🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Truyện Ngắn Nga Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục lục Chương 1: Những Đốm Lửa Chương 2: Băng Chuyền Chương 3: Chiếc Vĩ Cầm Của Gvarneri Chương 4: Ngày Cuối Cùng Của Một Năm Chương 5: Bến Lặng Chương 6: Tại Căn Nhà Của Xioncopxki Chương 7: Gặp Lại Chương 8: Đâu Đường Phố Ấy, Đâu Căn Nhà Ấy Chương 9: Con Trai Người Phi Công Chương 10: Cuộc Sống Đã Kịp Thời Bổ Khuyết Chương 11: Con Gái Rượu Chương 12: Xôê Chương 13: Ý Kiến Riêng Chương 14: Buổi Sáng Của Ngài Tổng Thống Chương 15: Đại Tá Giagata Chương 16: Mạch Nước Chương 17: Chiếc Phong Bì Màu Xanh Lam https://thuviensach.vn TRUYỆN NGẮN NGA Nhiều Tác Giả www.dtv-ebook.com Chương 1: Những Đốm Lửa Cách đây đã lâu, tôi có dịp đi thuyên trên dòng sông Xibiri ảm đạm vào một đêm thu tối trời. Đến khúc sông ngoặt, đột nhiên ở phía trước, dưới những dãy núi tối om, vụt lóe lên một đám lửa nhỏ. Đốm lửa lóe sáng, chói lọi, rõ thật gần... - Chà, lạy Chúa! - Tôi sung sướng thốt lên. - Sắp được nghỉ đêm rồi. Người lái đò ngoái lại nhìn đốm lửa và lại thản nhiên ra sức đẩy tay chèo. - Còn xa khướt! Tôi không tin: thì đốm lửa vẫn đây kia, nhoi hẳn ra khỏi bóng đêm mung lung. Nhưng người lái đò hóa ra lại đúng: quả là còn xa thật. Những đốm lửa đêm vốn dĩ như vậy đó. Cứ lấn át bóng đêm mà tiến lại gần, cứ lóe sáng lên, cứ hẹn, cứ làm như ở ngay đó gần gặn mà mồi chài. Có cảm giác rằng, chỉ hai ba chèo nước nữa - thế là đường dài tới đích... Vậy mà - còn là xa!... Và đêm ấy chúng tôi còn phải bơi thuyên mãi trên dòng sông tối om như mực. Những đốm lửa nhỏ vẫn như gần, mà vẫn cứ xa... lập lòe mời nhử. Giờ đây tôi thường hay nhớ lại dòng sông tối om giữa đôi bờ núi đã che trùm với đốm lửa nhỏ sống động đêm ấy. Cả trước đấy cũng như sau https://thuviensach.vn này, có biết bao nhiêu đốm lửa khác cũng đem cái vẻ gần gặn của mình ra mà mồi nhử huyễn hoặc không phải chỉ riêng một mình tôi. Nhưng cuộc sống vẫn trôi đi giữa đôi bờ ảm đạm ấy, còn những đốm lửa vẫn cứ mãi xa xăm, và đành lại phải ráng sức dấn thêm tay chèo.... Nhưng dù sao... dù sao đi nữa, ở phía trước - vẫn là những đốm lửa!... https://thuviensach.vn TRUYỆN NGẮN NGA Nhiều Tác Giả www.dtv-ebook.com Chương 2: Băng Chuyền Trên mặt sông, đối diện với thành phố, nhóm thợ mộc bảy người hối hả sửa chữa cái cột chắn băng đỡ chân cầu: mùa đông vừa qua, cái cột đã bị đám thị dân ở các xóm ngoại ô dỡ trộm sạch. Năm nay mùa xuân đến muộn - tháng Ba trẻ đẹp trông cứ như thể tháng Mười già cỗi. Mãi gần nửa buổi - mà chẳng phải ngày nào cũng thế - trên nền trời đầy mây đen, vầng mặt trời nhợt nhạt như trong ngày đông tháng rét mới lấp ló trong những khoảng trống màu lam giữa những đám mây đen ấy, và lạnh nhạt, cau có ngó xuống mặt đất. Hôm nay đã là ngày thứ sáu của Tuần Lễ Thánh, vậy mà về đêm tuyết tan chảy giọt trên mái nhà lại đóng lại thành những băng nhũ xanh biếc dài tới nửa arsin[1]; băng trên sông, không còn bị tuyết bao phủ, nom cũng xanh như những đám mây mùa đông. ----- [1] Đơn vị đo lường Nga, bằng 0.711m. Cánh thợ mộc làm việc, còn ở đằng kia, trong thành phố, tiếng chuông đổng ngân nga buồn bã và thúc giục. Những người thợ ngẩng đầu lên, mắt đăm chiêu nhìn hút vào đám sương mù xam xám bao phủ thành phố, và những lưỡi rìu vung lên để bổ xuống thường ngập ngừng dừng lại giây lát trên cao, hầu như sợ làm đứt mất hồi chuông ngân nga êm dịu. Đây đó trên dải sông rộng, những cành tùng cong queo chồi lên, đánh dấu đường đi lại, đánh dấu những chỗ băng đã tan và những kẽ nứt trên https://thuviensach.vn băng: chúng nhô lên cao như những cánh tay người chết đuối, co quắp vì những cơn giật dội. Dòng sông gợi nên một cảm giác buồn nản, bải hoải: mặt sông vắng ngắt, đầy những vết lốm đốm như vẩy mụn, như một con đường thẳng buồn tẻ hun hút vào cõi mù mịt, nơi có ngọn gió lạnh buốt, ẩm ướt thoi thóp thở ra. Thợ cả Ôxip, một lão mugich nhỏ bé chải chuốt, vóc người cân đối, có bộ râu bạc trắng xén vuông vức, xoắn cẩn thận thành những vòng nhỏ trên đôi má hồng hào và cái cổ mềm mại, - luôn luôn có mặt ở khắp mọi nơi và mọi lúc, thỉnh thoảng lại quát tháo: - Lũ gà con, nhanh tay lên nào!? Và lão nói với tôi, nửa như khuyên bảo, nửa như giễu cợt: - Cậu giám thị, làm gì mà cứ hếch cái mũi đần độn của cậu lên trời thế? Ta hỏi cậu, cậu được cắt cử đến để’ trông nom công việc, phải không nào? Cậu là người của ông chủ thầu Vaxi Xergâuts cử đến, phải không nào? Thế nghĩa là cậu phải đốc thúc bọn ta - bọn kia, làm nhanh lên. Đó, cậu được cắt cử đến để lập công trạng như thế, vậy mà cậu, chú bé của ta, cái cây chết đắng chết khô, lại cứ hấp ha hấp háy mắt mà nhìn công việc của mình! Cậu không được quyên hấp háy mắt, cậu phải mở to cả hai mắt ra mà nhìn, và đôi khi phải thét lác lên, vì rằng người ta cắt cử cậu đến với chúng tôi để làm người cai quản... Vậy thì cậu chỉ huy đi, đồ trứng chim cu ạ! Lão lại quát anh em thợ: - Đừng có đứng mà ngáp dài nữa! Đồ ma rừng, hôm nay chẳng phải là ngày kết thúc công việc hay sao nào? Bản thân lão là kẻ lười biếng bậc nhất trong bọn. Lão thông thạo công việc của mình, biết làm ăn một cách tháo vát, sôi nổi, khéo léo và say sưa, https://thuviensach.vn nhưng lão không thích nhọc xác và luôn luôn kể’ những chuyện hoang đường. Đúng vào lúc công việc đang trôi chảy, khi người ta say mê và lặng lẽ chăm chú làm mọi việc cho thật trơn tru, đâu vào đấy, thì Ôxip đột nhiên cất lên cái giọng nhỏ nhẹ như tiếng ong vo ve: - Thế này này, anh em của tôi ạ, có một chuyện... Hai ba phút gì đó người ta hầu như không nghe lão, mải mê đẽo, bào, chặt, nhưng cái giọng nam cao nhỏ nhẹ cứ mơ màng tuôn ra như nước chảy và quấn quýt lại, làm lẫn lộn, trói buộc sự chú ý của người ta. Đôi mắt xanh lơ trong sáng của Ôxip nheo lại một cách khoan khoái. Lão đưa những ngón tay lên xoắn xoắn bộ râu quăn và, bập môi khoái chí, nhẩn nha buông từng lời như xâu chuỗi hạt vào chỉ. - Hắn ta bắt được con cá nheo ấy, để nó vào giỏ, đi qua rừng trở vê, vừa đi vừa nghĩ bụng: "Chà, sẽ được một nồi canh cá ra trò đấy?" Nhưng bỗng đâu chẳng hiểu từ chỗ nào một giọng đàn bà thánh thót kêu: "Elexya ơi, Elexya à..." Anh chàng Lenka dài nghêu xương xẩu, người Morđavi, có cái biệt hiệu Narôđetx, - một gã trai trẻ có đôi mắt nhỏ lúc nào cũng có vẻ ngạc nhiên, - buông rìu xuống và đứng ngây ra, mồm há hốc. - Còn trong giỏ, một giọng trầm trầm ồm ồm đáp lại: "Ở đâ. ây!" và lúc đó trong giỏ có tiếng đập lộp bộp, con cá nheo quẫy mình, nhảy vọt ra và đi trở lại, quay về vũng nước xoáy của mình... Ông lính già Xanhiavin, một tay nát rượu, cau có, bị bệnh tức thở và từ lâu không hiểu vì sao đã bực bội với tất cả cuộc sống, cất giọng khàn khàn: - Cá nheo làm sao lại đi trên cạn được, nó là cá kia mà? https://thuviensach.vn - Thế cá có nói được không đã nào? - Ôxip ngọt ngào hỏi lại. Môkây Buđưrin, gã mugich tăm tối, có bộ mặt như mõm chó, lưỡng quyền và cằm vêu ra phía trước, còn trán thì lại lẹm về đằng sau, - một con người lầm lì và không có gì đặc sắc, chậm rãi tuôn qua mũi mấy tiếng ưa dùng của mình: - Hoàn toàn đúng... Và mỗi lần như thế những tiếng ấy lại như những quả đấm chắc nịch nặng nề thụi vào ngực tôi. Công việc chững lại, bởi vì Bôiep, một gã nói ngọng và lệch người, cũng muốn kể một chuyện gì về cá và đã lên tiếng, nhưng chẳng ai tin gã, người ta cười cái giọng ngọng nghẹo của gã, gã thì thề thốt, chửi rủa, bực bội khua cái đục lên và nuốt nước bọt nén cơn tức tối quát tháo, khiến mọi người bật cười: - Một đứa thì có nói láo thế nào đi nữa các người cũng cứ vểnh tai lên mà nghe, còn người ta nói chuyện thực cho các người thì các người lại hí tướng lên, quân thô lỗ... Mọi người bỏ việc, ồn ào, tay không vung tít lên: khi đó Ôxip bỏ chiếc mũ lông ra, để lộ cái đầu tóc bạc trang nhã, hói ở trên đỉnh, và nghiêm nghị quát: - Thế nào, ngừng tay hả? Các người tự cho phép các người nghỉ hả? Thôi thì tùy! - Chính ông đầu têu ra lại còn. - Ông lính già khò khè nhổ bọt vào lòng bàn tay. Ôxip sán đến bên tôi: https://thuviensach.vn - Thế nào, cậu giám thị... Tôi có cảm giác là lão kể những câu chuyện tầm phơ làm cho mọi người bỏ việc là có dụng ý gì đó, nhưng tôi không hiểu - lão muốn dùng cái ba hoa của mình để’ che giấu sự lười biếng của lão hay là muốn cho mọi người được nghỉ? Trước mặt chủ thầu, Ôxip tỏ ra nịnh nọt luồn cúi, "giả bộ ngu si", cứ mỗi thứ bảy lão lại moi được của ông chủ ít nhiều cho nhóm thợ "nhấp giọng". Nói chung lão là người của "phường hội", nhưng các ông già không ưa lão, coi lão là thằng hề, biếng nhác, và coi thường lão, còn bọn thanh niên thích nghe lão ba hoa, nhưng cũng chẳng coi lão ra gì, luôn ngờ vực một cách công khai và thường là độc địa. Anh chàng người Morđavi, một thanh niên có học, người mà đôi khi tôi chuyện trò "tâm tình”, có lần đáp lại câu hỏi của tôi: "Ôxip là người như thế nào?", cười khẩy trả lời: - Cũng chẳng biết... có quỷ biết lão là người thế nào... cứ kể cũng không đến nỗi nào... Và ngẫm nghĩ một lát, anh nói thêm: - Bác Mikhailô quá cố, một tay mugich trực tính tinh khôn, - có lần đôi co với lão Ôxip ấy, bác ta nói: "Anh mà là người ư? Thằng người làm công trong anh đã ngoẻo rồi, còn ông chủ trong anh thì chửa ra đời, anh, anh sẽ suốt đời ở trong xó xỉnh, như một quả dọi bị bỏ quên lủng lẳng trên dây ấy..." Đấy, nói vê lão như vậy có lẽ đúng đấy... Và ngẫm nghĩ thêm nữa, anh chàng Morđavi băn khoăn nói nốt: - Kể ra thì lão cũng không đến nỗi nào, cũng tốt bụng thôi... https://thuviensach.vn Giữa đám người này, vị trí của tôi thật dở hết chỗ nói: vì chú thiếu niên mười lăm tuổi, tôi, được chủ thầu cử đến để’ ghi chép những chi phí vê vật liệu, theo dõi sao cho đám thợ mộc khỏi ăn cắp đinh, không lôi gỗ đến quán đổi rượu. Đám thợ mộc đã ăn cắp đinh không hê kiêng nể gì tôi, lại còn cố tỏ cho tôi thấy rằng giữa bọn họ, tôi là người thừa, làm họ ngán ngẩm. Và nếu như người nào đó thấy có dịp va mảnh ván vào người tôi hay bằng cách nào khác, gây cho tôi một sự tủi bực nhỏ là họ biết cách làm việc đó rất khéo léo. Đối với họ, tôi thấy lúng túng, ngượng ngập, tôi cứ muốn nói với họ điều gì có thể dàn hòa giữa họ với tôi nhưng tôi không tìm ra lời lẽ cần thiết, mà cái cảm giác khó chịu rằng mình là con người thừa cứ đè nặng lên tôi. Mỗi lần tôi ghi vào sổ số lượng vật liệu lấy dùng, Ôxip lại khoan thai đến bên và hỏi. - Vẽ rồi à? Nào, cho xem với nào... Lão nheo nheo mắt nhìn vào chỗ ghi chép và nói một cách bâng quơ: - Cậu viết nhỏ quá... Lão chỉ biết đọc chữ in, viết cũng viết theo kiểu chữ in sách nhà thờ - kiểu chữ thường lão nhìn không hiểu. - Cái chậu giặt này là chữ gì vậy? - Tốt! - Tô-ốt! Gớm, cái thòng lọng gớm chửa. Thế còn dòng này thì viết cái gì? - Ván dày một versôc[2] dài chín arsin, năm tấm. https://thuviensach.vn ----- [2] Đơn vị đo lường Nga, khoảng 4.4 cm. - Sáu tấm. - Năm. - Sao lại năm? Đấy, ông lính già chẳng đã cưa một tấm là gì? - Bác ta làm việc ấy vô ích, không cần thiết... - Sao lại không cần thiết? Ông lão chẳng mang một nửa đến quán rượu là gì? Đôi mắt màu xanh lơ như những đóa hoa mua, lấp lánh nụ cười vui vẻ, nhìn thẳng vào mặt tôi, lão lấy ngón tay xoắn xoắn râu cằm và nói một cách trơ tráo tột bực: - Vẽ sáu đi, đúng như thế đấy! Đồ trứng chim cu ạ, cứ thử nghĩ mà xem, - ướt át, giá buốt, công việc nặng nhọc - người ta cũng phải mua vui một chút cho hởi dạ, lấy rượu sưởi ấm tâm hồn lên chứ? Cậu đừng có nghiệt ngã quá, nghiệt ngã không được lòng Chúa đâu... Lão nói rất dài, ngọt nhạt, màu mè, lời lẽ cứ tới tấp đổ xuống người tôi, như mạt cưa, lòng tôi hồ như bị mụ mị đi và tôi lặng lẽ đưa cho lão xem con số đã chữa lại. - Ờ, phải, thế mới đúng. Mà chữ số trông cũng đẹp hơn, gớm chưa, trông cứ như một mụ thương gia ngồi chồm chỗm ấy, bụng phệ, nhân hậu... Tôi thấy lão đắc chí kể lại cho đám thợ nghe về thành công của mình. Tôi biết rằng tất cả bọn họ khinh bỉ tôi vì tôi đã nhượng bộ, trái tim mười lăm tuổi của tôi ấm ức nấc lên, còn trong đầu tôi thì rối rít những ý nghĩ buồn bã, u tối. https://thuviensach.vn Mọi chuyện này thật là lạ lùng và ngu ngốc. Tại sao lão lại tin chắc rằng tôi sẽ không chữa con số 6 thành con số 5 như cũ và không nói cho chủ thầu biết chuyện họ đã lấy ván gỗ đi đổi rượu để uống. Có một lần họ ăn cắp hai funtơ[3] đinh bù loong năm phân và đinh đỉa. ----- [3] Đơn vị đo lường Nga, bằng 409.5gr. - Này, - Tôi báo trước cho Ôxip biết. - tôi ghi việc này lại đấy. - Cứ ghi đi! - Lão đồng ý, động đậy đôi lông mày bạc. - Quả thực là cái trò đùa mới kỳ lạ làm sao kia chứ? Cứ ghi đi, ghi cái lũ trẻ ranh ấy vào sổ... Và lão quát đám thợ: - Này, lũ quân vô tích sự, người ta ghi phạt lũ người vê khoản đinh bù loong và đinh đỉa ấy. Ông lính già cau có hỏi: - Tại sao? - Ghi phạt, chứ còn sao nữa. - Ôxip bình tĩnh giải thích. Đám thợ mộc làu bàu, gườm gườm nhìn tôi, còn tôi thì không tin chắc rằng mình sẽ làm cái việc mà tôi vừa dọa họ - mà nếu tôi có làm thực, thì việc đó tốt chứ sao. - Tôi sẽ xin chủ thầu bỏ việc thôi, - Tôi bảo với Ôxip. https://thuviensach.vn - Còn các bác thì quỷ tha ma bắt các bác đi! Sống với các bác thì rồi cũng đến thành ăn cắp. Ôxip ngẫm nghĩ, vuốt râu, ngồi xuống bên cạnh tôi và sẽ sàng nói: - Đúng lắm. - Cái gì kia? - Bỏ là phải. Coi với quản quái gì cái mã cậu. Giữ những chân ấy thì cần phải biết thế nào là của cải, như chó giữ của cho chủ, như giữ chính bộ lông của mình, giữ cái gia tài bố mẹ để lại cho mình... Còn cậu đối với việc này chỉ là con chó con non nớt, cậu chưa cảm biết được của cải cần làm gì. Nếu như bảo cho Vaxi Xergâyits biết cậu đã phóng tay cho bọn tôi thế nào thì ông ta hẳn sẽ cho cậu xơi một cái bạt tai ngay - dứt khoát là thế! Bởi vì cậu không làm lợi gì cho ông ấy mà chỉ làm cho ông ấy thiệt hại, con người ta phải làm lợi cho chủ chứ - cậu hiểu không? Lão vấn một điếu thuốc đưa cho tôi. - Hút đi, đầu óc sẽ nhẹ nhõm hơn. Cậu bé bút chì ạ, nếu như tính cậu không lanh lợi và tháo vát như vậy thì lẽ ra tôi bảo với cậu là: liệu mà đi vào nhà tu đi! Nhưng tính cậu không hợp với việc này, tính cậu cục cằn như lưỡi rìu ấy, trong tâm hồn đầy gai ngạnh, có lẽ đến đối với chính cả vị tăng viện trưởng cậu cũng chẳng kính nể. Tính khí như cậu thì chẳng thể chơi bài được! Mà tu sĩ - thì cũng giống như thể con sáo sậu: mổ hạt của ai chẳng cần biết, gốc rễ sự việc chẳng quan hệ gì đến nó, nó no vì thóc lúa, chứ chẳng no bằng rơm rạ. Tôi thành tâm nói tất cả những điều đó với cậu, như tôi nhận xét thì cậu là người xa lạ đối với công việc của chúng tôi - một trứng chim cu lạc tổ... Lão bỏ cái mũ lông ra - bao giờ cũng làm thế mỗi khi muốn nói một điều gì đặc biệt có ý nghĩa, - lão nhìn lên bầu trời xám tro và bật to thành lời: https://thuviensach.vn - Trước Thượng đế, công việc của chúng tôi là việc ăn cắp ăn trộm, và chúng tôi chẳng mong gì Người thương xót... - Hoàn toàn đúng! - Môkây Buđưrin lên tiếng, hệt như tiếng kèn clarinet. Từ bữa đó lão Ôxip tóc bạc quăn quăn có đôi mắt sáng và tâm hồn khó hiểu đối với tôi trở nên lý thú dễ chịu, giữa hai chúng tôi nảy sinh một cái gì giống như tình bạn, nhưng tôi nhận thấy mối quan hệ tốt đối với tôi - không rõ vì sao - lại làm cho Ôxip mất tự nhiên; khi có người khác lão không nhìn tôi, đôi tròng mắt màu hoa mua lơ đãng như không hồn, bối rối đảo lên đảo xuống, run rẩy, và cặp môi lão méo xệch đi một cách giả dối, khó chịu, khi lão nói với tôi: - Này, theo dõi cho kỹ vào, phải tỏ ra xứng với miếng bánh người ta trả công, chứ không kìa - ông lão lính đang nhai đinh kìa, quân ăn sống nuốt tươi. Nhưng khi chỉ có riêng hai người, lão với tôi thôi thì lão lại nói năng dịu dàng như khuyên dạy tôi, trong đôi mắt lão thấp thoáng một nụ cười thông minh, và đôi mắt ấy chiếu rọi vào mặt tôi hai luồng ánh sáng xanh lơ. Tôi chăm chú nghe lời lẽ của con người này, coi đó là những lời lẽ đúng đắn, được cân nhắc kỹ, mặc dù đôi khi lão nói khá lạ lùng. - Cần phải là một người tốt. - Có lần tôi đã nói với lão như thế. - Ờ, tất nhiên rồi! - Lão đồng ý ngay, nhưng liền đó lão cười tủm tỉm, nhìn đi chỗ khác, nói khẽ. - Có điều nên hiểu người tốt như thế nào đấy? Tôi thì tôi nghĩ rằng người ta cứ nhổ toẹt vào cái tử tế, cái lẽ phải của anh, nếu nó không có lợi cho họ: không, anh hãy quan tâm đến họ, hãy dịu dàng với bất cứ ai, chiều chuộng, an ủi mọi người... chưa biết chừng sẽ có lúc điều đó cũng đến với chính anh? Tất nhiên là chẳng phải bàn cãi gì nữa - là một người tốt, nhìn mặt mình trong gương cũng thú vị đấy... Có điều, tôi https://thuviensach.vn thấy rõ rằng đối với người ta thì dù anh là kẻ cắp hay vị thánh hiền cũng thế thôi: chỉ cốt sao anh thân thiết, nhân hậu với họ là được. Đấy, người ta cần là cần cái đó kia... Tôi rất chú ý xem xét mọi người, tôi cứ nghĩ rằng mỗi một người đều phải làm cho tôi thích thú và hiểu được cuộc sống khó hiểu, phức tạp, tủi hận này, và tôi có riêng một câu hỏi thôi thúc, không bao giờ im tiếng. "Tâm hồn con người là cái gì vậy?" Tôi có cảm giác là có những tâm hồn người được cấu tạo như những quả cầu bằng đồng. Chúng gắn chặt trong lồng ngực người ta không suy suyển, chúng phản chiếu tất cả cái gì động đến chúng, phản chiếu bằng một điểm trên bề mặt của mình, vì vậy phản chiếu sai lệch, quái gở và đáng chán. Lại có những tâm hồn bằng phẳng như tấm gương soi, - như vậy thì cũng cầm bằng hoàn toàn không có chúng. Nhưng tôi có cảm tưởng rằng phần lớn tâm hồn con người ta thường chẳng có hình dạng gì hết, như thể những đám mây và nhiều màu sắc lờ nhờ giống hệt thứ miêu nhan thạch giả, - chúng luôn luôn biến đổi theo màu sắc của vật chạm đến chúng. Tôi không biết, không thể hiểu tâm hồn của lão Ôxip đúng thực như thế nào, bằng trí tuệ, không thể nào hiểu được nó. Chính là tôi nghĩ về những điều đó, khi nhìn sang bên kia sông, nơi thành phố bám vào sườn núi đang ca hát, tiếng chuông gióng giả vang ra từ tất cả các tháp chuông vươn cao lên trời, trông giống những ống màu trắng của cỗ đại dương cầm tôi yêu thích trong nhà thờ Ba Lan. Những cây thánh giá nhà thờ chẳng khác gì những vì sao mờ nhạt, bị bầu trời xám giam hãm, chúng nom buồn tẻ, lấp lánh và run rẩy, như cố vươn lên cao hơn nữa tới vòm trời trong trẻo sau bức màn mây xám bị gió xé rách tơi tả. Còn mây lướt nhanh và bóng mây làm phai mờ những màu sắc sặc sỡ của thành phố: https://thuviensach.vn những tia sáng mặt trời bắn ra từ những hố sâu xanh thẳm giữa những đám mây, và rọi xuống thành phố, tưới lên nó những màu sắc vui vẻ, thì, mây lập tức che lấp mặt trời, trôi nhanh hơn, bóng mây nặng hơi nước trở nên nặng nề hơn, và tất cả mọi cái lại tối xám, sau khi lóe lên niềm vui sướng chỉ trong giây lát. Nhà cửa thành phố giống hệt như những đống tuyết bẩn, mặt đất dưới những ngôi nhà ấy đen sạm, trơ trọi và cây cối trong vườn - chẳng khác gì những gò đất ánh phản quang mờ đục của các khung kính trên những bức tường nhà xám xịt gợi nhớ mùa đông, và bao trùm lên tất cả là nỗi buồn da diết của mùa xuân nhợt nhạt phương bắc đang nhè nhẹ lan ra. Misuc Điatlốp, một gã trai trẻ măng, tóc sáng, môi như môi thỏ, thân hình nở nang, vụng vê, thử cất giọng hát: Sáng ra cô bé đến với chàng Nhưng chàng đã tắt thở hồi đêm... - Chà, cái đồ con đĩ! - Ông lính già quát Điatlốp. - Mày quên hôm nay là ngày gì rồi sao? Bôiep cũng nổi cáu, giơ nắm đấm dọa Điatlốp và huýt sáo: - Đồ óc chó! - Chúng ta là dân của rừng rú, sống dai dẳng, sung sức. - Ôxip nói với Buđưrin, lão ngồi vắt vẻo trên đỉnh cột chắn băng và nheo mắt ngắm độ thoải của cột. - Dịch đầu cọc sang bên trái độ một versôc nữa được đấy! Mà nói nôm na ra thì là dân man di mọi rợ. Này nhé, thấy một vị thầy tu là bọn họ ùa ngay tới, vây quanh, quỳ sụp xuống, khóc lóc: Thưa đức ông rất thánh, xin người hãy dùng quyên phép ngăn cấm lũ chó sói cho chúng tôi, lũ chó sói làm tội làm tình chúng tôi! Còn lão già quát họ: "Chà chà, lão nói, các ngươi là dân chính giáo hả? Được, lão nói, ta sẽ đưa các ngươi ra tòa án xử tội thật nặng!" Lão giận dữ, nhổ toẹt ngay vào mõm họ. Lão già ơi là già, một người hiên lành, đôi mắt nhỏ thường chảy nước mắt... https://thuviensach.vn Phía dưới, cách những cột chắn bang chừng hai chục xajen[4] bọn thủy thủ và dân lang thang đang đập băng quanh thành sà lan: họ ráng sức thúc mạnh xà beng đập phá cái vỏ mỏng màu xám của dòng sông, những cây sào mảnh thấp thoáng trên không trung, đẩy các mảnh băng đã bị đập vỡ xuống dưới mặt băng; nước ì oạp từ phía bờ cát, có tiếng nước chảy róc rách. Ở chỗ chúng tôi, bào đưa sồn sột, cưa rít lên, sống rìu đập bình bịch, đóng sâu những chiếc đinh đỉa sắt vào thân gỗ màu vàng đã bào nhẵn - và xen lẫn với những âm thanh ấy, tiếng chuông nhà thờ lảnh lót, đã dịu đi nhiều vì từ xa truyền tới, làm rung động tâm hồn.... Tôi có cảm giác rằng cái ngày màu xám bằng tất cả công việc của mình đang lên tiếng ngợi ca mùa xuân, gọi mùa xuân đến với mặt đất đã tan hết tuyết, nhưng còn trơ trọi và nghèo nàn. Có người nào gào lên bằng cái giọng khàn khàn vì cảm lạnh: ----- [4] Đơn vị đo lường Nga, bằng 2.134m. - Gọi hộ gã người Đư-ức vơ-ới, không đủ người làm... - Hắn ở đâu? - Xem ở quán rượu xem... Tiếng nói nặng nề trôi trong không khí ẩm ướt, buồn bã chảy loang ra trên dòng sông mênh mang. Người ta làm việc hối hả, sôi nổi, nhưng làm ẩu, qua quýt, ai cũng nóng ruột về thành phố, về nhà tắm và về nhà thờ; Xasốc Điatlốp nóng ruột hơn cả. Cũng như anh, Xasốc tóc màu sáng, hệt như vừa được luộc bằng nước giặt quần áo, nhưng lại quăn, người cân đối và nhanh nhẹn, chốc chốc lại nhìn lên mạn sông phía trên, anh chàng thì thào với anh. https://thuviensach.vn - Nghe không, hình như băng đang rạn vỡ thì phải? Hồi đêm mặt băng vừa "động", cảnh sát trên sông từ sáng hôm qua đã không cho ngựa đi qua sông. Trên những tuyết cầu, thảng hoặc mới có một người bộ hành đi qua, trông như những hạt cườm đang lăn và mỗi khi ván cầu lún xuống người ta nghe rõ tiếng đập của nó xuống mặt nước hệt như tiếng bập môi. - Băng đang rạn vỡ. - Misuc Điatlốp nói, đôi hàng mi trắng chớp chớp. Ôxip khum tay che mắt nhìn xuống sông, nói át Misuc. - Có vỏ bào trong đầu cậu khô đi kêu lạo xạo thì có! Làm đi, cứ biết làm đi, con trai mụ phù thủy ạ! Này giám thị, thúc bọn chúng đi, sao cậu cứ chúi mũi vào sách ấy? Công việc còn độ hai giờ nữa thì xong, toàn bộ cái bướu của cọc chắn băng đã được bọc lớp ván mỏng màu vàng như mỡ, chỉ còn đặt những thanh chống dày bằng sắt vào nữa là xong hẳn. Bôiep và Xavianhin đục ổ để cho những thanh chống đó vào, nhưng ổ không đúng cỡ, hẹp quá - rãnh máng không ăn được vào gỗ. - Đồ dân Morđavi mù. - Ôxip quát tháo, ngón tay gõ gõ lên trán. - Làm ăn thế ư? Đột nhiên từ đâu đó trên bờ sông, tiếng người nào vui sướng gào to: - Chu-yển-ển rồ ồ i! Và như thể đi kèm với tiếng gào đó, có tiếng lào xào thong thả, tiếng rạn nứt se sẽ lan ra trên mặt sông; những cành thông làm mốc trông giống những cánh tay bắt đầu run rẩy, tựa hồ chới với bám https://thuviensach.vn lấy cái gì trong không khí, còn bọn thủy thủ, bọn người lang thang thì vung sào loạn xạ, ầm ĩ leo thang dây lên boong sà lan. Thật lạ lùng, trên sông ở đâu mà bỗng xuất hiện nhiêu như thế: Hệt như họ nhảy vọt từ dưới mặt băng lên và bây giờ chạy đi chạy lại tán loạn như đàn quạ sợ hãi nghe súng nổ. Họ nhảy nhót, chạy, kéo những tấm ván gỗ và những cây sào ném đi và lại chộp lấy. - Thu nhặt lấy dụng cụ! - Ôxip kêu to. - Nhanh tay lên, mẹ... lên bờ. - Thế là đi toi mất lễ Phục sinh rồi!? - Xasốc chua xót thốt lên. Trông thì tưởng chừng như con sông không nhúc nhích, mà thành phố giật mình, nghiêng đi và cùng với ngọn đồi ở phía dưới bập bênh trôi ngược dòng sông. Những gò cát xám ở trước mặt chúng tôi, cách khoảng mươi xajen, cũng động đậy và trôi đi, xa dần chúng tôi. - Chạy. - Ôxip quát to, đẩy vào người tôi. - Làm gì mà đứng há hốc mồm ra thế? Cảm giác khủng khiếp vê nguy hiểm đang ập tới nhói lên trong tim. Chân tôi cảm thấy băng đang tuột đi ở phía dưới và tự chúng lao đi mang thân thể tôi chạy vê bờ cát tua tủa những cành liễu không lá mà trận bão tuyết mùa đông đã bẻ gẫy khỏi cây. Bôiep, ông lính già, Buđưrin và hai anh em Điatlốp đã nằm bò toài ở đó. Gã trai Morđavi chạy bên cạnh tôi và bực tức chửi, còn Ôxip - bước đi phía sau, quát lên: - Đừng rủa nữa, Narôđex. - Nhưng biết làm thế nào bây giờ, bác Ôxip... - Cũng như mọi khi thôi. - Nhưng chúng ta nhắc đến ở đây đến hai ngày là ít... https://thuviensach.vn - Ừ thì ngồi đây. - Thế còn ngày hội? - Thì năm nay người ta vui hội thiếu chú mày... Ngồi trên cát, ông lính già hút tẩu và cất giọng khàn khàn. - Hoảng hồn lên cả... năm ba xajen là tới bờ, vậy mà các người cắm đầu cắm cổ chạy... - Thì ông là người chạy đầu tiên chứ ai. - Môkây nói. Nhưng ông lính già nói tiếp: - Mà sợ cái gì kia chứ? Đến Chúa Giêsu cũng còn chết nữa là... - Nhưng Người lại tái sinh kia mà. - Anh chàng người Morđavi giận dỗi làu bàu, còn Bôiep quát mắng: - Im đi, đồ chó cún! Mày được quyền bàn luận về chuyện ấy à? Tái sinh! Hôm nay mới là thứ sáu, chứ đâu phải "Chúa nhật". Vừng mặt trời tháng ba bừng sáng, trong các khe màu lam giữa những đám mây băng lấp lánh, cười cợt chúng tôi. Ôxip khum tay che mắt nhìn ra sông vắng người và nói: - Sông đã chồm đứng dậy... có điều không lâu đâu. - Không cho chúng ta về dự hội. - Xasốc cau có than thở. Bộ mặt không râu, không ria, sạm đen và xương xẩu, như củ khoai tây chưa cạo vỏ của gã trai người Morđavi nhăn nhó bực bội, anh chàng luôn chớp chớp mắt và làu bàu: https://thuviensach.vn - Ngồi chết ở đây... Không bánh mì, không tiền bạc. Người ta thì vui thú, còn bọn ta thì... Chúng ta đi hầu hạ cho những lòng tham lam, chẳng khác gì những con chó... Ôxip nhìn chằm chằm ra sông, và, rõ ràng là đang nghĩ về chuyện gì khác, nói như mê ngủ: - Ở đây hoàn toàn không phải vì lòng tham lam, mà là do sự cần thiết! Những trụ chắn băng ở chân cầu để làm gì? Bảo vệ sà lan và những cái khác khỏi bị băng phá. Băng ngu ngốc lắm, nó mà xô vào đoàn sà lan, thì ôi thôi còn đâu là của cải nữa... - Chao ơi - thây kệ... của cải của chúng tôi ư? - Nói chuyện với đồ ngốc... - Đáng ra phải chữa sớm hơn... Ông lính già nhăn mặt dữ tợn và quát: - Thôi đi, cái thằng cha Morđavi này! - Sông chồm lên rồi. - Ôxip nhắc lại.- Hừm... Trên dãy sà lan, bọn thủy thủ gào thét, còn từ dưới sông, hơi lạnh đưa lên và một bầu không khí yên lặng độc ác đầy vẻ rình mò lan tỏa ra. Những cột mốc đánh dấu trên mặt băng chuyển chỗ lung tung, thay đổi hẳn hình nét vẽ trên băng, và mọi cái đêu như biến đổi, tràn ngập một sự chờ đợi căng thẳng. Một cậu trong bọn trẻ se sẽ và rụt rè hỏi: - Bác Ôxip, bây giờ làm thế nào? - Cái gì? - Ôxip hỏi lại như đang mê ngủ. https://thuviensach.vn - Chúng ta cứ đành bó gối ngồi đây ư? Bôiep cất giọng mũi, trêu chọc nói: - Chúa trừng phạt bọn tà đạo các người không cho dự lễ thánh của Chúa, có phải không nhỉ? Ông lính già ủng hộ bạn, - bàn tay cầm tẩu chỉ ra sông và cười khẩy, làu bàu: - Thèm vê thành phố lắm hả? Thì đi đi! Băng chuyển. Đi mà chết chìm, không chết chìm thì người ta sẽ tóm cổ vào bóp cảnh sát... Cho mà dự lễ - tha hồ mà khoái!... - Hoàn toàn đúng. - Môkây nói. Mặt trời đã khuất hẳn, dòng sông tối lại, còn thành phố lại hiện ra rõ hơn - bọn thanh niên giương mắt bực tức và buồn rầu nhìn chằm chằm vê thành phố và im lặng, đẫn đờ. Tôi thấy tẻ nhạt và nặng nê, như thường lệ mỗi khi nhận thấy chung quanh ta, mỗi người một ý nghĩ khác nhau, và không có một mong ước duy nhất có thể liên kết người ta lại thành một sức mạnh toàn vẹn và bướng bỉnh. Tôi muốn bỏ mặc họ và một mình đi qua mặt băng. Ôxip hồ như bỗng nhiên thức giấc, đứng thẳng lên, bỏ mũ lông ra, quay về phía thành phố làm dấu thánh, rồi nói một cách rất đơn giản, bình tĩnh và oai vệ: - Nào, anh em, ơn Chúa phù hộ, ta lên đường. - Về thành phố ư? - Xasốc reo lên, đứng phắt ngay dậy. Ông lính già, không nhúc nhích, nói như đinh đóng cột: https://thuviensach.vn - Chết chìm hết. - Thế thì ông cứ ở lại. Và nhìn tất cả mọi người, Ôxip lớn tiếng nói: - Nào, nhanh lên! Tất cả đứng dậy, túm tụm lại thành một nhóm. Bôiep xếp lại đồ đạc trong túi dết rên rỉ: - Đã nói đi, là phải đi! Ai ra lệnh người đó chịu trách nhiệm. Ôxip hồ như trẻ lại, khỏe hẳn ra: vẻ láu lỉnh dịu dàng trên gương mặt hồng hào biến mất, đôi mắt tối lại, trở nên nghiêm khắc, sắc sảo, dáng đi lười nhác uể oải cũng biến mất - lão bước đi rắn rỏi, quả quyết. - Mỗi người cầm lấy một thanh gỗ và cầm ngang người nếu chẳng may - cầu Chúa tránh cho điều dữ - có ai tõm xuống nước, hai đầu gỗ sẽ mắc lại trên mặt băng, sẽ giữ người lại! Và để đi qua những kẽ băng nứt... Dây thừng có không đấy? Narôđetx, đưa cho tôi cái ống thủy chuẩn... Xong cả chưa? Nào, tôi đi đầu, theo sát tôi là người nào nặng nhất? Ông, ông lão lính! Sau đó là Môkây, anh chàng người Môrđavi, Bôiep, Misuc, Xasốc - Mácximôvits nhẹ hơn cả, cậu ta đi sau cùng... Bỏ mũ ra, cầu xin Đức mẹ đi! Kìa, cả vừng dương cũng ló ra đón chào chúng ta kia... Mọi người nhất loạt bỏ mũ ra, để lộ những mái đầu bù xù, bạc trắng, hay màu hạt dẻ. Xuyên qua màn mây trắng mỏng manh, mặt trời ngó nhìn xuống những mái đầu ấy, rồi lại trốn đi, hệt như không muốn khơi niềm hy vọng cho họ. - Nào! - Ôxip nói, giọng khô khan, lạ hẳn. - Chúa phù hộ chúng ta! Cứ nhìn theo chân tôi bước. Không đi sát theo lưng nhau, giữ cự ly người nọ https://thuviensach.vn cách người kia ít nhất là một xajen, mà càng xa hơn càng tốt. Nào ta đi, các con. Dúi cái mũ lông vào ngực áo, tay cầm ống thủy chuẩn, Ôxip thận trọng và nhẹ nhàng thoăn thoắt đưa chân bước xuống mặt băng và lập tức, sau lưng lão, trên bờ, một tiếng kêu thảng thốt cất lên. - Lũ cừu, đi đâ... âu... - Cứ bước đi, đừng có ngoái lại phía sau! - Người dẫn đầu sang sảng ra lệnh. - Qu-ay la-ại, đồ qu-uỷ... - Đi đi, anh em ơi, phải nhớ Chúa chứ? Người có gọi chúng ta về dự lễ đâu... Tiếng còi cảnh sát rít lên, còn ông lính già cao giọng càu nhàu: - Mẹ-ẹ, lũ tà đạo... các người gây chuyện rắc rối rồi! Bây giờ là bờ bên kia người ta đánh điện ngay vê sở cảnh sát... May mà không chết chìm thì cứ là vào bóp làm bạn với rệp... Tôi là tôi không chịu trách nhiệm đâu... Giọng nói hào hứng của Ôxip dẫn đầu đoàn người theo sau như thể kéo họ đi bằng một sợi dây: - Nhìn cho tinh dưới chân!... Đoàn người đi chéo ngược dòng sông, và tôi đi sau cùng, nhìn thấy rõ lão Ôxip nhỏ bé, tươm tất, đầu bạc trắng như lông thỏ, khéo léo trượt trên băng, hầu như không nhấc chân lên. Theo sau lão, sáu hình người đen đen lảo đảo kéo thành chuỗi dài, nom như được xâu vào nhau bằng một sợi chỉ vô hình, đôi khi bóng của họ hiện ra bên cạnh trải trên mặt băng dưới chân https://thuviensach.vn họ. Đầu đoàn người cúi xuống, giống những người đi xuống núi và thân ngả vê phía sau vì sợ ngã. Phía sau, tiếng người kêu mỗi lúc một nhiêu hơn - rõ ràng là một đám đông dân chúng đã đổ dồn tới, không còn phân biệt được lời lẽ gì cả, chỉ nghe thấy một tiếng ồn ào khó chịu. Cuộc diễu hành thận trọng này đối với tôi trở nên một công việc máy móc, buồn tẻ, tôi quen đi nhanh nên bây giờ chìm ngập vào tâm trạng mê mê tỉnh tỉnh, trong lòng hồ như trống rỗng, không còn nghĩ ngợi gì vê bản thân mình nữa, chính mình lìa bỏ mình và đồng thời mọi cái đêu nhìn thấy rõ đặc biệt, nghe thấy rõ đặc biệt. Dưới chân, mặt băng xám xanh như màu chì, bị nước ăn mòn, ánh sáng phản chiếu hắt lên sáng lóe mắt. Đôi chỗ mặt băng vỡ ra, gồ lên như cái bướu rồi bị dòng băng trôi nghiền nát thành mảnh vụn, dồn lại từng đống, lỗ chỗ như hòn đá kỳ, nhưng sắc cạnh như mảnh kính vỡ. Những đường nứt xanh lạnh lùng mỉm cười, rình bắt chân người. Đế giày rộng bản giẫm lép bép, tiếng nói của Bôiep và ông lính già cứ lải nhải đến phát ngán, - cả hai cứ như hai cây sáo cùng một mồm ngậm thổi. - Tôi không chịu trách nhiệm. - Tất nhiên, cả tôi. - Một kẻ được phép chỉ huy, còn người khác có thể còn minh mẫn gấp nghìn lần thì. Ở ta, con người sống bằng sự minh mẫn ư? Ở ta mọi người chỉ sống bằng cái cuống họng... Ôxip giắt vạt áo lông cừu vào thắt lưng, đôi chân lão mặc quần dạ lính màu xám: bước đi lanh lẹn, nhún nhảy như lò xo. Lão bước tựa hồ phía trước lão luôn luôn có một kẻ nào đó cứ nắm lấy lão. Kẻ ấy chỉ có lão nhìn thấy, y cứ xoắn lấy lão khiến lão không thể đi theo đường thẳng, con đường https://thuviensach.vn ngắn nhất, còn lão phải đấu tranh với y, cố lẩn tránh hắn, lúc né sang phải, lúc né sang trái, thỉnh thoảng quay ngoắt lại và luôn luôn nhảy nhót, vẽ ra trên mặt băng những đường ngoằn ngoèo, những vòng cung. Tiếng nói của lão vang lên không ngừng, du dương như hát, hòa điệu với tiếng chuông ngân nga, nghe thật sướng tai... Đoàn người đã ra tới giữa dải băng rộng bốn trăm xajen, thì trên đầu dòng có tiếng lào xào ghê rợn vọng tới, và đúng lúc đó băng trôi dưới chân tôi, tôi lặng người đi và không đứng vững, ngã khuỵu gối xuống, kinh ngạc bàng hoàng. Nhưng tôi vừa ngước nhìn về phía đầu dòng, thì lập tức nỗi sợ hãi chẹn lấy cổ tôi, khiến tôi không thốt ra tiếng được nữa, mắt tôi hoa lên - lớp vỏ băng xám bỗng sống dậy, gù lên, trên mặt băng phẳng nhô lên những cạnh sắc, trong không trung có tiếng xào xạo lạ lùng - giống hệt như có người nào đưa đôi chân nặng nề bước trên kính vỡ. Ngay cạnh tôi nước chảy rít lên se sẽ, gỗ nứt răng rắc, rít lên như một sinh vật, người ta gào thét, túm tụm lại một đám, và trong tiếng ồn ào mơ hồ kinh sợ, tiếng Ôxip sang sảng vang lên: - Tản đi... tản đi - tách xa nhau ra, những đứa con của Chúa... Bà mẹ đã chuyển rồi, chuyển rồi. Rảo bước lên, anh em! Kìa - chuyển rồi. Lão nhảy cẫng lên như bị ong bò vẽ đốt, và cầm cái ống thủy chuẩn dài một xajen, như cầm khẩu súng trường, chọc chọc quanh mình, tựa như đang đánh nhau với kẻ nào đó, còn thành phố nom lẩy bẩy, trôi đi ngang bên lão. Băng dưới chỗ tôi kêu rít lên, vỡ vụn ra, nước trào lên chân, tôi chồm dậy, mê mụ bổ theo Ôxip. - Đi đâu? - Lão vung ống thủy chuẩn lên, quát. - Đồ quỷ, đứng lại. Tôi tưởng chừng như đấy không phải là Ôxip nữa, - gương mặt trẻ lại lạ lùng, mọi nét quen thuộc biến đâu hết, đôi mắt xanh lơ chuyển thành https://thuviensach.vn màu xám, lão hồ như cao vọt lên nửa arsin. Thẳng như một chiếc đinh mới, chân khép chặt, vươn lên cao, lão quát, mồm há to: - Đừng có rối lên, đừng có túm tụm lại - ông lại phang cho vỡ toang sọ cả lũ bây giờ! Và lão lại vung ống thủy chuẩn vê phía tôi. - Cậu đi đâu? - Chúng ta đến chết chìm cả mất. - Tôi se sẽ nói. - Xì! Câm đi. Nhưng nhìn tôi, lão nói thêm, khẽ hơn và dịu dàng hơn: - Chết chìm thì thằng ngốc cũng có thể chết được, còn cậu thì phải thoát khỏi nguy hiểm... cần nhất định phải lên bờ bằng được! Và lão lại sôi nổi, hét lên những lời khích lệ, ưỡn ngực ra, hất đầu vê phía sau. Mặt băng nứt rạn và kêu lạo xạo, thong thả vỡ ra, chúng tôi bị cuốn đi, từ từ trôi ngang qua thành phố, một sức mạnh ghê gớm bỗng bừng tỉnh trong lòng đất và kéo căng bờ sông ra. Một phần bờ sông - ở phía dưới chúng tôi - không động đậy, còn phần đối diện với chúng tôi, lặng lẽ đi ngược lên trên sông, chẳng bao lâu nữa, mặt đất sẽ nổ bung ra. Cái chuyển động chậm chạp, ghê rợn này khiến ta mất cảnh giác vê sự liên hệ với mặt đất: tất cả rời chỗ, khiến lòng ta tê tái, chân tay bủn rủn. Trên trời những đám mây đỏ lặng lẽ lướt đi, những mảnh băng phản chiếu mây trời, cũng đỏ lên như thể căng thẳng ra để với lấy tôi. Cả mặt đất bao la sống dậy đón sự sinh nở của mùa xuân, vươn dài ra, rướn cao bộ ngực https://thuviensach.vn ẩm ướt bờm xờm, làm xương cốt kêu răng rắc, và dòng sông nằm trong thịt đất tráng kiện, tựa hồ như sống động, tràn đầy dòng máu đặc, sôi sục. Cảm giác tủi bực về sự nhỏ bé và bất lực của mình trong cái chuyển động tự tin, bình tĩnh của những khối đồ sộ này đè nén tâm thần, còn trong lòng - trùm lên trên nỗi tủi bực - một niềm mơ ước táo tợn của con người lớn dần lên, cháy sáng: giá mà vươn được tay ra, oai nghiêm đặt tay xuống núi, đặt tay lên dải bờ và nói: "Đứng lại, đợi ta đến đã!" Tiếng chuông đồng ồn ào, nghe buồn như tiếng thở dài, nhưng - tôi nhớ ra rằng qua một ngày nữa thôi, đêm đến, nó sẽ rộn lên vui vẻ, báo tin Chúa tái sinh. Làm sao sống cho tới lúc nổi lên tiếng chuông đó!... Bảy bóng người đen đen lay động trong mắt, nhảy nhót trên mặt băng, những bóng người ấy vung những mảnh ván trong không trung như vung những mái chèo còn phía trước họ, một lão già giống như Thánh Nikôlai xoay trở lanh lẹn, giọng nói uy nghiêm của lão ta không ngừng vang lên sang sảng. - Không chậm một phút! Mặt sông trở nên gồ ghề, cái sống lưng linh hoạt của nó rùng mình và uốn éo dưới chân, gợi nhớ tới con cá voi trong truyện "Con ngựa có bướu” và từ dưới lớp vẩy băng, sông mỗi lúc một phô rõ tấm thân bằng chất lỏng của nó: nước đục ngàu lạnh giá bắn tóe lên thèm thuồng liếm chân người. Tốp người đi theo một lối hẹp như cái sào nhỏ ngay bên bờ vực sâu. Tiếng nước vỗ nhè nhẹ, réo rắt nhắc ta nghĩ đến cái chiều sâu không đáy, tưởng tượng thấy thân thể ta tụt rất lâu, rất lâu trong cái khối lạnh buốt chật chội ấy và mắt ta mờ lòa, tim ta lặng đi như thế nào. Trong ký ức chợt hiện https://thuviensach.vn lên hình ảnh chết đuối, những sọ người trơn nhớt, những cái mặt phù lên, mắt lồi ra, ngây dại, những ngón tay xòe ra trên những bàn tay sưng húp, da lòng bàn tay nhàu nát như cái giẻ... Người đầu tiên tụt xuống kẽ băng là Môkây Buđưrin. Gã đi trước anh chàng Morđavi, như thường lệ lầm lì, lặng lẽ như không có gã, bước đi bình tĩnh hơn tất cả mọi người, thế mà bỗng nhiên - giống như có người giật chân gã, - gã biến mất, trên mặt băng chỉ còn đầu và tay gã bám chặt vào thanh gỗ dài. - Giúp hắn một tay. - Ôxip gào lên. - Đừng có xúm xít tất cả lại. Một, hai người lại giúp thôi! Còn Môkây, phì phì, nói với anh chàng Morđavi và tôi: - Cứ tránh ra các cậu thanh niên... tôi tự... không sao đâu... Gã trèo được lên mặt băng và vừa vẩy nước vừa nói: - Những tay nghịch ngợm kia cứ túm tụm lại khéo mà rồi bản thân lại chìm nghỉm bây giờ đấy... Bây giờ, răng đánh lập cập và đưa cái lưỡi to liếm cặp ria ướt, gã trở nên đặc biệt giống một con chó lớn, ngoan ngoãn. Chợt nhớ lại chuyện cách đây một tháng gã đã mất đứt một ngón cái ở tay trái vì lưỡi rìu. Gã giơ mẩu ngón tay nhợt nhạt với cái móng xám ngoét lên và đưa đôi mắt tối sầm khó hiểu ngắm nghía, gã nói một cách hối hận, se sẽ: - Đã biết bao nhiêu lần tôi làm hỏng nó, cái của ngốc nghếch này, bao nhiêu lần cũng chẳng nhớ nữa!... Nó bị sai khớp, cử động trật trẹo... Bây giờ thì tôi đem chôn nó... https://thuviensach.vn Gã gói ghém cẩn thận mẩu ngón tay đứt vào miếng vỏ bào, để vào túi rồi mới buộc vết thương ở tay lại. Tiếp theo gã đến lượt Bôiep thụt xuống tắm nước lạnh, tôi có cảm giác như tự gã lăn xuống dưới băng, nhưng liên đó gã gào lên hoảng hốt: - Ôi cha mẹ ơi, tôi chết chìm mất, chết chìm mất anh em ơi, giúp tôi với... Và kinh hãi, gã vùng vẫy, rối rít đến nỗi khó khăn lắm mới kéo được gã lên và vì loay hoay bên cạnh gã mà anh chàng Morđavi lộn đầu xuống nước suýt chết toi. - Tẹo nữa thì đến với ma quỷ mà chầu lễ. - Trèo lên được mặt băng, gã cười ngượng nghịu nói, bây giờ nom gã càng gầy và xương xẩu hơn. Lát sau, Bôiep lại tụt xuống hố băng và kêu ré lên. - Đừng gào lên, Iaska, nhát như cáy ấy! - Ôxip quát, vung ống thủy chuẩn lên dọa. - Việc gì mà ông làm mọi người hoảng lên? Rồi ta cho ông biết tay. Cởi dây lưng ra, lộn túi ra, anh em ạ, như thế sẽ thoải mái hơn... Cứ mươi bước lại có những cái hàm tua tủa răng há hoác ra, phát lên những tiếng kêu rau ráu và phun nước bọt đục ngầu, những cái răng màu xanh nhọn sắc ngoạm lấy chân người ta, tưởng chừng dòng sông cứ muốn nuốt tụt người ta vào bụng, như rắn nuốt chửng ếch nhái. Giày và quần áo ướt đẫm, làm cho khó nhảy, kéo người ta xuống; tất cả mọi người trở nên trơn tuột như được liếm sạch, vụng về và câm lặng, chuyển động nặng nề, chậm chạp và nhẫn nhục. Nhưng, Ôxip hầu như đã đếm trước số kẽ nứt trên băng và cũng ướt át như mọi người, lão nhảy từ tảng băng này sang tảng băng khác như chú thỏ; nhảy xong lão dừng lại giây lát, và nhìn quanh, quát lên sang sảng: https://thuviensach.vn - Nào, nhìn cho tinh vào! Lão đùa cợt với dòng sông, dòng sông rình bắt lão, nhưng lão già bé nhỏ này lẩn tránh được, biết lanh lợi đánh lừa nó, vượt qua những cái bẫy bất ngờ. Thậm chí tôi có cảm giác như lão còn chỉ huy cả hoạt động của mặt băng, đẩy những tảng băng lớn chắc chắn đến chân chúng tôi nữa. - Những đứa con của Chúa, đừng có nản chí đấy. - Ái chà chà, bác Ôxip! - Anh chàng người Morđavi khẽ reo lên khoái trá. - Người thế mới là người chứ! - Đây mới thực sự là một con người. Càng gần tới bờ, băng càng vỡ nhiều và bọn chúng tôi càng có nhiều người tụt xuống nước. Thành phố gần như đã trôi ở ngang ngay bên cạnh, chẳng mấy chốc chúng tôi sẽ bị cuốn ra sông Vônga, mà ở đó băng còn chưa chuyển động và chúng tôi sẽ bị hút tụt xuống dưới mặt băng ở đó. - Chắc là chúng ta chết chìm thôi. - Anh chàng Morđavi thì thào nói, chốc chốc lại đưa mắt nhìn bóng chiều hôm xanh mờ phía bên trái. Nhưng bỗng nhiên - như thương hại chúng tôi - một khối băng đồ sộ thúc cạnh vào bờ, chồm lên, vỡ răng rắc và đứng dừng lại. - Cha-ạy. - Ôxip gào toáng lên. - Ba chân bốn cẳng chạy! Lão nhảy lên khối băng lớn, trơn, tuột, ngã xuống, và ngồi ở mép băng, nước bắn tóe lên người, để cho cả bọn chạy lên trước - năm người đã chen nhau vọt được lên bờ. Anh chàng Morđavi và tôi dừng lại, muốn giúp Ôxip. - Các chú lợn con, chạy ù lên nào!... Mặt lão xanh xám và run lên, đôi mắt sa sầm, mồm mở to lạ lùng. https://thuviensach.vn - Đứng dậy đi, bác... Lão cúi đầu. - Hình như chân què rồi. Không dậy được... Chúng tôi nâng lão dậy, dìu đi, còn lão choàng hai tay bá cổ chúng tôi, làu bàu, răng đánh lập cập. - Lũ ma rừng, đến chết chìm cả thôi... thôi, nhờ ơn Chúa... Cẩn thận đấy - băng không chịu nổi ba người đâu, bước cho cẩn thận! Chọn chỗ nào băng không bị tuyết phủ, chỗ ấy băng chắc chắn hơn. Các cậu cứ bỏ quách mình đây thì phải!... Lão nheo nheo một mắt lại nhìn vào mặt tôi, hỏi: - Thế cuốn sách ghi tội lỗi của chúng tôi chắc là ướt hết cả rồi phải không, hỏng mất rồi phải không? Khi chúng tôi rời khỏi khối băng ban nãy đã chồm lên bờ sau khi nghiên nát vụn một chiếc sà lan thì tất cả phần băng còn nằm dưới nước, kêu răng rắc, bập bênh, chìm xuống nổi lên, rồi trôi đi. - Gớm chửa? - Anh chàng Morđavi tỏ ý hài lòng. - Nó cũng biết phận mình! Ướt át, lạnh cóng và phấn khởi, chúng tôi ở trên bờ giữa đám thị dân ngoại ô. Bôiep và ông lính già đã đang chửi nhau với họ; chúng tôi đặt Ôxip lên những thân gỗ, lão vui vẻ nói to: - Anh em ơi, thế là cuốn sách đi đời rồi, ướt sạch cả... Cuốn vở này nặng như một hòn gạch trong ngực áo tôi. Tôi lén lút rút nó ra, ném xa ra ngoài sông, nó rơi đánh bẹt một cái như con ếch xuống mặt nước tối đen. https://thuviensach.vn Anh em Điatlốp chạy bổ lên đồi tìm quán rượu mua vôtka, họ vừa chạy vừa đấm nhau và gào thét. - Hà hà! - Gớm chửa! Một ông lão cao lớn có bộ râu xồm xoàm của một vị sứ đồ và đôi mắt của một tên ăn cắp nói quả quyết ngay bên tai tôi: - Các người khuấy động dân chúng yên lành, cần phải đập vào mõm các người, quân đáng nguyên rủa... Bôiep vừa xỏ lại giày vừa hỏi to: - Chúng tôi làm gì khiến các người phải lo sợ nào? - Người chính giáo bị chết chìm, - Ông lính già làu bàu, giọng càng khàn hơn. - còn các người thì đã làm gì? - Thế chúng tôi biết làm gì kia chứ? Ôxip nằm dưới đất, duỗi thẳng chân, và hai tay run run sờ soạng cái áo lông cừu ngắn, khẽ than vãn: - Ôi, mệt quá đi mất... Hỏng cả cái áo... mà đã mặc được một năm đâu!... Lão trở lại bé nhỏ, mặt nhăn nhó và nằm trên mặt đất, lão hồ như tan ra, mỗi lúc một thêm bé nhỏ. Đột nhiên, ngửng dậy, lão ngồi lên, kêu lên một tiếng và bằng một giọng giận dữ cao lanh lảnh cất tiếng nói: https://thuviensach.vn - Quỷ đã đưa bọn các người, lũ ngốc đến nhà tắm, nhà thờ rồi nhé, gớm chửa? Chạy ngay đến đó đi... Không có các người, Chúa không sống nổi với ngày hội của mình... Thật là rủ nhau lao vào chỗ chết... làm hỏng hết cả áo quần, quỷ tha ma bắt các người đi... Mọi người đi lại giày, vắt kiệt quần áo, mệt mỏi hít mạnh, kêu than, chửi nhau với bọn thị dân, còn lão quát tháo mỗi lúc một hăng. - Gớm thế đấy, bọn đáng nguyền rủa, các ngươi đã nghĩ ra cái trò như thế đấy? Chúng cần phải đến nhà tắm kia... Chà, cứ gọi cảnh sát tới, cảnh sát sẽ cho các ngươi biết nhà tắm. Trong bọn thị dân, người nào đó săn đón nói: - Đã cho người đi gọi cảnh sát rồi đấy ạ... - Ông nói cái gì vậy? - Bôiep quát Ôxip. - Ông vờ vĩnh cái gì vậy? - Tôi ấy ư? - Phải, ông! - Khoan đã! Sao lại thế? - Ai xúi giục người ta đi, hả? - Ai? - Ông. - Tôi? Ôxip giật lên như thể bị chứng kinh giật, và thất thanh nhắc lại. - Tôi ư? https://thuviensach.vn - Hoàn toàn đúng. - Buđưrin nói bình tĩnh và rành rọt. Anh chàng Morđavi cũng xác nhận, khe khẽ, buồn buồn: - Có Chúa, đúng là bác, bác Ôxip ạ!... Bác quên rồi... - Tất nhiên, ông là người đầu têu. - Ông lính già gào lên, cau có và chắc chắn. - Ông ta quê-ên. - Bôiep hung hăng quát to. - Lại chả quê-ên! Không, đó là ông ta thử xem có đổ lỗi lên đầu người khác được không đấy mà, chúng ta biết tỏng ra rồi. Ôxip lặng thinh và nheo mắt, nhìn quanh những con người ướt át, ăn mặc lôi thôi lếch thếch. Sau đó nấc lên một cách lạ lùng - chẳng hiểu là cười hay khóc - hai vai giật giật và dang hai tay ra, lão bắt đầu làu bàu: - 0 mà đúng đấy... đúng là do tôi bày ra. lạ chưa! - Thế đó! - Ông lính già reo lên đắc chí. Nhìn ra con sông đang sôi sục, như nồi cháo kê, Ôxip, cau mặt và ân hận nhìn lánh đi, nói tiếp: - Quả là mê muội thật... Ôi, lạy Chúa! Mà sao lại không chết chìm cả nhỉ? Thật không thể hiểu nổi! Chao ôi, đức Chúa! Anh em ạ... đừng giận tôi, vì ngày hội... hãy tha thứ cho tôi!... Tâm trí tôi lúc đó mụ mị đi hay sao vậy. Đúng: tôi đã xúi giục... Chà, thằng khọm ngu... - Thế hả? - Bôiep nói. - Thế nếu như tôi chết chìm rồi, thì bây giờ ông nói thế nào? https://thuviensach.vn Tôi có cảm giác rằng Ôxip thực tâm kinh ngạc vì chợt hiểu ra cái việc lão vừa làm vô ích và điên rồ đến chừng nào. Người nhớt nhát, như bị liếm, giống con bê vừa mới đẻ, lão ngồi trên mặt đất, lúc lắc đầu, hai tay bới cát quanh mình, và luôn mồm lạu bạu những lời hối lỗi, giọng lạc hẳn đi, mắt không nhìn ai cả. Tôi nhìn lão, nghĩ bụng - cái con người thống soái đi trước mọi người, ân cần, thông minh và uy nghiêm dẫn dắt mọi người theo mình đâu rồi? Trong lòng tôi tràn ngập một nỗi trống trải khó chịu, tôi ngồi xuống bên Ôxip, và mong muốn gìn giữ lại một cái gì đó, tôi khẽ nói với lão: - Thôi đủ rồi bác ạ. Lão liếc nhìn tôi, lấy tay chải râu, cũng khẽ đáp lời: - Thấy chưa? Thế đó... Và lại nói to với mọi người: - Thật là dại dột phải không? .Trên đỉnh đồi, trên nền trời đã tối lại một hàng cây lởm chởm như đám lông cừu đen, quả đồi phủ phục bên bờ sông như một con thú vật. Bóng chiều xanh sẫm xuất hiện, ló ra từ sau những mái nhà tựa sát vào làn da tối thẫm của quả đồi. Những bóng đen ấy, giống như những vết thương nhỏ ló ra từ cái miệng màu hung, ướt át của khe đất cát ngoác rộng, hướng ra phía sông, tưởng chừng như cái mõm ấy vươn tới mặt nước để uống. Sông tối lại, tiếng lạo xạo và nghiến rít của băng càng dồn dập hơn, đều đặn hơn, đôi khi những khối băng lớn thúc cạnh vào bờ như những cái mõm lợn dũi đất, đứng bất động giây lát, chao đi, rồi rời bờ tiếp tục trôi, một khối băng khác lại lười nhác trườn đến chiếm chỗ của nó. https://thuviensach.vn Nước lên rất nhanh, vỏ tràn bờ đất, rửa sạch bùn rác - bùn rác loang ra như một đám khói đen trên mặt nước đục ngầu. Trong không trung có một âm thanh kỳ lạ: tiếng gì rau ráu và chép chép, giống như một con thú khổng lồ, vừa nhai ngấu nghiến cái gì, vừa thè lưỡi ra liếm láp. Từ thành phố, tiếng chuông nhà thờ ngọt ngào, lảnh lót, rầu rĩ lan ra, càng ra xa càng yếu dần. Như hai chú chó cún vui vẻ, anh em Điatlốp tay cầm những cái chai lao từ đỉnh đồi xuống, còn cắt ngang đường của họ - dọc theo bờ sông - lão cảnh sát trưởng mặc đồ xám và hai tên cảnh sát quần áo đen đi tới. - Chao ơi, lạy Chúa! - Ôxip rên rỉ, xoa xoa đầu gối. Bọn thị dân, trông thấy cảnh sát, tản ra, im lặng chờ đợi, còn lão cảnh sát trưởng - một con người khô khẳng, mặt choắt, ria mép màu hung vểnh lên như mũi tên - tiến đến bên chúng tôi, nghiêm khắc nói bằng một giọng trầm khàn khàn thiếu tự nhiên: - Ra là các người đấy phỏng, bọn quỷ... Ôxip nằm ngửa ra đất và vội vã lên tiếng: - Đó là do tôi cả, thưa ngài, tôi đầu têu mọi chuyện! Xin ngài tha thứ cho, vì những ngày hội lớn mà tha thứ cho, thưa đại nhân... - Sao lại thế, đồ quỷ già! - Lão cảnh sát trưởng quát lên, nhưng tiếng quát của lão lập tức chìm nghỉm vào dòng những lời lẽ ngọt ngào cảm kích cứ tuôn ra ùn ùn. - Nhà cửa chúng tôi ở cả bên này, trong thành phố; bờ bên kia chúng tôi chẳng có gì hết, tiền nong cũng không mà bánh ăn cũng không, mà ngày kia, thưa đại nhân, là ngày vĩ đại của Chúa Cơđốc rồi, - cần phải đi nhà tắm, chúng tôi, những con chiên của Chúa, mong được tới dự lễ chầu ở nhà https://thuviensach.vn thờ, thế là tôi mới bảo: "Nào, anh em ơi, nhờ ơn Chúa, chúng ta không đi làm việc gì xấu mà sợ". Và vì cái tội ngang ngược thì tôi đã bị trừng phạt, thưa đây, cả cái chân tôi đã gãy nát rồi ạ... - Hừm! - Lão cảnh sát trưởng nghiêm khắc quát tháo. - Thế ví thử các người chết chìm cả - khi đó thì sự thể sẽ ra sao? Ôxip thở dài thườn thượt và mệt mỏi: - Sự thể sẽ ra sao, thưa đại nhân? Chẳng làm sao cả ạ, xin ngài tha thứ... Lão cảnh sát chửi rủa, mọi người nghe lão lặng lẽ và chăm chú, giống như không phải lão chửi rủa và văng tục một cách trơ tráo mà đang nói những lời quan trọng mà mọi người nhất thiết phải biết và ghi nhớ lấy. Sau đó lão cảnh sát trưởng ghi tên chúng tôi lại rồi bỏ đi; chúng tôi uống rượu vôtka cháy bỏng, nóng người và phấn chấn lên, chúng tôi bắt đầu sửa soạn để vê nhà. Ôxip mỉm cười, nhìn theo bọn cảnh sát và đột nhiên, nhanh nhẹn đứng bật dậy, hối hả làm dấu thánh. - Thế là kết thúc mọi chuyện, lạy Chúa... - Thế nghĩa là, - Bôiep ngạc nhiên và thất vọng cất cái giọng khàn. - thế nghĩa là chân còn lành nguyên? Nghĩa là không gãy? - Ông lại muốn nói gãy thật sao? - Chà chà - anh hê! Cứ như Petruska[5] đáng thương ấy... ----- [5] Nhân vật chính trong các vở múa rối dân gian Nga. Những buổi trình diễn có nhân vật này rất phổ biến ở Nga vào thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. https://thuviensach.vn - Nào, anh em ơi, ta đi thôi! - Ôxip ra lệnh, chụp cái mũ lông ướt lên đầu. Tôi đi bên cạnh lão đằng cuối cả đám người. Lão nói với tôi sẽ sàng, thân thiết như bảo cho biết một chuyện bí mật mà chỉ mình lão biết. - Dù có làm gì đi nữa, xoay xở thế nào đi nữa, mà không khôn ngoan, không dối trá thì không thể nào sống nổi, cuộc sống nó như thế, nó như thế đấy... Ta muốn lên cao, nhưng quỷ lại kéo chân ta xuống. Tối mịt và trong đêm tối bừng lên những đốm lửa đỏ, lửa vàng, như muốn gọi: "Các người, lại đây!..." Chúng tôi đi về phía tiếng chuông thánh thót trên đồi, nước chảy réo rắt dưới chân chúng tôi, và giọng nói ngọt ngào của Ôxip chìm ngay vào những tiếng ồn ào ấy: - Tôi lừa bọn cảnh sát bợm chứ! Đó, chuyện gì cũng phải làm như thế - sao cho không có ai hiểu gì hết, mà mỗi người đều tưởng rằng chính đó là cái lò xo chủ yếu, phải... Cứ để mỗi người nghĩ rằng tâm hồn họ đã lái các việc. Tôi nghe lão nói và chẳng hiểu gì. Mà tôi cũng chẳng muốn hiểu, trong lòng thảnh thơi và nhẹ nhõm, tôi không biết tôi có thích Ôxip hay không, nhưng tôi sẵn sàng đi bên cạnh lão tới bất cứ nơi nào cần tới - dù lại qua sông đi trên mặt băng trơn tuột dưới chân. Chuông nhà thờ rền rĩ, ca hát, và tôi vui sướng nghĩ rằng: "Ta sẽ còn đón gặp mùa xuân biết bao nhiêu lần nữa kia chứ!" https://thuviensach.vn Ôxip nói, hít mạnh: - Tâm hồn con người ta có cánh - trong giấc ngủ, nó bay lên... Có cánh ư? Tuyệt diệu! 1912 https://thuviensach.vn TRUYỆN NGẮN NGA Nhiều Tác Giả www.dtv-ebook.com Chương 3: Chiếc Vĩ Cầm Của Gvarneri Anhia không nghe thấy có người gõ cửa sổ. Lúc đó cô đang đọc "Mùa hè kỳ lạ" của Feđin, đọc đến đoạn: Anôtska nói ra ý nghĩ của mình một cách mạnh bạo đến mức ngay cả ông nhà văn thủ đô Paxtukhốp cũng phải kiêng nể. Anhia thông cảm với Anôtska và tự hào về Anôtska, bởi vì bản thân cô hiểu rõ việc trước những người lớn tuổi, thông minh - mà thông minh theo cách của mình, khác hẳn cô, và vì thế mà coi cô nếu như không hẳn là một con ngốc thì cũng gần như thế - mà dám bảo vệ ý nghĩ của mình là một việc làm như thế nào! Người ta lại gõ cửa lần nữa, bây giờ gõ ngoài cửa ra vào, ấy thế mà Anhia vẫn không nghe thấy. Và buổi tối hôm đó có thể cũng lại chỉ là một buổi tối bình thường, nếu như những người đứng ngoài cửa không đoán ra cứ tự tiện kéo mạnh cánh cửa và cứ tự tiện vào nhà không chờ Anhia mời. Cô không nhìn thấy những người vừa vào nhà cô bị cái giá sách che mất cửa. Các em học sinh ở trường cô học trước cố ý đặt cái giá sách như vậy để luồng không khí giá lạnh không thổi vào bên sườn cô. Và những ngày đầu tiên, khi, ngoài học sinh ra, hầu như chẳng có ai đến mượn sách nữa, mỗi tiếng cánh cửa bật là cô lại bật dậy. Cô hấp tấp nhảy ra khỏi chỗ ngồi sau bàn - lòng đầy hy vọng, tin tưởng thầm cầu khẩn một người nào đó không rõ, cầu khẩn sao ở ngưỡng cửa của cô xuất hiện ra một người bạn đọc thực sự, người mà vì người đó cô ngồi ở đây cho đến tận canh khuya và chịu đựng hết những lời nhạo báng. Chuyện đã cách đây hai năm về trước, từ đó đã qua nhiều biến đổi, và dần dà cô đã được ngồi yên sau bàn. https://thuviensach.vn - Mà mình với cậu rơi vào chỗ thế nào thế này nhỉ? Chà, quỷ thật, đây cũng không phải văn phòng, mà... Này, ở đây có ai sống không đấy? Loáng một cái Anhia vòng ra khỏi giá sách. Ở ngưỡng cửa có hai người đàn ông. Rõ ràng đây là hai người khách lạ - không phải người làng và cũng không phải là người ở trong quận nữa. Họ mặc những chiếc bành tô mùa thu ngắn, áo của một người bằng dạ mềm có hai nếp phủ rộng trên chỗ ngực, áo của người kia có bộ khuy vàng kỳ lạ, tất nhiên là hàng ngoại quốc. Một người quàng chiếc khăn viền đăng ten, còn ở người kia - chiếc khăn bằng lông dê - ở làng thì chỉ có những người đàn bà mới dùng những chiếc khăn như vậy... Anhia lướt nhìn họ một lượt, còn ý nghĩa của nó đã vượt đi ngược cả sự kiện diễn ra, - đây hẳn là đại biểu Xô viết về, thế thì bây giờ cô sẽ nói hết mọi cái về cái nhà câu lạc bộ - cái phòng ướp lạnh chứ không phải nhà cửa nữa. Xô viết thôn không cho chất đốt để sưởi, họ bảo sắp đến mùa xuân rồi. Mà có thể không phải đại biểu Xô viết? Vậy thì đây là ai? Hay từ tỉnh ủy về? Bất luận là ai cô cũng sẽ đem mọi việc ra tố cáo. Không phải từ tỉnh ủy ư? Vậy còn có thể là ai nữa? Còn hai người khách cau có và lầm lầm, như Anhia cảm giác thế, xét nét cô. Cô theo dõi mắt nhìn của người quấn khăn quàng bằng lông dê, và cô nhìn thấy rõ bản thân như nhìn thấy một người khác: gương mặt có gò má cao, cặp mắt màu hạt dẻ, "những cái đuôi nhỏ" màu hung đỏ, món tóc con trai trên trán. Chiếc áo săng đay, chiếc quần trượt tuyết, đôi ủng dạ khâu đế, lại còn chiếc áo lông cừu từ thời học sinh khoác trên vai - chẳng ra con trai, mà cũng không ra con gái. - Con bù nhìn có phải không? - Cô nói, sau khi cuối cùng đã gặp cặp mắt nhìn qua cái người quàng khăn lông dê. Và nhận thấy người ấy đỏ mặt tía tai lên. - Nhà chúng tôi hiện nay quả là tủ ướp lạnh, đành phải chất tất cả lên người - như vậy mà cũng chẳng thấy ấm. Ấy, mời các đồng chí vào đây, ở chỗ này ấm hơn, ở đây tôi có bếp... https://thuviensach.vn Hai người khách, rõ ràng là hơi lúng túng vì sự tấn công trước của Anhia và vì cái khóa mở đầu quan hệ lại hóa ra ở trong tay cô, bèn ngoan ngoãn len theo cô vòng qua giá sách đến bên cái bếp đang cháy đỏ. Người đi trước - cái người quàng khăn bằng lông dê - không hiểu sao cô cảm thấy là người nhà hơn, anh ta có gương mặt rộng, nặng nê với đôi hàng lông mày chẳng dài. Anh ta nhìn gằm gằm, hơi lơ đãng. Còn ở người thứ hai gương mặt thanh tú, ngăm ngăm, bộ điệu giễu cợt, và cô lập tức quay ngoắt khỏi nụ cười giễu cợt, và chỉ nói với người quàng khăn lông dê: - Tên tôi là Anhia Ptitxưna, - Cô tự giới thiệu. - coi thư viện. Còn các đồng chí là ai? - Còn tôi là Đônxki. - Người da ngăm ngăm nói. - Đừng bỡn cợt nữa. - Người kia bực bội càu nhàu. - Cô cho hỏi, ở đây có khách sạn hay cái gì đại loại như vậy không? - Có nhà khách. - Chúng tôi cần phải ngủ lại đêm. Mặt đường đóng băng... Xe của chúng tôi trơn trượt tẹo nữa thì lật ngửa, vì thế đành phải đợi đến sáng mai. Tỉnh lỵ còn xa đây không cô? - Đi bằng xe tốt - ba giờ đồng hồ... Các đồng chí đi từ đâu tới vậy? - Từ Mátxcơva. Tôi là nhạc công, ngày mai tôi phải biểu diễn... Đây là bạn của tôi, nhà văn. - Anh giới thiệu tên mình và tên người bạn. Anh có thể thề rằng cô bé này trong giây lát lớn vụt lên trước mắt anh ta. Khi anh giới thiệu cái tên đồ sộ, vang dội, đã nổi tiếng vùng này, không hề sợ bao giờ đổ vỡ được của mình, thường là anh thấy người tiếp chuyện anh lập tức như bị chững lại - cái gì kia chứ. Sự kính trọng, lòng khâm phục, nỗi lúng túng? Chính bản thân anh do đó cũng cứng đờ, ngượng ngùng và buồn tẻ. Vậy mà cô bé này - cô ta đỏ bừng cả mặt cả tai, cặp mắt https://thuviensach.vn xanh xanh vàng vàng, màu hạt dẻ, hung đỏ của cô lóe lên một ý nghĩ đột ngột gì đó. Cô đứng trước họ - cao dong dỏng, căng thẳng, với gương mặt đỏ bừng bừng, gương mặt này giờ đây gợi nhớ đến một cái gì. Phải, phải, hoa Cháy, có cái thứ hoa như vậy ở Xibir, một lần anh đã được người ta tặng sau buổi biểu diễn. Hung đỏ như ngọn lửa. Ở cô trên gương mặt chẳng có gì là cái vẫn thường thấy xuất hiện một cách ngán ngẩm và tầm thường ở những người khác mỗi khi nghe đến tên anh. Đúng hơn cả là, nói chung cô chẳng hề biết tí gì về anh. Và trong anh thoáng hiện lên thiện cảm chuyển thành ý nghĩ như thường có vào những đêm giao thừa, trong tiếng chuông đồng hồ điểm mười hai tiếng. Thế là tất cả cái gì nặng nề, ngờ vực xấu xí đã ở lại sau, và đã đến một giây phút - ngưỡng cửa vào cái mới, và cái mới ấy là một cái gì đó hoàn toàn khác hẳn. Sự ra đời mới của anh, tuổi trẻ, sự trong sạch và khả năng vui sướng... cái cảm giác này biểu hiện trong anh đơn giản hơn - nó gắn với chuyến đi này, và anh cảm thấy rằng thằng bạn của anh đã bày ra cái trò không đến nỗi ngu ngốc lắm - đi bằng xe hơi, và cũng không đến nỗi bi thảm cho lắm cái việc hai đứa bị ném vào một cái làng khỉ ho cò gáy này và anh sẽ ngủ không ra sao cả trước buổi biểu diễn của mình. - Vâng, - Anhia, hít một hơi đầy, tựa hồ định lặn sâu khỏi bờ vực. - các đồng chí đã ở đây thì không thể đi đâu được nữa. Không-đi-đâu-được. Cho là có người đến đón các đồng chí đi cũng vậy. Ông chủ tịch mà nhìn thấy chiếc xe con là lập tức biết ngay là có khách. Thế là lập tức cho đón các đồng chí đến ngay chỗ ông ta. Nhưng mà các đồng chí đừng có mà đồng ý. Được không nào? Cô vừa nói vừa hấp tấp đóng cúc áo ngoài, buộc dây mũ chụp tai. - Tôi đi một loáng... đến nhà khách. Tôi sẽ thu xếp, các đồng chí cứ yên tâm. Mà trong thời gian đó thì các đồng chí sưởi cho ấm, nghỉ ngơi. https://thuviensach.vn Đã ra tới cửa, cô quay lại chỗ hai người, chỗ cái bếp lò, mở cửa ngăn đặt thức ăn, xỏ bao tay chộp lấy cái chảo lôi ra. Cái chảo rắc đầy muối ngả màu nâu vì nóng, có những củ khoai tây nướng vỏ vàng rực. Anhia đổ khoai ra mặt chiếc bàn nhỏ kê sát bên tường, cất cái chảo vào ngăn bếp lò. - Tạm thời các đồng chí ăn cho đỡ buồn. Cái thứ khoai tây như của chúng tôi đây không ở đâu có đâu... Tự nó sẽ chui tuốt vào mồm cho mà xem. Cô chọn lấy một củ trong đống khoai, lấy nắm tay nhỏ đập xuống. Cái vỏ khoai nứt ra, và Anhia bửa củ khoai ra làm hai, mêm mại óng ánh hột đường. - Chúng tôi ăn như thế này đây. - Cô nói và khi đã đi tới cửa lại quay lại kêu to. - Các đồng chí không được đi đâu đấy, tôi giao lại những tài sản quý giá cho các đồng chí đấy nhé! Ở đây là mười lăm ngàn đồng rúp mới đấy... Cô lấy vai hất mạnh cánh cửa nặng nê và biến mất. - Chà, cái cô bé điên rồ! - Anh chàng tự giới thiệu với Anhia là Đumitri Đônxki nói. - Tuôn ra một tràng, rồi thì xích chúng ta lại đây... Chà chà! Valeri, chúng ta làm gì đây? - Ăn khoai tây. - Vậy thì có thể đem cái "tráp nhỏ" ở xe vào chăng? Trong đó mình có mang cônhắc, cá hồng... - Không, không, tôi không thể. Mà cả cậu mình cũng khuyên không nên - không tiện, đây là thư viện kia mà, người ta sẽ lui tới. - Ôi lạy Chúa, thì đòi hỏi gì ở chúng ta kia chứ: chúng ta là những người khách đi đường. Với lại có ai phải giữ kẽ ở làng quê, cậu như là https://thuviensach.vn người ở sao Hỏa rơi xuống không bằng, thật đấy... - Xasa ạ, thôi thì tùy ý cậu. Trong câu trả lời rõ ràng có sự bực bội, mệt mỏi. Anh lại tiếc là đã bằng lòng đi chuyến này. Giá anh cứ đi bằng xe lửa chuyến đêm, tha hồ mà ngủ ngon, ngày mai tới biểu diễn - rồi là về. Đi nghe theo những lời lảm nhảm lãng mạn! Mà không, chẳng qua là anh đã đồng ý để khỏi bị Xasa, người bạn cũ đã có ý định "lay chuyển" anh khỏi rầy rà anh mãi. "Cậu tưởng tượng mà xem, chúng ta sẽ đi qua những thành phố Nga cổ, với những cái nhà thờ nhỏ bé đứng trên đồi, với những người đàn bà chậm rãi đi trên những thành phố vắng. Rồi trên đường về chúng ta sẽ vào ngủ đêm lại ở Xpaxki, nơi ngày xưa đủ loại lữ khách đã nghỉ lại nhà Turgheniép... Thế nào? Cậu có tưởng tượng được không? Hàng loạt những cảm xúc, những sự pha trộn kỳ lạ giữa các thời đại, những cảm giác mới... Tất cả mọi người đều đi vào mùa hè, còn chúng ta. - Chúng ta đi vào lúc mùa đông thở hơi thở cuối cùng, khi anh cảm thấy ở tất cả mọi cái đều có những sức lực tích lũy, những sức lực mà chỉ nay mai là bùng ra nổi loạn, làm nổ tung sự yên tĩnh của ngày đông... Xe của mình loại hảo hạng, mình sẽ chở cậu đi một cách thận trọng như chở một cái bát pha lê...". Không, nếu như hoàn toàn thành thực, thì chính cả anh cũng thích cái chuyến đi này, thích tới cái mức mà Xasa gán cho. Có điêu không thể thú nhận với Xasa điêu đó, nếu không sẽ bị hạ thấp trước đôi mắt đảo lộn cả tâm hồn người ta, đôi mắt hài hước; và anh ta sẽ cười khẩy mà theo dõi từng hơi thở và ánh mắt - nghiên cứu cái chuyển động tâm lý, kiểm tra xem hiệu lực của liêu thuốc. Liêu thuốc... cái ấy thì anh tự thú nhận với bản thân mình, rằng dù sao đi nữa cũng có một cái gì trục trặc, rằng chính bản thân anh đang chờ đợi một liêu thuốc gì đó. Mọi cái mà mới chỉ ít lâu làm anh vui sướng, thì nay chỉ gây cho anh thấy bực bội! Nào là ở những hàng ghế đầu trong bất cứ một buổi biểu diễn nào của anh, anh đêu thấy thấp thoáng những đầu bạc, https://thuviensach.vn những mái tóc chải kiểu cách kỳ dị của các bà già mặc những chiếc áo váy dài hào nhoáng. Nào là sau cánh gà cũng chen chúc những chú bé và cô bé với những gương mặt ngây thộn ra vì thán phục. Nào đi ngoài phố luôn có những người không quen biết chào anh. Bây giờ anh cảm thấy rằng, những bà già đêu dự các cuộc biểu diễn của anh không phải để nghe anh đàn, mà là để hồi tưởng, có nghĩa là không phải sống bằng nhạc của anh, bằng những đau khổ dằn vặt và hạnh phúc trong những tìm tòi qua anh, những viễn tưởng của anh, không cùng anh rơi xuống vực sâu và để rồi leo lên những đỉnh cao chói lọi của cái cuộc sống hùng vĩ khác đã khuất nhưng còn để lại sau mình những tâm sự này, mà là để hồi tưởng lại những cuộc sống bé nhỏ của mình, hồi tưởng cái tuổi thanh xuân vừa mới trở thành tro bụi của mình. Có thể, cả chính anh đối với họ - cũng chỉ là giấc mộng của các hình ảnh khác, những thần tượng tuổi thanh xuân của họ? Bây giờ anh có cảm giác là sở dĩ những chú bé và cô bé đến túm tụm sau cánh gà là do một ngọn sóng hiếu danh nhục nhã xô đẩy chúng đến - chúng sẽ khoe với bạn bè rằng chúng đã được nhìn thấy anh, đã được nói chuyện với anh và cũng hoàn toàn như mọi người khác, không có dấu ấn thiên tài trên trán rằng, gương mặt của anh bình thường nặng nề... Và người ta chào anh trên đường phố không phải vì muốn biểu lộ sự biết ơn vì những giây phút cao cả của cuộc sống mà anh đã tặng cho họ, mà là muốn chứng tỏ rằng mình cũng thuộc vào cái loại người đặc biệt có khả năng đánh giá được "Tiếng ríu rít của bày quỷ" của Paganir. Một thời gian dài, rất dài - mười lăm, hai mươi năm - anh đã đàn cho chính bản thân mình. Âm nhạc đối với anh là cả cuộc đời. Tất cả mọi cái không phải là nhạc đều làm anh bực bội - sự cần thiết phải ăn uống, phải may mặc, phải đó đây, chuẩn bị đi đường hay đi máy bay ra nước ngoài, - tất cả những gì ở giữa những lúc đàn, lúc nghỉ, hoạt động cần thiết của sự sống. Anh thấy khổ sở phải gặp gỡ mọi người, phải tiếp chuyện, hiểu cho được những gì người ta nói với anh khi một số phóng viên đến phỏng vấn https://thuviensach.vn anh sau chuyến đi biểu diễn của anh sang châu Âu và Mỹ về, do những giọng nói dai dẳng của họ, những câu hỏi rành rọt, liến láu của họ ở trong anh bùng sôi lên ngọn triều tức tối. Những câu hỏi của họ có quan hệ gì đến âm nhạc của anh kia chứ? "Ở Pháp anh thích gì? Người ta đón tiếp anh ra sao? Bao nhiêu người đến dự cái buổi biểu diễn của anh? Giờ rảnh rang anh sử dụng ra sao?" Anh sử dụng giờ rảnh rang của mình với cây vĩ cầm, và ở Pháp anh thích âm nhạc, âm nhạc của anh. Thế mà, bỗng nhiên... mà có thể, không phải bỗng nhiên, có thể chẳng qua là trước đây anh không cho phép bản thân mình suy nghĩ và nhận xét cái tình cảm tự vệ tự nhiên này? Bỗng nhiên nảy ra cảm giác rằng anh và cử tọa - nói chung chẳng phải là một khối thống nhất gì. Rất nhiều những thế giới khác biệt, và mỗi thế giới - tự mình tồn tại lấy, và hai mươi năm anh chỉ sống bằng ảo mộng, rằng anh luôn luôn liên kết được những thế giới này vào một dù chỉ trong giây phút ngắn ngủi, nhưng có thể, là những giây phút có ý nghĩa duy nhất của cuộc đời. Ai đàn cho ai mới được? Vì ai mà anh vét cặn bản thân mình - lần nào cũng vét đến đáy, vét đến mức là có cảm giác lần sau không còn có gì để đàn, anh hoàn toàn trống rỗng? Hoàn toàn bị hút cạn. Ờ, do đâu mà trong tiếng Nga có cái từ - hút cạn. Hít cạn. Uống cạn... Mà có thể, chẳng qua là anh trở nên đàn tồi hơn? Đàn không có kỹ thuật - đâu phải. Tồi tệ hơn - lạnh lùng hơn? Có thể, chẳng qua là anh chẳng biết gì con người? Mà anh cần biết để làm gì kia chứ? Anh có một nhiệm vụ đời sống khác - anh muốn rằng người ta được biết những cuộc đời khác - cao thượng hơn, ý nghĩa hơn là cuộc đời của chính họ... Tất cả cái đó nay sống trong anh, như một căn bệnh nặng nê, bí ẩn, cần phải phát hiện ra. Anh không còn tin vào sức mạnh siêu việt của âm nhạc nữa. Không còn tin vào cái quyên lực thần diệu của chính mình nữa. Không tin ở mình, mỗi một tác phẩm mới anh đêu đi vê địa phương đàn thử đã - cũng giống như thông qua một cuộc tổng duyệt gì đó. https://thuviensach.vn Anh dễ dàng nghe theo Xasa, đê xướng ra cái chuyến đi vô nghĩa này - đi ô tô vào mùa đông, thêm vào đó cái bụng lại đói. Ngoài vợ và mẹ ra, Alecxanđr là người duy nhất anh có thể không phải vất vả gì cũng chịu đựng được trong cuộc sống của mình, - từ buổi biểu diễn ngày anh còn trẻ, cái buổi biểu diễn mà Alecxanđr đã đến dự với tư cách là một phóng viên tường thuật của tờ báo Mátxcơva. Khi đó hai người đã đi bộ trên phố Mátxcơva, cho mãi đến lúc những xe ô tô điện đầu tiên bắt đầu chạy mở đầu một ngày mới, thoạt tiên họ đi bộ là do cả hai đêu không để ý đến thời gian, còn sau đó là do cả hai người đêu không có tiên để đi xe tắc xi... Xasa cuối cùng vẫn mang chiếc "tráp nhỏ" vào, một cái tráp gỗ sồi xinh xắn, quà của những người mến phục anh ta ở vùng sông Đông tặng cho anh ta. Alecxanđr đã sống cả một mùa hè ở làng Côdắc của họ. Anh ta cắt mỏng những miếng giò hun khói, bóc cá hồng, bày bánh mì, rượu cônhắc ra, và đến lúc này thì một lúc có mấy cô gái xộc vào thư viện, cô nọ đẩy cô kia đi trước, cười khúc khích và ngượng ngùng, có cả thảy ba cô, má đỏ ửng vì giá lạnh, cùng choàng một kiểu khăn lông giống nhau. - Xin chào các bác! - Các cô cùng đồng thanh nói và lại cười khúc khích. Một trong ba cô, đảo mắt nhìn qua những món nhắm trên bàn, bước lên trước, lôi ra một cái túi đặt xuống ghế, nhanh nhẹn lôi từ đó ra một cái bọc gói bằng khăn trải bàn để lên bàn và nói: - Đây là cô Anhia bảo chuyển đến các bác. Và ra lệnh là: làm sao các bác ăn bằng hết. Nếu không cô ấy sẽ giận đấy. Và, bây giờ thì cô nọ lại tranh vượt trước cô kia, cả ba lao vụt ra cửa. Trong bọc khăn trải bàn có mấy quả trứng luộc còn nóng, miếng mỡ lợn, nắm muối và mấy trái táo to, tươi rói, tựa hồ vừa trẩy ở trên cây xuống, chín bóng, nửa vàng - nửa đỏ. https://thuviensach.vn - Nào, ông bạn, coi bộ bắt đầu sống được đấy. - Xasa nói, hai bàn tay khô gầy xoa xoa vào nhau. - Cô bé điên rồ ấy - hóa ra là một cô gái thông minh. Có thể, dù sao cậu cũng uống chút ít giải nhọc đường trường chứ, Valeri? - Không. - Anh ương bướng trả lời, mặc dù, nói chung thì tợp một ít rồi lăn ra ngủ li bì, như thể hàng nghìn năm nay chưa được ngủ rồi cũng không phải là việc tồi. Anhia trở về, khi trên bàn chỉ còn cái cành táo và vỏ khoai tây. - Ấy thế là mọi chuyện đâu vào đấy. - Cô nói. - Tôi đã thu xếp đâu vào đấy cả. Có điều là không ở nhà khách. Ở đấy hôm nay có anh em lái xe ngủ lại, anh em mệt nhừ vì con đường này nên giờ đã đang ngủ say cả rồi. Họ lại phải ra đi vào sáng sớm mai... Mấy lại nói chung, các đồng chí cũng chẳng ngủ nổi ở đấy đâu! Họ ngáy mới kinh khủng. Cô cười ngượng nghịu, tựa hồ ngượng thay cho những cái anh chàng lái xe tuy không quen biết, nhưng là "người nhà" này và bào chữa cho sự mệt mỏi của họ. - Mấy lại ở đây nóng lắm, bác Agasav đốt lò sưởi quá chăm... Ấy vậy, đồng chí kỹ sư trưởng về nông nghiệp mời các đồng chí lại chỗ các đồng chí ấy. Các đồng chí ấy ở căn nhà của các chuyên viên, căn nhà ở đấy đầy đủ tiện nghi. Các đồng chí đến đấy nghỉ, còn các đồng chí kia sẽ lại đây. - Ôi lạy Chúa. - Xasa thở dài. - Sao lại phải rắc rối như vậy kia chứ, con người đáng yêu? Cô thích những câu chuyện huyễn hoặc? Cô nhận đi, rằng cô cố ý bày ra thế để thành ra sự cố chứ gì, có đúng không? Cô gái hy vọng nhìn người thứ hai, và người kia hiểu cô, giật tay áo Xasa: - Thôi đi, cậu. Nào, bây giờ chúng tôi phải đi đâu đây? https://thuviensach.vn - Bây giờ... tạm thời ở đó còn đang sửa soạn... đồng chí có thể đi với tôi đến một chỗ. Chỗ này ngay cạnh đây thôi... Xem một chỗ.... một... - Cô nói, không nghe thấy lời mình, nhìn đăm đăm vào một mình anh, bằng ánh mắt đề nghị anh hiểu cho, tin mình. - Thôi được, các bạn. - Xasa nói, cười khẩy. - Trong lúc các bạn đi đến một chỗ... một... còn tôi sẽ xem lại xe. Cô cho biết có thể để nó vào chỗ nào được nhỉ? - Phải quá. - Anhia nói không giấu nổi sự nhẹ nhõm và mừng vui. - Bác thợ cơ khí đang đợi đồng chí ở bên cạnh xe của các đồng chí, lúc ấy sẽ chỉ nhà và sẽ sắp xếp đâu vào đấy. Cái chỗ mà Anhia đưa anh nhạc công đến hóa ra là một nếp nhà gỗ nhỏ cùng dãy với nhà thư viện, cách nhà thư viện ba nhà. Anhia mở khóa, bật sáng đèn và anh đã nhìn thấy một gian phòng rộng với những bức tường trát vách sần sùi, nhưng quét vôi trắng kỹ lưỡng. Gian phòng tưởng như lớn hơn cả chính bản thân nếp nhà. Khi đứng ngoài trời nhìn vào. Trên tường treo những bức tranh đóng trong những cái khung gỗ đơn giản, có lẽ do bàn tay của một người thợ mộc trong thôn làm ra. Đây là những bức tranh của các nghệ sĩ chuyên nghiệp. Anh còn chưa cảm thấy rõ họ tài hay không, nhưng tính chất nghê nghiệp ở đây không còn nghi ngờ gì cả. Đây không phải là những bản sao chép - anh không nhận ra một bức tranh quen nào cả, nhưng đôi ba tên tuổi anh cảm thấy lờ mờ có quen biết. "Sân bay miên Bắc"... Nếp nhà gỗ nhỏ, ngập trong tuyết đến mái, những chiếc xe trượt do hươu kéo, hẳn là vừa đưa hành khách đến sân bay, một con chó ló ra một cách lo lắng qua màn tối... Bên một bức tranh anh dừng lại khá lâu, con suối hẹp xuyên qua những đống tuyết hiện ra dưới đáy một khe sâu phủ tuyết. Ở một điểm nó https://thuviensach.vn đan chéo với ánh sáng mặt trời, đường ánh sáng mặt trời từ trên cao xuyên đến gặp nó, và cái điểm giao tiếp ấy hồ như tóe ra tia lửa thần kỳ - tất cả bùng lên niềm hoan hỉ, niềm hoan hỉ của hứa hẹn không gì ngăn cản được, báo hiệu mùa xuân... Dường như tất cả thế gian hàng nghìn năm chỉ có sống để cái ánh sáng mặt trời này gặp được con suối mỏng manh, và chỉ giờ đây mới bắt đầu cuộc sống thực sự, con sông trở thành dòng thác, núi non mọc đầy rừng Taiga... Tên của bức tranh rất đơn giản và thanh thoát - "Con suối con Laletinô". Anh nghe thấy đằng sau lưng anh, Anhia thở hồi hộp, thế là quay lại, anh hỏi: - Bức tranh này ở đâu ra thế? - A, đây là những người của chúng tôi đưa về. Những người tốt nghiệp trung học của chúng tôi. Người phục vụ trong quân đội, người làm việc trong các lĩnh vực khác. Họ về nghỉ phép - chẳng ai là về tay không. Chúng tôi có thầy giáo Akim Ivanôvits. Một lần đội học sinh chúng tôi đã lao động mùa hè thu nhặt củ cải đường và được một số tiền kha khá. Còn nửa tháng nữa mới tới ngày tựu trường, vì thế Akim Ivanôvits mới bảo: "Các em ạ, số tiền này các em có thể mua quần áo. Quần áo thì rồi các em sẽ mặc rách đi - và thế là hết tiền... Còn với số tiền này các em có thể làm một việc mà không bao giờ hao tốn hết". Lúc ấy chúng tôi đứng ngây ra mà nghe. Thầy giáo bảo: "Chẳng hạn như có thể tổ chức đi thăm Lêningrát". Chà, sau đó biết bao nhiêu là chuyện! Akim Ivanôvits đích thân đi đến gặp tất cả các phụ huynh, thầy giáo đã nói gì với các phụ huynh, như thuyết phục các phụ huynh ra sao?... Chỉ có thầy giáo mới có thể làm được. Đồng chí biết không, thầy mới chỉ năm mươi tuổi thôi nhưng ngay đối với các ông bà già thầy cũng đang là thầy dạy. Từ làng này thầy đã ra mặt trận, đã đi qua khắp cả châu Âu, nhưng rồi thầy chẳng muốn bỏ đi đâu, mà lại trở về làng. https://thuviensach.vn Cô nói nhanh, hồ như nuốt mất chữ, lẫn mất cả ý. Và bỗng nhiên anh cảm thấy một cách sâu sắc rằng trong một tiếng đồng hồ qua, trong lúc cô gái bỏ đi đâu đó thì đã có chuyện gì xảy ra với cô: cô hoàn toàn khác hẳn với cô trong giây phút đầu tiên. Có thể chẳng qua là cô ngượng ngùng trước anh? - Cô kể rất là lý thú. - Anh định giúp cô. - Ôi, nếu như tôi có thể kể cho ra đầu ra cuối hẳn hoi! - Đột ngột, cô nói một cách thất vọng, đưa hai lòng bàn tay ôm chặt lấy má và nhìn thẳng vào mắt anh. - Akim Ivanôvits - đó là tất cả... Ở trường chúng tôi có một bảo tàng mới quý chứ! Trong đó có đủ mọi thứ trên khắp thế gian - cả những cây cỏ, cả những sinh vật... Thú rừng, chim muông, loài bò sát... Đài khí tượng tự tay chúng tôi cùng với Akim Ivanôvits xây dựng, xây dựng theo bản vẽ của thầy... Và đây nữa - phòng trưng bày tranh. Cái này là sau chuyến đi Lêningrát về, sau khi chúng tôi đi thăm bảo tàng Nga. Akim Ivanôvits luôn luôn nói: con người ta cần phải thấy cái chân chính... Đồng chí hiểu chứ? Và nếu như... Tiếp theo đáng ra cô phải nói: và nếu như hôm nay đồng chí lại lên đàn, người của chúng tôi lại được nghe. Nhưng cô đã vấp và bây giờ cô không làm sao dám nói rằng lúc này đây, có lẽ là nhà câu lạc bộ đã chật ních những người rồi: bởi vì căn nhà khách cô chỉ ghé vào có một phút, còn suốt thời gian sau cô đi tập hợp các bạn gái trong câu lạc bộ và chạy đến trường tìm Akim Ivanôvits. Thầy hứa là sẽ cho tất cả học sinh nghỉ học giờ cuối cùng để vê đưa cha mẹ đến câu lạc bộ. Chỉ đến lúc này cô mới tưởng tượng đầy đủ hết mức độ nỗi kinh khủng của cái việc cô đã bày ra đây là một tên tuổi lẫy lừng khắp thế giới, chắc là ngay cả người Mátxcơva cũng khó lọt được đến cái buổi biểu diễn của anh, vậy mà cô lại quyết định một việc không hỏi anh: báo động khắp cả hàng xóm. Cô đã học đủ các sách - mà lại quên mất rằng cuộc sống không phải sách vở, mà cô đâu có phải Anôtska của Fêđin. Mười tám tuổi, cô chẳng được một ai gọi một lần nào là https://thuviensach.vn Anôtska, chỉ những Anka, với Anna, với Nhưnrka, và chẳng ai quỳ dưới "chiếc giày vàng" của cô, như viết trong sách[1]. ----- [1] Chi tiết trong tiểu thuyết Mùa hè kỳ lạ của Komxt Fêđin: cô gái Anôtska bị hỏng đế giày, anh chàng nghệ sĩ Xuetulin đã quỳ xuống hì hục chữa cho cô. Mọi cái cô đêu phải đoạt lấy qua đấu tranh, mọi cái cô đêu phải chứng minh. Cô đã phải chịu đựng biết bao nhiêu chuyện vì cái thư viện này! Trước tiên là từ phía mẹ cô: "Thế nào, bị miếng bánh dê ăn quyến rũ hẳn? Chà, lũ các người, lũ thanh niên, mới thông minh gớm! Còn bọn chúng tao vào cái tuổi các người bây giờ lại hùng hục lao vào những chỗ khó khăn: cánh đàn ông lái máy kéo - bọn chúng tao cũng đi lái máy kéo. Mà cái máy kéo lúc đó như thế nào kia chứ? Đâu phải như máy kéo bây giờ - cứ bấm các thứ nút, thế là xong... Không, cô bé yêu quý của tôi ạ, thật là tên sen đầm Đức. Chỉ vừa ngồi vào cầm tay lái là cái đồ đểu giả ấy hất ngay cho cô một cái, như con ngựa bất kham ấy, thế là cô nằm ệch xuống đất. Không, cô đừng có tưởng rằng tôi than thở đâu, - tôi tự hào kia, phải! Cánh đàn ông ra mặt trận cả, vậy mà không có cánh lái máy kéo đàn bà này thì sự thể đã ra thế nào không biết? Chắc hẳn người ta đã phải tự nai lưng ra mà kéo cày lấy, khá thì cũng phải lẽo đẽo cày theo bằng bò... Chà! Và con cũng có thể thực sự vào đời, con gái ạ. Con cứ xem xem - bạn bè của con sau khi tốt nghiệp trường trung học đều đi làm những công việc thực sự cả: người đi vắt sữa, người đi học lái máy kéo, người ra thành phố vào đại học. Mà con thì lúc đó lại có điều kiện hơn chúng - tiếng tăm của mẹ lúc đó còn chưa lắng mất. Mấy lại ngày nay chính Matrena dạy bảo bọn con gái. Matrena với Pasa Angheliha suốt đời đã thi đua nhau. Ai chứ Matrena biết rõ phải dạy bảo ra sao". https://thuviensach.vn Mẹ Anhia có gương mặt gò má cao giống người Kanmưc, nước da ngăm ngăm, mái tóc đen mượt, suốt đời cắt ngắn như kiểu tóc những năm ba mươi. Và bà giữ mãi chiếc khăn màu đỏ đội đầu cho đến lúc già. Ngay cả bây giờ bà cũng vẫn còn mang cái khăn ấy, mặc dù đã không còn sức làm việc trên máy kéo nữa, đã mười năm rồi bà chuyển sang vắt sữa bò. Tiếp theo mẹ Anhia - các bà phụ nữ khác trong làng cũng phụ vào: "Thế nào, Nhưnrka, con đường đi của bà mẹ - dốc trơn quá hẳn? Đâu phải, nói gì thì nói chứ, cô là cô bé thông minh, ở trong thư viện của cô tha hồ ấm áp và chẳng bao giờ lấm bụi cả". Nghe mọi người nói, cô chỉ cười. Đầu ngả sang vai, cô cười, cô nhìn vào mắt người nói. Các bà phụ nữ bảo với mẹ cô: "0, Nhưnrka tính tình thật là vàng... Nhổ vào mặt cô bé, mà nó vẫn cứ hồ hởi như hoa... Bỏ qua tai hết". Nhưng Anhia có bỏ qua tai cái gì đâu, cô ghi nhớ tất cả. Chỉ có điều, làm sao lại có thể oán giận mọi người được, họ không được biết một điều khác, cái đó đâu có phải là lỗi tại họ, rằng thời trẻ họ không có thời giờ sức lực để cầm đến sách, mà đến tuổi già thì tâm hồn đã han gỉ, cứ thử mà nhồi nhét cái gì vào đó xem. Đáng bực hơn cả là mẹ cô không muốn hiểu cô. Vào những ngày đầu tiên từ sáng cho đến nửa buổi trước khi mở cửa thư viện, Anhia chạy đến trại chăn nuôi giúp đỡ mẹ. Thấy thế một lần mẹ lại bảo cô: "Nhưnrka, mẹ nhận nuôi thêm mấy con bò nữa nhé? Nếu như con giúp mẹ, mẹ sẽ lo liệu được". - "Mẹ, con chỉ muốn là giúp để mẹ đỡ vất vả hơn thôi, chứ đâu có phải để thêm công thêm điểm. Nhà ta cái gì cũng đã đầy đủ. Mẹ xem, chỉ sau một năm là người ta cho con hai bộ quần áo len, một đôi bốt, chiếc áo lông cừu màu... Việc gì cứ vì đồng tiên mà suốt đời đầu tắt mặt tối? Tốt hơn là mẹ nghỉ ngơi đi, ngồi mà đọc sách!"- "Hừm, hoặc con là một con ngốc loạn trí, hoặc chẳng qua là con muốn trêu chọc mẹ - mẹ mà ngồi https://thuviensach.vn đấy đọc sách, trong khi đôi bàn tay mẹ vẫn còn đòi hỏi công việc!" - "Mẹ, chẳng lẽ mẹ không muốn biết cuộc sống của những người khác ra sao ư? Mẹ đọc một trăm cuốn sách thì cũng hồ như mẹ sống thêm một trăm cuộc đời nữa!" - "Với mẹ thì chỉ nguyên một cuộc đời của mẹ cũng đủ rồi. Mẹ chẳng cần phải cuộc đời nào khác cả. Cũng như đối với người khác thì cuộc đời mẹ có cần làm gì". Khi Anhia đã làm ở thư viện được khoảng một năm, không một ai trong làng xóm còn lấy cái chỗ ngồi ấm áp và không lấm bụi ấy ra mà chê bai được cô nữa. Chẳng phải chờ đến lúc có được người đọc nghiêm túc tìm đến cô. Cô tự đeo lên lưng một chiếc ba lô cô đã mua để dùng cho chính việc này, và đi đến khắp những nơi xa xôi nhất trong làng xóm. Cô đi đến các nơi phân phát sách, ghi yêu cầu của người đọc để lần sau sẽ mang tới cho họ những cuốn sách họ cần, kể cho họ nghe vê những cuốn sách cô yêu thích. Cô mang sách đến cho chị em thợ vắt sữa ở trại chăn nuôi. Mang sách đến cho anh em lái máy kéo ngoài đồng. Cứ đến giờ ăn trưa, ngồi vào ăn là họ đê nghị: "Nhưnrka, trong lúc chúng tôi ăn, - cô đọc cho nghe để giải trí chút ít nào". Rồi qua thêm một năm nữa mọi người thấy quen với việc trong làng của họ hàng tuần vào tối thứ bảy có tổ chức quán cà phê thanh niên, rằng trong câu lạc bộ của họ người ta diễn "Đám cưới ở Malinoska", diễn khéo đến nỗi khách ở các nông trang khác cũng kéo đến xem. Rằng trong dạ hội Puskin, bà Agasa, người trông coi việc lao công ở nhà khách, đã hát bài "Bão tuyết mịt mù..." Và các bà phụ nữ đã ứa nước mắt. Và chẳng ai nghĩ ngợi rằng chính cái cô coi thư viện Nhưnrka, con gái bà lái máy kéo đã liên kết những con người sống trong cái làng này từ lọt lòng mẹ lại gần với nhau. Nghĩ ngợi thì chẳng nghĩ ngợi được điều đó đâu nhưng mọi người đã gọi cô là Anna, cô Anna yêu quý. Còn bây giờ đây cô muốn lại làm cho mọi người được hưởng một điều vui sướng nữa - muốn nhà nghệ sĩ đàn cho họ nghe những khúc nhạc mà họ https://thuviensach.vn chỉ có thể được nghe trên đài. Và, biết đâu đấy, rất có thể họ không còn có dịp nào khác được nghe tiếng đàn của anh, tiếng đàn sinh động phát ra từ dưới những ngón tay anh bấm. Và cô tin ở mình rằng cô sẽ giải thích được cuộc đời của mình, cuộc đời của mẹ cô, cuộc đời của làng xóm cho anh hiểu... Chà, chẳng nhẽ lại có thể làm được điều đó ư? Lời nói theo nhau chậm rãi bò ra nhợt nhạt như thể tấm vải phai màu sau vụ nắng hè. Điều chủ yếu nhất là cô không làm sao giải thích được việc anh đàn sẽ quan trọng đến mức nào. Bởi vì anh đúng là cái chân chính, mà Akim Ivanôvits luôn luôn nói tới. - Nếu như đồng chí biết được là tôi đã bày ra cái trò gì. - Cô nói, giọng hoàn toàn thất vọng và nức nở òa lên khóc. - Có chuyện gì thế cô? - Anh hỏi, cô cảm thấy anh hỏi một cách nghiêm khắc giống hệt như Akim Ivanôvits hỏi mỗi khi một học sinh nào đó đến lớp mà không thuộc bài địa lý. - Xin đồng chí tha thứ cho tôi... Ngượng quá... Tôi không thể nói ra được. - Nào, nào, có chuyện gì xảy ra ghê gớm đến thế mới được kia chứ? - Anh còn mỉm cười, và gương mặt của anh thay đổi đến nỗi không nhận ra được nữa: cặp lông mày rướn lên cao, đôi mắt mở to, nghịch ngợm. Hồ như anh thông đồng tham gia với cô vào một trò chơi vui nhộn nào đó. Tái mặt đi, cô se sẽ thở dài. - Dân làng chúng tôi đang đợi đồng chí ở câu lạc bộ... chỉ có điều xin đồng chí đừng từ chối ngay. - Cô vặn vẹo ngón tay, nhưng cặp mắt vẫn nhìn thẳng. Đoạn cô nói thêm. - Bởi vì rất nhiều người trong bà con có thể sống hết cuộc đời của mình mà chẳng được nghe đồng chí đàn. ...Khi hai người đi vào câu lạc bộ, anh lập tức đưa mắt nhìn bao quát xem căn phòng sẽ truyền âm thanh ra sao. Anh yên tâm: đây là ngôi nhà https://thuviensach.vn thờ cũ, âm thanh sẽ trọn vẹn, ngân lên trang trọng. Sau đó anh nhìn khắp lượt cử tọa từ phía sau, phía lưng người ngồi trở lên - không có một chỗ trống nào, bọn trẻ con thì đứng chen chúc bên cạnh các thành cửa sổ, một lối đi thảm đỏ trải dài giữa các hàng ghế phô tơi thẳng lên sân khấu, và khi anh đi theo sau Anhia bước lên lối đi đó, người ta lập tức quay cả về phía anh mà nhìn. Trong lúc anh lấy cây vĩ cầm ra khỏi hộp, Anhia bước ra trước sân khấu - thân người dong dỏng với đôi vai rộng, bộ áo váy da màu xanh sáng, đôi bốt da hai màu hung hung cao gót, mái tóc bồng lên đỏ rực. Anh đưa mắt nhìn cả căn phòng, rồi nhìn lên Anhia, cô gái dỏng cao với đôi vai khỏe mạnh và gương mặt sáng ngời, đỏ bừng, tràn ngập niêm hạnh phúc và trang trọng, và anh thấy nghẹn ngào. Đây không phải là niêm cảm xúc của hai mươi năm vê trước, khi lần đầu tiên anh đứng mặt đối mặt với một cử tọa rộng lớn, mà lúc đó anh sợ không dám nhìn thẳng xuống, khi đó trước cử tọa là một chú bé run rẩy, kẻ mà với tất cả sức lực hăng say của tuổi trẻ chỉ muốn một điêu: sao để người ta hiểu được mình và công nhận mình. Sao để từ giây phút đó bắt đầu mối liên hệ hạnh phúc giữa anh với họ, những người có khả năng cũng yêu quý cái mà anh yêu quý, yêu quý âm nhạc. Giờ đây chỉ một cái nhìn anh cũng có thể thu hết cả cử tọa này, cả căn phòng được phân đôi ra bởi lối đi thảm đỏ, và trong giây lát chiếu sáng anh thấy ra cuộc đời của những con người, những con người mà trong giây phút này trên mặt hiện rõ sự sẵn sàng bắt tay vào công việc lao động. Phải, phải, ở họ là những gương mặt chăm chú, nghiêm trang, kín đáo của những con người sẵn sàng bắt tay vào công việc lao động, công việc lao động mà họ buộc phải làm lấy một mình, công việc lao động mà họ không thể ỷ lại vào ai. Họ ngồi đó, đặt những bàn tay nặng nê lên đùi - những bàn tay cái gì cũng làm được, những bàn tay thần diệu, những bàn https://thuviensach.vn tay mà lúc này đây, trong giây phút rảnh rang đến đột ngột, đang khoan khoái nghỉ ngơi. Phía bên phải, ở hàng hai, những cô gái choàng những chiếc khăn lụa màu kiểu cách rực rỡ bên trên những mái tóc chải bồng cao, cười nhìn nhau - và lập tức anh cũng lại hiểu họ: đấy là những người trợ lực của Anhia, những người mà chỉ trong một giờ đồng hồ tập hợp được tất cả làng đến ngôi nhà thờ cổ, sửa soạn được phòng nhạc, tìm mượn được cái thảm đỏ trải lối đi này và giờ đây còn chưa trấn tĩnh được sau cuộc phiêu lưu sung sướng. Khi Anhia bằng cái giọng lảnh lót, hổn hển giới thiệu anh, anh nâng cây vĩ cầm trên đôi bàn tay đưa thẳng ra, nâng một cách nương nhẹ như thể nâng một đứa bé mới đẻ, bước tới trước, gần lại với gian phòng cử tọa và hạ thấp giọng nói: - Đây là một cây vĩ cầm đặc biệt. Đây là cây vĩ cầm của Gvarneri, nghệ nhân tuyệt diệu của Ý. Trên thế giới này chỉ có vài ba cây. Chính bản thân anh hẳn cũng không giải thích nổi vì sao anh lại nói vậy. Có thể vì anh cho rằng đó là món tặng phẩm quý giá nhất mà anh có thể đem đến tặng cho những người bà con của Anhia - bắt cái cây đàn kỳ diệu của Gvarneri phải lên tiếng cho họ nghe. Anhia đứng ở bên cánh gà sân khấu, tựa lưng vào tường, nhìn xuống cử tọa, và khóc. Thoạt tiên cô nhìn anh, nhìn gương mặt to nặng nề của anh, cặp lông mày của anh rướn lên cao và động đậy, đôi mắt của anh mở to tròn, anh dẩu cặp môi lên, cặp má căng ra, gương mặt của anh lộ ra cuộc sống bấy nay anh vẫn giấu kín mọi người. Anh không còn cần biết là mọi người nhìn thấy nó thế nào - thấy nó đần độn hay thông minh, xấu xí hay xinh đẹp, và cái đó làm cho anh trong mắt nhìn của Anhia bỗng trở nên bé bỏng như một đứa trẻ, và trái tim cô thắt lại bởi một nỗi thương xót khôn cùng! https://thuviensach.vn Cô tưởng tượng là hầu như mỗi tối anh đều ra đứng trước mọi người với cây vĩ cầm kỳ diệu của mình - cũng hoàn toàn cởi mở, và bất cứ một ai đều có thể nghĩ về anh tùy thích, tùy thích nghĩ về gương mặt nặng nề của anh, về cặp lông mày rướn lên cao một cách nực cười kia... Và anh có ai để thương anh, an ủi anh, yêu anh không biết mệt không nhỉ? Và cô thấy nhói lên đau xót vì rằng cái gương mặt này, cái gương mặt mà thoạt nhìn cô đã tin tưởng hết mức, thoáng hiện lên đây và rồi sẽ mãi mãi đi khỏi cuộc đời của cô. Và chẳng bao giờ anh còn nhớ tới cái cô bé tóc hung ở cái làng mà ngay cả tên làng anh cũng không biết. Và cuộc đời của cô lại sẽ chảy đi như trước đây: sáng sớm cô sẽ lại chạy đến trại chăn nuôi chỗ mẹ làm, giúp mẹ, sau đó ngồi ở thư viện, đi đến các nhà, rồi trước khi đi ngủ lại tranh luận với mẹ - cuộc tranh luận không bao giờ kết thúc, - và mẹ cô lại chì chiết cô vì cái cuộc sống dễ dàng không lấm bụi. Người mẹ yêu thương, phải đâu ngẫu nhiên mà mẹ cô căm ghét tất cả mọi cuộc sống không lấm bụi - mẹ cô căm ghét bởi vì chính do cái công việc "dầu mỡ" của mẹ cô mà cha cô đã bỏ đi. Cha bỏ đi với người đàn bà khác sạch sẽ gọn gàng. Ngay bây giờ đôi khi Anhia cũng vẫn như thấy lại trước mặt cái cảnh đã diễn ra trong ngày đó. Đời cô không có gì ghê sợ hơn buổi ấy. Lúc đó cô đang ngồi học bài. Cánh cửa ra vào ầm ầm mở toang ra, đôi nạng gỗ của cha cô bay vào phòng, tiếp theo là mẹ cô tóc trần, mặc chiếc áo khoác ngoài ngắn bằng lông cừu không gài cúc. Mẹ ngã dụi xuống giường và gào khóc: "Lạy Chúa, vì sao mà Người trừng phạt con! Cả đời con, con làm lụng! Chính vì thế mà mọi người tôn trọng con, thế mà hắn, quân đê tiện, lại đi đánh đổi lấy kẻ nào kia chứ - đổi lấy mụ Marutka làm ở bưu điện! Đổi lấy đôi tay trắng trẻo!" Anhia còn đang đi lại chỗ mẹ thì cha cô đã bò vê, không nạng, đầm đìa mồ hôi, tóc xõa xuống trán, mặt đỏ bừng và đôi mắt điên dại... Chắc https://thuviensach.vn hẳn có chỗ cha cô đã phải nhảy lò cò trên một chân, tay vịn vào bờ rào của các nhà bên đường, có chỗ lại đã phải bò. May mà buổi tối không trăng sao. Đến lúc này, cha cô vịn vào thành cửa, toàn bộ thân hình vạm vỡ vươn thẳng dậy, và át những lời than vãn của mẹ, cha cô tuôn ra một tràng: "Hừm, thế là hết, cô vợ đáng yêu ạ, đến bước xuống lỗ tôi cũng không thể quên được! Lăng nhục một kẻ ở tiên tuyến vê? Bắt bò như một con chó? Thế là hết. - Thôi ở đây mà làm bạn với cái máy cày, mụ đàn bà dầu mỡ ạ!... Nhưnrka, đưa đôi nạng đây!" Và chẳng nhìn đến mẹ, cũng chẳng nhìn đến cô, cô bé Anhia, con gái của mình, cha cô cứ thế bỏ đi không đóng theo sau cánh cửa ra vào. Và ngay đêm đó, để sáng ra không phải thấy nỗi khinh bỉ mình trong mắt nhìn của mọi người, cha đã cùng Marutka - mụ đưa thư, tìm ra đường cái lớn và ra đi, chắc hẳn đi nhờ chiếc xe qua đường gặp đầu tiên. Cả hai hồ như rơi tõm xuống nước mất hút. Có người bảo hồ như cả hai đi đến vùng khai hoang. Có người khác lại bảo - họ đến công trình xây dựng ở Xibir. Có thể tin được điều đó - cha cô là một tay thợ mộc hạng giỏi, chỗ nào mà chẳng cần đến họ kia chứ... Và bây giờ trong việc lựa chọn nghề của Anhia, mẹ cô thấy lại ánh phản chiếu của tất cả cuộc đời bà, sự thật của bà, khát vọng của bà. Bóng đen của nỗi đau khổ xa xưa và còn như sống đó, đôi bàn tay không bụi bặm của Marutka. Vì thế Anhia làm sao có thể chứng minh được cho bà thấy là đối với cô, đối với Anhia, sách không thua kém gì cái máy cày đối với mẹ cô. Đó là tình yêu của cô mà vì nó cô sẽ chịu đựng hết cả! "Được rồi, ta sẽ thi vào học ở trường đại học thư viện Mátxcơva, học hàm thụ, và mẹ sẽ hiểu rằng đây cũng là một sự nghiệp một khi có cả trường đại học như thế... Ta sẽ đi đến Mátxcơva để thi. Và sẽ đi dự tất cả các buổi biểu diễn của anh...". Cô mỉm cười, nhìn sâu vào trong sân khấu, khi cử tọa vỗ tay náo nhiệt. Cô có cảm giác là cô hoàn toàn không nghe nhạc, cái âm nhạc bắt cô hồi https://thuviensach.vn tưởng lại tất cả cuộc sống, nỗi đau xót và niềm sướng vui, nỗi tủi hận và điều tốt lành, cho phép cô khóc tiễn đưa và giải thoát khỏi hết thảy mọi cái - vì sự mở đầu của một cái gì mới mẻ, cái mới mẻ mà chính bản thân cô còn chưa thấy... Khi người ta đưa anh về ngôi nhà, nơi người bạn của anh đã thiếp ngủ một cách vô tư, và mọi người đã ra về cả, anh còn đứng hồi lâu ở hiên cửa, lắng nghe ở đâu đó xa xa, những tiếng hát đồng ca của các cô thanh nữ mang lại thánh thót, rõ ràng: Em sỗ gọi anh là vầng mặt trời nhỏ, Chỉ có điều anh hãy chiếu sáng hơn... Mùa xuân đang đến kia, một mùa xuân tràn đầy hứa hẹn. https://thuviensach.vn TRUYỆN NGẮN NGA Nhiều Tác Giả www.dtv-ebook.com Chương 4: Ngày Cuối Cùng Của Một Năm Buổi tiếp bệnh nhân kéo dài, và đáng ra vào một giờ, mãi tận gần hai giờ Vera Paplốpna mới dãn việc. Chỉ chải lại tóc - tóc chị bị xổ ra dưới cái mũ trắng của bác sĩ, xếp ống nghe, giấy mẫu kê đơn và các bệnh án vào cái túi xách, nhìn quanh, kiểm tra lại xem đã thu xếp mọi thứ chưa, liệu có quên gì không, và đóng cửa phòng làm việc lại, chị đến phòng đăng ký. Đăng ký mời thăm bệnh hóa ra khá nhiêu. Nhiêu hơn là chị dự kiến, và thậm chí hơn cả những ngày thường. Vera Paplốpna hơi buồn phiên một chút, bởi vì kế hoạch của chị bị phá vỡ, tuy vậy chị không tỏ chút gì mình không hài lòng: mặc dù chị có đầy đủ quyên phẫn nộ: có mấy đăng ký mời thăm bệnh từ khu vực mà tạm thời chưa ai được phân công phục vụ. Đó là những ngôi nhà mới còn chưa có người đến ở hết. Các bác sĩ tại phòng khám bệnh đa khoa không đủ, vì vậy các đăng ký mời thăm bệnh "ngoại đạo", phải được chia đêu giữa mọi người. Chị nhân viên đăng ký thông báo cho Vera Paplốpna các bệnh án, nói một cách thông cảm: - Chị thật không may. - Không sao. - Vera Paplốpna bác lại, thở dài. - Đúng hơn là cha mẹ những đứa trẻ ốm không may. - Giá chị đến gặp Enaterina Ghuraximốpna thì phải. - Chị nhân viên đăng ký khuyên, có ý nói đến bác sĩ trưởng. - Quả thực thế là thế nào nhỉ? Bao giờ chị cũng phải gánh thêm công việc. https://thuviensach.vn - Có người nào đó cần đến, trẻ con nào có lỗi gì. - Vera Paplốpna mỉm cười, xếp các bệnh án vào túi xách. Chị nhân viên đăng ký lặng thinh, nghĩ bụng, dù sao đi nữa Vera Paplốpna quả là một phụ nữ rất lý thú và khó hiểu. Bao giờ cũng vui vẻ, yêu đời, thích bông đùa và không bao giờ than thở về chuyện gì hết, cứ hệt như chị không hề có điều gì phải lo lắng, không hề có những chuyện gì khó chịu. Không lẽ quả thực ở chị mọi cái đều tốt đẹp cả? Các bác sĩ khác hết nói về công việc nặng nhọc của mình, lại ca thán về lương lậu ít, rồi lại chê trách cấp trên, kể lể về chuyện nhà, chuyện cửa, nhưng Vera Paplốpna không bao giờ kể lể gì hết. Bao giờ chị cũng mang một nụ cười. Chắc hẳn chị ấy hạnh phúc, chị nhân viên đăng ký nghĩ về Vera Paplốpna như vậy, hơi chút ghen tị, như ở mỗi người đàn bà mà cuộc đời riêng không ổn, ít ra thì chị cho là như vậy: chồng nghiện rượu nặng, còn bây giờ đến con rể cũng uống và hình như, còn chơi bời ít nhiều nữa. Kể ra cái đó cũng chẳng hề gì lắm, bởi vì anh đàn ông nào lúc trẻ chẳng chơi bời, nhưng tệ hại là con gái chị không muốn điều đó và định ly hôn. Còn ở Vera Paplốpna, hình như không có những chuyện lo phiền như vậy. Và nếu đó là sự thật, thì tại sao chị ấy lại không hạnh phúc nhỉ? Sắc sảo, xinh đẹp, học vấn cao, lại thêm tính tình quả thật đáng gọi là vàng là ngọc - dịu dàng, không biết giận lâu và không độc ác. Không nói ai một lời gay gắt bao giờ. Tất nhiên chị còn trẻ, còn chưa mệt mỏi bởi cuộc đời như những người khác, những người đã sống nhiều hơn chị và đã thấy đủ mọi chuyện trên đời. Thôi thì, cũng cầu Chúa ban phước cho chị ấy, chị nhân viên đăng ký suy nghĩ, nói chung là không phải gặp chuyện gì tồi tệ, cầu Chúa ban cho chị hạnh phúc và niềm vui thú cho đến tận tuổi già, để cả con cháu chị cũng sẽ được hạnh phúc. - Tôi đi đây, Vera Paplốpna. https://thuviensach.vn - Chúc chị nhân dịp năm mới sắp sang, Klapđia Ivanôpna! Sao cho mọi điều mong muốn của chị trong năm mới sẽ đạt được cả. - Mong ước của tôi thì có gì. - Chị nhân viên đăng ký trả lời, hài lòng là Vera Paplốpna không quên chúc mừng mình. - Chúc chị, chị đáng yêu, mọi sự tốt đẹp. Vera Paplốpna đã toan ra đi, nhưng lúc đó lại có chuông điện thoại, vậy là chị phải nán lại thêm. Chị nhân viên đăng ký khoát tay, ý giả, chị cứ đi đi, đăng ký mời thăm bệnh này không thuộc phận chị... Ra tới ngoài phố, Vera Paplốpna đứng lại một lát, suy nghĩ xem có nên ghé vào quán điểm tâm ăn chút gì và uống một tách cà phê, chứ không ngày hôm nay chị hầu như chưa ăn chút gì, nhưng rồi chị lại quyết định không để mất thời gian, tốt hơn là làm sao xong công việc được sớm. Hóa ra chị khó lòng giải quyết xong công việc trước năm giờ. Vậy mà từ sớm đã tính kết thúc vào bốn giờ để kịp đến cửa hàng và có thể, còn bày biện cây thông tết, trước khi đón Irinca ở mẫu giáo về. Vera Paplốpna đã mua cây thông từ trước, ngay tại sân nhà mình. Gặp được cây thông rất đẹp, đầy lá, xanh thẫm và không gai góc. Mùi nó tỏa ra dễ chịu, đầy vẻ rừng. Hệt như hồi bé, khi bố mẹ trang hoàng cây thông tết cho chị. Bây giờ thì chị trang hoàng cho Irinca. Cho mình thì chị hẳn chẳng tội gì bận bịu, còn cho con gái thì là cả một niêm vui. Ngoài đường phố ấm áp không có vẻ mùa đông, lầy lội và đông đúc, như thường lệ vào những ngày trước tết. Các bà phụ nữ mang những cái túi xách nặng nê căng phồng, chạy hết cửa hàng này sang cửa hàng khác, và Vera Paplốpna bất giác nghĩ là mọi thứ mua kể ra có thể sắm sửa từ trước, không phải hối hả, chen đẩy, nhưng lại nhớ ra là chính bản thân chị chưa mua sắm được gì. https://thuviensach.vn Sự thể vẫn thường như thế, những chuyện quan trọng nhất không hiểu sao cứ để nấn ná tới giây phút cuối cùng, khi không còn nấn ná được thêm nữa. Có thể, con người ta quả thực không đủ thời giờ, bởi cuộc đời hối hả như thế nào đó, mà có thể, con người ta lại lấy làm thích thú vì những lo toan vất vả trước ngày tết, bởi những cái đó lại như thể là bắt đầu của chính bản thân ngày tết. Từ góc phố xuất hiện chiếc ô tô buýt, và Vera Paplốpna vội đi đến bến. Khách khứa đông, chị vất vả mới len được tới chỗ đứng ở cửa trước, và anh lái xe liên lên tiếng quở mắng chị: - Sao nhà chị lại leo cửa trước này?! Có chửa hay sao? - Người ta trở nên càn rỡ quá thể. - Người đàn ông đứng tuổi ngồi ngay sau lưng anh lái xe cạnh buồng lái, lên tiếng ủng hộ anh ta. - Không còn trật tự nào nữa. Vậy mà là phụ nữ kia đấy. Vera Paplốpna thấy xấu hổ, chị thậm chí muốn xuống khỏi xe nhưng từ phía sau người ta thúc tới đến mức không thể cựa quậy nổi, và bây giờ không còn cách gì khác là nghe lời càu nhàu của người đàn ông đứng tuổi. - Còn ở xe điện ngầm ấy, - Ông ta tiếp tục nói. - bọn trẻ thì ngồi giãi thẻ ra, cứ như ở nhà không bằng, còn người già thì cứ việc đứng cho. Mà tất cả chuyện ấy là do đâu?... Vừa lúc đó một người đàn bà cất tiếng khá to chào Vera Paplốpna: - Chào bác sĩ. - Bà ta nói. Và quay sang người đàn ông chỉ trích. - Đây là bác sĩ của trẻ em khu vực, bác sĩ đang đi thăm bệnh, vậy mà ông càu nhàu. Ông không biết ngượng ư! Bấy giờ mọi người cùng đột nhiên nhao nhao lên tiếng, họ cho rằng các bác sĩ đi thăm bệnh tại nhà phải được xe riêng, rằng thế này quả thực là https://thuviensach.vn tồi tệ... Người ta nhìn Vera Paplốpna với lòng kính trọng, còn chị vì thế càng thấy ngượng hơn, và chị không biết nhìn đi đâu. Chị cảm thấy rất bối rối vì những lời lẽ ấy và sự chú ý chung của mọi người, làm như thầy thuốc khu vực có trời biết là gì kia không bằng. Tuy vậy, người đàn ông ngồi bên cabin không chia sẻ sự kính trọng đối với Vera Paplốpna. - Làm như ghê gớm lắm ấy: - Ông ta nói. - bác sĩ - thầy thuốc! Họ chỉ là bọn lang băm chữa ngựa. Họ không chữa cho người ta, mà xua đuổi người ta vào áo quan trước hạn định. Và ông ta kể lể dài dòng, với các chi tiết, và thái độ tức tối là gần hai năm trời ông ta đã đi đến hết bác sĩ này sang bác sĩ khác và họ chẳng tìm ra bệnh gì ở ông ta, mặc dù bản thân ông ta biết rõ là ông ta ốm, chỉ còn sống ngắc ngoải... - Chẳng có vẻ như vậy. - Người đàn bà lúc nãy nhận ra Vera Paplốpna vừa cười vừa nói. - Bây giờ thì chẳng còn vẻ như vậy, bởi vì những con người tốt bụng đã khuyên chữa theo cách riêng. Vẫn những bác sĩ đã tìm ngay ra chứng nhức đầu thể nặng. - Nghĩa là các bác sĩ ấy đã chữa khỏi cho ông? - Một giọng của ai đó nói nhanh, và không thể hiểu là người ta hỏi một cách nghiêm túc hay bỡn cợt. - Cứ như làm phép xua đi ấy. - Người đàn ông trả lời với vẻ hãnh diện. - Ông bố ạ, cái chứng nhức đầu của ông ở cái dạng đặc biệt là khi làm thì lười, còn khi khác thì hăng hái! - Vẫn cái giọng kia nói. https://thuviensach.vn - Anh cứ sống như tôi, anh sẽ biết cái đó thế nào. - Người đàn ông tức tối nói. Ông ta thậm chí đỏ mặt lên vì tức tối. Và đến đây mọi người cùng nhao nhao bắt đầu bàn tán các vấn đề y học, tranh nhau kể lại đủ mọi "ca" trong đời và vê bao nhiêu trường hợp nhờ các cây cỏ và những câu thần chú mà chữa khỏi một cách mầu nhiệm những căn bệnh hiểm nghèo không thể chữa được. Vera Paplốpna nheo mắt lại, cố không nghe ai nói cả và bắt mình nghĩ vê chuyện cần phải mua sắm gì cho bàn tiệc đón năm mới. Nhưng chính bởi vì chị không nghe riêng ai nói cả, thành ra buộc phải nghe tất cả cùng một lúc, vì thế mà đầu nhức lên. Nhưng có thể đầu đau vì đói. Dù sao đi nữa, Vera Paplốpna tự bảo với mình, cũng phải chạy vào quán điểm tâm ăn lấy cái bánh rán vậy. Nếu suốt ngày không ăn gì, có thể mắc bệnh loét dạ dày. Ý nghĩ vê bệnh loét dạ dày làm chị buồn cười, chị nhớ lại bác sĩ quen, bệnh tật của họ, nhưng chả có một trường hợp nào có bác sĩ mắc bệnh ấy, chị chịu không nhớ ra nổi. Trong khi đó, mải chuyện trò, mọi người đã quên mất chị, vì thế chị yên ổn đi được tới ga xe cần thiết. Chị khó khăn mới ra khỏi được đó, hỏi một bà đi qua đường số nhà sáu mươi bảy, vội vã theo lối mòn chạy đến các dãy nhà mới màu trắng, tay giữ vạt áo măng tô để khỏi hở cái áo bờ lu trắng ra. Chị chạy và cố hình dung ra cái cô bé Alenca Sepôvalôva, trong bệnh án của cô bé ghi là bị đi ỉa chảy nặng và nôn tháo... Vera Paplốpna mới đến làm việc ở phòng khám này, nhưng trí nhớ của chị tốt, chị biết tất cả các trẻ con trong khu vực của mình và biết cả bố mẹ chúng nữa, nhưng Sepôvalôva Alenca lại ở vào khu vực khác mà hiện nay chưa ai phục vụ thường xuyên, vì thế chị mới quyết định bắt đầu đi từ đó, để kéo dài thời gian và sự chú ý hơn dành cho đứa bé chưa quen biết. Đến cuối ngày, dù chị có xoay xở thế nào đi nữa, bao giờ cũng phải vội vã. https://thuviensach.vn Thang máy không làm việc - người ta còn chưa mở điện - vì vậy Vera Paplốpna phải đi bộ lên tầng mười một. Chị bấm chuông căn hộ bốn mươi ba, một chị phụ nữ còn trẻ tức khắc mở ngay cửa, và Vera Paplốpna nhớ ra ngay Alenca, bởi vì chị nhận ra mẹ nó: hai mẹ con đã từng đến khám bệnh ở phòng khám đa khoa. Người mẹ rất lo lắng cho con gái, còn cô con gái bé nhỏ, nói chung, khỏe khoắn bình thường, chỉ tội nũng nịu vì được quá chiều chuộng. Nhưng cái đó là chuyện thường tình, có ai, có người mẹ nào lại không chiều chuộng con cái mình, đặc biệt nếu đó là đứa con đầu lòng trong nhà hoặc là đứa đầu lòng và con một! Ai cũng nuông chiều cả. Cả chị cũng nuông chiều Irinca mặc dầu cũng biết cái đó là xấu. Nhưng có thể, nói chung cũng chẳng phải là xấu, như các nhà sư phạm nói về điều đó. Là một bác sĩ, chị chẳng thấy trong chuyện này cái gì đáng sợ cả. Trẻ con là con trẻ, chúng phải mang lại cho người ta niềm vui, nếu không hẳn không ai muốn có con cái, mà niềm vui đòi hỏi một tình cảm đáp lại. Chẳng qua là, Vera Paplốpna thầm nghĩ, các thầy giáo, các nhà sư phạm chỉ muốn mọi đứa trẻ giống như nhau, đều hiền lành và ngoan ngoãn, để chúng hành động đúng như điều người lớn muốn... - Chúng ta có chuyện gì thế nhỉ? - Vừa cởi áo măng tô chị vừa hỏi mẹ cháu bé. - Xin bác sĩ thứ lỗi cho việc chúng tôi làm phiền bác sĩ vào ngày như thế này. - Người mẹ nói, giọng biết lỗi. - Tôi lo cho cháu Alenca quá. Cháu bị buồn nôn nhiều và lạnh bụng. - Thế nhiệt độ? Vera Paplốpna vào buồng tắm rửa tay, còn người mẹ đứng bên cửa sổ cầm sẵn chiếc khăn mặt sạch, giải thích là nhiệt độ không thấy cao, nhưng cháu bé nhất định sốt nóng, đặc biệt là vào buổi tối. https://thuviensach.vn - Hôn cháu, môi cứ nóng cả lên! Nhưng cái chính là, thưa bác sĩ, cháu buồn nôn. - Chị cứ yên tâm. - Vera Paplốpna trấn an người mẹ. - Mọi chuyện rồi sẽ tốt đẹp thôi. - Bác sĩ cho là như vậy ạ? - Người mẹ hỏi với lòng hy vọng. Alenca chẳng có gì đáng sợ, như chính Vera Paplốpna đã nghĩ. Đúng hơn cả là đứa trẻ ăn quá nhiều của ngọt, thế là sinh ra cái chuyện rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên chị không nói với người mẹ như vậy, biết rằng, dù cha mẹ có sung sướng khi con cái họ khỏe mạnh, nhưng dù sao đi nữa họ cũng vẫn cứ muốn là đứa trẻ của họ không khỏe hẳn. Đấy, ở phòng khám đa khoa các bà mẹ đến ngồi đợi lượt, thì mỗi bà đều cố công thuyết phục những người khác rằng chính đứa con của bà ta là đứa trẻ ốm yếu nhất. Tất nhiên là họ cố tìm sự thông cảm của những người xung quanh, cả sự thương hại nữa. Không phải đối với đứa bé, mà là đối với chính bản thân họ. Nhưng ở điểm này thì chẳng làm thế nào khác được, tất cả các bà mẹ đêu giống nhau, và thầy thuốc phải tính đến điều ấy. Chị kê đơn cho uống một hợp dịch, khuyên cho Alenca ăn kiêng khem trong vài ba ngày, còn hôm nay nói chung không cho ăn gì nữa, chỉ cho uống nước trà nóng, hay - tốt hơn là - uống nước vỏ sồi, nhưng nếu đi ngoài không cầm, sau tết lại cho mời bác sĩ đến. Khi Vera Paplốpna đi ra phố, mẹ Alenca ngó ra cửa sổ thông hơi và gọi với theo chị câu gì đó lời không nghe rõ, dù sao cũng cao quá, và chị đoán biết được hơn là nghe thấy, rằng người ta chúc mừng chị nhân dịp năm mới sắp sang. Vera Paplốpna cảm thấy dễ chịu bởi sự chú ý đó, và chị đâm ra ngượng là bản thân chị quên không chúc mừng Alenca cũng như mẹ cháu... https://thuviensach.vn Chị còn vào thêm hai căn hộ nữa, ở lại không bao lâu. Đến căn hộ thứ ba, kể ra chị phải ở tới nửa giờ và lập bệnh án cho người mẹ, nhưng dù sao đi nữa, ở chị cũng có một tia hy vọng là nếu không xong hết việc được vào lúc bốn giờ, thì rồi cũng chỉ đến bốn rưỡi mà thôi. Như vậy chị kịp rẽ vào cửa hàng, còn cây thông hai mẹ con chị sẽ cùng vê bày biện. Tất nhiên, có lẽ tốt hơn là ngược lại, bởi vì tiện hơn cả là trên đường từ mẫu giáo vê chị sẽ rẽ vào cửa hàng, nhưng Irinca rất không thích đi các cửa hàng, không kìm được nước mắt đâu... * Đến căn hộ thứ tư liền một lúc hai đứa trẻ cùng bị ốm - hai đứa bé sinh đôi nhà Meseriacốp vừa được một tuổi. Người mẹ khóc lóc, nháo nhào khắp căn hộ còn chưa thu xếp dọn dẹp sau khi mới chuyển đến ở và chửi rủa đức ông chồng bằng đủ mọi lời lẽ "mỹ miều". Ông ta vẫn chưa về, mặc dù hôm nay chị phải làm việc tới bữa trưa. - Lại gặp những người bạn rượu nào đấy, thế là không còn trời đất gì nữa! Còn ở đây thì có chia năm xẻ bảy người ra, thậm chí đến đi hiệu thuốc cũng không biết nhờ ai. - Chị ta than thở. Vera Paplốpna xấu hổ phải nghe những lời than vãn ấy. Chị nói chung không thích khi người khác chửi rủa lẫn nhau, bộc lộ quan hệ của họ ra, không dè người lạ, còn đến cái mức chửi rủa chồng mình như vậy thì... - Lạy Chúa, cầu cho ông ấy lăn vào bánh xe điện cho rồi. - Người mẹ của hai đứa bé Meseriacốp tiếp tục chửi rủa, gạt nước mắt giàn giụa đầy mặt. - Người không còn biết xấu hổ, không còn có lương tâm. Bạn rượu còn quý hơn cả con đẻ, bác sĩ cứ thử nghĩ xem... - Có thể bác ấy phải nán lại ở chỗ làm việc? - Vera Paplốpna nói. - Công mới việc gì cơ chứ? Ông ta chỉ có mỗi một việc đá bóng, uống rượu và rồi khúc côn cầu. Giá có người nào bảo trước, này tại sao chúng ta, https://thuviensach.vn cái lũ ngu ngốc, lại đi lấy chồng làm gì nhỉ?... - Chị đi đến hiệu thuốc đi! - Thở dài, Vera Paplốpna bảo người mẹ. - Còn để tôi trông các cháu cho. - Sao lại làm thế được, bác sĩ? Không tiện... - Cứ đi đi, đi đi! - Vera Paplốpna nhắc lại. - Vâng thì, xin cám ơn bác sĩ. Quả thực là bác sĩ đã giúp tôi. Hàng xóm láng giềng chúng tôi còn chưa biết ai, chúng tôi mới chuyển đến được có mỗi một tuần, đành cứ là chịu chết. Tôi sẽ ba chân bốn cẳng một thoáng là về ngay. Vera Paplốpna biết rằng không thể đi một thoáng được - hiệu thuốc ở xa, nhưng quả thực không thể nào làm khác được. Ai đi lấy thuốc được, nếu như chẳng có ai đó mà nhờ. Người mẹ ra đi, hai đứa trẻ sinh đôi cũng thiếp ngủ và Vera Paplốpna, cảm thấy mệt mỏi quá và cơn đau đầu lại xuất hiện, chị ngồi ngay xuống ở chỗ bếp ăn. Chị thấy muốn ăn cái gì quá, thậm chí hơi nôn nao buồn nôn vì đói bụng, và không biết đến lần thứ mấy chị lại tiếc không ghé vào quán điểm tâm. Trong bếp ăn lặng lẽ, ấm áp và mùi xúp nấm tỏa ra hấp dẫn không chịu được, và Vera Paplốpna phải cố dẹp cái ý muốn cứ liều ăn vài thìa xúp ấy, dù một vài thìa thôi, để dẹp cơn đói ngấu nghiến. Cuối cùng thì nữ chủ nhà cũng chẳng nhận ra được chuyện gì, bởi vì có thể rửa thìa và để lại chỗ cũ. Vật lộn với ý muốn đó, bất giác chị thiu thiu ngủ, gục đầu xuống bàn. Tiếng chuông dài, dai dẳng gọi cửa đánh thức chị dậy. Chị bật đứng lên hoảng hốt, ngái ngủ không hiểu ra ngay là đang ở đâu, còn tiếng chuông gọi cửa vẫn cứ tí ti ti ti. Chị dụi mắt, nhìn quanh và nhớ ra là chị đã để mẹ của hai đứa bé đi hiệu thuốc. Vera Paplốpna đi ra mở cửa, nhưng ở ổ khóa thật kỳ dị thế nào ấy, chưa bao giờ chị từng thấy, đành phải loay hoay một hồi lâu mới mở ra được. https://thuviensach.vn Ở ngưỡng cửa là một người đàn ông, hai tay ôm trước ngực một bọc giấy những trái cam. Vera Paplốpna ngạc nhiên, còn ông ta bối rối. - Tôi, hình như tôi nhầm ạ?... - Tôi không biết... - Nhún vai, Vera Paplốpna trả lời. Bấy giờ người đàn ông lấy chân khoèo khép cánh cửa lại, nhìn xem số căn hộ và cũng nhún vai. - Có vẻ như đúng cả... - Ông ta làu bàu. - Tất nhiên rồi! - Vera Paplốpna cuối cùng đoán ra rằng đây là bố của hai cháu sinh đôi. - Tôi là bác sĩ. - Bác sĩ nào? - Các cháu của ông bị ốm. - Bị ốm ư? - Người đàn ông bước vào lối vào nhà chật chội, lấy vai đẩy Vera Paplốpna sang một bên. - Tại sao lại ốm như thế này kia chứ? - Sốt nóng. - Maria! - Người đàn ông gọi to, đưa mắt nhìn quanh. - Chị ấy không có nhà, chị ấy đi đến hiệu thuốc rồi. - Vera Paplốpna nói. - Sắp sửa vê đấy. - Đồ ngốc! Cô ấy lại để chúng nó lạnh. Đã nói với cô ấy bao nhiêu lần rồi, là đưa trẻ đi chơi thì đừng có mà ngứa mồm ngứa miệng! Lại đi chuyện mây chuyện gió, chuyện trăng chuyện đèn còn trẻ con thì phóng sinh phóng địa, muốn làm gì thì làm. https://thuviensach.vn - Cái này không phải vì cảm lạnh! - Vera Paplốpna nói tránh. - Lũ trẻ bị cúm. - Thế cúm do đâu, do nóng ư? Bác sĩ, xin bác sĩ thứ lỗi cho. Kể ra thì thật không tiện, thành thực là... - Chuyện vặt. - Mà tôi cũng ngu ngốc, đi xếp hàng hàng tiếng rưỡi đồng hồ để mua mấy quả vớ vẩn này cho các cháu... Xin mời bác sĩ. - Anh ta lấy trong túi giấy ra hai quả cam rõ to và đưa cho Vera Paplốpna. - Không, không! - Xin bác sĩ đừng giận. Tôi thực lòng mà. Chị hiểu là không thể từ chối, nhận hai quả cam và cất vào túi. - Cám ơn. Còn các cháu qua hai ngày nữa là khỏe, ông cứ yên tâm. Xuống thang gác, Vera Paplốpna gặp mẹ hai đứa trẻ sinh đôi và dặn chị để chị đừng kể ra với chồng về chuyện cảm lạnh. - Vâng ạ. - Người mẹ nói. - Thế anh ấy về có say hay không? - Không. Ông ấy xếp hàng mua cam. - Chúc bác sĩ năm mới! - Người mẹ sung sướng nói. - Cả chị nữa, - Vera Paplốpna trả lời. - chị phải chú ý sao trong nhà không có gió lùa, và cho các cháu đi chơi ra ngoài trời luôn... Chị còn đến hai địa chỉ nữa gửi một cháu gái, cháu Kachia Privalôva, đi bệnh viện. Cháu này có vẻ là viêm phổi. Phải mất thì giờ trấn tĩnh khá lâu cho đôi vợ chồng còn trẻ măng, chứng minh cho họ là chẳng có gì đáng https://thuviensach.vn sợ cả, rằng con gái họ chỉ qua mươi ngày là lại về nhà, trấn an và chứng minh không phải là dễ, bởi vì cháu bé gái rất yếu, nói chung là bệnh tật, và thêm vào đó nghe ở tim lại có tiếng gì ồn ào khó hiểu. * * * Mãi đến gần sáu giờ Vera Paplốpna mới xong hết công việc và bấy giờ mới nhớ rằng lớp mẫu giáo hôm nay làm việc tới năm giờ thôi. Còn may là gọi được một xe tắc xi, chứ chuyển qua hai ô tô buýt thì chị tới được lớp mẫu giáo phải mất gần một tiếng. Ở lớp học không còn ai ngoài Irinca nữa và một bảo mẫu được phân ở lại chỉ vì Irinca. Vera Paplốpna cứ như thế cũng đã xấu hổ vì sự chậm trễ của mình rồi, mặc dù hình như chị cũng chẳng có lỗi gì, nhưng bà bảo mẫu vừa mặc áo giúp cho Irinca vừa trách móc. - Mà làm sao người ta không hiểu là mỗi người đều có công việc của mình nhỉ? Ai cũng chỉ nghĩ đến chuyện tiện lợi của mình, còn người khác mặc cho có chết cũng chẳng động gì... - Xin bác bỏ quá cho. - Vera Paplốpna xin lỗi. - Sự thể nó là thế, hôm nay nhiều đăng ký mời đến thăm nhà quá. - Thì tôi cũng nói, mọi người đều có chuyện gì đó, còn ở đây thì cứ ngồi như bị tội ấy, vì sáu chục đồng lương. Tôi sẽ bỏ đi thôi, mặc xác họ hết. Tốt hơn là ra quán ngồi bán hàng. Những lời ấy đẩy Vera Paplốpna tới ý nghĩ là cần phải trả thêm tiên cho bà bảo mẫu, cảm ơn bà, bởi vì quả thực là bà ấy có buộc phải ngồi đến tối với Irinca đâu. Bà ấy liên quan gì đến chuyện nhiêu hay ít đăng ký mời đến khám... https://thuviensach.vn Vera Paplốpna lục lọi trong túi xách, tìm ví tiên, lấy ra ba rúp đưa cho bà bảo mẫu: - Bác nhận cho. - Cái gì thế này? - Vì bác phải ngồi lại... - Cất ngay đi và đừng có bao giờ thò ra nữa! - Bà bảo mẫu nói. - Gớm nhỉ, nghĩ ra cái trò ấy kia đấy! Có thể là tôi nhận được còn nhiêu hơn của chị kia, mà với chị thì tờ ba rúp này còn cần đến đấy. Còn ngồi với cháu là công việc ư?... Niêm vui sướng ấy chứ, có thể nói vậy. Thôi đi vê đi, chúc hai mẹ con một năm mới may mắn! Ngoài đường phố đã tối. Băng giá không gắt lắm, sương muối đổ xuống, và các ngọn đèn đường chỉ tù mù chiếu sáng những vòng tròn nhỏ quanh các cây cột điện. Irinca cứ con cỏn chạy lên trước và hỏi đi hỏi lại vì sao mẹ đến chậm và ông già tuyết đã đến nhà chưa, trong lúc nó còn ở lớp mẫu giáo. - Ông già tuyết còn chưa đến. - Vera Paplốpna trả lời. Vì mệt và đói, chị không muốn nói nhiều. - Thế có đến không? - Có đến. - Ông già đến với tất cả mọi đứa trẻ con chứ, mẹ? - Với đứa nào biết nghe lời người lớn thôi. - Nhưng con thì chỉ không nghe lời có một tí một tẹo thôi, mẹ ạ! - Thế thì đến với cả con. https://thuviensach.vn Hai mẹ con vào cửa hàng, mặc dù Irinca đã phụng phịu. Đành phải bảo nó là nếu có ngúng nguẩy thì ông già tuyết sẽ nghĩ lại và không đến với nó nữa. Nhưng trong cửa hiệu nói cho cùng cũng chẳng còn gì để mà mua: Người ta đã mua hết cả lúc ban ngày rồi. Vera Paplốpna mua một ít kẹo vớ vẩn, pho mát và, sau khi ngẫm nghĩ, mua thêm một chai rượu nho thuần chất. Irinca đòi mua nước chanh, nhưng nước chanh cũng không còn, và Vera Paplốpna hứa sẽ làm nước quả ép, băng mứt phúc bồn tử cho nó. Ở cửa lớn vào nhà, theo thói quen hơn là hy vọng nhận được thư, Vera Paplốpna mở hòm thư. Ở trong đó có cái gì thật. Cố ghìm xúc động, chị lôi ra một tờ giấy gấp hẹp, trên có đề chữ: "Ban quản trị GEK-21, hội đồng nhà cửa và ban chấp hành khu nhà chúc mừng gia đình nhân dịp năm mới sắp sang và chúc thắng lợi trong lao động, học tập và cuộc sống riêng! Xin tha thiết đề nghị gia đình đóng cho tiền nhà tháng chạp năm nay". - Thư của ba đấy mẹ? - Irinca hỏi, nghèn cao cổ lên nhòm. Vera Paplốpna âu yếm nhìn con gái và trả lời. - Của ba. - Ba lại bận công việc ở nơi công tác ấy? - Ờ, con gái yêu ạ. - Ôi, sao ba ở đấy lâu thế! - Nghĩa là, cần thiết như vậy. - Vera Paplốpna nói. - Ở chỗ ba, ở châu Phi ấy, cũng có ông già tuyết ạ? - Mẹ không biết. - Nếu không có thì dở quá. - Irinca nói và thở dài y hệt như người lớn. - Năm mới chẳng có ai đến với ba. Thế ông già tuyết của chúng ta có thể đi https://thuviensach.vn công tác đến đấy được không ạ? - Ông chẳng có thời giờ đâu. - Vera Paplốpna mỉm cười. Hai mẹ con leo lên tầng gác ba. Trong căn hộ của hai mẹ con sực nức mùi cây rừng. Irinca nhảy lên và vỗ tay reo mừng: - Mẹ với con sẽ cùng bày cây thông đi, cây thông nhà ta đẹp nhất tất cả! Hôm nay mười hai giờ đêm con mới đi ngủ cơ! - Con cởi bỏ áo mũ ấm ra và mang hộp đồ chơi đến đây. - Vera Paplốpna bảo. Irinca nhanh nhẩu cởi áo mũ ra, dịch các ghế tựa vào gần bên tủ, với lấy cái hộp đựng giày đàn ông cũ vẫn dùng để đựng các đồ chơi trang hoàng cây thông tết. - Mẹ ơi, bắt đầu bày cây thông tết đi, không có không kịp đâu. - Ngay bây giờ đây, con gái của mẹ. Vera Paplốpna chẳng muốn làm gì hết. Hôm nay chị đã mệt mỏi, mệt mỏi quá. Chị ngồi và nghĩ đến chuyện, giá mà được ngả người ra ghế đi văng mà thiếp ngủ đi, và ngủ rất lâu, rõ thật lâu, chừng nào chưa chán chê mê mệt. Nhưng không thể đi nằm được. Cần phải bày cây thông tết, chuẩn bị bữa ăn mừng năm mới, rồi thức đón chào năm mới. Chị với bé Irinca sẽ ngồi bên bàn tiệc, mà vào ngày tết mọi nhà đêu bày biện ra trong phòng, và chị sẽ uống cái thứ rượu nho thuần chất không lấy gì làm ngon, bởi vì rằng chị không mua được thứ rượu nào ngon hơn, còn Irinca sẽ uống nước quả ép bằng mứt phúc bồn tử. Mừng hạnh phúc trong năm mới, không hiểu vì sao mọi người đêu hy vọng rằng hạnh phúc nhất định sẽ đến chính là ở trong cái năm này... https://thuviensach.vn Sau đó chị sẽ cho Irinca đi nằm, còn bản thân chị sẽ vào bếp và còn ngồi ở đó, hút một điếu thuốc, bởi vì con gái nhỏ của chị không biết được là đôi khi chị vẫn hút thuốc. - Tại sao mẹ không thay quần áo đi, mẹ? - Irinca hỏi. - Đã là năm mới hẳn rồi mà... - Mẹ thay bây giờ đây... - Vera Paplốpna bảo con. - Con chịu khó nằm một mình năm phút nhé, mẹ đi gọi điện. Chị nhớ tới Kachia Privalôva, cháu bé bị viêm phổi mà chị đã gửi đi bệnh viện, và chị thấy rằng cần phải gọi đến phòng tiếp nhận hỏi xem cháu bé ra sao. Dù thế nào đi nữa, tim cháu bé nghe có tiếng https://thuviensach.vn TRUYỆN NGẮN NGA Nhiều Tác Giả www.dtv-ebook.com Chương 5: Bến Lặng Mẹ Vêxêlina Xtepanôpna yêu quý của con! Chúc mẹ một buổi sáng tốt lành! Con biết rằng bác đưa thư công huân Vxevôlôt Ivanôvich của chúng ta bao giờ cũng đem thư đến Bến Lặng vào buổi sáng. Mặt trời từ từ hiện sau rừng, sương mù lững lờ bay trên dòng Đneprô, còn từ phía thượng lưu tiếng gà trống đua nhau gáy vọng tới. Mẹ thân thiết của con! Con đã thi tốt nghiệp đại học, đã nhận bằng kỹ sư nông học. Cô gái đã cùng con về chơi nhà ta mấy bận, nay đồng ý sẽ thành vợ con. Từ lâu chúng con đã yêu nhau, chắc chắn là yêu nhau suốt đời. Lutmila giản dị, biết lo liệu. Tất nhiên, con không còn tin vào những nàng công chúa. Vaxilixa xinh đẹp, hiếm có thê gặp... Bấy giờ con chỉ chưa nói với mẹ về cha mẹ của Lutmila, còn chưa phải lúc. Cha Lutmila là ủy viên Đoàn Chủ tịch viện Hàn lâm khoa học, một người hiền hậu và nổi tiếng khắp nước. Con chờ đợi sự đồng ý của mẹ, nhưng điều chủ yếu nhất là bây giờ mẹ phải ra thủ đô sống với con. Con sẽ có một căn hộ tuyệt vời. Mẹ đã hoàn thành nhiệm vụ trên vị trí không ai thay thế được của mình, - đã đến lúc cũng phải rời lưỡi cày và đồng ruộng mà nghỉ ngơi chứ. Vả lại cái gì là lập đi lập lại thì rồi cũng ngán. Ngay cả từ thời kỳ đa thần, tổ tiên chúng ta đã ngủ rừng, đốt cây, đào gô'c, cày đất, gieo hạt và gặt hái, luôn luôn lo lắng mong sao trời không đổ mưa đá, sấm chớp không đốt cháy lúa, mưa không ngập đồng ruộng. Đến https://thuviensach.vn