🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Về Trong Mưa Bão Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Lời Người Kể Chuyện https://thuviensach.vn VỀ TRONG MƯA BÃO Tô Đức Chiêu www.dtv-ebook.com Chương 1 Chiếc xe U-oát rẽ ngoặt từ đường Hai mươi chạy theo mặt đê cao tới đầu làng Kim Trang. Mặt trời đứng bóng. Hai bên thành xe lấp loáng ánh nắng phản chiếu. Ngang qua chân khóm tre nổi tiếng một thời, xe bon tới chùa Mận thuộc địa phận làng Thị. Nó buộc phải dừng lại. Đường bị đào cắt ngang làm khoi tháo nước. Người lái xe rướn cổ nhìn thấy phía trước còn mấy chỗ bị cắt như thế. Sao vậy nhỉ? May mà mùa hè chưa tới nên cái nắng bây giờ lại dịu mát. Chiến sĩ lái tắt máy, bước ra, nhăn nhó đứng nhìn. Cửa phía sau ô tô cũng mở. Một người nữa bước xuống. Anh mặc quân phục bạc thếch và không có sao, mũ, quân hàm. Anh trạc ngoài năm mươi nhưng xem ra còn lanh lẹn như chưa đến tuổi ấy. Anh thọc tay túi quần lôi ra bao du lịch màu đỏ đưa mời chiến sĩ lái. Đó là đại tá Bùi Danh Tân - một người dân làng Thị. - Mình chủ quan! - Anh nói - Với lại cứ muốn đi cho gần. Lẽ ra chạy quá chút nữa trên con đường Hai mươi, rẽ vào làng Cao, chạy quanh bờ giếng nước một thời huy hoàng và là niềm kiêu hãnh của dân làng ấy, sẽ tới nhà. Xa mà chắc. Nhưng quỷ quái làm sao, con đường này mới cách đây hai mươi năm còn xanh mượt bóng cây phi lao và bạch đàn, xe chạy tới tận xóm Đình cậu ạ, thế mà bây giờ... Cậu nhìn xem: đường bị cắt, cây cối chẳng còn. Họ có trồng lớp khác thay thế hay là chỉ cưa ra làm củi đây. Chiến sĩ lái biết cấp trên bực bội. Vợ con đang đợi sau mấy năm biệt tăm mà giờ đây lại đứng bên những con hào cùng chiếc ô tô nhìn về làng cách chừng mươi tầm tay với thì điên lên là phải lắm. Kể ra cũng vô lý thật https://thuviensach.vn khi hai bên con đường này không một bóng cây. Những hố nham nhở chạy dài dài chắc là do người ta đào gốc lấy củi. Nhưng sao không trồng lại? Sao không khai thác một bên và trồng lớp mới luôn, cây khỏe mạnh mới khai thác tiếp bên kia? Đường về làng sẽ lúc nào cũng mát, màu xanh lúc nào cũng dịu tỏa bóng che bớt sự gay gắt của ánh nắng mặt trời? Chiến sĩ lấy bi đông đựng nước chè đặc rót ra ănggô đưa mời thủ trưởng. - Uống đi anh. Có gì mà phải bực. Không đi được thì quay lại. Cùng lắm một vài lít xăng. Nhưng cứ nghỉ một chút cho máy đỡ nóng. Bực cũng chẳng biến những con hào đang cắt ngang kia thành mặt đường bằng đi được. Người đứng tuổi không trả lời. Anh vừa vui mừng lại vừa băn khoăn trước những đổi thay. Gần bốn mươi năm xa, anh nhiều lần về phép thăm nhà nhưng chưa bao giờ có lần về đặc biệt như hôm nay. Anh về hẳn. Anh nghỉ hưu. Anh đặt dấu chấm to tướng sau cả cuộc đời hoạt động của mình. Chặng đường dài hun hút khởi đầu từ những năm 1949-1950, giờ đây anh đã tới điểm tận. Tuổi già lởn vởn. Ngày về lẫn lộn buồn vui. Sự sum họp đến khi đầu điểm bạc. Quang cảnh hiện ra trước mắt kia cũng báo hiệu một vài dấu hiệu tàn phai. Chùa Mới của làng Cao chỉ còn cây đa. Chùa Dền gần như biến mất. Chùa Mận chỉ còn cây quéo đã chẳng sum suê mà lại quắt queo như bà già nay mai về cõi. Chùa Hàn ở dưới kia, mờ mờ mái rêu phong sau bóng cây thưa thớt. - Thay đổi nhiều quá. - Anh nói - Những lần về trước dường như mình không chú ý đến, nhưng hôm nay... Con ngòi chạy thẳng từ cổng Cầu Sung tới đây là đường vận động chiến đấu của du kích mỗi lần địch kéo sang làng tề Kim Trang hầu như chỉ còn là bóng dáng. Đất cát đầy dần lên chăng, hay cái nhìn không còn trẻ tươi như cũ? Chiến sĩ buông thõng như nói cho riêng mình: https://thuviensach.vn - Đến nét mặt của ta cũng thay đổi từng ngày, huống chi cảnh vật. Có người đổi khác từ từ. Có người lật úp, tráo trở đến mức không kịp nhận ra. Anh cán bộ sững sờ quay nhìn chiến sĩ lái: - Cậu vẫn hay chua chát? Chiến sĩ cười: - Đúng! Em xin nhận. Nhưng chính sự đời bây giờ là thế. Họ im lặng. Tân tỏ ra không muốn tranh luận tiếp. Anh đăm đăm nhìn tới chân làng và cánh đồng lúa đang thì con gái. Những nõn lá tơ mành múa may trên mặt nước bèo dâu đang chìm. Nắng lấp lóa như cánh chim chao lượn. Ý nghĩ của hai người bay theo những định hướng khác nhau và chẳng ai để ý đến một cô gái đang theo bờ ruộng từ phía Quán Dòng đi lại. Cô chào làm hai người giật mình. Tân vui vẻ bắt chuyện: - Cô là người làng Thị à? Cô gái cười đỏ mặt: - Không phải ạ. Anh chăm chú hỏi tiếp: - Hay là người làng Cao? Mặt cô gái càng đỏ: - Cũng không phải đâu ạ. Đại tá ngạc nhiên: - Ủa, vậy sao cô đi từ phía Quán Dòng lại? Đó có phải đường liên thôn liên xã gì đâu. https://thuviensach.vn Cô gái nông thôn thấy rõ ràng không nên trêu đùa người đứng tuổi này nữa. Vẻ thẹn thùng biến mất. Cô vẫn cười, nhưng là cái cười thân mật: - Chú không nhận ra cháu. Bố cháu với chú ngày xưa cùng là du kích. Bố cháu vẫn kể về trận càn Con Cắt với Brốtxê gì đó và cháu nghe cứ như truyện cổ tích vậy. Cháu chả biết lính GM là gì mà bố cháu cứ kể ra vanh vách, nào là chúng tấn công vào làng vớ được hầm bí mật, nào là chúng ôm rơm đốt đình làng ta, nào là chúng bắn chết ông Hoạt. - Hóa ra cháu là con bố Thùy. Chao ôi, chú nào có ngờ. Mỗi lần về các cháu lại đổi khác. Bố mẹ cháu ra sao? Đủ ăn chứ? - Bố mẹ cháu khỏe. Còn ăn uống... Biết nói với chú thế nào? Tiếc rằng không có đường cho ô tô chạy để cháu có thể dẫn chú đến cánh đồng Mè đang bỏ hoang. Mười mẫu chứ không phải ít. Ruộng đất vậy làm sao no đủ được hả chú. Cả đại tá nghỉ hưu và người lái xe đều ngạc nhiên nghe tin kỳ lạ ấy. Đất hoang giữa vùng châu thổ phì nhiêu và dư thừa sức lao động quả là chuyện chỉ có trong sự bịa đặt. Vậy thì kéo nhau vào mãi Long An và Đắc Lắc lập vùng kinh tế mới làm quái gì? Cô gái nói tiếp. Cả hai người tròn xoe mắt ngước nhìn. - Năm nay ruộng bỏ hoang thu hẹp hơn năm ngoái vì người ta phát canh thu tô - Cô cười và giọng bình thản cợt đùa như kiểu sự đời đã thế thì cứ mặc cho nó thế. - Anh Ưng xin xã để cấy nhưng lại giao cho mấy gia đình làng Mè. Tân ngắt lời cô gái: - Sao? Sao? Sao? Cô nói sao? Phát canh thu tô là thế nào? Tôi chẳng hiểu nổi. https://thuviensach.vn Cô gái hồn nhiên như đang kể một chuyện vui vậy: - Có gì khó hiểu đâu ạ. Đất ấy trước thuộc làng Thị. Vào hợp tác xã toàn xã lại chia cho đội xóm Cổng Và làng Cao. Dân làng Cao làm vài vụ thấy khó ăn bèn đâm thèm vào nữa. Họ đi buôn hay làm nghề khác còn kiếm được bằng mấy lần cày cấy trên cánh đồng Mè. Họ bỏ nhưng vẫn nộp thuế. Năm vừa rồi anh Ưng sang xã xin và được chấp nhận trao cho ba mẫu. Anh giao cho mấy gia đình làng Mè, và nghe đâu thu một nửa sản lượng. Anh giao cho xã một phần còn đâu đổ vào cót nhà mình. Tân giẫm hai chân bành bạch như bỗng dưng bị người ta bóp cổ: - Thế là thế nào? Tôi không thể tưởng tượng được. Phát canh thu tô? Chỉ có địa chủ ngày xưa mới làm như thế. Giờ đây là thời đại gì mà lại phát canh thu tô? - Anh xuống giọng - Này cô bé, cô có nghĩ rằng tôi đây và cả bố cô nữa từng là những tá điền làm ruộng nộp tô hay không? Những năm ấy khổ hạnh biết nhường nào, cô có hiểu không? Cô gái sững sờ trước thái độ bất bình của người bạn cha mình. Cô có vẻ lạ về điều đó. Cô nói như để thanh minh: - Cháu cũng có nghe nói ngày xưa đói khát và bất hạnh. Lại có cả người chết vì thiếu ăn nữa. Nhưng đó là chuyện ngày xưa. Việc gì cứ phải nghĩ mãi về thuở nảo thuở nào ấy. Vả lại, day dứt làm gì nhiều cho bận lòng hả chú. Câu nói cuối cùng của cô gái càng làm Tân bực bội và anh xăm xăm bước tới: - Có phải thằng Ưng con cụ Tuần không? Cô gái lui lại, không nói gì. Rõ ràng cô sợ. Ông bạn của bố không khéo nện mình chắc? - Cô nghĩ vậy và lắc đầu. https://thuviensach.vn - Không biết ạ, cháu chẳng biết gì cả. - Cụ Tuần mà trong trận càn Con Cắt lính GM tóm được bắt xuống hầm bí mật gọi du kích lên làng ấy. Du kích luồn vào các ngách bảo cụ mang mấy chai nước và gạo rang lên. Cụ khẳng khái lấy đầu mình ra bảo đảm với giặc không có du kích dưới đó. Lính GM chắc chắn chẳng tin gì cụ, nhưng chẳng đứa nào lại dại dột đổi mạng sống của mình chui xuống hầm kiểm tra xem lời cụ đúng hay không. Chúng tương xuống trái lựu đạn và mấy loạt súng cạc bin. Một cụ Tuần cố nông dân nghèo khổ và kiên cường như thế lại có thể có người con đang dùng ruộng hợp tác xã phát canh thu tô? Cô gái thộn mặt ra không biết nói năng sao cả. Ngay chiến sĩ lái bẻm mép làm vậy bây giờ cũng ngẩn ngơ. Đại tá vẫn chưa nguôi cơn tức giận: - Hỏng! Đến nước này là hỏng. Tôi hỏi cô, thế nhân dân đâu? Cán bộ đâu? Đảng viên đâu? Họ làm ngơ trước cảnh ruộng đất hoang hóa và tệ hại hơn là còn cả hiện tượng người bóc lột người. Cô gái nhìn quanh như muốn tìm đường rút lui. Song vì chưa biết rút chạy bằng cách nào nên cô cứ phải đối đáp: - Cháu không biết sao cả. Mọi người bàn luận sôi nổi nhưng đâu vẫn vào đó. Tân vẫn còn đang bị kích động: - Thế là thế nào? Thanh niên các cô rất nhạy cảm với thời cuộc, lại là lực lượng hăng hái sôi nổi mà chịu bó tay với thời cuộc à? Này, tôi hỏi đấy cô bé ạ. Nhưng cô gái đã rút vào thế thủ chẳng biết đối đáp ra sao nữa. Cô thoáng nhăn mặt như tự trách móc sự vô duyên vô cớ của mình, tự dưng lội https://thuviensach.vn tắt đồng đến đây để cho người ta bắt bẻ. Cô ngó quanh. Cô khổ sở chưa biết tính sao thì cũng là lúc Tân đã xuống giọng: - Về cổng Hột còn nhiều hố xẻ thế này không? - Ít thôi ạ. Có thể gọi người lấp hoặc mang ván gỗ ra ghép. - Như thế phiền lắm. Tôi là đứa con trở về chứ đâu có phải là khách quốc tế hay trung ương gì mà phải huy động nhân lực ra làm đường. Tôi sẽ cho xe quay ra Hai mươi vòng về qua làng Cao. Vậy là chắc ăn. - Lại phải xa chú ạ. Làng nước ngại gì chuyện vặt ấy hả chú. Người ta chưa biết có xe ô tô muốn vào làng đó, nếu không họ sẽ mang cuốc xẻng ra khắc phục lập tức. Dân làng Thị có truyền thống mến khách mà. Với những người đi xa trở về càng quý. Tân khoát tay: - Thôi, khỏi phiền. Ô tô nổ máy. Nó chưa kịp quay mũi thì cô gái kêu lên: - Bà con ra kia rồi chú ơi! Bà con ra kia rồi! Quả thế thật. Có tới mấy chục người mang cuốc, xẻng, vác cả những tấm ván hối hả từ phía cổng Hột chạy tới. Hình như họ thấy xe sắp quay mũi nên vừa gọi vừa lấy tay làm hiệu. Đại tá cũng vung tay vẫy chào những người thân đang kéo ra nghênh đón. Người ta sững sờ gặp nhau. Anh Nguyễn Văn Thùy, bạn du kích của Tân cứ nắm chặt tay người trở về nhắc đi nhắc lại: - Cả làng tưởng có cán bộ tỉnh về thăm. Hóa ra ông! Về nghỉ hưu như trong thư báo trước đây hả? Nhưng không phải là ngồi rung đùi mặc kệ mọi sự đời đâu nhé. Đang điên đảo cả. Ông về góp một tay nắn dây cương cho https://thuviensach.vn ngựa dù có bất kham cũng phải vào khuôn phép. - Đột ngột Thùy quay sang mắng con gái - Con này vô tích sự. Thấy chú ấy mà không chạy về gọi dân làng. Cô gái cãi: - Chú ấy chẳng nhận ra con. Ông bố trừng mắt: - Nhận ra mày làm sao được. Lít nhít một đàn một lũ vừa mới lớn lên - Đột ngột Thùy lại quay sang Tân - Nói chú về đúng lúc không phải động viên suông đâu. Dân làng đang cần một người như chú cho ý kiến về đường đi nước bước. Cả chi bộ và dân nhất trí đề nghị với xã, với huyện, với tỉnh xem xét lại đội hình hợp tác xã toàn xã. Có ai đời giữa thanh thiên bạch nhật mà con buôn đến lấy không lợn của dân mang đi do ông trưởng cửa hàng đứng ra chỉ trỏ. Rồi ruộng bỏ hoang. Hồ ao trong vắt và loãng doãng bèo tây. Cây cối hai bên đường trụi sạch. Những lần trước chú về có bao giờ thấy tình trạng như thế này chăng? Tân im lặng, Thùy say sưa tiếp: - Một đoàn đại biểu nhân dân đã lên huyện và lên tỉnh. Cấp trên tiếp đón lịch sự và chăm chú nghe chuyện của làng. Ở huyện có cả bí thư và chủ tịch cùng tiếp. Các vị hứa sẽ về thôn gặp dân tìm hiểu tình hình. Ấy thế cho nên cái xe của chú làm chúng tôi tưởng là quan tỉnh quan huyện. Hai người bạn du kích ngày xưa đi bên nhau. Họ mải miết chẳng để ý đã qua khu Lò Gạch từ bao giờ. Chuyện cách đây bốn mươi năm, chuyện đang diễn ra hàng ngày xen kẽ nhau, ăn nhập với nhau làm cho hai người phút chốc tưởng như nó chẳng hề cách đoạn thời gian gì cả. Thùy kể: https://thuviensach.vn - Cụ Tuần mệt. Ông cụ thế mà thọ. Lại vẫn còn minh mẫn nữa. Gần chín mươi tuổi đầu mà không lẫn một đứa nào trong đám con, cháu, chắt, chút hàng đàn. Bữa trước tôi tới thăm cụ vẫn nhắc lại chuyện cái hầm bí mật trong trận càn Con Cắt. Hôm ấy ở dưới hầm có hai đứa mình với cô béo tên là Tèo nhỉ. Giờ đây cô lấy chồng xa rồi đi biệt tăm đâu chẳng biết nữa. Giá bọn lính GM liều mạng xuống tăm hoặc giả ông cụ khai báo thì chúng mình đi đứt. Chúng đánh ông cụ thừa sống thiếu chết nhưng người cứ một mực du kích Việt Minh không có đứa nào dưới đó. Tân hỏi: - Nghe đâu con cụ Tuần là thằng Ưng dùng ruộng hợp tác xã cho phát canh thu tô phải không? Thùy mỉm cười ngạc nhiên: - Sao chú biết chuyện đó nhanh thế? - Con anh kể. - Cái Loan à? - Phải! Thì ra nó tên là Loan. Tôi nhớ rồi. Giọng Thùy xa xăm lưỡng lự: - Có chuyện ấy thật. Nhưng đừng vội trách nó vì chưa chắc đã hoàn toàn như thế. Với lại ruộng đã bỏ hoang thì bằng bất cứ biện pháp gì để nó đẻ ra thóc ra gạo đều quý cả. Cứ tạm cho rằng nó đã ngồi không ăn hớt mấy tạ lúa, nhưng chẳng có mấy tạ lúa ấy thì cũng chẳng có mấy tạ lúa nộp nghĩa vụ và chẳng có bao nhiêu sản phẩm khác cho gia đình cày cấy. Thử cân nhắc xem đằng nào lợi hơn. https://thuviensach.vn Tân hơi hoang mang. Anh biết mình đang đứng trước những vấn đề phức tạp của làng. Hồ ao bỏ hoang là một tội, cây cối chặt trụi không thèm trồng lại là một tội. Ruộng đất để hóa là một tội. Nhưng cho phát canh thu lời tưởng cũng là một tội mà trong trường hợp này vẫn có người đang bênh vực nó. Xem ra có lý. Thà có người ngồi không ăn hớt còn hơn ruộng đất chẳng mang lại gì cả. Nghĩa là người ta đang muốn đi tới cái đích làm ra của cải bằng mọi giá. Những ngày trước kia mà nghe chuyện kiểu này anh cũng chỉ ào đi bởi lẽ anh lại biền biệt chẳng biết ngày về. Giờ đây khác. Anh còn gắn bó với làng chẳng phải chỉ bằng tâm huyết mà còn cả thời gian, cả cuộc sống, cả những phiền muộn lo toan. Anh ngỡ ngàng. Trên chiến trường nước bạn Campuchia anh có nghe nói đến những mâu thuẫn vừa phát sinh trong những hợp tác xã nông nghiệp. Và đến cánh đồng làng, anh thấy cây cối bị chặt, thấy hồ ao loãng doãng những đám bèo tây, nhưng ruộng bỏ hoang với phát canh thu tô thì quả như có tiếng sét nổ giữa trời quang mây tạnh vậy, hoặc như loạt bom rơi làm chết bao nhiêu người giữa cảnh thanh bình. Bom ấy từ đâu bay tới? Ai ném? Tân bâng khuâng bước đi làm người bạn thấy như mình có lỗi. Họ đứng lại nhìn quanh. Cổng Hột là đây nhưng những người mới lớn không thể hình dung ra cái cổng bằng đá ngày nào. Ao Cổng Hột. Ngõ Cổng Hột. Ngoài kia là đống Cổng Hột của một thời thả diều chăn trâu, đã không còn nữa. Nay là nhà với nhà. Làng xóm đã phình ra. Rồi đến đống Ốc chon von ghi dấu tích người Tàu yểm của. Tất cả những thứ đó bây giờ chỉ còn lại trong ký ức người già, còn các thế hệ trẻ nghe lại như thưởng thức chuyện đời xưa. Ao Cổng Hột ngày xưa của một gia đình giàu có chuyên thả cá mè, cá lớn rất mau vì có nhiều nước màu từ các cánh đồng đổ tới. Giữa ao là những bụi trà gai cho cá cọ mình. Chiều chiều trẻ mục đồng về tới cổng Hột là cho trâu xuống tắm. Trâu bao giờ cũng thải ra chất cặn bã của cỏ cùng với mồ hôi, cùng với các con bọ trên mình làm mồi cho cá. Giờ đây vẫn là cái ao ấy nhưng chỉ thấy bèo. Những bông hoa bèo Nhật Bản tim tím ngơ ngác giữa mặt nước trong. https://thuviensach.vn Đại tá không đi tiếp được vì người người kéo đến. Ai cũng vui. Ai cũng mừng. Ưng từ trong nhà ai đó ngay xóm Cổng Hột lật đật chạy tới: - Anh Tân! Chúc mừng ngài sĩ quan trở về. Lúc đầu họ cứ bảo là bí thư huyện ủy hay cán bộ tỉnh. Tôi cũng toan ra đón nhưng mắc chút việc. Anh về hóa lại hay. Cả làng đang cần anh, rẽ vào đây đã, rẽ vào đây. Về nhà với chị ấy và các cháu chậm tí chút chấp làm quái gì. Tân lưỡng lự. Anh hết nhìn Thùy lại ngớ ngẩn ngó quanh. Nửa muốn vào, nửa chờ đợi tính toán xem có nên không. Ưng ào ạt: - Vào đi! Anh kiêng sao? Từ xưa chưa có người nào bê cứt trâu vứt vào cổng ngõ này cả. Dòng người cuốn vào nhà. Từ sáng họ đã tập họp tại đây bàn bạc về bức thư gửi cho bà con thôn Cao nói về ruộng đất. Thấy có xe con đỗ ngoài chùa Mận họ đã đinh ninh cán bộ trên tỉnh trên huyện về theo lời mời của làng. Bà con muốn cấp trên trực tiếp về xem cung cách làm ăn của mình và nghe họ phát biểu nguyện vọng. Việc đại tá hoàn thành nhiệm vụ trở về có đột ngột song càng làm họ vui hơn. Dân làng đang cần có một cố vấn để bà con hỏi ý kiến. Người ấy phải gắn bó máu thịt với làng và phải từng trải sự đời. Tân chính là nhân vật bà con mong đợi. Không ai khác ngoài anh có thể đưa ra những ý kiến hợp lòng dân làng Thị lúc này. Mọi người ngồi xoay tròn trên giường trên chiếu. Chiến sĩ lái bị các cô gái trẻ cùng đoàn thiếu nhi vây quanh ngay đầu mũi ô tô dưới bóng tre xanh rờn. Trong nhà, Tân đang vui vẻ chuyện trò nhưng lòng gợn những băn khoăn. Anh hiểu không thể nào sống an phận được và anh cũng không muốn thế. Cuộc đời anh từ hôm nay sẽ gắn bó chặt chẽ với xóm với làng. Tiếng nói của anh hôm nay phải là tiếng nói của làng. Đột nhiên câu hỏi lóe ra trong anh: Lỡ dân làng không đúng thì sao? Người ta có thể cục bộ lắm https://thuviensach.vn chứ? Người ta có thể vì quyền lợi của riêng mình hay của làng mình mà quên đi cái nhìn bao quát hơn, thậm chí có thể quên cả lẽ phải lắm chứ? Ưng hào hứng tuyên bố: - Thằng La lính nghĩa vụ về hưu non anh nhớ chứ? Nghe đâu nó làm quản lý quân nhu gì đó và bị đuổi cổ khỏi Đảng vì tội tham ô. Người ta đã chiếu cố cho nó về nghỉ theo chế độ. Luồn lách thế nào nó chiếm được chân cửa hàng trưởng hợp tác xã mua bán và được kết nạp Đảng lần nữa. Nó ăn chặn của dân rất trắng trợn. Xe cúp chạy vù vù. Vụ bán lợn cho thực phẩm huyện vừa rồi chắc chắn vớ bẫm. Tân im lặng. Những câu đó nhói vào tim anh. Anh chưa tin Ưng lắm vì có người bảo Ưng lợi dụng quản lý lỏng lẻo của hợp tác xã đem ruộng đất phát canh thu tô. Nhưng lập luận của Ưng về thằng La thì làm sao bác bỏ được. Chính anh đã cùng mọi người nhất trí khai trừ La ra khỏi Đảng trong phiên họp của thường vụ Đảng ủy sư đoàn. Tham ô là một tội không thể nào tha thứ. Nhưng rồi chính anh cũng đề nghị không tước quân tịch mà giải quyết cho về mất sức. Ở sư đoàn người ta đồn ầm lên rằng anh đã nể đồng hương đồng khói bênh che cho La. Anh cho rằng mình đáng ra không phải bị phê bình như thế. Anh muốn mở đường cho một con người. Anh có ngờ đâu con người ấy giờ đây sẽ lại chạm trán với anh. Anh day dứt và phảng phất buồn. Tân chưa kịp phát biểu ý kiến thì mọi người nghển cổ nhìn ra và xôn xao reo gọi. Tiếng Loan kêu rõ to: - Chúng cháu không cho đón chú ấy đâu. Mặc kệ. Bố cháu bảo chú ấy phải ở đây uống rượu với làng. Mai chú ấy mới ra khỏi nơi đây được. Cô cứ về đi! https://thuviensach.vn Người đàn bà tìm chồng xăm xăm bước lên hiên làm tất cả reo hò ầm ĩ. - Khiếp! - Chị nói trống không - Chẳng về nhà mà lại rẽ ngang rẽ tắt. Chả ai nghe được ai nói gì nữa. Vỗ tay. Gào thét. Tiếng người lớn. Tiếng trẻ con. Vui vẻ. Ào ạt. Tân đứng lên bước theo vợ xuống sân. Mọi người tiễn hai vợ chồng ra chỗ xe ô tô đang đậu. https://thuviensach.vn VỀ TRONG MƯA BÃO Tô Đức Chiêu www.dtv-ebook.com Chương 2 Về nhà hôm trước, hôm sau Tân đã muốn mang giấy sinh hoạt tới nộp cho Đảng ủy xã. Vợ anh bảo chẳng đi đâu mà vội nhưng anh cứ vội. Anh quen với sự dứt khoát và khẩn trương rồi. Anh muốn người ta làm thủ tục cho kịp để sớm tham gia sinh hoạt ở địa phương. Lúc ấy chừng chín giờ. Tân vừa ra khỏi trụ sở Đảng ủy xã thì một chiếc cúp màu xanh cánh trả đỗ xị ngay trước mặt. Một thanh niên hồ hởi chìa bàn tay ra cho anh. Thanh niên mặc quần tuýt-xi len, áo bu-dông Đức, giày thể thao Tiệp Khắc và nước da khỏe mạnh khiến đại tá mặc dầu biết rõ ai rồi vẫn ngẩn ngơ mấy giây đồng hồ. - Mừng quá! Nghe tin anh về nhưng chưa kịp tới thăm. Giờ anh phải rẽ vào chỗ em. Đừng khó khăn làm gì anh ạ. Thời gian của anh bây giờ là vô tận, ngoại trừ trường hợp chị ấy có thể khống chế một phần nào đó. Vào chỗ em đi. Vào đi. Em phụ trách toàn bộ các cơ sở tín dụng và cửa hàng mua bán xã. Tân lưỡng lự. Anh hiểu quá rõ về La những ngày ở bộ đội và vừa rồi đã nghe Ưng nói thêm về La từ ngày nghỉ mất sức. Thực lòng anh tưởng La sẽ thù mình. Bởi vì La thừa biết một trong những lá phiếu đòi khai trừ La ra khỏi Đảng là của anh. Anh đã tính gặp La sẽ được thấy một khuôn mặt khác hẳn kia, một sự nhăn nhó, trách móc. Thái độ vồn vã của La ít nhiều làm anh yên tâm và phần nào xúc động. La cứ đạp cần khởi động cho xe nổ máy và giục: https://thuviensach.vn - Lên đi anh! Lên đi! Cửa hàng gần đây. Em chỉ phóng là tới. Bà chị chẳng đến nỗi lại quy định cho anh chỉ được lên xã nửa giờ hay bốn, năm mươi phút. Anh cứ chơi xả láng với em cả ngày hôm nay cho bõ sự đời. Vất vả bốn mươi năm chẳng lẽ bây giờ... - Ừ, tất nhiên chẳng ai quy định cho mình đi bao lâu. Nhưng lát nữa bà con thôn ta sẽ họp bàn về tình hình ruộng đất. Họ có ý mời mình! - Ôi dào! Anh không về nhẽ thường họ bỏ họp chắc? Các vị ấy cứ họp liên miên. Anh tha hồ dự. Em chỉ sợ anh không còn sức. Mà có khi em sẽ cùng về thôn với anh. Em cũng dự bàn một buổi xem sao. Bà con bảo em mải mê đánh quả trên xã, trên huyện quên cả xóm thôn. Quên thế quái nào được anh nhỉ. Ngồi lên anh. Ngồi lên! Tân vừa ghé mông vào đệm êm êm thì La phóng vút như là cất cánh vậy. Tới trước cửa hàng hợp tác xã mua bán anh ta bấm còi như làm hiệu và cho xe chậm lại. Nhưng không đỗ, La đột ngột tăng ga cho con chim màu xanh cánh trả lao qua đánh loáng và tới cửa hàng ăn uống gần đó. Chiếc xe không thèm đỗ ở phía trước mà phóng qua cổng ngách vào sân trong. Mấy cô gái líu ríu chào. La hớn hở: - Các em! Đây là sếp của anh! Bốn mươi năm cầm súng nhưng nhờ trời sếp vẫn giữ được thân thể cường tráng - Giọng La bẹt ra - Quả thật nom anh chỉ như ngoài bốn mươi một tí. Các em ơi, cho chút gì nhậu nhẹt chứ! Tân nhìn mấy cô gái tíu tít mà phát hoảng. Anh tìm cách tháo lui nhưng La cứ ào đi: - Chết thật! Chẳng lẽ gặp lại nhau mà anh không thèm uống với em một chén hay sao. Em biết anh là người rất chuẩn mực nhưng em cho rằng không phải vì thế mà không có quyền vui với nhau. Anh không uống nhiều https://thuviensach.vn thì uống ít. Anh không uống ít thì anh ăn. Em biết những ngày chịu xét kỷ luật khi còn trong quân đội, không có anh em đã bị loại ngũ như chơi. Anh cứu vớt em. Anh phải cho phép em được nói mấy lời tình nghĩa chứ. Tân ở thế rất khó xử. Thực thì anh có mủi lòng. La đã khơi dậy tình cảm bao dung tha thứ ở anh. Nhân viên cửa hàng mang thịt gà, giò, chả, bánh đa nem và không phải rượu mà là bia chai. La biết mình đã thắng, vui vẻ hỏi như bông đùa: - Trúc Bạch chính hiệu đấy chứ? Một cô gái nguýt rõ dài và nói: - Vẽ! Dễ thường chúng em đổ nước giếng vào chai chắc? Cần gì nữa không anh? La hăng hái: - Tạm thời đủ. Cần anh sẽ gọi. Cám ơn các em! Nút chai mở. Bốp! Bốp! Bia rót ra cốc sàu sàu trào bọt. La nâng cốc cao ngang trước mặt: - Chạm nào anh! Chúc mừng anh hoàn thành nhiệm vụ trở về. Chúc mừng chúng ta đã trọn vẹn trở về. Những ngày tháng ở đường Chín - Nam Lào, những ngày tháng ở Ta Keo - Xiêm Riệp, chúng ta không dám nghĩ tới giờ phút vui sướng này. Đại tá ngập ngừng. Anh phần nào lo lắng. Anh nghi ngại sự vồn vã của La. Mỗi lần anh định tìm cách rút lui thì La lại ào ào đưa anh vào cuộc. Nội dung những câu nói của La về anh là thật. Nhưng điệu bộ và nhất là biểu hiện con người này làm anh không yên tâm. Lẽ ra mình phải chối ngay từ đầu. - Anh nghĩ - Giờ đây cốc đã cầm tay. Ăn đã quá dở. Nhưng rút cũng https://thuviensach.vn khó xuôi. Song ngồi đây càng lâu bao nhiêu chắc chắn càng bất lợi bấy nhiêu. Anh uống một hơi và đặt cốc. - Mình xin phép! Mình không uống được nhiều. Cám ơn! Rất cám ơn! Nhưng thông cảm cho mình. La vui vẻ: - Anh ăn vậy. Không uống được thì ăn. Em biết anh ăn khỏe từ ngày còn ở Xiêm Riệp. Ăn đi anh! - La gắp vào bát Tân thịt gà, giò, chả rồi quay vào trong. - Các em ơi, phở! Tân chưa kịp ngăn lại thì tiếng dạ ran từ quầy hàng vọng tới. Đánh loáng phở đã mang ra. Hơi bốc nghi ngút. Những lát ớt mỏng vàng tươi trang điểm cho những hành tây, thịt gà xé và giò lụa thái tăm xếp trên mặt nước sánh ngậy. Tân ăn. Ngon quá. Mà sao cứ muốn nghẹn. Phở hết, anh đứng hẳn dậy mặc cho cà phê mang ra. Tân kiên quyết bước về phía bàn nước và cầm lấy que tăm. Thái độ ấy cảnh tỉnh La. Chủ nhiệm cửa hàng xã bước tới và giọng nghiêm chỉnh hơn: - Anh nghiêm khắc quá. Anh nghiêm khắc với mình và cả với bọn đàn em. Khó ai có thể buộc anh quá giới hạn mà anh tự chọn. Gần anh em hiểu. Anh đã sống bốn mươi năm như một ngày. Chẳng lẽ mọi sự biến đổi mà tính cách con người ta cứ yên vậy sao? Anh đã từng giảng giải rằng nhận thức là một quá trình vận động, chẳng lẽ không đúng trong trường hợp này hay sao? Tân thoáng sững sờ như người đuối lý. Tranh luận lúc này bất lợi và không đúng chỗ. Anh nhăn mặt thanh minh: - Thực tình mình bận. Mình đã hẹn với bà con nhanh nhanh về dự họp làng. Ông về trước. Ông nắm chắc tình hình. Ông trao đổi xem mình nên hành động như thế nào? https://thuviensach.vn La nói buông thõng: - Anh chẳng cần quan tâm xem mình nên hành động như thế nào cả. Sau bốn mươi năm ra đi giờ đây anh hoàn toàn có quyền nghỉ ngơi. Anh chẳng phải tham gia gì hết ngoài họp chi bộ, thực hiện đúng điều lệ. Ai bắt bẻ được anh nào? - Tất nhiên chẳng ai bắt bẻ. Nhưng chẳng lẽ mình đứng ngoài lề cuộc sống của làng? - Thế anh định làm gì? Đi cày à? Anh không còn sức đâu. Làm bí thư hay chủ tịch xã chăng? Người ta chưa bầu. Vả lại tình hình thôn xóm giờ đây cũng rất khác với thời anh ra đi. Dân bây giờ sẵn sàng chồm lên vít cổ anh xuống nếu anh là chủ tịch mà làm phật ý họ. Và nghe họ lý sự thú thật cứ điên cả đầu óc. Họ viện ra nghị quyết này nghị quyết nọ, chỉ thị này chỉ thị nọ, điều luật này điều luật nọ. Rồi bí thư tỉnh phát biểu ra sao. Rồi xã luận báo Nhân dân ngày ấy, tháng ấy thế nào. Nghĩa là có khi anh vái lạy họ cầu được yên thân cũng không xong. Tân nhìn vào một điểm xa tắp trong không trung: - Ông đề cập đến nhiều vấn đề lý thú đấy! Nhưng dịp khác ta bàn tiếp. Giờ mình phải về! - Anh đi bộ à? - Đi bộ. La lại xăng xái: - Em chở anh! Chỉ một phút tới nơi! Em thăm cụ Tuần luôn thể. Nghe đâu cụ mệt lắm. Ngần ấy tuổi đời khó qua khỏi trận ốm này. https://thuviensach.vn - Phiền ông quá. Mình bước cho khỏe. Mười lăm phút chứ mấy. Vừa đi vừa ngắm cảnh làng xóm luôn thể. Chủ nhiệm hợp tác xã tín dụng kiêm trưởng cửa hàng mua bán xã cười vang: - Chao ơi, em lầm! Thì ra ông anh còn thơ mộng lắm. Ngắm cảnh xóm làng? Ai chà chà! Chuyến này không khéo ông anh làm thơ đăng báo chứ chẳng phải đùa. La nói và dắt xe tới, nổ máy: - Anh ngồi lên! Em làm xế. Giờ đây đâu phải lúc rèn luyện. Chẳng lẽ anh còn ao ước gân cốt cứng cáp như thời trai trẻ chắc? Qua rồi anh ạ. Qua rồi! Đánh loáng con chim màu xanh cánh trả đỗ trước ngõ nhà cụ Tuần. Tân nhận ra ngay những cặp mắt sững sờ nhìn thấy anh đi cùng cửa hàng trưởng. Có người không giấu được sự kinh ngạc. Có người nói rõ to như thanh minh hộ anh nhưng ai nghe cũng hiểu đằng sau đó là sự móc mỉa lộn ra ruột gan: Cùng đơn vị với nhau có khác. Một ê kíp đẹp! Tân hiểu rõ mình hố, đã vậy La lại cứ nấn ná ngoài ngõ và xăng xái cố tìm cách nói chuyện với anh. La không vào thăm cụ Tuần. Anh nhắc tới ý kiến ấy, La vẫn lờ đi như điếc. Rõ ràng La muốn chứng tỏ cho mọi người biết đã mời anh đi ăn, đã chở anh về đây, đã thân thiết như những bạn chiến đấu chí tình gặp lại. Anh định quay vào ngõ thì La nhanh như chớp chìa bàn tay ra: - Anh vào không bà con đợi. Em xin phép. Em phải có mặt ở cửa hàng và tới thăm cụ Tuần sau vậy. Rỗi rãi tới chỗ em chơi. Một lần nữa Tân hoàn toàn miễn cưỡng chìa bàn tay ra. Mặc cho anh lơ đãng, La cứ nắm bàn tay ấy thực chặt. Tân không để ý xem La nổ máy https://thuviensach.vn chiếc xe ra sao và có quay nhìn mình không. Anh bước vào ngõ như chạy trốn khỏi nơi ma thiêng quỷ dữ. Gặp Thùy ra đón anh cười. Cái cười gượng làm mặt anh nóng ran. Thùy hỏi đánh bốp: - Chú đi với thằng ấy đấy à? Tân hơi phật ý: - Chúng tôi cùng đơn vị. Giọng Thùy thân mật: - Chú ơi. Chú cùng đơn vị với hắn là thời đánh bọn Pôn Pốt ở Campuchia ấy chứ. Giờ đây không còn thế được đâu. Hắn có con đường riêng. Đó là sự lật mặt với xóm với làng. Chú cứ tin là dân làng rồi đây sẽ lôi hắn ra trước vành móng ngựa. Tân hỏi thăm dò: - Có bằng chứng để kết tội anh ta không? Thùy khẳng định: - Một nghìn dân làng này làm chứng. Ai cũng muốn kết tội hắn. Rồi chú sẽ biết. Bữa nay chú thăm cụ Tuần luôn thể. Thấy chú, cụ mừng phải biết. Ông già chẳng hiểu có qua cơn hồng thủy chướng giật này không? Nhà cụ Tuần mới xoay lại theo hướng đông chứ không phải hướng nam như anh về lần trước. Bốn gian khang trang, tường xây, lợp rạ, cửa sổ quét sơn xanh. Con sông Cửa Đình chảy từ cầu Mè, qua bờ Hồng, lượn lên Ba Tòa, tới Miễu dưới, ngang qua cửa Đình và trước nhà cụ Tuần rồi mới ung dung trôi nước về Cầu Kết, qua chùa Trỏ, sang Ba Đông. Ngồi ở nhà cụ Tuần nhìn ra anh cứ nhớ mãi một thời son trẻ. Những năm ấy địch đóng https://thuviensach.vn đồn bốt dày đặc vùng địch hậu Liên khu Ba và bọn tề điệp phản động nổi lên như rươi. Đơn vị lính dõng đóng ngay trong nhà thờ Ba Đông bên kia chùa Trỏ. Một đêm khuya ta tổ chức tuyên truyền quấy rối. Cụ Tuần mà lúc ấy mọi người còn gọi là ông Trương - tìm gặp Tân bên một hàng rào râm bụt. Ông Trương hỏi thẳng: - Chú! - Hồi ấy người ta tự nhiên hay gọi người ít tuổi hơn mình như vậy - Là thanh niên trung kiên hả? - Vâng! Cháu vừa được kết nạp. - Tuyên thệ chưa? - Rồi ạ! - Vậy thì thế này nhớ. Đây là nhiệm vụ quang vinh đất nước giao cho chú. Chú biết là đêm nay, vào đúng canh ba, tất cả nhà trong làng phải mang thúng, mủng, mâm, nồi, thùng, chậu ra sân gõ vang. Nhà ai không có những thứ trên để gõ thì hò hét, kêu la: Ối làng nước ơi! Ối các ông các bà ơi! Việt Minh! Việt Minh đông quá! Chú có biết để làm gì không? Tân trả lời ngay: - Để làm cho bọn đồn bốt phản động hiểu rằng, giữa vùng chúng kiểm soát quân ta vẫn đi về hoạt động. Ông Trương vui vẻ: - Chú nói phải. Ta gọi là đại náo! Giống như những năm trước chú còn bé ta đi quấy rối bốt Phương Điếm ấy mà. Đêm hôm ấy họ mang chiếc loa và một loạt bài phát thanh được nhớ trong đầu lội tắt qua sông Cửa Đình sang chùa Trỏ. Bốn mươi năm đã qua. https://thuviensach.vn Con sông như bé lại. Làng Ba Đông bây giờ chẳng còn đồn bốt. Chuyện ngày xưa nghĩ rất buồn cười mà sao thân thiết đến thế. Cụ Tuần ho khục khặc rồi nắm lấy tay anh: - Cháu ra ngoài họp với dân làng đi. Bà con đợi. Cả làng trông chờ ý kiến của Tân. Chủ tịch xã là người làng này nhưng không có mặt. Tự nhiên Tân thấy mình có thiếu sót là vừa rồi không rẽ qua trụ sở Ủy ban. Tay này còn chưa kịp ra đời khi mình đã lên đường nhập ngũ. Các cụ trong làng có người bảo rằng thằng Hoàng vắt mũi chưa sạch. Nhưng Hoàng cứ làm chủ tịch. Hắn làm tốt hay dở các cụ đều nhìn qua lăng kính xem có bênh vực bà con làng Thị hay không. Tân cho rằng như thế là bất công. Chủ tịch xã có đến thăm nhà hôm anh mới về nhưng anh chưa hiểu người đại diện chính quyền xã nhìn nhận và đánh giá như thế nào về thực trạng của làng. Do đã chuẩn bị trước, Thùy đứng lên trình bày trước dân làng những vấn đề cần đưa ra bàn bạc và xử lý. Tân về hưu được mời ngồi trước bàn chủ tịch hội nghị. Cạnh đó là Loan, con gái lớn của Thùy, trắng trẻo và những ngón tay búp măng như tiểu thư thành thị ghi chép lia lịa. Cô biểu diễn tư thế thư ký của mình như một diễn viên xiếc: nụ cười nửa miệng, con mắt nhìn đời mơ màng như mơ như tỉnh. Cuộc họp hôm nay và cương vị của cô hôm nay tựa như một sinh hoạt giải trí hơn là bàn bạc nghiêm chỉnh. Người vẫn lục tục kéo đến. Có người về nhà cho lợn ăn, hoặc xay xong cối thóc rồi trở lại họp bàn như vẫn dự liên tục từ đầu. Cụ Tuần húng hắng ho và thỉnh thoảng nói vọng ra nhưng chẳng mấy ai để ý xem cụ nói gì. Tân im lặng suy nghĩ. Anh thấy những vấn đề của làng phức tạp quá và tuy không phải đổ xương đổ máu nhưng nan giải chẳng kém gì những https://thuviensach.vn năm tháng bị kìm kẹp trong lòng địch. Lúc bấy giờ muôn người như một, giàu hay nghèo, đói hay no, trai hay gái, già hay trẻ, một lòng một dạ hướng về kháng chiến, hướng về Cụ Hồ. Giờ đây cách nhìn nhận đa dạng quá, phương pháp xem xét phức tạp quá và người ta hành động theo nhiều chiều, đôi khi lệch pha nhau. Tân biết hợp tác xã nông nghiệp làng Thị ra đời từ những năm đầu 1960 trong cao trào hợp tác hóa. Khi ấy còn đóng quân ở Vĩnh Phú anh đã luôn có dịp về làng. Những năm làm ăn thịnh vượng và đời sống đầy lạc quan nhiều khi bồng bột và lãng mạn đó cũng đã qua đi. Đến lượt hợp tác xã vượt khỏi quy mô thôn với bao sóng gió lúc vượng, lúc suy. Hôm nay đây vẫn là đội hình hợp tác xã toàn xã nhưng rắm rối, đến khó gỡ vì tích tụ lâu ngày bao mâu thuẫn trong nội bộ của xã, của làng. Đột ngột một cô gái tên là Cúc đứng lên chất vấn: - Thưa chú, chú cho cháu hỏi, nông dân có được làm giàu không ạ? Tân nhìn cô gái như nhìn đứa con đã vượt qua đầu bố nó cả về chiều cao cùng sự tươi mát trong tư duy và sự nhạy cảm với đời sống hàng ngày. Anh còn đang cân nhắc trả lời thì Thùy đã tuyên bố: - Được quá đi chứ! Cô gái cứng cỏi: - Sao có người nói nông dân làm giàu là trái với đường lối của Đảng? Thùy bực bội cho rằng cô bé này đã chen ngang vào nội dung nghiêm chỉnh của hội nghị: - Bậy! Đứa nào bảo thế? Cô học được ở đâu cái lối nói xưng xưng như thế? Cô đến là ngỗ ngược. https://thuviensach.vn Nhưng Cúc không quan tâm lắm tới thái độ bực tức của Thùy. Giọng cô trong veo: - Cháu không hỏi chú. Là cháu hỏi chú Tân kia! Bà con đồng thanh hưởng ứng: "Phải đấy, anh Tân cho ý kiến đi". Tân đứng dậy. Tự dưng anh thấy vị trí của mình trở nên trang trọng. Rõ ràng ý kiến của anh lúc này mang tính định hướng cho bà con. - Ngồi xuống đi, cô bé! - Giọng anh thân mật - Theo tôi biết thì Đảng ta chưa bao giờ nói nhân dân ta không được làm giàu cả. Có điều nếu làm giàu bằng cách ăn cắp hay bóc lột như địa chủ ngày xưa thì không được. Tôi ủng hộ làm giàu. Nhưng tôi không cho phép làm giàu không lương thiện. Cúc vừa ngồi xuống lại đứng lên ngay: - Có nghĩa là làm giàu bằng hai bàn tay lao động cần cù và khối óc minh mẫn của mình thì được chứ ạ? Một số người tỏ vẻ khó chịu vì thái độ của cô gái. Nhưng Tân vui. Anh hỏi lại: - Ý cô muốn nói tới sự năng động trong tư duy phải không? Cúc reo khẽ: - Vâng! Chú hiểu thế là đúng ý cháu - Rồi cô cất cao giọng như được ủy quyền thay mặt dân làng đưa ra lời tuyên chiến. - Để hoang hàng loạt ao hồ có phải là tội không? Cây cối hai bên đường chặt hết chẳng buồn trồng lại có phải là tội không? Dân đang đói, tỉnh và huyện phải cứu tế mà xây dựng hội trường tốn tới mấy triệu đồng có phải là tội không? Bóc lột các đơn vị thủy lợi trên công trường 202 có phải là tội không? Bán khống lợn https://thuviensach.vn hơi để xà xẻo có phải là tội không? Và điều này mới tệ hại, hô hào dân vào tận Long An, Lâm Đồng lập vùng kinh tế mới hết sức tốn kém nhưng lại bỏ hóa mười mẫu đồng Mè từ mấy năm nay có phải là trọng tội hay không? Cô bé Cúc đã khơi đậy nỗi bất bình của tất cả người dân làng Thị. Người ta không thèm nhìn nhau xem có ai giơ tay không nữa. Người ta ào ạt đòi được trình bày ý nghĩ của mình. Người ta tố cáo những cán bộ à uôm không làm tròn phận sự. Người ta đòi phải xem xét đội hình hợp tác xã toàn xã để đưa về quy mô thôn như ngày xưa. Chúng tôi sẽ nộp thuế nhanh. Bà con đồng thanh tuyên bố - Chúng tôi sẽ thực hiện đầy đủ các khoản nghĩa vụ. Chúng tôi chỉ đòi làm ra của cải ấy. Người ta tố cáo một số cán bộ lãnh đạo xã và hợp tác xã quy mô toàn xã đã dựa vào thế đông nhân khẩu gấp ba của làng Cao mà coi làng Thị như cái trại của mình. Hợp tác xã quy mô toàn xã đã đẩy tình trạng xáo canh ruộng đất gây nên những thua lỗ và mang tính cục bộ. Cánh đồng Mạn Điền bên chùa Dền là đất làm giả ăn thật, làng Cao đã lợi dụng sự ít ruộng của họ để được quyền canh tác. Nhưng để xem ra khách quan và công bằng, họ nhận làm thêm mười mẫu đồng Mè bên kia sông Bờ Hồng mà họ phải qua hết cánh đồng làng Thị mới tới được. Làng Thị đồng ý. Thế là họ chỉ làm đất thục điền của cánh đồng Mạn Điền còn mười mẫu đồng Mè làm được chăng hay chớ rồi bỏ không. Bà con kêu dữ, xã bèn giao cho đoàn thanh niên lao động làm quỹ. Đồng trũng. Cấy muộn. Vụ chiêm năm ngoái mất trắng. Lại bỏ không. Năm vừa rồi anh Ưng con cụ Tuần xin được ba mẫu nói là cấy nhưng đã giao cho dân làng Mè và lấy lộc, bị người ta tố cáo là phát canh thu tô. Anh Ưng có dự họp. Anh trình bày với dân làng: - Tôi không phát canh thu tô. Ai tố cáo tôi phải có chứng cứ. Mấy người làng Mè cấy cánh ruộng ấy có đến thăm gia đình tôi nhưng không hề mang thóc tới nộp sao lại gọi là phát canh thu tô? Một bác nông dân đứng lên đốp luôn: https://thuviensach.vn - Nộp bằng tiền thì ai biết? Hả anh cố nông muốn trở thành địa chủ? Anh Ưng bực bội. Anh chưa biết trả lời sao thì Cúc đã đứng dậy: - Cháu xin nói! Cháu chưa biết anh Ưng có nhận tô hay không và nhận mức bao nhiêu nhưng cháu nghĩ thế này: anh có nhận cũng không đáng tội khi người ta còn bỏ hoang mấy mẫu. Đất đã cho ta thóc. Còn bỏ hoang thì đất chỉ cho ta cỏ dại. Có người vỗ tay. Ưng hoan hỉ và hăng hái bào chữa cho mình: - Phải đấy! Tôi nào ngồi không hưởng lợi như địa chủ ngày xưa ngồi mát ăn bát vàng. Muốn ăn là phải làm. Bố tôi nghèo khổ đã từng dạy như thế. Ngày xưa làng ta... Anh Ưng chưa nói hết câu thì bác nông dân vừa nãy đã cướp lời: - Đổ mẹ nó cái thứ ngày xửa ngày xưa của anh xuống sông Cửa Đình đi. Chỉ nói chuyện bây giờ. Có lấy tô không? Câu trả lời như phát súng cướp cò đơn độc: - Không! Bác nông dân vặn lại: - Người ta bảo là có. Anh nhận bằng tiền? - Người ta là ai? - Là cả làng. - Cả làng thử biểu quyết xem nào? Không một ai biểu quyết. https://thuviensach.vn Cúc lại đứng lên: - Chẳng hiểu sao ta lại cứ bàn bạc cái chuyện lằng nhằng không đâu này. Anh Ưng lấy tô hay không chẳng quan trọng bằng đất ruộng bỏ hoang. Điều đó thật đau xót. Đất không sản sinh ra gì cả, ta lại càng nghèo. Nghèo là nhục nhã! Nghèo là khốn nạn! Mọi người ngẩn ngơ, cô gái nhắc lại: - Khốn nạn! Nghèo là khốn nạn! Bác nông dân chồm lên: - Đồ mất dạy! Mày bảo ai khốn nạn? Mày bảo ai nhục nhã? Mày nói làng xóm như thế mà nghe được sao hả con bé lếu láo kia. Mặt bác nông dân đỏ bừng và bác gầm lên một câu chửi: - Đồ mất dạy! Nhưng Cúc tỏ rõ bản lĩnh của mình: - Đừng gầm lên như thế bác Nham. Lấy thế cao tuổi mà chửi bới bọn sinh sau đẻ muộn phỏng có ích gì. Cháu không bảo bác hay ai khốn nạn mà bảo cái nghèo, cái đói. Những thứ đó là khốn nạn! Bác nông dân là Nham rõ ràng chậm hiểu và có hơi gàn. Bác đỏ mặt cãi: - Vậy mẹ mày giàu hay nghèo? Cúc vươn thẳng người như thách thức: - Mẹ cháu nghèo. Giọng trả lời hằn học: https://thuviensach.vn - Vậy mẹ mày cũng khốn nạn sao? Câu trả lời mới kinh: - Mẹ cháu cũng có sự khốn nạn của cái nghèo. Bác Nham giẫm hai chân bành bạch và hai tay vỗ vào đùi như bỗng dưng bị người ta chọc tiết: - Trời đất ơi! Bà con ngồi trơ mắt ếch ra nhìn con bé nứt mắt mũi kia đang chửi bới cả làng. Cứt lộn lên đầu rồi! Đấm c... vào họp nữa. Đếch hợp tác xã gì nữa là xong hết. Về! Nói vậy nhưng bác Nham vẫn không dám về. Bác có xoay người làm bộ giả cách bước nhưng vẫn đứng nguyên tại chỗ để vài giây sau thì ngồi hẳn xuống. Từ phút này bác im như thóc. Cúc cũng đã ngồi xuống. Nhưng cô cũng day dứt về một điều gì đó. Cô len lỏi đến bên bác Nham kéo kéo vạt áo người có tuổi: "Bác ơi! Cháu có thù oán gì bác hay tội tình chi đâu mà bác chửi!". Bác Nham trừng mắt, rồi bằng cử chỉ đấu dịu của bậc cha chú, bác chửi: "Cút mẹ mày đi! Ông lại cho một cái bạt tai bây giờ!". Mọi người nghe những câu chửi làm lành ấy cười vang. Cúc cũng cười! Bà con đi đúng vào trọng tâm buổi họp là bàn về quản lý ruộng đất của hợp tác xã. Hội nghị thống nhất để hoang đất canh tác phải được xác định là tội không thể dung thứ. Cô bé Loan rất tháo vát trong ghi chép và soạn thảo văn bản. Đánh loáng kiến nghị gửi lên xã và huyện đã được cô chuẩn bị xong. Cô đọc. Mọi người bàn luận sôi nổi. Thêm có. Bớt có. Nhưng ủng hộ vỗ tay nhiều hơn. Tân cùng với Nguyễn Văn Thùy điều khiển chương trình. Anh hiểu thêm về tình hình làng xóm và suy nghĩ nhiều điều. Cúc sỗ sàng nhưng chắc chắn. Lập luận của nó không bắt bẻ vào đâu được. Nếu nói con bé dũng cảm bảo vệ chính kiến của mình kể cũng không sai. Dù có thu nhập bất chính do đứng ra làm khâu trung gian chuyển giao canh tác cũng không https://thuviensach.vn đáng coi là tội so với bỏ hoang. Về khía cạnh nào đó việc làm trái phép ấy còn đem lại sản phẩm cho người. Rõ ràng không thể khuyến khích lối làm ăn kiểu này, nhưng phải căm giận những nguyên nhân hoặc những ai đó chịu trách nhiệm về việc để đất đai hoang hóa. Một nội dung được bàn bạc rầm rộ là cửa hàng trưởng đã nẫng tay trên của bà con kha khá qua vụ làm thủy lợi 202 và bán lợn cho thực phẩm huyện vừa rồi. La đã bám sát rất chắc với một vài cán bộ tha hóa trên đó. Anh ta còn chuyển cả gia đình sang xã để dễ bề hoạt động. Bà con đòi phải phát đơn kiện. Tân im lặng. Anh không áy náy nhiều về việc đi với La khi sáng mà cứ phân vân mãi về một con người. Con người ấy đang bị tố cáo. Nếu lời buộc tội kia đúng thì cũng có nghĩa anh mắc sai lầm là đã cả tin. Anh đã che đỡ để hành vi phạm pháp nảy sinh. Tân chạnh buồn nghĩ tới gia cảnh của mình với gia cảnh La hôm nay. Sự khác nhau đến xót lòng làm cho anh phút chốc trở nên tư lự. Thư ký cuộc họp Nguyễn Thị Loan đưa lá đơn tố cáo tới trước mặt để anh ký tên. Anh nhìn rất nhanh. Những chữ ký xếp thành từng cột: Mười. Hai mươi. Bốn mươi. Tám mươi... Anh ngập ngừng như đau xót cầm lấy bút viết tên mình rồi ký bằng nét mực chân phương. https://thuviensach.vn VỀ TRONG MƯA BÃO Tô Đức Chiêu www.dtv-ebook.com Chương 3 Nhạc quốc thiều trên loa phóng thanh vừa dứt, người ta đã thấy chiếc Honda màu xanh cánh trả của cửa hàng trưởng Nguyễn Văn La lao ngang phố huyện. Chủ nhân cho xe giảm tốc độ rồi rẽ ngoặt vào khu vực cơ quan huyện ủy. Anh dừng trước phòng ở của một cán bộ trong ban kiểm tra lúc này vẫn còn đóng kín. Chẳng cần cân nhắc, anh gõ những đầu ngón tay giòn giã vào mặt gỗ khiến cho người ở trong phải hiểu ngay rằng chỉ thân quen mới làm như thế. Tiếng hỏi vọng ra vui vui như tiếng vang của mặt gỗ: - Nhân à? Người bên ngoài nói vào: - Dậy đi! Nhân đâu mà Nhân. Lúc nào cũng mơ tưởng. Em Nhân lấy chồng rồi! Tiếng nói phía bên trong vang lên cùng tiếng kéo dép lẹp kẹp: - La rồi. Đến sớm vậy. Có việc gì chăng? Khách gọi dồn dập: - Việc hệ trọng. Dậy đi! Bố thì chỉ ngủ là giỏi. Nay mai chết nằm xuống đất tha hồ mà ngủ không ai cấm. Cửa mở. La tự vào trong phòng và hăng hái nói tiếp: https://thuviensach.vn - Đánh răng rửa mặt đi. Chúng ta sẽ tới thăm mẹ Đốp cuối đường lát đá. Cả hai cùng cười. Vui sướng. Họ hoàn toàn hiểu ý nhau khi nhắc đến tên một người đàn bà ở cuối đường phố chính của huyện. Thực ra tên chị ta khác kia nhưng vì góa chồng lại còn xuân sắc, lại hay chớp mắt đưa tình và quá giảo hoạt trong giao tiếp với bạn hàng nên họ gọi như thế thành quen. Chính chị ta không hề tự ái. Chị cười nhăn nhở khi thấy mình được gọi như vậy. Chị bán cháo lòng ở cuối huyện và cái phố độc đáo này lát đường toàn đá tảng chẳng khác đường phố cổ nào đó của châu Âu mà ta biết qua màn ảnh. La và anh bạn công tác ở ban kiểm tra huyện ủy tên là Hân mỗi khi vui hay có việc bàn hệ trọng đều kéo nhau ra quán mẹ Đốp. Cửa hàng còn vắng người. Chuyện họ bàn hôm nay chẳng lo bị lộ. Những câu được câu chăng có lọt vào đầu mẹ Đốp bằng tai này thì chỉ đánh loáng cái đã lọt qua tai kia và biến mất. Với chị ta thì trời trên đầu có sập xuống cũng không quan trọng bằng cửa hàng cháo lòng này mất khách. Người ăn ở cửa hàng của chị bao giờ cũng đông bởi cả sự khéo léo nấu nướng và khéo léo giao tiếp. Người ta đồn rằng chỉ bằng cái liếc mắt chị đã hút được bao nhiêu khách ăn về với mình, không thiếu gì các chủ quán cùng nghề điên đảo với chị để rồi cuối cùng cam chịu thất bại chuyển sang nghề khác hoặc giả cũng là hàng ăn nhưng bán thứ khác. Mẹ Đốp hả hê khi con chim màu xanh đỗ trước cửa hàng của mình: - Hai anh! Lâu lắm mới thấy mặt. Tưởng là bị các em bé mắt biếc nào thu mất hồn vía rồi! La trả lời ngay: - Có một người đàn bà mắt biếc. Là cô đấy. Cô thì còn làm khổ sở nhiều người trong đám đàn ông chúng tôi. Một cái cười mát da mát thịt: https://thuviensach.vn - Thôi đi anh! Bà xã ở nhà chỉ cần nhướng lông mày lại không rúm tứ túc như bị điện giật em chớ kể làm người. Lạ gì thói anh hùng rơm của các anh. Cửa hàng trưởng trợn mắt: - Cô bảo tôi là rơm à? Liệu đấy! Lửa nhóm lên là cô bị cháy khó phương cứu chữa. Hân chưa nói lời nào. Anh chẳng còn ngái ngủ, mà trong mọi trường hợp đối đáp như thế này, anh đều tin tưởng nhường lời cho bạn. La cũng biết dừng đúng lúc không bao giờ đi quá xa để người bên cạnh lu mờ. Hai người tới chọn chiếc bàn kê tận góc phòng. Đứa con lớn mẹ Đốp mang tới phích nước và bộ ấm xuyến pha trà. Nước rót ra. Trong lòng sứ trắng tinh là một chất lỏng vàng sánh như mật ong và những cọng chè chưa chín hẳn xoay xoay như cánh thuyền mắc cạn. Họ cùng nhấm nháp dạo đầu và chép lưỡi và môi đánh sít. Những điếu Hêrô châm lửa lập lòe và từng sợi khói loăn xoăn hiện ra thành muôn hình dấu hỏi. Họ chẳng vội mà cứ im lặng tận hưởng sự tê mê của khoái lạc. Rồi đồ ăn thức nhắm mang tới. Rượu rót ra cùng với những đĩa lòng lợn bốc hơi nghi ngút, những bát tiết canh mặt rắc đầy lạc rang giã nhỏ. Họ hấp háy mắt reo vui và chạm chén. Về tuổi đời, họ xấp xỉ nhau. Về tuổi quân, họ hơn nhau chút ít. Về quê quán, họ ở đầu huyện và cuối huyện. Nhưng về tính tình, họ rất giống nhau ở chỗ cùng mong muốn hưởng thụ và cũng rất nhạy cảm với thói quen thời thượng. Họ gặp nhau ở chiến trường vào những ngày sôi động nhất của năm 1972 trên mặt trận đường Chín. Khi nắng mới hoe vàng trên những cánh rừng Quảng Trị và pháo ta mở màn làm rung chuyển tuyến phòng thủ của Mỹ - Thiệu thì họ ở hai đơn vị hành quân gặp nhau bên bờ suối Lăng Cô. Họ nhận ra là đồng hương và từ đó giữ mối liên hệ với nhau. Không khí chung chiến dịch làm trí tưởng tượng của họ lên cao tận chín tầng mây nhưng đến những ngày gian khó giữ đất khi mùa mưa ập xuống thì cái lạc quan ban đầu ấy bỗng dưng lặn chìm tận đáy âm ty địa ngục. La đi học https://thuviensach.vn quản lý. Còn Hân lẵng nhẵng bám theo đơn vị và chỉ mong có mảnh đạn không nguy hiểm nào lướt qua làn da hoặc giả có cơn sốt rét lành tính nào làm cho cơ thể run lên thực sự. Cuối năm 1978 khi sư đoàn đang làm nhiệm vụ ở Tây Ninh thì Hân kiếm được cớ lui về phía sau, rồi xuất ngũ với cái mác chiến trường, chẳng mấy lâu anh được kết nạp Đảng, để rồi, với tài múa mép, anh trở thành cán bộ có năng lực được điều lên công tác ở ban kiểm tra huyện ủy. Anh nhúng tay vào khối việc chẳng hay hớm gì nhưng đều thoát cả. La ra quân sau, tìm ngay đến Hân, và nhất là từ khi cuỗm được cái chân chủ nhiệm hợp tác xã tín dụng kiêm trưởng cửa hàng hợp tác xã mua bán, thì bám riết lấy anh bạn công tác ở ban kiểm tra huyện ủy như con rắn cái và con rắn đực quấn chặt lấy nhau. Hai người nâng cốc. Họ chuyển sang uống rượu bằng cốc chứ không phải bằng chén. Sau khi khà một tiếng sung sướng, cửa hàng trưởng Nguyễn Văn La làm như chợt nhớ ra điều gì vỗ đùi đánh đốp: - Thôi chết rồi, tôi quên... Anh cán bộ huyện ủy ngơ ngác. Hai mắt La long lên và cặp môi chun lại: - Lẽ ra phải báo trước với ông tin này... quan trọng đấy! Một con người tôi đã nhiều lần nói với ông rằng tôi không ưa nhưng dù sao cũng có khía cạnh phải chịu ơn, một con người mà phẩm chất chúng ta không muốn thừa nhận nhưng lại không sao phủ định được. Một con người đã tự nhiên đi vào phần đời của mình, con người ấy... Hân cướp lời luôn: - Trung tá Bùi Danh Tân chứ gì? La cười hết cỡ miệng: https://thuviensach.vn - Đại tá rồi! Đại tá Bùi Danh Tân chứ đâu còn là trung tá. Ông sĩ quan cao cấp ấy đã về làng. Hai mắt Hân lồi ra: - Về làng? Về hẳn hay đi phép? La đắc ý vì cách vào chuyện của mình đã gây ấn tượng với bạn. - Về hẳn. Về phép thì nói làm gì. Ông ta sẽ là một người bình thường. Mẹ khỉ! Quan nhất thời dân vạn đại. Có điều ông ta về nhất quyết không chịu làm một người an phận. Ông ta sẽ không do dự mà sẵn sàng chồm lên với tất cả. Ông ta sẽ gầm vang như hùm như sói. Tính ông ta tớ biết! Hân nói lững lờ: - Thì cứ mặc ngài đại tá gầm lên như hùm như sói. Chúng ta có phải thỏ đâu! Nếu cần chúng ta cũng có móng có vuốt và biết cào cấu chứ. La nói nhanh: - Lẽ tất nhiên chúng ta chẳng phải là thỏ và cũng chẳng phải là nai. Chúng ta là sư tử. Nhưng là một loài sư tử có trí khôn hẳn hoi. Tôi thông báo để ông định liệu trước, không đùa với lửa được đâu. Cán bộ huyện ủy làm ra vẻ giận dỗi: - Ai hơi đâu mà đùa. - Rồi anh ta nghiêng người về phía bạn hạ giọng thì thầm - Đụng độ nhau rồi hả? Cửa hàng trưởng búng một ngón tay và tặc lưỡi: - Nói đúng ra là chuẩn bị đụng độ. Cái gì tất đến rồi sẽ đến. Mình cảm thấy đang ở giai đoạn vờn nhau. Cả hai bên đều thăm dò đối thủ và đợi thời https://thuviensach.vn cơ tung võ. Chúng ta phải phòng vệ cho tốt để sẵn sàng chồm lên phản công bằng những cú đòn áp đảo đè bẹp mọi khả năng đối kháng. Hân cười lớn: - Gì mà gớm thế. Ông làm như sắp bị bóp cổ không bằng. Đừng bơm to quá một quả bóng mà dung tích và sức nén của nó không cho phép. Nổ tung đấy. La cãi phăng: - Không cần bơm. Nhưng không được để cho ai bơm. Dẹp yên vẫn là hay hơn cả. Song phải đề phòng mọi bất trắc. Hai người chụm đầu bàn bạc. Họ nói nhỏ đến mức cho dù có ngồi cùng phòng cũng khó mà nghe được. Thì thào. Thì thào. Lúc như tiếng rế rích rích bên khe cửa, lúc nghe tiếng ong hay muỗi vo ve, lúc lại đắc ý bật cười như gà cục tác. Họ bàn đến các kế hoạch thủy lợi với những cai đầu dài đào đất. Họ tấm tắc với nhau do đã gạt trôi được một đơn kiện cửa hàng trưởng Nguyễn Văn La về chuyện phân phối đạm. Họ thận trọng trao đổi về cuộc họp của dân làng Thị. Họ khẳng định với nhau rằng nguy cơ đe dọa họ khi người dân làng Thị đòi xem xét lại đội hình hợp tác xã toàn xã và có thêm chất xúc tác khi xuất hiện viên đại tá về làng. Nhưng họ không sợ. Tất cả đã chẳng còn sao mũ gì nữa thì họ nắm quyền chủ động chứ không phải anh ta. Ngày xưa anh ta là chỉ huy, họ là cấp dưới. Ngày nay anh ta là dân, họ là cán bộ. Ngày xưa anh ta hô, quân lính tiến, còn ngày nay bà con xóm làng đang dùng anh làm viên đạn nạp vào nòng súng để bóp cò. Bàn bạc đến đây họ bỗng dưng cười rất to làm cho mẹ Đốp đang thái lòng lợn ở phía ngoài cũng vội vàng chạy vào. Đốp lăm lăm con dao như định đi một đường quyền nhưng chẳng biết nên bắt đầu thế nào cho phải thành thử cứ như nhứ nhứ mũi dao sáng loáng về phía trước hăm dọa: - Các ông anh động cỡn gì thế? Có tiết canh rồi, cần thì cứ gọi. https://thuviensach.vn Cửa hàng trưởng lè nhè: - Cần... ừ thì cần... Hai mắt mẹ Đốp sáng rực: - Nữa hả? La tặc lưỡi: - Ừ thì nữa. Hân đệm vào: - Thì nữa! Rồi cả hai cùng đồng thanh: - Thì nữa! Họ cười vang. Mẹ Đốp đỏ chín má, vừa cười vừa gắt hỏi: - Nhưng mà gì? Tiết canh hay lòng lợn? La không trả lời mà bả lả: - Em... nữa... với em! Mặt mẹ Đốp rừng rực như cái bánh nóng: - Đồ nỡm! La nhăn nhở: - Sao lại nỡm! Nữa... với em mà gọi là nỡm à? https://thuviensach.vn Mẹ Đốp nguýt rõ dài rồi phăm phăm tay dao bước ra ngoài. Hai ông khách còn tiếp đà cười một thôi nữa rồi hoan hỉ trở lại câu chuyện đang bàn. Hân với vẻ quan tâm hỏi: - Buổi họp làng hôm ấy ai chủ tọa? - Đại tá Bùi Danh Tân. - Anh ta lấy tư cách gì làm điều đó? - Dân bầu. Mọi lần vẫn Nguyễn Văn Thùy làm nhưng lần này người ta cứ vậy. - Họ bàn cụ thể ra sao? - Chưa rõ lắm... nhưng chắc chắn có những việc liên quan tới chúng ta. Không yên được đâu ạ. Ông lúc nào cũng chỉ mơ tưởng dùng xe cúp chở em ra Đồ Sơn tắm biển. Chết có ngày! Hân cười. Cái cười khoái tỷ của con người mãn nguyện: - Chết thế quái nào được. Sống cốt ở cái vui. Sống mà chỉ có cặm cặm cụi cụi thì cũng nên chết đi cho rảnh. Nguyễn Văn La sung sướng biết rằng cá đã cắn câu. Anh không mong gì hơn sập bẫy mà trong bẫy lại là anh bạn đồng liêu đồng cốt. Người đã thích thì ta chiều. - La nghĩ - Nghĩa là người hành động theo sự sắp xếp và định hướng của ta. Giọng La vút lên: - Có ai đi cùng chưa? Hay là Nhân? https://thuviensach.vn Câu trả lời thõng thượt: - Nhân chia gì. Cắt rồi! Cửa hàng trưởng khoan khoái: - Cắt rồi à? Ế ẩm gớm nhỉ. - Buồn... - Việc quái gì phải buồn. Ông biết con Loan chứ? Anh cán bộ huyện ủy đột nhiên như sống lại: - Loan nào? La cất giọng hờ hững: - Loan bữa trước cùng mấy người mang đơn kiện lên huyện mà chính ông đã tiếp ấy. Hân ngẩn ngơ suy nghĩ. Anh ta nhớ mang máng. Nhưng rồi ký ức gọi về và bất chợt hình dáng uyển chuyển của người con gái cân đối, khỏe mạnh, trẻ trung hiện ra trước mắt anh. Hôm ấy anh không để ý vì cô xuất hiện quá nhanh và đột ngột, vả lại điều quan trọng bậc nhất là liệu cô có để ý tới miếng mồi của anh tung ra hay không. Cô mặc áo màu hạt dẻ và khuôn mặt tươi trẻ như một vạt nắng hè buổi sớm. Cô muốn hỏi chuyện mà khỉ làm sao lúc ấy Hân lại giả bộ nghiêm túc. Chính cô đã có vẻ thất vọng khi chào Hân ra về. Khỉ thật! Nhưng vì sao La lại gạ gẫm cô ta cho Hân? Liệu xong không? Làm sao dẫn đến sự quan tâm của bạn, Hân không cần biết nhưng rất lo việc không thành. Phải đi với những người con gái như thế mới đáng. Nhưng anh lo. Nàng đã mang đơn của bà con kiện bạn mình. Nàng là người thế https://thuviensach.vn nào? Nàng có làm cho các gã trai như Hân tốn phí thời gian và mọi thứ để rồi nuốt nước bọt chưng hửng không? Hân tặc lưỡi: - Được đấy! Nhưng em đang cùng mọi người kiện chúng ta kia mà. Cụ thể là kiện ông. La cười hóm hỉnh: - Điều đó không quan trọng. Em kiện mình. Nhưng rồi em sẽ nghe mình. - Lạ vậy? - Chẳng lạ gì cả. Loan mang đơn đi kiện bởi người ta bảo em làm thế. Em có thể xuống âm phủ dạo chơi nếu ai đó đem kiệu rước em xuống. Nàng có thể lên trời nếu ở trên đó vui hơn làng Thị. Ông có tiền. Ông có thể bảo em bán cho cả vùng cây đa Cổng Hột em cũng sẵn sàng. - Có nói phách không đấy? - Thằng này chưa bao giờ nói phách. Họ chạm cốc và cười ầm lên. Họ đòi mẹ Đốp ghi nợ rồi mới đứng dậy. Ra ngõ La còn giữ bạn lại dặn dò: - Tôi sẽ làm mọi việc để ông có em cùng đi Đồ Sơn tuần tới. Nhưng chớ mải chơi mà quên nhiệm vụ. Ông có thể qua Loan mà biết hết từng chi tiết buổi họp làng và mọi cử động của Bùi Danh Tân. Đừng uổng công vô ích đấy nhé. Hân cười híp cả mắt: - Còn phải nói! Còn phải nói! https://thuviensach.vn La chào tạm biệt bằng câu nhắc nhở: - Thận trọng! Bạn đồng tình: - Ừ, phải thận trọng. Họ chia tay nhau. Tờ mờ sáng, cô gái tên là Loan đã tới cửa hàng hợp tác xã mua bán của xã. Cô nói với bố rằng đi thăm và giúp đỡ bạn tổ chức đám cưới. Cô đến đúng lúc cửa hàng trưởng Nguyễn Văn La dắt xe ra tận đường cái đứng đợi. Họ chạm khẽ môi vào nhau thay cử chỉ bắt tay lịch sự rồi La đạp khẽ cần khởi động. Chiếc cúp nổ giòn. Một sợi khói loăn xoăn màu trắng bốc lên như sợi dây mỏng mảnh vô hình cột chân người con gái vào với chiếc xe. - Ngồi lên đi! - La nhắc khẽ. Chiếc xe lao vút trên đường nhựa và dừng trước cửa hàng ăn uống phía nam của huyện. Tiếng còi tu... huýt vừa dứt, một cô gái khác trẻ măng, tươi rói như món bít-tết bốc hơi nghi ngút chạy ra. Cô ngồi phía sau Loan. Họ ôm chặt lấy nhau phóng về phía cơ quan huyện. Trời sáng hẳn. Nắng mới hoe vàng, nhảy nhót. Ngày chủ nhật cơ quan vắng tanh. Tất cả các cán bộ đều đạp về làng từ chiều hôm trước. Anh cán bộ kiểm tra huyện ủy, mặc dầu có xe cúp, mặc dầu về nhà chỉ mươi cây số đường rải nhựa, nhưng đã tin cho vợ rằng chủ nhật này làm việc với đồng chí bí thư không thể về được. Anh ta đón khách bằng nụ cười nở hết tầm cỡ cùng chiếc xe đầy đủ xăng nhớt đỗ ngay trước cửa nhà. Họ bắt tay nhau. Rồi không để mất thời giờ, Hân khóa cửa buồng. Vấn đề là giờ đây ai đi với ai. Hai cô gái đều có đôi má đỏ au và mọi cử chỉ như cố tình sẵn sàng chào đón. Cửa hàng trưởng nhắc bạn: https://thuviensach.vn - Chọn ai đây? Loan long lanh hai mắt: - Nhận đi anh Hân. Em hay là Thủy? Anh cán bộ huyện ủy cao hứng: - Nhận cả hai. Anh muốn lấy cả hai. Cô gái cười rúc rích. Cả bọn khoái trá. Lát sau Loan vui đùa táo tợn: - Tham quá đấy anh Hân ạ. Liệu anh có kham nổi không? Đó là chưa kể còn chị ấy ở nhà. Hân rõ ràng không thích ai nhắc tới vợ mình vào lúc này. Anh quyết định chấm dứt câu chuyện bằng cách chỉ vào Loan. - Em đi với anh. Loan còn đùa tiếp: - Không đâu. Chẳng dễ thế được. Em đã đồng ý để anh có quyền ra lệnh đâu. Anh cán bộ huyện ủy hiểu rằng sự cương còng giả hiệu ấy là gì rồi. Anh nhanh nhẹn bế lấy cô gái đặt lên phía sau ghế đệm xe máy. Cô giãy giụa. Nhưng đó là cử chỉ giãy giụa để càng dính chặt với nhau hơn. Khi đã ngồi trên đệm êm rồi thì cô ngoan ngoãn như chả có khoảng cách nào giữa mình và anh thanh niên ngồi phía trước nữa. Hai chiếc xe phóng vút trên đường số Năm, qua cầu Phú Lương, qua Lai Khê và chả mấy chốc đã qua Hải Phòng bon nhanh trên con đường Mười bốn về phía Đồ Sơn. Bãi Cờ-la-tô với mặt cát phẳng lỳ và những bọt liếm lên như đùa giỡn mời chào. Họ gửi xe, thuê phao và chuẩn bị xuống https://thuviensach.vn tắm. Hai cô gái thích thú được phơi ra trước lồng lộng gió trời tấm thân căng mẩy của mình, còn hai chàng trai thì cực kỳ vui sướng tận hưởng những gì trời phú. Họ để quần áo trên một mỏm đá lớn ven bờ và La khôn ngoan cắm cây cọc, chụp chiếc mũ bò lơ-vít lên làm hiệu để từ xa họ có thể nhận ra đống quần áo của mình còn hay mất. Sóng bập bềnh. Hân sung sướng và trong đà thắng lợi, ôm thốc Loan đặt lên nằm gọn trong vòng tròn của chiếc phao. Cô gái không cần giữ gìn nữa cứ ngồn ngộn phơi ra kiêu hãnh về các đường nét trên cơ thể mình. Họ chẳng cần nói gì mà chỉ hôn nhau như không muốn rời xa. Đột ngột Loan kêu lên: - Kìa anh, ra mãi mất quần áo thì sao? Câu trả lời liến thoắng: - Cho mất. Ta cứ thế này về nhà. Cô gái bĩu môi mời chào: - Thế ư anh? Hân ôm ghì lấy cô, nói trong hơi thở nghẹn: - Thế! Phao cứ ra xa mãi và chỉ đến khi họ sợ thực sự trước mênh mông của biển mới chịu quay vào bờ. Họ chụp ảnh. Đủ các kiểu. Đứng. Ngồi. Nằm. Cả ôm lấy nhau nữa. Sau đó hai chiếc cúp lại phóng vút tới Pa-gốt-đông vào khách sạn Vạn Hoa giữa mênh mông núi đồi biển cả như cảnh bồng lai tiên Phật. Họ ăn bánh mì kẹp thịt và uống bia chai. Họ trở về bãi giữa và leo lên một đồi thông để từng đôi trải ni lông nằm nghỉ. Xa xa biển trời xanh biếc liền nhau chẳng biết đâu là cùng. https://thuviensach.vn Cán bộ huyện ủy hấp háy mắt nhìn người bạn gái thiu thiu hay giả cách thiu thiu. Anh ngắm nghía nàng. Anh khát khao nàng. Anh âu yếm vuốt ve và lần lần những ngón tay trên đôi má mịn trắng hây hây của nàng. Rồi anh cuống cuồng ôm chặt lấy nàng như đây chỉ là giấc mơ tiên, buông ra là thân thể ngàn vàng này lập tức biến mất. Người con gái nóng hổi và mềm mại trong tay anh. Người con gái ngồn ngộn phơi ra sự chiều chuộng cùng với khát vọng mời chào. Thông reo như tiếng hát ru bên tai họ và xa kia là nghìn trùng sóng biển chạy mãi chân trời. Họ im lặng ôm chặt lấy nhau trong tiếng ngân bất tận của ngàn vạn cây thông. Một cành khô rơi xuống làm họ giật mình. Một con muỗi vo ve quấy rầy làm họ bừng tỉnh. Người con gái như chợt nhớ ra điều gì nói bâng quơ: - Sao lại thế này nhỉ? Em chẳng khi nào hình dung ra chúng mình lại như thế này với nhau đâu anh ạ. Lỡ chị ấy biết thì sao? Anh ơi, lỡ chị ấy biết thì sao? Anh cán bộ huyện ủy phớt lờ: - Chẳng có gì phải lo lắng cả. Nhưng cô gái không bằng lòng với câu trả lời như vậy. Cô lay lay anh: - Trả lời em đi, lỡ chị ấy biết thì sao? Cán bộ huyện ủy khẳng định: - Không thể nào biết được! Cô gái vẫn lay gọi: - Nhưng lỡ ai nói? Hân ngồi bật dậy: https://thuviensach.vn - Ai nói? Loan ngồi lên theo và ngả người vào lòng bạn: - Gió! Rồi cô nhắc lại: - Gió nói anh ạ. Họ ôm chặt lấy nhau. Lát sau Hân hỏi: - Em đã nhận lời ai chưa? Cô gái áp mặt vào ngực bạn: - Rồi! Câu hỏi bật ra: - Thực à? Giọng trả lời vừa sung sướng vừa giễu cợt: - Thực! Em có người yêu rồi. Nói sai em chết! - Ai nào? - Đố anh đấy. - Làm sao anh đoán ra được. - Thế mà anh biết đấy. Chắc anh không quên thủ trưởng cũ của bạn mình là đại tá Bùi Danh Tân? https://thuviensach.vn Hân ngạc nhiên: - Ủa, cô yêu ông ta à? Loan cười rũ rượi: - Khỉ ạ. Sao anh lại nghĩ thế. Chú Tân là bạn của bố em. Chú hứa giới thiệu em với người lái xe hôm chú về làng. Hân hiểu ra, giọng buồn buồn: - Ra thế. Loan như khiêu khích: - Sao hả anh? Hân trả lời cho qua chuyện: - Chẳng sao cả. Tốt thôi. Cậu ấy trẻ chứ? - Trẻ. - Đẹp giai nữa? - Rất đẹp trai. - Cùng làng à? - Không cùng làng nhưng anh ta ở xã bên. Một sự ghen tuông ngấm ngầm nhen nhóm trong lòng anh cán bộ huyện ủy. Chợt anh nghĩ tới những kiểu ảnh chụp mới rồi và mỉm cười. Anh ta nghĩ về người lính trẻ mình không quen biết với lòng thương hại của kẻ bề trên. Đến lúc này anh ta mới nghĩ đến nhiệm vụ bạn giao cho https://thuviensach.vn mình và ngắm nhìn người con gái như món hàng có giá cửa hàng trưởng La gửi tặng. Nếu không làm sao tự dưng ta có được thân thể tuyệt mỹ như thế này. - Anh nghĩ - Cô nàng, chốn này trở thành nơi bồng lai tiên cảnh mà đời người chả mấy phút giây được hưởng. Bạn đã vì ta mà trao tặng mỹ nữ thì ta cũng phải vì bạn mà làm bất cứ việc gì có thể. Làng Thị hiện ra với bao gai góc của đời sống hàng ngày. Cánh đồng Mạn Điền mật mỡ. Cánh đồng Mè bùn lầy. Bờ Hồng cấy theo vụ nước xuống. Cánh đồng chùa Mận, chùa Hàn. Con ngòi Ao Phe chảy từ sông Cầu Kết, qua Cầu Đá trong ngang cổng Cầu Sung, cổng Chùa Mới làng Thị, qua Lò Gạch lên tận chùa Dền giáp với cánh đồng Mạn Điền. Hợp tác xã toàn xã ra đời, làng Thị dồn thành hai đội sản xuất và điều quan trọng là tình trạng xáo canh đã xảy ra. Cánh đồng Mạn Điền giao cho một đội sản xuất làng Cao. Nhưng để yên lòng dân làng Thị người ta đã chia luôn cho làng Cao cả cánh đồng Mè ngập nước và xa tắp phải đi qua suốt các cánh đồng của làng Thị mới tới được. Làng Thị thấy vào hợp tác xã toàn xã bị quá nhiều thiệt thòi liền triệt hạ tất cả các cây cối và tát cạn các hồ ao lấy cá trước khi bàn giao thành tài sản chung. Người dân làng Cao sung sướng được đón nhận cánh đồng Mạn Điền thượng đẳng trước con mắt hậm hực của người dân làng Thị và lơ lãng với cánh đồng Mè, vừa xa, vừa bạc. Sau hai năm họ nhận thấy cày cấy trên cánh đồng Mè chẳng béo bở gì liền làm như bỏ quên. Dân làng Thị đòi dãn đội hình hợp tác xã ngoài sự bất lợi về ruộng đất còn nhiều nguyên nhân khác nữa. Họ muốn một khi đã xé nhỏ đội hình sản xuất tất phải có sự hạch toán các khoản thu, chi và như vậy thì những con sâu đang béo mẫm như La nếu không bị lôi ra phán xét cũng hết đường đục nước béo cò. Anh cán bộ huyện ủy làm như vô tình hỏi: https://thuviensach.vn - Hôm nọ dân làng Thị họp xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã phải không? Loan ngồi bật lên ngay ngắn: - Anh nghe nói hay đã đọc đơn kiện gửi lên huyện? Hân vui thích vì Loan đã vào kế của mình liền làm như biết tỏng các sự việc. Anh trả lời bừa: - Mình đã đọc đơn kiện. Chữ ai viết lạ thế nhỉ? Cô gái ngây thơ: - Chữ chú Tân. Viết đẹp chứ? Cán bộ huyện ủy gật đầu: - Quả là nét chữ đẹp thật. - Rồi anh ta nói tiếp như chắc chắn đã đọc đơn tố cáo ấy - Lập luận chắc chắn ghê. Cô gái khai tiếp: - Còn phải nói. Đại tá cơ mà. Với lại những vấn đề quá minh bạch. Người ta cứ kể ra từng việc một và chú Tân chỉ ghi chép lại cho rõ ràng. Hân thăm dò: - Nhưng nếu không có vị đại tá về làng ấy thì chắc chắn dân chúng chẳng làm dữ vậy? Cô gái không hề nghĩ rằng mình đã bị đưa vào tròng. - Còn phải nói. Chú ấy bây giờ là cột trụ của làng. https://thuviensach.vn Gã trai ôm lấy cô bạn và vuốt ve như ban thưởng. Một lát sau mới buông ra câu hỏi làm cô gái hoàn toàn không nghĩ tới sự đề phòng: - Kiện cáo làm quái gì lắm thế nhỉ? Đơn rõ dài anh mới liếc qua chẳng nhớ hết được. Cô gái hồn nhiên đến thương hại: - Hai đơn. Một đơn xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã. Một tố cáo mấy cán bộ tham ô trong đó có cửa hàng trưởng là bạn của anh - Cô gái giơ nắm đấm lên nhứ nhứ trước mặt Hân như bỡn cợt - Chuyến này cứ chết! Anh La chết là anh cũng chết theo luôn. Em báo trước cho mà liệu. Hân thực sự quan tâm: - Sao vậy? Cô gái mách bảo: - Vì là bạn nhau. Anh La ăn mười thì anh cũng ăn tám. Chẳng vừa đâu. Cán bộ huyện ủy im lặng suy nghĩ. Vấn đề chẳng phải là chuyện đùa. Anh ta không lòng dạ nào nghĩ đến người con gái đầy sức hấp dẫn này nữa. Những cử chỉ vuốt ve, những lời nói ngọt ngào âu yếm chỉ là làm cho chiếu lệ. Khi mặt trời đỏ cháy lên ở bên kia sông Văn Úc họ mới thu gói hành trang ra về. Xe bon nhanh. Những người lái im lặng. Những cô gái ngồi sau ngả mình vào người đàn ông phía trước và mặc cho xe bon tới chân trời góc biển nào cũng được. Nhưng xe chỉ qua thị xã Hải Dương mươi mười lăm cây số. Lúc này trời đã tối. Họ chia tay nhau. Riêng hai chủ xe cúp còn chụm đầu lại thì thào: - Yên tâm nhé? https://thuviensach.vn - Bao giờ cũng yên tâm. Chúng ta chủ động kia mà. Một cái tặc lưỡi: - Đúng là phải chủ động. Nhưng đừng tuyên chiến vội. Giọng như reo cất lên: - Dại gì. Chủ động có nghĩa sẵn sàng phản kích. Một cái đầu gật gù: - Phản kích ư? Điều quan trọng là phải vô hiệu hóa chứng cứ. - Đúng. Vô hiệu hóa chứng cứ. Hay là hủy bỏ? - Hủy bỏ, nếu có thể được. - Vậy phải lập chứng từ khác? - Đúng là phải lập chứng từ khác. - Khó không? - Khó. Nhưng không phải là không làm được. Cũng có thể bên nguyên phát hiện ra rút lui đơn của mình vì không bảo đảm phần thắng chắc chắn. Như vậy chúng ta vẫn có lợi. - Thế thì phải tiến hành ngay. - Tất nhiên! Hai chiếc xe cúp nổ máy phóng vút về hai ngả mất hút vào đêm hè trong vắt. https://thuviensach.vn VỀ TRONG MƯA BÃO Tô Đức Chiêu www.dtv-ebook.com Chương 4 Buổi tối Hân đang phấp phỏng về một điều gì đó khó cắt nghĩa nổi thì bí thư huyện ủy gọi lên. Anh mừng rơn. Anh chỉ mong có thế. Anh biết bí thư có kế hoạch về vùng nam sông Thưa nhưng chưa rõ sẽ đi vào ngày nào và điều quan trọng là vì sao chưa hỏi đến mình là cán bộ được phân công theo dõi phụ trách các xã khu nam. Giờ đây chắc chắn bí thư sẽ bàn về chuyến đi hoặc nếu không mình cũng tìm cách nói về mấy xã khu nam khác với đánh giá tình hình của bà con đang tố cáo. Hân có mặt lập tức. Bí thư vẫn ngồi im và chỉ cho Hân chiếc ghế trước mặt. Họ cách nhau chiếc bàn con trên có bộ ấm xuyến pha trà và lọ hoa nhỏ cắm năm bông đồng tiền đang nở. Thói quen không vội vàng của bí thư làm cho anh sốt ruột. Nhưng rồi Hân phấn chấn vì cho rằng buổi tối yên tĩnh như thế này có thể nói chuyện lâu hơn, có thể đàm đạo thanh thản cho đến tận cùng những nội dung được nêu ra. Hân sẽ trổ mọi thủ pháp và công sức tô son vẽ phấn cho những ai anh ưa thích và lợi dụng cơ hội hiếm hoi như thế này để trở nên gần cận với lãnh đạo. Mãi sau bí thư mới hỏi: - Ông hiểu tình hình hiện trạng của bà con làng Thị chứ? Hân nhấp nhỏm trên ghế như muốn lấy lại tư thế ngồi. Anh còn đang tìm cách đặt vấn đề sao cho có lợi nhất thì bí thư nói tiếp: https://thuviensach.vn - Bà con xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã. Vấn đề khá nan giải và liên quan tới chủ trương của trên. Chúng ta đã có một thời đua nhau thành lập hợp tác xã quy mô lớn và mơ ước tới xây dựng cơ sở kinh tế cho cấp huyện. Chúng ta muốn cái gì cũng đồ sộ và cho rằng hiệu quả kinh tế sẽ tỉ lệ thuận với quy mô sản xuất. Hôm nay đây bài toán ấy đã được trả lời. Cả hai cùng im lặng. Bí thư huyện ủy phóng tầm mắt qua cửa sổ như muốn nhìn tận nơi vì sao kia xem trên đó có gì. Anh có vẻ suy nghĩ sục sôi. Anh về huyện nhận nhiệm vụ không lâu và cùng với niềm vui đã phải chịu nhiều dằn vặt đau buồn. Một đoàn nông dân ở phía bắc huyện tố cáo ban quản trị tham ô và trù dập. Họ tới thanh tra huyện. Thanh tra chưa kịp giải quyết họ kéo lên tỉnh. Tỉnh chuyển công văn về huyện. Họ tới gặp lãnh đạo huyện mấy lượt bị thường trực khất lần liền quyết định đón đường bí thư huyện ủy đúng lúc anh đang dẫn đoàn nhà báo Trung ương tới thăm một số cơ sở sản xuất. Họ vây chặt lấy cả anh và cánh nhà báo. Họ róng riết tố cáo đúng một giờ đồng hồ làm xe không sao lăn bánh được. Một hai thanh niên trong đoàn quá khích đã có những lời lẽ thiếu đứng đắn khiến anh nếu không kiềm chế có thể dẫn tới những hậu quả khó lường. Rồi đến những bức thư nặc danh tố cáo anh, đe dọa anh và dựng chuyện cho anh. Có thể họ không ác ý. Nhưng chắc chắn họ đã hiểu lầm vì tiếp thu những thông tin sai lệch. Khi quyền dân chủ được mở rộng thì người dân sẵn sàng khai thác triệt để những gì mà hiến pháp cho phép mình được hưởng. Bí thư huyện ủy vui vui vì chắc chắn đây là dấu hiệu đáng mừng. Bí thư nhìn anh cán bộ dưới quyền như tìm hiểu, như cân nhắc. Tự nhiên anh đưa tay xoay xoay lọ sứ cắm hoa nhỏ xíu làm cho những bông đồng tiền cũng xoay theo. Rồi trà nóng rót ra đợt nữa. Nước sánh vàng chạy tròn theo rìa chén và mùi thơm thoáng qua như có những hạt phấn hoa đang bay. Hân thoáng lúng túng. Anh không hiểu nên vào đề như thế nào vì bỗng dưng mất quyền chủ động. Anh lặng lẽ đợi chờ. Bí thư huyện ủy nói nhỏ như một lời tâm sự: https://thuviensach.vn - Người nông dân của chúng ta hôm nay khác quá xa với những năm tôi và ông còn ở làng cầm cày cầm cuốc. Họ rất nhạy cảm với thời cuộc. Họ chỉ ở làng nhưng biết rất rõ bên Liên Xô cho đấu thầu đất đai năm mươi năm. Họ tỏ ra năng động và rất hiểu mảnh đất đẫm mồ hôi của mình nên sử dụng như thế nào cho hiệu quả nhất. Họ nuôi khát vọng một đời sống dễ chịu đã mấy chục năm. Họ đáng ngợi ca trước khi có thể phê phán. Tính manh động của họ, nếu có ở nhiều trường hợp cũng là do sự thúc đẩy của những ước mơ chưa thành đạt. Họ đang tố cáo việc thu hồi sản phẩm quá nặng, nghe tin có nghị quyết Mười lập tức chuyển sang xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã. Có nơi còn bày tỏ nguyện vọng trao ruộng đất về từng hộ gia đình. Những vấn đề này lớn quá. Vượt tầm của cấp huyện chúng ta rất nhiều. Song những điều giãi bày ấy, bí thư huyện ủy mới hỏi tới tình hình các xã khu nam, trong đó có thôn Cao và thôn Thị. Hân trình bày, song bài bản sắp sẵn trong đầu óc anh bay sạch. Anh không còn hứng thú. Anh có cảm giác như bí thư hỏi là để có thêm cơ sở khẳng định chứ thực ra đã biết hết mọi chuyện. Hân chờn chợn. Con người này thật khó đánh giá. Lúc tỏ ra sắc sảo và rất linh hoạt. Lúc lại như buồn bực vì những ưu tư. Hân có thói quen nắm bắt cấp trên nhưng với bí thư huyện ủy anh thấy gần gũi đấy mà vẫn xa vời. Bởi lẽ ấy anh cần thận trọng. Giờ đây chưa phải thời cơ tung chuyện người ta kiện tụng La ra bàn. Hôm sau, Hân tháp tùng bí thư huyện ủy về vùng nam sông Thưa. Các xã khu nam trải dài từ Phạm Trấn tới Đúc Xương dọc theo bờ sông hoặc những dòng chi lưu. Con sông lượn lờ từ Xịch qua Trại Vệ, qua Đò Thưa qua Ánh và Bượi Cầu thì chẳng hiểu sao lại đổ vội về Đò Đáy, qua Yết Kiêu để rồi nhập vào với sông Thái Bình. Ngày xưa vùng này chi chít đồn bốt giặc mà Đò Thưa là một trong những vị trí hung ác nhất. https://thuviensach.vn Hân và bí thư huyện ủy đều triền miên suy nghĩ về một vùng đất họ đang tới, Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương được ký kết, hòa bình lập lại, niềm vui tràn ngập khắp mọi nhà. Rồi cải cách ruộng đất và cao trào hợp tác hóa nông nghiệp sôi động khắp xóm thôn hẻo lánh. Từ bữa ấy tới hôm nay là một chặng đường dài. Người nông dân nuôi trong mình biết bao khát vọng. Kháng chiến chống Pháp mong ước ngày độc lập. Độc lập rồi chờ cải cách ruộng đất để làm ăn tập thể tiến lên chủ nghĩa xã hội. Rồi kháng chiến chống Mỹ. Rồi sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, lập hợp tác xã và xây dựng quy mô cấp huyện. Bấy nhiêu giai đoạn là bấy nhiêu ước mơ, người dân cứ việc đổ mồ hôi và xương máu để bước từ nấc thang này sang nấc thang kia, nhưng hỡi ơi, cái thang đó nằm ngang. Có lúc anh chạy hẳn hoi nhưng chỉ là chạy tại chỗ. Bởi vì ở làng quê ta hôm nay còn gian khổ lắm, người nông dân vẫn nhọc nhằn với hòn đất ải để bữa sớm bữa chiều bát cơm khi vơi khi đầy tùy theo kết quả của từng mùa. Lại còn bao tệ nạn nảy sinh. Họ kéo nhau đi kiện, đi đòi gặp lãnh đạo cấp trên chính là mong muốn giải tỏa một bế tắc. Khát vọng vươn tới của người nông dân dường như không biết mệt mỏi là gì. Tới ngã tư Trạm Bóng xe rẽ sang đường Hai mươi. Bí thư huyện ủy đột nhiên hỏi anh cán bộ dưới quyền: - Ông trả lời gọn xem là vì sao bà con làng Thị đề nghị xem xét lại quy mô hợp tác xã nông nghiệp? Câu hỏi làm Hân bất ngờ. Nhưng không thể không trả lời. Lại càng không thể sơ sểnh. Suy nghĩ một lát anh quyết định trả lời chung nhất: - Họ muốn làm giàu riêng lẻ. Bí thư nhìn thẳng vào mặt Hân: - Nghĩa là người làng Thị cục bộ? Anh cán bộ huyện ủy khẳng định: https://thuviensach.vn - Chính như vậy. Bí thư rõ ràng đang suy nghĩ về một điều sâu xa nên không để cho người đối thoại với mình yên được: - Thế thì đúng hay sai? Hân chưa biết trả lời ra sao bèn tảng lờ bằng cách đăm đăm nhìn ngọn tháp nhà thờ Ba Đông cao vút. Đó là một làng công giáo toàn tòng của những năm trước thời kỳ chia cắt đất nước. Những ngày lực lượng vũ trang hai bên tập kết theo Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 về Đông Dương, bà con giáo dân vào Nam, làng gần như bỏ không. Các gia đình vùng chung quanh được phép kéo đến ở. Họ sửa sang nhà cửa và xây dựng thôn xóm theo quy mô mới. Từ ngày lập chính quyền cách mạng, xã ấy chỉ có hai thôn. Và từ ngày xa xưa nữa họ cũng nằm trong một tổng gọi là tổng Thị. Dân làng Thị tự hào thôn mình được mang tên tổng thì dân làng Cao dường như chưa bao giờ thừa nhận cái làng nhỏ bé kề bên kia là bậc ngang hàng. Từ những ngày xa xăm ấy dân hai làng không ngừng tìm ra những ưu điểm của mình và nhược điểm của bạn để mà so sánh, để mà chế nhạo. Làng Cao cho rằng giếng nước làng mình bề thế nguy nga thì làng Thị tự hào bởi giếng làng mình trong veo, nước ngọt như nước đường phèn, con gái uống vào da trắng như trứng gà bóc. Làng Cao tự hào với cổng Đá, cổng Và, cổng Đông đồ sộ thì làng Thị đối lại bằng cổng Hột có tầng gác cho một tiểu đội tuần đinh ngủ canh với cây đa làng bảy người ôm mới xuể. Làng Cao khoe rằng đình làng mình có cột lim đẫy hai vòng tay người thì làng Thị khẳng định thần hoàng làng mình thiêng hơn, lại có hai cây quéo ở trước cửa để trở thành đất thơm cho cò, vạc, chim, muông trú ngụ. Làng Cao bảo làng Thị chỉ như cái trại của họ, thì dân làng Thị tuyên bố: "Chơi với quân Rồng mất gồng mất gánh", hoặc hát: "Qua Thông xuống Bóng chớ vào Rồng. Vào Rồng chó cắn gẫy gậy lại ra không". Hoạt động ở vùng nam sông Thưa, cả Hân và bí thư huyện ủy đều hiểu những câu hát kia mang ý gì rồi. Chợ Thông, chợ Bóng, chợ Rồng là to https://thuviensach.vn nhất của vùng nam sông Thưa. Người ăn mày ngày trước chống gậy xin cơm cũng không thể nghĩ đến chuyện vào làng Rồng, tức là một tên gọi của làng Cao, mà dân làng Cao rất đỗi tự hào. Những ngày chống Pháp, lính quận Chương vào qua Kim Trang bò sang vây làng Thị thì du kích làng Cao xông ra chi viện đánh chặn, ngược lại lính bót Đò Neo qua đường Hai mươi đánh vào làng Cao thì du kích làng Thị vận động sang phối hợp chiến đấu. Nhưng làng Cao vẫn là làng Cao, làng Thị vẫn là làng Thị. Nghĩa là đình làng Cao to hơn, đình làng Thị có thần hoàng thiêng hơn. Hợp tác xã quy mô toàn xã, những vấn đề riêng của mỗi làng nảy sinh, quyền lợi mặt này mặt khác của mỗi làng đụng độ, cây đa, giếng nước đặc trưng cho làng nào là phải của riêng làng ấy không thể lẫn lộn được. Được vài năm làm ăn đâu ra đấy nhưng rồi sản xuất cứ chểnh mảng dần, mâu thuẫn phát sinh, tồn đọng này chưa kịp giải quyết thì va chạm khác đã nảy nở. Nếu có thể ví đây là một cặp vợ chồng thì người vợ là dân làng Thị đang muốn ly dị để chỉ còn coi nhau như anh em hay bạn bè bằng hữu. Bí thư huyện ủy lại đưa ra câu hỏi: - Người ta đòi xem xét lại đội hình sản xuất là do động cơ kinh tế nhưng chẳng lẽ chỉ có thế? Cán bộ kiểm tra huyện ủy chau mày. Bao nhiêu lần anh toan giành quyền chủ động nêu vấn đề chung đều lần lượt bị buộc phải trả lời theo chiều hướng khác. Anh muốn tỏ ra lơ đãng, song như vậy lại mâu thuẫn với chính động cơ xuyên suốt của mình. Một con người như Hân có bao giờ và lúc nào muốn để cấp trên không vừa ý. Anh trả lời lưỡng lự: - Có thể còn nguyên nhân khác? Bí thư chộp ngay lấy: - Nguyên nhân gì? Cán bộ huyện ủy tặc lưỡi cốt cho xong chuyện: https://thuviensach.vn - Về tâm lý chẳng hạn. Bí thư vỗ đùi reo lớn: - Đúng! Đúng là còn nguyên nhân tâm lý nữa. Mình đã có lần nghe một giáo sư sử học nói rằng làng Việt Nam, mà tiêu biểu là làng ở vùng châu thổ sông Hồng mang đầy đủ bản sắc cát cứ của chế độ phong kiến Việt Nam. Đó là những tế bào độc lập cất tạo nên đất nước Việt Nam. Phép vua ngày xưa ghê gớm là thế mà cũng bị chặn đứng ở cổng làng. Thực dân Pháp thất bại cũng có nguyên nhân không san bằng được các lũy kháng chiến của làng Việt Nam. Tình làng nghĩa xóm vừa thể hiện truyền thống tốt đẹp vừa phản ánh tư duy của nền kinh tế tự cấp tự túc chưa bị phá vỡ. Xây dựng quy mô sản xuất lớn mà không tính đến yếu tố xã hội này là áp đặt, là chủ quan, là nôn nóng. Làng Thị hiện ra với chân tre viền quanh và bóng cau cao vút. Xe qua cổng Cầu Sung lập tức một đoàn trẻ con bám theo. Có đứa lợi dụng xe chạy chậm bám vào khung bạt nhảy lên. Có đứa đang đánh đu bị tụt quần vội vàng nhảy xuống. Đến giữa làng thì đoàn trẻ có tới trên ba mươi đứa trở thành ngần ấy cái loa loan tin tới mọi gia đình xã viên. Bí thư huyện ủy cùng cán bộ Hân bước xuống. Người lãnh đạo cao nhất huyện hỏi cháu bé đứng gần mình nhất: - Nhà cụ Tuần chỗ nào? Bọn trẻ ríu rít tranh nhau kéo bí thư đi tới. Nhưng ngay lúc đó một tốp người lật đật bước đến. Bí thư vội vàng bắt tay chào hỏi. Một người đàn ông tiến lên trước và tự giới thiệu: - Tôi là Bùi Danh Tân. Bí thư vui mừng: - Anh mới về làng. Tôi nghe nói. May mà bữa nay lại gặp. https://thuviensach.vn Đại tá phấn chấn: - Bà con mong anh về. Bà con muốn được nghe anh nói và nói để anh nghe. Anh có thể ở đây cả ngày chứ? Bí thư thân mật vui đùa: - Được! Sợ rằng bà con không có gạo nuôi tôi. Tân thanh thản: - Vậy thì vui rồi. Có nghĩa là anh ở lại. Họ rẽ vào một gia đình liền đó mà dường như vừa rồi ba người đại diện của làng đang ngồi uống nước tại đây. Bí thư huyện ủy chưa kịp bước lên thềm thì bà con kéo tới, kín mảnh sân con. May mà bọn trẻ nhít vớ được chiếc xe ô tô đang xúm lại đánh đu và lát lát lại bóp còi để rồi reo hò inh ỏi, nếu không chúng sẽ biến thành từng ấy cái loa đi khắp xóm trên xóm dưới kêu gọi. Bí thư quay mặt chào bà con rồi bước vào trong nhà. Dân làng tiến theo. Bí thư ngồi ghế giữa trước chiếc bàn con cùng vài người đại diện thì xã viên ngồi kín những chiếc giường và sập hai bên. Có người đứng. Có người dựa lưng khung cửa. Ngoài kia vẫn từng tốp kéo đến và thấy trong nhà đã chật thì ùn ùn ngồi ngay trên sân. Một người đàn bà bước tới: - Thưa bác, chúng em ít chữ nghĩa nên bác thứ lỗi cho những câu hỏi có gì gọi là sỗ sàng, đường đột, bác là bí thư huyện ủy phải không? Đồng chí lãnh đạo trả lời thành thật: - Vâng! Tôi là... Người đàn bà nông dân nói năng kề rề cà rà, nhưng giọng đầy tự tin: https://thuviensach.vn - Bác cho em hỏi, chế độ ta tốt đẹp như mong ước của Bác Hồ và ý nguyện của Đảng lãnh đạo, vậy người này có quyền bóc lột người kia như thời đế quốc phong kiến không ạ? Bí thư huyện ủy nhìn người phụ nữ nông dân rất nhanh để đánh giá. Anh hoàn toàn không khó chịu chút nào trước những câu hỏi lạ lạ này. Anh sẵn sàng lắng nghe mọi ý kiến nên ôn tồn trả lời: - Lẽ tất nhiên người không được bóc lột người bác ạ. Người đàn bà vẫn kề cà nói như lúc ban đầu: - Thế mà ở đây có chuyện ấy đấy. Người ta bỏ hoang ruộng đất. Người ta phát canh thu tô ruộng đất. Người ta nẫng tay trên tài sản do mồ hôi nước mắt của nông dân làm ra... Bà này chưa kịp nói hết thì một chị nông dân địu đứa con nhỏ kéo ra để lấy chỗ cho mình tiến lại. Ai đó tỏ thái độ đồng tình: - Đúng rồi! Bà Lai ra đi để cho người khác nói. Mỗi người chỉ được phát biểu ngăn ngắn thôi. Bà tên gọi là Lai bực dọc đánh mặt sang chị nông dân bế con: - Chị có quyền cấm tôi à? Nhiều người trả lời thay chị: - Chẳng ai cấm! Nhưng ai cũng muốn nói thì chỉ được nói ít thôi! Bà Lai trợn mắt thách thức: - Ít là thế nào? Tôi còn chưa nói xong. Tôi có quyền muốn nói đến bao giờ thì nói. Đừng ai hòng cậy thế bịt mồm tôi được! https://thuviensach.vn Từ góc nhà có tiếng đáp lại gay gắt: - Ai thèm bịt mồm nhà bà. Đồng chí bí thư không có thời gian nghe chuyện con cà con kê của bà. Bà Lai đỏ mặt: - Tôi nói như thế mà bảo là con cà con kê à? Nhưng rồi chẳng ai để cho bà đứng đấy mà cãi, họ nhoai tới kéo bà Lai lại để cho chị nông dân trình bày. Chị này cũng chỉ nói được dăm câu là có tiếng la ó để rồi đến lượt cô gái làng con bà Lai tên là Cúc tiến tới nói thay mẹ. Bí thư nhìn cô gái đánh giá: Thanh niên thời nay có khác, trẻ, khỏe, lanh lợi và duyên dáng thì không chê vào đâu được. Bí thư khẽ nhắc: - Cô nói đi, cô bé. Cô gái mở đầu thực bất ngờ: - Thưa bí thư!... Nhưng em muốn được gọi bằng anh cho tiện. Thưa anh, trong điều kiện bây giờ người ta có quyền để hoang ruộng đất không ạ? Bí thư trả lời luôn: - Không một ai có quyền như thế đâu, cô bé. Cúc hỏi nhanh: - Vậy mà lãnh đạo xã này và hợp tác xã tự cho mình có quyền như vậy. Thực thì không một ai dại gì ngang nhiên tuyên bố cái quyền phản dân https://thuviensach.vn hại nước ấy. Nhưng họ đã chày cối cho rằng để hóa mười mẫu đồng Mè mấy vụ liền là điều khó thể tránh khỏi. Họ lơ đi những đòi hỏi của bà con. Họ lẩn khỏi những vấn đề bà con nêu ra như đàn chạch chạy nắng tháng sáu. Dân đói. Họ lo xây dựng hội trường thực lớn. Thưa anh, bà con xã viên chúng em không cần cái hội trường để khoe mẽ ấy mà lúc nào cũng chỉ mong muốn nồi cơm nhà mình thật đầy. Cô gái ngừng một lát rồi nói tiếp: - Dân nghèo mà ruộng lại bỏ hoang. Đó là sự khốn nạn không thể tha thứ mà những người lãnh đạo địa phương phải hoàn toàn chịu trách nhiệm! Cô gái vừa nói đến đây thì bác Nham hùng hổ lao tới. Bác túm tay Cúc kéo giật lại và mặc cho bị phản đối cứ róng riết đẩy lùi về phía sau. Đoạn bác tiến đến bí thư cất giọng giận dữ: - Xin đồng chí bí thư đừng chấp. Con bé này ngỗ ngược. Mẹ nó đã không biết dạy dỗ nó đến nơi đến chốn thì dân làng sẽ lo việc ấy. Từ bao ngày nay nó luôn mồm chửi bới bà con là khốn nạn. Bà con làng Thị chúng tôi không bao giờ như loài tôm tép cứt lộn lên đầu đâu đồng chí bí thư ạ. Chúng tôi đã có đơn gửi lên lãnh đạo trình bày các vấn đề. Hôm nay đồng chí về thăm bà con muốn nói để đồng chí nghe thêm cho rõ. Lập tức có tiếng la ó: - Vào đề đi! Vào đề đi! Rồi hai nông dân nữa chen vai nhau bước lại. Rồi ai đó cuộn hẳn cái mành lên cho người ngoài sân nhìn vào. Trẻ con reo hò ngoài ngõ cùng với tiếng còi ô tô lát lát lại bim bim. Đến lúc này bí thư và chủ tịch xã mới kịp có mặt. Tình thế đã chuyển hướng. Bác Nham chưa nói được lời nào tỏ ra hậm hực và tuyên bố nội nhật ngày hôm nay phải gặp riêng bí thư huyện ủy. Đại diện dân làng là anh Thùy, anh Ưng, anh Tân mời bí thư huyện ủy thăm đồng. Các cán bộ chủ chốt của xã cùng đi tháp tùng. Tân lúc đầu https://thuviensach.vn muốn nhường quyền hướng dẫn giới thiệu cho hai người bạn vì lo mình chưa nắm hết tình hình thôn xóm, nhưng bí thư mời anh cứ đi cùng. Anh Thùy, anh Ưng, anh Tân trao đổi với nhau và quyết định mời thêm bác Nham giữa lúc bác đang hậm hực đe nẹt cô bé Cúc đã láo lếu lại còn nói dài. Bác ngạc nhiên hỏi lại: - Tôi ý à? Anh Thùy gật đầu: - Bác. Bác hiểu về đồng đất làng ta không ai bằng. Bác sẽ nói những điều cần nói để lãnh đạo huyện rõ. Bác Nham tròn xoe hai mắt: - Nhưng các người không được đưa tôi vào tròng đâu đấy nhớ. Đừng có hòng lợi dụng những lời tôi nói mà bảo là vu cáo để bắt bớ. Anh Thùy vội vàng chắp hai tay vái lia lịa: - Đi đi bố ơi! Đừng để mọi người chờ đợi. Ai nỡ bắt giam bố và làm như vậy để đi tù theo bố hay sao? Đến lúc này bác Nham mới yên tâm bước theo anh Thùy ra ngoài đường cái. Vẻ mặt mãn nguyện của bác mới thật khôi hài. Đôi mắt hấp háy, nụ cười hồn nhiên cùng với cánh mũi phập phồng chẳng ăn nhập tí nào với bước đi trang trọng mà bác đang cố tạo ra. Khi họ phải chạy kịp những người đi trước trong đó có bí thư huyện ủy đã tới bờ giếng dưới gốc cây đề thì đôi chân bác cứ ríu lại. Nhưng mà không hề vấp ngã. Bác nhìn nghiêng ngó như chưa bao giờ được ngắm cảnh trời đất của làng. Bác ngẩng cao đầu và đôi môi mấp máy như muốn tuyên bố rõ to, thề có ánh nắng, hôm nay là ngày hội của làng. Trẻ con reo vui chạy theo đoàn người thăm đồng https://thuviensach.vn thành một hàng rõ dài tới tận Bờ Vô mới quay về tụ tập dưới gốc cây đề cùng với người lớn. Không một ai muốn về vì một buổi làm mà lỡ dịp họp mặt có một không hai này. Anh cán bộ kiểm tra của huyện thì bề ngoài vui vẻ nói cười nhưng trong lòng rất bực vì chưa có lúc nào gặp riêng Loan được. Anh có nhìn thấy cô gái ở đầu hồi ngôi nhà khi nãy nhưng chẳng hiểu sao cô lại nhìn đi nơi khác lẩn tránh. Sự ấy làm anh thắc mắc và buồn. Đoàn người dừng lại ở Bờ Hồng. Từ đây có thể phóng tầm mắt tới tận Ba Tòa, triều trên, triều dưới, ngược lên chùa Hàn và qua cánh đồng Mè sang tận chân tre làng Mè bên kia sông. Dòng nước đục lờ và quẩn quanh vì phía hạ lưu người ta hạ cửa đập ngăn không cho dòng chảy ra sông Thưa là con sóng lớn trong vùng. Mười mẫu đồng Mè bên kia sông. Bí thư nhìn chỉ thấy dải nước mênh mông và rập rình những vùng cây vông vang mà lòng căm giận. Cô gái làng tên là Cúc nói đúng: Bất luận vì nguyên nhân gì dẫn đến đồng đất bỏ hoang phải được coi là tội lỗi. Mà vì nguyên nhân gì họ lại để cho dân làng Cao vượt qua suốt cánh đồng làng Thị cấy mảnh ruộng bên cánh đồng Mè? Để tạo ra phép trung bình cộng cân bằng với cánh Mạn Điền màu mỡ hay thực chất là sự yếu kém trong tổ chức và quản lý? Làng Cao ở xa, người dân phải hết nửa buổi mới đi tới nơi canh tác nên làm ăn thua lỗ, bèn bỏ. Cánh đồng này lại chẳng phải loại tấc đất tấc vàng. Phải chăng ngay từ phút đầu nhập hợp tác xã toàn xã người ta phải phân chia đất đai canh tác theo kiểu giữ miếng thiệt hơn chứ không phải hoàn toàn vì phát triển sản xuất? Bí thư huyện ủy bỗng nhớ tới một kỷ niệm kháng chiến đầu năm 1954. Đơn vị anh dùng phương pháp độn thổ phục kích một tiểu đội ngụy binh đi tuần ở Quán Khoang. Hoàn thành nhiệm vụ các anh rút chưa tới cánh đồng Mạn Điền thì lính quận Chương kéo vào làng Kim Trang. Phía bên kia lính bốt Đò Neo kéo qua đê Phượng Hoàng ra tận đường Hai mươi. Tổ chiến đấu của anh có nguy cơ bị hai gọng kìm kẹp lại. Đúng lúc ấy du kích làng Cao vận động ra đê Chùa Mới và du kích làng Thị vận động theo https://thuviensach.vn ngòi Ao Phe tới chùa Dền và chùa Mận hình thành hai mũi chốt chặn. Kẻ thù không tiến lên được. Các chiến sĩ ta giữa ban ngày nhanh nhẹn rút qua đê Mạn Điền an toàn về vùng căn cứ. Những ngày tháng đã qua ấy đẹp tuyệt vời. Những ngày tháng ấy hai làng chỉ có một nhiệm vụ lớn xuyên suốt là đánh giặc giữ làng và họ nhịp nhàng phối hợp với nhau. Giờ đây những khát vọng riêng tư nổi lên, những mong muốn cuộc sống dễ chịu hơn nổi lên và người ta sẵn sàng chồm vào những ai ngăn chặn việc thực hiện khát vọng trường kỳ và nung nấu của họ. Khát vọng mong muốn cuộc sống dễ chịu là chính đáng. Nguyện vọng làm giàu là chính đáng. Người ta hoàn toàn có quyền căm phẫn việc để đất hoang hóa cũng như hồ, ao, sông, ngòi trong veo với những cọng bèo tây. Đó là những mất mát không thể tha thứ. Phải tới lúc lẽ ra các nhà nổi lửa nấu cơm trưa, bí thư huyện ủy mới quay lại. Dân làng tập trung tất cả bên giếng dưới gốc cây đề. Cái giếng cổ lắm rồi. Bờ tường bao quanh rêu phong và đổ vỡ. Những bậc lên xuống bằng đá tảng nơi vết chân người bước lõm rõ sâu và nhẵn bóng. Bèo ong kết thành từng mảng, nước trong veo mát lịm khiến cả làng tự hào và truyền tụng rằng con gái uống vào da dẻ trắng mịn quả là có lý. Người ta đã kê từ lúc nào bàn viết và mấy cái ghế dài. Các cán bộ trên huyện, trên xã và đại diện dân làng là anh Ưng, anh Thùy, anh Tân ngồi xuống ghế. Cô gái Nguyễn Thị Loan được cử làm thư ký cuộc họp làng. Anh Thùy đứng lên phát biểu: - Thưa đồng chí bí thư huyện ủy! Thưa các đồng chí trên huyện và trên xã. Dân chúng tôi tụ họp ở đây bởi lẽ rất mừng có bí thư huyện ủy về thăm. Chúng tôi có một nguyên tắc duy nhất trong lao động là bắt đất đai sông hồ phải cho nhiều của cải, càng nhiều càng tốt và khát vọng duy nhất là làm giàu bằng đôi bàn tay lao động và trí sáng tạo của mình! https://thuviensach.vn Vỗ tay nổi lên như sấm. Có người còn hưởng ứng hơi quá khích bằng cách hò la. Trẻ con chẳng hiểu ý nghĩa của những lời lẽ đó cũng cứ nhảy lên từng đợt. Anh Thùy quay nhìn bí thư huyện ủy như muốn ngỏ ý xin phép xem có được nói tiếp hay không. Bí thư gật đầu khuyến khích. Cán bộ kiểm tra huyện ủy thì khó chịu ra mặt. Từ sớm anh toàn bị động. Từ sớm mấy lần định đề cập với bí thư huyện ủy về lá đơn kiện của dân làng mà anh đang âm mưu biến nó thành tờ đơn vu khống. Anh lừ mắt nhìn người đang phát biểu và đưa ra một câu ngầm cảnh báo: “ - Nhưng mà không được cục bộ”. Câu nói ấy lọt vào tai Thùy. Anh đưa ngay vào nội dung bài phát biểu của mình: - Vâng! - Anh nhấn mạnh - Lẽ tất nhiên là không được cục bộ. Nói đơn giản là không được chỉ thấy lợi ích của làng mình mà quên lợi ích của thôn bạn. Nhưng chúng tôi có quên lợi ích của thôn bạn đâu. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ ruộng đất, hồ ao vì bình quân làng Cao ít ruộng đất hơn. Nhưng người ta đã bỏ ruộng. Người ta xây hội trường tốn hàng chục triệu trong lúc chúng tôi đã không có hạt cơm đổ vào mồm giữa những ngày giáp hạt. Người ta đã ký hợp đồng bán lợn cho công ty thực phẩm huyện xập xí xập ngầu để nhân dân thua thiệt và những kẻ không hề biết nuôi lợn là gì đục nước béo cò. Chế độ ta là công bằng. Những kẻ làm nhịn đói, còn bọn ma cuội có tí quyền tí chức thì giàu lên nhanh chóng, có khác gì áp bức bóc lột. Cán bộ Hân nói thêm vào: - Chẳng lẽ anh không thấy đời sống đã khác trước biết bao rồi hay sao? Người nông dân ngứa tai và hai mắt gần như trợn lên: https://thuviensach.vn - Anh muốn nói tới những cái xe đạp của một nửa số gia đình thôn này chứ gì? Anh muốn nói tới những đứa con của làng tới trường đại học và ra cả nước ngoài nữa chứ gì? Rồi thì nhà nào đi ngủ cũng có màn, có chăn, hầu như nhà nào cũng có phích đựng nước và bộ ấm xuyến pha trà. Nhìn nhận như vậy mà bảo đời sống sung sướng lắm rồi thì chẳng khác nào bảo trái đất đừng quay trong suốt gần một nửa thế kỷ qua. Lối so sánh như anh tôi thấy khối ông tuyên huấn nói. Hân nhăn nhó. May mắn được ngồi gần cô thư ký mà mới trước đây ít ngày đã cùng mình bập bềnh trên bãi biển Đồ Sơn, anh ghé tai vào cô nói nhỏ: "- Cha này gàn!". Anh không ngờ Loan quay lại, hai mắt cháy lên và đôi má đỏ hồng nhưng giọng cô vẫn nhẹ như một lời thông báo: "- Bố em đấy!". Anh cán bộ huyện ủy rõ ràng chưa nghe ra còn cố hỏi lại: - Hả? Loan gằn từng tiếng: - Bố em đấy mà. Bà con ở dưới chỉ ngạc nhiên không hiểu sao mồm anh cán bộ huyện ủy bỗng dưng lại hiện ra tròn xoe xoe nhẽ thường nhét vừa một cái chén tống. Người ta còn phát biểu rất nhiều rồi mới đến phần cuối cùng là bí thư huyện ủy nói chuyện. Mặt trời đứng bóng. Không một ai thấy thời gian trôi đi. Bí thư rõ ràng xúc động được nghe trực tiếp ý kiến của dân làng. Kẻ nào bảo họ manh động là chưa đúng lắm. Kẻ nào khăng khăng bảo họ cục bộ là không khách quan. Ở đây có hai chi bộ Đảng và hai đội sản xuất và đa số các đảng viên cùng đứng với dân làng. Khẩu hiệu phải làm giàu bằng đôi bàn tay lao động và trí sáng tạo của mình chẳng lẽ không phải là khẩu hiệu của Đảng hay sao? Sự khẳng định nghèo là khốn nạn chẳng lẽ là quá khích https://thuviensach.vn hay sao? Vấn đề phải gỡ ra như thế nào để không ảnh hưởng tới tình đoàn kết trong thôn trong xã, không dẫn đến tình trạng xáo canh, không vi phạm chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước. Bí thư không nói nhiều. Đặc biệt anh không hứa hẹn một điều gì cả mà chỉ xin ghi nhận mọi ý kiến của bà con để về báo cáo với tập thể thường vụ và cấp trên. Khi đại diện dân làng mời anh nghỉ ăn trưa thì có một người đàn ông đi tới nắm lấy tay anh lôi lại: - Thưa bí thư, cụ Tuần muốn gặp đồng chí. Người lãnh đạo của huyện như sực nhớ ra: - Cụ gọi ạ! Chết thật, tôi có lỗi, đã tính thăm cụ từ đầu... Vâng! Vâng! - Anh rối rít - Tôi sẽ tới ngay. Anh thanh niên làng chỉ vào Ưng: - Cụ là bố đẻ anh này. Bí thư quay lại nhìn một trong ba đại diện của làng. Anh Ưng gật đầu: - Vâng! Bố đẻ ra tôi - Rồi Ưng quay sang anh thanh niên làng - Nhưng bí thư còn nhiều việc, chú bảo hộ với bố tôi... Bí thư huyện ủy ngăn Ưng lại: - Không có việc gì quan trọng hơn đối với tôi là tới thăm cụ Tuần lúc này. Tôi hiểu, anh Ưng ạ, cụ chẳng những cao tuổi nhất mà còn được cả làng này vì nể. Cụ chưa hề bôn ba đây đó nhưng những tháng năm hoạt động của cụ thì vẻ vang chẳng kém mấy người. Cụ như vị anh hùng những năm kháng chiến chống Pháp. Cụ không phải đảng viên nhưng rõ ràng cuộc đời là sự phấn đấu cho quyền lợi chung của xóm của làng. Vào gặp cụ một https://thuviensach.vn lát, trước là để tỏ lòng tôn kính và sau nữa là nghe những lời chỉ bảo bao giờ cũng là việc nên làm. Đoàn người vui vẻ kéo vào nhà cụ Tuần. https://thuviensach.vn VỀ TRONG MƯA BÃO Tô Đức Chiêu www.dtv-ebook.com Chương 5 Suốt những năm tháng đi xa, một trong những ấn tượng luôn luôn sáng lên trong nỗi nhớ nhung của Tân về làng quê là các cánh đồng. Nếu lấy cây đa cổng Hột làm chuẩn thì ruộng đất làng Thị chạy theo hình rẻ quạt mở đầu là vùng triều trũng ven sông Cửa Đình, rồi vùng Bờ Vô, Bờ Hồng, chạy qua Quán Dòng, chùa Hàn, về tới chùa Mận, Ao Phe, Lò Gạch, cầu Đá và Mạn Điền. Cánh đồng Mạn Điền hơi xa làng nhưng màu mỡ. Những năm chiến tranh chống Pháp, cánh đồng này rất hay bỏ hoang vì quá gần quận lỵ Thọ Chương. Người nông dân cắm cúi theo trâu ngẩng đầu lên có thể thấy lính quận đã phục kích kín khóm tre đầu làng Kim Trang. Lúc ấy giữa đồng không mông quạnh không chạy cũng chết mà chạy chúng bắn theo cũng chỉ có chết. Phải mất một đoạn đường mới về tới chùa Dền và ngòi Ao Phe là trận địa phục kích chặn địch của du kích làng Thị. Hợp tác xã thành lập, cánh đồng Mạn Điền đã đem lại cho làng biết bao của cải. Vụ chiêm trồng dưa hấu đổi gạo và xen kẽ là đỗ xanh, đỗ đen, thứ nào cũng cho sản lượng cao. Vụ mùa cấy nếp hoặc tám xoan là thứ gạo chỉ những nhà giàu nhất làng ngày xưa mới được ăn. Hợp tác xã toàn xã thành lập cánh đồng Mạn Điền cùng với mười mẫu lụt lội đồng Mè bỗng nhảy phốc lên một phát sang quyền quản lý canh tác của nông dân làng Cao. Khi cánh đồng Mè bị bỏ hoang thì người ta nhất quyết coi đây là thời cơ để thu lại toàn bộ đất đai vốn có từ thuở lập làng. Sau buổi tiếp bí thư huyện ủy, bà con làng Thị càng lảng xa hợp tác xã toàn xã. Với lý do là những năm gần đây hợp tác xã toàn xã chả lo gì tới https://thuviensach.vn đời sống của bà con làng Thị. Dân kiến nghị, họ đưa ra đại hội đại biểu xã viên thì mỗi lần như thế bao giờ cũng bị là thiểu số vì dân làng Thị chỉ bằng một phần ba số dân làng Cao. Theo nhu cầu bức thiết, làng Thị đề nghị có cỗ xe đòn đám ma riêng, xã nhất quyết không cho kinh phí đã tự đóng và cấp cho một bộ mới tinh, giá thành một trăm năm mươi ngàn, mang về chưa dùng đã hỏng. Xã cử thợ sang sửa đi chữa lại tốn sáu mươi ngàn nữa, hỏng vẫn hoàn hỏng. Làng Thị bảo nhau góp tiền đóng cỗ khác chỉ tốn chín mươi ngàn đồng dùng rất tốt. Dân làng Thị tuyên bố tự điều hành công việc đồng áng và nộp đủ mọi khoản nghĩa vụ với Nhà nước. Tân phân vân ghê gớm nhưng không thể phản đối. Nếu chỉ xét tới động cơ làm sao có nhiều của cải và thôn xóm yên vui thì anh hoàn toàn ủng hộ. Nhưng việc dãn đội hình hợp tác xã động chạm tới chủ trương, tới chính sách, khó ai có thể tự mình quyết định được. Anh rất thông cảm với bí thư huyện ủy hôm dự họp làng. Bà con đòi đồng chí lãnh đạo phải trả lời tại chỗ đồng ý cho dãn đội hình hợp tác xã toàn xã. Phút ấy chính Tân đã gỡ thế bí cho anh. Bằng uy tín của mình anh đề nghị bà con làm một đơn tường trình đầy đủ lý do nhờ bí thư huyện ủy mang về cho tập thể lãnh đạo và báo cáo lên trên. Cũng hôm ấy có người còn tranh thủ mắng nhiếc chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Bùi Văn Hoàng. Anh này người làng Thị nhưng ngày đêm làm việc tại trụ sở đặt ở làng Cao. Nếu anh ủng hộ hoàn toàn dân làng Thị và chi bộ làng Thị thì cũng có nghĩa hành động lệch hướng với nghị quyết thường vụ đảng ủy xã mà anh là một thành viên. Nếu anh lúc nào cũng xã nói thế này, huyện bảo thế nọ thì khó mà vác mặt về làng là nơi chôn rau cắt rốn. Có người khuyên anh nên bỏ phăng chức chủ tịch Ủy ban nhân dân xã về làm thằng lực điền là hay hơn cả. Nhưng anh không muốn thế. Anh biết mình bị kẹt, rất khó hoạt động. Nhưng chắc chắn làm chủ tịch xã vẫn hơn làm thợ cày. Cái khó của anh là vợ con vẫn ở làng Thị chứ không như cửa hàng trưởng Nguyễn Văn La nhổ phăng gốc rễ đưa vợ con sang xã cả. https://thuviensach.vn Mùa màng ập đến nhanh chóng. Vừa mới hôm nào là những đợt heo may rải đồng và trẻ con đi bắt tôm húi hay thả cần câu cả mương xuống những bậc ao làng mà hôm nay lúa đã vàng rực trên khắp các cánh đồng. Nước triều rút vội. Hàng năm cứ vào dịp này là dân làng Thị nhộn nhịp hẳn lên. Họ phải lo mọi công tác chuẩn bị gặt hái, lại phải lo dọn cỏ và những cây vông vang trên cánh đồng triều bát ngát chạy dọc bờ sông Cửa Đình và lo làm vụ đông ngay sau khi gặt lúa nếp. Tân đi xa nhớ rất nhiều về những ngày này. Nước sông rút mau phơi ra những bãi bồi đầy hến. Dòng chảy hẹp lại làm cho mật độ tôm cá nhộn nhịp hơn và những đứa trẻ choai choai tổ chức thành từng tốp cào dậm theo dòng nước đang xuống. Mỗi lần giẫm chân lên một con cà da chúng reo vui sướng. Trên cánh đồng triều bát ngát những người phụ nữ hối hả dọn cỏ. Họ bắt được không ít những con cà da gần giống như cua bể nhưng nhỏ bé hơn và vui mừng nhẩm tính bữa canh rau cải chiều nay - Suốt những năm đi xa Tân ngập chìm trong những kỷ niệm làng quê ấy - Và rất lạ là, giữa những phút sục sôi công việc, trên suốt cánh đồng triều luôn luôn có những chú cò đơn chiếc với đôi chân dài nghêu và cái mỏ nhọn hoắt. Chúng dường như đã quen người nên chẳng buồn bay lượn khi con người đã tới gần. Chúng cứ thản nhiên mổ tôm cá và đĩnh đạc bước một trong cảnh nhàn du đơn độc. Đôi khi chúng vỗ cánh bay và bầu trời xám đục ghi mãi những chớp trắng nhỏ yếu, xa dần. Một bữa Tân đi dọn triều giúp vợ, vừa về đến nhà thì anh Ưng và anh Thùy vội đến. Trời đã mờ tối. Ánh chiều vàng nhạt vừa tắt lịm đâu đây. Chị Tân thắp đèn giục chồng mời khách vào nhà nhưng chẳng ai để ý đến điều đó và cứ đứng trao đổi trên sân. Anh Thùy hỏi ngay: - Chú tính thế nào về mười mẫu triều đồng Mè? Tân chưa sẵn sàng giải đáp một vấn đề thế này. Hôm họp làng bà con quyết định phải cấy mảnh ruộng ấy để tránh tình trạng bỏ hoang và tránh hiện tượng có thể có như đang đồn đại là phát canh thu tô. Ưng đã khẳng https://thuviensach.vn định không bao giờ mình làm như vậy nhưng dư luận không chịu buông tha anh. Anh phát cáu mặc kệ cho những lời đồn đại. Ba người lặng im nhìn nhau và chờ đợi thái độ của nhau. Bỏ hoang hóa là có tội. Nhưng cày cấy lại không phải quyền của họ. Cứ làm là vi phạm. Rắc rối gớm! - Đại tá hếch mặt lên nhổ nhổ những sợi râu ngứa ở phía dưới cằm. Thói quen ấy chẳng đẹp đẽ gì nhưng bỏ thì thật là khó, nhất là những phút cần suy nghĩ và hai tay không phải làm gì. Hai nội dung vi phạm trên thì việc để hoang ruộng đất là đáng chém. Tân biết các bạn chờ đợi ý kiến của anh nhưng anh không dám quyết. Anh đề nghị mai đi xin ý kiến cấp trên. Tân muốn lên huyện. Anh muốn gặp bí thư huyện ủy chuyện trò nếu đồng chí ấy vui lòng tiếp. Hôm bí thư về làng Tân định gặp riêng nhưng chẳng còn thời gian nữa. Anh lên huyện một mình. Thùy và Ưng lấy cớ phải ở lại điều hành công việc đồng áng nhưng cái chính là muốn đùn anh làm công việc giao tiếp đối ngoại. Bí thư vắng. Anh đợi. Nhưng chỉ vài phút đã thấy chiếc Lađa lượn vào chỗ đậu và đồng chí lãnh đạo của huyện bước ra. Bí thư nhanh nhẹn rẽ vào hàng hiên và đặt gót giày gấp gấp trên những bậc cầu thang ốp đá. Cả hai đều nhận ra nhau. Cả hai đều vui mừng tiến lại và vồn vã bắt tay nhau. Không khí bạn bè bằng hữu làm Tân thấy thanh thoát và anh thoáng lúng túng không biết nên đặt vấn đề như thế nào cho phải. Anh lo nhất mình có biểu hiện gì sai phạm vào chính sách. Mặc dầu gốc rễ là nông dân nhưng trong con người anh nhuốm đỏ màu lính. Quá quen thuộc với bản đồ, với các tình huống chiến thuật và chiến dịch, với thời cơ cho từng trận đánh lớn. Việc đồng áng vẫn chưa ăn nhập vào anh. Anh cảm thấy như từ bé tới giờ lần đầu tiên mình nhảy lên lưng con ngựa chưa quen biết và buộc phải ra roi. Nhất định là phải vừa phi vừa học cưỡi và tìm hiểu tính tình con vật. Làm sao đây cho khỏi ngã. Tân vừa tâm sự điều đó xong, bí thư huyện ủy đã nói ngay: https://thuviensach.vn - Chẳng phải riêng anh lo ngã ngựa mà chính tôi cũng thế. Lãnh đạo sản xuất có những khó khăn đôi khi tưởng như không vượt qua được. Người nông dân bây giờ không phải như ngày anh ra đi, cũng không giống vài năm về trước. Nhận thức của họ rất nhanh và nhậy. Người ta chỉ quanh quẩn trên đồng làng nhưng biết rất rõ bên Liên Xô cho đấu thầu ruộng đất năm mươi năm, hiểu tường tận tình hình làng xóm cùng với các tập đoàn sản xuất ở đồng bằng sông Cửu Long. Chỉ thị 100 ra đời gây không khí phấn chấn trên khắp các cánh đồng nhưng chỉ ít năm sau đã nhanh chóng không còn thích hợp nữa. Người nông dân nhiều nơi đang quẩn quanh đối phó với các đội thu hồi sản phẩm, có địa phương thực là quyết liệt và báo chí đã nói đến nghị quyết 10 ra đời mà nông dân ta quen gọi là khoán 10. Lại một luồng không khí mới tràn về. Chúng ta có quá nhiều chỉ thị và nghị quyết. Riêng lĩnh vực này, theo tôi, hiểu thế cũng được, nhưng đúng đắn hơn là phải nhìn nhận sự vận động của xã hội nông thôn Việt Nam rất mau lẹ. Nhận thức của chính chúng ta nếu chai lỳ là sẽ chuyển biến không kịp. Tôi lo nhất là mình lạc hậu hơn thực tại! Tân giật mình. Chính anh cũng đang lo sợ mình chạy theo hiện thực đang phát triển. Biết rằng nếu sa đà vào những vấn đề có tính lý luận như thế này sẽ rất căng thẳng và làm lu mờ mục đích chuyến lên huyện của mình, đại tá hỏi vào đúng nội dung cần đề cập tới: - Anh đã về thăm làng Thị. Anh đã nghe bà con nói. Tôi thay mặt dân làng báo cáo anh xem họ cấy trên cánh đồng Mè và đảm nhận các khoản nộp nghĩa vụ có được không? Câu hỏi ấy rơi đánh tõm. Cả hai cùng im lặng. Tân thấy ngay mình đang thiếu cân nhắc và tự xấu hổ với mình. Không bao giờ nên hỏi đồng chí bí thư huyện một khía cạnh nhỏ nhặt thuộc phạm vi của thôn và xã giải quyết. Chỉ huy trưởng một sư đoàn lại quá quan tâm tới tình huống chiến thuật cá nhân và quên đi tình huống chiến dịch hay ý đồ bao quát của cả trận tấn công thì tốt nhất nên xuống làm trung đội trưởng. https://thuviensach.vn Thực tình Tân thấy lòng mình chưa ổn. Anh vẫn lo lắng con ngựa bất kham của mình đang cưỡi. Chẳng ai vui thú gì khi phải thổi một điệu kèn ngập ngừng. Nhưng anh muốn biết chính kiến của bí thư huyện ủy về những vấn đề đại loại như thế này. Toàn huyện không phải chỉ có làng Thị róng riết đòi xem xét lại đội hình hợp tác xã toàn xã. Vùng bắc sông Thưa có nơi người ta đã táo tợn chặn xe của chủ tịch huyện lại để chất vấn. Bên kia đường Mười bảy có xã còn tập họp lại mấy chục bà con kéo lên tỉnh, lên Trung ương, đòi gặp chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng giải quyết vấn đề ruộng đất. Là cán bộ lãnh đạo, khi quyết một nội dung cụ thể, bao giờ cũng phải cân nhắc giữa hiện tượng thực tiễn với lý luận đã được đúc kết, được cụ thể hóa thành chủ trương, chính sách. Cái khó là lý luận thường phải đi trước và dắt dẫn hiện thực nhưng không ít trường hợp đã từ hiện thực phong phú và sinh động mới đúc rút thành lý luận. Day dứt là ở chỗ này. Nếu có quyền định hướng và quyết định thì phải hành động như thế nào đối với một vấn đề vừa mới nảy sinh đang phát triển. Chờ đợi trên cho chủ trương thì đôi khi không ứng xử kịp với thực tiễn đang phát triển. Gặp hai người đang hăm hở lao vào đâm chém nhau thì việc đầu tiên là phải tìm mọi cách tách họ ra xa, thu vũ khí rồi mới đến phân biệt phải trái. Gặp một tai nạn giao thông thì việc đầu tiên là cứu người bị nạn rồi mới đến lập biên bản để xem xét bên nào phạm luật, bên nào đúng luật. Bí thư huyện ủy vui vẻ phát biểu chính kiến của mình: - Xem xét ai phải chịu trách nhiệm tới việc mười mẫu đồng Mè bỏ hoang thì trước tiên thuộc về bà con xã viên làng Thị và làng Cao. Bởi vì còn bao yếu tố liên quan đến nó. Cũng như việc anh Ưng có thu tô hay không thì phải từ chính nội bộ bà con làng Thị phán xét chứ. Tôi chỉ có thể nói nguyên tắc chung nhất mà anh cũng tán thành là: không được để ruộng hoang! Phải làm giàu và làm giàu bằng đôi bàn tay lao động cần cù và trí óc minh mẫn say sưa sáng tạo của mình. https://thuviensach.vn Đại tá hỏi ngay: - Bà con làng Thị quyết định vụ này cày cấy trên mười mẫu đồng Mè, anh thấy thế nào? Bí thư khẳng định: - Được! Với điều kiện các đội sản xuất của hai làng thương lượng nhau. Tân nghĩ rất nhanh! Thế là ổn! Làng Cao muốn duỗi bỏ mười mẫu đồng Mè không khác gì một ông bố vớ được gã trai trẻ nào đó mang rượu thịt đến dạm hỏi cô con gái quá tuổi và hấp tính của mình. Họ vừa được tiếng nhường nhịn và lại vừa khỏi phải đeo cái vạ vào thân. Nhân đà vui, Tân hỏi thăm dò: - Vấn đề xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã thế nào anh nhỉ? Thực tình tôi rất lo vi phạm chính sách Nhà nước và nghị quyết của Đảng. Đã có thời chúng ta hô hào rất tích cực lập hợp tác xã quy mô lớn. Bí thư mỉm cười: - Thời ấy chắc anh đang ở trong quân đội! - Giọng bí thư vui lên trong tình bạn bè bằng hữu. - Cái bồng bột chủ quan đã nhường cho sự thận trọng và sâu lắng. Giá của sai lầm quá đắt. Có điều khốn khổ cho bà con mình là mọi hậu quả của lỗi lầm đều đổ lên vai người dân. Sản xuất mới xem ra có năng suất cao họ đã chuẩn bị nộp nhiều sản phẩm. Mùa màng thất bát họ ngửa mặt lên trời kêu đói. Bùi Danh Tân phấn chấn. Anh thấy đồng chí lãnh đạo huyện nói trúng ý mình và tỏ ra rất hiểu người dân. Con người lao động trên đất nước ta và đặc biệt là nông dân suốt mấy thế hệ gian khổ hy sinh và mong đợi. Cách mạng thành công là bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ, họ mong ngày https://thuviensach.vn độc lập. Kháng chiến thành công, họ mong đợi cải cách ruộng đất để tiến lên chủ nghĩa xã hội. Rồi chống Mỹ. Rồi mong chờ thống nhất. Một nửa thế kỷ qua, hạnh phúc và sướng vui lởn vởn trước tầm nhìn của họ trong lúc thực tiễn vẫn đầy mồ hôi và cả đắng cay nữa. Nhà lãnh đạo của huyện trả lời tiếp: - Xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã không phải là vi phạm điều cấm. Nghị quyết 10 đã tháo gỡ nhiều, mặc dầu theo tôi thực tiễn diễn biến nhanh biết đâu chẳng có những vấn đề sau này phải bổ sung điều chỉnh. Nhưng anh biết đấy, như một cặp vợ chồng có đơn ly dị thì tòa án bao giờ cũng hòa giải đã, sau này thấy không còn cách nào tốt hơn mới đồng ý cho ly hôn. Ở đây tôi chưa nói đến trường hợp cụ thể xin ly hôn lại chỉ có một người ký trong đơn. Tân hỏi luôn: - Nghĩa là anh muốn dàn xếp cho ổn thỏa? Câu trả lời như một hiệu lệnh: - Đúng! Hãy cố gắng giải quyết sao cho ổn thỏa. Đây là mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, chứ không phải mâu thuẫn đối kháng. Ngay trong huyện ta đã có địa phương xin dãn đội hình hợp tác xã toàn xã, nhưng rồi sau khi bàn bạc cân nhắc rất kỹ càng họ đã tự nguyện rút đơn. Tôi định tâm theo dõi chuyển biến của mấy địa phương này. Xây một cái nhà là khó. Nhưng phá mà phải cố giữ gần như đầy đủ nguyên vật liệu, những sắt, thép, gạch, đá còn khó khăn hơn nhiều. Tân muốn trao đổi thêm về tình hình hợp tác xã song thấy ngay rằng như vậy là lạm dụng. Anh cũng đã kịp phát hiện ra bóng cán bộ kiểm tra huyện ủy đi cùng bí thư về làng hôm trước đang lởn vởn ngoài hành lang, chắc là có việc cần báo cáo, nên ngồi thêm cũng bất tiện. Đại tá đứng lên. Bí thư tiễn anh ra cửa. Hai người bắt tay nhau thật chặt và chí tình. Tân https://thuviensach.vn không về làng ngay mà rẽ vào thăm mấy anh em trước có thời cùng đơn vị đang công tác bên huyện đội. Họ làm cơm mời anh. Chiều mát anh mới ung dung đạp xe đạp xuôi tới sông Thưa. Chưa qua sông anh nhận ra rằng không thể nào không rẽ vào thăm chiến sĩ lái xe hôm trước đã đưa mình về. Chiến sĩ này đang xin chuyển ngành. Vào thăm gia đình chú ấy và hỏi xem công việc đến đâu rồi. Cả nhà vui đón anh. Ông bố kiên quyết không cho anh về trong đêm nay. Anh vui mừng ở lại. Anh có ngờ đâu qua một đêm, bao nhiêu sự việc đã diễn ra ở làng. Cánh đồng Mạn Điền rộng trên hai mươi hécta và từ thuở người dân làng Thị xưa nhất có ở trên đời đã thấy nó thuộc quyền sở hữu của làng. Thuở ấy đất đai còn là tài sản riêng của cá nhân. Mạn Điền chủ yếu của ba gia đình giàu có và mấy trung nông lớp trên. Cải cách ruộng đất, cánh đồng Mạn Điền chia cho hai mươi nhăm gia đình nông dân. Mấy năm sau tất cả thành tài sản của hợp tác xã. Ngày xửa ngày xưa, Mạn Điền vẫn là cánh đồng màu. Người ta cấy lúa nếp để tháng chín âm lịch gặt và trồng khoai sớm hoặc cấy tám thơm gặt muộn để trồng khoai ngắn vụ. Khoai lan gần tới rãnh lập tức được vén ngọn trồng đỗ các loại hai bên luống. Tháng năm mưa rào, đỗ tàn, khoai cũng đến mùa thu hoạch, người ta cày móc hai bên luống ra, vùi lấp thân đỗ và dây khoai làm phân còn lấy lại củ. Những chất hữu cơ này chăm bón lúa mùa và làm cho đất luôn luôn có độ mùa tơi, bở. Mấy năm sau này nông dân đến trại Lương Đình Của mua giống dưa hấu đông ngắn hạn. Đó là một trong những đổi mới kỳ lạ ở vùng nam sông Thưa. Thì ra không phải chỉ mùa hè, mà cả những ngày nắng hanh khe khắt ăn miếng dưa hấu đỏ tươi và đầy nước ngọt vẫn mát rượi ruột gan. Tỉnh và huyện kêu gọi trồng dưa hấu đông xuất khẩu, nghe nói chở sang những nước xa xôi lắm. Toàn bộ cánh đồng Mạn Điền được trồng dưa hấu đông ngắn vụ đã rồi sau đó vẫn trồng khoai muộn hoặc cấy lúa chiêm xuân. Hòn đất được vần vò không nghỉ và cho ta nguồn của cải gấp ba, gấp năm ngày https://thuviensach.vn trước. Mạn Điền chỉ có ngần ấy diện tích nhưng đã nuôi sống một nửa dân làng Thị. Vào hợp tác xã toàn xã, đất ấy được cắt cho làng Cao và bỗng dưng họ còn được luôn cả mười mẫu đồng Mè chua mặn nữa. Thoạt đầu người ta có phân vân nhưng rồi tặc lưỡi: Ừ, thì đất đai là tài sản chung quốc gia. Làng Cao ít ruộng, bình quân đầu người của họ chỉ bằng năm mươi phần trăm bình quân đầu người của làng Thị. Họ nhận Mạn Điền đồng thời đảm nhận luôn mười mẫu đồng Mè xa xôi và chua mặn là đáng cho họ lắm. Lập luận ấy không bền vững. Người dân làng Thị nhanh chóng thấy mình mất mát. Câu châm ngôn: "Chơi với quân Rồng mất gồng mất gánh" từ ngày xưa bỗng dưng sống lại. Đến khi cánh đồng Mè bị bỏ hoang và biết bao rắm rối khác xảy ra dưới cơ chế của hợp tác xã thì ý thức về LÀNG đối với dân làng Thị trở nên mãnh liệt. Sĩ quan về hưu Bùi Danh Tân không lường hết tính bột phát của vấn đề. Sáng hôm sau, khi anh còn đang lắng nghe gia đình chiến sĩ lái giới thiệu về chuồng lợn, chuồng gà và cách nấu rượu lấy bỗng nuôi lợn thì bà con làng Thị tập họp từ lớn đến bé, từ già đến trẻ, từ trai đến gái, kéo ra cày cuốc cánh đồng Mạn Điền vừa gặt trơ gốc rạ. Đội quân lao động đông đảo tới hơn nửa nghìn người do bốn mươi lực điền vác cày và dong trâu hùng dũng đi trước. Hầu như toàn trâu mộng. Chẳng biết các chú ngứa sừng hay khoái chí với cảnh rầm rầm rộ rộ mà cứ thi nhau nghé ngọ vang lừng. Tiếp đến là một đoàn các bà, các cô, vác vồ, vác cuốc. Rồi trẻ con hò reo như đang dự ngày hội. Chúng chạy lên, chạy xuống ra chiều vui sướng lắm. Đội quân lao động đầy khí thế ấy quyết tâm ngay buổi sáng hôm nay cày vỡ, làm đất và trồng cây tra hạt nhiều nhất trên cánh đồng Mạn Điền càng vào sâu ở phía giữa được bao nhiêu càng tốt. Họ muốn làng Cao phải chấp nhận chuyện đã rồi. Họ không có ý định đánh lén hay đánh úp. Tối hôm qua họ còn gửi thư cho dân làng Cao báo tin xin lại mười mẫu đồng Mè và cánh đồng Mạn Điền vì họ đã lập ban điều hành sản xuất riêng mà không chịu sự chỉ đạo của ban quản trị hợp tác xã toàn xã nữa. https://thuviensach.vn Bốn mươi con trâu mộng như một đoàn máy bay khu trục chở nặng bom vừa mới nhô lên đê chùa Dền đã bước sang cánh đồng Mạn Điền thì từ phía cổng Và của làng Cao xuất hiện hai chiếc máy cày đỏ như lửa hung hăng lao tới. Giống như xe tăng mở đường, sau hai máy cày hùng dũng, đoàn quân nông dân vác cày vác cuốc. Thấy có sự lạ bốn mươi con trâu dàn hàng ngang trên đê chùa Dền như một trận địa pháo sẵn sàng nổ đồng loạt. Nhưng chúng ngơ ngác. Có con tưởng rằng đây là cuộc tập trận giả vui chơi liền hếch mõm lên trời nghé ngọ hưởng ứng. Chủ của đàn trâu là những tay lực điền kỳ cựu không để mất thời gian, soạn thừng chão, ốp vai cày lên phía trên cổ trâu luồn thừng óng rồi hô bước rộn vang như các khẩu đội trưởng hạ đạt lệnh bắn cấp tập. Những đường cày đầu tiên lật đất thành đủ hình thù kỳ dị. Thế trận dàn ra rất nhanh chóng quanh cánh đồng Mạn Điền. Lúc này đội quân có máy cày đỏ chói dẫn đường gấp rút vượt qua đê chùa Mới. Ngôi chùa nhỏ, độc mỗi cây đa và căn nhà ngói rêu phong vừa là chút hãnh diện của dân làng Thị. Làng Thị nhỏ nhưng có tới ba ngôi chùa lớn, tượng Phật nguy nga và rất thiêng, chẳng những chỉ là nơi thờ cúng của làng Thị và của cả bà con ở trong vùng. Chùa Dền nhỏ hơn, nghèo hơn. Chùa Mận cổ kính và rất nhiều hoa quả để nhà Phật thưởng thức và ban phát cho bần ni bốn phương. Chùa Hàn nằm bên cầu Mè uy nghiêm, bề thế và mỗi lần tiếng chuông ngân lên thì các đệ tử của làng Thị, của làng Mè, làng Đạo Phái, làng Kim Trang đều thành khẩn nghiêng mình đọc kinh nhà Phật. Các cụ kể rằng trước tình thế đó dân làng Cao vội vã xây dựng ngôi chùa và trồng cây đa làm biểu tượng đối diện với chùa Dền ở đầu bên này và đầu bên kia cánh đồng Mạn Điền. Cả ba ngôi chùa ấy đều không nguyên vẹn như ngày xưa nữa nhưng dấu tích vẫn còn và con cháu sau này vẫn luôn luôn được nghe kể lại về một thời huy hoàng xa vắng của làng. Một đoàn khảo cổ của sở văn hóa đã về nghiên cứu và Nhà nước ta đã xếp hạng di tích đối với chùa Hàn. Một bài đã giới thiệu bia đá chùa này và đăng bản dịch chữ viết trên tấm bia ấy. https://thuviensach.vn