🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Trước Giờ Nổ Súng Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Chương 12 Chương 13 Chương 14 https://thuviensach.vn TRƯỚC GIỜ NỔ SÚNG Lê Khâm www.dtv-ebook.com Chương 1 Mưa núi tỏa đều và nặng trên đồn Pà Thạc. Những nóc lô cốt chìm trong đêm, hằn trên nền trời vần vụ một đường sóng dài, chen đôi chỗ gãy góc. Ngọn đèn điện treo giữa cổng chính soi ánh vàng ệch xuống một mảng thép gai và mấy thân cọc lổn nhổn chạy vào bóng tối. Cái khối bê tông, gỗ, đá, thép gai úp tròn trên đỉnh đồi này nằm lịm, chỉ hé lên đôi chấm đèn ngái ngủ. Từng lúc, bọn lính trong hầm nói mê lầu bầu, nghiến răng, nhai tóp tép. Tiếng động luồn qua các lỗ châu mai như một hơi thở ngột ngạt, cắt ngang tiếng dế rên ti tỉ từ trong lòng đất thấm ra, rồi lắng đi. Tên lính gác vẫn đứng dựa vào tường lô cốt, gãi, ngáp, xốc cổ áo mưa sột soạt. Lưng hắn bịt giữa lỗ châu mai. Lính gác không đứng trước lỗ châu mai bao giờ. Nhưng hắn là lính mới, hắn ngốc. Hai giờ gác dưới mưa dài hơn hai canh bạc thâu đêm. Hắn vặn người, vươn vai một cái rõ mạnh. Rồi hắn giật thót bụng, bật người sang bên: bàn tay hắn vừa chạm phải vật gì mềm mà tròn trên miệng lỗ châu mai. Như con rắn. Hắn lóng ngóng lên đạn, lại buông súng. Hắn đánh diêm, khum tay che mưa, soi. Không có gì. Chắc con rắn đã bò ra ngoài, hay là hắn mê ngủ cũng nên. Hắn xốc lại áo mưa, chập chờn ngủ đứng. Dưới chân hắn, cách đế giày độ một gang tay, nền đất không phẳng nữa mà cồn lên lượn xuống thành những nét lạ. Những nét ấy từ từ chuyển, từ từ chuyển, không một tiếng động, như con trăn gió nửa đêm trường lên cây bắt khỉ. https://thuviensach.vn Đại đội trưởng Lương nhún mình trên mười đầu ngón tay, nhích lùi ra một gang nữa, rồi nằm im, dán người dọc chân tường. Thân hình trần truồng bôi kín đất đỏ lẫn vào màu đất sân đồn. Anh nheo mắt nhìn thằng lính gác ngờ nghệch đang ghếch cùi tay lên thành lỗ châu mai. Cáu không thể tả. Y như hắn đánh bạc bịp với Lương. Vừa rồi anh sốt ruột, nhoi lên gang lại chiều dày của tường lô cốt, bị hắn chạm phải tay suýt lộ. Giờ đây, đôi giày vải rách lại cắm sừng sững trước mặt anh như trêu tức. Từng luồng hơi thối khắm phọt qua lỗ thủng chỗ ngón chân út. Cái mảnh cao su đen tròn đính ngang mắt cá giày giống như một tròng mắt lồi nhìn Lương ngạo nghễ, không chớp. Tiếng giày đinh lệt sệt đến gần. Lương lé mắt nhìn nghiêng. Mấy bóng đen dừng lại. Một tia đèn bấm lóe, tắt. Thằng lính gác lập cập bước ra, nói ấp úng, bị thộp ngực day cho lạng chúi. Chỉ trong một loáng, Lương đã nhô lên, đo vội lỗ châu mai, và uốn người bò đi. Chậm mất rồi. Tiếng chân chó lép nhép trên bùn chạy vào, to dần. Lương duỗi tay, úp mặt, nín thở, cố nén tiếng tim đập nhanh và ồn ào quá. Hơi con chó nóng rà trên chân Lương. Như một đàn ong bò vẽ đang bò lổm ngổm trên da Lương, tìm chỗ đốt. Bình tĩnh, bình tĩnh... Lương nghiến răng, cố nghĩ sang một chuyện vớ vẩn gì đấy... Bập! Nó cắn rồi! Con chó bécgiê nhay mãi cái xác chết kỳ lạ, có máu mặn ấm mà không có mùi người. Nó nhả bắp chân, hít hít trên đùi, trên lưng. Bỗng nó rít khẽ, dạng chân quắp đuôi, vừa lùi vừa gừ gừ, rồi chạy biến. Từ đầu đến cuối không một tiếng sủa. Lương đưa tay vuốt trán nóng như lửa, hít dài. Thoát nạn. Cũng không uổng công anh nằm dầm sương mấy đêm cho mất mùi mồ hôi, và bôi ít mỡ cọp vào lưng dọa chó. Không khí sao ngọt và thơm lạ, Lương thở mãi không chán. Nửa giờ sau, anh ra đến rào thép gai. Hai lần rào "cũi lợn" ngồn ngộn chặn trước mặt, ống bơ và mìn nhằng nhịt. Bụng dán sát đất, hai tay xoa https://thuviensach.vn xoa trước mặt dò những sợi dây nhựa nhỏ muốt gài mìn, anh nhích từng tấc một, kéo theo bó cọc dài hai tấc chống dây thép gai. Mìn nhảy chôn chi chít theo hình nanh cá sấu, chỉ đợi một ngón tay chạm mạnh là tống lên trời một quả thép bằng bắp chuối, nổ ngang tầm ngực. Xâu kim băng xỏ kíp mìn cứ vơi dần, lại đầy. Không được để lại dấu vết. Thân hình dẻo như bó gân ấy luồn sâu mãi vào giữa cái mạng nhện tưởng con muỗi qua không lọt. Đây là quãng đường vất vả nhất, nhưng ít nguy hiểm hơn chỗ sườn đồi trọc bị đèn pha quét loang loáng ngoài kia. Vào đồn thì "nhà nó cũng như nhà ta", không có gì đáng ngại. Chả là thằng địch chỉ căng mắt dòm ra ngoài mà ít ngó xuống chân. Tự nhiên Lương nảy ra một cái thèm lạ lùng: hát một bài, chửi một tiếng thật to, hay giở một trò tếu gì đấy cho cái đồn ngốc nghếch này dựng tóc gáy lên mà chơi. Người ta ra vào như đi chợ mà cứ tưởng kiên cố lắm. Anh nhoẻn cười, gạt mồ hôi cằm, lại trườn. Một giờ sau, Lương ra đến rừng. Bức tường cây dựng lù lù trước mặt. Ba mẩu lá lân tinh cài hình tam giác sáng lập lòe trên một gốc cây to. Cành khô gãy rắc bên cạnh. Một bóng người cao to nhô lên, cất giọng khao khao hỏi bằng tiếng Lào: - Xong rồi chứ? - Xong cả. Lương nghe tiếng mình khác hẳn đi. Suốt đêm không mở mồm, quai hàm và lưỡi cứng lại. Anh lập cập xỏ tay mặc áo. Mưa đã ngớt mà gió vẫn thổi sông sổng. Cái rét đêm vùng núi luồn qua lỗ chân lông, thấm vào buốt thịt. Đến bây giờ Lương mới thấy rét ghê gớm. Hai hàm răng gõ lách cách. Anh bực mình, tống một góc khăn vào đầy mồm, lại rút ra để hỏi anh cán bộ Lào: - Bên đồn B thế nào? https://thuviensach.vn - Chiếu đèn pha nhiều, nhưng không có tiếng súng. Trót lọt rồi. - Cái thằng Khiêm chúa nghịch. Cho nó đi, tôi cứ thấp thỏm. Đại đội trưởng Văn Thon buột mồm: - Thế còn tôi? - Anh bảo gì? Văn Thon im lặng. Hai con mắt lóng lánh nhìn Lương như muốn nói thêm. Lương cúi xoa xà phòng trên chân cho vắt đỡ bám. Chạm phải vệt máu chảy ấm tay, anh mới nhớ ra chỗ chó cắn đang ngứa ran. Anh rùng mình. Cả một chùm vắt rúc đầu vào vết thương, căng bụng mà hút, chồng lên nhau thành một nắm lầy nhầy. Anh đắp lên một nắm thuốc lá, xót nhói người, bắp thịt giật mạnh. Vắt co vòi rụng dần. - Lương này... - Gì thế? Văn Thon ngẫm nghĩ, rồi nói nhanh, giọng không tự nhiên: - À... anh có vào nhà quan ba không? - Chỉ bò dưới cửa sổ. Lại con đĩ hôm nọ cứ ủn ỉn. Muốn đòm cho một phát đỡ ngứa tai... Ban nãy anh nói gì, tôi không nghe rõ. - Không... Phía đồn vẳng đến một tiếng pắc. Một đốm lửa vọt lên cao, dứt rời thành đường chấm lả tả gạch chéo những mảng mây mọng nước. Đèn dù bật sáng lòe, một cái ô ánh sáng úp xuống rừng và cái đồi mu rùa. Từ trong lòng đêm mưa, tất cả khối công sự chơm chởm vùng nhảy chồm ra như con thú tỉnh giấc. Một lỗ châu mai mở mắt chớp chớp tia lửa, phun mấy chùm https://thuviensach.vn đạn bay vu vơ. Vầng sáng xanh xuống dần, ngả sang màu vàng nẫu, tắt phụt. Lại con nhím, con cầy chạy vướng ống bơ trên đồn. Hai người vạch lá chui sâu vào rừng, đi về phía quả núi cao thắt cổ bồng. Văn Thon đi nhanh thoăn thoắt. Lương chập choạng theo sau, bấm đèn pin bọc vải xanh soi đường mà vẫn trượt ngã dúi. Một cành gai sắc vướng vào người Văn Thon, co lại như cánh cung, bật mạnh vào mặt Lương. Vừa gỡ được thì đôi vai đồ sộ đằng trước đã mất hút. - Văn Thon! Đợi tí đã. Mắt anh là mắt mèo có khác. - Tôi thuộc rừng, đi dễ. Anh mệt lắm à? - Thường thôi. Cơ sở bên làng Phi Lạt báo tin gì không? - Có, về nhà tôi báo cáo. Văn Thon nhấn hai tiếng lai ngan (báo cáo) hơi mạnh, Lương chợt nhận ra Văn Thon có cái gì khác thường đã mấy hôm nay mà không muốn nói ra. Khó khăn trong công tác, hay va chạm với anh em trong đội? Theo thói quen, Lương biết là không nên hỏi ngay. Hai người băng rừng vài cây số, lội ngược một quãng suối dài cho nước xóa sạch dấu chân, rồi trèo lên sườn núi Vượn. Một con gà rừng gáy xa eo óc, tiếng lảnh lói khác hẳn gà nhà. Sương đặc như bông quấn ngang chỏm núi đã ửng màu da cam, mà mặt đất dưới vòm cành lá vẫn đen kịt, chỉ lập lòe những mảnh lá mục như in lại một nền trời nào đầy sao. *** Trên bản đồ quân sự của mặt trận Tây Nam, vùng Pà Thạc nằm kẹp giữa hai con sông chảy song song: sông Xê Ban phía Bắc sông Nậm Đăm phía Nam. Một vùng núi tiếp núi trập trùng, xô bồ, chông chênh, như một luồng sóng biển đột ngột bị đông lại thành đá phủ rêu xanh. https://thuviensach.vn Khu căn cứ du kích từ trên mạn bắc loang xuống đến sông Xê Ban là hết. Cách đó hơn một trăm cây số, về phía Nam sông Nậm Đăm, lại một khu du kích lớn nữa nằm lọt thỏm trong lòng địch. Hai mảng đỏ trên bản đồ bị phòng tuyến sông Nậm Đăm cắt lìa: một đường xích chi chít những chấm vuông đen, cắm cờ xanh trắng đỏ. Nó như con dao bầu thiến ngang bụng mặt trận Tây Nam, xén đứt những đường dây liên lạc và tiếp tế giữa hai khu du kích. Qua bảy năm chiến tranh rồi, chưa hề có viên đạn nào bắn vào mười hai cứ điểm của phân khu Pà Thạc dọc bờ sông Nậm Đăm. Ngược lại, các làng vũ trang chung quanh đồn thường mang đầu cán bộ Itxala đến lĩnh muối thưởng. Giữa năm nay, Pháp tung ba trung đoàn vào khu du kích phía Nam, càn đi quét lại như bừa xáo. Hai đại đội Itxala và Tình nguyện cùng với hơn nghìn du kích quần nhau với ngót vạn quân địch, đánh bật chúng ra. Pháp bỏ chiến thuật cũ, chuyển sang càn lâu quét kỹ, thắt dần túi lưới. Máy bay đổ đến như những đợt sóng lửa, dội na pan đốt làng. Bảy chục con voi dàn hàng ngang xéo lúa đều đặn từng khoảnh, từng ô. Không hạt muối mẩu sắt nào lọt được vào khu du kích. Nhân dân ăn củ rừng chấm tro nứa, chặt lưỡi cuốc lấy sắt rèn dao, cắm chông gài bẫy kín một vùng rộng hơn năm nghìn cây số vuông. Nhưng rồi bộ đội, du kích phải lùi từng bước vào núi. Vòng vây thắt dần. Điện báo nguy tới tấp bay về ban chỉ huy mặt trận, về Bộ quốc phòng Chính phủ kháng chiến Lào. Theo quyết định của Mặt trận liên minh Lào-Việt-Khơme, một trung đoàn chủ lực Việt Nam được lệnh bí mật vượt biên giới, phối hợp với bộ đội Itxala và Quân tình nguyện đánh thốc xuống giữa rốn địch, tiêu diệt toàn bộ phân khu Pà Thạc. Ngọn đòn rất ác. Nó sẽ đánh gãy nát xương sống của Pháp ở vùng Tây Nam, phá vỡ trận vây quét dai dẳng dưới kia, nối liền hai khu du kích, đoạt lại vùng Pà Thạc hơn mười vạn dân. Bộ mặt của vùng Tây Nam sẽ thay đổi hẳn sau chiến dịch. https://thuviensach.vn Các tổ trinh sát của Itxala đang bám sát quốc lộ 13 rút về không kịp. Vì thế đội chuẩn bị chiến trường lần này gồm hầu hết là Bộ đội tình nguyện, do Lương chỉ huy. Đại đội trưởng Văn Thon cùng đi để rút kinh nghiệm, không trực tiếp nắm đội chuẩn chiến số 3. Hai tháng qua, đội đã luồn về vùng làng vũ trang của địch, vừa gây cơ sở nhân dân vừa điều tra mười hai đồn dọc sông Nậm Đăm. Đến nay công việc tạm xong, vừa đúng khi có điện của mặt trận gọi "đội CC3" về đón trung đoàn chủ lực và các đơn vị phối hợp. Chuyến vào đồn cuối cùng đã trót lọt. Đêm nay, các tổ trinh sát lần lượt trèo lên hang đá trên núi Vượn, nơi đội ở. *** Văn Thon nép mình vào chỗ hõm trong sườn núi, bíu những mấu đá ướt, từ từ chui qua dưới thác núi. Dòng nước đổ dựng đứng bên trái, rung đá đều đều dưới chân anh, tung bụi nước mù mịt. Một bước sẩy chân là lao theo thác xuống những mũi đá mấy chục thước bên dưới. Bò qua hết thác, anh quay lại, thốt lạnh người. Lương đâu rồi? Anh vành bàn tay lên miệng, gào: - Lương ơi! Lươơơng! Nước đổ rền như sấm, ấn tiếng gọi vào họng. Anh hớt hải bám đá bò ngược lại, sờ soạng trong đêm đen. - Lương ơơơi! Miệng gào mà tai không nghe. Bỗng một ánh đèn pin chớp rất gần, chìm trong bụi nước, bé như con đom đóm xanh. Lương ngồi vắt vẻo trên mấu đá, một tay bíu, một tay bóp chân. Văn Thon vồ lấy anh, quát vào tai: https://thuviensach.vn - Chân thế nào? - Chó cắn. Về đến đây nó rút gân đau quá. Máu phòi ngầu bọt từ những lỗ răng chó, loang nhợt màu trên bắp chân ướt. Lương nhăn mặt, nhún người đứng dậy. Anh nắm thắt lưng Văn Thon, lò cò trên đá trơn, chui qua thác. Đầu gối bên phải chỉ chực gập lại, nhức xói lên tận óc. Văn Thon quay lại: - Tôi cõng anh. Không đợi trả lời, anh xốc Lương trên lưng. Lương ôm cổ bạn, vừa mừng vừa ngượng. Chân anh không bước nổi nữa rồi. Văn Thon cõng anh đến thẳng cửa hang đá mới đặt xuống mà không thở mạnh. Văn Thon to như ông hộ pháp, khỏe gấp rưỡi người thường, cao hơn Lương một đầu. Đống lửa cháy ngùn ngụt giữa cái hang rộng bằng hội trưởng tiểu đoàn, rắc kim cương trên vòm đá vôi. Những tai đá và mũi thạch nhũ lủng lẳng treo trên đầu. Một cây cột đá mé bên trái vặn mình vươn lên chống nóc hang, lồi lõm như xương sống voi. Tiếng cười đùa, tiếng chân nhảy huỳnh huỵch, tiếng đàn tre quyện theo luồng hơi ấm và ánh lửa lùa ra, phả trên mặt Lương. Anh cau mày nhìn quanh, mắt hấp háy. Gần sáng rồi, sao anh em không ngủ? Một người cởi trần đang đi bài quyền chờn vờn, đấm dứ, đá gió. Thân hình ngang bè, bắp thịt nổi hằn con chuột trên ngực nhấp nhánh mồ hôi. Ấy là Chánh, đội viên giữ ragônô (1). Chánh quần thảo với bóng mình trên vách đá, đọc hổn hển từng miếng võ: Thanh long biên giang phụ tử tương tùy. Hè... hoành phát địa hổ song phi triển dực... hấp, này! ----- https://thuviensach.vn (1) Máy phát điện quay tay. Trong góc hang, liên lạc viên Lích ngồi xếp bằng tròn, gõ cái đàn tre dài ba gang trên đầu gối. Ống tre róc cật, chẻ tách một đường dọc, rung những tiếng từng tứng tưng rè rè. Lích mỉm cười một mình. Mái tóc xoắn tít tựa ngửa vào vách đá, đôi mắt hơi lồi lim dim. "Thi sĩ" Sử cắm cúi ghi nhật ký bên đống lửa. Tóc vẫn chải tròn úp gáy. Sử là hiệu thính viên kiêm mật mã, kiêm thư ký của đội. Sử có cái mũi đỏ như quả cà chua chín và cặp kính cận thị nhẹ lúc đeo lúc không. Anh em giễu đủ nước: "Đèn đỏ đi trước, mắt cập bà lời, thầy bói sáng...". Sử hay ngâm thơ và làm thơ chép sổ tay, không cho ai xem. Nghe tiếng sỏi động, Sử ngấc đầu, reo to: - Về rồi anh em ơi! Bốn năm người đổ xô ra cửa hang. Lích túm lấy Văn Thon, sờ nắn mãi cánh tay. Nhưng Văn Thon sầm mặt, đi thẳng vào ổ lá trong góc hang. Sử gọi với: "Anh lại xem vắt đã". Văn Thon lắc đầu, ngồi xuống ổ, châm điếu thuốc lá, rồi ngả lưng thở khói một mình. Lương đang trả lời những câu hỏi xoắn xuýt, cũng thoáng thấy dáng đi bực dọc của Văn Thon. Anh đến ngồi cạnh đống lửa, hỏi Sử: - Sao các cậu chưa ngủ? - Chánh nó đánh thức đấy. Nó kêu nhớ vợ không ngủ được, ngồi đốt lửa uống rượu với chuối xanh. Không biết kiếm đâu ra một chai lít cô nhắc. Hình như nhờ anh Văn Thon xin của cơ sở dưới làng để ngâm thuốc tê thấp... - Không ai can à? https://thuviensach.vn - Can, hắn phớt. Với lại... đêm nay các anh đi lần cuối... sao nó cứ hồi hộp thế nào. Chả ai ngủ được. Mọi người đã đi nằm. Chánh bỗng bật giọng hát nghêu ngao một khổ chèo: Đêm ới đêm khuya sao lặn mấy giăng tàn, chứ rơm để tình dưới khe nước chảy i ối i mà để mấy trên ngàn mấy trên ngàn thông reo. Cái con đường tình riêng nhớ ít mà tưởng nhiều... Lương nín cười, quay lại sẵng giọng: - Ngủ đi ông mãnh ạ. Mai tôi hỏi cho mà say. Anh soi chân, sờ nách, gỡ vắt ném vào lửa. Vắt no tròn như quả sim mọng, nở phình ra rồi nổ lục bục, để lại vệt máu đen trên than. Cái tên Pà Thạc nghĩa là rừng vắt. Trong mùa nắng sáu tháng, vắt thiếu nước không chết mà khô đét lại, nằm thẳng đờ như cái que mục. Mưa đổ xuống là chúng mềm ra, đo thoăn thoắt tìm ăn trả bữa. Người đi rừng mùa mưa thường nghe tiếng rào rào trên lá đuổi theo vây quanh: vắt đánh hơi người đang lâu nhâu phóng đến. Sử bắc cái nồi nhôm đun nước băng vết thương cho Lương. Trong đội Sử không thân với ai, chỉ phục sống phục chết anh đội trưởng. Nhiều khi Sử vô tình bắt chước cả cách ngồi, cách xòe tay đập gió khi nói của Lương. - Lần sau các cậu đừng tếu thế nữa. Ban đêm đốt lửa to dưới kia dễ thấy. Đùa ầm ầm mà không cắt người gác, có ngày mất mạng toi. Kỷ luật bí mật để đâu... À, báo cáo chép xong chưa? - Đây ạ. Mắt Sử lấp láy kiêu hãnh. Tập giấy dày cộp hơn bốn mươi tờ khổ lớn viết chữ nhỏ, xen những bản yếu đồ xanh đỏ, tất cả đều do tay Sử ghi, vẽ. https://thuviensach.vn Trên trang đầu, một hàng chữ tô mực đỏ thẫm: ANH HÙNG CA SỐ 5. Lương hất hàm, ra ý hỏi. Sử nhoẻn cười thú vị, đưa tay vuốt tóc: - Mật danh đấy. Báo cáo thường là "bài hát". Báo cáo quân sự tối mật là "anh hùng ca". - À... Anh hùng ca... nghe rôm rả chứ nhỉ! Lương lật nhanh từng tờ, gật gù. Bản báo cáo tổng kết viết sạch, gọn, đẹp, dễ hiểu. Văn hóa lớp chuyên khoa có khác. Con số 5 gợi lên một thoáng thương xót: đồng chí liên lạc mang báo cáo số 4 về mặt trận bị phục kích chết giữa đường, nhưng kịp vất báo cáo xuống vực. Kế hoạch không lộ... Anh thì thầm đọc các dòng chữ lớn, đọc chậm như người nghiện nhấp từng ngụm rượu ngon: 1. Yếu đồn công sự đồn A. 2. Lực lượng và quy luật hoạt động đồn A. 3. Tình hình nhân dân, ngụy quyền, vũ trang, gián điệp khu vực A... Những dòng chữ đen cựa quậy, đi lại, quát tháo, rên rỉ. Trên trang giấy hiện dần lên cảnh đồn bọc thép gai, nheo lỗ mắt châu mai nhìn ngang ngửa, những toán quân Xửapà (cọp rừng) áo dù loang lổ đi sục làng, những chuỗi người rách tướp còng lưng khiêng gỗ xây lô cốt, những xe tăng Sécman và xe bọc sắt Côventơri của Mỹ nghiến mặt đường sào sạo... Mỗi chữ mỗi câu ở đây có sức nặng hàng tạ, có chiều dày hàng thước bên dưới trang giấy, có cả một đời sống riêng mà chỉ những người trong cuộc mới hiểu được qua mấy nét mực đơn sơ. Năm đêm liền vào đồn vì một con số lẻ: tường lô cốt dày một thước hay một thước ba? Cơ sở mất một người vì một chữ nhỏ: trong hầm cố thủ, có bốn khẩu súng cối 81 ly chứ không phải hai khẩu... Mắt dán vào tập báo cáo, Lương nói khẽ: https://thuviensach.vn - Nhớ đánh điện báo tin ngày kia đội về. - Vâng. Tiếng Việt hay tiếng Lào? - Tiếng Lào, để anh Văn Thon xem trước. Sử rửa vết thương, băng chân cho Lương theo kiểu quấn xà cạp khố đỏ, vừa chắc vừa đẹp không kém y tá lành nghề Lương thầm khen con người khéo tay, giúp đội bao nhiêu là việc. Sử thu dọn các thứ xong mới sực nhớ: - Tối qua anh đánh rơi cái thư... Lương vơ cái phong bì giấy nứa vàng, ấn vội vào túi. Anh lại dò từng dòng chữ trên báo cáo, nhưng không tìm thấy những hình ảnh ban nãy. Chỉ còn lại những nét mực đen sì, lạnh ngắt, bám vào mặt giấy không chịu rời. Cái phong bì nằm trong túi áo ngực sao nóng bỏng như tấm sắt nung áp vào thịt. Trong đó có hai lá thư, Lương đọc mãi đã thuộc lòng. Nhưng tay anh vẫn như cái máy thò vào túi... Tờ giấy tròn góc, xé trong một cuốn vở ngoại hóa, nếp gấp đã sắp đứt rời. Nét chữ tròn, ngửa về đằng trước trông lạ mắt. Vợ anh viết báo tin gia đình anh bị giết sạch trong một trận đổ bộ, thuyền lưới cháy trụi. Vợ anh đi buôn xa nên thoát được. Con anh được du kích bế ra ném vào bụi dứa giữa bãi tha ma, cũng thoát chết. ... Anh đi bộ đội yên vui phần anh để gia đình nheo nhóc như thế rồi nay chết thảm chết thương như thế không biết anh còn nghĩ gì đến mẹ con tôi nữa không, chứ cũng là bộ đội mà người ta dăm bảy tháng một lần về thăm nhà, còn anh đi biệt tăm tích luôn sáu năm nay mới có được mấy lá thư đánh về. Thôi thì anh liệu đằng nào thì mẹ con tôi nhờ đằng ấy chứ cứ thế này tôi sống dở chết dở không biết trông cậy vào ai... Lá thư thứ hai, chữ viết li ti kín các lề giấy nội hóa xanh, phải xoay ngang lật ngược mãi mới đọc hết. Một người bạn vào thăm quê anh, cái https://thuviensach.vn làng kháng chiến lẫy lừng ở ven biển, đã kể tiếp sự tình. Làng anh được huân chương, cờ tặng, du kích vác trung liên và xì tốc. Vợ anh chạy ra vùng tự do, lấy chồng chủ hiệu chữa xe đạp, hiện mở quán giải khát gần thị xã. Một bà cụ trong xóm đón con anh về nuôi. Nó gầy, rách. Cho gói kẹo, nó nuốt nước bọt mà không cầm. Trung đội nữ du kích nhận nó làm cháu nuôi chung. Ba tháng, trước tin dữ đến với Lương như viên đạn xuyên ngực. Díu một cái, anh lạng chúi người mà chưa kịp hiểu, mãi về sau mới thấm buốt tận óc. Rồi vết thương dần dần thành sẹo, tưởng như lành hẳn, nhưng đến khi trái gió trở trời lại đau thắt ruột từng cơn. Lương đã cố quên, cố lao vào công tác đến mụ người, mệt lử, nhưng lá thư cất kín trong gói áo lại rơi ra... Anh nhét cái phong bì vào túi, ngồi im. Ánh lửa nhảy loang loáng trên khuôn mặt đen trũi, gãy góc như đẽo bằng rìu. Con mắt bên trái bị mảnh đạn móc mất, chỉ còn cái hốc rỗng đo đỏ. Đầu húi trọc để khỏi vương thép gai. Một nếp nhăn dọc từ tinh mũi ngược lên đến giữa trán khiến anh già hơn cái tuổi hăm tám. Anh ít cười, ít nói, hà tiện cả những cử chỉ thân mật, nom cứ lừ lừ như bộ đội đi tuần đêm. Đôi lúc vui anh vui em, Lương cười một cái cười lặng lẽ rất hiền, nó làm anh trẻ lại mấy tuổi. Không mấy ai trông thấy nụ cười ấy. Có người bạn đã nhận xét: "Mới gặp cậu, tớ cứ tưởng cậu hơi khô. Quen nhau hai năm, tớ thấy cậu đúng là khô thật!". Lương chỉ cười, không nghĩ ra câu trả lời. Một cây củi tươi nổ lép bép, phì khói. Lửa bỗng reo phần phật, xoay tít ngọn. Lửa cười. Một tiếng cười trong trẻo từ đâu vọng về, xoáy vào tim Lương. - Con ơi! Anh giật mình khi nghe vách đá rền trả lời tiếng mình. Anh vừa buột mồm gọi con thành tiếng. https://thuviensach.vn Trước khi lên Lào, anh tạt qua thăm nhà được một ngày đêm. Đứa bé mới vào kỳ sổ sữa, mập nung núc. Anh xốc con lên, chúm miệng thổi trên da bụng nó: "pù ù ù ù... pù ù ù... pụp!". Nó cười sặc, đá cái chân tròn nần nẫn vào cằm bố. Anh thấy nó giống cả bố lẫn mẹ: nhìn vợ thì thấy giống mẹ, soi gương xem mặt mình lại thấy giống bố. Sáu năm trôi vèo, anh còn nhớ tiếng cười sặc, nhớ bàn chân con đá vào cằm như mới hôm qua... Một tiếng vượn hú rong róc bên ngoài, nấc dồn. Đống lửa lụi dần. Vòm hang sà xuống thấp, mé cửa hang hiện ra một mảnh ánh sáng trắng đục. Lương ngồi gục đầu trên hai gối, ngủ sau lúc nào không biết. *** Tiểu đội phó Khiêm xách các bin bước vào hang, đứng dạng hai chân gọi lanh lảnh: - Dậy nhá! Mời bà con ngóc cái cổ cho được việc! Rồi Khiêm thổi luôn bài kèn mồm báo thức: "Te, te te te te tí tí te te tí tí te... tò!". Có tiếng lá khô sột soạt, tiếng gọi nhau, đập đen đét. Những bóng mờ từ trong tối lảo đảo bước ra cửa hang, ngáp ra từng luồng hơi trắng. Khiêm đảo mắt ngó quanh, rồi đi xộc vào chỗ Chánh nằm, túm một tay Chánh kéo dựng dậy. - Nhóc con, buông ra không? - Anh em tập hợp cả rồi kìa. - Tao... đau bụng. Khiêm cười khúc khích, thả tay Chánh: - Đau mắt chứ. Mày định tập nốt mấy ngón quyền cho đội cơ mà. https://thuviensach.vn Chánh mở mắt, ngơ ngác một loáng rồi vọt dậy: - Bỏ mẹ, suýt quên. - Hết đau bụng rồi hở? Chánh lườm Khiêm, phóng luôn ra cửa hang. Đội chuẩn chiến tám người đã ra bãi cỏ mé sau hang, nhảy nhảy cho đỡ cóng chân. Bác Cống già khoác súng vào vai xuống gác dưới gốc, hai tay còn búi núm tóc củ tỏi trên đầu. Chánh biểu diễn cái thế võ tay không đoạt côn của địch thủ, miệng giảng tay vung, bắp thịt nổi cuồn cuộn. - Thấy nó hoa côn lên đừng có lùi, hiểu chưa? Hai tay chắp đứng, cây côn trượt dọc tay xuống đến nách thì quắp lấy, hiểu chưa? Giật côn, đạp luôn một cái vào dái nó hiểu chưa? Chánh túm luôn Văn Thon đứng cạnh, ấn cây gậy vào tay anh: - Anh cứ phang cho tôi một hèo, khỏe vào! Sử nhắc lại bằng tiếng Lào. Văn Thon cười, gật gật, vụt luôn một gậy. Chánh chộp được đầu gậy, đạp mạnh, nhưng bị Văn Thon túm chân xốc ngược lên, ngã đánh hự. Văn Thon cười ha hả, đè ngửa Chánh ra cù luôn vào rốn một cái mới chịu dậy. Cả đội cười ầm, trêu Chánh vuốt mặt không kịp. Chánh cũng cười theo, không bực mình. Vừa lúc ấy Lương đi đến. Mặt và tay anh còn trát kín đất đỏ tối qua vào đồn chưa rửa, hai ống quần ướt sũng. Anh vừa đi rảo một vòng soát lại những chỗ gài mìn muỗi phòng địch đánh úp. Anh mỉm cười nhìn Chánh đang phân trần: "Cái lúc tớ đi ét ô tô phải tranh khách, cũng mỗi ngón ấy...". Anh bước ra trước đội, xua tay: https://thuviensach.vn - Theo kế hoạch, sáng nay tập vượt rào cũi lợn có gài mìn. Các đồng chí chuẩn bị kim băng và cọc chống. Khiêm ớ ra: - Điều tra xong cả rồi mà! - Mới tạm xong. Mà xong lần này còn lần khác chứ. Cả đội tạnh cười. Anh em vốn không thích tập bò qua rào, vừa nhọc vừa bẩn. Khiêm và Sử tiu nghỉu đi vào hang. Chánh đi sau lầu bầu: "Hừ, máy móc bỏ mẹ!". Sử cau mặt: - Đừng có phát ngôn thế nhé! - Phát ngôn cái phải gió! - Đồng chí muốn phê bình thì... - Vâââng, tôi biết ông tiến bộ. Khiêm cười, can đôi bên: - Thôi im, chúng mày chỉ khỏe vặc nhau. Tối qua tao lấy được hộp kẹo trong đồn, chốc nữa chia. Bem đấy nhớ, anh Lương biết thì chết. Lương và Văn Thon ra góc bãi, chỗ cắm cọc căng dây tre giả làm rào thép gai, có đủ cả ống bơ treo lủng lẳng và mìn giả chôn ngầm chỉ thò lên ba cái mấu bằng que tăm, giăng sợi chỉ đen lẫn vào cỏ. - Hôm nay anh làm luôn động tác dò mìn. Văn Thon bò dán bụng xuống đất, xoa tay tìm mìn, chống cọc nâng từng sợi thép gai. Người anh to và nặng, hết chạm mông lại chạm vai, các ống bơ trên dây cứ đung đưa. Lương ngồi xổm, nheo con mắt lành, lắc đầu: https://thuviensach.vn - Anh chết bốn lần. Văn Thon bò chuyến nữa. Lại chết những sáu lần! Vừa lúc ấy anh em xách mìn giả và cọc chống đến. Sử nói hậm hực: - Báo cáo anh, Chánh nó kêu đau bụng. Có lẽ... Khiêm khẽ huých Sử, nháy. Sử im. Lương không để ý, quay lại: - Khiêm vượt cho anh Văn Thon xem. Khiêm cởi áo, quần dài. Cả người Khiêm cũng xoa bùn đỏ chưa kịp tắm, dưới bụng bết từng mảnh đất. Khiêm nhìn lớp rào một loáng như lượng sức, rồi thoăn thoắt mở đường chui qua quãng rào rộng bốn thước chỉ mất có ba phút. Các ống bơ vẫn nằm yên. Nhưng Lương cau mày: - Động tác khá, phải cái chủ quan. Cậu vấp ở đây. Ban ngày mà còn thế, hỏng! Lương luồn tay chỉ một cái mấu mìn bị ngón chân út của Khiêm chạm phải. Rồi anh cởi áo quần, vơ bó cọc, làm động tác mẫu. Sử đứng trố mắt nhìn. Tài quá, nhanh và chắc đến thế là cùng! Lương vượt rào mất năm phút. Rồi anh bò ngược lại để Văn Thon thấy rõ hơn. Vừa đứng lên anh lại ngã ngồi, chân phải rung bần bật. Văn Thon chồm đến đỡ Lương, hỏi dồn. Lương nhăn trán nói khẽ: - Chỗ chó cắn hôm qua. Suốt một giờ Văn Thon bò qua bò lại dưới mạng dây tre. Đến lần cuối cùng anh không chạm mìn, các ống bơ cũng không động. Anh đứng lên, co https://thuviensach.vn tay ngắm hai vết tuột da đỏ hỏn ở cùi, cười thích chí. Lương chỉ gật đầu, buông một câu dè dặt: - Tạm ổn đấy. Hôm sau chuyển sang tập tránh đèn pha và pháo sáng được rồi. https://thuviensach.vn TRƯỚC GIỜ NỔ SÚNG Lê Khâm www.dtv-ebook.com Chương 2 Đội chuẩn chiến họp bàn kế hoạch đánh Pà Thạc để đề nghị lên trên. Đây là công việc cuối cùng và hào hứng nhất của mọi cuộc chuẩn bị chiến trường. Nhưng hôm nay buổi họp nổi cơn sóng gió. Đại đội trưởng Văn Thon đứng chắp tay sau lưng, hầm hầm nhìn trung đội trưởng Đại đang ngồi xổm, mổ ngón tay lia lịa trên tờ yếu đồ như con cò ruồi, lại mổ gió về phía Văn Thon, nói oang oang những gì không hiểu. Cái lối chỉ mặt quát tháo thật dễ ghét, người Lào không xỉa xói vào mặt nhau thế. Từ đầu buổi họp, Đại đã bác hết ý kiến của Văn Thon, khi nghe anh phát biểu lại nhăn răng cười chế nhạo. Hai bàn tay Văn Thon vặn vào nhau. Anh giận lắm. Đại đang trình bày cách đánh của mình: - Theo chiến thuật nhất điểm lưỡng diện, thì tập trung binh lực diệt đồn A trước. Mũi phụ công đặt ở đồn B, mũi dương công tui cho ở hướng tây. Đánh rứa mới chắc ăn. Bộ đội biến chế thành tứ tổ nhất đội. Hàng rào thứ nhất giải quyết bằng mật bộc... Văn Thon thấy bác Cống đang dịch cho mình nghe bỗng luống cuống, quay sang hỏi Đại cái gì bằng tiếng Việt. Có lẽ bác nghe câu nói nặng lời nào đó. Anh đập vào tay bác, nói sẵng: - Bác dịch thật đúng cho tôi. Đừng bớt chữ nào. Trung đội phó Cống đang ù tai vì những danh từ mới của Đại, dịch không xuôi. Bác chặn Đại lần nữa: https://thuviensach.vn - Anh nói gì tứ tổ tứ đội? Đại tưởng bác Cống bẻ mình, càng nói nhanh, cái giọng Hà Tĩnh càng vang to: - Không tổ chức tứ tổ nhất đội thì công liên mô được! Sáu tổ bộc phá tui cho nằm dọc đây, bộ phận hỏa lực yểm hộ tám trung liên tập trung khống chế hai hỏa điểm 3 và 4, còn xung kích một vô lọt đột phá khẩu sẽ phát triển tung thâm theo hướng ni... Trung đội trưởng Đại là cán bộ trinh sát của trung đoàn 217, được phái đi trước với đội chuẩn chiến. Trong đội chỉ một mình anh đội mũ lá bọc vải phủ lưới, mặc quân trang xanh xám, đi giày vải, đeo cái ba lô da đồ sộ như cái tủ đứng. Khẩu K.50 lạ mắt treo trên ngực. Anh bị bom hớt mất mẩu tai nên mọi người quen gọi là Đại sứt cho khỏi lẫn. Tính nết có phần trái ngược với nghề quân báo: nói nhiều, cười to, thích ồn ào quấy nhộn. Lại thêm cái tật hay khoe tỉnh Hà Tĩnh cái gì cũng đứng đầu toàn quốc, từ hội Mẹ Chị đến cây bút máy sừng trâu: "Ầy, thứ ni ở chỗ mền họ mần còn khéo tới mô...". Được cái hay nói đi đôi với hay làm, nên anh em đều mến. Văn Thon thấy nóng mặt. Cái cậu cán bộ non choẹt này định giở những tiếng lạ ra lòe cho anh khiếp chứ gì. Lại còn khinh người ra mặt. Anh ngồi xổm xuống, vớ cái que vạch lia lịa một sơ đồ trên nền hang. Sử nhìn anh, trố mắt kêu: "Vẽ đúng quá!". Văn Thon cắt ngang lời Đại: - Bác Cống dịch đi... Tôi không hiểu tại sao anh ấy chỉ muốn dùng sức mà không chịu dùng mưu. Mạng người rất quý, bắt bộ đội hy sinh vô ích là có tội. Ấy là chưa nói đến tiếp tế. Bắn hết đạn thì còn sức đâu đánh sâu xuống phía nam nữa? Đại không chịu thua: - Dân công tiếp tế chớ. Đến đại bác còn khiêng được nữa là... https://thuviensach.vn - Một viên đạn sang đến đây phải đi hai tháng đường núi. Một khẩu súng cối 82 mang theo ba chục đạn đánh xong đồn A hết nhẵn, rồi đào đâu ra đạn đánh trận khác? Bỏ đạn 81 ly vào mà bắn à? Văn Thon chắp tay sau lưng đi qua lại, đá một tảng vôi vỡ tung. Trong câu văn của Đại, anh thấy một mũi nhọn châm biếm rõ rệt. Đại nói: - Tui tưởng sang đây cũng có dân công chớ. - Anh đi qua khu căn cứ, chính mắt anh thấy rồi đó. Làng cách nhau năm bảy cây số, con trai đi bộ đội cả. Huy động được vài trăm người là hết nước. Tôi đề nghị một lần nữa: Cứ cho mấy tổ lảng vảng vào khu dồn dân, nhử địch ra càn quét, ta phục kích tiêu diệt bộ phận lớn trước đã rồi sau mới đánh đồn. Chỗ nào còn mạnh thì vây chặt, cắt đứt đường tiếp tế. Trái cây thắt cuống thì khắc nẫu, khắc rụng... Lương từ nãy vẫn cắm cúi xem bản đồ, so sánh hai lối đánh của Văn Thon và của Đại. Một đằng là vận động phục kích, một đằng cường tập, cả hai cách đều có chỗ hay chỗ dở. Tốt hơn hết là phối hợp giữa hai chiến thuật, bổ sung cho nhau... Anh mải nghĩ, không nghe Đại trả lời cáu kỉnh: - Cứ cái lối đánh du kích bọp xẹt! Đây ta cả mấy ngàn quân mạnh ra rứa, tội chi lại mần kiểu anh Văn Thon. Anh ta thấy địch đông là sợ thôi mà, tui hiểu. Trung đội phó Cống lại ra ngoài nhiệm vụ phiên dịch: - Kìa anh Đại! Ấy tức thị rằng là anh... - Bác cứ dịch y nguyên cho tui. Văn Thon nắm hai bàn tay chuối mắn, trừng mắt: https://thuviensach.vn - Dà phả mạt koong thặp Itxala hâu nơ! (Đừng coi khinh bộ đội Itxala chúng tôi nhé!) Lương giật mình ngẩng lên: - Đồng chí Đại ngồi xuống! - Anh ấy nổi tự ái... - Thôi! Đại "hứ" một tiếng vớt vát, quay sang lau khẩu K.50, ra điều ta không cần cãi nữa. Văn Thon lại giẫm bẹp một mẩu đá vôi, nuốt cơn giận đang trào lên cổ. Anh nói thong thả với Lương: - Ở đây các anh đa số, cứ quyết định lấy thôi. Bàn cãi thêm nhiều ý kiến rắc rối, phiền ra. Tôi đi theo đội để rút kinh nghiệm, không có quyền gì cả. Tôi rút lui ý kiến. - Anh Văn Thon ngồi đây ta bàn tiếp. Tôi thấy kế hoạch... - Các anh cứ họp. Văn Thon đưa mũi giày xóa những nét vạch trên đất. Một bắp thịt giật dưới bộ râu quai nón, nhưng khuôn mặt mai mái vẫn tỉnh như không. Sử thở dài, đeo kính trắng vào mắt, ngửa đầu ngắm trần hang mơ màng như đang làm thơ. Chánh ngủ gật từ lúc nào, một bàn tay lùa vào nách tìm rận. Khiêm ngơ ngác nhìn quanh, không hiểu gì trong cái trận cãi nhau bằng tiếng Lào lẫn tiếng Việt này. Lương vẫn cố nèo Văn Thon: - Anh xem, tôi định bố trí binh lực ở... - Các anh cứ họp tự nhiên. Văn Thon lừng lững đi ra cửa hang, hai gò má đỏ rựng. https://thuviensach.vn Hôm mới về đây, anh va chạm một lần với Lương về việc phân công. Cái bộ ba Lương, Đại, Cống lúc nào cũng ăn ý nhau nói rập một giọng. Họ không muốn cho anh vào đồn nhiều, sợ nguy hiểm. Họ đẩy anh sang công tác dân vận. Họ nuông anh như đứa trẻ khó tính. Hình như lúc nào họ cũng nháy nhau sau lưng anh: "Coi chừng, Văn Thon hay liều, hay tự ái đấy!". Đến nay, anh chàng Đại kia mới nói toạc ra rằng anh sợ địch. Hai năm rõ mười rồi: Họ không tin anh. Họ vẫn coi thường người Lào, coi thường Itxala! Một mẩu đá vôi nữa vỡ dưới mũi giày vải chiến lợi phẩm, bốc khói trắng như quả lựu đạn nổ. Lích ngồi gác trước cửa hang quay đầu nhìn Văn Thon. - Lích ạ, xong chuyến này mình không đi với bộ đội Việt nữa. - Anh nói sao? - Vằn cọp nằm ngoài da, vằn người nằm trong bụng. Lích đang khâu lại cái bùa giữ mạng đeo cổ. Anh ngừng tay, phủi bụi vôi trên mái tóc xoắn tít như phoi bào: - Hoại! Cái gì vằn cọp, vằn người? - Cậu thích đi với bộ đội Việt không? Lích giương đôi mắt lồi, không hiểu ý Văn Thon. Lích là người thiểu số Laven, nói tiếng Lào hơi cứng, thuộc rừng như lòng bàn tay. Anh hay ngồi khâu vá với bác Cống, tỉ mẩn kể chuyện người Laven đánh Pháp hai mươi sáu năm tròn. Ông Kẹo bị Pháp bắt mổ bụng mà không thấy có ruột. Cụ Cômmađam cho chữ hiện trên da, dân chép lấy mà học. "Dân Laven chúng tôi cứng như núi, như núi đá bác ạ!". Bác Cống rủ rỉ: "Phải phải. Người Lào lùm(1)cũng thế. Người Việt cũng thế". Lích rất thú cái đội này, vui mà thân nhau như bà con. Khi ở làng, Lích với người làng là một. Rời https://thuviensach.vn làng ra ở một mình, không cọp vồ sấu nuốt thì cũng chết đói. Làm rẫy chung, được thóc về ăn chung, săn được nai cả làng cùng say rượu. Đi theo đội cũng giống hệt khi ở làng. ----- (1) Người Lào ở vùng thấp, tức dân tộc đa số. Lích gãi tai, buông một câu quen miệng: - Mù pây tô cò pây! (Người ta đi mình cũng đi!) Ấy là câu đầu lưỡi của người Lào. Làm gì, đi đâu cũng phải theo mù. Văn Thon nín lặng. Cái bóng cao lớn hằn xuống đất trước cửa hang, nặng và tối như nỗi bực dọc trong bụng anh. Bàn tay xoa trên cằm, anh đi đi lại lại... Lương vào đồn chín lần, chỉ để anh vào bốn lần, những nơi dễ. Lương không nói ra những hẳn là cũng đánh giá anh nhát gan. Họp đội lại kiểm thảo cũng vô ích, họ sẽ bênh nhau, chối biến... Văn Thon không chịu được nữa. Anh quay vào hang, định nói thẳng tuột hết với Lương. Nhưng bộ ba kia đã đi vắng. Hừ, lại ra rừng họp riêng, bàn mảnh, định cách đối phó với anh chứ gì! Sử mang đến cuốn sổ điện báo: - Đề nghị anh duyệt bức điện sắp đánh. - Tôi không xem. - Báo cáo anh, viết bằng chữ Lào... - Cất đi! Sử sịu mặt, đi vào góc hang. Chánh ngồi vào máy ragônô, quay rè rè. Máy điện tín ửng chấm đèn xanh, bắt đầu tí tách dưới tay Sử. https://thuviensach.vn Ngoài rừng, tổ Đảng họp vắt vẻo trên một tảng đá để tránh vắt. Đại xuề xòa nhận lỗi ngay: "Tính tui có hơi nóng, các đồng chí thông cảm". Nhưng Lương vẫn dồn cho một hồi không kịp thở: - Hơi nóng à, không phải! Đồng chí coi thường Văn Thon ngay từ đầu. Mới hôm nọ đồng chí còn nói rằng Văn Thon chỉ biết đánh chim sẻ và quấy rối là gì! - Đồng ý tui có nói. Rứa thì sai chỗ mô? - Văn Thon nắm hai trung đội đánh kỳ tập mà lấy được đồn nó ngót trăm quân, đồng chí biết chưa? Một mình một dao dám nhảy lên đâm chết quan ba trên xe gíp, có phải sợ địch không? - Là tui thấy anh không dám cường tập... - Không đánh cường tập tức là sợ địch à? Thế nghĩa là tất cả các đội du kích ở đây cũng như ở Việt Nam đều sợ địch chứ gì! Đồng chí lầm to. Văn Thon chỉ huy du kích giỏi số một ở mặt trận này đấy. Chúng tôi học mãi kinh nghiệm đánh đường rừng của Văn Thon mà không theo kịp. Anh ta không quen cường tập, đúng thế. Nhưng đồng chí chưa hiểu gì về chiến trường này cả! Đại ngạc nhiên thấy Lương nổi giận như chính anh bị quy là sợ địch. Lương nhăn trán, nói lắp, xòe tay đập gió lia lịa, ấy là anh đang nóng. Ở đơn vị, Đại lắm khi đốp chát với anh em trong khi bàn kế hoạch, nhưng chưa lần nào phải đưa ra tổ Đảng kiểm thảo. Cãi chán lại cười khì với nhau. - Thôi thôi, tôi nhận khuyết điểm rồi. Việc bằng móng tay, các đồng chí cứ làm to ra... - Thế đồng chí không nhớ đây là đất Lào, Văn Thon là người Lào à? https://thuviensach.vn Trung đội phó Cống ngồi kiểu đầu gối quá tai, gật gù cái núm tóc củ tỏi búi sau gáy như người thiểu số. Bác đồng ý với Lương. Đại đuối lý, còn gượng một câu: - Răng anh ấy hay tự ái ngầm rứa hè? Không vừa bụng thì choạc luôn cho ra nhẽ chớ! Cống chen vào: - Thôi, tui nhận xin lỗi anh Văn Thon rồi mà. Cuộc họp ngừng mười phút để Đại và Lương bắt bầy vắt bò trên chân, chui vào ống quần. Lương trầm ngâm một lúc lâu, hút gần tàn điếu thuốc mới nói: - Hình như Văn Thon cũng giận tôi... Các đồng chí xem có phải tôi ôm đồm quá không? Hay là tôi chưa thật tin ở Văn Thon? Cái băn khoăn lớn nhất của Lương là ở đó. Văn Thon muốn sục vào đồn thật nhiều, nhưng người anh nặng nề, kỹ thuật vượt rào và giấu hình còn non, dễ bị hy sinh. Lương nhiều lần phải gạt khéo không để anh vào đồn với mình. Biết Văn Thon ấm ức, nhưng Lương chưa phân trần vội. Anh đợi ý kiến tổ Đảng. Bàn cãi một lúc lâu, bộ ba vẫn chưa ngã ngũ ra sao cả. Thật tình cái ranh giới giữa "thận trọng" và "chưa tin" trong trường hợp này rất khó vạch. Không biết bao nhiêu cán bộ Tình nguyện bị phê bình là bao biện nhưng vẫn lúng túng không hiểu nên cư xử thế nào cho phải. Vấn đề cuối cùng đưa ra lại vấp. Lương đề nghị nếu có biến dọc đường thì toàn đội phải đưa Văn Thon về đến nơi. Cống gật đầu: "Tất nhiên!". Đại ngớ ra một giây, rồi gân cổ: https://thuviensach.vn - Không được. Phải bảo vệ anh Lương mới đúng. - Lại thế nữa! - Hai người là cán bộ đồng cấp, nhưng mà anh Lương là chỉ huy. Anh Văn Thon đi rút kinh nghiệm, lại nắm tình hình không chắc bằng anh Lương. Đối với chiến dịch anh Lương cần hơn. - Cậu chưa hiểu... - Hầy, tui hiểu. Không có nguyên tắc mô ngược đời rứa cả. Lương phát bẳn: - Cậu gàn bỏ mẹ đi ấy. Cứ rập khuôn bên ta không được đâu. - Chớ mọi hôm anh nói ra răng? Anh nhủ mình giúp người Lào làm cách mạng, không làm cách mạng thay cho người Lào. Chừ anh lại muốn bao lấy cả... Đại gằn hắt to tiếng. Lương nhìn cái tai sứt đỏ dừ, tự nhiên bật cười. Anh vỗ lưng Đại, xoa mấy cái: - Khẽ mồm chứ ông tướng. Tớ lại phải lên lớp tí đây. Muốn giúp họ làm cách mạng thì phải giúp họ đào tạo cán bộ, bảo vệ cán bộ. Bao giờ họ đủ cán bộ, đủ cơ sở, đủ lực lượng, chúng tớ rút béng ngay về Việt Nam tức khắc. Họ là chủ, mình là khách. Mất khách chẳng sao, mất chủ mới rầy rà to. Văn Thon đi chuyến này để rút kinh nghiệm về xây dựng đội trinh sát của Itxala đấy. Bên tình nguyện mất ngần này người chả ngại, chứ bên Itxala mất một Văn Thon thì bấn to. Nào, nhớ nhập tâm chưa hở? Đại ngồi ngây ra, nghĩ. Tưởng đánh Tây ở đâu cũng là đánh, chứ nào hay lên đây lại lắm chuyện rắc rối quá thể. Học tiếng Lào, tập đứng ngồi ăn nói cho đúng phong tục, rồi cả một lô những nguyên tắc về tôn trọng chủ https://thuviensach.vn quyền, về quan hệ Lào-Việt, rồi bao nhiêu là đường lối, phương châm, phương thức, chính sách... học đến mụ người vẫn cứ vấp. Kể ra cũng có đôi điều dễ nhớ. Rằng tiêu chuẩn cung cấp đã nằm lại bên Việt Nam, sang đây không lo cày ruộng phát nương thì xin cứ vui lòng ăn măng. Rằng lạc rừng là một sự tối ư nguy hiểm, vì Đại đã một lần rời lán đi ngoài, bị lạc luôn ba ngày đói meo. Lương và Cống về rồi, Đại vẫn ngồi trên tảng đá. Tay lau khẩu K50, miệng lẩm nhẩm mấy câu tiếng Lào mới học: "Tha hản Itxala... bộ đội Giải phóng. Thang ni pây xẩy... đường này đi đâu". Lương dạy tiếng Lào cho Đại, Khiêm, Chánh. Đại không chịu học, bị tổ Đảng đập cho một trận về tinh thần quốc tế. Đến khiếp cái anh một mắt... - Tha hản hâu xỉa chắc khôn? Bộ đội ta mất mấy người... Tha hản hâu... xỉa... chắc khôn... Đại chợt nhớ đến cuộc tranh cãi vừa rồi. Có biến dọc đường, phải bảo vệ Văn Thon. Còn Lương? Vết chó cắn trên chân Lương bắt đầu sưng tấy. Anh đi hơi nhúc nhắc. Tám ngày leo núi... Đại bỗng cồn cào cả ruột. Đại vừa tức, vừa phục, vừa thương con người khắc khổ ấy. *** - Huýt huy... huýt huy... Tiếng huýt sáo bắt chước chim hót từ một ngách hang đá vọng đến. Bác Cống nhếch mép cười, nhận ra ám hiệu riêng của bố con bác gọi nhau. Bác đi vòng cái cột đá, chui ra phía "cửa sau". Tiểu đội phó Khiêm, đứa con nuôi đẹp trai mà bất trị của bác, đứng đợi sẵn đấy. Khiêm lúng búng nói gì, rồi kéo tuột bác ra một góc suối vắng. - Con chó béo lắm, bố ạ. - Cái gì? https://thuviensach.vn - Chó lai tai cụp, nặng è cổ. Đây bố xem. Trong bụi rậm, một con chó béo hú nằm rên ư ử, bốn chân trói bó giò. Bác Cống trừng mắt thật dữ, đôi lông mày chọc vào nhau: - Mày lại giở trò nỡm. Chó của dân làng... - Không, của đồn mà. Con nói sai con chết. Nó bị xích cổ mòn một khoanh lông đây này. Bác Cống gầm khe khẽ, để nén cái cười đang rung quai hàm: - Đồn nó mất chó, nó đổ nháo đi tìm, nó thả chó đánh hơi lần theo đến đây. Ấy tức thị rằng là mày làm lộ bem rồi ông mãnh ạ. Sao mày dại thế hử? Khiêm đứng lặng cá, xịu mặt: - Thôi được, tôi mang đi thả. Đồng chí cứ giở nguyên tắc... - Bao nhiêu lần cấm, mày còn dờ dẫm đi trộm chó! - Lấy của địch mà đồng chí bảo là trộm! Khiêm chỉ gọi bác Cống bằng đồng chí khi hờn dỗi. Hai người nhận nhau làm bố con nuôi đã đầy năm nay. Bác Cống không có con gái lớn, nên không ai nghi ngờ gì cái động cơ nhận bố của Khiêm cả. Nghe Khiêm đổi giọng, bác nao nao bụng. Tội nghiệp, nó đang sức lớn mà độc có măng luộc chấm muối ăn trừ bữa. - E hèm... không phải đi nữa. Thả chó về, nó quen đường lại dẫn Tây lên mất. Thôi để đấy, vào thú thật với anh Lương, rồi kiếm con dao, cái nồi. Khéo chứ anh Văn Thon biết thì rầy rà to, nghe chửa? https://thuviensach.vn Khiêm tươi mặt, quẳng con chó đánh hự, phóng về hang đá. Cống chọc chọc ngón tay vào đùi chó, chép miệng: "Thằng khéo chọn. Của này đánh tiết canh mát phải biết!". Dân Lào tởm thịt chó nên bộ đội Tình nguyện phải tự giác nhịn. Cái tài dựa mận, dồi và tiết canh chó của bác mai một dần. Bây giờ sự đã rồi, bác đành linh động một lần vậy. Chỉ sợ anh Lương bắt đem chôn như dạo nọ. Nửa giờ sau, con chó sạch lông. Bác Cống chặt phứt ngay đầu, đuôi, bốn chân, hẩy sang cho Khiêm: - Đem sang bờ bên kia, chôn sâu vào. Sả, riềng, húng chả có, nấu nướng thế nào đây... Đi bứt cho tao ít mùi tàu, lá lốt. Dọc suối đi lên, vô thiên lủng rau thơm. Dồi nướng bốc mùi thơm hắc. Bảy xâu chả rỉ mỡ xuống than xèo xèo. Tiếng chân người khua cành mục đến gần. Cống quờ tay chộp khẩu các bin, vừa lúc Văn Thon lên tiếng: - Làm gì đấy? Khiêm đáp ngay bằng một tiếng Lào mới học: - Tô phan (con mang). Văn Thon nhìn quanh, bật cười ồ: - Con mang cũng biết sủa à? Trên bãi sỏi bên kia suối, cái đầu chó nằm tênh hênh, nhe răng trắng hởn như cười chế nhạo. Cống đớ lưỡi, muốn chui tuột xuống đất. Thì ra nhóc con lười, chỉ ném hú họa qua suối, đầu chó va phải cây rơi bật lại cũng không biết! Văn Thon bỏ đi còn nói với: https://thuviensach.vn - Các đồng chí cứ ăn tự nhiên, việc gì phải giấu. Thật thà với nhau vẫn hơn chứ. Giọng anh lẫn chút mỉa mai. Cống ngồi thừ ra, ngượng chín cả người. Bác gắt Khiêm: - Chỉ tại mày, nhãi ranh ạ! - Tại con cái gì? Khiêm không hiểu mô tê nào cả, vẫn thổi lửa phù phù. Chỉ nghe Văn Thon cười, nói tiếng Lào, Khiêm tưởng anh có lời khen ai bắn được mang cho đội chén bữa tươi! Nhìn theo tay bác Cống trỏ, Khiêm phá lên cười sặc sụa, cười nôn ruột. Bác Cống bật cười theo. Cái thằng lỏi con sao nó dễ thương thế chứ! Một viên đá lăn trên sườn núi. Lương đứng trên đầu dốc, tay cầm một sợi dây dài, gọi to: - Về ngay! Nó tăng viện cho Pà Thạc ba trăm xe, toàn Âu Phi cả! Hai bố con sửng sốt một giây, rồi sấp ngửa chạy theo Lương. Khiêm ngoái cổ nhìn lui, nuốt nước bọt, lại vọt lên dốc. Khúc dồi chó tím mọng tỏa thơm nức đang sém dần trên bếp than. Trong hang đá, Lương hối hả đếm lại sợi dây dài thắt gút chi chít. Anh Chum, tổ trưởng Itxala bí mật làng Phi Lạt, đang kể với Văn Thon: - Loại xe tăng này to, nòng súng bằng bắp đùi. Lại còn xe bọc sắt bánh cao su chỏm tròn. Quân nó mặt đen như đít nồi, chỉ một ít da trắng... Lương kéo Văn Thon ra một góc, bàn thì thầm. Một phút sau, anh bước vào giữa vòng anh em đang hỏi Chum rối rít. Anh nói tiếng Lào: https://thuviensach.vn - Tất cả mọi công việc gác lại. Phải điều tra ngay binh đoàn Âu Phi này về Pà Thạc với ý định gì, đóng luôn tại đây hay chỉ tạt qua. Tối nay, đồng chí Cống và Khiêm vào sân bay, tôi với Đại vào chỉ huy sở. Sử đánh điện cấp báo về mặt trận. Văn Thon giật tay áo Lương: - Tôi xuống đồn với anh. - Đề nghị anh với Lích nắm cơ sở, cho người làng vào đồn lấy tình hình. - Để người khác đi cũng được. Lương bối rối. Chuyến đi này rất nguy hiểm vì địch nhất định gác và tuần tra chặt chẽ gấp bội, mà kỹ thuật vào đồn Văn Thon chưa thạo. Với lại Văn Thon nắm cơ sở làng Phi Lạt vững lắm, nói ra một lời được mọi người nghe răm rắp. Uy tín của Văn Thon rất cần trong công tác dân vận. - Anh hiểu cho. Cử người khác xuống làng, e rằng cơ sở chưa tin... Văn Thon sầm mặt, quay ngoắt đi. Lương nhìn theo chỉ thoáng thấy đôi vai đồ sộ lắc mạnh, và một bàn tay nắm chặt như quả búa. Lương đưa mắt tìm Cống. Bác cũng đang ngó anh, khẽ gật đầu. Anh nhẹ người hẳn đi, vì có đồng chí hiểu mình. https://thuviensach.vn TRƯỚC GIỜ NỔ SÚNG Lê Khâm www.dtv-ebook.com Chương 3 Mặt trời đỏ bầm như đĩa tiết đông trôi bồng bềnh trong mưa bụi. Một dòng suối lửa vàng ủng chảy qua sông Nậm Đăm, lập lờ chết đuối trên mặt nước xám. Trên rẻo đất dài và hẹp chạy dọc theo bậc sông, có bốn cô gái đang cuốc đất. Mấy con chim cà xum lông đen cổ trắng trầm ngâm dạo bên cạnh. Tiếng ô tô rền như tiếng thác từ mé đồn Pà Thạc vẳng đến. Lả, cô trẻ nhất đám, đứng lên vặn lưng khục khục. Mưa ngấm vào lưng áo và sau váy, trông Lả như con chim hai màu, mặt trước mặt sau sẫm. Lả rũ váy, cười: - Chị Pha hát đi! - Chịu! - Thôi chị đừng cuốc, cứ hát chúng em nghe, chúng em làm thay. Con trai không hút thuốc giống con khỉ, con gái không hát cũng giống con khỉ! Pha dừng tay cuốc, thở mạnh, cười nhợt nhạt. Nước mưa rắc trắng trên búi tóc chéo bên mang tai. Hai cô kia cũng giục Pha hát cái bài núi Vượn. Pha đỡ mệt, lại thấy đói cồn cào. Nắm củ rừng ăn ban sáng bay mất veo. Chân tay cứ nhão ra. Pha vuốt nước trên mặt, hát cho đỡ đói: Ô la no... ò! Ai cày ruộng cứ đánh trâu https://thuviensach.vn Ai rèn dao cứ đập sắt Lắng tai mà nghe tôi kể Kể chuyện nàng Môla biến thành vượn hú khóc gọi chồng... Giọng hát ban đầu hơi khản, sau trong dần, rung êm êm như tiếng suối rừng. Lả đứng im, đôi môi bậu mấp máy nhẩm theo từng câu. Tiếng cuốc thưa mãi, rồi lắng hẳn. Trên núi Vượn có dòng suối mát Sợ mất đá cuội cứ đếm lóc cóc ngày đêm Trên núi Vượn có ngọn gió thơm Là nàng Môla gội đầu quay tóc thơm thành gió Nàng đẹp như... Pha vụt đưa tay lên chặn ngực, ho khúc khắc mấy tiếng. Chị em xúm lại: - Thố! Chị xanh quá! - Tại mày bắt chị hát... - Về nghỉ thôi chị. Cuốc bỏ đấy em rửa. Em đưa chị về. Pha không nói sợ bật ho, chỉ gật đầu, vịn tay Lả trèo lên bậc dốc trơn, hai tay vẫn nắn nắn cổ. Đến đầu con đường mòn, Pha ẩy Lả quay lại. Lả chạy ù về chỗ vườn rau đang cuốc, toét mồm cười: - Hay là chị Pha ốm nghén chúng mày ạ. Ba cô cúi đầu thì thào một lúc. Rồi Lả thở dài: https://thuviensach.vn - Ho lao... chắc khó sống lâu nhỉ? Dà ơi! Thương chị quá. - Trước kia chị xinh thế... - Bây giờ chỉ thua mày thôi hở Lả? - Dơ! Thế hôm nọ quan đồn xuống chọn... Lả ngừng giữa câu nhưng không kịp. Cô kia quay mặt khóc òa. Cả ba lại ném cuốc châu vào nhau hồi lâu. Khi ngẩng lên, mắt Lả còn ướt. Lả nhặt cuốc, nhếch môi cười qua nước mắt: - Chúng mày còn khá hơn chị Pha. Mới bị đói, bị hiếp chứ chưa ho lao. Cũng không có chồng theo Pháp. Lả cắn răng bổ từng nhát cuốc ngập đến đầu cán. Suốt buổi họ không nói gì thêm. Mưa bụi vẫn xoáy tròn sâu hun hút, trùm quanh ba cô gái cuốc đất trên bậc sông. Pha bước từng bước nặng như dũi đất. Con đường mòn quẫy hoài dưới chân. Pha chống chếnh bước hụt, ngã ngồi xuống bùn. Từng quả bong bóng nổ tung, rắc những đốm vàng lộn tít trước mắt Pha, réo vù vù. Một lát sau, Pha vẫn ngồi chống cằm trên đầu gối, rũ rượi. Tóc đổ xõa xuống chấm đất, áo dính bết vào hai vai tròn. Chỉ có đôi mắt còn sống. Dưới cái trán hơi dô bướng bỉnh, dưới đôi lông mày rậm đen hình nét mác, đôi mắt xếch lia ra ánh lửa, vừa sắc vừa dữ. Trai làng thường kháo nhau: "Con bé Pha xinh thật là xinh, nhưng mắt như mắt cọp, nom cứ trờn trợn thế nào". Pha nhìn đăm đắm về phía đồn Pà Thạc. Sân bay dưới đồn hôm nay nhốn nháo. Quãng dốc đỏ từ con đường đá lớn vào sân bay lấm tấm những quân lính đi lại. Đoàn xe kéo đến từ trưa https://thuviensach.vn đến giờ chưa dứt. Lại quân ở Sài Gòn lên, nhưng không biết Tây trắng, Tây đen hay lính Việt, lính Miên. Chiếc xe này lên đến đầu dốc, lại chiếc khác dưới chân đồi nhô ra, như cả một bầy bọ hung bê bết đất đỏ nối nhau dưới lỗ chui lên, mãi không thấy hết. Ban trưa Pha đếm thầm được một lúc, chị em hỏi mấy câu lại quên sạch. Nhưng chắc đội anh Văn Thon đã cắt người nấp theo dõi. Pha chống tay đứng dậy, lê về làng. Con voi già vẫn ăn lá tre cạnh hàng rào lông nhím đầu làng. Nó gầy quá, bơi lùng nhùng trong lần da nhăn nheo chảy thõng xuống ở cằm và bụng, mốc trắng loang lổ. Đôi ngà cưa cụt đã bong mất lớp đồng bịt đầu, nứt từng khía dài. Nó hộc mừng một tiếng, quơ vòi hít hít bên vai Pha, vẫy đôi tai rách như lá đu đủ. Nó gần lòa hẳn mà vẫn nhận ra cô chủ. Pha chập choạng đi thẳng. Con voi theo chủ mấy bước, dừng lại, rướn vòi lên trời rống lên một tiếng dài nức nở. Làng Phi Lạt nằm trong rào, bên con đường ô tô rải đá chạy dọc sông Nậm Đăm. Trước làng ở sát chân bên kia núi Vượn, bây giờ khi mặt trời sắp lặn thì bóng núi thắt cổ bồng mới chạm đến làng. Giấy trên đồn ghi là làng số 11 thuộc khu tập trung Pà Thạc. Trước tám mươi bảy nóc nhà gỗ to, bây giờ còn hai mươi mốt túp lều thấp, mặt sàn đến ngang bụng và mái tranh vừa tầm tay với. Nhà xếp thành hai dãy, nom khấp khểnh như hai hàm răng sắp rụng. Một đứa bé bò lê trên đất bùn rắc trấu, mắt thô lố, trán nhăn như ông cụ. Từng đàn nhặng rung cánh lơ lửng giữa trời, sà xuống lại bốc lên một loạt. Các bếp tắt ngấm, tịnh không có mùi khói, mùi xôi đồ, mùi mắm pa đẹc gói lá chuối vùi tro quen mũi. Một cái làng tề ngắc ngoải, vơi người, mất tên, sắp sửa biến hẳn. Nhà của Pha ở cuối làng, cao gấp đôi các nhà khác tuy cũng rách như nhau. Bố Pha vừa cày vừa rèn, đến đâu cũng phải dựng nhà cao để đặt lò rèn bên dưới. https://thuviensach.vn Trèo lên khỏi cầu thang, Pha ngã chúi luôn xuống sàn, thở dốc. Nước trên người Pha rỉ qua lần tre mục, rỏ xuống bếp lò dưới đất lộp bộp, xốc tro bay như khói. Pha thiếp đi. - Pha ơi! Pha! Mè Xỉ bên hàng xóm đi lấy nấm về, đứng dưới cầu thang gọi giật giọng: - Gớm chửa con gái ngủ ngày! Lại nằm dọc nhà, sái quá... Bà cụ trèo lên nhà, hốt hoảng ném phịch giỏ nấm. Pha sốt hâm hấp, áo quần ướt đẫm mà mồ hôi lại vã trên cổ tay, trên trán. - Người làng ơi! Đến xem hộ con Pha ốm thế nào đây! Làng vắng cả. Đàn ông đi chặt gỗ nộp xây đồn. Đàn bà đi nương, đi rừng. Chỉ có lũ trẻ chạy đến, kiễng chân dòm qua khe sàn. Mè Xỉ chạy về nhà. Nhà mè cũng vắng. Mè lầu bầu chửi con rể, vòng ra chùa. Một lúc sau ông sư đến, mặc áo dài tay lụng thụng màu vàng rực. Bà cụ xuýt xoa theo sau. Ông sư thắp một cây nến, cắm trên mâm cúng mè Xỉ vừa bày xong. Nắm gạo, dúm muối, quả trứng, thêm mấy bông hoa đại ngắt vội ở sân chùa, tất cả xếp trên cái mâm gỗ tròn đã cáu đen. Mấy sợi bông trắng nằm vắt ngang qua mâm. Ông sư ngồi xếp bằng tròn, lần tràng hạt, bắt đầu làm lễ xù khoẳn (gọi vía). Bài kinh tiếng Phạn tụng rầu rầu kéo dài như cơn mưa không dứt bên ngoài: A tina tamavê lamani xíckha pathang xômmatinha miii... Tiếng con voi già rống khàn khàn vọng đến. Mè Xỉ giật mình, liếc trộm nhà sư. Ông vẫn cúi đầu, cau đôi lông mày cạo nhẵn, đọc kinh. Mè lại https://thuviensach.vn ngồi xổm ngay ngắn, hai tay chắp ngang trán, khấn xuỵt xoạt. Bài kinh khác lại tiếp: Namôtaxa phakhavatô arahatô xamma xamphuthaxaaa... Ngọn nến cháy tàn. Ông sư đưa cho mè một cái vuốt hổ, mấy mẩu vỏ, hai khúc rễ thuốc. Ông xuống cầu thang, chợt nhớ ra, vẫy mè Xỉ nói khẽ: - Bảo người làng đừng nói cho ai biết tôi ra khỏi chùa nhé. - Dạ. - Tôi còn bị giam bốn tháng nữa. - Dạ. Rước sư ông về ạ. Mè Xỉ nhìn theo bóng áo vàng, đôi chân xéo lấm, hấp háy đôi mắt ướt. Sư ông chùa Phi Lạt tu đã trọn bảy năm. Các làng giàu đến thỉnh, ông không nghe, cứ ở mãi cái làng nghèo xác này, lấy tình dân làm quý. Dạo đầu năm, lão tỉnh trưởng về Pà Thạc có gọi dân đến cho lão thăm. Ai cũng biết lão là chủ hiệu buôn xăng dầu và vải Tây lớn ở Viêng Chăn, có mở thêm cửa hàng ở Pà Thạc giao cho vợ trông nom. Gần đây lão lại vào đảng Xạt cao nạ (1)chính phủ, phe phái to lắm. Lão ngồi xe hơi vào tận sân chùa, đi cả giày Tây vào điện thờ Phật, miệng ngậm cái tẩu nói xì xồ với quan Pháp. Sư ông tức lắm, nhắc một câu kệ lơ lửng với dân làng: - Sự khổ não nhục nhã sẽ bám theo kẻ kiêu ngạo như cái bánh xe lăn theo chân con bò kéo vậy. Hai hôm sau, sư ông bị bắt lên đồn tra hỏi. Rồi hòa thượng ở chùa Pà Thạc họp các sư lại, buộc tội sư ông theo quân phản đạo Itxala nói xấu người chính phủ, phạt giam lỏng một năm lẻ bốn ngày trong chùa. Các sư đều tức, nhưng sợ oai hòa thượng không dám cãi. Dân làng Phi Lạt thêm https://thuviensach.vn quý sư ông gấp bội. Giữa cơn đói quắt ruột này vẫn biện đủ ngày hai bữa cơm cá lên dâng vào canh sáng canh trưa, đúng giờ trống gọi. Mè Xỉ lấy bát nước lã mài các thứ thuốc đỏ cho Pha uống, rồi ngồi xệp cạnh Pha đợi thuốc ngấm. Pha nằm thiêm thiếp, đôi lúc giẫy mình, ú ớ. Mồ hôi đọng từng giọt to trên cái trán xanh rớt. Mè Xỉ chép miệng, thở dài, rì rầm khấn. Mè nổi tiếng chua ngoa ác mỏ nhất làng, nhưng thương ai thì nắm cơm xẻ đôi cùng ăn cùng nhịn. Hồi còn mồ ma cụ Thít La, tức bố Pha, nhà này đông người đến chơi nhất. Tối tối ông cụ đốt to bếp lửa lò rèn, cuộn một điếu thuốc lá chuối luộc, ngồi đọc thơ. Mè Xỉ đến luôn. Chả là dạo còn con gái, cô Xỉ mê anh La ghê lắm. Khi anh La lấy người khác, cô Xỉ ra dại mất hàng tháng. Con cái đôi bên đã lớn, mè Xỉ mới nguôi chuyện cũ, lại sang nhà cụ thợ rèn nghe thơ. Ông cụ có dăm bộ sách quý chép tay trên lá cọ từ đời cụ kỵ để lại, tất cả chừng hai chục quyển dày trên gang tay đóng nẹp gỗ. Rặt những thơ hay đáo để. Truyện Xỉn Xây, Kalakệt, Lin Thoong. Truyện Bốn cây hoa dại. Nhiều truyện khác nữa, đọc lên mọi người ngồi nghe mê mẩn đến gà gáy không chịu về. Ông cụ lại hay làm thơ. Những câu hát đối đáp, những bài con lâm(2)ghẹo gái của cụ, ai nghe cũng cười chảy nước mắt. ----- (1) Đảng Quốc gia tiến bộ của Kà Tày, về sau nhập với đảng Tự do của Phủi Xananicon làm một. (2) Điệu "hát kể", rất phổ biến trong nhân dân Lào. Mè Xỉ ghen với mẹ Pha, nhưng cũng nhận rằng vợ chồng họ quả thật tốt đôi. Ông cụ rèn súng kíp nổi tiếng khắp vùng, súng bắn trăm phát đậu trăm, mười năm không hỏng. Bà vợ rời tay cấy lại ngồi vào khung cửi dệt. Ngày hội, hai vợ chồng dắt hai con đi chơi, vác theo cái đàn khoỏng vông. https://thuviensach.vn Chồng đánh đàn, vợ múa. Mẹ Pha múa ít người theo kịp. Con đã gả chồng mà trông bà ta vẫn ong óng như gái đương xuân. Sau ngày làng bị Pháp vây đốt, lùa ra ở cạnh đồn, gia đình cụ Thít La tan nát dần. Anh con trốn ra vùng du kích, theo bộ đội Itxala. Chồng Pha cũng bỏ nhà đi biến, không biết đi đâu. Mẹ Pha ho khan một năm liền, gầy rộc đi, thổ ra máu hai lần rồi chết. Cụ Thít La lầm lũi chặt gỗ làm giàn thiêu xác vợ. Thiêu xong, cụ uống một bữa rượu thật say, lấy cái đàn khoỏng vông ra ngồi đánh những bài ngày xưa vợ hay múa, đánh suốt đêm, nước mắt nhỏ xuống mười sáu cái đĩa đồng trên đàn. Rồi ông cụ lại gửi mua nòng súng kíp về rèn súng. Mỗi khẩu súng phải nộp những năm chục đồng bạc thuế. Pháp lại hay cấm rừng, nên dân trong vùng không đậm mua súng. Tuy vậy, không hiểu sao ông cụ vẫn bán chạy tay, xong khẩu nào đi veo khẩu ấy, tiền thì lại chả thấy đồng nào, cả nhà cứ phải ăn củ rừng thay cơm. Cách đây vài tháng, chồng Pha về. Lúc ra đi là anh con buôn ngồi đầu voi đi đổi muối lấy thóc, nay lại đóng lon quan một của Pháp, có lính đồn vác súng theo hầu, bắt dân làng gọi là thàn (ngài). Pha đâm bổ ra gọi "anh Muôn!", rồi đứng sững, ngơ ngác. Muôn trèo lên nhà được một lúc thì nghe cụ Thít La gắt to tiếng. Muôn nhảy vọt xuống sân, vừa kịp tránh cái kìm sắt bay sạt qua tai, cắm xuống đất. Muôn rút súng ngắn cầm tay, ngoáy ngoáy mũi súng, chừng định bắn bố vợ. Pha ào đến ôm chồng. Muôn cười nhạt bỏ về đồn. Pha chạy theo mấy bước. Cụ Thít La gọi giật lại: - Pha! Mày theo nó thì đừng bước về nhà nữa! Xéo! Pha ngồi bệt xuống đất, khóc không ra tiếng. Cụ Thít La từ con rể. Cụ uống rượu nhiều hơn trước, lại làm thơ. Cụ lấy cái tích hang núi Vượn, đặt thành bài con lâm thật hay. Dân làng nhiều https://thuviensach.vn người thuộc lòng, đem hát trong chỗ đông người. Mè Xỉ nghe mãi cũng nhớ nhập tâm được từng đoạn. ... Những con vượn hú khóc trong rừng, thỉnh thoảng xuống vật nhau với lũ chó làng Phi Lạt, chính là kiếp sau của nàng Môla phản phúc. Xưa kia trên hang núi Vượn có ông Phạ lư xỉ (đạo sĩ) tu luyện bên dòng suối đêm ngày đếm đá cuội lách cách. Con gái ông là nàng Môla sáng sáng gội tóc trong nước suối, quay tóc tỏa thành gió thơm. Nàng dan díu với chàng Chănthakhôrốp, học trò cha mình. Phạ lư xỉ bèn cho hai người trở về trần tục giúp đời, để ông ở lại tu với bầy vượn trắng hầu hạ bên mình. Chăn Tha đưa vợ về phương Bắc. Trèo núi mất tám ngày. Gặp voi cọp, chàng bắn cung giết chết. Gặp quỷ dữ, chàng múa gươm thần xua tan. Khi thiếu nước, chàng rạch cánh tay lấy máu cho vợ uống, cõng vợ lội suối trèo đèo về cõi trần. Đến sông Xê Ban, họ gặp một bọn cướp từ nước ngoài đến. Tướng cướp khỏe, béo trắng, khắp người đeo vàng lụa. Nàng Môla thay lòng, liếc mắt đưa tình với tướng cướp, quay mặt không nhìn chàng Chăn Tha gầy, rách, trong người cạn máu. Tướng cướp ra lệnh cho tay chân bắt Môla làm vợ. Chăn Tha múa gươm thần chém chết năm trăm tên cướp, cuối cùng chỉ còn tướng cướp chống cự rất dữ. Gươm bị văng khỏi tay, Chăn Tha xông vào vật ngã hắn. Cả hai người cùng với tay gọi Môla trao cho thanh gươm thần. Nàng Môla như quả sung da bóng ruột thối, trao đằng mũi gươm cho chồng và chuôi gươm cho tướng cướp. Tướng cướp chém Chăn Tha đứt làm đôi, làm tư. Môla nhặt xác chồng ném xuống vực, đi theo tên tướng cướp từ nước ngoài đến, khắp người đeo vàng ngọc lụa là. Nhưng hắn quát: - Chồng nàng, nàng còn giết, huống chi ta là kẻ chưa quen! Ta lấy được gươm thần, đủ sức làm chúa nước Triệu Voi, còn thiếu gì gái đẹp. Lui ra, không ta chém bay đầu! https://thuviensach.vn Tướng cướp lên làm chúa nước Triệu Voi. Nàng Môla lặn lội quay về hang đá của cha, nhưng không còn ai xua cọp, đuổi quỷ, cắt máu cho uống, cõng trên lưng vượt núi nữa. Về đến nơi thì nàng chết, được Phật hóa kiếp thành con vượn nức nở hú gọi hồn chồng xin tha tội. Từ đó, những kẻ ăn ở hai lòng, tham vàng bỏ ngãi, bán dân hai nước đều biến thành kiếp vượn khóc bơ vơ, kéo về giữ hang cho Phạ lư xỉ. Bầy vượn trắng vẫn chầu trong hang đá đến ngày nay... Bài con lâm của cụ Thít La bay như gió, lan khắp khu dồn dân. Bọn lính ngụy nháo nhác, lý trưởng tề cũng hốt. Vì nhiều người đã chính mắt thấy bầy vượn trắng trên núi Vượn, chỉ lởn vởn giữ cửa hang, không bao giờ xuống gần làng. Xưa có kẻ táo gan trèo lên gần đến hang trông thấy vượn trắng sợ quá ngã gãy chân. Từ đó không ai dám men lên núi Vượn. Pháp cố dò mãi mới biết cụ Thít La đặt ra bài con lâm. Chúng bắt cụ lên đồn giam nửa tháng, mới hôm kia có giấy về báo tin ông cụ ốm chết trong ngục. Biết rằng Pháp giết, nhưng không ai dám nói... Bên ngoài mưa vẫn giăng màn kín trời. Pha nằm im bên chân mè Xỉ, thở thoi thóp, đôi lúc giật bàn tay. Nhện dệt lưới trên lò rèn. Mối đục mấy pho sách cổ, trút từng búng con bột lá xuống sàn. Mè Xỉ ngồi thừ, tay khoanh tròn quanh gối. Một giọt nước mắt đục lờ lăn xuống má, biến vào những nếp răn đan chéo trên mặt. Cái bìu to bên cổ mè khẽ nảy theo tiếng nấc. *** - Pha ơi! Pha thở hộc một tiếng, quẫy mạnh. Đôi mắt xếch mở choàng. Đêm xuống từ bao giờ, ngọn lửa bếp lom dom sắp tắt. Tiếng gọi dưới sàn vọng lên: https://thuviensach.vn - Chị Pha ơi! Pha lắc đầu cho thật tỉnh, thốt rùng mình. Pha đang nằm dọc nhà, như người chết rồi. Pha vội quay ngang người, vuốt mồ hôi trên trán, thều thào: - Lên đây. Một bóng đen nhô trước khung cửa. Anh Chum, tổ trưởng Itxala bí mật, con rể mè Xỉ. Pha thường chế anh là cái bồ đựng chửi của mẹ vợ. Đầu húi trọc, mặt sần sùi già cằn như ruộng khô, không đoán ra tuổi. Anh đi phu đắp đồn suốt ngày mới về, bùn vấy từng mảng trên cổ, bám cả vào lông mũi dài thò ra đến giữa môi trên. - Nghe bảo chị ốm, tôi mang sang ít củ còi. Chị khỏe chưa? - Còn sống. - Xa thú, đừng nói gở! Vợ tôi sắp đẻ, nguy quá. Lại chết đói cả nút... À, anh Văn Thon đến đấy. Đang chờ ngoài rừng. Cây đèn chai bén lửa nổ lép bép, cháy to ngọn. Pha chống tay ngồi lên. Pha không ho, không tức ngực nữa. Có lẽ ban chiều cuốc nương mệt quá lỉu đi đấy thôi. Pha sờ sờ mấy nút chỉ trắng trên cổ tay, không hiểu ai buộc tay cho Pha lúc nào. Anh Chum lại nói lơ lửng: - Anh Văn Thon bảo có việc cần gấp lắm. Chả biết chuyện gì... Anh ta không nhìn thẳng, nói không thật miệng. Pha rút cái lược chải tóc, hỏi vặn: - Sao anh còn ở đây? - Ờ, đến thăm chị... với lại chắc anh ta muốn gặp chị... - Còn vòng quanh mãi như con rắn! https://thuviensach.vn - Là tôi đoán vậy. Chị đi nhé? Pha buông cộc lốc: - Tôi không đi. - Chị chịu khó... - Tôi ốm, tức ngực. Đi dầm mưa lấy chết à? Nhưng khi Chum xuống cầu thang thì Pha cũng xuống theo. Pha trùm phạ phe (3)trên đầu và vai cho đỡ ướt, đi trên bùn trơn nhẫy. Mưa vẫn rây van vát xuống mặt. Nhưng trời không rét. Pha đi một lúc, thấy khỏe lại như thường. ----- (3) Khăn tắm dài và mỏng. Một lớp rào lông nhím cao sáu cùi tay bọc quanh làng lởm chởm. Đêm đến cổng gài chặt, bấm một cái khóa bằng nắm tay. Lão nai bản (lý trưởng) giữ thìa khóa, một đêm năm bảy lần đốc bọn lính làng đi tuần. Ngày chủ nhật cổng mở toang để lính Pháp vào ghẹo gái. Chum nhìn quanh, nghe ngóng, rồi dẫn Pha luồn theo bóng cây đi về một góc vắng. Anh rút cây rào vừa đủ người chui lọt. Ra ngoài rào, anh cắm lại những cây tre vạt nhọn, gạt lá khô xóa dấu chân. Dưới gốc cây bạc lá, Văn Thon đang ngồi đợi. Anh hỏi thăm Pha mấy câu gượng gạo, cũng không thật miệng. Pha đâm bực: - Tôi ốm thế nào anh biết rồi, hỏi mãi. Gọi tôi ra làm gì? - Ờ, ờ, có tí việc... - Việc gì? https://thuviensach.vn Trong bóng tối, hình như Văn Thon và Chum đưa mắt cho anh. Rồi Văn Thon lên tiếng: - Thế này... lẽ ra sáng mai chúng tôi về. Nhưng lại gặp chuyến xe vừa rồi đổ đến. Phải điều tra gấp xem chúng nó... - Lại điều tra! - Chị Pha này... - Thố, điều tra! Tưởng các anh đánh đồn cứu bố tôi ra. Các anh bỏ mặc xác cho nó giết bố, rồi bảo con đi đưa tin, mang cơm, điều tra... Tổ trưởng Chum ngắt lời: "Kìa, khẽ chứ!". Nhưng Pha đứng thẳng lên, một tay chống nẹ, đay nghiến, hằn học: - Các anh đến, bố con tôi mừng như sống lại. Bố tôi cháy ruột cháy gan đợi các anh đánh đồn. Các anh chỉ mấy ngón tay là ông cụ vào chỗ chết không từ. Nó treo ông cụ lên, đổ xăng đốt mồm. Ông cụ khai thì ông cụ sống, các anh chết. Thế mà ông cụ không khai nửa tiếng gọi là có. Còn các anh hai tháng nay thì thọt, nay bảo đánh đồn mai bảo đánh đồn, mà vẫn nhắm mắt cho ông cụ chết một mình... Anh Chum để tôi nói. Tôi còn miệng còn lưỡi, bắn tôi cũng nói. Tôi không đi. Không đi... Pha ngồi xuống khúc gỗ, ho khan một hồi, thở hổn hển. Văn Thon bước đến gần. Đôi vai rộng hơi rung, cái đèn bấm lóng lánh trong tay hơi rung. Anh nói gằn từng tiếng: - Chị không muốn trả thù cho cụ Thít La nữa à? - Anh muốn chửi cứ chửi. Thằng nào giết bố tôi, mang cho voi xé xác! - Đánh đồn mới bắt được nó chứ! - Bao giờ đánh hở Trời Phật? https://thuviensach.vn - Bao giờ nắm tình hình thật chắc thì bộ đội về đánh. Bởi thế mới cần điều tra. Việc này chỉ riêng chị giúp được. Ác cái chị đang ốm... - Ốm gì? Lâu nay tôi bỏ việc Itxala bao giờ? - Thế thì tốt. Chị lên đồn gặp anh ấy, hỏi dò xem cánh quân mới đến nó định đóng luôn tại đây hay đi nơi khác. Càng biết tỉ mỉ càng hay. Pha rùng mình. "Anh ấy" tức là Muôn, chồng Pha, quan một trên đồn. Ba năm Pha đợi chồng khắc khoải. Từ ngày Muôn về, Pha khóc cạn nước mắt. Không dám khóc to sợ bố nghe lại mắng là đồ đĩ rạc, cố bám theo cái thằng bán làng cho Pháp. Bây giờ chính anh Văn Thon bảo Pha lên tìm chồng... Pha ngồi im một lúc lâu, rồi thở dài, nói rất khẽ: - Anh Văn Thon ạ... Bao giờ đánh đồn, anh cứu chồng tôi nhé. Văn Thon nín lặng. Pha nhắc lại, van vỉ: - Cứu chồng tôi anh ạ. Anh Muôn bị lừa theo Pháp thôi. Ngày trước anh ấy chỉ đi buôn, có hại người bao giờ. Chum từ nãy vẫn đứng yên, giờ xoa xoa hai bàn tay vào nhau, ngứa miệng muốn nói. Anh chỉ sợ Văn Thon đồng ý tha thằng Muôn. Mới vài tháng về đây, nó đã giết trên chục mạng người, đốt tám cái nhà. Văn Thon nhìn vào mắt Pha, nói chậm: - Đánh nhau, chuyện may rủi không lường được. - Không, anh Muôn ra hàng ngay mà. Anh ấy trông thế chứ nhát gan, tôi biết. Các anh thương tôi, cứu chồng tôi đi. Mẹ chết, bố chết, anh ruột đi mất tăm, tôi chỉ còn mỗi một anh Muôn... https://thuviensach.vn Pha nói hối hả, lạc giọng. Hai bàn tay xoắn vào nhau, Pha thở gấp, mặt đang nóng bỗng lạnh tê. - Nếu bắt được anh Muôn... Chúng tôi giao cho dân làng quyết định. - Không, không... dân làng họ không ưa anh Muôn. Trước anh ta buôn ăn lãi nhiều, họ ghét. Chứ anh ấy chả tội tình gì cho đáng, người làng bị Pháp giết cả đấy thôi. Ừ đi anh! Văn Thon đi qua đi lại, tay chắp sau lưng, đúng dáng điệu khi anh bối rối. Việc này phải hỏi tổ Itxala, bàn với Lương. Nhưng tình hình gấp rút quá, anh phải tự liệu lấy, và chịu trách nhiệm một mình. Qua đêm nay thì chậm mất. - Được rồi. Chúng tôi giao anh Muôn cho chị xử. - Xa thú! Tôi xử làm sao? - Tùy chị. - Tôi tha được không? - Tùy chị. Tiếng trả lời gọn, chắc nịch. Pha nhìn Văn Thon, nhìn Chum, rồi cuống quýt đứng dậy: - Mai các anh đợi tôi ở đây nhé. Đợi ở đây. Chum đợi Pha đi khuất mới túm tay Văn Thon, trợn mắt: - Anh điên hả? Hả? Thằng Muôn còn độc hơn Pháp. Tha nó như thả rắn vào hang, dân làng chết hết. Vừa rồi chính tay nó bóp chết cụ Thít La. Thế mà anh để nó sống ăn hạt cơm trời nữa! https://thuviensach.vn Văn Thon giật mình: - Nó giết bố chị Pha à? - Chứ sao. Chúng tôi biết, chưa kịp báo cáo. Tội nó xử cho nấu vạc dầu mười kiếp chưa đủ nữa kia! - Chị Pha biết chưa? - Chúng tôi còn dò thêm. Nắm chắc mới nói. Văn Thon lay vai Chum, cười khẽ: - Thế thì chị ta chẳng tha nó đâu mà lo. Gió lên mạnh dần. Phía làng Phi Lạt, trời đêm chỉ quang hơn trong rừng một chút, mà tịnh không có chấm lửa sáng. Tiếng chó sủa, gà gáy cũng không. Khu dồn dân chết lịm. Giữa cái im ắng dễ sợ, gió bỗng lùa đến một tiếng voi rống khản đặc, ngạt thở. Chum thì thào: - Con voi của cụ Thít La. Mấy hôm nay nó không ăn, chỉ rống gọi chủ. Văn Thon đi xa làng, tiếng rống còn đuổi theo, bóp ruột anh như tiếng gào của trăm nghìn người cùng một lần giãy chết trong khu dồn dân. *** Pha xốc tung hòm áo, lấy từng chiếc váy ướm thử vào người, rồi vất sang bên. Cái nào cũng bạc phếch, vá năm bảy chỗ. Đi phu, Pháp không phát vải, chỉ phát nước hoa với xà phòng đánh răng trả công. Vợ lão tỉnh trưởng mở cửa hiệu bán giá cắt cổ, vải chất ngập đến nóc nhà mà dân làng vẫn rách tướp. Nghe đồn anh Muôn bám theo con gái mụ ta ráo riết lắm. Con ấy, Pha thấy nó ra chợ một lần. Răng vẩu, đi ngoe nguẩy uốn éo buồn cười lạ. Hơi đâu mà nghe tin đồn hoáng... https://thuviensach.vn Pha tần ngần một lúc, rồi rút dưới đáy hòm chiếc váy nhung đỏ thêu chỉ bạc. Váy múa ngày hội của mẹ ngày trước. Mặc đồ người chết để lại, có tội lắm. Nhưng Pha cần mặc đẹp. Hơn ba năm mới một lần thăm chồng. Mẹ Pha chắc không giận đâu. Pha cài cúc áo, hát lẩm nhẩm: Hỡi chàng trai đó ơi Em không hát được lâm tơi... hủa đon tàn... Áo sống ngày hội, bài hát ngày hội. Pha cũng vui như hội. Pha lên gặp chồng, rủ anh về, bắt anh về. Nhưng đêm nay dưới trăng sáng Đôi ta biết nhau đây... Anh Chum đưa Pha vào Itxala bí mật đã hai tháng. Vào, mới biết bố theo Itxala. Ông cụ kín tiếng đáo để. Ông cụ rèn súng kíp, đem giấu vào hốc núi để sau này đánh Pháp, đến cả Pha cũng không biết. Ông cụ sợ Pha nghe lời chồng, nói lộ hết. Cả cái tích bầy vượn trắng trên hang núi Vượn, ông cụ cũng hiểu rõ đầu đuôi. Dám trèo lên tận đấy tìm cứt dơi làm thuốc súng, gan quá gan hùm. Thì ra vượn chui vào hang đá vôi ngủ, sáng ra bụi phấn rắc kín lông, thành vượn trắng. Nhảy nhót một lúc, bụi phấn rơi hết, khi xuống gần làng lại hóa vượn đen. Ông cụ vẫn để bụng, đến khi đội anh Văn Thon về mới dẫn vào hang núi Vượn cho kín. Pha ngừng tay chải tóc, đứng im. Pháp giết bố Pha, hôm nay Pha lại lên chỗ Pháp ở, thật không phải quá... Đành vậy, muốn ăn lươn phải lội bùn. Pha lên đồn điều tra, sau này đánh nó trả thù cho bố. Mang cái thằng giết bố Pha ra buộc tay chân vào hai con voi, cho voi xé làm đôi. https://thuviensach.vn Mảnh gương vỡ trên phên soi khuôn mặt gầy, xanh, đôi mắt xếch hơi dữ. Pha cười trong gương. Pha còn trẻ, cũng chưa xấu lắm. Ngày trước Pha vào hạng xinh trong làng. Bây giờ ốm vất vưởng, nhưng Pha chỉ mới hai mươi hai tuổi. Đánh đồn xong, anh Muôn về, Pha chỉ vui cũng khỏi bệnh. Làng Phi Lạt vào ở chỗ cũ. Cày ruộng cũ, gây lại đàn trâu, dựng nhà mới. Chồng cày, vợ cấy. Năm sau Pha sinh con gái đầu lòng. Sinh con gái để sớm có chàng rể đến đỡ tay. Pha đeo đôi khuyên bạc vào tai. ... Lòng em theo tiếng đàn Ca lên mãi tiếng lâm tơi Mắt anh cứ như con cá vàng ơi... ời! Pha xúng xính bước xuống cầu thang. Nắng sớm sáng trên nhung đỏ, hắt ánh hồng hồng lên má. Pha cười một mình. Mấy năm nay Pha mới được một lần vui, như ai múa hát trong lòng. Ra đến cổng làng, Pha nghe tiếng gọi giật. Mè Xỉ cởi trần ngồi trên hiên nhà, thái củ còi để đồ ăn thay cơm. Mè hỏi: - Mày đi hội đâu hở Pha? Pha bước lại, mỉm cười, giơ một ngón tay thì thào: - Cháu lên đồn gặp anh Muôn. Mè đứng phắt dậy: - Ra mày còn bám lấy nó ư? - Không... - Không thì tao hỏi mày lên tìm nó làm gì? Nó ăn bánh Tây như nhét đất thó vào bụng, quên làng quên nước. Đấy tao nói thế đấy, mày cứ lên mà https://thuviensach.vn hót với nó. Pha luống cuống bước lùi, giương mắt: - Không ạ, cháu lên có việc... - Việc quan đồn đã có nai bản lo. Cái việc mày với nó, không bảo tao cũng biết chán. Tao hai đời chồng, đẻ sáu đứa nuôi bốn, còn cho mày bú chực hàng tháng nữa kia (mè đập vào cái vú dẹt vì cho bú mãi một bên). Lên mà đánh đĩ với nó. Làng này hết con trai rồi mà. Còn bố mày thì đố dám! Mè uất người lên, sấp lưng đi vào nhà, cái bìu trên cổ lắc mạnh. Pha tức muốn khóc, nhưng sợ lộ không dám nói. Pha đi nép bên vệ đường, chực thấy người là tạt vào rừng. Con đường ô tô trống quá, phía sông là vườn rau chi chít, phía rừng là rẫy lúa, vườn ớt. May sao lúa chưa chín nên không gặp người đi suốt. Dân làng về đây không có ruộng, phải vỡ rừng làm rẫy, một mừn (4)giống giỏi lắm được hai chục mừn thóc, lại phải nộp đồn mất quá nửa. Cuốc bon chen từng mảnh đất đầu trâu trán khỉ, rau trồng ra vẫn không đủ ăn qua giáp hạt. ----- (4) Một mừn là mười hai ki lô gam. Sắp đến chỗ vườn rau bốn chị em làm chung, Pha rẽ sâu vào rừng đi vòng, cứ mười bước lại cúi xuống gỡ vắt. Đến chỗ suối, Pha xắn váy định lội, bỗng giật bắn người. Mấy tràng cười the thé cùng bật lên: - Gớm chị Pha, làm chúng em hết hồn! - Cứ tưởng lính nó sục tận đây! https://thuviensach.vn Ba cô gái nấp sau hòn đá to giữa suối cùng nhô đầu. Họ vào đây tắm. Lả lên bờ hối hả mặc váy, chạy đến xoắn xuýt: - Chị Pha đi đâu hở chị Pha? Úi trời, chị đẹp như tiên chúng mày ơi! Pha nói dối lúng búng, đi thẳng. Lả ngây mặt, cầm cái áo nghĩ mãi, rồi lắc đầu: - Sang làng bên mua muối mà phải mặc váy nhung, áo lụa, đeo khuyên... tao ngợ thế nào... - Hay là lên đồn...? Thằng Muôn... - Nó lấy hai ba vợ khác rồi mà! Lả giẫm chân gắt, như chị Pha đang đứng trước mặt: - Theo thằng Muôn thì tao không chơi với nữa. Tao không làm vườn chung với nữa. Tao không gọi bằng chị nữa, tao cứ bà quan đồn tao gọi cho biết mặt! Lả vùng vằng đi ra đường. Hai cô kia xách cuốc lật đật chạy theo: - Mặc áo vào kìa con nỡm! Định khoe của đấy à? *** Mấy giờ qua. Cánh cửa nẹp sắt kin kít đóng lại. Pha ngồi trong buồng chồng. Pha ngơ ngác nhìn, gì cũng nhìn. Cái quần ka ki sáu túi vất trên giường, đôi giày đinh bết bùn, cái roi da trên bàn... Pha chợt buồn nôn, ộc luôn mấy cái. Mùi gì tởm quá, vừa tanh vừa khét, mũi ngửi mà người cứ rộm lên. Anh Muôn phải ở thế này sao? Khổ nhất đời là nằm mặt đất, ăn https://thuviensach.vn cơm nấu. Ở đây giường kê trên đất, cũng như nằm đất. Đông người ăn, thì làm gì có xôi đồ? Ánh nắng ngừng lại ngoài cửa, không muốn chui vào chỗ hôi hám. Pha đến mở cửa sổ, thở mãi cho đỡ lợm. Hai mụ đàn bà õng ẹo đi qua, mặt bự phấn mà vẫn xanh rớt. Pha quay đi, không thèm ngó. Trên bàn có cuốn sách dày cộp, tô màu xanh đỏ vui mắt. Pha đánh vần hàng chữ trên bìa: "Xuồi lửa chạc Amèrica" (viện trợ Mỹ). Lá cờ có sao có sọc trông hay hay... Xa thú, gì đây? Bên trong sách, rặt những ảnh đàn bà cởi truồng. Chao ôi, anh Muôn lấy vợ khác thật rồi! Con kia cho cả ảnh cởi truồng đây! Pha xé toạc tờ giấy. Tờ dưới cũng thế. Tờ dưới nữa cũng thế... Cánh cửa bật mở toang. Pha quay lại. Anh Muôn! Tim Pha ngừng đập. Trong chớp nhoáng, Pha nhận ra anh Muôn đen và già đi. Má phị, hơi chảy xuống. Tóc đổ lòa xòa trên trán. Anh cười nhếch mép, hở mấy cái răng vàng. Ngày xưa anh không có răng vàng. Muôn đứng cạnh cửa, đảo mắt quanh buồng, dáng nghi ngại. Rồi y bước đến giật cuốn sách trên tay vợ, hỏi sẵng: - Sao lại xé? Câu đầu tiên sau ba năm xa vợ. Giọng Muôn cũng đổi khác. Khản hơn, đanh hơn. Pha thoáng ngửi thấy mùi rượu. Muôn phì cười, ném cuốn sách: - Ghen à? Giọng Muôn tỉnh quá. Pha nuốt nước bọt, hỏi: - Anh... lấy vợ khác rồi phải không? - Nhảm! https://thuviensach.vn - Thế... người trong sách đây? Muôn cười to. Pha chợt xấu hổ. Vợ chồng nghi nhau, không tốt. - Người Mỹ đấy chứ. Ngốc quá. Lên làm gì? - Em lên thăm anh. - Có việc gì không? Pha thấy lạ. Anh làm như vợ chồng phải có việc gì mới gặp nhau ấy. Muôn ngồi xuống giường, lé mắt nhìn vợ từ đầu đến chân. Luồng mắt sắc lạnh như mũi dao gí trên người Pha. Tự nhiên, Pha bật ho. Muôn dỗ dỗ điếu thuốc xuống bàn một lúc lâu, liếm môi, hỏi vợ bằng giọng nhẹ hơn: - Ho từ bao giờ? - Từ ngày mẹ chết. - Hừ, chết thế nào? Pha tấm tức kể, kể mãi. Nước mắt ứa dần mờ mắt, đọng đầy mí. Rồi Pha bật khóc to: - Về làng thôi... anh ạ. Bà con dè bỉu... em khổ lắm. Lính đồn suýt hiếp... mấy lần... làng mất tên, hết người... em không sống được... Muôn ngây người. Mặt y đờ đẫn. Núm yết hầu chạy lên chạy xuống trên cổ y. Nước mắt Pha rót vào lòng y từng giọt nóng, làm tan một cái gì lạnh lắm, cứng lắm. Y chống cắm ngồi nghe, nuốt khan nước bọt thế mãi, buồn rười rượi. - Anh Muôn nghe em, về làng đi. Không sống ở đây được. Bố em hiền lành thế mà đứa nào nó giết. Bặc hà kin hủa măn! https://thuviensach.vn Nghe câu rủa độc, Muôn xanh mặt, đánh rơi cái roi da cầm tay. Y cúi mặt hối hả: - Bận việc gấp tí. Đi đã. Y vớ cái chai rượu ở chân giường, tu một hơi. Da mặt đang tái dần dần đỏ lên. Y quất roi da vào ống quần, ra cửa. - Anh Muôn! Y không quay lại, cũng không ngoảnh mặt lại. Pha tưởng mình điên. Chung quanh tối sẫm, xoay tròn. Pha đâm bổ ra sân. Về, về thôi, ở đây làm gì? Pha chạy mấy bước, dừng lại. Pha thấy rõ anh Văn Thon đứng trước mặt mình, mắt long lanh, đếm từng tiếng rành rọt: "Chị không muốn trả thù cho cụ Thít La nữa à!". Pha còn phải điều tra cho bộ đội đánh đồn cơ mà. Hai chân Pha mềm nhũn. Pha ho rũ một hồi. Chiều hôm ấy gió lên mạnh. Pha ra phố Pà Thạc, vào cửa hiệu của vợ lão tỉnh trưởng, cởi cái nhẫn cuối cùng bán lấy trăm bạc để đi chợ. Ngày trước bố bẫy được voi, mua nhẫn ấy cho mẹ mất trăm tám. Con gái lão tỉnh trưởng đi khạng nạng, Pha đoán nó chửa hoang với quan đồn. Lại không đẻ ra đứa mũi lõ tóc quăn thì chớ kể! Pha mát ruột chỉ được một lúc. Về đồn, Pha chen với bọn gái đĩ trong bếp, băm cá trê sống làm lạp. Pha nhớ khi ở nhà, Muôn thích nhất món lạp cá trê sống. Một con đĩ tắm truồng ngay cạnh bếp bỗng nói bô bô rằng thàn Muôn nợ nó hai chục một đêm chơi chưa trả tiền. Mấy đứa khác nhao nhao: thàn Muôn còn dồn tiền cưới con gái lão tỉnh trưởng, đừng hòng đòi. Pha băm lưỡi dao trên thớt mà tưởng như đang cắt ruột mình ra trăm nghìn mảnh. Tối đến, Pha vá chiếc áo rách cho chồng bên mâm rượu bày sẵn. Pha muốn khấn Phật giúp mình, mà không biết khấn thế nào. Con gái không đi https://thuviensach.vn tu, không biết kinh Phật. Pha chỉ biết Nang Tholani là bà chúa ở dưới đất. Từ bé, mỗi lần hắt nước sôi xuống đất, Pha vẫn nhớ gọi Nang Tholani xua tà ma ám chồng, dắt dẫn chồng về với mình. Không được thế, thì cũng xui anh nói hết bí mật, để Pha giúp bộ đội đánh đồn, cướp chồng về ở với mình, không theo Pháp nữa. Gió hú dài từng hồi bên ngoài, rung cửa lạch cạch, khiến Pha cứ giật mình tưởng chồng gọi cửa, đứng lên ngồi xuống mấy lần. Kẻng đổi gác đánh đến hai lượt, Muôn mới về. Y ném roi da xuống giường, lè nhè cái giọng bứ rượu: - Tưởng cô xéo rồi. Được, muốn ở thì ở. Có điều đừng vướng chân tôi. Y rót rượu uống liền liền. Mặt đỏ bóng, nhây nhớp mồ hôi như cái chum sành bôi mỡ. Y ngật ngưỡng kéo vợ vào lòng, luồn tay nắn ngực. Pha giằng ra: - Việc gì bận lắm thế anh? - Quân nó ùn đến như rắc đỗ. Hạch đủ điều. Quan Mỹ cũng đến. Mẹ kiếp chứ, nó xem chúng ông bé hơn cái lông chân nó! - Họ ở luôn đây à? - Không, ở bốn hôm đủ chết mẹ người ta... Hỏi làm gì? - Thế thôi... Muôn lừ mắt. Pha luống cuống ngó nơi khác, chợt thấy cái roi da dính nước đen, hình như máu. Pha hỏi, mắt vẫn nhìn dấu máu: - Chúng nó hoạnh thế nào được anh? https://thuviensach.vn - Đừng nói nữa, ông điên tiết lên rồi. Quân nó bị đánh mìn suốt dọc đường từ nước Việt lên, kéo đến đây bắt đền chúng ông hay sao chứ... Hừ, cũng gọi là đội quân nhà vua, quân đội quốc gia đấy! (Muôn gỡ cái huy hiệu đồng có mạ chữ koong thặp hèng xạt Lào (5)ném xuống bàn). Những lo hầu chúng nó đủ nhược xác. Trên đầu đội quan Pháp, trên nữa cõng quan Mỹ. Pháp chỉ huy, Mỹ trả tiền, các ông lớn ở Viêng Chăn chỉ phải đeo lon đi ăn tiệc thôi. ----- (5) Quân đội quốc gia Lào. - Thế còn độc lập quái gì hở anh? Muôn húp một thìa lạp, lại uống. Mặt hắn không đỏ nữa, mà tái dần đi. Hắn say đến cái độ mở mắt nói mê. Hắn giơ tay chỉ mặt Pha, ngón tay giật giật: - Mày lại một ruộc với lão già... hè, ông cho chết. Quân đến rồi quân đi. Chúng ông không đi, chúng ông giữ đồn đánh nhau với người rừng, với chúng mày. Ông thịt hết chúng mày rồi ông mới chết. Đằng nào ông cũng chịu tiếng làm phản rồi. Hè... Pha nghe chồng đổi giọng đột ngột mà sợ run. Muôn vẫn nói: - Lão già bố mày gân mãi, gân mãi. Lão tát tao một cái. Tay lão đập búa, cứng thật. Tay tao cũng không mềm. Bóp cổ... tao bóp cổ thế này này, trông nhé. (Muôn duỗi chân trên ghế, đưa hai bàn tay chít lấy bắp chân, lắc lắc). Ra tao khỏe hơn. Giá lão chịu khai thì chả sao, đằng này cứ rủa sả, mắng xơi xơi. Muốn ngoẻo thì ông giúp cả hai tay... Ai đánh một nhát búa vào gáy Pha. Pha lắp bắp: - Anh... anh giết bố à? https://thuviensach.vn - Cọp cắn nhau ắt một con chết. Để lão sống, lão cũng chẳng tha tao. Tao bị giang mai, mà tao chưa thích chết. Con gái còn chửa được với tao mà. Mày xem con bé kia chưa? Kháu đấy chứ? Ngọn đèn nổ bung trước mắt Pha, rắc lửa bay lốm đốm. Khuôn mặt Muôn dài vọt ra, chạm đất. Pha từ từ ngồi xuống đất, tựa lưng vào tường, lịm đi. Tiếng Muôn vẫn léo nhéo, mỗi lúc một xa. Nửa đêm, Pha tỉnh dậy. Ngực Pha đau tức không thở được, như bị thân cây đổ đè ngang. Pha cựa mình, nhận ra một cánh tay nào quàng lên ngực. Hơi thở nồng, hôi ngậy phì vào tai. Pha nằm với ai? Ở đâu? Ý nghĩ bay loạn trong óc như đàn muỗi. Mỗi lúc lâu, Pha nhớ ra hết câu chuyện hôm qua. Pha bật người nhảy xuống đất, nhặt váy mặc vào người. Cái áo lụa bị xé toang trước ngực, hai vạt treo lòng thòng. Pha đứng im trong bóng tối, thở gấp dần, dần nóng dần như thỏi sắt nung trong lò rèn. Lò rèn của bố... Này đây bố Pha đập đe chí chát, anh Pha thổi bễ. Mẹ Pha đi cấy về, xách theo một giỏ xoài. Pha ném cho anh quả chín nhất, nó rơi tõm vào lò than, bố gắt um. Cả nhà cười. Rồi bố ngồi xếp bằng tròn, đánh đàn khoỏng vông. Hai cái vồ con đầu cắm hai khoanh da voi vung tít trên hàng đĩa đồng. Mẹ tập cho Pha múa điệu Lao phen, nắm hai tay Pha đưa rà sát đất, uốn lên trời... Pha thấy một hàng mả mới. Mả chen chỗ nhau ở góc rừng phía đông. Dân làng đi dần ra nằm góc rừng phía đông, vừa đi vừa thổ ra máu ồng ộc. Pha ngủ với thằng giang mai trên đồn, bên cạnh cái roi da dính máu. Hắn bóp cổ thế này này, thế này này... bóp cổ bố... hai bàn tay quều quào thít ngang cổ, lắc lắc... Pha thở hổn hển, người nóng bỏng. Không biết Pha đứng như thế bao lâu. https://thuviensach.vn Đột ngột như ống thuốc súng phụt lửa trong hội pháo hoa, Pha chồm lên. Con dao nằm trong ngăn bàn, Pha còn nhớ rõ nó nằm chĩa mũi nhọn ra ngoài. Pha lùa tay tìm trong ngăn kéo, nghĩ rất nhanh đến điệu bộ của bố khi kể chuyện săn nai: "Đâm vào tim, vặn ngang lưỡi dao, ngoáy một cái mạnh cho máu phọt ra mới chóng chết". Ngăn kéo rỗng không. Chắc nó giấu con dao. Chân Pha vấp chiếc ghế đẩu. Pha cúi xuống túm hai chân ghế, bước đến cạnh giường, vung ghế lên cao, nện xuống. Sầm! Chiếc ghế nảy bật trên cái gì mềm mềm, Pha quật lần nữa, lần nữa. Hình như có tiếng ặc. Quật lần nữa, tiếng ặc đứt. Pha bổ nhào ra cửa. Gió đêm đẩy Pha bật lùi, loạng choạng xéo trên bóng mình. Tên lính gác cổng đồn thét: "Ách! Ách!". Tiếng chân cứ sấn đến. Hắn hoảng, đưa súng lên, lại hạ xuống. Hắn cười hềnh hệch: - Phúc bảy mươi đời nhà mày! Câm à? Người đàn bà dừng một loáng trong khung sáng, rồi đi qua cổng. Hắn gọi giật: "Ỉa xa xa đấy!". Ánh đèn soi với theo bóng người mặc váy đỏ màu lửa, áo rách hở ngực, tóc xõa tung trước gió, giống như ngọn đuốc cháy phần phật bốc một luồng khói đen đang chạy thuốn vào trong đêm. https://thuviensach.vn TRƯỚC GIỜ NỔ SÚNG Lê Khâm www.dtv-ebook.com Chương 4 Dân làng Na Phô trong khu căn cứ du kích thường chèo thuyền đánh cá dọc sông Xê Ban. Hôm nào hiếm cá phải đi xa, đến một chỗ dốc mòn từ trên rừng xuống bến, họ nhìn nhau hất hàm: "Xẩm nắc ngan" (cơ quan). Chỉ biết thế, chứ cơ quan gì không rõ. Lắng tai nghe, có tiếng máy kin kít, xoèn xoẹt, có cả tiếng gì như tiếng ô tô kêu rù rù. Càng biết nhiều càng phải giữ miệng, nó ngứa ngáy khó chịu lắm, nên không ai muốn hỏi thêm, thấy thêm cái cơ quan ấy. Quãng bờ sông ấy rậm và vắng. Rừng vầu dài hơn chục cây số, đan ngọn cong vào nhau chằng chịt thành vô vàn cái cổng chào. Trần lá bịt kín trời, nhưng dưới đất quang quẻ dễ đi. Ủy ban kháng chiến mặt trận Tây Nam đóng tại đây. Ban chỉ huy Quân tình nguyện cũng ở gần bên. Dưới vòm lá xanh, bộ óc của mặt trận Tây Nam ngày đêm làm việc. Trong một cái lán nhỏ và cao lợp tranh, có hai người ngồi đối mặt cúi xuống tấm bản đồ trải trên bàn tre. Họ mặc giống nhau: phạ xà lùng (1)xanh đỏ, sơ mi nâu. Một người dong dỏng cao, lưng hơi còng, râu lốm đốm bạc. Người kia béo lùn, tóc húi cua trắng gáy. Họ nói tiếng Lào, trầm ngâm như đang đánh cờ. ----- (1) Loại quần một ống của đàn ông. - Cộng thử xem bao nhiêu mừn gạo? - Chín trăm mừn. Chưa đến mười một tấn. https://thuviensach.vn - Còn bao nhiêu thuyền chưa về nhỉ? - Tám chiếc. May lắm được ba tấn. Sợ không được. - Chết thật! Thông Phun gãi mớ râu nhọn, cứng. Ông chủ tịch Ủy ban kháng chiến có dáng dấp một nhà triết học. Nụ cười hiền, cử chỉ đắn đo, kiểu đi vắt tay nom ra người lận đận. Trái lại, trung đoàn trưởng Tuyên quen nói nhanh, đi vội, cười to, đứng nói trước bộ đội thì cứ mỗi câu kèm một tiếng khịt mũi. Cán bộ chung quanh thường gọi đùa đồng chí trung đoàn trưởng kiêm bí thư Đảng ủy Quân tình nguyện là "ông xã đội". "Ông xã đội" đang nhăn nhó: - Kiếm đâu ra sáu tấn gạo nữa bây giờ? - Có thể rút bớt khẩu phần cơ quan... - Bốn lạng một ngày, rút xuống ba... không ăn thua. Hay chúng mình nhịn quách vài tháng cơm? - Làm tội anh đi! Người ta lo cuống lên lại còn giỡn. Tôi gầy ăn hết mấy. Béo như anh, nhịn thừa khối gạo. Trung đoàn trưởng Tuyên cười phì phì híp mắt, cái cổ ngắn lắc lư. Tếu cho vui, chứ anh lo không kém Thông Phun. Trung đoàn 217 đang hành quân trên đất Lào. Những dấu mũi tên đỏ trên bản đồ cứ nhích dần về phía sông Xê Ban, mà gạo chiến dịch chưa kiếm đủ. Hai đại đội Itxala, một đại đội Tình nguyện đang tỏa đi mua thóc, giã gạo, tải về mặt trận bộ. Ngay trước lán, hai con voi lách qua giàn lá vầu như tàu thủy rẽ nước, trên bành chất ngập những giỏ tre lót lá mạy cung to bằng cái quạt. Rồi một https://thuviensach.vn đàn trâu mộng bám nhau kéo xe quạt sồn sột diễu qua. Rồi tiếp đến bầy ngựa thồ lùn tè, mỗi con cõng hai bao tải trĩu lưng... Gạo! Rất nhiều gạo kìn kìn đổ về mặt trận bộ, như những dòng thác trắng chảy ngầm dưới lá xanh, từ các làng tuôn về đây. Vẫn chưa đủ. Tuyên quay lại gọi tham mưu trưởng Đặng đang nằm trên cái võng treo giữa hai cột lán, tờ báo che lấp nửa người: - Này Đặng, thiếu gạo to đấy. Dậy! Đặng buông tờ báo, ngáp dài: - Các ông nói tiếng Lào, tôi hiểu gì mà bàn góp... Gạo thiếu thế nào? - Ban cung cấp không báo cáo với cậu à? - Báo gì, có mà báo hại báo đời. Chỉ thấy mặt ông cung cấp nhăn như bị. Lần này hết khoe tài cơm áo gạo tiền nhé. Cứ nói đến "tham mưu chỉ đạo hậu cần" là cu cậu lu loa kêu bị động! Tuyên cau mày, máy môi định nói gì, lại thôi. Thông Phun mỉm cười kín đáo. Anh không nói tiếng Việt, nhưng nghe hiểu cả, đọc cũng thạo. Đặng mới ở Việt Nam lên, đã hai lần cãi giằng co với Tuyên trước mặt anh vì ngỡ rằng anh không biết tiếng Việt. Đồng chí mật mã lẳng lặng đến cạnh bàn, trao cho Thông Phun hai mảnh giấy. Anh đọc lướt qua mảnh đầu, trên mặt thoáng một nét buồn: - Đội trinh sát chúng tôi lại hy sinh hai người. Vào đồn vấp mìn. Một trung đội trưởng bị thương nặng, e khó sống. Tuyên gõ gõ ngón tay trên bàn. Anh biết Thông Phun đau đớn lắm. Lần thứ ba rồi, đội trinh sát Itxala mất người. Họ gan góc, bình tĩnh, nhưng thiếu kỹ thuật vào đồn. Đội trưởng Văn Thon đi với đội chuẩn chiến 3 của https://thuviensach.vn Lương để rút kinh nghiệm. Nhỡ Văn Thon có làm sao thì Tuyên sẽ ân hận mãi. Nhưng Thông Phun đã đẩy sang tờ giấy thứ hai, giọng vui hẳn lên: - Điện của CC3! Kết quả tốt, rất tốt. Bức điện viết bằng tiếng Lào phiên âm ra chữ la tinh: "Thwngr kongbawnxakan xanamrroops... (2)". Tuyên đọc và dịch cho Đặng nghe: - Ở lại thêm một ngày... điều tra binh đoàn Âu Phi mới từ Sài Gòn lên... Báo cáo số năm xong... Tám ngày nữa về đây, vị chi đúng hôm trung đoàn đến. Hay lắm! Ăn khớp như máy đồng hồ! ----- (2) Thửng koong băn xa can xa nảm rốp: gửi Ban chỉ huy mặt trận. Trong cái mừng của Tuyên có lẫn ý nghĩ: "Văn Thon không hề gì". Hình như Thông Phun cũng nghĩ thế, nhưng không mừng bằng Tuyên. Đặng chen vào một câu lơ lửng: - Cái hạn tám ngày ấy, tôi quy định đấy. Phải thế mới khuýp nhau được. Tôi cũng điện hướng dẫn thêm cách điều tra Âu Phi cho Lương hôm qua. - Ờ, chu đáo đấy. Hoan hô tham mưu! Thông Phun lại gãi râu, hơi mỉm cười nhìn Đặng. Vốn trước là nhà giáo kiêm nhà thơ, Thông Phun quen nhận xét những khía tế nhị trong tính nết những người chung quanh, và đôi khi buông một câu châm biếm nhẹ nhàng. Nhưng đối với Đặng, anh chưa quen mấy nên còn dè dặt. Anh nghĩ một lúc, rồi nói ngập ngừng: - Trung đoàn dừng lại đây dăm hôm mới đủ thời gian học tập và nghỉ chân. Nhưng nếu có thể rút ngắn đi một hôm chẳng hạn... chỉ sợ anh em https://thuviensach.vn mệt... - Đúng, phải đánh nhanh. Phải rồi! Tuyên vơ bút chì, phác vội một con toán. Anh tươi hẳn lên: - Đánh nhanh sẽ giải quyết được vấn đề gạo. Anh nói đúng. Có lẽ ta chỉ giữ trung đoàn lại đây hai ngày là đủ. Anh ở nhà chạy gạo, tôi đi hỏa tốc đón bộ đội cách đây năm ngày đường để nắm tình hình đơn vị, tổ chức học tập các chính sách luôn dọc đường, bàn luôn kế hoạch đánh Pà Thạc với cán bộ. Về đến đây là mọi việc đã xong một nửa. Vừa gặp đội CC3, nghiên cứu báo cáo số 5, phổ biến kế hoạch trong hai ngày, cho xuất quân luôn. Được không? - Bộ đội hành quân hàng tháng trời, chỉ nghỉ hai hôm. - Không sao đâu. Bảo đảm không mất sức. Đánh xong anh cho một chầu khao quân nhé! Thông Phun cười lặng lẽ, gật đầu: "Khao chứ!". Thông cảm nhau, làm việc thật là dễ. Ba năm nay công tác chung một mặt trận với Tuyên, anh quý Tuyên như bạn thân, như em ruột. Anh ngại nhất cái nghi ngờ để bụng, giữ miệng với nhau. Mà Tuyên thì bụng để ngoài da, không đồng ý cứ nói toạc ra ngay, thấy sai sót là phê bình thẳng cánh. Đôi lúc anh muốn rủ Tuyên buộc chỉ cổ tay kết làm xiều (3)với nhau, rồi lại thôi. Làm thế nó có vẻ phong kiến. Cái áo nâu với cái phạ xà lùng Tuyên đang mặc, chính là của anh cho. Anh nói giễu: "Ra ngoài nhân dân gọi là phù coong, về nhà bộ đội gọi là nai phôn, mà áo quần cứ như lá chuối khô, không trông được... Con gái Lào để ý anh lắm đấy". Tuyên cười, nhận bộ áo quần. Anh cũng thấy mình lúi xùi quá thật. ----- (3) Bạn rất thân. https://thuviensach.vn Tuyên gọi Đặng ra về. Đi mấy bước, anh quay lại hỏi Thông Phun: - Cuốn Lịch sử nước Lào anh viết đến đâu rồi? Thông Phun chỉ một ngón tay vào bụng: - Gạo! - Hừ, chạy gạo vẫn cứ viết chứ! - Sách lịch sử chưa cần gấp bằng tập báo cáo số 5. Tuyên vẫy tay: - Bảo đảm báo cáo về đúng hẹn. Anh cố viết nốt đi. Thi đua nhé? - Đồng ý. Tôi thêm một chương, hôm nào về anh xem. Lán của Tuyên cách độ nửa cây số. Cũng một kiểu lán vầu lợp tranh, chỉ khác là sàn nằm cao quá tầm tay với, sát vào mái nhà. Dựng lán như thế được lợi là họp hành bên dưới sàn không phải cúi đầu, lại đúng với cái thuyết của đồng chí quân y trưởng cho rằng muỗi anôphen không bay cao quá mặt đất một thước rưỡi. Qua thực tế, muỗi vẫn bay lên đốt Tuyên đến sưng người, nhưng cái lợi thứ nhất quả là có thực. Tuyên xếp giấy tờ quần áo vào cái phạ phe, ướm thử ngang lưng. Đồng chí cần vụ quen tính Tuyên, chỉ hỏi: - Đi mấy ngày ạ? - Mươi hôm. Cậu mời hộ Thường vụ Đảng ủy họp ngay. Khoảng một giờ, mời các trưởng ban đến hội ý. Đặng vơ tờ báo, bỏ đi, lẩm bẩm mấy câu về những ông chỉ huy làm việc không có giờ giấc. Ở phòng tham mưu trên khu đừng hòng gọi cán bộ https://thuviensach.vn vào giờ trưa này! Một nỗi bực khác là mỗi lần Đảng ủy họp, anh phải đi vắng, nhường lán cho Tuyên. Trong Đảng ủy có hai tiểu đoàn phó, một đại đội trưởng. Còn anh, tiểu đoàn trưởng lâu năm, làm tham mưu trưởng mặt trận như cấp trung đoàn phó, tuổi Đảng không kém ai, lại nằm ngoài Đảng ủy mặt trận! Lâu lâu ý nghĩ khó chịu này một lần quay về, day dứt Đặng, khiến anh đâm ra bẳn tính mất từ một buổi đến vài ngày, rồi khuấy đi. Đặng đi sang lán điện đài, trèo lên sạp đọc nốt tờ tạp chí Thời mới. Tuyên xuống bếp ăn quàng mấy bát cơm nguội với mắm pa đẹc. Hai lạng một bữa, sao cơm có vẻ hơi nhiều. Anh chợt nhớ ra mỗi lần ăn chung với cơ quan thì phần cơm chia còn đúng suất, nhưng khi anh đi đâu về ăn sau thì cơm được những ba bát. Phải hỏi lại anh em, bảo họ bỏ cái lối tây vị ấy đi... - Anh ạ! Tuyên quay lại. Cô y tá Soan đứng sau lưng anh, mỉm cười. Soan mặc váy Lào đen sơ mi đàn ông, xách một nải chuối xanh. Tóc buộc túm đuôi chồn sau gáy bằng mẩu vải quân trang cũ. Đôi mắt tròn, to, hơi xa nhau như mắt búp bê, cứ nhìn anh trân trân. Tuyên luống cuống đánh rơi một chiếc đũa, đưa tay quệt mồm: - Soan đi đâu về đấy? - Em đón thương binh, đón hụt anh ạ. Ai lại chở đến nửa đường, anh ta đùng đùng xách ba lô trở về đơn vị, không can được. Mang cho các anh nải chuối nấu canh. Tuyên với bi đông rót nước uống. Anh lại bình tĩnh. Anh đưa Soan lên nhà, mời Soan ngồi xuống võng. Dây võng đứt đánh sựt, thả Soan ngồi xuống đất. Soan cười phá lên. Tuyên nóng bừng cả mặt mũi chân tay, mắng thầm mình không tiếc lời. - Tại em nặng cân đấy... Đội anh Lương bao giờ về hở anh? https://thuviensach.vn - Sắp thôi. Độ mươi hôm. Kết quả tốt lắm. Chúng tôi định tuyên dương toàn mặt trận đấy. Mắt Soan lấm tấm những tia vàng. Soan cười ngượng nghịu: - Anh... anh Khiêm thế nào chả biết... vâng, chả dạo trước anh ấy bị thương chữa ở bệnh xá, chưa khỏi đã bỏ về bộ đội mà. - Các tướng ấy vẫn thế. Khiêm hăng lắm, vào đồn như đi chợ. Chỉ phải cái hơi tếu... Bên tai Tuyên có ai cứ hỏi ghẹo: "Thế nào? Nói đi chứ!". Nhưng anh vẫn nhìn Soan, kể chuyện Khiêm, và nghĩ đến cái câu không chịu ra khỏi miệng mình. Các Đảng ủy viên lục tục đến. Soan chào, ra về. Một đồng chí ngó Tuyên cười mủm mỉm. Tuyên chột dạ: "Chúng nó biết!". Anh ngồi vào bàn, lật sổ tay, nói một mạch không lấy hơi: - Mời các đồng chí vào. Công việc khẩn trương đấy. Tôi xin báo cáo kết quả cuộc thảo luận với Ủy ban kháng chiến về kế hoạch mở chiến dịch Pà Thạc... Dưới bến sông vọng lên tiếng cười lanh lảnh. Tuyên nghĩ vội: "Soan đi thuyền, mà sông nhiều thác dữ...". Anh vẫn tiếp tục báo cáo đều giọng. Nghe Đặng thì thào sau lưng: "Soan bột... cũng sắp sắp...". Tuyên vụt đỏ tai, ấp úng mất vài giây. *** Một đàn voi nào đông lắm đang tập đi đều trên hai bờ sông Xêban. Từ sớm tinh mơ đến tối, đến khuya, tiếng bình bịch cứ rền chuyển đất, từ làng này vẳng sang làng kia như gọi nhau, thách nhau. Thỉnh thoảng trong một góc rừng vắng cũng dội lên tiếng ục ịch lẻ loi. Tất cả khu du kích đang giã https://thuviensach.vn thóc làm gạo nuôi chiến dịch. Bất cứ một anh bộ đội Itxala hay Tình nguyện nào lật ngửa hai bàn tay ra cũng thấy da tay đỏ hỏn, phồng rộp từng mảng còn mọng nước hay đã giập rát buốt. Chiếc thuyền độc mộc của Tuyên đi men bờ sông lựa theo dòng nước ngược mà lên phía bắc. Suốt một ngày, Tuyên nghe không dứt tiếng giã gạo. Tim anh cũng rào lên theo nhịp chày chắc nịch ấy. Khu du kích hồi đầu năm bị đốt nặng. Ba tiểu đoàn địch bám đuôi nhau xuyên qua vùng làng kháng chiến như con rắn lửa, để lại sau lưng một vệt cháy đen ngoằn ngoèo. Chúng đốt làng, đốt lúa, bắn trâu, bắn voi, rất đều đặn chi li, không bỏ sót thứ gì dùng được trên đường càn quét. Nhưng đến nay, thóc nằm trong rừng lại tuôn về làng, trấu rắc ngập các lối ngõ, gạo đè nặng lưng voi và lòng thuyền trẩy về mặt trận bộ. Tuyên nhớ lại một đoạn tài liệu của địch hướng dẫn cho các sĩ quan mới đến Đông Dương. Tác giả nhận định rằng người Lào là giống lười số một trên thế giới: "Thật vậy, họ không sống trong hiện tại mà chỉ kéo dài mãi một cái quá khứ nhẫn nhục, lười biếng, vô lo. Nước Lào đẹp và thơ mộng, nhưng dân tộc Lào đang chết dần chết mòn trong cơn mê gật gà, với nụ cười trên môi". Nghe dịch xong, Tuyên túm cuốn sách định xé. Xúc phạm đến một người hay bôi nhọ một phong trào còn dễ hiểu. Chúng lại cả gan nhổ nước bọt vào cả một dân tộc! Hôm nay hơn bao giờ hết, Tuyên hiểu được sức mạnh của nhân dân Lào. Người Lào hồn nhiên, vui tính, trong sáng như nước suối, ghét yêu minh bạch như muối với đường. Họ làm việc không ngớt tay từ gà gáy đến khi chim khăng khắc kêu gần nhau báo nửa đêm, nhưng vẫn hát vẫn cười cho khuây nhọc. Đừng nghe tiếng hát trên đồng, tiếng cười trong làng mà vội tưởng rằng người Lào lười biếng hay nhẫn nhục. Khờ dại bao nhiêu https://thuviensach.vn những kẻ chỉ thấy hoa đào nở trên miệng núi lửa mà quên sức nóng ghê gớm ún trong lòng núi! Tuyên thông cảm sâu sắc với Thông Phun đang chong đèn đến sáng viết cuốn "Lịch sử nước Lào", giữa một núi công việc hàng ngày. Lịch sử nước Lào bị bôi nhọ quá nhiều rồi. Người ta nói xấu dân tộc Lào nhiều quá rồi. Cả đến bọn người Lào mang Tổ quốc đi bán rong cho Pháp, Nhật, Mỹ, cũng rập một giọng chửi lại cha ông. Thông Phun thú thực rằng nhiều lúc anh viết mà nổi căm giận đến run tay. Và anh vừa tức cười vừa đau xót khi đọc báo chí từ Viêng Chăn đưa lọt về, hay khi xem thư bạn cũ gửi thăm anh, hỏi anh về những vấn đề sinh tử của dân tộc Lào. Những người bạn trí thức ấy yêu nước nhưng không hiểu nhân dân. Họ xanh mặt trước xe tăng Pháp và lóa mắt trước đôla Mỹ. Thông Phun viết thư khuyên họ: "Chỉ cần ra ở khu du kích ba ngày, ông sẽ tìm thấy sự thật". Có đôi người ra, rồi ở lại luôn với Itxala. Họ đã tìm thấy sự thật. Trong những đêm hội làng, các anh các chị mỏ lâm (4))đứng trên bục, múa tròn hai bàn tay kẹp nến, hát lên lời ca ngợi nhân dân Lào đã dựng nước và giữ nước: ----- (4) Người hát những bài con lâm. Trên nước Triệu Voi Nước Triệu Ruộng, nước Triệu Vựa thóc Có thần Rắn Nạc phù hộ Người ta bắn tên thuốc độc Múa giáo tẩm thuốc độc https://thuviensach.vn Voi xóc ngà vào bụng voi Xác người dựng thành lũy cao Đánh lui kẻ thù, Xác quân cướp nước làm mồi cho cá sấu Xác quân bán nước làm mồi cho quạ... Tiếng hát hòa theo tiếng súng trong cuộc kháng chiến Lào. Và hôm nay, tiếng giã gạo thình thình đối đáp nhau giữa các làng trong khu du kích cứ dội hoài trong ngực Tuyên như hồi trống thúc tiến quân không dứt. Anh không quen nói ra những tình cảm lớn, những xúc cảm kỳ diệu chỉ thoáng qua vài phút mà quyết định cả một đời người, nhưng anh biết rằng suốt đời anh sẽ không quên được cái kỷ niệm phơi phới, ngây ngất, rất cao và rất đẹp của chuyến đi thuyền trên sông Xê Ban này. Hai bên bờ sông, rừng ngửa lá đón nắng trưa lấp lánh như hai con trăn nằm song song phơi vẩy. Tiếng ò ò đến gần. Thác Cổ Cò. Một cái cổ đã nuốt nhiều thuyền gạo muối của bộ đội. Đồng chí trung đội trưởng Lào ngồi vắt vẻo sau đuôi thuyền ngừng tay chèo, lên tiếng: - Anh đổi chỗ cho tôi. Tôi nhớ lạch. Nước gầm giữa thác. Nước ôm tròn những tảng đá gần bờ, như lớp cùi nhãn trong veo bọc lấy hạt. Chiếc thuyền độc mộc nhảy trên sóng, hút vào đá, chúi xuống tợp một ngụm nước, chồm ngược lên suýt hắt Tuyên xuống sông. Vượt cái thác hình chữ chi dài ba chục thước mất hơn một giờ. Cả hai người ướt sũng nước sông và mồ hôi. Anh trung đội trưởng Lào nheo đôi mắt xếch, cười: https://thuviensach.vn - Chưa nguy hiểm bằng sông Nậm Đăm đâu. Tôi vượt thác sông Nậm Đăm từ bé, thuyền cứ dựng đứng thế này. - Đồng chí quê ở đâu? - Làng Phi Lạt. Bố mẹ và em gái tôi ở đấy. Tuyên nhớ ngay đến cái tên Phi Lạt trong các báo cáo của CC3. - Bố đồng chí tên là gì? - Thít La. Ông cụ rèn súng kíp nổi tiếng. Ba năm nay tôi đứt tin, nhưng chắc nhà tôi không theo Pháp đâu. - Đúng thế! - Ồ, anh biết tin gia đình tôi hở? Biết rõ không anh? - À, là tôi đoán thôi... Tuyên không nhìn đôi mắt xếch lấp láy vui. Anh nhớ rất rõ đoạn báo cáo của Lương về cơ sở Itxala làng Phi Lạt. Bức điện gần đây ghi vắn tắt: "Cụ Thít La bị giết, Pha ho lao, Muôn vẫn ở đồn". Một cái gì nhói trong ngực anh. Phải giữ bí mật hướng chiến dịch, không được nói! Con thuyền lại men theo nước ngược đi lên phía Bắc. Bên làng Naphô ở mé bên kia. Tiếng rình rình cối chày quen tai. Một ông cụ đeo súng kíp đứng bên bờ khum tay che mắt, gọi với sang: - Vào đây kiểm soát đã! Thuyền cập bến, ông cụ nhận ra anh cán bộ Lào: - Anh Pheng đấy hả? Còn anh kia? https://thuviensach.vn - Bộ đội Việt. Ông cụ chạy xổ đến. Vỏ dao đeo lưng đập vào báng súng lách cách. - Ở cơ quan phải không? - Phải. Cụ quay ra sau, vành tay lên miệng gọi tướng: - Mẹ nó ơi, mang xuống. Nhanh! Bà cụ tất tưởi chạy xuống dốc, tay kéo lê một con cá to. Cô con gái chạy theo sau, vượt lên trước. Cả ba người đều có vẻ uất. Ông cụ nói trước, giọng sừng sộ: - Con nghĩ xem, thế này còn ra cái gì! Hôm qua con bé Soan đi lấy thương binh tạt vào làng. Mẹ nó đang ốm (cụ gí ngón tay vào vai bà lão) nhức đầu tưởng chết, người sốt như rừng cháy... - Cụ đừng nóng, đừng to tiếng. Đây là ông... Ông cụ gạt lời Pheng, càng gắt to với Tuyên: - Con tính, nó cho uống thuốc, nấu lá xông cho mẹ nó, vừa chín nồi cơm đã khỏi. Rồi nó lẻn đi lúc nào bố không biết. Nó muốn để tiếng cho bố mẹ là người ăn ở bạc, vỗ ơn hay sao chứ? Hử? Sao nó lại không lấy cá? Hử? - Mà nó không chịu ăn cơm của mẹ. Nó sợ cơm mẹ là sạn là sỏi... - Em mới đi tìm chỉ trắng về buộc tay cho chị ấy, nháy một cái chị ấy biến đi đâu rồi. Người cứ như ma... https://thuviensach.vn Láo nháo, líu tíu, rối tinh lên một lúc, rồi con cá nằm gọn trong lòng thuyền, và cả gia đình kia lại trèo lên dốc. Cô con gái cười khi khí, ông cụ xoa tay hể hả, bà mẹ đi vài bước lại xì mũi. Tuyên và Pheng nhìn con cá dài ngót thước tây, nhìn nhau, cùng phì cười. Họ đẩy thuyền ra. - Chúng mình ăn thôi, Pheng ạ. - Anh bảo chị Soan người ta cho thì phải nhận, không họ oán. Chị Soan tốt lắm. Tôi ốm về nằm bệnh xá năm hôm, chị ta cứ thức đêm ngồi đầu giường... Pheng ngừng tay chèo, thẫn thờ tiếp: - Người lại đẹp nữa. Tôi cứ muốn ngắm mãi thôi. Tuyên thích cái lối nói bộc trực của người Lào về tình yêu và phụ nữ. Từ mười sáu mười bảy tuổi, trai gái đi hội đã buông lời trêu ghẹo nhau, tán tỉnh nhau tự nhiên. Nhưng muốn vác gối vác chiếu đến ở nhà vợ không phải dễ. Được để ý nhất là anh bộ đội Itxala, anh du kích. Rồi đến các anh thanh niên khỏe, nhộn, bắn giỏi, săn voi rừng tài, cày bừa xốc vác... Tuyên đùa một câu: - Anh thích lấy xảo Soan không? - Thích chứ. Nhưng đợi độc lập đã. Đánh thắng rồi, cô ấy chưa lấy ai thì tôi đến hỏi. Tuyên mỉm cười, nghĩ thầm: "Giá mình bạo như Pheng...". Tuyên nhẩm lại cái câu rất đơn giản mà rất khó nói với Soan. Ba mươi tuổi đầu, anh vẫn không kịp lo đến vợ con. Từ dạo vượt ngục Sơn La, hoạt động Việt Minh bí mật, qua kháng chiến đến nay vừa tròn mười một năm, anh chưa yêu ai, và hình như cũng chưa ai yêu anh. Anh có cảm tình với "giới phụ nữ nói chung", thấy mỗi cô gái thoáng qua đều mang đến cho anh https://thuviensach.vn một chút gì tươi mát, êm dịu trong mười một năm căng thẳng liên miên ấy. Hết chiến dịch đến chỉnh huấn, xong chỉnh huấn đến luyện quân, qua luyện quân lại đến chiến dịch mới, bao giờ cũng có yêu cầu "tạm gác việc riêng, tập trung tư tưởng". Đối với yêu cầu ấy anh luôn gương mẫu, quá gương mẫu là khác. Anh em chung quanh lại đoán chệch. Họ kháo nhau: "Trung đoàn trưởng, bí thư Đảng ủy, hai huân chương, còn trẻ, nổi tiếng, tương lai sáng rực như đèn pha ô tô nhé... ông Tuyên phải lấy cán bộ tỉnh trở lên mới xứng. Kén là đúng!". Các cô gái chừng cũng nghĩ thế. Họ hình dung dạng cán bộ như Tuyên là một loại người riêng biệt, đúc bằng thép, tim không bao giờ đập nhanh hay chậm khác mức bình thường, miệng chỉ mở ra để nói chuyện chính trị hay hạ mệnh lệnh tác chiến, cả đến một nụ cười cũng có sắp đặt từ trước. Bởi vậy, đối với Tuyên họ chỉ mến và phục chứ không yêu. Trong tình yêu của người phụ nữ thường pha lẫn rất nhiều tình thương mà ở Tuyên họ không tìm ra cái gì để thương cả. Khúc sông này vắng lặng. Tuyên chèo đều tay như cái máy. Đi thuyền trên sông êm, hồn người hay trải rộng theo dòng nước. Tuyên lại nghĩ đến Soan. Anh nao nao, nửa vui nửa buồn. Anh quen bố Soan từ đầu kháng chiến. Một hôm hành quân qua gần nhà, cụ quản lý cố nèo anh tạt vào chơi. Soan đi học về, vai gánh một gánh lá ủ phân chuồng, cuốn vở và con khăng cầm tay. Soan chào lí nhí: "Chú ạ!". Tối hôm ấy đội thiếu nhi không họp, Soan ngồi nghe chú kể chuyện đánh Tây. Đánh nghê quá. Soan bíu tay chú, mồm tròn chữ O mắt dựng chữ I, nghe như nuốt từng câu, hỏi dồn hỏi dập: - Thế nó được hay ta được hở chú? - Thế chú không sợ hở chú? https://thuviensach.vn Cụ quản lý theo đơn vị lên Lào. Bẵng đi mấy năm, Soan bỗng lù lù cõng ba lô bước vào mặt trận bộ, chìa ra cái chứng minh thư ghi chức vụ y tá, cấp tiểu đội phó. Ông cụ đeo kính đọc giấy, lại gỡ kính ra nhìn con, buột mồm: "Đồng chí... mày nhớn thế kia à?". Ít lâu sau, cụ được giải ngũ về làm chủ tịch xã. Cụ dặn Soan: - Tao gửi mày cho anh Tuyên đấy. Anh ấy vào bậc cha chú, bảo mày phải nghe. Muốn tính đường chồng con cũng phải "thông qua" anh ấy, kẻo rồi đi một về ba là tao không tán thành. Soan đang khóc thút thít cũng bật cười, nguây nguẩy: - Ứ ừ, con chả đâu. - Chả với nem gì? Anh Tuyên còn sáng suốt hơn bố mày... - Là con chả lấy chồng đâu. Con đợi độc lập cơ! Trước khi Soan đến mặt trận bộ, Tuyên có một cái thú riêng. Cách cơ quan của anh hai cây số có một ngã tư. Rẽ bên trái là vào bệnh xá, rẽ bên phải là vào xưởng sửa chữa vũ khí. Đi công tác về, Tuyên thường rẽ sang phải. Anh nghiện cái mùi dầu cháy hăng nồng, tiếng giũa sắt rin rít, ánh lửa máy mài xòe như pháo hoa cải. Bước vào xưởng, tay anh bắt đầu ngứa. Anh lân la hỏi chuyện, rồi vớ cái đục, đục luôn một cái cần bật lựu đạn trên mẩu tôn thừa, nhát đục cắn nhau liền như giập máy. Có khi say việc, anh ở mãi đến tối để cãi nhau với anh em quân giới về cách chữa đạn phóng bom mười một cân thành mìn giật, về một kiểu ngòi nổ chậm dùng thuốc nhỏ mắt thay axít, về cái hạt nổ đạn đại liên Hốt kít không chịu "ăn" kim hỏa súng trường Anhđôsinoa. Máu thợ nguội trong người anh hay bốc như thế. Vào xưởng máy là anh quên hết, chỉ còn nhớ đến hai bàn tay mình đã đục, giũa, cưa, phay, tiện trong nhà máy xe lửa Gia Lâm trước Cách mạng, cho đến ngày mật thám soát thấy bó truyền đơn buộc vào túi. https://thuviensach.vn Từ khi Soan về bệnh xá, anh rẽ sang trái nhiều hơn trước. Ban đầu chỉ là đến thăm thương binh, thăm cháu. Mãi đến gần đây anh mới hiểu mình. Anh đâm sợ, cố tránh mặt Soan suốt một tháng. Nhưng khi Soan ốm, anh đâm bổ sang ngay, hoảng hốt đến suýt nữa lộ hết. Tình yêu bị nén mãi càng bùng lên dữ. Tuyên đã yêu Soan, cô gái trẻ hơn anh ngoài chục tuổi, quen xem anh như ông chú thân mà nghiêm... - Đến rồi anh ạ. Mũi thuyền trượt êm trên lưỡi cát. Hai anh em du kích xem giấy. Pheng giao thuyền cho họ, hỏi đường. Vẫn tiếng rình rình kin kít quen tai. - Báo cáo anh, dọc đường có biệt kích hoạt động. - À... - Sáng nay Đacôta quần phía núi. Có lẽ thả dù. Tuyên buộc gói phạ phe vào lưng, lên đạn các bin, khóa cò. Những ý nghĩ chờn vờn vụt tan. Còn ba ngày đường bộ nữa mới lên đến chỗ hẹn đón trung đoàn 217. Đường rừng, biệt kích, máy bay dò xét... Nửa giờ sau, một anh du kích dẫn họ đi về phía bắc. Đi rời nhau cách năm sáu thước, súng kẹp nách, mắt nhìn xoi xói vào hai bên con đường mòn xuyên rừng tai dỏng nghe từng tiếng lá khô vỡ đáng nghi. Dưới chân là những hố chân voi sâu ngập gối, viền những chùm vắt ngoe nguẩy trên miệng. *** - ... Về chiến thuật một điểm hai mặt, tôi chỉ giới thiệu đến đây. Các đồng chí đọc thêm bài của đại tá Minh Lý trong Quân chính tập san số tháng 12 năm 1951, và bài của tôi trong số tháng 2 năm 1952, phân tích một số trận công kiên của ta về mặt vận dụng chiến thuật. Chiều ngày kia https://thuviensach.vn tôi sẽ báo cáo sang chiến thuật chia cắt, đề nghị các đồng chí đến đúng giờ hơn. Đúng giờ là nguyên tắc quân sự cơ bản nhất, các đồng chí nhớ đấy. Giải tán. Tham mưu trưởng Đặng mỉm cười, mổ ngón tay trên mặt kính đồng hồ. Nghe câu phê bình khéo, cả hội trường cười ồ, ùn ùn ra về. Ánh đèn chai soi lên vòm lá vầu, đuổi sóc nhảy loạn. Buổi lên lớp chiến thuật nào của Đặng cũng đông nghịt, cả các ông cán bộ già ở kho gạo bên kia sông Xê Ban cũng chèo thuyền sang nghe. Phần vì cán bộ ít được học thêm về quân sự, phần vì Đặng giảng rất hay. Tờ báo in litô của khu đã đăng tin: "Lần đầu tiên từ ngày thành lập mặt trận Tây Nam, các đồng chí ở mặt trận bộ được nghe những bài giảng phong phú, sinh động, có sức hấp dẫn lạ thường". Và những câu pha trò vừa êm vừa đậm, cái lối chúm năm ngón tay bắt chuồn chuồn trong khi nói, cả cái trán hói và cây ba toong bịt bạc chiến lợi phẩm của đồng chí tham mưu trưởng được đồn thổi ra rất nhanh trong khắp mặt trận. Cái tên "ông Đặng ba toong" có từ đấy. Đặng bấm đèn pin đi về lán Tham mưu. Anh em đi vắng cả. Đồng chí cần vụ đang loay hoay trở ngược trở xuôi cái ống nghe điện thoại, thổi phù phù, lắc lắc. Đặng phì cười, nhắc: - Khổ! Bấm cái mấu giữa ống nghe ấy. Hỏi xem có việc gì. - À vâng... Tôi nghe đây. Ai nói đấy? "Tôi" à? Tôi là ai?... Tôi là ai mới được chứ? Đặng gõ ba toong xuống đất, cười sặc: - Hỏi "đồng chí là ai", ông mãnh ơi! Ngoài trạm liên lạc báo tin có đại đội phó đại đội 46 về xin gặp tham mưu trưởng gấp về việc bổ sung vũ khí. Đặng cau mày: https://thuviensach.vn - Bảo họ chiều ngày kia cho vào. - Họ đề nghị sáng mai anh ạ. Đơn vị đóng xa sáu ngày đường, sắp sửa đánh xe. Đặng rút sổ con, xem lại lịch công tác. Sáng mai anh có buổi tự học, chiều mai họp tổ chức chế độ trực ban... không được. Phải chủ động. Cấp vũ khí chỉ mất mười lăm phút hay nửa giờ, nhưng lắt nhắt thế đâm ra sự vụ mất. - Sáng ngày kia bảy giờ vào gặp tôi. Cái máy điện thoại này anh đã phái người lên xin tận trên khu, cho bộ đội cắt dây của địch gửi về lắp. Chỉ mắc từ trạm liên lạc ngoài làng Naphô vào đây xa năm cây số, mà tiện đáo để. Cán bộ ở đơn vị về không được xồng xộc vào cơ quan bắt giải quyết công việc lập tức nữa, mà phải nằm ngoài trạm liên lạc đợi lệnh. Của đáng tội, họ kêu ca châm chọc cũng lắm, nhưng cán bộ các ban có phần dễ thở hơn. Tiểu đội bảo vệ đỡ lo kẻ lạ vào mặt trận bộ. Anh em liên lạc bớt được công chạy ra chạy vào. Tóm lại, chung quanh cái "ống lô phôn" rất hiện đại giữa cái chiến trường rất du kích này có lắm tiếng chê khen, nhưng tiếng chê ở xa mà tiếng khen ở gần. Một người đi qua, gọi chõ vào: - Mời anh đến nghe đài ạ. Chữa xong rồi, pin mới chắc nghe tốt. Người chen lố nhố trong lán chính trị. Cây đèn chai bốc khói nhiều hơn lửa, thả rơi từng chấm nhựa cháy xèo xèo xuống đất. Làn sóng điện của đài Tiếng nói Việt Nam cũng chập chờn như ngọn đèn. Tiếng cô phát thanh rào lên rồi tắt ngấm, đến khi nghe đều lại nhỏ ri ri, lay lắt. Tất cả mặt trận bộ vây quanh cái máy thu thanh Philip vỏ gỗ đã bong sơn, căng tai, cố lẩy ra từng chữ từng câu trong cái đống bát nháo những tiếng rồ, tạch tè, nhạc giật gân cứ tràn qua tràn lại. Hôm nào cũng https://thuviensach.vn