càng bao bọc thêm. Cứ tiếp diễn nhƣ vậy trong một thời gian dài, mọi chuyện sẽ dần chuyển biến xấu, con trẻ thiếu đi đức tính độc lập, kiên nhẫn, khả năng chịu đựng và khó có ý thức. Đến khi lớn hơn, những khuyết điểm này của đứa trẻ ngày càng bộc lộ rõ, khiến phụ huynh lúc nào cũng điên đầu trách mắng: “Con xem con đi, lớn nhƣ thế rồi mà vẫn không hiểu chuyện, còn phải để mẹ nhọc lòng lo nghĩ. Thật làm mẹ tức chết!” Rồi đâu lại vào đấy, các bà mẹ vẫn ra sức bao bọc con. Phụ huynh chịu vất cả dƣới danh nghĩa của tình yêu thƣơng, nhƣng rồi lại nhận về những sự bực dọc và cả những nỗi lo lắng mơ hồ đang ngày càng hiển hiện. Việc chăm sóc con cái một cách quá mức chỉ thể hiện rằng ngƣời mẹ không nắm bắt đƣợc tâm lý của con, dẫn đến hệ quả vô cùng nguy hại. Rất nhiều nghiên cứu cho thấy: Phong cách giáo dục chăm sóc trẻ quá mức sẽ tạo thành dị tật, ích kỷ, nổi loạn, yếu kém trong tâm lý của trẻ, khả năng tự lo liệu thấp, dễ hình thành tính ỷ lại, kỹ năng giao tiếp kém, vừa thiếu tinh thần Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 35 https://thuviensach.vn hợp tác vừa thiếu năng lực cạnh tranh. Khi gặp chuyện không vừa ý trong cuộc sống hoặc trải qua nghịch cảnh khó khăn, bản thân đứa trẻ không biết làm thế nào, không thể tự nghĩ cách giải quyết, chỉ biết đi cầu viện cha mẹ hoặc than thân trách phận. Không phải tất cả các gia đình Trung Quốc đều hoàn toàn giống với những ví dụ kể trên, nhƣng mỗi gia đình dù ít hay nhiều đều mắc phải những sai lầm này, cho dù ở mức độ nhẹ, chúng ta cũng cần lƣu tâm cảnh giác. Tôi nhận ra rằng, tất cả những sự thỏa mãn, quan tâm, lo lắng và yêu thƣơng đều phảng phất hƣơng thơm của sự hy sinh cao cả, vì xét từ phƣơng diện biểu hiện, cha mẹ sa vào sai lầm là do họ hy sinh bản thân để thỏa mãn yêu cầu của con. Nhƣng xét trên thực tế, một khi tình yêu thƣơng của cha mẹ hủy hoại tƣơng lai của con cái, thì tất cả những sự hy sinh của họ đến cuối cùng cũng chỉ là công dã tràng mà thôi. Ngƣời đời luôn ca ngợi tình thân máu mủ ruột thịt, các bậc phụ mẫu sẽ luôn ở bên con cái, bất kể hạnh phúc hay đau khổ, giàu sang hay hoạn nạn. Nhƣ Maksim Gorky đã từng nói: “Sinh con là việc ngay cả gà mái cũng làm đƣợc, nhƣng yêu con lại là việc khác.‟‟ Khi tình thân đã đƣợc nhân loại trao trên mình sứ mệnh giáo dục, mà các bậc cha mẹ vẫn chỉ biết dành cho con đong đầy tình yêu thƣơng thôi thì hoàn toàn chƣa đủ, họ cần phải nắm bắt quan điểm khoa học, nắm bắt nghệ thuật để yêu thƣơng con. Khi cha mẹ sử dụng những quan niệm và phƣơng pháp giáo dục không hợp lý, kết quả nhận đƣợc từ đứa con sẽ hoàn toàn đi ngƣợc lại mong đợi của họ. Tầm quan trọng của giáo dục gia đình có tác động vô cùng sâu rộng trên toàn cầu, trong hàng ngàn các công việc khác nhau, nuôi dạy con cái là công việc quan trọng nhất và có nhiều thử thách nhất. Hiện tại, môn giáo dục học rất chú trọng vào giáo dục gia đình. Ở phần trƣớc, tôi đã đề cập đến những điểm tƣơng đồng giữa truyền thống giáo dục gia đình của ngƣời Do Thái và truyền thống giáo dục gia đình của ngƣời Trung Quốc, cách dạy con của các gia đình thuộc tầng lớp Do Thái trung lƣu lại nhằm mục đích làm sao để biến tình mẫu tử thành ngọn lửa, phát huy nhân tố giáo dục có lợi, từ đó diễn giải thành một cuốn cẩm nang hữu hiệu về cách thể hiện tình yêu thƣơng đối với con cái, và truyền lại nó cho đời sau. Vậy cuốn cẩm nang đó là gì? Tôi xin đƣợc tóm lƣợc nó bằng tám chữ: Vô cùng tàn nhẫn, vô cùng yêu thƣơng! Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 36 https://thuviensach.vn Vô cùng tàn nhẫn, vô cùng yêu thương Tổng kết quan niệm và phƣơng pháp dạy con của các bậc phụ huynh Do Thái, tôi quy nạp cuốn Vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thương thành sáu nội dung, chia sẻ với các bậc cha mẹ trên thế giới. Tôi không khoe khoang phƣơng pháp dạy con của mình chỉ vì tôi đã nuôi dạy chúng trở thành triệu phú. Bởi lẽ tôi cũng từng là một bà mẹ không tìm đƣợc phƣơng hƣớng, từng bị một bà mẹ khác phê bình tình mẫu tử của mình có chất lƣợng kém, vậy nên tôi càng thấu hiểu tâm tình của các bậc cha mẹ ngày nay. Cũng chính vì vậy, tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm và cả quá trình phấn đấu của mình với các bạn. Làm mẹ cũng cần phải phấn đấu sao? Cƣơng vị cao cấp duy nhất của các bà mẹ nhận đƣợc mà không cần dựa vào bằng cấp, đó chính là cƣơng vị làm mẹ. Chỉ có điều, ngƣời giữ cƣơng vị này phải có kiến thức uyên thâm, “thi đầu vào‟‟ thì dễ, “tốt nghiệp‟‟ mới khó. Maksim Gorky chẳng phải đã từng nói “sinh con là việc ngay cả gà mái cũng làm đƣợc, nhƣng yêu con lại là việc khác‟‟ đó sao? Ngƣời Trung Quốc có câu “không ai giàu ba họ‟‟ là vì đời chúng ta giàu nên cứ nghĩ con cháu mình ngày sau cũng sẽ giàu sang, nào ngờ thế hệ sau cậy thế ăn chơi trác táng, không quá ba đời toàn bộ của cải trong nhà đều đội nón ra đi. Qua thực tiễn giáo dục của ngƣời Israel, tôi nhận thấy rất nhiều tài sản của các gia tộc đều đƣợc truyền từ đời này sang đời khác, đi sâu vào bên trong có thể thấy, ngƣời Do Thái không chỉ truyền lại của cải vật chất, mà còn truyền lại tố chất và kỹ năng sinh tồn, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân và xã hội. Vì vậy, ngƣời Israel có thể giàu cả ba đời và thậm chí còn hơn thế nữa, quan trọng là cách cha mẹ truyền lửa cho con cái nhƣ thế nào. Tôi đã ghi lại trong cuốn sách Vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thương ba nội dung chính, những phƣơng pháp tƣơng ứng về những kinh nghiệm, nỗ lực và những suy nghĩ về ba đứa con của tôi. Nó không chỉ là cuốn sách tham khảo dành cho các gia đình không mấy khá giả, mà còn thôi thúc những gia đình thƣợng lƣu đổi mới cách nhìn nhận về tình thƣơng đối với con cái. Hy vọng rằng, cuốn sách này có thể đem đến cho các bậc cha mẹ sự lĩnh ngộ và sự giúp đỡ hữu ích. (1). Yêu con trên nguyên tắc có làm có hƣởng Nguyên tắc có làm có hƣởng là tinh hoa giáo dục sinh tồn của ngƣời Do Thái, nó thu đƣợc hiệu quả thực tế rất tốt, khiến cho con cháu của ngƣời Do Thái trở nên tài giỏi và giàu có, dù phiêu bạt đến bất cứ nơi nào, sự nghiệp của họ cũng nhƣ cá gặp nƣớc. Theo quan điểm của phụ huynh Do Thái, các loại kỹ năng đƣợc dạy trong trƣờng học nhƣ âm nhạc, vũ đạo, hội họa hay quần vợt, tất nhiên đều cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, nhà trƣờng không thể cung cấp cho trẻ một “sân huấn luyện” kinh nghiệm sống. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 37 https://thuviensach.vn Vì vậy trong vấn đề giáo dục, ngƣời Do Thái gạt bỏ rất nhiều thứ phù phiếm, họ coi giáo dục sinh tồn là ƣu tiên hàng đầu, với mong muốn sau này lớn lên mỗi đứa trẻ sẽ có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Cách làm này phát huy hiệu quả rất tốt đối với tất cả trẻ em, nhất là ở độ tuổi trên mƣời, hiệu quả càng rõ nét. Đứa trẻ trở nên giỏi giang hơn những gì cha mẹ tƣởng tƣợng, ý thức thời gian, ý thức tự lập, ý thức trách nhiệm đƣợc phát triển một cách đồng đều. Trong các buổi họp phụ huynh, ngƣời Do Thái thƣờng thảo luận vấn đề làm sao thực hiện nguyên tắc có làm có hƣởng. Họ cho rằng, những đứa trẻ chỉ hoàn thành xuất sắc bài vở trên lớp thôi chƣa chắc sẽ thành công trong cuộc sống, nói cách khác, những đứa trẻ chỉ hoàn thành xuất sắc bài vở trên lớp không có nghĩa là chúng sẽ gặp thuận lợi khi thực hiện giá trị cá nhân và giá trị xã hội trong cuộc sống tƣơng lai. Tạp chí Giáo dục gia đình của Israel từng làm một cuộc điều tra cho thấy: Tỷ lệ thất nghiệp giữa những đứa trẻ thích làm việc nhà và những đứa trẻ không thích làm việc nhà là 1:15, thu nhập bình quân của những đứa trẻ thích làm việc nhà cao hơn những đứa trẻ không thích làm việc nhà 20%. Trẻ em hiểu lý luận lao động ngay từ khi còn nhỏ, tìm đƣợc phƣơng hƣớng cuộc đời trên cơ sở không ngừng trải nghiệm, ngày sau càng dễ thành công trong sự nghiệp. (2). Trì hoãn thỏa mãn, khéo léo từ chối thỏa mãn “Trì hoãn thỏa mãn” là một trong những phƣơng pháp giáo dục quan trọng của các bậc phụ huynh Israel. Ba thế hệ của một gia đình cùng yêu thƣơng gắn bó. Có thể chia các cách thỏa mãn ham muốn của con ngƣời ra làm mấy loại sau: Trì hoãn thỏa mãn, khéo léo từ chối thỏa mãn, thỏa mãn trƣớc, thỏa mãn tức thời và thỏa mãn quá mức. Phƣơng pháp giáo dục tốt luôn đề cao “trì hoãn thỏa mãn” và “khéo léo từ chối thỏa mãn.” Còn “thỏa mãn trƣớc” là việc làm Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 38 https://thuviensach.vn dại dột, “thỏa mãn quá mức” thì chỉ lãng phí công sức. Phụ huynh Israel thƣờng trao đổi, đối thoại với con em mình để chúng hiểu lý do vì sao cha mẹ trì hoãn những yêu cầu của chúng. Họ bảo trẻ: Nếu con thích chơi thì con cần phải có thời gian để chơi đúng không. Con sẽ đạt đƣợc mong muốn của mình khi con thi đƣợc vào trƣờng điểm và có đƣợc thành tích xuất sắc. Sau này con có thể tìm đƣợc một công việc rất tốt, kiếm đƣợc rất nhiều tiền, đến lúc đó, con sẽ có nhiều thời gian vui chơi và đồ chơi của con cũng đắt tiền hơn. Nhƣng nếu con đi sai trật tự thì toàn bộ hệ thống sẽ không hoạt động bình thƣờng, con sẽ có rất ít thời gian vui chơi và chỉ sở hữu một vài thứ tồi tệ, phần đời còn lại, dẫu con nỗ lực làm việc đến đâu cũng không có đồ chơi, không có niềm vui. Các vị phụ huynh cũng thƣờng đƣa ra những kiến giải của mình về “học cách cự tuyệt” trong quan niệm giáo dục gia đình. Messiah, nhà giáo dục Do Thái nổi tiếng đã sớm chỉ ra: “Về phƣơng diện giáo dục gia đình, dạy trẻ không đƣợc phép làm chuyện gì là vô cùng quan trọng.” Trƣớc hết, phƣơng pháp giáo dục “trì hoãn thỏa mãn” khiến con biết nhẫn nại, giúp con hiểu thế giới này không dành cho một mình nó, con không thể dễ dàng có đƣợc tất cả những gì mình muốn. Bên cạnh đó, “trì hoãn thỏa mãn” cũng làm tăng khả năng chịu đựng của con khi bị từ chối, bồi dƣỡng chỉ số AQ – nhân tố quan trọng đƣa đến thành công. Không chỉ có vậy, “trì hoãn thỏa mãn” còn rèn luyện ý chí, từ đó khiến tâm lý của chúng biết co biết duỗi và có tính “đàn hồi” hơn. Trong học tập, con cũng nhẫn nại hơn. (3). Lùi một bƣớc, biết buông tay (Leave alone) Juterbi, nhà tƣ tƣởng Do Thái có một câu danh ngôn đƣợc các bậc phụ huynh Do Thái thuộc nằm lòng. Ông nói: “Hãy để cho trẻ tự giải quyết chuyện của mình. Nếu cha mẹ quá che chở cho trẻ thì sẽ làm mất sự tự tin ở trẻ. Khi lớn lên, đứa trẻ đó chắc chắn không có đƣợc tính cách độc lập, càng không thể đạt đƣợc những thành tựu xuất sắc.” Karl Marx, danh nhân Do Thái cũng từng nói: “Con ngƣời cần biết đi, cũng cần biết ngã, vì chỉ có vấp ngã, anh ta mới biết đi.” Vì sao phụ huynh khó buông tay? Khi đứa trẻ mới cất tiếng khóc chào đời, nó và ngƣời mẹ vẫn đƣợc nối với nhau bằng cuống rốn, chảy chung một dòng máu, cho nên buông tay trở thành vấn đề nan giải. Quy tắc giáo dục gia đình của ngƣời Do Thái nhắc nhở các bậc cha mẹ: Mọi tình yêu trên thế giới đều hƣớng đến mục đích chung là sự gắn kết, chỉ có một tình yêu luôn hƣớng đến sự phân ly là tình yêu cha mẹ dành cho con cái. Giúp con sớm trở thành một cá thể độc lập sau khi rời khỏi cha mẹ, có thể đối diện với thế giới bằng chính nhân cách độc lập của mình, đó mới là tình yêu thƣơng đích thực cha mẹ nên dành cho con cái. Cha mẹ rút lui càng sớm, buông tay càng sớm, trẻ càng dễ thích nghi trong tƣơng lai. Phụ huynh Do Thái cho rằng, không chịu rút lui, không chịu buông tay, cha Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 39 https://thuviensach.vn mẹ sẽ bồi dƣỡng chúng trở thành những “thai nhi quá hạn”, “gieo nhân rồng nhƣng lại thu về bọ chét”, nhƣ vậy là phụ lại tấm lòng cha mẹ dành cho một sinh mệnh hoàn hảo, là sự thất bại của cha mẹ trong cách dạy con. Những vị phụ huynh thật sự biết nghĩ cho hạnh phúc của con cần phải trao cho trẻ nhiều cơ hội sáng tạo, tìm kiếm thông tin bên ngoài, chứ không đứng mũi chịu sào, một tay lo hết mọi việc, che khuất tầm nhìn tƣơng lai của chúng. Nếu đánh giá công việc làm cha làm mẹ dựa vào thành quả của các bậc phụ huynh, thì những cha mẹ 100 điểm không đƣợc coi là tiêu chuẩn của thành công, thay vào đó, những cha mẹ 80 điểm mới thực sự có thành tích tốt hơn. Phụ huynh Do Thái không làm quản gia bao đồng, họ xác định vị trí của mình là quân sƣ, có trách nhiệm tham mƣu, quan sát, nhắc nhở con cái. Dù con cái họ có một khởi đầu chậm nhƣng chúng có thể kiên trì đi hết chặng đƣờng cho tới khi đến đích. Dân tộc Do Thái không tự nhận mình thông minh hơn các dân tộc khác, nhƣng dân tộc chỉ chiếm 0,2% - 0,3% dân số thế giới này lại sản sinh ra vô số nhân tài: Karl Marx, Charles Darwin, Sigmund Freud, Albert Einstein, Karl Freund, Henri Bergson, Franz Kafka, Heinrich Heine, Frédéric Chopin, Jakob Bartholdy, Yehudi Menuhin, Marc Chagall, Charlie Chaplin… Từ năm 1901, có thể nói ngƣời Do Thái đã độc chiếm chiếm giải Nobel, vì có tới 32% số ngƣời đoạt giải Nobel là ngƣời Do Thái, cao gấp một trăm lần so với các dân tộc khác. Tại sao những nhân tài Do Thái nhiều hàng đầu trên thế giới? Lão Tử từng nói “cuộc hành trình vạn dặm bắt đầu bằng một bƣớc chân đơn lẻ”, chính phƣơng pháp giáo dục trong gia đình đã đặt nền móng giúp ngƣời Do Thái đạt tỷ lệ thành công cao nhƣ vậy. Một vị phụ huynh nào đó chƣa hiểu về nghệ thuật dạy con có thể sẽ nói: Vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thương há chẳng phải là cƣ xử quá nhẫn tâm, quá tàn bạo, quá mất tính ngƣời đối với con cái hay sao? Thật ra không phải vậy, “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng” giúp trẻ có một xuất phát điểm tốt hơn cho cuộc sống sau này. Đó là cha mẹ ẩn giấu phân nửa tình yêu thƣơng con cái của mình, chứ không hoàn toàn vứt bỏ phân nửa tình yêu thƣơng ấy, làm vậy tình cảm cha mẹ dành cho con cái càng trở nên lý trí, khoa học và nghệ thuật, chứ không phải ngày càng nặng nề và mù quáng. Có phụ huynh lo lắng: Liệu “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng” có phá hoại tình cảm giữa tôi và con cái không? Đặt ra câu hỏi này, chứng tỏ phụ huynh chƣa hiểu đƣợc bản chất của phƣơng pháp giáo dục gia đình “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng”, đồng thời chƣa hiểu đƣợc ý nghĩa của vế câu “vô cùng yêu thƣơng” đứng sau vế câu “vô cùng tàn nhẫn”. Phƣơng pháp này nhấn mạnh đến sự kết hợp giữa yêu và dạy, dù vậy, yêu và dạy cũng cần có chừng mực, nếu chúng ta chỉ đẩy mạnh khía cạnh dạy dỗ, con trẻ sẽ trở thành tấm bia giáo dục, không cảm Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 40 https://thuviensach.vn nhận đƣợc tình yêu thƣơng cha mẹ dành cho mình, tình cảm giữa cha mẹ và con cái sẽ đi vào bế tắc. Qua quá trình quan sát trẻ em Do Thái, tôi nhận thấy phương pháp giáo dục gia đình “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thương” không làm cha mẹ và con cái trở nên xa cách, ngược lại càng tăng tính liên kết trong gia đình, tăng thêm cảm giác an toàn của trẻ. Tình cảm giữa cha mẹ và con cái cũng gắn bó khăng khít hơn. Lấy thực tiễn giáo dục của gia đình tôi làm ví dụ: 1. Tôi thực hiện nguyên tắc có làm có hƣởng trong gia đình mình, rèn luyện kỹ năng làm việc nhà cho ba đứa con, bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản, kỹ năng sinh tồn, kỹ năng quản lý, ý thức trách nhiệm của chúng. Đồng thời, tôi cũng phải lèo lái gia đình bằng tình yêu thƣơng, làm cho các thành viên tâm đầu ý hợp. Tôi hẹn bọn trẻ tới Princess Teahouse, bốn mẹ con cùng có những phút giây ấm áp bên nhau; tôi cùng chúng làm những chuyến “du lịch thời gian”, hƣởng thụ hạnh phúc gia đình. Những lúc các con phần quả quýt ngọt nhất cho tôi, gắp cánh gà bỏ vào bát của tôi, trịnh trọng hứa hẹn cho tôi ba chiếc chìa khóa, trong lòng tôi dâng lên rất nhiều cảm xúc lâng lâng khó tả. “Nguyên tắc có làm có hƣởng” giống nhƣ một ngọn lửa, kích thích tố chất sinh tồn tiềm ẩn của các con tôi. Trong những cuộc lột xác của chúng, tình mẫu tử của chúng tôi chẳng những không phai nhạt, mà theo thời gian, các con ngày càng cảm kích tâm sức vất vả của mẹ và khâm phục sự hiểu biết của mẹ. 2. “Trì hoãn thỏa mãn” cũng là một trong những bài học quan trọng nhất. Khi con cái đƣa ra yêu cầu, là ngƣời làm cha làm mẹ của chúng, bạn sẽ tiếp nhận hay từ chối yêu cầu? Làm sao cho con biết bằng lòng, không nằng nặc đòi hỏi? Làm sao cho con hiểu thứ đáng quý nhất không phải là những món quà đẹp đẽ, mà là ngƣời thân, là niềm vui, là yêu thƣơng? Tôi từng từ chối những yêu cầu quá đáng của các con nhƣng bù lại tôi bỏ ra rất nhiều tâm huyết giải thích cho bọn trẻ hiểu rõ thứ gì mới thật sự ý nghĩa, làm chúng dần cảm nhận đƣợc sự giản dị và sâu lắng, lâu dài và ân cần của tình yêu. 3. Theo phƣơng pháp “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng”, cha mẹ càng yêu thƣơng con cái càng phải lùi về phía sau một bƣớc, cha mẹ giữ khoảng cách với con không có nghĩa là bỏ mặc chúng muốn làm gì thì làm, không chịu trách nhiệm gì hết. Mẹ con tôi vẫn thƣờng xuyên chia sẻ, tâm sự cùng nhau. Cứ đến cuối tuần chúng tôi lại họp gia đình, cùng nhau sƣởi nắng, tâm sự những chuyện phiền muộn. So với chuyện kinh doanh, việc nhà càng phải dụng tâm vun vén, vì vậy tôi chú ý trao đổi tƣ tƣởng, tình cảm giữa tôi và bọn trẻ, khơi gợi, dẫn dắt các con suy nghĩ. Có lẽ vì vậy nên ba đứa con của tôi đều có tài ăn nói và kỹ năng phán đoán, trong đầu chúng hình thành ý nghĩ “tôi muốn trở thành ngƣời nhƣ thế này”, “mai sau tôi muốn làm…”, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 41 https://thuviensach.vn từng bƣớc tiến dần đến thành công. Nếu có phụ huynh hỏi: Tôi có phải thay đổi cách yêu thƣơng con của mình theo cuốn sách quý Vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng không? Xin thƣa, thay đổi hay không tùy thuộc vào lựa chọn của mỗi phụ huynh, lựa chọn đó chính là chiếc gƣơng phản ánh giá trị quan niệm của họ. Trong thế kỷ XXI, con cái chúng ta phải đối mặt với một môi trƣờng cạnh tranh khốc liệt, đứa trẻ nào có lòng tự tin, tƣ duy kiện toàn, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý công việc từ khi còn nhỏ, biết tích lũy kiến thức cho quá trình trƣởng thành, sau này sẽ ung dung chủ động đối mặt với tƣơng lai. Còn những đứa trẻ thiếu đi những kỹ năng trên đa phần là do đƣợc cha mẹ nuông chiều. Tôi tin rằng tất cả các bậc cha mẹ trên trái đất này đều có chung nhận định, chiều con là một kiểu giáo dục mang tính phá hoại. Song điều đáng lo là không ít bậc phụ huynh lún sâu vào sai lầm trong cách nuông chiều lại không hề nhận ra, bản thân họ chính là ngƣời mang đến cho con món quà đáng sợ nhất. Chúng ta cần lƣu ý, khi thực hiện phƣơng pháp dạy con “vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng” trong điều kiện kinh tế gia đình khá giả, các bậc cha mẹ cần có trình độ cao hơn. Trong giai đoạn hai cậu con trai của tôi trƣởng thành, điều kiện kinh tế nhà tôi chỉ ở mức trung bình, nên hai anh em nó đủ hiểu sự vất vả của mẹ. Tôi thực hiện giáo dục sinh tồn và cách quản lý tài sản, nên hai đứa sớm biết giúp mẹ gánh vác việc nhà dựa vào sự thông minh và sức lao động của mình. Cô cháu gái bé bỏng. Thời kỳ trƣởng thành của cô con gái út lại khác với hai anh trai, lúc này kinh tế gia đình khấm khá hơn nhƣng tôi lại cảm thấy mình có nút thắt vấp phải một số mâu thuẫn khi dạy các kỹ năng sinh tồn cho con bé. Sinh nhật lần thứ mƣời sáu của Muội Muội, khi con bé yêu cầu nhân viên Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 42 https://thuviensach.vn phục vụ đổi cho nó một ly cam ép. Tôi khuyên con gái: “Muội Muội à, trà lúa mạch miễn phí ở đây uống rất ngon, mẹ nghĩ chúng ta không cần cam ép đâu.” Hồi đó, con bé đang ở tuổi dậy thì, nghe tôi nói nhƣ vậy, nó lập tức nổi giận, đứng phắt dậy và quay ngƣời định bỏ đi. Tôi gọi con bé lại: “Muội Muội, nếu con muốn bỏ đi thì hãy mang theo những món quà sinh nhật mẹ chuẩn bị cho con.” Muội Muội nghĩ một lúc, rồi quay lại. Tôi tặng quà sinh nhật và bao lì xì cho con bé, món quà sinh nhật là một đồ vật nó mong đợi từ lâu, còn trong bao lì xì, ngoài một ngàn sáu trăm tệ ra, tôi gửi nó tấm thiệp: Chúc con thuận buồm xuôi gió! Đợi con gái nguôi giận, tôi từ từ giảng giải đạo lý cho con hiểu: “Muội Muội, không phải là mẹ không mua nổi một ly nƣớc cam 18 tệ cho con. Nếu con đòi hỏi bất cứ thứ gì, mẹ cũng làm cho con thỏa mãn thì sẽ thành thói quen, con muốn gì đƣợc nấy. Trong xã hội này, ngoài mẹ ra, có ai cho con tất cả những thứ con muốn không? Hôm nay là sinh nhật tuổi mƣời sáu của con, thế mà mẹ lại từ chối yêu cầu con vào đúng ngày đặc biệt này, mẹ thật sự xin lỗi. Có điều, mẹ nhẫn tâm làm vậy là vì mẹ muốn con nhớ rằng, nếu mẹ nuông chiều con vô lối, đến khi ra ngoài xã hội, con sẽ chịu nhiều thua thiệt. Hôm nay mẹ giúp con lau nƣớc mắt, e là ngày sau mẹ phải lau nƣớc mắt cho con cả đời.” Tôi từng kể lại chuyện từ chối cho con gái uống nƣớc cam trong talk show tâm lý của đài truyền hình trung ƣơng. Lúc đó, ông Dƣơng Phƣợng Trì, chuyên gia tâm lý học và cũng là khách mời của chƣơng trình dẫn ra câu chuyện ông từ chối con gái của mình. Ông nói: “Tôi bắt đầu nấu cơm cho con gái ăn từ khi nó còn rất nhỏ, vừa mới vào tiểu học. Những lúc bà xã đi công tác xa nhà, vào bếp nấu cơm đối với tôi là một cực hình. Một hôm trời nắng to, sau khi nấu cơm xong, tôi dọn thức ăn ra bàn, con gái tôi bĩu môi không ăn. Tôi hỏi: „Con không đói à?‟ Con bé trả lời: „Con muốn ăn McDonald.‟ Tôi nhắc khéo: „Cha nấu cơm cho con rồi mà.‟ Nó phụng phịu: „Con không muốn ăn cơm cha nấu, con muốn ăn McDonald cơ.‟ Tôi dứt khoát: „Không thể đƣợc.‟ Con bé thắc mắc: „Tại sao ạ? Chả nhẽ cha không có tiền sao?‟ Tôi giải thích: „Cha không thiếu gì tiền, nhƣng đó là tiền do cha làm ra. Con muốn ăn McDonald thì đợi sau này con tự kiếm đƣợc tiền rồi mua cả bao tải McDonald về ăn hằng ngày, cha cũng không có ý kiến gì.” Tình yêu thƣơng cha mẹ dành cho con cái là mãi mãi, nhƣng liệu có thƣớc đo nào đánh giá đƣợc chất lƣợng của tình yêu ấy không? Ngƣời Do Thái đã giải đáp câu hỏi vƣớng mắc trong lòng tôi. Tình yêu thƣơng chất lƣợng cao của cha mẹ, đó phải là sự tàn nhẫn nhƣng chất chứa yêu thƣơng, là tình yêu thƣơng có lợi cho con suốt cuộc đời. “Vô cùng tàn nhẫn vô cùng yêu thƣơng” là yêu con một cách lành mạnh, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 43 https://thuviensach.vn khoa học Các bậc cha mẹ cần gia giảm tình yêu thƣơng dành cho con cái theo từng độ tuổi khác nhau của chúng. Lúc con cất tiếng khóc chào đời đến lúc bi bô tập nói, chập chững những bƣớc đi đầu tiên là thời điểm con chƣa nhận thức đƣợc thế nào là đúng, sai, chƣa thể chống lại bệnh tật và các tác nhân gây hại bên ngoài, giống nhƣ ngọn cỏ non yếu ớt, không chịu nổi gió sƣơng. Khi đó, con cần sự che chở đặc biệt của cha mẹ, sợi dây tình cảm ruột thịt tựa nhƣ dòng suối mát, thấm nhuần quá trình trƣởng thành của con, còn bản thân cha mẹ cũng nhận đƣợc niềm vui và thỏa mãn về mặt tinh thần khi nhìn con lớn lên mỗi ngày. Nhƣng từ khi con bƣớc vào thời thơ ấu, thời niên thiếu, cha mẹ nên gia giảm tình yêu thƣơng sao cho hợp lý. Nếu không, thuốc bổ sẽ trở thành thuốc độc, khi đó thủ phạm lớn nhất hủy hoại tƣơng lai của con, không ai khác chính là cha mẹ! “Vô cùng tàn nhẫn, vô cùng yêu thƣơng” là yêu con có chừng mực, có lý trí Yêu là một nghệ thuật, trong đó nắm bắt tâm trạng của đối phƣơng là điều khó nhất. Yêu con cũng vậy, nhƣng các bậc cha mẹ ngày nay chỉ mong ngày ngày đƣợc bế con trong vòng tay, âu yếm nựng nịu, nên vô tình biến tình phụ mẫu trở thành tình yêu cảm tính, mất đi lý trí. Đó là việc làm ích kỷ dƣới danh nghĩa của tình yêu, phá hoại cả về tinh thần lẫn thể chất của con trẻ. Theo tôi, cha mẹ cần tha thứ cho những sai lầm của con bằng lý trí, nhƣng đồng thời khuyến khích con sửa chữa sai lầm bằng nụ cƣời ấm áp, khiến cây sinh mệnh của con bám rễ sâu bền vào cuộc đời, đến khi trở thành đại thụ, cao vút tầng mây. “Vô cùng tàn nhẫn, vô cùng yêu thƣơng” là hy sinh cho con một cách có hiểu biết Chỉ những ngƣời làm cha mẹ mới thật sự hiểu rằng đau khổ cũng là sƣớng vui, dâng hiến cũng là thu hoạch, hy sinh cũng là thỏa mãn. Vì vậy, cha mẹ càng yêu thƣơng con cái bao nhiêu thì sự cho đi càng to lớn bấy nhiêu. Tình yêu ấy nhƣ những giọt nƣớc mát lành nhỏ giọt vào trái tim con. Song bản năng sống thôi thúc con ngƣời không ngừng phá vỡ tổ kén, nếu quá nhiều vƣớng víu, ràng buộc của cha mẹ sẽ biến sự hy sinh và dâng hiến vì tình yêu ấy trở thành tấm song sắt kìm kẹp tâm hồn con. Kỳ thực, cha mẹ cần phải hy sinh cho con cái một cách sáng suốt. Ở Grand Canyon nƣớc Mỹ có một loài đại bàng, hằng ngày đại bàng mẹ bay 200 dặm chỉ để tìm những cành vạn tuế có gai về làm một cái tổ kiên cố, bên trên phủ lá cây, lông vũ, cỏ dại, cho chim con khỏi bị gai đâm. Chim non lớn dần theo thời gian, một hôm đại bàng mẹ sẽ cố tình phá cái tổ bình yên ấy, thấy vậy lũ chim con ra sức vỗ cánh, sau đó chúng đều biết bay. Cái tổ có gai vừa thể hiện tình yêu thƣơng thầm lặng của đại bàng mẹ, vừa thể hiện sự hiểu biết rộng lớn của nó. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 44 https://thuviensach.vn Cha mẹ biết yêu thƣơng vì con Tình mẫu tử là một đề tài cũ, nhìn vào lịch sử, các tích nhƣ: “Mẫu thân Mạnh Tử ba lần chuyển nhà”, “mẫu thân Nhạc Phi thích chữ lên lƣng con” đã đƣợc ngƣời đời ca tụng hàng ngàn năm nay. Nhƣng ở một khía cạnh khác, tình mẫu tử cũng đƣợc coi là một đề tài mới, vẫn biết tình mẫu tử là tình cảm máu mủ giữa ngƣời mẹ và đứa con, nhƣng đặt trong hoàn cảnh xã hội hiện thực, tình mẫu tử không thể không chịu ảnh hƣởng từ cuộc sống xã hội. Bởi vậy, tình yêu thƣơng ngƣời mẹ dành cho con không chỉ đơn thuần là hành động bản năng của ngƣời mẹ. Xã hội đổi thay, thời đại tiến bộ, càng ngày càng tác động đến “biến số” của tình mẫu tử, khiến cho tình mẫu tử bao hàm thêm rất nhiều đặc trƣng mới của thời đại. Khi con tôi lên mƣời, nó đã quen với tình mẫu tử sâu nặng mà chán ngắt của bà mẹ 100 điểm, là tôi. Thông qua quá trình quan sát, học tập và thực tiễn giáo dục gia đình của các bậc cha mẹ Do Thái, tôi tự mình thực hiện cải cách quan niệm và phƣơng pháp giáo dục. Đƣơng nhiên, các con tôi cũng cảm thấy khó chịu một thời gian, nhƣng dù sao cũng phải gióng trống cảnh tỉnh, thay đổi tuần tự từng bƣớc. Cô cháu gái ngây thơ trong sáng. Tôi rất biết ơn cuộc sống, biết ơn sự giao thoa giáo dục giữ ngƣời Do Thái và ngƣời Trung Quốc, khiến cho các con tôi có những cuộc lột xác kỳ diệu, nó lên men trong tính cách của chúng, giúp chúng đạt đƣợc thành tựu trong sự nghiệp từ khi còn trẻ. Đồng thời, điều đó cũng minh chứng cho những giá trị to lớn trong phƣơng pháp giáo dục gia đình của tầng lớp Do Thái trung lƣu, mặc dù nó đã bị một bà mẹ Do Thái sinh ra và lớn lên ở Thƣợng Hải nhƣ tôi “Trung Quốc hóa‟‟, nhƣng vẫn phát huy hiệu quả. Tiếp theo chƣơng I, tôi sẽ thuật lại một cách tỉ mỉ, kỹ càng những kinh Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 45 https://thuviensach.vn nghiệm và sự quan sát của bản thân. Sở dĩ, tôi muốn chia sẻ những điều này với các bạn là vì môi trƣờng giáo dục gia đình của Trung Quốc hiện nay đang gặp phải những vấn đề của thời đại mới. Có bậc cha mẹ sẽ nói: Nói thì dễ, nghĩ thì dễ, làm mới khó. Muốn yêu thƣơng con thì cứ yêu thƣơng thôi! Không cần nhồi nhét thêm tƣ tƣởng này nọ! Các bậc phụ huynh xin hãy nghe tôi khuyên một câu: Bạn nuông chiều con tức là bạn sẽ làm hại con cả đời. Con trẻ dần mất tính tự lập, quen thói ăn bám cha mẹ, kỹ năng sinh tồn thấp kém, đến khi bạn rời bỏ thế giới này và chẳng còn thứ gì để ăn nữa, nó sẽ khóc than: “Mẹ, con hận mẹ!” Lúc đó, dù bạn có thƣơng con nhƣờng nào cũng không thể giúp con đƣợc nữa. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 46 https://thuviensach.vn Chương II. Yêu Con Trong Nguyên Tắc Có Làm Có Hưởng “Nô lệ của con” và “thế hệ ăn bám” Gần đây ở Trung Quốc sử dụng phổ biến cụm từ: “Nô lệ của con” Ngày nay, các bậc cha mẹ trẻ luôn phải chịu một áp lực vô hình. Gánh nặng giáo dục khiến cho tinh thần, tâm lý của họ vận hành quá tải, dù có chịu đựng đƣợc hay không họ cũng phải gánh lấy nó. Khi con bé bỏng, cha mẹ lo lắng cho sự phát triển và sức khỏe của con, cùng với rất nhiều mối nguy hiểm khôn lƣờng. Đến khi con lớn lên, cha mẹ lại phải chú ý đến vấn đề học tập của chúng. Trong tám tiếng đồng hồ mỗi ngày, cha mẹ cần mẫn làm việc, bắt nhịp thời đại, còn phải không ngừng trau dồi tri thức, nắm bắt kỹ thuật mới, nâng cao địa vị của bản thân. Ngoài tám tiếng đó ra, cha mẹ dành toàn bộ thời gian cho con, bóp hầu bao mua sữa ngoại, nhịn ăn nhịn tiêu đóng tiền học phí vào nhà trẻ tƣ thục, không khiến con động tay dọn dẹp nhà cửa, giặt giũ quần áo, không có kỹ năng từ chối nhu cầu vật chất của con, cha mẹ giống nhƣ “máy in tiền” thực thụ. Hễ thấy con bị chèn ép, cha mẹ lập tức ra mặt làm máy bay trực thăng bay lƣợn trên đầu con không để cho con phải chịu một chút uất ức, thật xứng với danh hiệu “nô lệ của con.” Các bậc cha mẹ làm “nô lệ của con” xuất phát từ tình yêu thƣơng con cái vô bờ bến, nhƣng, trên thực tế, họ lại tƣớc mất quyền và cơ hội trau dồi tri thức, kỹ năng sinh tồn của con, kết quả là làm hại con. Mặc dù “nô lệ của con” là một danh từ mới xuất hiện trong những năm gần Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 47 https://thuviensach.vn đây, nhƣng nó đã có mầm mống từ khá lâu. Trƣớc hết là do ảnh hƣởng của quan niệm tình thân máu mủ truyền thống, các bậc cha mẹ Trung Quốc dốc hết tiền của, tinh thần và sức lực của mình vào con mà không một lời oán thán hay hối hận. Đến khi con cái trƣởng thành, cha mẹ cũng không thể từ bỏ thói quen hy sinh vô điều kiện trên tất cả các phƣơng diện. Thêm vào đó, kết cấu gia đình “421”, “621” của chính sách một con cũng vô hình chung thúc đẩy hiện tƣợng cha mẹ làm “nô lệ” cho con. Con càng đƣợc mọi ngƣời chú ý đến, cha mẹ càng muốn nó thành rồng, thành phƣợng. Vì thế, trách nhiệm của cha mẹ đối với con ngày càng chuyển biến xấu đi. Cha mẹ lao lực hy sinh vì con, cuối cùng lại trở thành nô lệ của con, sa vào trạng thái giáo dục bất thƣờng, vốn muốn bồi dƣỡng sinh mệnh nhỏ bé của mình thành cây đại thụ, rốt cuộc lại thành cây tầm gửi. Các bậc cha mẹ càng coi mình là nô lệ của con cái, càng có khả năng tạo ra “thế hệ ăn bám” đúng nghĩa, đó là kiểu tuần hoàn ác tính. Rất nhiều bậc cha mẹ nói rằng, yêu con bao nhiêu cũng không đủ, họ cứ nghĩ cho con vào trƣờng học tốt nhất, cung cấp những dƣỡng chất tốt nhất, xây dựng lô cốt an toàn nhất, là chắc chắn sẽ tạo nên anh tài, tuấn kiệt. Đó là sai lầm của các bậc cha mẹ Trung Quốc mấy đời nay. Tôi cũng từng mắc phải sai lầm này, hồi mới đến Israel, tôi vẫn là một bà mẹ Trung Quốc theo kiểu nô lệ của con. Ngoài việc không thể học thay các con ra, tôi toàn quyền quyết định mọi việc của chúng, tôi là “nồi cơm điện”, “máy giặt”, “máy rửa bát”, “cần cẩu”, là “trực thăng” hoạt động hai tƣ giờ mỗi ngày! Cứ theo cách dạy con của mình, có lẽ bây giờ tôi cũng nhƣ rất nhiều cha mẹ Trung Quốc cùng độ tuổi, mua nhà, mua xe, cƣới vợ cho các con bằng số tiền của mình tích cóp cả đời. Cũng may, những lời phê bình thẳng thừng của chị hàng xóm thực sự là hồi chuông cảnh tỉnh, và quan niệm giáo dục gia đình của Israel giúp tôi tỉnh ngộ. Phụ huynh Israel coi sự độc lập là món quà quý giá nhất họ tặng cho các con, nhất quyết không để cho hiện tƣợng “thế hệ ăn bám” tràn vào xã hội, bằng không con trẻ càng ngã đau hơn. Trong số các trẻ em Do Thái, rất ít cháu có “điểm số cao, năng lực thấp” giống nhƣ trẻ em Trung Quốc. Ngƣời Do Thái có biểu thức số học: Điểm số tốt = Trƣờng học tốt Trƣờng học tốt = Tấm bằng đẹp Tấm bằng đẹp = Công việc tốt Công việc tốt ≠ Sự nghiệp thành công Biểu thức này không nói lên rằng, ngƣời Do Thái xem thƣờng tri thức, không có gia đình Do Thái nào không có một hoặc một vài tiến sĩ danh giá. Chỉ có điều, ngƣời Do Thái coi trọng sự vận dụng tri thức hơn, tức là hiểu biết và kỹ năng. Họ coi những ngƣời có tri thức mà chƣa có hiểu biết và kỹ năng là “con lừa thồ sách.” Talmūdh từng nói: “Chƣa có kỹ năng làm việc, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 48 https://thuviensach.vn bạn vẫn có thể học tập tốt, nhƣng chƣa biết vận dụng tri thức vào thực tiễn lao động thì cuộc đời của bạn không thể đơm hoa kết trái, ngƣợc lại còn dẫn đến tội ác.” Của cải của tôi là sự hiểu biết. Chính vì vậy, ngƣời Do Thái rất chú trọng bồi dƣỡng kỹ năng sinh tồn và quán triệt tƣ tƣởng “không làm không hƣởng” đối với con cái ngay từ khi chúng còn nhỏ. Khi mới đến Israel, tôi cho rằng, chỉ có các gia đình có điều kiện kinh tế kém mới giƣơng cao khẩu hiệu: Muốn tiêu tiền thì hãy tự kiếm! Sau này, khi làm thuê cho một gia đình rất giàu có, tôi mới hiểu rằng, hóa ra các vị phụ huynh Do Thái càng giàu có lại càng chú trọng giáo dục sinh tồn cho con. Gia đình mà tôi làm thuê có một cậu con trai đang học tiểu học, mặc dù trong nhà không thiếu gì siêu xe, nhƣng những chiếc ô tô đó không hề đƣợc dùng để đƣa đón cậu bé tới trƣờng. Bất luận mƣa gió thế nào, nó cũng tự đi xe buýt về nhà. Nếu cậu bé muốn thay đôi giày đá bóng đã cũ, cha mẹ sẽ đề nghị mỗi buổi tối cậu bé rửa bát đũa để lấy tiền mua giày. Họ nói rằng, làm vậy mới khiến con cái cảm nhận đƣợc những đắng cay ngọt bùi của cuộc sống. Các gia đình Do Thái đã thực hiện nguyên tắc có làm có hƣởng từ lâu. Vì sao dân số ít ỏi của ngƣời Do Thái lại sinh ra lớp lớp nhân tài? Mọi ngƣời vẫn luôn muốn biết đáp án của câu hỏi này, thật ra, nguyên tắc có làm có hƣởng chính là một bí quyết nhỏ trong đó. Ví dụ về tỷ phú thế giới John D. Rockefeller, Rockefeller đã “làm thuê” cho cha ông để kiếm tiền tiêu vặt từ thuở nhỏ. Sáng sớm, ông đến nông trại, đôi khi giúp mẹ ông vắt sữa bò. Ông có một cuốn sổ tay, thống kê số lƣợng công việc hằng ngày, tính 0,37 đô la Mỹ mỗi giờ làm việc, ghi vào sổ, về sau kết toán với cha. Ông làm việc này rất nghiêm túc, cảm nhận lao động là thiêng liêng và vô cùng thú vị. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 49 https://thuviensach.vn Ấn tƣợng hơn là, hậu duệ đời thứ hai, đời thứ ba, thậm chí đời thứ tƣ trong dòng họ Rockefeller đều nghiêm khắc làm việc nhƣ vậy. Rockefeller có tất cả năm ngƣời con, tiềm lực kinh tế của gia đình ông vƣợt xa so với mặt bằng chung của ngƣời dân, nhƣng ông lại vô cùng “bủn xỉn” với các khoản tiêu vặt của con cái. Ông quy định cho các con của mình tiền tiêu vặt căn cứ theo độ tuổi: Từ bảy đến tám tuổi cho 3 hào một tuần, từ mƣời một đến mƣời hai tuổi cho 1 đô la một tuần và từ mƣời hai tuổi trở lên cho 2 đô la một tuần, mỗi tuần đƣa tiền một lần. Ông còn phát cho mỗi ngƣời con một cuốn sổ nhỏ ghi rõ từng khoản chi tiêu và yêu cầu họ đƣa cho ông kiểm tra khi lĩnh tiền. Ngƣời nào ghi chép rõ ràng, chi dùng thỏa đáng, cuối tuần đƣợc tặng thêm 5 xu, ngƣợc lại thì bị cắt giảm. Đồng thời, ngƣời nào biết làm việc nhà cũng đƣợc nhận thù lao, trợ cấp tiền tiêu vặt. Ví dụ, bắt một trăm con ruồi đƣợc 1 hào, bắt một con chuột đƣợc 5 xu, nấu ăn, xếp củi, nhổ cỏ đều có phần thƣởng khích lệ. Thuở nhỏ, Nelson A. Rockefeller, con trai thứ hai của ông, sau này làm Phó Tổng thống và Laurance S. Rockefeller, con trai thứ ba của ông, ngƣời sau này đã mở ra ngành công nghiệp mới, chủ động nhận công việc đánh giày cho cả nhà, giá mỗi đôi giày da là 5 xu, mỗi đôi bốt là 1 hào. Hai anh em họ còn cùng nhau nuôi thỏ bán cho trƣờng Y làm nghiên cứu, kiếm tiền tiêu vặt khi mới mƣời một mƣời hai tuổi. Hiện nay, Trung Quốc chƣa trở thành một cƣờng quốc kinh tế, rất nhiều gia đình vẫn luẩn quẩn bên ngoài ngƣỡng cửa của tầng lớp trung lƣu, nhƣng họ lại có quan niệm giáo dục nuông chiều con cái, chi tiêu xa xỉ cho chúng ngay từ khi gia đình chƣa lấy gì làm giàu có. Không ít nhà trẻ quý tộc ở trong nƣớc quảng cáo: “Không sinh ra với chiếc chìa khóa bạc, thì hãy sử dụng nó để sống.” Đó là một nhận thức sai lầm về giáo dục quý tộc. Cách nuôi dạy con cái theo kiểu cha mẹ là “nô lệ” của con không thể bồi dƣỡng con trẻ trở thành quý tộc thật sự, mà chỉ biến chúng thành những kẻ “ăn bám” cha mẹ suốt đời. Luận về giàu có, dân tộc Do Thái có nhiều ngƣời giàu nhất, luận về cao quý, châu Âu có nhiều quý tộc nhất. Song về giáo dục, những dòng họ giàu sang đó cũng luôn chú trọng đến vấn đề bồi dƣỡng tố chất và kỹ năng sinh tồn của con cái nhất. Ngƣợc lại, các bậc cha mẹ Trung Quốc mấy đời nay đều xem thành tích học tập của con là minh chứng cho mức độ thành công của mình trong việc nuôi dạy con cái, hoàn toàn bỏ qua việc dạy con kỹ năng sinh tồn, hoặc giả họ cho rằng cứ để cho con đạt đƣợc trình độ học vấn cao rồi sau đó bồi dƣỡng thêm cho nó cũng chƣa muộn. Dù sao “nô bộc già” là mình vẫn còn sống sờ sờ cơ mà! Kết quả, các bậc phụ huynh Trung Quốc tự biến mình thành nô lệ của con cái, sau cùng đào tạo ra “thế hệ ăn bám.” Thật ra, các bậc phụ huynh mong muốn làm nô lệ cho con không hề sống bằng lý trí, bản thân họ là ngƣời cha, ngƣời mẹ vĩ đại nhất, vô tƣ nhất, giàu đức hy sinh nhất, nhƣng đồng thời Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 50 https://thuviensach.vn cũng là ngƣời cha, ngƣời mẹ thất bại nhất, đáng thƣơng nhất trong lịch sử. Một cuộc điều tra mấy năm trƣớc cho thấy, hơn 65% gia đình Trung Quốc tồn tại hiện tƣợng “già nuôi trẻ”: những ngƣời trƣởng thành ba mƣơi tuổi vẫn phải trông cậy vào sự cung dƣỡng của cha mẹ. Gần đây, không ít ngƣời hô hào, phải đề phòng hiện tƣợng: Ngƣời Trung Quốc “nuôi con phòng lúc tuổi già”, hóa ra lại thành “nuôi con ăn bám thân già”! Bao nhiêu ngƣời tốt nghiệp thạc sĩ, tiến sĩ nhƣng vẫn không tìm đƣợc công việc phù hợp, rồi bao nhiêu ngƣời đã ngoài ba mƣơi mà vẫn mua nhà, kết hôn bằng tiền lƣơng tích cóp cả đời cha mẹ. Tôi có rất nhiều điều muốn nói với tất cả các bậc cha mẹ trên thế giới, song cổ họng nhƣ nghẹn lại. Chúng ta không thể hoàn toàn đổ lỗi chuyện con cái khó bám rễ trong xã hội cho hoàn cảnh cạnh tranh khốc liệt. Hiện nay Trung Quốc không thiếu trẻ em có trình độ học vấn cao, điểm số tốt, nhƣng sở dĩ chúng không tìm đƣợc vị trí lý tƣởng trong xã hội là vì thất bại ở kỹ năng sinh tồn. Liệu đứa trẻ vừa mới cất tiếng khóc chào đời có cuộc sống tốt đẹp, đầy đủ không, liên quan mật thiết đến chính đôi tay đƣa nôi của ngƣời làm cha, làm mẹ. Đừng phụ lòng tín nhiệm và ủy thác của sinh mệnh hoàn hảo ấy chỉ vì quan niệm giáo dục lạc hậu của chúng ta. Dƣới đây là một số câu hỏi trắc nghiệm, các bậc cha mẹ hãy làm thử một lần, xem cách dạy con của mình có bao nhiêu nhân tố không phù hợp. Càng chọn nhiều đáp án “đúng”, chứng tỏ cách dạy con của bạn càng có nhiều nhân tố không hợp lý, nguy cơ sau này con cái của bạn trở thành “thế hệ ăn bám” càng cao, sớm thay đổi cách dạy con của bạn là một tin tốt đối với gia đình và con cái bạn. Đừng dạy con thành kẻ “ăn bám” cha mẹ: Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 51 https://thuviensach.vn Tránh nuôi con thành tiến sĩ giấy, “ăn bám” cha mẹ Con nên làm một số việc nhà, tùy theo sức của mình. Con chịu một chút tủi thân, không có gì là không tốt. Cha mẹ chỉ nên đáp ứng một nửa yêu cầu của con, tiếp nhận yêu cầu hợp lý, thay đổi yêu cầu bất hợp lý, thậm chí đôi khi phải từ chối. Khi con làm sai, cha mẹ không mắng con tức là đã tự chối bỏ cơ hội giáo dục. Không có đứa con nào là hoàn hảo, đứa con hoàn hảo đƣợc sinh ra từ phƣơng pháp giáo dục hoàn hảo. Từ lần đầu tiên con dùng hành động khóc lóc ầm ĩ để uy hiếp cha mẹ, cha mẹ không đƣợc chiều theo ý con, bằng không nó sẽ đƣợc đằng chân, lân Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 52 https://thuviensach.vn đằng đầu. Cha mẹ nên tán thành quan điểm giáo dục cọ xát khó khăn. Con chỉ có thành tích học tập cao chƣa chắc sau này đã là ngƣời đạt đƣợc thành tựu to lớn. Bạn phải chôn chặt ý nghĩ con mình là giỏi nhất trong lòng, đừng làm cho chúng nảy sinh bất kỳ ý nghĩ tự cao tự đại nào. Khi con gặp khó khăn, cha mẹ đừng ngại để con tự giải quyết. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 53 https://thuviensach.vn Con trẻ nên nắm bắt phương pháp quản lý tài sản từ nhỏ Bà cụ hàng xóm hay nói chuyện cùng đã chỉ cho tôi biết cách áp dụng nền nếp gia đình Do Thái vào gia đình mình nhƣ thế nào, nên yêu thƣơng con cái ra sao. Theo ngƣời Do Thái, nguyên tắc có làm có hƣởng sẽ rèn luyện kỹ năng sinh tồn của trẻ, nhất là kỹ năng quản lý tài sản, trƣớc giờ họ không coi kiếm tiền là một nhu cầu cần phải đợi đến độ tuổi nhất định mới bắt đầu vun bồi, giống nhƣ quan niệm “dạy con từ thuở còn thơ” của ngƣời Trung Quốc, họ luôn cho rằng “quản lý tài sản từ nhỏ” mới là phƣơng pháp giáo dục tốt nhất. Việc nâng cao chỉ số FQ, không chỉ để nhằm giáo dục kỹ năng quản lý tài sản cho trẻ, mà nó còn là một phƣơng thức giáo dục trách nhiệm và giáo dục nhân cách. Qua mƣời năm trở về quê hƣơng, tôi nhận thấy rất nhiều tài sản của các gia tộc Israel đều đƣợc truyền qua nhiều thế hệ. Nhìn vào thực tế, ngƣời Do Thái không chỉ để lại của cải vật chất, mà còn truyền lại tố chất và kỹ năng tạo ra của cải cho con cháu mình, những thứ đó còn giá trị hơn tiền bạc. Và thứ giá trị ấy không đến từ sự thừa kế, nó đến từ phƣơng pháp giáo dục, cụ thể là những kỹ năng quản lý tài sản từ thuở nhỏ đƣợc ngƣời Do Thái nắm bắt và vận dụng. Ngƣời Do Thái có một phƣơng pháp đặc biệt về giáo dục kỹ năng quản lý tài sản cho con cái, họ bắt đầu triển khai các bài học quản lý tài sản gia đình từ khi trẻ ba hoặc bốn tuổi, đó dƣờng nhƣ đã thành thông lệ của cả dân tộc. Hai cha con nô đùa vui vẻ. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 54 https://thuviensach.vn Ba tuổi: Phân biệt tiền giấy và tiền kim loại, nhận biết mệnh giá. Bốn tuổi: Biết không thể mua hết các mặt hàng, vì thế cần phải lựa chọn. Năm tuổi: Hiểu rõ tiền là thù lao lao động, nên phải chi tiêu hợp lý. Sáu tuổi: Có thể đếm đƣợc những số tiền lớn, bắt đầu học tích lũy tiền, bồi dƣỡng ý thức quản lý tài sản. Bảy tuổi: So sánh lƣợng tiền của mình với giá cả hàng hóa, xác nhận bản thân có khả năng mua hàng hay không. Tám tuổi: Biết mở tài khoản tiền gửi tại ngân hàng, nghĩ cách kiếm tiền tiêu vặt. Chín tuổi: Lập kế hoạch chi tiêu, biết mặc cả giá cả với cửa hàng, biết giao dịch mua bán. Mƣời tuổi: Biết tiết kiệm tiền trong sinh hoạt thƣờng ngày để sử dụng vào những khoản chi lớn hơn nhƣ mua giày trƣợt băng, ván trƣợt… Mƣời một tuổi: Học cách nhận biết quảng cáo và có quan niệm về giảm giá và ƣu đãi. Mƣời hai tuổi: Biết quý trọng đồng tiền, biết tiền không dễ kiếm đƣợc, có quan niệm tiết kiệm. Từ mƣời hai tuổi trở lên: Hoàn toàn có thể tham gia các hoạt động quản lý tài sản cùng với những ngƣời trƣởng thành trong xã hội. Trẻ em Do Thái học cách quản lý tài sản trong suốt thời thiếu niên, kể từ khi chúng vừa mới bắt đầu có khái niệm về “đếm” và biết những phép tính cộng trừ đơn giản. Các bậc phụ huynh Do Thái dạy con em mình hiểu rõ mối quan hệ hữu cơ giữa tiền bạc và mua sắm, họ cho trẻ vốn riêng, khác với phụ huynh Trung Quốc, họ không chủ trƣơng cho trẻ để dành toàn bộ số tiền, ngƣợc lại, họ khuyến khích trẻ tiêu hết tiền một cách hợp lý nhƣ, mua quà ăn vặt, đồ chơi hoặc quần áo mà trẻ thích. Sau khi chi tiêu, phụ huynh phân tích cho trẻ hiểu mua sắm nhƣ vậy là có hợp lý, có cần thiết hay không, từ đó rút ra kinh nghiệm gì, bài học gì. Họ quan niệm, thà cho con tiền tiêu vặt định kỳ và đặt ra quy định hạn chế chi tiêu còn hơn là để nó chìa tay xin tiền phụ huynh nhƣ “ăn mày”. Khi con cái bƣớc vào năm học cuối cấp một, phụ huynh Do Thái sẽ mở cho chúng một tài khoản ngân hàng độc lập, gửi vào đó một khoản tiền, con số có thể coi là tiền lƣơng một tháng cha mẹ thanh toán cho trẻ. Họ sốt sắng mở tài khoản cho con không phải là để con thả sức tiêu tiền, cũng không phải là họ quá nuông chiều con hay để đỡ phải phát tiền một lần cho con, mà họ có mục tiêu giáo dục lớn hơn, đó là “quản lý tài sản”. Mỗi khi con cái sử dụng tiền không thỏa đáng, phụ huynh sẽ không dễ dàng bỏ qua cho chúng. Họ giải thích cho trẻ hiểu, nếu sắp tới con muốn có đƣợc thứ giá trị hơn, thì bắt buộc lúc này con chỉ đƣợc mua một vài thứ ít tiền. Có nhƣ vậy, trẻ mới có thể biết đƣợc hậu quả nghiêm trọng của việc chi tiêu quá đà, biết chịu trách nhiệm trƣớc hành động chi tiêu của mình. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 55 https://thuviensach.vn Rất nhiều phụ huynh Trung Quốc lo con tiêu tiền lung tung, nên “tƣớc đoạt” cơ hội cầm tiền của con. Ví dụ, con cần mua thứ gì đều phải chìa tay xin tiền cha mẹ; ngay cả tiền mừng tuổi của con, phụ huynh cũng nói “để cha/mẹ giữ cho”, tịch thu toàn bộ số tiền mừng tuổi. Phụ huynh Do Thái cho rằng, cách làm tai hại nhƣ vậy sẽ khiến cho trẻ có thói quen xin tiền cha mẹ, đến khi có tiền chúng sẽ mau chóng tiêu hết sạch, thiếu ý thức lập kế hoạch chi tiêu. Sáng suốt hơn, các gia đình Do Thái còn cho thanh thiếu niên bắt chƣớc cha mẹ quản lý tài khoản ngân hàng để giúp con em mình có sự chuẩn bị tốt hơn cho cuộc sống tƣơng lai. Khi con cái đƣợc khoảng mƣời hai tuổi, phụ huynh thƣờng mở sổ tay chi tiêu, thông báo cho các thành viên biết tình hình chi tiêu trong gia đình, giúp con cái hiểu chúng cần phải quản lý “tài chính” gia đình nhƣ thế nào. Ngoài việc dạy con sử dụng tiền một cách khoa học từ lúc tám, chín tuổi, phụ huynh Do Thái còn khuyến khích con lao động để kiếm tiền tiêu vặt. Một hôm, con trai tôi mang về nhà một vé xem biểu diễn saxophone, giá vé chỉ có 2 shekel, buổi biểu diễn do bạn cùng lớp của nó tổ chức. Nghe con tôi nói, nhà cậu bạn đó thuộc tầng lớp trung lƣu, giàu có trong vùng, thằng bé mở buổi biểu diễn, ngoài mong muốn thƣởng thức âm nhạc ra, nó còn muốn tích lũy tiền trong tài khoản. Cha thằng bé mở cho nó một tài khoản cá nhân, bên trong là tiền mồ hôi công sức nó rửa xe ô tô, dọn nhà vệ sinh, bán hàng rong trƣớc cổng nhà, giúp việc ở cửa hàng bánh bao. Chẳng nhẽ cha thằng bé là thần giữ của? Chẳng nhẽ ngƣời cha này không yêu con? Về sau, tôi gặp cha thằng bé trong một buổi họp phụ huynh ở trƣờng, tôi đến hỏi chuyện, ông ấy cởi mở chia sẻ: “Việc mở tài khoản khiến con tôi hiểu rõ một nguyên tắc ngay từ nhỏ là: Không có chuyện ngồi mát ăn bát vàng. Trên thế giới này không có lƣơng thực cho không, nó phải đƣợc đền đáp từ những gì nó cống hiến cho xã hội và nó phải đạt đƣợc thành công thông qua sự nỗ lực của bản thân. Ngoài ra, tài khoản còn giúp con tôi thấy đƣợc giá trị đồng tiền kiếm đƣợc bằng chính sức lao động của mình. Nếu nó muốn làm một vài cuộc đầu tƣ nhỏ, ví dụ mua hàng hóa đem bán lẻ, tôi sẽ vui vẻ hƣớng dẫn nó cách kinh doanh.” Bạn đừng nghĩ đây là chuyện tầm phào, kỹ năng quản lý tài sản của con đến từ những bài học vỡ lòng về giáo dục quản lý tài sản của cha mẹ. Phụ huynh Do Thái coi bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản cho con là một cách bồi dƣỡng kỹ năng sinh tồn ở bất cứ nơi nào, bất cứ lúc nào, đặc biệt là cách tạo ra của cải. Ví dụ, Chủ tịch Hội đồng quản trị công ty McCall đã học cách quản lý tài sản từ bé: Thuở nhỏ, cha tôi từng hỏi tôi: “Một cân đồng đáng giá bao nhiêu tiền?” Tôi trả lời: “35 xu thƣa cha.” Cha tôi nói: “Đúng vậy, tất cả ngƣời dân bang Texas đều biết một cân đồng có giá 35 xu, nhƣng con là con trai của một Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 56 https://thuviensach.vn ngƣời Do Thái vì vậy con cần phải hiểu một cân đồng trị giá 35 đô-la. Con thử lấy một cân đồng làm một tay nắm cửa xem sao.” Hai mƣơi năm sau, cha tôi qua đời, một mình tôi kinh doanh cửa hàng đồ đồng. Năm 1974, để làm mới tƣợng Nữ thần Tự do, chính phủ Mỹ thanh lý đống rác bên dƣới bức tƣợng, kêu gọi các nhà thầu đến đấu giá, nhƣng nhiều tháng trôi qua, vẫn không có tín hiệu khả quan. Nhìn thấy dƣới chân bức tƣợng là một đống đồng thau, ốc vít, vật liệu gỗ, tôi không đƣa ra bất cứ điều kiện gì, đăng ký mua ngay lập tức. Rất nhiều ngƣời cƣời thầm cho rằng hành động của tôi là ngu xuẩn. Nhƣng khi tôi nấu chảy đồng, đúc thành pho tƣợng Nữ thần Tự do loại nhỏ, dùng xi măng và gỗ gia công làm chân đế, chì và nhôm làm chìa khóa quảng trƣờng New York. Thậm chí, đất cát bụi bẩn trên bức tƣợng Nữ thần Tự do cũng đƣợc gói lại bán cho các cửa hàng hoa. Đống phế liệu mang về cho tôi 3,5 triệu đô-la, một cân đồng có giá cao gấp một vạn lần trƣớc đó, những ngƣời từng cƣời nhạo tôi đều tỏ ra kinh ngạc. Đống rác ở New York đã làm nên tên tuổi của tôi, tất cả đều phải cảm ơn cha tôi đã truyền đạt kỹ năng quản lý tài sản cho tôi từ lúc còn nhỏ. Quản lý tài sản là một cách sáng tạo. Bản thân tôi không giàu có, chỉ số FQ của tôi cũng không cao, nhƣng sau khi tiếp cận phƣơng pháp giáo dục quản lý tài sản của các gia đình Israel, tôi cảm thấy bừng tỉnh. Một số liệu điều tra đăng trên tạp chí của ngƣời Do Thái cho thấy: Ngƣời đƣợc bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản càng sớm, thu thập sau này càng cao. Vì ngƣời sớm khơi dậy kỹ năng quản lý tài sản thì ý thức sự nghiệp cũng sớm manh nha, sớm lĩnh ngộ khái niệm đầu tƣ, ngày sau đi làm càng có triển vọng hơn với ngƣời khác. Ngƣời Do Thái có sức mạnh lớn nhất trong lĩnh vực kinh tế thƣơng mại, bao gồm rất nhiều ông chủ của các công ty tài chính khổng lồ; Alan Greenspan nguyên chủ tịch Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ; George Soros “cá sấu cổ phiếu”; Warren Buffett “vị thần cổ phiếu” giàu thứ hai thế giới... Đó không phải là do tƣ chất quản lý tài sản của ngƣời Do Thái xuất sắc hơn các dân tộc khác, mà là do họ nắm giữ kỹ năng quản lý tài sản ngay từ thuở nhỏ. Khi còn làm một bà mẹ Trung Quốc truyền thống, tôi cho rằng, mình nên cho con ít va chạm với đồng tiền thì tốt hơn, tiêu tiền, kiếm tiền là chuyện sau này đi làm. Quả thật, dạy con không coi trọng tiền bạc là một phẩm chất đạo đức tốt, nhƣng phẩm chất này cũng không hề mâu thuẫn với việc bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản. Ngƣời Do Thái hiểu rõ, kiếm tiền tức là phản đối làm nô lệ của đồng tiền. Lúc các con tôi mới tới Israel, thầy giáo từng đặt cho chúng một câu hỏi: “Khi bị côn đồ tấn công, bắt buộc phải bỏ trốn, em sẽ mang theo thứ gì?” Đối với câu hỏi này, bạn đƣa ra câu trả lời là “tiền” hay “đá quý” đều sai. Vì bất luận là tiền hay đá quý, một khi bị cƣớp thì đều mất hết. Đáp án chính xác ở đây phải là “trí tuệ”. Thay đổi quan niệm cũng là một cuộc cách mạng. Giáo dục con cái theo Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 57 https://thuviensach.vn nguyên tắc có làm có hƣởng cùng với kỹ năng quản lý tài sản đã làm thay đổi phƣơng pháp dạy con trƣớc đây của tôi, ba đứa con của tôi cũng nhận ra khoảng cách giữa chúng và trẻ em Israel cùng trang lứa, nên rất sốt ruột muốn trở thành những đứa trẻ đầy dũng khí và có đƣợc kỹ năng sinh tồn độc lập. Là ngƣời mẹ, tôi có thể đảm đƣơng trọng trách cải cách gia đình hay không? Liệu tôi có thể cho bọn trẻ một cuộc sống phát triển bền vững? Phƣơng pháp bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản của ngƣời Do Thái Do Thái là dân tộc giàu có và thông thái bậc nhất, phƣơng pháp giáo dục quản lý tài sản của họ có thể làm khuôn mẫu cho cả thế giới. Giai đoạn thứ nhất: Nhận biết tiền Khi con còn đang bi bô tập nói, các bậc cha mẹ Do Thái sẽ dạy chúng phân biệt tiền xu và tiền giấy, để cho chúng hiểu “tiền bạc có thể mua đƣợc bất cứ thứ gì chúng muốn”, quan trọng hơn là “tiền ở đâu mà có”. Sau khái niệm và hứng thú sơ bộ đối với tiền bạc, phụ huynh đi sâu vào quan niệm quản lý tài sản “dùng tiền đổi vật.” Giai đoạn thứ hai: Kỹ năng cầm tiền Hiện nay, trẻ em Trung Quốc gặp phải vấn đề lớn nhất là sử dụng tiền tiêu vặt nhƣ thế nào. Một số phụ huynh Trung Quốc không cho con tiền tiêu vặt, trong khi đó phụ huynh Do Thái lại cho rằng, tƣớc bỏ cơ hội cầm tiền của con sẽ khiến con dựa dẫm vào cha mẹ, chỉ biết ngửa tay xin tiền. Rockefeller đặt ra một vài quy tắc nhỏ trong việc sử dụng tiền tiêu vặt cho John, cháu của ông nhƣ sau: 1. Ban đầu Rockefeller chỉ cho John 1 đô la 50 xu tiền tiêu vặt mỗi tuần; 2. Cuối mỗi tuần, sau khi kiểm tra các khoản chi tiêu, nếu cha mẹ thấy John thực hiện tốt việc ghi chép chi tiêu trong tuần, thì sang tuần sau cậu bé sẽ đƣợc nhận thêm 10 xu; 3. Để dành ít nhất 20% tiền tiêu vặt; 4. Ghi chép chính xác, rõ ràng từng khoản chi; 5. Khi chƣa đƣợc cha mẹ đồng ý, John không đƣợc phép mua đồ dùng đắt đỏ. Khi trẻ đƣợc khoảng mƣời tuổi, phụ huynh Do Thái mở cho con một tài khoản ngân hàng riêng và bỏ vào đó một số tiền nhất định, mục đích là để cho nó biết quản lý tài sản một cách thông minh và khoa học, chứ không máy móc, mù quáng. Vào lần đầu tiên khi con cái giữ nhiều tiền, phụ huynh sẽ kịp thời hƣớng dẫn con em mình cách chi dùng thỏa đáng. Nếu phụ huynh phát hiện ra con mình mua sắm linh tinh, họ sẽ trao đổi với trẻ rằng, con cần giữ lại một số tiền nhất định trong tài khoản, rồi cùng con lập kế hoạch chi tiêu và tiết kiệm ngắn hạn. Đến lúc đó, nếu con vẫn chƣa thể kháng lại sức hấp dẫn của những Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 58 https://thuviensach.vn thứ khác, thì buộc chúng phải chịu trách nhiệm trƣớc hoạt động tiêu xài không hợp lý của mình. Cách làm này có ƣu điểm là giúp trẻ biết liệu cơm gắp mắm ngay từ nhỏ, biết cân nhắc đến các khoản chi tiêu sắp tới và kế hoạch chi tiêu lâu dài. Giai đoạn thứ ba: Kỹ năng kiếm tiền Mọi ngƣời thƣờng đề xƣớng tăng thu giảm chi, trong đó tiết kiệm chi tiêu luôn đƣợc đề cao, song làm sao tăng thu nhập còn quan trọng hơn. Nói một cách chính xác thì đó là bồi dƣỡng ý thức kiếm tiền của con để cho chúng hiểu đƣợc những quy tắc kiếm tiền, quy tắc quay vòng vốn, hiểu đƣợc những đạo lý đơn giản về báo đáp và thù lao qua những ví dụ thực tế trong lao động. Những bài học vỡ lòng nhƣ vậy, sẽ mang đến của cải vật chất và tinh thần to lớn cho trẻ. Giai đoạn thứ tƣ: Tri thức quản lý tài sản Ngoài việc dạy con chi tiêu hợp lý, kiếm tiền hiệu quả ra, phụ huynh có thể nói cho con biết những tri thức quản lý tài sản cơ bản, hƣớng dẫn chúng thực hiện một vài cuộc đầu tƣ nhỏ. Hiện nay, ở Trung Quốc cũng có ngân hàng tung ra thị trƣờng loại “tài khoản trẻ em”, hƣớng đến đối tƣợng thanh thiếu niên. Phụ huynh chỉ cần đƣa con em mình tới ngân hàng làm một số thủ tục cần thiết để mở tài khoản cá nhân, giải thích cho chúng hiểu vì sao phải gửi tiền vào ngân hàng, tại sao lãi suất tiền gửi khác nhau, điền thông tin vào phiếu gửi tiền và phiếu nhận tiền nhƣ thế nào, chuyển tiền ra sao. Giai đoạn thứ năm: Châm ngôn quản lý tài sản Ngƣời Do Thái bồi dƣỡng kỹ năng quản lý tài sản cho con không nhằm mục đích biến trẻ thành cái máy kiếm tiền hay thần giữ của. Ngƣợc lại, họ coi “giáo dục quản lý tài sản” cũng là một cách “giáo dục đạo đức” hay “giáo dục nhân cách”. Mục đích của việc làm cho trẻ hiểu đƣợc luân lý lao động, biết đầu tƣ và quản lý tài sản, không chỉ đơn thuần là truyền bá tri thức và rèn luyện kỹ năng sinh tồn, mà ý nghĩa sâu xa là giúp con trẻ trang bị những hiểu biết cần thiết và giá trị quan đúng đắn của cuộc đời. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 59 https://thuviensach.vn Biết làm việc nhỏ mới có thể làm việc lớn Theo phụ huynh Israel, muốn bồi dƣỡng kỹ năng sinh tồn độc lập của con, trƣớc hết phải bồi dƣỡng kỹ năng làm việc nhà. Nhƣ thế thì dẫu con có đi khắp năm châu bốn bể, phụ huynh cũng không cần lo lắng cho cuộc sống của chúng. Trong khi đó, rất nhiều phụ huynh Trung Quốc đào tạo ra “thế hệ ăn bám” đã thua ngay từ điểm này. Vì yêu con nên chúng ta không nỡ để bàn tay nhỏ xinh của chúng dính bẩn, không nỡ chiếm dụng thời gian học tập quý báu của chúng vì sợ làm ảnh hƣởng tới thành tích thi cử. Thật tình chúng ta không biết rằng, dạy con làm việc nhà chính là bƣớc đầu dạy kỹ năng sinh tồn cho con. Nhà giáo dục học Do Thái tổng kết: Đứa trẻ không đƣợc cha mẹ dạy làm việc nhà, lớn lên sẽ có một số biểu hiện không tốt nhƣ sau: Năng lực làm việc kém, “nói nhƣ rồng leo, làm nhƣ mèo mửa‟‟. Tính ỷ lại cao, thiếu tự chủ. Không hiểu đƣợc thành quả lao động không dễ gì đạt đƣợc, không hiểu đƣợc sự vất vả của cha mẹ. Không có lòng cảm thông. Đến nay tôi vẫn nhớ, trên tạp chí Giáo dục gia đình của Israel mà tôi đặt mua từng đƣa tin về một cuộc điều tra cho thấy: Tỷ lệ thất nghiệp giữa những đứa trẻ thích làm việc nhà và những đứa trẻ không thích làm việc nhà là 1:15, tƣơng tự nhƣ vậy tỷ lệ phạm tội là 1:10, còn thu nhập bình quân của đứa trẻ thích làm việc nhà cao hơn những đứa trẻ không thích làm việc nhà là 20%. Căn cứ vào thời gian biểu thông thƣờng của các gia đình Do Thái, tôi làm một tờ lịch trực nhật, dán lên bức tƣờng trong nhà. Trên đó quy định, ngày hôm nay ai giặt quần áo, nấu cơm, quét dọn nhà cửa. Sau cuộc “họp gia đình” các thành viên đều thống nhất ý kiến, ngoài ra chúng tôi còn bầu ra “trƣởng ban trực nhật” phụ trách ba nhiệm vụ chính sau: Một là dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa nhƣ lau sàn nhà, rửa bát; hai là lên lịch xem ngày hôm nay ăn gì, việc nấu nƣớng do tôi đảm nhận; ba là bố trí hoạt động “đối ngoại” trong ngày của cả nhà, có thể là ra ngoài chơi hoặc là đi thăm hỏi ngƣời thân, bạn bè… Con trai cả Dĩ Hoa làm “trƣởng ban trực nhật” ngày đầu tiên, nó dậy sớm lau sàn nhà, mua bánh mì làm bữa sáng, còn hùng hồn tuyên bố bữa tối cả nhà ăn rau cải bắp xào và một món canh. Về hoạt động đối ngoại thì sau bữa tối cả nhà bốn ngƣời chúng tôi cùng đi dạo công viên ở gần nhà. Trƣớc khi đi ngủ, “trƣởng ban trực nhật” còn trịnh trọng viết nhật ký trực nhật, ghi lại những điều tâm đắc. Trông thấy mọi ngƣời đang đánh răng rửa mặt, “trƣởng ban trực nhật” cố tình nhắc nhở: “Mọi ngƣời không đƣợc dùng quá nhiều nƣớc, phải biết tiết kiệm nƣớc.” Dĩ Hoa chọc cả nhà cƣời nghiêng ngả. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 60 https://thuviensach.vn Sau khi thực hành chế độ “trƣởng ban trực nhật”, tôi nhận thấy bọn trẻ đều rất giỏi, chúng không hề ngốc nghếch chút nào. Khi gặp vấn đề rắc rối, chúng không hề tỏ ra lúng túng, mà rất biết động não suy nghĩ, tìm cách giải quyết sự việc. Nghĩ lại, hồi ở Thƣợng Hải, tôi vẫn là bà mẹ bảo mẫu, chăm lo mọi việc cho con. Mỗi buổi tối trƣớc khi đi ngủ, tôi thƣờng hò các con: “Mau lên giƣờng đi ngủ, mẹ sẽ thu dọn sách vở cho.” “Con trai, bít tất con cởi ra để đâu rồi, mang ra đây mẹ giặt cho nào.” Đến khi tiếp nhận quan niệm giáo dục gia đình của Israel, tôi đã thuận theo thời thế và thay đổi phƣơng pháp giáo dục của mình. Để giúp tôi giảm bớt gánh nặng việc nhà, Dĩ Hoa và Huy Huy đều tự giặt quần áo của mình, ngay cả khi bài vở chồng chất, thật sự không lấy đâu ra thời gian giặt quần áo, chúng cũng biết ngâm quần áo vào nƣớc, chà xà phòng vào cổ áo, vò gần sạch rồi để đấy. Đến lúc giặt lại, tôi thấy quần áo của các con đều rất sạch, về sau mới hay chúng đã vò qua những chỗ bẩn nhất, khó vò nhất trên quần áo của mình. Chúng ngâm quần áo cũng rất có mẹo, chúng nghĩ đủ mọi cách giúp mẹ giảm bớt cƣờng độ lao động, sau khi đổ xà phòng chúng ngâm vạt áo trƣớc xuống dƣới cho ngấm nhiều xà phòng hơn. Tất nhiên, lúc đầu lịch trực nhật do tôi đặt ra đƣợc thực hiện không mấy suôn sẻ, vì bọn trẻ thƣờng hay ganh tỵ nhau. Ví nhƣ một lần Huy Huy trở về nhà sau tiết học thể dục, thằng bé bị ngã xƣớc bàn tay trong lúc đá bóng nên không thể rửa bát đƣợc, nó nài nỉ Dĩ Hoa: “Anh ơi, hôm nay anh rửa bát thay em nhé.” Dĩ Hoa nhanh ý đáp: “Ừ, không vấn đề gì, hôm nay anh tạm thời rửa thay em, nhƣng ngày mai em phải rửa hai ngày liền.” “Không đƣợc,‟‟ Huy Huy lanh chanh: “Thời gian là vàng bạc. Hôm nay anh rửa thay em rồi tức là chuyện này đã qua rồi.” Dĩ Hoa hậm hực: “Thế không phải là em quá vô lý sao?” Lúc này, tôi làm mẹ, phải đứng ra dàn xếp, tôi nói: “Thế này đƣợc không, Huy Huy? Tay của con bị xƣớc, hôm nay không thể rửa bát. Nhƣng anh rửa bát xong rồi con giúp anh lau khô bát, không sao chứ, lau bát không làm ảnh hƣởng gì tới tay con mà.” Sau đó, tôi lại quay sang vỗ về Dĩ Hoa: “Nếu hôm nào con không khỏe, mẹ và em con sẽ giúp con hoàn thành công việc.” Tôi không ngạc nhiên với những lời đấu khẩu ranh mãnh của hai đứa nó, vì trẻ con vốn vậy mà. Từ khi Dĩ Hoa, Huy Huy và Muội Muôi luân phiên trực nhật, giữa mẹ con tôi ngầm hình thành nên một giao ƣớc nho nhỏ. Đó là sáng chủ nhật hàng tuần, tôi sẽ ngủ nƣớng một chút. Vì thế, bọn trẻ dậy sớm, tự giải quyết bữa sáng. “Trƣởng ban trực nhật” ngày hôm đó sẽ tự Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 61 https://thuviensach.vn lấy sữa chua và bánh mì trong tủ lạnh ra, rán thêm trứng gà, làm một bữa sáng hoàn chỉnh. Sau đó bọn trẻ ăn trƣớc, còn phần lại một suất cho tôi. Có hôm vào sinh nhật của tôi, tôi vốn lên kế hoạch đƣa cả nhà ra ngoài ăn, không ngờ bọn trẻ lại nói với tôi bằng điệu bộ thần bí, chúng muốn làm tiệc sinh nhật cho tôi ở nhà, hơn nữa còn làm món thịt bò bít tết. Bọn trẻ thắt tạp dề của tôi, chúng bắt chƣớc từng động tác hằng ngày của tôi y nhƣ thật. Chúng “lệnh‟‟ cho tôi không đƣợc phép mó tay vào việc gì, chỉ cần ở bên cạnh quan sát là đƣợc rồi. Thế là tôi vui vẻ đứng xem bọn trẻ làm thế nào. Các bạn biết không, khi con cái tự làm mọi việc, có lẽ chúng ta cần có sự chuẩn bị tâm lý trƣớc, thậm chí là uống thuốc trợ tim nếu cần! Ví dụ, hồi đầu các con tôi tự ăn cơm, chúng vung vãi cơm khắp nơi, tôi thƣờng xuyên phải giặt lại quần áo, lau bàn, lau sàn nhà cho chúng; còn khi các con tự đi tắm chắc chắn sẽ làm “nƣớc ngập Kim Sơn”, còn tôi phải làm “vua Vũ trị thủy”… Lần đầu tiên nấu bữa tiệc sinh nhật phức tạp này, các con tôi không khỏi lúng túng, vụng về. Khi nƣớng thịt bò, do chƣa tự điều chỉnh đƣợc độ nóng của ngọn lửa nên dầu chƣa sôi, bọn trẻ đã vội bỏ thịt bò vào. Rút kinh nghiệm từ miếng thịt bò đầu tiên, đến miếng thịt bò thứ hai chúng đã làm suôn sẻ hơn nhiều, thịt chín rất đều. Tôi lặng nhìn bốn miếng thịt bò bít tết đƣợc sắp ngay ngắn trong đĩa, tỏa mùi thơm phức, trong lòng ấm áp khó tả. “Mẹ, mau nếm thử đi, mùi vị thế nào ạ?” Chƣa kịp nói gì, bọn trẻ đã gắp một miếng thịt bò bỏ vào miệng tôi, nhanh nhƣ cắt, chúng mỉm cƣời tự hào nhìn tôi ăn. Tôi giơ ngón tay cái lên nói: “Mùi vị rất tuyệt!” Thực hiện chế độ “trƣởng ban trực nhật”, hoặc thỉnh thoảng cố tình làm ngƣời cha ngƣời mẹ lƣời nhác đều là cách yêu thƣơng con sáng suốt. Trong quá khứ, tôi là một vị phụ huynh hoàn hảo, sau khi nâng cấp phƣơng pháp yêu con, điểm số của tôi từ 100 điểm tụt xuống 80 điểm. Hai mƣơi điểm còn thiếu chạy đi đâu mất rồi? Không phải là nó bị ngƣời mẹ nhẫn tâm vứt bỏ, mà nó đƣợc ngƣời mẹ thông minh giấu nhẹm đi. Đôi khi, bạn càng trở thành một vị phụ huynh “lƣời biếng”, con cái bạn càng trƣởng thành và mạnh mẽ hơn. Các con tôi lớn lên trong điều kiện kinh tế gia đình bình thƣờng Nếu nhƣ nói sự chăm chỉ, chịu khó của chúng đƣợc tạo ra từ thực tế cuộc sống, thì đến cô cháu gái Bối Bối, tôi phải chủ động tạo ra việc làm cho nó. “Bối Bối, thấy bà làm gì thì Bối Bối làm theo thế ấy nhé?” “Vâng ạ!” Bối Bối nhanh nhảu đáp. Khi cô cháu gái còn nhỏ, tôi giảng đạo lý yêu lao động, nó không hiểu đƣợc. Tôi thấy dạy nó bằng những hành động làm gƣơng của ngƣời lớn mang lại hiệu quả hơn. Khi tôi rửa bát, tôi cho Bối Bối cầm một bát nhựa nhỏ, bảo con bé nhìn xem tôi rửa nhƣ thế nào, rồi rửa cùng tôi. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 62 https://thuviensach.vn Dần dần, Bối Bối hình thành cho mình thói quen yêu lao động. Hễ thấy tôi vào bếp, nó lại líu lô chạy vào giúp bà. Đôi khi tôi cho con bé bê xoong nồi, ghế đẩu, tất nhiên nồi con bé bê là nồi không, nếu không thức ăn trong nồi sẽ trào ra ngoài mất. “Bà ơi, bà nhìn cháu bƣng nồi này!” Bối Bối rối rít khoe tƣ thế bê nồi. Bức ảnh này chụp cảnh con bé mặc chiếc tạp dề nhỏ mà tôi may đang bê nồi từ trong nhà bếp ra ngoài phòng khách do cha cháu chụp lại, trông rất đáng yêu. Bối Bối thích lao động, nó rất thích hát bài Lao động là vinh quang: Mặt trời vừa hé sáng, Gà trống gáy ò ó o; Nhành hoa đã tỉnh giấc, Chim nhỏ bận chải chuốt. Chim khách nhỏ xây nhà mới, Con ong nhỏ chọn mật ngọt, Hạnh phúc từ đâu đến? Phải dựa vào lao động. Bông hoa đỏ, cành lá xanh, Con bƣớm nhỏ ham chơi đùa, Không thích lao động, không lao động, Mọi ngƣời chúng ta không bắt chƣớc nó. Phải học con ong đi tìm mật ngọt Phải học chim khách xây nhà mới Không sao nói hết niềm vui lao động Lao động sáng tạo là vinh quang… Hiểu đƣợc nỗi vất vả của lao động, nên Bối Bối rất biết thông cảm cho ngƣời khác. Hễ thấy tôi làm việc trong phòng khách hay trong phòng bếp, con bé sẽ ríu rít chạy đi lấy khăn giấy đƣa cho tôi: “Bà ơi, bà lau mồ hôi đi!” Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 63 https://thuviensach.vn Trong mắt nhiều bậc phụ huynh, nhà bếp là “khu vực cấm” đối với trẻ em. “Đừng vào đây, nguy hiểm lắm.” “Trong này chỉ toàn mùi dầu mỡ, con mau ra ngoài đi.” Khi trẻ tò mò muốn vào bếp xem xét, thƣờng bị cha mẹ ngăn ở ngoài. Có ngƣời mẹ trẻ nói với tôi rằng: “Đừng nói là trẻ con, ngay đến em cũng chẳng vào bếp nữa là. Từ nhỏ tới lớn đều là mẹ em nấu cơm, sau này em lấy chồng rồi sinh cháu, bọn em chuyển về sống với cha mẹ hoặc thỉnh thoảng đi ăn hàng, em thấy làm vậy cũng chẳng sao cả. Sau này cháu lớn, có lẽ nó cũng ăn thức ăn nhanh, ai còn có thời gian rảnh rỗi mà chui vào bếp nữa. Hiện tại sự phân chia lao động trong xã hội ngày càng cụ thể, mọi ngƣời không nhất thiết phải biết nấu nƣớng đâu chị.” So sánh các bà mẹ Trung Quốc kéo con ra khỏi bếp với các bà mẹ Do Thái khuyến khích con vào bếp, chúng tôi nhận thấy: Con ngƣời muốn sinh tồn, bắt buộc phải có cơ sở vật chất, mà ăn uống chính là nền tảng của cơ sở đó. Trong trƣờng hợp đảm bảo an toàn, chúng ta có thể bảo con nhặt rau, rửa rau, nhƣ thế cũng sẽ khiến chúng cảm thấy mình đƣợc ngƣời lớn tin tƣởng hơn. Điều đó giúp con trẻ vun đắp cảm giác an toàn, lòng tự tin và tính độc lập. Không riêng gì các bà mẹ Do Thái, tôi nghe nói tại Nhật Bản, ngƣời ta còn mở nhiều lớp “cha mẹ dạy dỗ con trẻ.” Mỗi lớp học có khoảng sáu gia đình tham gia. Lũ trẻ sẽ học cách nấu nƣớng dƣới sự hƣớng dẫn, chỉ bảo của phụ huynh. Ví dụ, cha mẹ dạy con đập trứng gà nhƣ thế nào thì vỏ trứng sẽ không rơi vào bát, hay không đƣợc dùng xà phòng rửa vỏ sò... Đối với việc vo gạo, rửa rau, thái rau… con sẽ mặc tạp dề, đeo găng tay, phụ huynh cầm tay hƣớng dẫn con thái cà rốt thành từng sợi nhỏ. Ngƣời Trung Quốc có một câu chuyện cổ nói về đạo lý này: Có một bà mẹ vô cùng yêu con, hằng ngày bà đều bƣng cơm lên tận miệng con. Một hôm, bà mẹ phải đi xa, làm thế nào với đứa con không biết nấu cơm đây? Bà mẹ thông minh và chịu khó ấy thức cả đêm làm một cái bánh thật to, khoét lỗ ở giữa để xỏ dây đeo vào cổ đứa con. “Con à, khi mẹ đi vắng, lúc nào đói con cứ ăn bánh là đƣợc nhé.” Chiếc bánh khá to, ăn đến khi bà mẹ quay về cũng chƣa hết, vì thế bà mẹ yên tâm ra ngoài. Nhƣng khi trở về, bà mới phát hiện ra cậu con trai cƣng đã chết đói trong nhà! “Bánh không đủ ăn sao?” Bà mẹ nuốt nƣớc mắt vào trong, truy tìm nguyên nhân dẫn đến cái chết của con. Thằng bé ăn hết sạch nửa cái bánh treo ở trƣớc mặt, còn nửa cái bánh phía sau cổ vẫn còn nguyên. Thì ra, nó không biết quay cái bánh lại mà ăn. Làm việc nhà là rèn luyện kỹ năng sinh tồn cơ bản nhất. Phụ huynh Do Thái khuyến khích con em mình tích cực tham gia làm việc nhà nhƣ: thu dọn giƣờng, đổ rác trong thùng, quét dọn vệ sinh trong phòng giặt quần áo, nhổ cỏ ngoài sân. Họ cho rằng, đứa trẻ có kỹ năng làm những việc này thì cũng Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 64 https://thuviensach.vn có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh nhà cửa. Đồng thời họ cũng cho rằng, để trẻ gánh vác một phần việc nhà là giúp bồi dƣỡng quan niệm gia đình và tinh thần trách nhiệm của chúng đối với gia đình, tăng khả năng gắn kết giữa các thành viên. Phƣơng pháp bồi dƣỡng kỹ năng làm việc nhà cho trẻ Phụ huynh có thể liệt kê danh sách công việc theo cấp độ tăng dần tƣơng ứng với từng độ tuổi của trẻ, qua đó dạy trẻ chịu trách nhiệm với hành động của bản thân. Dƣới đây là những công việc trẻ có thể làm đƣợc. Trẻ từ ba đến bốn tuổi: • Đánh răng • Giúp cha mẹ cất quần áo và đồ dùng gọn gàng • Dọn dẹp phòng ở và thu xếp đồ chơi • Bỏ quần áo bẩn vào máy giặt Trẻ từ bốn đến năm tuổi: • Tƣới nƣớc cho cây trong nhà • Giúp cha mẹ lau bàn • Giúp ngƣời lớn lấy một vài tờ báo Trẻ từ sáu đến tám tuổi: • Biết làm hầu hết các công việc vệ sinh cá nhân Quét dọn, lau sàn nhà trong phòng của mình • Mang rác xuống thùng rác dƣới nhà • Biết dọn bàn ăn • Bỏ đồ linh tinh vào nơi thích hợp • Sắp xếp giƣờng chiếu của mình Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 65 https://thuviensach.vn Trẻ từ chín đến mƣời hai tuổi: • Tự làm tất cả các công việc vệ sinh cá nhân • Lau chùi đồ dùng trong nhà • Giặt một số quần áo • Lau sàn nhà phòng khách • Giúp mẹ nhặt rau, rửa rau trong phòng bếp Trẻ từ mƣời ba đến mƣời lăm tuổi: • Chuẩn bị bữa cơm cho các thành viên trong gia đình • Giặt giũ toàn bộ quần áo của mình • Giúp cha mẹ hoàn thành một vài việc khá rắc rối • Dự toán tiền cho mình • Lựa chọn mua sắm quần áo • Làm một số công việc ở khu vực lân cận • Là quần áo Trẻ từ mƣời sáu tuổi trở lên: • Làm thuê kiếm tiền ở bên ngoài • Đi du lịch dƣới sự quản giáo của ngƣời lớn • Lập kế hoạch đạt trình độ học vấn cao • Tự lo liệu chuyện ăn mặc của cá nhân • Lên kế hoạch và chuẩn bị bữa cơm cho cả nhà Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 66 https://thuviensach.vn Giáo dục sinh tồn với giáo dục kỹ năng Nguyên tắc có làm có hƣởng là tinh hoa giáo dục sinh tồn của ngƣời Do Thái, nó thu đƣợc hiệu quả thực tế rất tốt, khiến con cháu của ngƣời Do Thái trở nên tài giỏi và giàu có, dù phiêu bạt đến bất cứ nơi nào, sự nghiệp của họ cũng nhƣ diều gặp gió. Theo tƣ tƣởng Do Thái, các loại kỹ năng đƣợc dạy trong trƣờng học nhƣ âm nhạc, vũ đạo, hội họa và quần vợt, tất nhiên cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, nhà trƣờng không thể cung cấp cho trẻ một môi trƣờng huấn luyện kinh nghiệm sống. Vì vậy đối với vấn đề giáo dục, phụ huynh Do Thái gạt bỏ rất nhiều thứ phù phiếm, họ coi giáo dục sinh tồn là ƣu tiên hàng đầu, mong muốn sau này lớn lên mỗi đứa trẻ đều có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Hàng ngàn năm qua, ngƣời Do Thái vẫn luôn coi giáo dục sinh tồn là tôn chỉ của giáo dục, đó không chỉ là do lịch sử hình thành và phát triển đặc thù của dân tộc Do Thái, mà còn do trật tự sắp xếp của năm loại hoạt động chủ yếu. Căn cứ vào quan hệ chính phụ của năm loại hoạt động này, ngƣời Do Thái xếp giáo dục sinh tồn vào vị trí số một, họ cho rằng thuận theo tự nhiên là hình thức sinh hoạt chặt chẽ nhất, đầy đủ nhất. Năm hoạt động chủ yếu của con ngƣời lần lƣợt là: 1. Duy trì hoạt động có mối liên hệ trực tiếp với sự sinh tồn của bản thân. 2. Duy trì hoạt động có mối liên hệ gián tiếp với sự sinh tồn của bản thân để có đƣợc những thứ cần thiết cho cuộc sống. 3. Hoạt động nhằm mục đích giáo dục thế hệ sau là mục đích sống. 4. Duy trì hoạt động xã hội và quan hệ chính trị thông thƣờng. 5. Mọi hoạt động nhằm thỏa mãn sở thích và tình cảm. Tuy thể chế giáo dục ở Israel rất hoàn chỉnh, nhƣng phụ huynh không đẩy hoàn toàn trách nhiệm dạy trẻ cách sinh tồn cho nhà trƣờng. Họ cho con em mình luyện tập nhiều lần trong gia đình, dạy trẻ theo nguyên tắc có làm có hƣởng. Cha mẹ liệt kê việc vặt và công việc hằng ngày trong gia đình, mỗi việc ứng với một khoản tiền nhất định, con làm việc tùy vào khả năng và thời gian của mình, sau khi hoàn thành công việc, con sẽ đƣợc nhận thù lao. Khi thực hiện cơ chế này, mỗi đứa trẻ đều giỏi giang hơn những gì cha mẹ chúng tƣởng tƣợng, chúng có ý thức thời gian, ý thức của cải và ý thức trách nhiệm hơn. Nhiều gia đình Israel cũng chỉ sinh một đứa con duy nhất, nhƣng nếu nó không chịu làm việc nhà, cha mẹ sẽ không dung túng. Họ đấu chí đấu dũng với nó, ví dụ nhƣ mời con nhà hàng xóm, con bạn bè hoặc bạn học của nó đến làm việc nhà, cho những ngƣời bạn nhỏ khác kiếm đồng tiền vẻ vang. Phƣơng pháp giáo dục của ngƣời Do Thái khiến tôi nhìn ra mặt khác của sự việc, qua việc kết giao với bạn bè tại quê hƣơng, dần dà tôi hiểu tại sao ngƣời Do Thái thông minh nhƣ vậy, tại sao dân tộc chỉ chiếm 0,3% dân số Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 67 https://thuviensach.vn thế giới lại thao túng nền kinh tế toàn cầu, họ không dựa vào chỉ số IQ cao, tất cả là nhờ vào sự tiếp cận giáo dục gia đình từ thuở nhỏ. So sánh với các gia đình Trung Quốc hiện nay, chỉ cần con chịu nghe lời cha mẹ, học tập thật tốt thì sẽ đƣợc cha mẹ thƣởng cho bất cứ thứ gì. Cho nên con em họ mới thiếu những trải nghiệm thực tế, không cảm nhận đƣợc mối liên hệ vô cùng quan trọng giữa học tập và gia đình, cuộc sống. Thậm chí rất nhiều con trẻ, sau khi tốt nghiệp đại học vẫn không biết cách kiếm kế sinh nhai, thành gia lập nghiệp nhƣ thế nào. Rất nhiều việc, đi trƣớc một bƣớc thì sẽ thành công. Khi nhận thấy các con mình đã bắt đầu tiếp nhận một khối lƣợng nhỏ việc nhà, tôi quyết định nhập gia tùy tục, mở rộng cơ chế “có làm có hƣởng” trong gia đình mình. Song việc cải cách giáo dục gia đình, nói thì dễ, làm mới khó. Trƣớc tiên, tôi phải từ bỏ vai diễn bà mẹ nhân từ của mình. Bọn trẻ đã quen với việc tôi là cái “máy in tiền” của chúng, liệu đến giờ phút này tôi có thể thay đổi tƣ duy để khép chúng vào chế độ không làm không hƣởng ở mức độ nhất định nào đó? Ngộ nhỡ chúng không hiểu tấm lòng của tôi, xem tôi là ngƣời mẹ tàn nhẫn, cay nghiệt, khó ƣa nhƣ Chu Bát Bì thì sao? Liệu cơ chế này có làm ảnh hƣởng tới thời gian học tập của bọn trẻ không, có biến chúng thành nô lệ của đồng tiền, ghét đọc sách mà chỉ thích kiếm tiền không? Ý nghĩ từ bỏ thoắt ẩn thoắt hiện trong đầu tôi tựa nhƣ đám bọt bia đang chực trào ra miệng cốc nhƣng rồi nhanh chóng tan biến. Nhận thấy sự khác biệt giữa các con với những đứa trẻ cùng trang lứa, tôi tự khuyên chính mình, hãy làm một bà mẹ hiểu biết, không thể vì sự thiếu nhẫn nại của mình mà phá hoại quá trình phát triển lâu dài của các con. Nếu tiếp tục làm theo cách ban đầu đó, không chừng bây giờ các con tôi đã trở thành những kẻ “ăn bám” giống nhƣ lời chị hàng xóm ngƣời Israel nói cũng nên. Liệu các con có thể tiếp nhận cải cách theo cơ chế mới của tôi không? Một bà mẹ thông minh cần phải hiểu đƣợc tố chất của con mình, nhìn ra khả năng tiềm ẩn và ƣu thế của trẻ, giúp chúng đi theo quỹ đạo phù hợp, duy trì sự phát triển lâu dài. Ví dụ nhƣ đứa con trai cả Dĩ Hoa và con trai thứ Huy Huy của tôi. Hai đứa nó đều do tôi mang nặng đẻ đau, song giống nhƣ một bàn tay cũng có ngón ngắn ngón dài, cá tính và ƣu thế của hai đứa hoàn toàn khác nhau. Dĩ Hoa khá thông minh nhƣng hơi chây ì, tôi muốn dùng nguyên tắc có làm có hƣởng kích thích kỹ năng sinh tồn tích cực trong nó. Còn Huy Huy là đứa hƣớng ngoại, giỏi giao tiếp, tôi muốn dùng nguyên tắc này để dẫn dắt kỹ năng giao tiếp của nó đi theo con đƣờng phát triển đúng đắn. Là ngƣời mẹ, tôi phải bình tĩnh nắm bắt đƣợc xu hƣớng của các con, giúp chúng tìm đƣợc phƣơng hƣớng và vị trí thích hợp trong cuộc đời của mình. Thật ra, kích thích sự nhiệt tình của bọn trẻ không có gì là khó, quan trọng là những ngƣời làm phụ huynh nhƣ chúng ta có chuẩn bị sẵn sàng quan niệm và hành động hay không. Vả lại, đa phần trẻ em vốn thông minh, nhạy cảm, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 68 https://thuviensach.vn chúng có năng lực quan sát, tinh thần học tập cao hơn những gì ta tƣởng. Nếu không, vì sao có nhà giáo dục học lại nói: Không có đứa trẻ hƣ, chỉ có cách giáo dục chƣa phù hợp? Ba đứa con của tôi tiếp xúc nhiều với trẻ em Israel, thấy các bạn cùng trang lứa thƣờng tự lo liệu một vài khoản chi tiêu nhỏ, tuy không nói ra nhƣng trong lòng chúng cũng rất khâm phục, rất hâm mộ những ngƣời bạn ấy. Khi tôi tuyên bố nhà mình cũng phải triển khai nguyên tắc có làm có hƣởng, bọn trẻ xắn tay áo lên, hào hứng muốn thử. Thực tế chứng minh, rất nhiều việc không hề đơn giản nhƣ những gì chúng nghĩ, song trong quá trình khắc phục khó khăn, chúng thật sự cảm nhận đƣợc cuộc sống là gì, mục đích sống là gì, điểm số và trình độ học vấn có thể giúp chúng thực hiện ƣớc mơ nhƣ thế nào. Thông qua những quyết định đƣợc đƣa ra trong cuộc họp gia đình, bọn trẻ bắt đầu giúp tôi bán nem rán. Khi đó, tôi vẫn không dám bỏ mặc cho bọn trẻ làm việc ở ngoài tầm quan sát của mình, chúng đã muốn lao động kiếm tiền, vậy thì trƣớc hết hãy làm thuê cho tôi. Mỗi ngày, tôi làm một đến hai trăm cái nem rán bán cho bọn trẻ, mỗi cái trị giá 30 agorot (100 agorot bằng 1 shekel và 1 shekel tƣơng đƣơng với 2 nhân dân tệ), chúng có thể tự nâng giá bán, tự do chia lợi nhuận. Nếu không muốn bán hàng, chúng có thể ở nhà giúp tôi làm nem, có điều hoa hồng ít hơn. Tôi làm một phép tính nhƣ thế này, một cái nem rán có giá 0,3 agorot, ngƣời làm ra một cái nem rán đƣợc hƣởng 10% giá thành, tức là kiếm 0,1 agorot. Còn ngƣời bán đƣợc một cái nem rán, hƣởng 20% giá thành, kiếm 0,2 agorot. Bán nem rán rèn luyện kỹ năng sinh tồn tốt hơn là làm nem rán, vì nó đòi hỏi bọn trẻ phải tiếp xúc với những ngƣời lạ, từ đó rút ra nhiều kinh nghiệm hơn và cũng có nhiều đóng góp hơn đối việc bán nem rán của gia đình. Vì vậy, tôi đặt ra quy tắc cho các con dựa theo phƣơng thức làm ăn buôn bán chân chính. Sau khi đặt ra quy tắc, Dĩ Hoa và Huy Huy tự phân chia công việc. Dĩ Hoa là ngƣời hƣớng nội, nó nhận thấy việc bán nem rán cần phải xuất đầu lộ diện, đối với nó mà nói là việc vô cùng đau khổ, cho nên nó chủ động nói nó muốn ở nhà giúp tôi làm nem rán. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 69 https://thuviensach.vn Những ngƣời bạn nƣớc ngoài đến thăm tôi. Tôi duy trì phép tắc trong gia đình, nhƣng tôi cũng không can thiệp vào sự lựa chọn của con cái. Tôi bảo Dĩ Hoa: “Làm nem rán yêu cầu hằng ngày con phải dậy sớm một tiếng, nhƣng hoa hồng ít, kiếm đƣợc ít tiền tiêu vặt hơn.” Dù vậy, Dĩ Hoa vẫn bằng lòng nhận nhiệm vụ này, tôi tin thằng bé sẽ làm rất tốt. Huy Huy thì hƣớng ngoại, nó hí hửng nói: “Mẹ ạ, con đi bán nem rán! Bán nem rán mỗi ngày đƣợc ngủ nhiều hơn làm nem rán một tiếng đồng hồ, lại còn kiếm đƣợc nhiều tiền gấp đôi nữa.” Thấy em trai thử sức với công việc khó khăn hơn, Dĩ Hoa cũng hơi phân vân do dự, nhƣng vẫn khá bảo thủ và giữ lại cho mình một đƣờng lùi, nó mặc cả với tôi: “Mẹ, con có thể vừa làm nem rán, vừa thử bán nem rán đƣợc không ạ?” “Đƣơng nhiên là đƣợc!” Tôi ủng hộ ý kiến hợp lý của con. Còn cô út chƣa đầy bốn tuổi của tôi vừa thấy hai anh tham gia vào kế hoạch mới của gia đình, cũng hớn hở chạy tới đòi tham gia. “Em phụ trách việc trải bánh đa nem hằng ngày!” Dĩ Hoa trực tiếp giao việc cho em gái. Công việc trải bánh đa nem, cụ thể là gỡ những cái bánh đa nem đang dính liền vào nhau. Con bé rất hài lòng với công việc này. Sau khi đƣa ra quy tắc có làm có hƣởng, bọn trẻ bắt đầu chia nhau hành động. Dĩ Hoa chƣa làm nem rán bao giờ, nên không biết làm bánh đa nem nhƣ thế nào, ban đầu nó lấy bột mỳ làm thử. Nhƣng Dĩ Hoa rất kiên nhẫn, nó quan sát tỉ mỉ cách tôi làm nem rán, sau đó tự nhốt mình trong bếp, sau khi dùng hết ba cân bột mỳ, nó bƣng ra một đĩa nem rán, mừng rơi nƣớc mắt: “Mẹ, năm cái tất cả, con kiếm đƣợc 0,5 agorot rồi.” Về sau, khi sự nghiệp của Dĩ Hoa thành công, nhớ lại quãng thời gian làm nem rán, nó xúc động nói: “Nhào bột cũng là một nghệ thuật, không đƣợc đặc quá, cũng không đƣợc Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 70 https://thuviensach.vn nhão quá, mềm dẻo nhƣ mặt gấm mới là tốt nhất.” Huy Huy nhận việc bán hàng, liệu thằng bé có hoàn thành nhiệm vụ không? Mới đầu, tôi đi theo sau Huy Huy, không phải vì tôi lo cho sự an toàn của nó, mà tôi lo ngộ nhỡ việc bán hàng không đƣợc thuận lợi, thì nó sẽ có những ý nghĩ tiêu cực. Làm ngƣời mẹ, tôi phải lo trƣớc tính sau, trƣớc khi để con ra khỏi nhà, tôi nắm chặt bàn tay nó rồi mới từ từ buông ra. Quả nhiên không nằm ngoài dự liệu, Huy Huy xách làn nem rán, trong lòng nơm nớp lo sợ. Bình thƣờng thằng bé hƣớng ngoại, nhanh nhẹn hoạt bát, hay nói hay cƣời, gặp ngƣời lạ nó cũng biết ứng xử ra sao. Nhƣng lần đầu tiên đi bán hàng, nó đứng ngây ra nhìn dòng ngƣời và xe cộ tấp nập qua lại, không cất nổi lời mời. Đây chính là khác biệt giữa trẻ em Trung Quốc và trẻ em Israel. Đối với trẻ em Do Thái mà nói, giao tiếp mặt đối mặt với khách hàng là chuyện hết sức bình thƣờng. Ở cổng khu chung cƣ, tôi thƣờng xuyên gặp rất nhiều trẻ em Do Thái bán đồ chơi và sách second hand của mình, chúng luôn nói chuyện vui vẻ, thoải mái với ngƣời khác, thể hiện kỹ năng thuyết phục rất có sức hút. Vạn sự khởi đầu nan. Huy Huy thoáng có ý nghĩ rút lui, nó quay đầu nhìn tôi đang đứng ở góc phố. Tôi đi tới, dùng ánh mắt khích lệ Huy Huy nhƣ nói với nó rằng: Không sao đâu con, đó chỉ là khởi đầu thôi. Trƣớc mắt Huy Huy là một cửa hàng bán đồ dùng trẻ em, nó lấy hết dũng khí bƣớc vào bên trong. Ông chủ cửa hàng đang rất bận, Huy Huy kiên nhẫn đứng qua một bên, đợi ông chủ bán hàng xong, nó mới đi lên phía trƣớc giới thiệu nem rán của mình. Đáng tiếc, ông ta không thích nem rán, nhẹ nhàng xua tay biểu thị không mua. Tuy ông ta từ chối rất khéo, nhƣng ngƣời lớn chúng ta gặp chuyện này cũng lúng túng khó xử nữa là trẻ con. Huy Huy không nhụt chí, bởi ở nhà tôi đã cho nó một phƣơng án dự phòng. Tôi bảo thằng bé: “Bán nem rán không phải là việc dễ, ngay đến mẹ đôi khi cũng không bán đƣợc, cho nên con đừng tự gây áp lực cho mình, chỉ cần con cố gắng hết sức là tốt rồi.” Ngoài ra, tôi còn dạy cho thằng bé một số quy tắc giao tiếp thông thƣờng. Sau này Huy Huy nói với tôi rằng, công tác chuẩn bị đó rất có tác dụng. Khi bị ông chủ cửa hàng bán đồ dùng trẻ em từ chối, cảm thấy vừa ra quân đã bất lợi, nó rất thất vọng, nhƣng ngay sau đó nó chợt nhớ lại những lời mẹ nói với mình, nên lễ phép thƣa: “Bây giờ bác không mua cũng không sao ạ, khi nào bác có nhu cầu hay cuối tuần tụ tập muốn ăn nem rán, cháu sẽ mang nem rán đến tận nơi cho bác. Bác cũng có thể đặt hàng trƣớc, nhà cháu không chỉ làm nem rán mà còn có rất nhiều món ăn vặt khác của Trung Quốc nữa ạ.” Huy Huy tiếp tục đi về phía trƣớc, nhà thứ hai nó bƣớc vào là cửa hàng tạp hóa. Trong cửa hàng tạp hóa bán các loại đồ ăn vặt, thức uống và một ít đồ dùng văn phòng phẩm. Chủ cửa hàng trông thấy Huy Huy xách làn đi vào, Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 71 https://thuviensach.vn niềm nở hỏi: “Cậu bé Trung Quốc, cháu muốn mua thứ gì à?” Hồi đó chỉ có một mình gia đình tôi là ngƣời Trung Quốc sống ở thành phố Kiryat Shmona, cho nên mọi ngƣời đều rất chú ý. Huy Huy làm theo những gì thằng bé đã diễn trƣớc ở nhà cho tôi xem, nó kính cẩn chào: “Cháu chào cô! Cô có muốn nếm thử nem rán Trung Quốc không? Ở đây có nem rán Trung Quốc do mẹ cháu làm, ăn rất ngon, nhất định cô sẽ thích cho mà xem.” Chủ cửa hàng tạp hóa là một ngƣời phụ nữ Do Thái ngoài bốn mƣơi tuổi, rất nhã nhặn và tốt bụng, cô ta khen Huy Huy rất giỏi và còn mua hai cái nem rán. Lần đầu tiên Huy Huy bán đƣợc hàng ấy là vào năm mƣời ba tuổi, thằng bé từng do dự đứng ngoài cửa hàng, từng không thể mở lời. Nhƣng nó đã vƣợt qua cửa ải này, ánh mắt nó nhƣ sáng bừng lên. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 72 https://thuviensach.vn Phát huy tố chất làm giàu ở mỗi đứa con Nguyên tắc có làm có hƣởng khiến hai cậu con trai của tôi có một cuộc lột xác kỳ diệu. Với quy định không đƣợc để lỡ việc học, hằng ngày các con tôi rời khỏi nhà vào lúc sáu giờ ba mƣơi phút sáng, chúng vừa đi vừa bán hàng dọc theo con đƣờng tới trƣờng. Những hôm đắt hàng, nhanh chóng bán hết nem rán, chúng lại chạy về nhà lấy thêm; còn có những hôm sắp đến giờ vào học mà vẫn chƣa bán hết nem rán, chúng sẽ đậy làn lại, tan học thì mang về nhà. Hôm nào buổi chiều tan học sớm, chúng tranh thủ ghé vào các nhà hàng và bán một ít nem rán. Tôi đƣa ra một yêu cầu với bọn trẻ, đó là bán nem rán nhƣng không đƣợc quên học hành, chúng luôn mang theo bên mình một cuốn sổ tay, vì thầy giáo từng nói, có từ tiếng Hebrew nào chƣa biết, chúng nên hỏi những ngƣời lớn tuổi, sau đó ghi chép lại. Tuy các con bán nem rán, một món ăn chẳng đáng bao nhiêu tiền, nhƣng tôi nhận ra, trong quá trình bán hàng, tính cách của cả hai đứa trẻ đều có sự thay đổi rất lớn. Dĩ Hoa vốn là đứa hƣớng nội, không khéo giao tiếp với ngƣời khác, để nó đi bán nem rán chẳng khác nào làm khó nó, thằng bé sẽ không cảm thấy vui vẻ và thích thú. Dù có vài lần mang nem rán đến trƣờng bán, nhƣng Dĩ Hoa thƣờng chỉ hoàn thành nhiệm vụ một cách lén lút, không cảm thấy việc mình làm là đàng hoàng. Biểu hiện của nó đi ngƣợc lại mong muốn ban đầu của tôi khi thực hiện nguyên tắc có làm có hƣởng. Vì mục đích của nguyên tắc này không phải là thôi thúc con cái kiếm tiền, mà là muốn bọn trẻ hiểu lý luận, học lao động, thay đổi cuộc sống theo hƣớng tính cực, giúp chúng xây dựng lý tƣởng, bồi dƣỡng tinh thần trách nhiệm. Tôi khuyến khích Dĩ Hoa giao lƣu nhiều hơn với các bạn học ngƣời Do Thái, dù sao nói chuyện với bạn bè về cuộc sống trƣớc đây ở Thƣợng Hải cũng là điều tốt, vì trẻ em Do Thái khá hiểu biết về marketing. Nói đến đây, tôi khuyên các bạn sinh viên Trung Quốc hiện nay đừng oán trách xã hội không tạo cho các bạn nhiều cơ hội làm việc hơn và chức vị tốt hơn, chúng ta không thể rèn luyện tố chất nghề nghiệp và quan niệm đầu tƣ của cải trong một sớm một chiều. Rất nhiều thành công đến từ sự tích lũy những năng lƣợng tích cực trong nhiều năm, ngƣời Do Thái nắm giữ nhiều của cải của thế giới cũng vì họ thƣờng xuyên rèn luyện kỹ năng marketing ngay từ khi còn nhỏ. Quả nhiên cơ hội nằm trong những chi tiết của cuộc sống, trong khi nói chuyện cùng các bạn về cuộc sống ở Thƣợng Hải, Dĩ Hoa phát hiện ra, các bạn Do Thái vô cùng hứng thú với văn hóa Trung Quốc. Có một hôm Dĩ Hoa tham gia một buổi biểu diễn cá nhân của cậu bạn cùng lớp tên là Sam, trở về nhà đột nhiên thằng bé phấn khởi hỏi tôi: “Mẹ, mẹ ơi! Con có thể bắt Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 73 https://thuviensach.vn chƣớc Sam mở tọa đàm „Đến với Trung Quốc‟ không? Con còn có nhiều khuyến mãi hơn bạn ấy, mỗi bạn mua vé vào cửa sẽ đƣợc ăn miễn phí món nem rán Trung Quốc của nhà mình!” Ý tƣởng marketing của Dĩ Hoa đúng là một công đôi việc, làm tôi vừa kinh ngạc vừa cảm động. Ngay lập tức, cả nhà khẩn trƣơng tập hợp, dốc toàn bộ sức lực giúp đỡ Dĩ Hoa mở buổi tọa đàm quảng bá món nem rán Trung Quốc. Tọa đàm “Đến với Trung Quốc” ở trƣờng học giành đƣợc thành công rực rỡ, thoáng chốc các bạn học Do Thái cũng nhìn Dĩ Hoa nhà tôi bằng con mắt khác, đó là sự tôn trọng và giá trị của lao động. Buổi tối hôm đó, mỗi ngƣời bỏ ra 10 agorot mua vé vào cửa nghe tọa đàm đều đƣợc nếm thử món nem rán chính hiệu của gia đình tôi. Cân nhắc đến giá thành của món ăn, Dĩ Hoa nhờ Huy Huy cắt mỗi cái nem rán thành mƣời phần, xếp ngay ngắn vào trong lòng chiếc đĩa điểm tâm nhỏ. Buổi tọa đàm đó, Dĩ Hoa tiếp đón tất cả hai trăm khán giả, vé vào cửa thu về 2000 agorot. Ngoài 500 agorot nộp cho nhà trƣờng làm phí thuê địa điểm, Dĩ Hoa còn dƣ 1500 agorot. Chia chác 1500 kia nhƣ thế nào? Dĩ Hoa xử lý đâu ra đấy, nó lấy 300 agorot làm phí lao động, trả cho những ngƣời giúp nó cắt nem rán và phụ trách việc tiếp đón khách. Một ngàn hai trăm agorot, nó giữ lại 600 agorot, số còn lại dùng để mua điểm tâm ngon cho cả nhà cùng ăn. Sự thay đổi của Huy Huy cũng làm tôi thay đổi cách nhìn. So với anh trai Dĩ Hoa, Huy Huy giỏi động não phân tích nhu cầu của ngƣời khác hơn. Thành phố Kiryat Shmona nằm ở phía bắc Israel, cƣ dân nơi đây khá coi trọng khẩu vị, Huy Huy nhắc nhở tôi: “Mẹ ạ, con nghĩ những ngƣời ăn cơm ở nhà hàng bên kia sẽ cần một ít vị cay, mẹ có thể làm cho con hai mƣơi cái nem rán cay không. Nếu nhƣ họ thích ăn, có lẽ con sẽ bán đƣợc nhiều hơn”. Làm nem rán bao nhiêu năm, nhƣng trƣớc giờ tôi chƣa từng nghĩ đến vấn đề khẩu vị, nhu cầu của khách hàng để có những thay đổi tốt hơn. Tôi rất tôn trọng đề nghị của Huy Huy, thay đổi món nem rán Thƣợng Hải chính cống sang phiên bản Israel, chia ra nhiều loại khác nhau nhƣ, nem rán cay, nem rán cà ri, nem rán sô-cô-la, nem rán phô mai. Quả nhiên những cải biến này đã đẩy mạnh lƣợng tiêu thụ nem rán. Những suy nghĩ và phân tích dựa trên nhu cầu thị trƣờng cũng thể hiện đƣợc đầu óc kinh doanh của Huy Huy. Đồng thời, Huy Huy cũng dần lĩnh hội tinh hoa quản lý tài sản của ngƣời Do Thái, học tập một bộ phận ngƣời Do Thái dấn thân vào những ngành nghề không cần đầu tƣ nhiều vốn, những công việc ngƣời khác không làm. Từ nhỏ Huy Huy đã có ƣớc mơ trở thành nhà văn, văn phong của nó rất hay. Thời tiểu học, các bài tập làm văn của nó thƣờng đƣợc dùng làm bài văn mẫu. Sau này tới Israel, vì khoảng cách văn hóa, vì phong trào đọc sách của Israel có thể nói xếp hàng đầu trên thế giới, nên nó tạm gác lại ƣớc mơ làm Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 74 https://thuviensach.vn nhà văn. Trong môi trƣờng ngƣời Israel thích đọc, thích viết, trình độ của nó đã là gì? Vào ngày nghỉ, tất cả các quán cơm, cửa hàng và những địa điểm ăn chơi ở Israel đều ngừng kinh doanh, mọi ngƣời ở nhà cầu nguyện, ngay đến việc đi thăm hỏi ngƣời thân, bạn bè cũng là không đúng phong tục. Nhƣng thật lạ là họ vẫn thực hiện hoạt động mua bán sách. Từ ban công nhìn xuống, bạn sẽ thấy bãi biển vắng lặng, đƣờng phố lƣa thƣa, không một bóng ngƣời, cánh cửa sắt ở phía trƣớc các hàng quán đều đóng im lìm, chỉ có hiệu sách còn mở cửa, bên trong chật ních ngƣời. Không chỉ hiệu sách, số lƣợng các nhà xuất bản và thƣ viện ở Israel cũng đứng đầu thế giới, quốc gia chỉ có năm triệu dân này có tới hơn chín trăm tạp chí khác nhau. Hơn nữa, giá thành của mỗi loại tạp chí cũng rất đắt. Nhƣng dù là gia đình Do Thái tiết kiệm nhất đi nữa cũng đặt mua mấy tập san hoặc tờ báo; mua sách vở, báo chí là một khoản chi quan trọng mà các gia đình Do Thái không ngại chi tiêu. Ở Israel, tôi cũng đặt mua rất nhiều tờ báo nhƣ ngƣời dân bản địa, tôi có thể nhịn ăn nhịn mặc nhƣng không thể tiết kiệm các khoản đầu tƣ cho văn hóa và giáo dục. Các loại báo chí đó cũng phát huy công hiệu, thỏa mãn phần nào ƣớc mơ làm nhà văn của Huy Huy. Thằng bé cố ý giấu mọi ngƣời viết một bài văn giới thiệu về phong tục tập quán ở Thƣợng Hải và cuộc sống của nó thời thơ ấu, viết xong nó gửi bản thảo cho biên tập viên của tòa soạn. Biên tập viên rất ấn tƣợng với cách hành văn giản dị, chân thành của Huy Huy, họ mở một chuyên mục riêng cho thằng bé, mỗi tuần nó gửi hai bài viết, mỗi bài khoảng một ngàn chữ, nhƣ vậy là mỗi tháng thằng bé có 8.000 agorot tiền nhuận bút. Hồi nhà tôi mới chuyển về Israel, Muội Muội còn nhỏ nên tôi khá dè dặt mỗi khi giao việc cho con bé, phạm vi công việc của nó là giúp tôi và các anh nó làm một vài việc vặt trong nhà nhƣ: trải bánh đa nem, đếm số lƣợng nem rán, quét dọn phòng riêng. Sau này lớn hơn một chút, Muội Muội biết nấu trà đen và nƣớng bánh mì, mỗi buổi tối, con bé thƣờng kỳ công nấu một ấm trà đen và nƣớng những lát bánh mì có hƣơng vị khác nhau do nó tự nghĩ ra, cả nhà ngồi quây quần bên nhau vừa ăn uống vừa nói chuyện. Điểm tâm con bé làm có mùi vị kết hợp giữa phƣơng Đông và phƣơng Tây, hai anh trai của nó đều rất thích, nếu chúng tôi trả con bé tiền trà nƣớc, điểm tâm, Muội Muội sẽ hí hửng bỏ tiền vào con lợn tiết kiệm, đến sinh nhật của hai anh, nó lại lấy tiền để dành ra mua thiệp chúc mừng tặng các anh. “Đừng trả thù lao qua quýt vào buổi sáng ngày hôm sau” là một quy tắc cơ bản của các vị phụ huynh Do Thái khi thực hiện nguyên tắc có làm có hƣởng. Mỗi ngày tôi đều trả cho Dĩ Hoa và Huy Huy phần thƣởng chúng đáng đƣợc nhận. Sau khi nhận tiền tiêu vặt từ thù lao lao động cho mẹ, các con tôi không mang tiền đi tiêu xài lung tung. Dĩ Hoa và Huy Huy tranh nhau mua điểm tâm và những món quà nhỏ cho các thành viên trong gia Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 75 https://thuviensach.vn đình. Hóa đơn tiền điện, tiền nƣớc, tiền điện thoại vừa đƣợc chuyển tới đã biến mất tăm. Thỉnh thoảng có mấy tháng liền, tôi không trông thấy hóa đơn tiền điện thoại đâu, liền gọi điện hỏi cục bƣu chính viễn thông, tại sao bƣu điện không gửi hóa đơn cho chúng tôi? “Quý khách đã thanh toán đầy đủ rồi mà!” Ngƣời ở đầu dây bên kia ngạc nhiên trả lời. Qua mấy năm rèn luyện, Dĩ Hoa và Huy Huy không còn là những đứa trẻ quen cơm bƣng nƣớc rót nhƣ thời gian đầu chúng mới tới Israel nữa. Trƣớc đây, chúng nghĩ bản thân mình là con chim bị tôi nhốt ở trong lồng nên cần phải đƣợc cho ăn. Nay, hai đứa nó thấy trong nhà dùng hết thứ gì thì sẽ tự động đi mua thứ ấy về bổ sung, mắm muối, kem đánh răng, bột giặt và cả thức ăn trong tủ lạnh, hầu nhƣ đều do chúng tự mua. Hai anh em nó chia nhau, lần này anh mua, lần sau em mua, ngƣời nào mua ngƣời ấy trả tiền. Bọn trẻ nói, mỗi lần trả tiền nƣớc hoặc mua sắm đồ dùng hằng ngày, chúng thấy mình có thể san sẻ gánh nặng cho mẹ, có thể đóng góp sức mình cho gia đình, không còn là đồ bỏ đi nhƣ lời bác hàng xóm từng nói, trong lòng bỗng có cảm giác thành quả và đƣợc thỏa mãn. Tôi từng gặp rất nhiều phụ huynh, khi nhắc tới con cái, họ đều lắc đầu nguầy nguậy, vì các con của họ thiếu kỹ năng sinh tồn, thiếu năng lực cạnh tranh trong xã hội, không biết quản lý tài sản, họ đã đƣa tiền lƣơng hƣu cho con mua nhà lại còn phải giúp con trả góp hàng tháng. Ngoài vấn đề giá nhà leo thang, khủng hoảng kinh tế ra, nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự xuất hiện của thế hệ ăn bám không phải là do bản thân con cái, mà là ở cha mẹ. Phụ huynh không cho con em làm việc nhà từ thuở nhỏ sẽ làm nhụt ý chí phấn đấu của con, không dạy con cách quản lý tài sản để cho chúng đến ba mƣơi tuổi mới vỡ ra đƣợc đầu tƣ là gì thì lúc đó đã muộn rồi. Từ nhỏ họ luôn dặn dò con cái, điểm số là quan trọng nhất, để đến cuối cùng kỹ năng sinh tồn của con ngày một thoái hóa. Các bậc cha mẹ vì xót con, vì quan niệm giáo dục lạc hậu, nên cứ nghĩ rằng cha mẹ làm bức bình phong cho con mới là nhiệm vụ quan trọng nhất. Thật ra, làm nhƣ vậy không phải là mang đến cho con một ngày mai tƣơi sáng, tiền đồ xán lạn, mà họ đang dùng thành tích của con cái đổi lấy tiếng thơm trƣớc mắt cho mình. Theo ngƣời Do Thái, mỗi đứa trẻ đều có tố chất trở thành triệu phú, sự nghiệp của chúng đều có thể lên nhƣ diều gặp gió, quan trọng là phƣơng pháp giáo dục trong gia đình của các bậc cha mẹ có thể phát huy đƣợc những điều này hay không. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 76 https://thuviensach.vn Chỉ biết làm việc là chưa đủ Phƣơng pháp giáo dục sinh tồn, nhận thù lao theo cơ chế thị trƣờng của ngƣời Do Thái tập cho trẻ em thói quen chăm chỉ chịu khó, có làm mới có hƣởng. Nhƣng, bên cạnh đó, các bậc cha mẹ Do Thái vẫn luôn nhắc nhở con cái mình: “Chỉ biết cắm đầu cắm cổ làm là chƣa đủ”. Phụ huynh Israel đặc biệt coi trọng việc bồi dƣỡng kỹ năng giao tiếp, trao đổi của trẻ. Dƣới sự kêu gọi và kiến nghị của các vị phụ huynh, nhà trƣờng bắt đầu triển khai các bài giảng về diễn thuyết trƣớc đám đông cho học sinh lớp Hai, bồi dƣỡng kỹ năng diễn đạt để sau này lớn lên các em dám thể hiện quan điểm của mình. Hồi con gái tôi học cấp ba, nhà trƣờng từng mời giám đốc của một công ty đa quốc gia đến chia sẻ kinh nghiệm thành công, đến nay con bé vẫn nhớ nhƣ in lời ông ấy nói: “Từ những gì bản thân mình đã trải qua, tôi cho rằng việc bạn học trƣờng đại học nào không quan trọng, quan trọng là khả năng chiến đấu thực tế và kỹ năng giao lƣu của chính bạn. Dẫu bạn tốt nghiệp Đại học Harvard, nhƣng ngay đến những kỹ năng giao lƣu cơ bản nhất cũng không có, vậy thì khi ra trƣờng làm sao có thể thành công?” Trƣờng học của con gái tôi còn khuyến khích học sinh đi quyên góp tiền ở những cửa hàng trong khu vực lân cận, các em cần khắc phục tính rụt rè, nhút nhát của mình, mạnh dạn giới thiệu với mọi ngƣời tên mình là gì, từ trƣờng nào đến, mục đích quyên góp là gì, cần bao nhiêu tiền, hy vọng nhận đƣợc sự giúp đỡ… Mỗi học sinh đều phải dự trù hàng loạt phƣơng án thuyết phục ngƣời khác, dĩ nhiên những phƣơng án này phải đủ làm ngƣời khác cảm động. Cuối cùng, nhà trƣờng sẽ tổng kết hoạt động và đánh giá cho điểm, qua đây học sinh đƣợc rèn luyện kỹ năng trao đổi, giao tiếp. So sánh với giáo dục kỹ năng giao tiếp của ngƣời Do Thái, tôi nhận thấy phụ huynh Trung Quốc chúng ta thƣờng dồn hết tâm trí vào điểm số của con em mình, phớt lờ việc rèn luyện khả năng chiến đấu thực tế dựa trên mối quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời. Hồi mới chuyển tới Israel, tôi cứ ngỡ rất nhiều ngƣời Do Thái thành công ngoài kia hẳn phải có sự hiểu biết về các yếu tố thành công khác xa so với những ngƣời bình thƣờng nhƣ chúng ta. Nhƣng thật sự tôi đã lầm, khi tìm hiểu về những ngƣời Do Thái thành công, tôi mới biết đƣợc rằng, mối quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời có thể tạo ra kỳ tích giống nhƣ đòn bẩy, giúp họ đạt đƣợc thành tựu vƣợt qua khả năng của một ngƣời gấp nhiều lần. Ngƣời Do Thái tin rằng, ngƣời thành công không hẳn vì chăm chỉ, chịu khó hơn ngƣời bình thƣờng; tuy chăm chỉ, chịu khó cũng là một phần nỗ lực của họ, song đó không phải là nhân tố cơ bản dẫn đến thành công. Bởi một cá nhân dẫu chuyên cần đến đâu cũng không cáng đáng đƣợc hết thảy mọi việc. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 77 https://thuviensach.vn Các bậc cha mẹ Do Thái coi việc bồi dƣỡng kỹ năng giao tiếp của con là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá chất lƣợng sinh tồn, không chỉ vì kỹ năng giao tiếp liên quan đến việc thực hiện lý tƣởng của một con ngƣời, mà nó còn liên quan đến sự phát triển cá tính và chỉ số hạnh phúc của con em họ. Mối quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời có ảnh hƣởng tới chất lƣợng cuộc sống của mỗi cá nhân. Một ngƣời có mối quan hệ hài hòa, tốt đẹp với mọi ngƣời xung quanh chắc chắn sẽ hạnh phúc, cá tính của anh ta cũng phát triển bình thƣờng; còn một ngƣời sống trong những mối quan hệ bất hòa, căng thẳng, sẽ làm giảm cảm giác hạnh phúc của mình cùng với đó là cảm giác cô độc, lẻ loi, tự ti và nghi hoặc dần xâm chiếm tâm hồn anh ta. Qua các cuộc nghiên cứu, chuyên gia giáo dục Israel phát hiện, một bộ phận trẻ em không biết cách ứng xử sẽ có thành tích học tập không đƣợc nhƣ mong muốn, ngoài ra còn tồn tại những trở ngại tâm lý nhất định. Trong nhiều trƣờng hợp, con trẻ không biết ứng xử, dù có năng lực khá và nỗ lực hết mình cũng chƣa chắc tìm đƣợc đất dụng võ, bởi vậy nên chúng thƣờng cảm nhận bản thân mình là ngƣời có tài nhƣng không gặp thời. Ma Lourdes Kaladan, nhà tâm lý học trẻ em cho rằng: “Một đứa trẻ có kỹ năng giao tiếp kém có nhiều thiếu sót hơn so với một đứa trẻ chƣa từng bƣớc chân vào giảng đƣờng đại học.” Một ngƣời con đƣợc cha mẹ quá nuông chiều, bao bọc sẽ khó hòa nhập với xã hội. Anh ta gặp phải rất nhiều vấn đề nhƣ: không biết giao lƣu, hợp tác với ngƣời khác, ngay cả khi đi tìm việc cũng không biết cách để quảng bá hình ảnh cá nhân, vì anh ta chỉ biết ứng xử trong một phạm vi hẹp là gia đình mà không biết đến đạo đối nhân xử thế với hầu hết mọi ngƣời trong xã hội. Các bậc phụ huynh muốn rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho con em mình không phải đơn giản cứ đẩy chúng ra ngoài xã hội là đƣợc; không can thiệp vào những mâu thuẫn của con không có nghĩa là chúng ta khoanh tay ngồi nhìn, mặc con muốn làm gì thì làm. Kể từ ngày đầu tiên chào đời, con cái đã bắt đầu hoạt động giao tiếp xã hội, đối tƣợng giao tiếp đầu tiên của chúng chính là chúng ta, những ngƣời làm cha làm mẹ của chúng. Chúng ta giao tiếp với con nhƣ thế nào thì con sẽ giao tiếp với ngƣời khác nhƣ thế, chúng ta xử lý mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái nhƣ thế nào thì con cái sẽ xử lý mâu thuẫn giữa chúng và ngƣời khác nhƣ thế. Xét từ góc độ này, chúng ta là ngƣời thầy huấn luyện kỹ năng giao tiếp cho con, là khuôn mẫu cho hành vi giao tiếp của chúng. Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 78 https://thuviensach.vn Phƣơng pháp giáo dục con cái để xây dựng các mối quan hệ xã hội của ngƣời Do Thái cũng rất đáng để chúng ta tham khảo. Theo họ, nhằm bồi dƣỡng kỹ năng giao tiếp cho trẻ, các bậc cha mẹ phải có “tầm nhìn xa”, nếu cha mẹ chỉ nghĩ rằng “con tôi còn quá nhỏ, chƣa cần thiết phải đƣa ra yêu cầu với nó về phƣơng diện này”, thì đó là sơ ý của họ, hay nói cách khác là cha mẹ không làm tròn bổn phận của mình. Để đến khi con cái hình thành độ lỳ trong tính cách, cha mẹ muốn sửa cũng đã muộn. Vì vậy, bản thân những ngƣời làm cha mẹ phải sớm vạch ra một kế hoạch tốt đẹp và thực hiện nó một cách hiệu quả, rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho con nhiều hơn nữa. Ngƣời Israel thƣờng kể cho con cái họ nghe câu chuyện Mẹ hồ ly: Để cho hồ ly con hiểu phép tắc trong rừng rậm, hồ ly mẹ cố tình “vứt bỏ” hồ ly con trong rừng, rồi biến mất. Hồ ly con rời xa mẹ, bắt buộc phải học cách sinh tồn kiên cƣờng nhƣ thế nào. Kỹ năng giao tiếp của trẻ em Israel cao hơn mặt bằng chung của trẻ em Trung Quốc, vì các vị phụ huynh Israel tuyệt đối sẽ không “nuôi nhốt” con trẻ, không ra mặt thay chúng, trƣớc khi con cái ý thức đƣợc mình nên rời xa cha mẹ, họ sẽ chủ động rời xa chúng trƣớc, khuyến khích con cái bƣớc ra khỏi nhà, gạt bỏ sự tự ti, học cách giao tiếp với ngƣời khác, hƣớng tới thế giới tuyệt vời bên ngoài. Phụ huynh Israel có hai nguyên tắc cơ bản về bồi dƣỡng kỹ năng giao tiếp ở trẻ em: Họ dạy con từ thuở còn thơ: “Một là phải lắng nghe lời đối phƣơng nói với thời gian nhiều hơn gấp đôi thời gian mình nói. Hai là phải đƣa ra nhiều câu hỏi, vì nhu cầu trao đổi thông tin và tri thức là khởi đầu của mối Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 79 https://thuviensach.vn quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời.” Khi mới tới Israel, các con tôi phần vì ỷ lại, phần vì không thông thạo ngôn ngữ, nên rất sợ giao tiếp với ngƣời lạ, cả ngày chỉ “ở ẩn” trong nhà. Tôi cố ý đƣa các con đi tản bộ, trên đƣờng đi, tôi thƣờng để bọn trẻ tự hỏi cảnh sát, ngƣời đi đƣờng hay ngƣời bán hàng rong “bây giờ là mấy giờ rồi?” Mới đầu, vừa nghe thấy lời “căn dặn” của tôi, bọn trẻ đều giãy nảy. “Sao lúc nào mẹ cũng quên đeo đồng hồ thế?” Nhƣng dần dần, kỹ năng giao tiếp, trao đổi của chúng có tiến triển, các con tôi không còn khó mở lời nhƣ trƣớc nữa, gặp cái gì không biết, chúng sẽ lễ phép hỏi ngƣời khác. Hồi Huy Huy học cấp hai, tôi hay đƣa thằng bé đi chợ mua cá, trông thấy cái gì nó cũng muốn hỏi: “Chào bác, bác cho cháu hỏi một con cá sông Nile giá bao nhiêu tiền?” “Những con cá này vận chuyển ra nƣớc ngoài có thời hạn bảo quản không bác?” “Làm sao qua đƣợc các cuộc kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm ạ?” Trƣớc khi tới Israel, Huy Huy cũng là đứa ngại giao tiếp, mặc dù nó cởi mở hơn so với anh trai Dĩ Hoa, nhƣng về mặt kỹ năng giao tiếp, ứng xử, nó vẫn kém xa các bạn Israel cùng trang lứa. Tôi dạy thằng bé: khi con ra ngoài sống cùng mọi ngƣời, không đƣợc quá đề cao bản thân. Để làm quen với ngƣời khác, bƣớc đầu tiên là con phải “yêu những gì ngƣời khác yêu.” Thứ năm ở Israel là ngày mua sắm, Huy Huy sẽ đến cửa hàng tạp hóa mua đồ cho cả nhà. Thằng bé luôn mang theo bên mình một cuốn sổ tay, mỗi khi bà chủ cửa hàng hứng thú nói cho nó biết thứ này sản xuất ở đâu hay có công dụng nào tốt hơn, nó sẽ chú ý lắng nghe, cẩn thận ghi vào cuốn sổ của mình. Bà chủ thấy thằng bé ham học hỏi nhƣ vậy, nên những khi vãn khách bà lại nhiệt tình giảng giải cho nó: Cái này để nấu cá, cái kia để nấu thịt… Huy Huy tôn trọng từng mặt hàng trong cửa hàng tạp hóa, đồng thời tôn trọng văn hóa ứng xử trong cửa hàng. Sự trƣởng thành của nó gắn liền với những kinh nghiệm đƣợc tích lũy từ thuở nhỏ. Cả nhà tôi đều phải công nhận, đầu óc của Huy Huy giống nhƣ cuốn danh bạ điện thoại kèm bản đồ thông tin. Chỉ cần nhận đƣợc tín hiệu, nó sẽ biết ngay thông tin liên quan. Có phụ huynh nói: “Con tôi nhƣ một chú chim nằm lì trong tổ, không sao huấn luyện đƣợc.” Thật ra, mỗi đứa trẻ đều sở hữu một cá tính độc lập và tinh thần chống đối mạnh mẽ. Phụ huynh đừng một mực chỉ trích “chú chim nằm lì trong tổ”, mà nên bình tĩnh uốn nắn con cái. Khi đến những nơi công cộng nhƣ siêu thị, trung tâm thƣơng mại, công viên hay khu vui chơi, phụ huynh có thể bày ra một số chiêu trò để cho con chịu mở miệng giao tiếp với ngƣời lạ, giúp con khắc phục tâm lý xấu hổ. Chẳng hạn khi cùng con tới cửa hàng mua đồ chơi, cha mẹ nên cho con tự nói với nhân viên bán hàng: “Cháu muốn mua món đồ chơi này, cô cho cháu hỏi nó bao nhiêu tiền ạ?” Nếu con không chịu nói Ebook miễn phí tại: Webtietkiem.com Page 80 https://thuviensach.vn