🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Tôi, Charley Và Hành Trình Nước Mỹ Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn Quyển sách này được dành tặng Harold Guinzburg với tất cả sự kính trọng xuất phát từ tình cảm và mối thâm giao. • JOHN STEINBECK • ★★★★★ https://thuviensach.vn NHỮNG ĐOẠN TRÍCH “... Tôi thấy trong mắt họ điều mà tôi thấy đi thấy lại nhiều lần ở mọi nơi trên đất nước này: một khát vọng cháy bỏng được ra đi, được di chuyển, được lên đường, đến bất cứ nơi đâu, miễn là xa khỏi cái Chốn Này của họ. Họ thì thầm với nhau rằng họ ước sẽ ra đi vào một ngày nào đó. Một cách tự do, không có gì níu giữ, không hướng về nơi nào mà là rời xa khỏi chốn nào...” “... Hành trình là chính con người, làm gì có ai giống ai? Sau nhiều năm vật vã, ta chợt nhận ra rằng ta đâu có “làm” cuộc hành trình nào, mà chỉ có những cuộc hành trình “làm” chúng ta mà thôi...” “... Người-Mỹ-mới tìm thấy sự thách thức và tình yêu của mình ở những con đường nghẹt thở, ở những khung trời đầy sương khói, ngột ngạt bởi những thứ a-xít mà nền công nghiệp thải ra, ở những tiếng rít của bánh xe và ở những ngôi nhà nằm san sát nhau... trong khi các làng mạc nhỏ thì cứ héo hắt và chết dần chết mòn...” “... Thị trấn của tôi đã phát triển và thay đổi, và cùng với đó là những người bạn của tôi. Giờ đây khi trở lại, tôi đã thay đổi với bạn bè, giống như thị trấn đã đổi thay với tôi. Tôi đã bóp méo bức tranh về họ, làm vẩn đục những ký ức của họ. Lúc tôi đi khỏi nơi đó cũng là lúc tôi chết, và do đó mà nó đã trở thành cố định và không thể đổi thay trong tôi... Tom Wolfe đã nói đúng. Bạn không thể về lại nhà vì nhà đã ngưng tồn tại, chỉ còn đọng trong những xó xỉnh của ký ức mà thôi...” “... Những người Mỹ mà tôi gặp và trò chuyện quả thật là những cá nhân chẳng ai giống ai, nhưng dần dần tôi nhận ra rằng vẫn tồn tại người Mỹ nói chung, rằng họ quả tình có những nét tính cách giống nhau bất kể thuộc bang nào, tầng lớp nào, địa vị tài chính nào, nền tảng giáo dục nào, tôn giáo nào, và lập trường chính trị nào...” https://thuviensach.vn LỜI GIỚI THIỆU Người Mỹ hiện sống ra sao? Nước Mỹ bây giờ thực sự là như thế nào? Đây là những câu hỏi mà nhà văn đoạt giải Nobel của Mỹ John Steinbeck tự hỏi mình ở tuổi 58. Để trả lời các câu hỏi đó, ông quyết định lái một chiếc xe tải rong ruổi khắp nước Mỹ, từ thành phố New York bên bờ Đông, xuyên qua đồng bằng lớn miền Trung, qua vùng núi Montana, sang California ở bờ Tây, đi dọc bờ biển miền Tây xuống Texas ở phía nam, đi xuyên các bang miền Nam, rồi trở lại New York. Đấy là một hành trình gần mười sáu ngàn cây số mà John Steinbeck gọi là hành trình “đi tìm nước Mỹ”. Ông chỉ có một người bạn đồng hành duy nhất là con chó xù Charley. John Steinbeck tìm thấy có lẽ không phải một nước Mỹ mà là rất nhiều nước Mỹ trên cùng mảnh đất Mỹ. Ông thấy không phải một khái niệm “người Mỹ” đồng nhất mà là rất nhiều người Mỹ khác nhau – khác ở địa lý sống, ở sự giàu nghèo, ở niềm tin tôn giáo, ở quan điểm chính trị, ở quan niệm về “giấc mơ Mỹ” và “giá trị Mỹ”. Và như thế, tuy “tìm nước Mỹ” nhưng đây cũng là hành trình John Steinbeck tìm hiểu chính bản thân mình khi ông, với tư cách một nhà văn, đối diện với những người đồng bào đa dạng của mình, những phong cảnh thiên nhiên và thực trạng xã hội phức tạp của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Ông cũng tìm thấy mình trong lúc ông, với tư cách một con người, đối mặt với những khó khăn khi rong ruổi ba tháng liên tục trên đường ở một tuổi không còn trẻ, với một con chó vừa là bạn đồng hành trung thành nhưng cũng có lúc giống một đứa bé khó chiều. Đọc Tôi, Charley, và hành trình nước Mỹ, bạn sẽ đồng hành với Steinbeck trong việc tìm kiếm nước Mỹ cũng như tìm hiểu bản thân ông; và có thể bạn cũng sẽ tìm kiếm được mình trong sự đồng vọng với hành trình của một nhà văn đã luôn đứng về phía những người lao động, đã thấy tổ quốc mình tồn tại không phải ở các địa danh mà trước hết, và quan trọng https://thuviensach.vn nhất, ở những con người đã lựa chọn mảnh đất này làm nơi sinh sống và, dù khác nhau, đều chỉ đang cố gắng thực hiện một hành trình tồn tại xứng đáng nhất. Xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc cuốn Tôi, Charley và hành trình nước Mỹ của John Steinbeck qua bản dịch của dịch giả Tuấn Việt. Ngô Bảo Châu & Phan Việt https://thuviensach.vn PHẦN MỘT https://thuviensach.vn 1 Khi tôi còn thơ trẻ, lòng mơ tưởng những phương trời xa xăm; người lớn bảo tôi rằng để chữa chứng ngứa ngáy đôi chân thì phải trưởng thành lên thôi. Đến khi năm tháng biến tôi thành gã trưởng thành, món thuốc trị ngứa hóa ra lại là tuổi trung niên. Đến tuổi trung niên, người ta lại bảo cần thêm nhiều tuổi nữa mới xoa dịu được cơn sốt ấy. Và giờ đây, khi tôi đã năm mươi tám tuổi đầu, có lẽ chăng sức khỏe sẽ là thang thuốc cuối cùng? Thế mà vẫn chẳng có món thuốc nào linh nghiệm cả. Còi tàu rúc lên đủ bốn tiếng là tóc gáy tôi cứ sởn hết cả lên, đôi chân tôi lại một phen nhấp nhổm. Cứ nghe tiếng máy bay, tiếng động cơ khởi hoạt, thậm chí đến tiếng vó ngựa lốc cốc trên mặt đường là tôi lại chứng nghiệm cái rùng mình muôn thuở, miệng khô khốc, đôi mắt xa xăm, lòng bàn tay ran nóng, cái nôn nao từ bụng dâng cả lên lồng ngực. Nói tóm lại, tôi vẫn cứ như xưa. Nói nôm na, đã lang bạt một thời thì cả đời lang bạt. Tôi e rằng căn bệnh đó là bất trị mất rồi. Tôi nêu cớ sự này, chẳng phải để răn đe ai đó mà chỉ là để bảo ban chính mình mà thôi. Khi con virus lang bạt bắt đầu gặm nhấm gã đàn ông ương bướng, và con đường từ Chốn Này như thênh thang, như thẳng tắp, như ngọt ngào, thì gã nạn nhân ấy trước hết phải tìm cho mình một lý do hợp tình hợp lẽ để mà ra đi. Với một gã lang bạt bất trị thì chuyện này thật quá dễ. Hắn có cả một rừng lý do để mà lựa chọn. Kế tiếp, hắn phải lên kế hoạch thời gian và nơi chốn, chọn hướng, chọn đích. Và cuối cùng, hắn phải tính toán cuộc hành trình. Đi cách nào, mang theo gì, ở bao lâu. Công đoạn này là nhất thiết, là sống còn. Tôi nêu nó ra đây để những kẻ mới mò mẫm đến lang bạt xứ – ví như các cô cậu thiếu niên đang ngấp nghé trước thềm ải khổ – không tưởng lầm rằng mình đã phát minh ra nó. * * * https://thuviensach.vn Một khi hành trình được thiết kế, trang bị, xúc tiến xong thì lại có thêm một nhân tố nữa vào cuộc, chiếm lấy thế thượng phong. Mỗi chuyến du hành, rong ruổi, thám hiểm đều là một thực thể riêng, chẳng chuyến đi nào giống chuyến đi nào. Chúng có cá tính, tính cách, sự cá biệt, sự độc đáo riêng. Hành trình là chính con người, làm gì có ai giống ai? Và tất cả những kế hoạch, những phòng bị, những kiểm tra, những cưỡng thúc đều chẳng ích lợi gì. Sau nhiều năm vật vã, ta chợt nhận ra rằng ta đâu có “làm” cuộc hành trình nào, mà chỉ có những cuộc hành trình “làm” chúng ta mà thôi. Những toan tính, kế hoạch, việc đặt chỗ, tiền nong và những thứ buộc phải làm khác đều chẳng là gì cả trước cá tính của mỗi chuyến đi. Chỉ khi nhận ra điều đó, gã lang bạt mới có thể thư giãn và thuận theo với nó. Chỉ khi đó, mọi nỗi thất vọng mới tan biến. Khi đó, hành trình sẽ giống như cuộc hôn nhân. Bạn sai mười mươi nếu cứ nghĩ mình khống chế được nó. Tôi cảm thấy thật dễ chịu khi nói ra điều này, mặc dù chỉ những ai từng trải mới có thể hiểu được. https://thuviensach.vn 2 Kế hoạch của tôi rất rõ ràng, cụ thể và hợp lý, tôi cho là như thế. Suốt bao năm trời tôi đã bôn ba khắp thế giới. Tại Mỹ, tôi sống ở New York hoặc quanh quẩn ở Chicago hay San Francisco. Nhưng New York đâu còn là Mỹ nữa, tựa như Paris không còn là Pháp và London không còn là Anh vậy. Chính vì thế mà tôi nhận ra tôi chẳng biết gì về đất nước của mình. Tôi, một nhà văn Mỹ chuyên viết về nước Mỹ... Thế mà tôi vẫn chỉ biết cậy nhờ vào trí nhớ, mà trí nhớ thì giỏi lắm cũng chỉ là một kho chứa lệch lạc, méo mó. Tôi chưa từng nghe giọng nói của nước Mỹ, chưa từng ngửi mùi cỏ cây và cống rãnh, thấy sông hồ đồi núi cùng những sắc màu và ánh sáng của đất nước mình. Tôi chỉ biết đến những thay đổi của nó qua sách báo. Nhưng điều tệ hại hơn là tôi đã không cảm được đất nước tôi trong suốt hai mươi lăm năm trời. Nói tóm lại, tôi đã viết những thứ mình không biết, và với một gã được coi là nhà văn như tôi thì điều đó có khác gì tội ác. Hai mươi lăm năm gián đoạn đã làm trí nhớ tôi bị méo mó mất rồi. Một lần nọ, tôi phiêu du trên một xe bán bánh mì lưu động, loại xe hai cửa, sàn trải nệm. Tôi dừng lại ở nơi có người dừng lại hay tụ tập. Tôi nghe, nhìn, cảm nhận và từ đó tôi có được một hình ảnh về đất nước tôi, mà nếu rủi như nó chưa được chuẩn xác thì đó chỉ là do sự kém cỏi của tôi mà thôi. Thế là tôi quyết định xem xét lại, khám phá lại cái đất nước khổng lồ này. Nếu không làm thế thì khi viết lách tôi sẽ không cách gì mô tả được những sự thực nho nhỏ, vốn dĩ là nền tảng của một sự thực to lớn hơn. Một khó khăn lớn bỗng lù lù xuất hiện. Sau hai mươi lăm năm gián đoạn, cái tên của tôi đã trở nên khá nổi tiếng. Theo kinh nghiệm của tôi thì khi ai đó được nhiều người biết tiếng, dù là tiếng tốt hay tiếng xấu, thì họ cũng sẽ thay đổi. Sự dè dặt hay những phẩm chất nào đó do danh tiếng tạo ra sẽ khiến họ không còn giống với chính mình nữa. Chính vì vậy mà tôi buộc phải bỏ lại ở https://thuviensach.vn nhà cả tên tuổi lẫn danh tính của mình. Tôi phải luôn giương mắt, vểnh tai tựa như một đám thạch trên đĩa. Tôi không thể ký vào các tờ khai ở khách sạn, không thể gặp người quen, phỏng vấn ai đó, hay thậm chí đưa ra những câu hỏi tìm hiểu. Hơn nữa, cứ có hai người trở lên là hệ sinh thái phức tạp của một khu vực nào đó lại bị xáo trộn. Do đó, tôi phải đi một mình và hết sức kiềm chế, vào vai một chú rùa bình thường, gánh trên lưng cả ngôi nhà của mình. Với tất cả những thứ đó trong đầu, tôi viết thư gửi đến trụ sở chính của một công ty lớn chuyên chế tạo xe tải. Tôi nêu rõ mục đích và nhu cầu của mình. Tôi muốn có một chiếc xe bán tải[1]loại ba phần tư tấn có thể đi khắp mọi nơi trong điều kiện khắc nghiệt nhất, và trên xe tải đó tôi muốn có một ngôi nhà be bé giống như ca-bin của một chiếc thuyền nhỏ. Loại xe rơ-moóc thì rất khó lái trên đường núi, lại không cách gì đỗ được – thường là do bị cấm đỗ – và bị đủ thứ hạn chế khác. Sau một thời gian, họ gửi tài liệu kỹ thuật đến. Nó mô tả một chiếc xe chắc chắn, nhanh, tiện nghi, có một ca-bin dã ngoại gắn bên trên – một ngôi nhà nhỏ với chiếc giường đôi, chiếc bếp bốn lò, máy sưởi, tủ lạnh, những ngọn đèn bu-tan, bồn cầu dùng hóa chất tự hoại, tủ áo, kho chứa, cửa sổ gắn lưới ngăn côn trùng – chính xác như tôi mong muốn. Đến hè, nó được giao đến nơi câu cá be bé của tôi ở Sag Harbor, ở gần mạn cuối Long Island. Mặc dù tôi không định khởi hành trước ngày lễ Lao động, khi cả nước rút ra khỏi cuộc sống bình thường, nhưng tôi rất muốn làm quen với chiếc mai rùa của mình, trang bị đồ đạc cho nó và tìm hiểu về nó. Xe được đưa đến vào tháng Tám. Một món hàng đẹp, tuy mạnh mẽ mà vẫn mềm mại. Lái nó chẳng khó hơn là bao so với lái xe thường. Và vì chuyến đi của tôi đã làm khơi dậy một vài nhận xét châm biếm nơi bạn bè, nên tôi đặt tên cho nó là Rocinante, mà chắc các bạn cũng biết là tên con ngựa của Don Quixote[2]. Do tôi chẳng giấu giếm gì về dự định của mình nên một vài tranh luận đã nảy sinh trong số các bạn bè và nhà tư vấn của tôi (Một chuyến đi được lên kế hoạch làm sao tránh khỏi làm phát sinh ra những nhà tư vấn?). Họ nói rằng nhà xuất bản của tôi đã phát tán ảnh tôi tùm lum ra khắp nơi mất rồi, cách gì tôi đi đâu mà không bị nhận mặt. Xin thưa rằng, trong suốt hơn https://thuviensach.vn mười sáu ngàn cây số qua ba mươi bốn tiểu bang, tôi đã không một lần bị nhận ra. Tôi tin rằng người ta chỉ nhận ra mọi thứ trong bối cảnh của chúng mà thôi. Ngay cả những người có thể biết đến tôi trong cuộc sống hiện nay vẫn không cách nào nhận ra tôi trong chiếc Rocinante. Tôi được tư vấn rằng nếu sơn cái tên Rocinante lên hông xe theo kiểu chữ Tây Ban Nha thế kỷ mười sáu thì nhất định tôi sẽ khơi lên sự tò mò và nghi vấn ở vài nơi. Chả biết có bao nhiêu người biết đến cái tên này, nhưng chắc chắn là đã chẳng có ai hỏi han gì về nó. Kế tiếp, người ta bảo tôi rằng một kẻ lạ mặt mà đi lang thang như thế thì có thể sẽ gây thắc mắc hay thậm chí nghi ngờ. Vì lẽ đó mà tôi dắt trên xe một khẩu súng săn, hai khẩu súng trường và vài chiếc cần câu. Bởi theo kinh nghiệm của tôi thì khi một người đàn ông đi săn bắn hoặc câu cá thì mục đích của anh ta là rõ ràng và có khi lại còn được hoan hô nữa ấy chứ. Thật ra, những ngày săn bắn của tôi đã qua đi lâu rồi. Tôi không còn giết hay bắt bất cứ con vật nào không lọt vừa chiếc chảo rán. Tôi đã quá già để chơi môn thể thao giết chóc đó. Nhưng hóa ra sự cẩn tắc này cũng chả cần thiết. Người ta cũng bảo rằng bảng số xe New York có thể sẽ gây chú ý và tò mò, vì nó là dấu hiệu nhận diện bề ngoài duy nhất của tôi. Và quả thế thật, trong cả chuyến đi đã có đến hai ba chục lần tôi gặp phải những thắc mắc về nó. Nhưng những tò mò này luôn được tiếp nối bởi một mẫu hình bất biến, đại loại là như sau. NGƯỜI ĐÀN ÔNG ĐỊA PHƯƠNG: “New York hả?” TÔI: “Chính xác”. NGƯỜI ĐÀN ÔNG ĐỊA PHƯƠNG: “Tôi đã đến đó hồi năm 1938... Hay ba mươi chín nhỉ? Alice, mình đến New York năm ba tám hay ba chín hả bà?” ALICE: “Năm ba sáu lận, ông ơi! Tôi còn nhớ vì đó là năm Alfred chết”. NGƯỜI ĐÀN ÔNG ĐỊA PHƯƠNG: “Tóm lại là tôi không ưa nơi đó. Có cho tiền tôi cũng chẳng đến đó sống”. Một số người thành thật lo lắng về việc tôi đi du lịch một mình sẽ dễ bị tấn công, bị cướp bóc, bị hành hung. https://thuviensach.vn Ai mà chả biết đường sá của chúng ta đầy rẫy những hiểm nghèo. Về chuyện này thì thú thật tôi đã lo lắng vô nghĩa. Đã vài năm rồi tôi sống một mình, không tên tuổi, không bạn bè, không có bất cứ sự an toàn nào mà người ta có được từ gia đình, bè bạn và những người cùng cánh. Nhưng hiểm nguy thì chẳng thấy đâu cả. Chỉ đơn giản là một cảm giác ban đầu rất cô đơn, rất tuyệt vọng – một thứ cảm giác cô độc. Vì lẽ đó, tôi mang theo một người bạn đồng hành trong hành trình của mình – một con chó xù Pháp[3] hào hoa dù đã già nua có tên là Charley. Tên đầy đủ của nó là Charles le Chien[4]. Nó ra đời tại Bercy ở ngoại ô Paris và được dạy dỗ bằng tiếng Pháp. Cho nên dù có biết chút ít tiếng Anh-chó xù, nó vẫn chỉ phản ứng nhanh nhạy trước các mệnh lệnh bằng tiếng Pháp. Còn như không phải tiếng Pháp thì nó phải phiên dịch ra, vì thế mà chậm chạp hẳn đi. Nó là một con chó xù rất lớn, mang một màu tạm gọi là màu xanh, và nó chỉ màu xanh khi nào sạch sẽ mà thôi. Charley là một nhà ngoại giao bẩm sinh. Nó thích thương lượng hơn là đánh nhau, và như thế là chí phải vì vốn dĩ nó đánh đấm rất tồi. Chỉ một lần duy nhất trong mười năm cuộc đời nó gặp rắc rối – đó là khi nó đụng phải một con chó không thích thương lượng. Thế là Charley bị mất một mẩu tai bên phải. Nhưng nó là một con chó giữ nhà rất tốt, tiếng nó rống lên nghe cứ như sư tử gầm, thật là phù hợp để răn đe những kẻ lang thang ban đêm, mặc dù nó chẳng cắn ai và chỉ là một thứ hổ giấy mà thôi. Charley là một người bạn, một người đồng hành tốt. Nó thích đi du lịch hơn bất cứ việc gì mà nó có thể hình dung. Nếu nó xuất hiện thường xuyên trong suốt câu chuyện này thì đó là vì nó đóng góp rất nhiều cho cuộc hành trình. Chó – đặc biệt là loại chó ngoại như Charley – luôn là cầu nối với những người xa lạ. Rất nhiều cuộc trò chuyện đã bắt đầu từ câu hỏi: “Nó thuộc giống chó gì vậy nhỉ?” Kỹ thuật mở đầu câu chuyện ở đâu cũng như nhau. Từ lâu tôi đã biết và nhiều lần chứng nghiệm rằng cách tốt nhất để thu hút sự chú ý, sự giúp đỡ, sự đối thoại là... bị lạc. Dù là một gã đàn ông thấy mẹ mình chết đói giữa đường mà vẫn đá vào bụng bà để mở đường mà đi, thì hắn ta vẫn cứ hân hoan dành nhiều giờ đồng hồ thời gian của mình để chỉ vẽ những hướng đi https://thuviensach.vn trật lất cho một người hoàn toàn xa lạ, chỉ cần người này tự nhận là mình đi lạc. https://thuviensach.vn 3 Dưới tán cây sồi lớn ở chỗ tôi tại Sag Harbor, Rocinante đang “an tọa”, bảnh bao và tự tại. Những người hàng xóm đến thăm nó, một số người tôi chẳng hề quen biết. Tôi thấy trong mắt họ điều mà tôi thấy đi thấy lại nhiều lần ở mọi nơi trên đất nước này: một khát vọng cháy bỏng được ra đi, được di chuyển, được lên đường, đến bất cứ nơi đâu, miễn là xa khỏi cái Chốn Này của họ. Họ thì thầm với nhau rằng họ ước sẽ ra đi vào một ngày nào đó. Một cách tự do, không có gì níu giữ, không hướng về nơi nào mà là rời xa khỏi chốn nào. Tôi thấy những ánh mắt ấy và nghe những lời ao ước ấy ở bất cứ bang nào mà tôi đã đi qua. Hầu như tất cả mọi người Mỹ đều thèm khát ra đi. Một cậu bé chừng mười ba tuổi ngày nào cũng ghé qua. Nó bẽn lẽn đứng cách xa, dõi mắt nhìn Rocinante. Nó đăm đăm nhìn cánh cửa, nằm cả xuống đất để ngắm nghía bộ nhíp khỏe khoắn. Một cậu nhóc thật lặng lẽ và dai dẳng. Nó đến cả vào ban đêm để ngắm nghía Rocinante. Sau một tuần lễ, nó chịu đựng hết nổi nữa. Những lời lẽ của nó liều lĩnh đánh vật để thoát khỏi sự thẹn thùng. Nó nói, “Nếu bác cho cháu đi theo, cháu sẽ làm mọi thứ. Cháu sẽ nấu nướng, rửa hết chén đĩa, làm tất tật mọi việc và cháu sẽ chăm sóc bác”. Rủi thay tôi lại biết rõ nỗi khát khao của nó. Tôi nói, “Bác cũng muốn lắm chứ. Nhưng ban giám hiệu nhà trường và cha mẹ cháu và nhiều người khác nữa sẽ không cho phép bác”. “Cháu sẽ làm mọi việc”, nó nói. Và tôi cũng tin là như thế. Tôi nghĩ nó sẽ chẳng bỏ cuộc cho đến khi tôi lái xe đi mà không mang theo nó. Nó có giấc mơ mà tôi đã có trong suốt cả cuộc đời, và giấc mơ đó không cách nào chữa trị được. Trang bị cho Rocinante là cả một quá trình lâu la và thú vị. Tôi mang theo quá nhiều thứ mà không biết thực ra mình cần những thứ gì. Đồ nghề cho https://thuviensach.vn những lúc khẩn cấp, tời, một chiếc ròng rọc, một chiếc xẻng và một cây xà beng để làm, để sửa hay để chế ra thứ gì đó. Rồi đến thực phẩm cho tình trạng khẩn cấp. Tôi có thể đi khuya ở vùng Tây Bắc và bị mắc kẹt trong tuyết. Tôi chuẩn bị cho ít nhất một tuần lễ gặp nạn. Nước thì dễ rồi: Rocinante có một bồn chứa đến một trăm mười bốn lít. Tôi nghĩ tôi sẽ viết lách gì đó dọc đường, có lẽ là những bài tiểu luận, chắc chắn là những ghi chép, và dĩ nhiên là những lá thư. Tôi mang theo giấy, giấy than, máy đánh chữ, bút chì, sổ tay. Và không chỉ có thế mà còn cả những cuốn từ điển, một bách khoa toàn thư loại tinh gọn, và một tá những cuốn sách tra cứu khác, những thứ rất nặng. Có vẻ như khả năng tự lừa dối bản thân của chúng ta là không có giới hạn. Tôi biết thừa rằng tôi rất hiếm khi ghi chép, và nếu có ghi đi nữa thì tôi cũng để lạc mất hay không thể đọc được. Từ kinh nghiệm của ba mươi năm làm nghề, tôi cũng thừa biết mình không thể viết về một sự kiện nóng. Tôi phải chờ cho sự kiện đó lên men. Tôi phải làm điều mà các bạn tôi vẫn hay nói là “kềm cương con ngựa” cho đến khi nó dịu đi. Thế mà bất chấp sự hiểu biết về bản thân đó, tôi vẫn cứ trang bị cho Rocinante những vật liệu để viết lách, đủ để tạo ra một bộ sách mười tập. Tôi còn mang theo lượng sách nặng sáu mươi tám ký mà trước đây tôi đã chẳng mấy khi có thời giờ để đọc và dĩ nhiên sắp tới cũng vậy. Thức ăn đóng hộp, bao đựng súng săn, đạn súng trường, những hộp đồ nghề, và quá xá quần áo, chăn gối, quá chừng giày ống, đồ lót nylon chần cho nhiệt độ dưới không, đĩa và ly nhựa cùng một bồn rửa chén bằng nhựa, một két dự trữ khí đốt đóng chai. Những chiếc nhíp bị chất đồ lên cứ hạ xuống thấp dần, thấp dần. Giờ thì tôi ước tính mình đang mang theo nhiều hơn bốn lần mức cần thiết. Giờ đây, Charley đã trở thành một con chó biết đọc suy nghĩ. Đời nó đã chứng kiến nhiều chuyến du hành, mà thường là nó bị bỏ lại ở nhà. Nó biết lần này sẽ rất lâu trước khi những chiếc va-li xẹp đi. Và thế là nó bắt đầu chạy lăng quăng, lo lắng, rên rỉ, tựa như mắc chứng cuồng loạn thể nhẹ dù nó là một con chó đã già. Trong suốt những tuần lễ chuẩn bị, nó suốt ngày quẩn chân tôi, gây ra những phiền toái chết tiệt. Nó trốn cả vào trong xe, trườn vào đó và cố làm cho ra vẻ nhỏ nhắn lắm vậy. https://thuviensach.vn Lễ Lao động đến gần, ngày trọng đại mà hàng triệu đứa trẻ sẽ từ trường trở về nhà và hàng triệu phụ huynh sẽ rút khỏi các xa lộ. Tôi đã sẵn sàng để lên đường sớm nhất, ngay sau cái ngày đó. Vậy mà vào khoảng thời gian này lại có thông báo rằng bão Donna đang ồ ạt rời biển Caribe tràn về hướng chúng tôi. Ở phần chóp của Long Island, chúng tôi đã quá dày dạn với chuyện này để cảnh giác một cách cao độ. Cơn bão đến gần, chúng tôi chuẩn bị đối phó với một cuộc vây hãm. Cái vịnh bé nhỏ của chúng tôi được bảo vệ khá vững chắc, nhưng cũng chưa đủ để chống bão. Khi Donna trườn đến, tôi đổ đầy dầu vào các cây đèn dầu, gắn chiếc bơm tay vào giếng nước và cột chặt tất cả những thứ gì có thể di chuyển. Tôi có một chiếc tàu ca-bin dài hai mươi mét, chiếc Fayre Eleyne. Tôi đóng các cánh cửa của nó lại, lôi nó ra giữa vịnh, hạ thủy chiếc neo móc khổng lồ kiểu cổ cùng sợi xích mười ba ly, rồi cột cho nó đong đưa một khoảng dài. Với các biện pháp như thế, nó có thể cưỡi một cơn bão có tốc độ gió hai trăm bốn mươi km/h, trừ phi phần mũi của nó bị bứt neo. Donna tràn tới. Chúng tôi lôi ra chiếc radio dùng pin để nghe tin tức, vì điện có thể bị cúp nếu Donna giáng đòn. Nhưng hãy còn thêm một nỗi lo khác. Đó là Rocinante tọa lạc giữa các cây cao. Trong một cơn ác mộng kinh hoàng, tôi thấy một thân cây đổ lên chiếc xe và đè nó “bẹp gí giống như một con bọ”. Tôi bèn lôi nó ra khỏi chỗ có thể bị cây đè, nhưng điều này không có nghĩa là nguyên một ngọn cây không thể bay xa bốn mươi lăm mét và rơi đè lên nó. Sáng sớm, đài báo cơn bão đang chuẩn bị tới. Đến khoảng mười giờ, đài lại báo mắt bão sẽ đi qua chỗ chúng tôi và nó sẽ đến vào lúc 1giờ 07 phút, chính xác đến vậy đó. Khu vịnh chỗ chúng tôi vẫn tĩnh lặng, không có lấy một gợn sóng, nhưng nước còn đục lắm và chiếc Fayre Eleyne thì vẫn bồng bềnh một cách duyên dáng ở nơi mà nó neo đậu. Vịnh biển chỗ chúng tôi được che chắn vào hàng tốt nhất nên rất nhiều tàu thuyền nhỏ cũng kéo tới để neo đậu. Tôi lo ngại khi thấy nhiều chủ tàu không biết cách cột tàu. Cuối cùng có hai con tàu đi tới, trông xinh lắm, chiếc nọ dắt chiếc kia. Một chiếc neo nhẹ được thả xuống rồi chúng được bỏ lại, phần mũi của chiếc này được móc vào đuôi của chiếc kia và cả hai nằm https://thuviensach.vn trong khoảng đong đưa của Fayre Eleyne. Tôi vớ lấy chiếc loa ở cuối cầu tàu, cất tiếng phản đối sự điên rồ này, nhưng những chủ nhân của chúng hoặc là không nghe thấy, hoặc là không biết, hoặc là chả quan tâm. Gió ập tới vào lúc đã dự báo, xé mặt nước như xé tấm vải đen. Nó giộng xuống như một quả đấm. Nguyên phần ngọn của một cây sồi đổ ụp xuống, sượt qua ngôi nhà gỗ nơi chúng tôi đang đứng quan sát. Đợt gió to kế tiếp làm bật tung một cửa sổ lớn của ngôi nhà gỗ. Tôi ra sức đóng chúng lại rồi dùng rìu đóng nêm chặn cả phần trên lẫn phần dưới. Điện và điện thoại bị cúp ngay từ đợt gió đầu, đúng như chúng tôi tiên liệu. Và cơn thủy triều cao hai mét rưỡi cũng đã được đoán trước. Chúng tôi quan sát gió càn quét mặt đất và mặt biển như một đàn chó săn từ đâu lao tới. Cây cối chao đảo, ngả nghiêng như ngọn cỏ, và mặt nước bị quất đập làm dậy lên cả một màn sương bọt nước. Một con tàu bị bứt dây, trôi tuột lên bờ, rồi tiếp đến là con tàu thứ hai. Những ngôi nhà xây vào mùa xuân tốt lành và đầu mùa hạ đón nhận những cơn sóng đập vào các cửa sổ tầng hai. Ngôi nhà gỗ của chúng tôi nằm trên ngọn đồi nhỏ cách mặt nước đến hơn chín mét. Nhưng ngọn triều dâng vẫn nhấn chìm cầu tàu của tôi. Khi gió đổi hướng, tôi dời Rocinante sang chỗ khác để tránh cho nó nằm dưới hướng gió thổi qua các cây sồi lớn. Chiếc Fayre Eleyne vẫn lịch lãm nổi bồng bềnh, đong đưa như chiếc chong chóng gió xuôi theo những cơn gió đổi chiều. Lúc này thì các con tàu cột vào nhau đang nhộn nhạo cả lên, dây thừng dưới chân vịt và bánh lái cứ va đập và cọ xát vào hai thân tàu. Một con tàu khác lôi chiếc neo của nó trèo lên tận bờ biển sình lầy. Chó Charley chẳng thể hiện cảm xúc nào. Tiếng súng hay tiếng sấm, tiếng nổ hay tiếng gió rít, nó tuyệt đối chả quan tâm. Giữa cơn bão gầm rú, nó tìm một nơi ấm áp dưới gầm bàn đánh một giấc say sưa. Gió lặng đi cũng đột ngột như lúc nó bùng lên. Mặc dù sóng vẫn tiếp tục lạc nhịp nhưng chúng không còn bị gió khuấy động, và thủy triều cứ dâng cao, dâng cao lên nữa. Tất cả những cầu tàu quanh chiếc vịnh nhỏ của chúng tôi đều bị nhận chìm dưới nước, chỉ còn nhú lên những chiếc cọc và tay vịn. Sự tĩnh lặng nghe cứ như một âm thanh cuống cuồng. Nhà đài thông báo chúng tôi đang ở trong mắt bão Donna. Sự yên ắng đáng sợ giữa cơn bão https://thuviensach.vn quay cuồng. Tôi chẳng biết bao lâu nữa sự tĩnh lặng này mới kết thúc. Có vẻ như sẽ phải còn chờ đợi rất lâu. Và rồi, mé bên kia giáng tới: gió đảo chiều. Chiếc Fayre Eleyne vẫn ngọt ngào đong đưa, hướng mũi về phía gió. Nhưng hai con tàu cột vào nhau đã lôi neo sà tới Fayre Eleyne và móc vào nó. Nó bị lôi đi, cố chống trả hướng gió và bị xô tới một cầu tàu bên cạnh. Chúng tôi nghe được cả tiếng nó kêu réo khi thân của nó bị dồn nén vào những cây cọc bằng gỗ sồi. Lúc này tốc độ gió được ghi nhận là trên 153km/h. Tôi thấy mình đang chống chọi với gió, chạy bọc ra đầu vịnh, hướng về chiếc cầu tàu nơi các con tàu bị bứt neo đang ùn lại. Hình như vợ tôi – tên cô ấy được tôi dùng để đặt cho con tàu – đang đuổi theo tôi, hét lên ngăn tôi lại. Ván cầu ngập dưới nước một mét hai, nhưng những cây cọc nhú lên vẫn cho tôi chỗ bám tay. Tôi lần từng bước, từng bước, nước lên ngang túi ngực. Gió thổi vào bờ tạt nước vào miệng tôi. Con thuyền của tôi đang khóc lóc, rên rỉ do bị ép vào các cây cọc, và chúi đầu như một con bê khi hoảng sợ. Thế là tôi nhảy và lần mò sao đó leo được lên tàu. Lần đầu tiên trong đời tôi có được con dao đúng vào lúc cần thiết. Hai con tàu ương ngạnh ràng vào nhau đang ép Eleyne vào cầu tàu. Tôi cắt dây neo, dây chằng rồi đạp cho chúng tách ra, và chúng dạt về phía bờ sình lầy. Nhưng sợi xích neo của Eleyne không hề suy suyển, và cái vật bấu bùn cũ kỹ và to lớn kia vẫn nằm ở dưới đó, hơn bốn mươi lăm ký thép với những càng hình mũi giáo rộng như những chiếc xẻng. Máy tàu của Eleyne không phải lúc nào cũng ngoan ngoãn, nhưng ngày hôm đó chỉ mới vừa chạm vào là nó đã chạy. Tôi giữ máy, đứng trên boong, tay trái với vào trong để cầm lái và điều khiển ga và ly hợp. Và con thuyền này như cũng cố gắng giúp tôi – tôi nghĩ nó cũng hoảng như tôi vậy. Tôi ép được nó đi ra và lôi sợi xích neo lên bằng tay phải. Bình thường tôi khó lòng mà kéo được chiếc neo đó cho dù có dùng cả hai tay. Nhưng lần này thì mọi thứ rất ổn. Tôi khiển được chiếc neo, khiến cho nó lật lên và các ngạnh của nó thoát ra khỏi bùn. Rồi tôi nhấc bổng nó lên khỏi đáy, từ từ xoay mũi về hướng gió và tăng ga. Chúng tôi xoay xở với cơn gió chết tiệt ấy và nhích dần lên. Thật chẳng khác gì lội bì bõm trong món cháo đặc quánh. Ra cách https://thuviensach.vn bờ chín mươi mét, tôi thả cho neo chìm xuống, bấu lấy đáy. Fayre Eleyne đã đứng ngay ngắn, mũi nghếch lên. Có vẻ như nó vừa thở phào nhẹ nhõm. Và thế đấy, tôi đang ở cách bờ chín mươi mét với Donna gào thét ở bên trên như một bầy chó săn ria trắng. Không một chiếc xuồng nào có thể chống chọi lại nó dẫu chỉ trong một phút. Tôi thấy một cành cây trôi ngang qua và đơn giản là nhảy ùm xuống tóm lấy nó. Không có gì nguy hiểm cả. Chỉ cần ngóc đầu lên được là gió sẽ thổi tôi tấp vào bờ, nhưng tôi phải thừa nhận là chiếc ủng cao su kiểu Half-Wellington[5]tôi đang mang sao mà nặng quá chừng. Có lẽ chưa đến ba phút tôi đã đến bờ, nơi nàng Fayre Eleyne kia cùng một người hàng xóm đã chờ sẵn để kéo tôi lên. Chỉ đến khi đó tôi mới bắt đầu run bần bật, nhưng nhìn ra ngoài thấy con thuyền bé bỏng của chúng tôi đang cưỡi sóng tốt và an toàn thì thật là dễ chịu. Hẳn là tôi đã bị bong trật đâu đó khi kéo chiếc mỏ neo bằng một tay, cho nên tôi cần giúp đỡ chút đỉnh khi về nhà. Một ly whisky trên bàn bếp cũng là sự giúp đỡ. Sau này tôi đã thử kéo chiếc neo đó lên bằng một tay nhưng không sao làm được. Gió lặng đi nhanh chóng, để lại cho chúng tôi một đống hư hao và đổ nát: đường dây điện bị đứt, không có điện thoại trong suốt một tuần. Nhưng Rocinante thì không hề suy suyển. https://thuviensach.vn PHẦN HAI https://thuviensach.vn 1 Về kế hoạch tổng thể cho chuyến đi, có lẽ tôi có một mong ước thầm kín rằng chuyến đi đó sẽ không diễn ra. Khi ngày ấy đến gần, chiếc giường êm ái và ấm cúng của tôi ở nhà càng lúc càng có nhiều hấp lực và cô vợ yêu dấu của tôi thì trở nên quý báu không thể tả xiết. Thật là điên rồ khi phải nhịn những thứ này trong suốt ba tháng trời và đón lấy sự khủng khiếp của việc thiếu tiện nghi và ổn định. Tôi chẳng muốn đi chút nào. Phải có điều gì đó xảy ra để cản chân tôi lại! Nhưng chả có gì cả. Dĩ nhiên, tôi có thể đổ bệnh, nhưng đó lại là một trong những lý do chính yếu và bí mật của tôi để ra đi cơ mà. Mùa đông năm ngoái, tôi đã bị ốm khá nặng bởi một trong những vấn đề mà tôi trau chuốt đặt tên là “lời thì thầm của tuổi xế chiều”. Khi khỏi bệnh, tôi tham gia một buổi học dạy cách giảm nhịp sống, giảm cân, hạn chế lượng cholesterol trong thức ăn. Điều đó diễn ra với nhiều người đàn ông và tôi nghĩ các bác sĩ đã thuộc lòng nó như đọc kinh. Nó diễn ra với quá nhiều bè bạn của tôi. Buổi học kết thúc bằng câu nói: “Sống chậm lại. Quý vị không còn trẻ trung như trước đây nữa đâu”. Và tôi đã thấy rất nhiều người bắt đầu cuộn cuộc đời của mình trong len dạ, dập tắt những thôi thúc, bịt chặt những đam mê và từ từ bước ra khỏi phận người, thu mình về một dạng bán thân bất toại tinh thần và thể xác. Ai chẳng muốn mình là trung tâm của sự chú ý? Một dạng tuổi thơ thứ hai đã rơi xuống rất nhiều người đàn ông. Họ đánh đổi sự mãnh liệt của mình để nhận lấy lời hứa hẹn về một sự gia tăng tuổi thọ không đáng kể. Kết quả là người chủ gia đình trở thành đứa con bé nhất. Tôi đã tự đặt mình trước khả năng này và cảm thấy thật hãi hùng. Bởi vì tôi luôn sống mãnh liệt, uống rất dữ, ăn rất nhiều hoặc không ăn gì cả, ngủ li bì hoặc hai đêm thức trắng, làm việc quá căng, quá nhiều hoặc nằm ườn chảy thây. Tôi đã nhấc, đã kéo, đã bổ, đã leo, đã vui sướng làm tình và xem dư vị của những trận say là hệ quả https://thuviensach.vn chứ không phải là một sự trừng phạt. Tôi không muốn giao nộp sự mãnh liệt để đổi lấy một khoản lợi nhỏ về tuổi tác. Vợ tôi đã cưới một người đàn ông, và tôi thấy không có lý do gì để cô ấy phải thừa hưởng một đứa con nít. Tôi biết rằng việc lái xe qua mười sáu hay hai mươi ngàn cây số, đơn độc và không ai chăm sóc, vượt qua đủ loại đường sá, sẽ là một công việc nặng nhọc, nhưng với tôi, điều đó tượng trưng cho món thuốc giải độc dành cho một người đàn ông đích thực đang lâm bệnh. Và trong cuộc đời tôi, tôi không sẵn lòng đổi chất lượng lấy số lượng. Nếu như cuộc hành trình được lên kế hoạch này có thể minh chứng nhiều điều như thế thì đã đến lúc phải lên đường thôi. Tôi thấy quá nhiều người đã trì hoãn cuộc xuất hành của họ do sự ngập ngừng bệnh hoạn trong việc rời bỏ chiếc sân khấu. Đó là một nhà hát tồi và cũng là một cuộc sống tồi. Tôi rất may mắn khi có một cô vợ thích được là phụ nữ, có nghĩa là cô ấy thích đàn ông chứ không phải là một bé già. Mặc dù lý lẽ cuối cùng này cho cuộc hành trình chưa bao giờ được đem ra thảo luận, nhưng tôi tin là cô ấy hiểu. Buổi sáng đến, một buổi sáng đẹp trời với cảnh thu vàng dưới nắng mai. Tôi và vợ chia tay nhau rất nhanh vì cả hai chúng tôi đều rất ghét phải nói lời tạm biệt, và hai đứa tôi chẳng ai muốn ở lại khi người kia ra đi. Cô ấy rồ ga chiếc mô-tô, phóng lên New York, còn tôi, với Charley bên cạnh, thì đưa Rocinante ra bến phà Shelter Island, rồi đáp chuyến phà khác đi Greenport, sau đó đáp thêm một chuyến phà nữa từ Orient Point đến vùng duyên hải Connecticut, băng qua eo biển Long Island Sound vì tôi muốn tránh kẹt xe ở New York và lên đường suôn sẻ. Và tôi thừa nhận đã sớm mang cái cảm giác đơn độc u uất. Trên phà, trời nắng gắt và đất liền bờ bên kia chỉ cách có một giờ. Cách chúng tôi một khoảng là một chiếc thuyền một buồm xinh xắn. Cánh buồm tam giác của nó trông cứ như một chiếc khăn choàng cong cong, và toàn bộ tàu bè ven biển đều lừ lừ đi về eo biển hoặc thẳng tiến về New York. Một chiếc tàu ngầm bỗng trồi lên mặt nước cách đó khoảng tám trăm mét khiến cho ban ngày chợt mất đi một phần sự trong sáng. Xa hơn, một vật đen trũi khác đang rẽ nước lướt đi, rồi lại thêm một vật nữa. Dĩ nhiên, căn cứ của chúng nằm ở New London, và đây chính là nhà của chúng. Và có lẽ, dưới bề https://thuviensach.vn ngoài xấu xí này, chúng đang bảo vệ cho hòa bình thế giới. Ước gì tôi thích được tàu ngầm, như thế có khi tôi sẽ thấy chúng đẹp, nhưng chúng được thiết kế để hủy diệt, và mặc dù chúng có thể khảo sát, lập bản đồ đáy biển và vẽ ra những tuyến đường thương mại mới dưới lớp băng Bắc cực, thì mục đích chính của chúng vẫn cứ là răn đe. Tôi còn nhớ quá rõ lúc vượt Đại Tây dương trên chiếc tàu chở quân mà trong đầu biết rằng ở đâu đó dọc đường những vật đen trũi kia đang lẩn khuất, tìm kiếm chúng tôi bằng con mắt một cuống. Không biết tại sao, ánh sáng luôn nhạt đi mỗi khi tôi nhìn thấy chúng và nhớ lại những người đàn ông bị cháy được kéo lên từ những vùng biển tràn dầu. Giờ đây, tàu ngầm đã được trang bị vũ khí hủy diệt hàng loạt – một biện pháp ngu ngốc và duy nhất của chúng ta để ngăn chặn sự thảm sát hàng loạt. Chỉ vài người đứng hóng gió trên boong chiếc phà thép kêu loảng xoảng. Một chàng trai mặc áo choàng ngoài có mái tóc màu râu ngô và cặp mắt xanh phi yến đã ngầu đỏ vì gió. Anh ta quay sang tôi và chỉ ra xa. “Đó là loại mới”, anh nói. “Nó có thể ở dưới nước ba tháng liền”. “Sao anh biết?” “Biết chứ. Tôi đang làm trên đó mà”. “Tàu nguyên tử à?” “Chưa đâu, nhưng tôi có người chú làm việc trên một chiếc, còn tôi thì chắc là cũng sớm thôi”. “Anh không mặc quân phục nhỉ”. “Tôi mới vừa nghỉ phép”. “Anh thích phục vụ trên đó không?” “Thích chứ. Lương khá và có đủ kiểu... tương lai”. “Anh có thích ở dưới đó ba tháng không?” “Cũng quen thôi mà. Ở đó có đồ ăn ngon và có phim để coi... Tôi mong được đi một chuyến bên dưới vùng cực, ông thì thế nào?” “Chắc là tôi cũng mong được thế”. “Mà còn có phim và đủ loại tương lai nữa đấy nhé”. “Quê anh ở đâu vậy?” https://thuviensach.vn “Ở kia kìa... New London... Tôi sinh ở đó. Chú tôi và hai đứa em họ cũng phục vụ trong lực lượng. Chúng tôi là một gia đình tàu ngầm thì phải”. “Chúng làm tôi thấy sợ”. “Ồ, ông ơi, ông sẽ quen ngay thôi mà. Chỉ loáng một cái là ông quên luôn mình đang lặn... Đúng thế đấy, trừ phi ông bị gì đó không ổn. Ông có mắc chứng sợ bị nhốt kín không?” “Không”. “Thế thì tốt. Ông sẽ quen ngay thôi. Nhớ xuống đó làm một tách cà phê nhé! Thời gian dưới đó nhiều vô kể”. “Chắc chắn rồi”. Và có thể là anh ta đúng còn tôi thì sai. Đó là thế giới của anh ta, không còn là của tôi nữa. Không có sự giận dữ trong đôi mắt xanh phi yến, không có nỗi sợ và không có sự căm thù, cho nên chắc cũng ổn thôi. Chỉ là một công việc được trả lương tốt và có tương lai. Tôi đâu thể nào bắt anh ta mang những ký ức và nỗi sợ của chính tôi. Có thể nó không còn đúng nữa rồi, nhưng đó là cách nhìn của anh ta. Giờ thì đó là thế giới của anh ta. Có thể anh ta hiểu những điều mà tôi không bao giờ biết. Chúng tôi nhâm nhi cà phê trong ly giấy, và qua các cửa sổ vuông của chiếc phà, anh ta chỉ cho tôi những ụ khô và bộ khung của những tàu ngầm mới. “Có cái hay là nếu bão đến ông chỉ việc lặn xuống, thế là yên. Cứ việc ngủ say như đứa bé và để địa ngục bùng nổ ở bên trên”. Anh ta chỉ đường cho tôi ra khỏi thành phố, một trong những chỉ dẫn cặn kẽ nhất trong suốt cuộc hành trình của tôi. “Tạm biệt. Chúc anh một tương lai tốt đẹp”, tôi nói. “Sẽ không tệ đâu, ông biết đấy. Tạm biệt ông nhé”. Tôi lái xe dọc một con đường phụ của Connecticut, nơi có nhiều ngôi vườn và phủ bóng những hàng cây ven lề. Tôi biết chàng trai ấy đã cho tôi một cảm giác dễ chịu và chắc chắn hơn. Đã nhiều tuần tôi nghiên cứu các bản đồ, tỉ lệ lớn tỉ lệ nhỏ, nhưng bản đồ không hề là thực tế – chúng có thể là bạo chúa. Tôi biết có những người bị đắm chìm vào bản đồ đường sá đến mức họ chưa bao giờ thấy những đồng quê mà họ đi qua. Và có cả những người sau khi vạch đường đi trên bản đồ https://thuviensach.vn đã bám riết lấy nó như bánh xe lửa bám vào đường ray vậy. Tôi đưa Rocinante vào một khu dã ngoại được chính quyền bang Connecticut bảo trợ và ra khỏi cuốn sách bản đồ của tôi. Bất chợt nước Mỹ trở nên to lớn ngoài sức tưởng tượng và không cách nào đi xuyên suốt. Tôi tự hỏi thế quái nào tôi lại dây vào cái dự án bất khả thi này. Nó cũng giống như khi ta bắt tay vào viết cuốn tiểu thuyết vậy. Khi tôi đối diện sự bất khả thi đến tuyệt vọng của việc phải viết ra năm trăm trang sách, một cảm giác thất bại ê chề luôn ập xuống và tôi biết mình sẽ không bao giờ làm được. Lần nào cũng thế cả. Rồi dần dần tôi viết ra một trang, rồi một trang nữa. Tôi chỉ cho phép mình nghĩ về công việc của một ngày và tôi loại trừ đi cái khả năng hoàn tất được cuốn sách vào một lúc nào đó. Bây giờ cũng thế thôi, khi tôi nhìn vào cái hình chiếu màu sắc sặc sỡ của một nước Mỹ khổng lồ. Lá trên cây quanh khu vực trại rất dày và rất nặng, nhưng chúng không mọc nữa mà treo mong manh, chờ đợi đợt sương giá đầu tiên đến phết cho chúng một lớp màu và đợt thứ hai giũ chúng xuống mặt đất, kết thúc những năm tháng cuộc đời. Charley là một con chó cao kều. Khi nó ngồi trên chiếc ghế cạnh tôi, đầu nó cũng cao ngang đầu tôi. Nó dúi mũi vào tai tôi và nói, “Phù”. Theo chỗ tôi biết thì nó là con chó duy nhất biết phát âm phụ âm “Ph”. Đó là vì các răng cửa của nó đã bị gãy, một tai họa khiến nó không thể tham gia các cuộc trình diễn của chó nữa. Vì các răng cửa hàm trên của nó hơi sát với môi dưới nên Charley phát âm được “Ph”. Tiếng “Phù” của nó thường có nghĩa là nó muốn thăm hỏi một bụi cây hay gốc cây. Tôi mở cửa xe cho nó ra ngoài thực hiện các nghi thức của nó. Nó không cần phải suy nghĩ về điều này mà vẫn làm tốt. Kinh nghiệm của tôi cho thấy rằng trong một số lĩnh vực nó còn thông minh hơn cả tôi, nhưng trong một số lĩnh vực khác thì nó cực kỳ ngù ngờ. Nó không biết đọc, không biết lái xe, và không biết tí gì về toán học cả. Nhưng trong lĩnh vực riêng của nó, mà nó đang thực hành vào lúc này đây – tức việc đánh hơi một cách oai vệ và sắc phong cho một khu vực nào đó – thì nó quả là không ai sánh bằng. Dĩ nhiên là những chân trời của nó có giới hạn, nhưng những chân trời của tôi thì rộng đến mức nào? Chúng tôi đi tiếp vào một chiều thu, hướng về phía bắc. Do tôi chẳng phụ thuộc vào ai nên tôi nghĩ sẽ rất hay nếu tôi mời ai đó dọc đường đến nhà tôi https://thuviensach.vn uống chút đỉnh. Thế mà tôi lại quên mang theo rượu! Nhưng có đến hàng tá những cửa hàng bán thức uống nho nhỏ trên các con đường phụ của tiểu bang này. Tôi biết có những bang cấm rượu nhưng chẳng nhớ là bang nào, nhưng dù gì thì cứ dự trữ sẵn vẫn hơn. Có một cửa hàng be bé nằm khuất xa mặt đường, gần một khu rừng nhỏ cây thích đường. Cạnh đó là một mảnh vườn được chăm sóc kỹ và những chậu hoa. Chủ cửa hàng là một người đàn ông với khuôn mặt ảm đạm, nửa già nửa trẻ, tôi đoán là một người bài rượu. Ông ta giở cuốn sổ đặt hàng ra và vuốt các tờ giấy than với tất cả sự nhẫn nại. Làm sao biết được người ta thích uống gì, cho nên tôi bảo ông ấy lấy cho tôi rượu bourbon, scotch, gin, vermouth, vodka, rượu brandy loại chất lượng trung bình, rượu táo loại nhiều tuổi, và một két bia. Tôi tin rằng lô hàng này có thể thích hợp cho mọi tình huống. Đó là một cú mua hàng sộp đối với một cửa hàng nhỏ. Người chủ cửa hàng có vẻ ấn tượng. “Mở tiệc lớn nhỉ”. “Không đâu... Dự trữ du lịch thôi mà”. Ông ta giúp tôi khuân các thùng các-tông ra ngoài và tôi mở cửa chiếc Rocinante. “Ông đi xe này à?” “Dĩ nhiên”. “Đi đâu?” “Đi khắp nơi”. Và rồi tôi nhìn thấy điều mà tôi đã thấy biết bao lần trong suốt cuộc hành trình: ánh mắt thèm khát. “Chúa ơi! Giá mà tôi đi được”. “Ở đây ông không thích à?” “Dĩ nhiên. Cũng chẳng có vấn đề gì cả, nhưng tôi ước có thể đi”. “Ông thậm chí còn chưa biết tôi đi đâu kia mà”. “Tôi không quan tâm. Tôi muốn đi khắp mọi nơi”. Cuối cùng tôi phải rời khỏi những con đường rợp bóng cây và cố hết sức để đi vòng tránh các thành phố. Hartford và Providence và các nơi tương tự đều là đô thị lớn, chộn rộn sản xuất, nhếch nhác giao thông. Đi xuyên qua các thành phố như thế mất nhiều thời gian hơn là đi hàng trăm dặm đường. https://thuviensach.vn Và giữa những biển báo giao thông rối beng, khi tìm đường để len lỏi qua, ta chẳng có cơ hội để thấy bất cứ điều gì. Nhưng giờ thì tôi đã đi qua hàng trăm thị trấn và thành phố trong mọi điều kiện thời tiết, mọi phong cảnh, địa hình. Tất nhiên chẳng nơi nào giống nơi nào, và người dân mỗi nơi cũng có những suy nghĩ khác nhau, nhưng mọi người vẫn giống nhau ở những nét nào đó. Các thành phố Mỹ – tất cả – đều giống như những hang chồn, bị vây chặt giữa những đám phế thải, bị bao quanh bởi những đống xe hơi rỉ sét hư hỏng, và hầu như bị ngộp trong rác rưởi. Mọi thứ ta sử dụng đều được giao trong hộp, trong thùng các-tông, trong thùng chứa, tức những thứ gọi là “bao bì” mà chúng ta quá đỗi yêu thích. Những núi đồ vật mà chúng ta thải đi còn nhiều hơn cả những đồ vật mà chúng ta sử dụng. Nếu không còn cách nào khác thì cứ nhìn vào đó là có thể thấy sự lãng phí hoang dã và bừa bãi của nền sản xuất chúng ta, mà rác có vẻ như là một chỉ số. Khi lái xe đi qua, tôi nghĩ ở Pháp hay Ý từng món đồ vứt đi này hẳn sẽ được giữ lại để dùng vào chuyện gì đó. Tôi nói điều này không có ý chỉ trích hệ thống của chúng ta hay của bất cứ nước nào mà là vì tôi thực sự thắc mắc liệu chăng sẽ đến cái lúc mà chúng ta không còn chịu đựng nổi sự hoang phí của chính mình: chất thải hóa học thì đổ xuống sông, rác kim loại thì bỏ vương vãi khắp nơi, chất thải nguyên tử thì chôn sâu dưới lòng đất hay dìm xuống biển. Khi một ngôi làng da đỏ bị ngập quá sâu trong rác thì dân cư của nó dời đi nơi khác. Mà chúng ta thì làm gì có nơi nào để ra đi? Tôi đã hứa với cậu con út là sẽ ghé thăm nó khi đi qua trường học của nó ở Deerfield, Massachusetts, nhưng tôi đến nơi quá trễ không tiện đánh thức nó dậy. Do đó tôi lái xe lên núi, tìm ra một cửa hàng bơ sữa, mua một ít sữa và xin phép được cắm trại dưới một ngọn cây táo. Người bán bơ sữa là một tiến sĩ toán học, và anh ta hẳn có học ít nhiều về môn triết. Anh ta thích việc mình đang làm và không muốn đi nơi nào khác. Một trong số người tự hài lòng ít ỏi mà tôi đã gặp trong suốt cuộc hành trình. Tôi muốn vén tấm màn sự thật về cuộc viếng thăm trường Eaglebrook của tôi. Bạn có thể hình dung tác động mà Rocinante đã gây ra cho hai trăm tù nhân thiếu niên của hoạt động giáo dục, mới vừa bị vây bắt để thụ án mùa đông. Chúng kéo hàng đàn đến thăm chiếc xe của tôi, mỗi chuyến thăm có https://thuviensach.vn đến mười lăm đứa chen chúc nhau trong chiếc ca-bin nhỏ. Chúng nhìn tôi với ánh mắt lịch sự nhưng trù ẻo, bởi lẽ tôi có thể ra đi còn chúng thì không thể. Con trai tôi có lẽ sẽ chẳng bao giờ tha thứ cho tôi. Ngay sau khi lái xe đi, tôi dừng lại để kiểm tra có tay lậu vé nào hay không. Lộ trình của tôi hướng về phía bắc, đến Vermont, rồi ngoặt sang phía đông, đến Hampshire ở White Mountains. Những quầy bán hàng dọc đường chất đống những quả bí ngô vàng tươi, nước ép táo nâu, và những rổ táo đỏ vừa giòn vừa ngọt, chỉ lăm le phọt nước ra nếu như tôi cắn chúng. Tôi mua táo và một bình bốn lít rượu làm từ nước ép táo tươi. Tôi tin rằng dọc theo xa lộ, ai ai cũng có bán giày moccasin[6] và găng tay da hươu. Và có ai mà không bán kẹo sữa dê? Thế mà cho đến lúc đó, tôi chưa thấy một quầy xưởng nào giữa thôn quê có bán giày và quần áo. Những ngôi làng tại đây đẹp nhất đất nước này, tôi nghĩ vậy. Chúng ngăn nắp, được quét sơn trắng toát, và nếu không kể các khách sạn và phố du lịch thì chúng không hề thay đổi suốt hàng trăm năm qua, chỉ trừ có giao thông và những con đường lát đá. Khí hậu nhanh chóng chuyển sang lạnh và cây cối bùng nổ muôn màu sắc, những sắc đỏ, sắc vàng mà bạn không thể tin nổi. Không chỉ là màu sắc mà còn là sự bừng sáng, tưởng chừng như lá cây đã nuốt lấy ánh sáng của mặt trời mùa hạ rồi từ từ nhả ra. Có cái chất của lửa trong các màu sắc ấy. Tôi dong xe tít lên núi cho kịp trước hoàng hôn. Một tấm biển cạnh con suối chào bán trứng tươi. Tôi bèn lái xe vào một con đường trang trại để mua một ít trứng và xin phép được cắm trại cạnh con suối, nói rằng tôi sẵn sàng trả tiền. Chủ trại là một người đàn ông khắc khổ với khuôn mặt mà tôi cho là rất Yankee[7], cùng những nguyên âm bẹt mà chúng ta vẫn gán cho là lối phát âm của dân Yankee. “Không cần trả tiền đâu”, ông ta nói. “Đất bỏ không mà. Nhưng tôi muốn ghé đó xem chiếc xế của ông”. Tôi nói, “Để tôi tìm chỗ nào bằng phẳng và dọn dẹp qua cái đã, rồi mời ông xuống làm một tách cà phê hay gì đó”. https://thuviensach.vn Tôi quay về, đi khảo sát, cho đến khi tìm được một chỗ bằng phẳng mà từ đó có thể nghe thấy tiếng róc rách của con suối hăm hở. Charley đã nhiều lần nói “Phù”, lần này thì điều đó có nghĩa là nó đang đói. Tôi mở cánh cửa Rocinante, bật đèn lên, và thấy bên trong một khung cảnh cực kỳ hỗn độn. Tôi vẫn thường xuyên phải thu dọn trên thuyền mỗi khi nó bị sóng nhồi, nhưng những cú thắng gấp và vọt tới đột ngột của chiếc xe thì lại là một mối nguy khác. Sách và giấy vương vãi khắp trên sàn. Chiếc máy đánh chữ của tôi nằm chông chênh trên một chồng đĩa nhựa, một khẩu súng trường bị rơi xuống, tựa nòng vào bếp lò, và cả một ram giấy năm trăm tờ bị bung ra, vương vãi như tuyết rơi khắp mọi nơi. Tôi bật chiếc đèn măng-sông đốt bằng gas, tống nguyên đống hổ lốn đó vào chiếc tủ nhỏ, rồi đun nước pha cà phê. Sáng mai tôi sẽ phải dọn dẹp lại đồ hàng của mình. Không ai chỉ ra được phải dọn như thế nào. Cần phải học kỹ thuật dọn như cách tôi đã học: thông qua thất bại. Khi trời tối thì cái lạnh cũng trở nên thấu xương, nhưng ngọn đèn và bếp gas đã sưởi ấm căn nhà nhỏ của tôi. Charley ăn bữa tối, đánh một vòng làm bổn phận của nó, rồi lui về cái góc trải thảm dưới gầm bàn, nơi sẽ là của riêng nó trong suốt ba tháng tới. Có biết bao sản phẩm hiện đại để phục vụ cho một cuộc sống tiện nghi. Trên chiếc thuyền của mình, tôi đã phát hiện ra công dụng của các dụng cụ nấu nướng bằng nhôm dùng một lần rồi bỏ, chảo rán và đĩa sâu. Bạn rán xong con cá là liệng luôn qua mạn tàu chiếc đĩa dùng để nấu. Tôi trang bị rất kỹ những thứ như thế. Tôi khui một hộp thịt bò băm, múc thịt ra một chiếc đĩa dùng một lần. Rồi tôi bỏ nó lên tấm a-mi-ăng ở trên ngọn lửa nhỏ để hâm nó thật chậm. Món cà phê vừa vặn xong thì Charley phát ra tiếng gầm sư tử của nó. Không cách gì mô tả được sự khoan khoái khi được báo trước có ai đó đang tiến đến trong màn đêm. Và nếu như kẻ đang tiến đến có tà tâm thì tiếng gầm này có thể sẽ làm hắn chùn bước mà không hề hay biết rằng Charley về cơ bản yêu hòa bình và có phẩm chất ngoại giao. Chủ trại gõ cửa và tôi mời ông ta vào. “Ở đây thích nhỉ”, ông ta nói. “Vâng, chỗ của ông thích thật”. https://thuviensach.vn Ông ta xoài mình trên chiếc ghế bên cạnh bàn. Chiếc bàn này có thể hạ thấp xuống vào ban đêm và những chiếc gối có thể chuyển thành một chiếc giường đôi. “Thích thật”, ông ta lặp lại. Tôi rót cho ông ta một tách cà phê. Có cảm giác như cà phê thơm hơn khi trời có sương giá. “Có cần thêm vào chút gì không?” tôi hỏi. “Thêm chút gì cho phê nhé?” “Không cần, vậy được rồi. Tốt lắm rồi”. “Thêm chút rượu táo nhé? Tôi lái xe cũng mệt. Tôi cũng dùng một chút”. Ông ta nhìn tôi với một vẻ thích thú có kiềm chế mà những người không phải Yankee sẽ cho là kém cởi mở. “Nếu tôi không dùng thì ông có dùng không?” “Không, chắc là không”. “Vậy tôi sẽ không làm phiền. Cho tôi xin một thìa thôi nhé”. Tôi bèn rót cho mỗi người chúng tôi một ít rượu táo hai mươi mốt tuổi, rồi xoải người ở phía bên kia bàn. Charley xích ra để nhường chỗ và kê chiếc cằm của nó lên bàn chân tôi. Trên đường đi phải giữ kẽ. Không có chỗ đâu cho những câu hỏi trực tiếp và riêng tư. Nhưng đó âu cũng là thói thường ở khắp nơi trên thế giới. Ông ta không hỏi tên tôi và tôi cũng không hỏi tên ông ta, nhưng tôi đã thấy cái liếc nhanh của ông ta về phía các cây súng trong những chiếc bao cao su đựng chúng, và phía những cần câu gài trên vách. Khrushchev[8] đang ở Liên Hiệp Quốc. Đó là một trong số ít lý do tôi muốn có mặt ở New York. Tôi hỏi, “Ông có nghe đài bữa nay không?” “Bản tin lúc năm giờ”. “Có chuyện gì ở Liên Hiệp Quốc không? Tôi quên chưa nghe”. “Ông không tin nổi đâu”, ông ta nói. “Ngài K. tháo giày ra đập lên bàn”. “Để làm gì?” “Thì không ưng những gì người ta nói”. “Cách phản đối lạ lùng nhỉ?” “Thì đó, nó gây được chú ý. Tin tức chỉ toàn nói chuyện này”. “Lẽ ra họ phải giộng búa bắt ông ấy xỏ giày vào”. https://thuviensach.vn “Ý hay đấy. Có lẽ chiếc búa phải mang hình chiếc giày để ông ấy khỏi ngượng”. Ông ta nhấp một ngụm rượu táo, vẻ nhâm nhi. “Ngon thật”, ông ta nói. “Dân quanh đây nghĩ gì về chuyện đáp trả người Nga?” “Tôi chả biết người khác nghĩ gì. Nhưng theo tôi thì việc đáp trả nghe có vẻ thủ thế quá. Tôi muốn thấy ta phải làm gì đó để họ lo mà đáp trả ta mới phải”. “Ông nói nghe hay đấy”. “Tôi thấy ta lúc nào cũng bị động cả”. Tôi tiếp cà phê vào các tách rồi rót thêm một ít rượu táo cho cả hai. “Ông nghĩ ta phải tấn công à?” “Tôi cho rằng ít ra cũng phải có lúc ta cầm bóng chứ”. “À mà chuyện bầu bán quanh đây thế nào rồi nhỉ?” “Làm sao tôi biết được”, ông ta nói. “Đâu có ai nói năng gì. Theo tôi, đây là cuộc bầu cử bí ẩn nhất xưa nay chỗ chúng tôi. Chẳng ai chịu nói ra ý kiến của mình”. “Hay có khi nào họ không có ý kiến gì?” “Có thể lắm, hay có thể họ chỉ đơn giản là không muốn nói. Tôi còn nhớ trong các cuộc bầu cử khác, lẽ ra phải có những bàn cãi nảy lửa nhưng tôi có nghe thấy gì đâu”. Và đó là điều tôi đã phát hiện ra ở khắp đất nước này: không bàn cãi, không tranh luận. “Ở nơi khác có giống như vậy không?” Ông ta hẳn đã nhìn thấy biển số xe của tôi, nhưng vẫn cứ hỏi trổng. “Tôi thấy ông nói đúng. Ông nghĩ có phải người ta sợ không dám có ý kiến không?” “Số nào đó có thể. Nhưng tôi biết có một số người không sợ mà vẫn chẳng nói năng gì”. “Tôi cũng có gặp những người như thế”, tôi nói. “Nhưng tôi cũng không biết nữa, thật đấy”. “Tôi cũng vậy. Có lẽ đó là một phần của câu chuyện cũ ấy mà. Không, cảm ơn ông, tôi không uống nữa đâu. Tôi đánh hơi thấy bữa tối của ông sắp https://thuviensach.vn sẵn sàng rồi đó. Tôi xin cáo từ đây”. “Ông nói một phần của chuyện gì?” “Thì đó, như ông nội tôi và cha của ông ấy – cụ vẫn còn sống đến năm tôi mười hai tuổi. Họ đã biết thứ gì thì biết rất chắc. Họ biết rõ cả những chuyện nhỏ nhặt, và họ biết những gì có thể xảy ra. Còn bây giờ... Điều gì có thể xảy ra nào? “Tôi không biết”. “Chẳng ai biết cả. Ý kiến ý cọ để mà làm gì nếu như đã không biết? Ông nội tôi còn biết bộ râu của Thượng đế có bao nhiêu cọng nữa kìa. Còn tôi, chuyện gì xảy ra ngày hôm qua còn chưa biết, nói gì đến ngày mai. Ông ấy biết cái gì tạo ra hòn đá hay chiếc bàn. Còn tôi thì ngay cả cái công thức “không ai biết” cũng chẳng hiểu nổi. Chúng ta chẳng biết bám víu vào đâu cả, chẳng biết đường nào để suy nghĩ về mọi thứ. Tôi rút đây. Sáng mai ta có gặp lại nhau không nhỉ?” “Tôi không biết. Tôi sẽ đi sớm đấy. Tôi muốn tránh kẹt xe khi băng qua Maine để đến Deer Isle”. “Này, nơi đó rất đẹp, đúng không?” “Tôi chưa biết. Tôi chưa từng đến đó”. “Đẹp lắm đấy. Ông sẽ thích nơi đó. Cảm ơn về món cà phê nhé. Chúc ông ngủ ngon”. Charley dõi theo ông ta, thở dài một tiếng rồi ngủ tiếp. Tôi ăn món thịt bò băm của mình rồi hạ giường xuống rồi rút ra cuốn Sự đi lên và sụp đổ của Đệ tam Quốc xã của Shirer. Nhưng tôi chợt nhận ra mình không đọc được, và khi tắt đèn thì tôi lại không ngủ được. Tiếng con suối róc rách trên các tảng đá là một âm thanh thư giãn, nhưng cuộc trò chuyện với người chủ trại vẫn ở lại trong tôi. Quả là một người đàn ông sâu sắc, nói năng khôn khéo. Chẳng dễ gì gặp được người như ông ta. Và có thể ông ta đã chạm ngón tay vào đó. Loài người có lẽ đã mất hàng trăm triệu năm để quen thuộc với lửa như một món vật và một ý tưởng. Trong khoảng thời gian kể từ lúc một người bị bỏng ngón tay khi chạm vào một thân cây bị sét đánh cho đến khi một người khác khuân một phần cây vào trong hang và nhận thấy nó giữ https://thuviensach.vn được ấm, có lẽ phải trải qua hàng trăm ngàn năm, nhưng từ đó đến các lò cao ở Detroit... là bao lâu? Và giờ đây trong tay ta đã có một lực lượng mạnh hơn biết bao, và chúng ta không có thời gian để triển khai các phương tiện suy nghĩ, vì con người cần phải có cảm xúc rồi tiếp đó là ngôn ngữ trước khi có thể tiếp cận với tư duy và – ít ra là trong quá khứ – điều này mất rất nhiều thời gian. Gà đã gáy trước cả khi tôi chìm vào giấc ngủ. Tôi cảm thấy cuộc hành trình này rốt cuộc cũng đã được khởi đầu. Trước đây tôi không thực sự tin điều đó. * * * Charley thích dậy sớm, và nó thích làm cho tôi cũng dậy sớm theo. Tại sao không nhỉ? Ngay sau bữa sáng, nó đi ngủ lại. Sau nhiều năm, nó học được một số chiêu thức trông như vô tội để dựng tôi dậy. Nó có thể rung lắc thân mình và chiếc vòng cổ, phát ra những âm thanh đủ lớn để đánh thức cả người chết. Nếu việc đó không hiệu quả, nó lên cơn hắt hơi. Nhưng có lẽ biện pháp dễ cáu nhất của nó là lặng lẽ ngồi bên giường, nhìn vào mặt tôi bằng ánh mắt ngọt ngào và vị tha. Dù ngủ sâu cách mấy, tôi cũng phải tỉnh dậy khi có cảm giác bị nhìn. Nhưng tôi đã học được cách nhắm tịt mắt. Chỉ cần mắt tôi hơi nhấp nháy là nó lại hắt hơi, duỗi mình và giấc ngủ đó của tôi coi như đi tong. Thường thì cuộc chiến ý chí này kéo dài khá lâu. Tôi nhắm nghiền mắt còn nó thì tha thứ cho tôi, nhưng gần như lần nào nó cũng thắng. Nó thích đi du lịch đến mức luôn muốn khởi hành sớm, và sớm đối với Charley là khoảng nhá nhem giữa đêm tối và bình minh. Tôi nhanh chóng phát hiện rằng nếu một khách du lịch lạ muốn nghe lỏm dân địa phương thì nơi anh ta nên lẻn vào và lắng nghe chính là quán bar và nhà thờ. Nhưng một số thị trấn ở New England lại không có quán bar, và nhà thờ thì chỉ mở cửa ngày chủ nhật. Một giải pháp thay thế tốt là những quán ăn dọc đường, nơi người ta tụ tập dùng điểm tâm trước khi đi làm hoặc https://thuviensach.vn đi săn. Để tìm ra những quán như thế mà không bị đông khách thì phải dậy từ rất sớm. Và ngay cả khi đó cũng vẫn có một trở ngại. Những người dậy sớm không bao giờ nói chuyện với người lạ, thậm chí họ cũng chẳng mấy khi nói chuyện với nhau. Những cuộc chuyện trò lúc điểm tâm thường chỉ giới hạn ở vài tiếng càu nhàu cộc lốc. Sự kiệm lời bẩm sinh của người New England đạt đến đỉnh cao hoàn hảo của nó trong bữa ăn sáng. Tôi cho Charley ăn, dẫn nó đi dạo quanh một chút rồi lên đường. Một màn sương giá phủ kín những ngọn đồi và kết băng trên tấm kính chắn gió của xe tôi. Tôi không phải là người thường ăn sáng, nhưng lúc này tôi phải ăn vì nếu không thì sẽ chẳng gặp được ai trừ khi dừng xe để đổ xăng. Đến quán ăn bên đường đầu tiên sáng đèn, tôi đẩy cửa bước vào và ngồi xuống bên quầy. Khách hàng đang khom cả xuống tách cà phê của họ như những cây dương xỉ. Cuộc trao đổi thông thường như sau: PHỤC VỤ: “Vẫn vậy?” KHÁCH HÀNG: “Vâng”. PHỤC VỤ: “Nguội chút nhé?” KHÁCH HÀNG: “Vâng”. (mười phút sau) PHỤC VỤ: “Rót thêm nhé?” KHÁCH HÀNG: “Vâng”. Vị khách hàng này xem ra là bép xép lắm rồi. Một số nói trong cổ họng “Ừ” và số khác chẳng thèm trả lời. Các cô phục vụ bàn vào buổi sáng sớm ở New England thường sống cô độc, nhưng tôi nhanh chóng nhận ra rằng nếu tôi cố mang sự sống và sự vui vẻ đến cho công việc của họ bằng một lời nhận xét vô tư thì các cô sẽ cụp mắt xuống và nói “Vâng” hoặc “Ừ”. Dù vậy, tôi vẫn cảm thấy có một dạng giao tiếp nào đó, nhưng chả hiểu là dạng nào. Cách tốt nhất để biết tin tức là nghe đài buổi sáng. Tôi đã học được cách để yêu thích thói quen này. Mỗi thị trấn vài ngàn dân có trạm phát thanh riêng, và nó soán vị trí của các tờ báo địa phương xưa cũ. Nhà đài thông báo về các cuộc ngã giá và buôn bán, các hoạt động xã hội, giá cả hàng hóa, các loại thông điệp. Các bản nhạc thì giống nhau trên khắp đất nước. Nếu như “Thiên thần tuổi teen” nằm đầu danh sách các bài hát ở Maine thì nó cũng https://thuviensach.vn nằm đầu danh sách ở Montana. Trong một ngày, bạn có thể nghe “Thiên thần tuổi teen” phát đi phát lại từ ba đến bốn chục lần. Nhưng ngoài tin tức địa phương ra, cũng có vài mẩu quảng cáo của địa phương khác lọt vào. Càng đi xa lên phía bắc và càng lạnh thì tôi càng thấy nhiều quảng cáo bất động sản ở Florida. Và với mùa đông kéo dài và lạnh giá đang đến gần, tôi có thể hiểu vì sao Florida lại là một từ bằng vàng. Càng đi, tôi càng thấy có nhiều người thèm khát Florida và hàng vạn người đã di chuyển xuống đó, thêm hàng vạn người khác đang muốn và sẽ đi. Những mẩu quảng cáo, được Ủy ban Truyền thông liên bang duyệt sơ, chẳng mang thông tin gì nhiều ngoài cái thực tế là đất đai được rao bán đều nằm ở Florida. Một số mẩu còn đi quá đà, hứa hẹn rằng đất rao bán nằm trên mực nước biển. Nhưng chẳng sao, tự cái tên Florida đã mang theo một thông điệp ấm áp, thoải mái và sung túc. Không thể cưỡng lại được cái tên đó. Tôi sống ở nơi thời tiết tốt, và điều đó làm tôi chán muốn chết đi được. Tôi thích thời tiết hơn là khí hậu. Ở Cuernavaca, Mexico, nơi mà tôi từng sống và cũng là nơi mà thời tiết gần như là hoàn hảo – như người ta vẫn nói – tôi nhận thấy khi người ta rời khỏi đó thì người ta thường đi đến Alaska. Tôi rất muốn biết một người sống ở hạt Aroostook sẽ cầm cự được bao lâu ở Florida. Rắc rối nằm ở chỗ, một khi tiền dành dụm được chuyển đến và đầu tư ở đó, anh ta sẽ khó lòng mà quay trở về. Con súc sắc của anh ta đã được gieo, anh ta đâu thể nào nhặt nó lên trở lại. Tôi nghĩ đến một người ở Down East ngồi trên chiếc ghế nylon-nhôm giữa một bãi cỏ mà mùa nào cũng xanh như mùa nào, bận rộn với việc đập muỗi trong một buổi tối Florida. Liệu con dao của ký ức có đâm vào bụng anh ta ngay phía dưới xương sườn, khiến anh ta đau đớn? Và trong cái ẩm ướt của mùa hè vĩnh cữu, tôi dám thách ký ức hình ảnh của anh ta không quay trở lại với tiếng hét của màu sắc, với cái se se của bầu không khí sương giá, với mùi gỗ thông đang cháy và cái ấm ve vuốt của nhà bếp. Vì làm sao người ta biết được thế nào là màu sắc khi ở giữa một màu xanh vĩnh cữu? Và ấm áp để làm gì nếu không có cái lạnh để khiến nó trở nên ngọt ngào? Tôi lái xe chậm tối đa ở mức mà thông lệ và quy luật của sự kiên nhẫn cho phép. Đó là cách duy nhất để thấy được mọi thứ. Cứ cách vài dặm là các https://thuviensach.vn bang lại cung cấp một chỗ để người ta nghỉ ngơi dọc đường, đôi khi là nơi trú chân gần những con suối sẫm màu. Có những thùng dầu được sơn lên để làm thùng đựng rác, và có những chiếc bàn dã ngoại, đôi khi có cả lò sưởi hay lò nướng barbecue. Cứ cách vài chỗ như thế, tôi lại đưa Rocinante rời đường nhựa và để cho Charley ra ngoài đánh hơi những gì lưu lại từ những người khách trước. Rồi tôi đun món cà phê của tôi và thoải mái ngồi trên bậc thang ở đuôi xe, ngắm nghía rừng và nước và những ngọn núi đang dâng cao nhanh chóng, với những chòm tùng bách và linh sam phủ tuyết phía bên trên. Cách đây lâu lắm rồi, trong dịp lễ Phục sinh, tôi có một quả trứng nhìn[9]. Nhòm vào chiếc lỗ kim ở một bên đầu, tôi thấy một trang trại nhỏ đáng yêu, một trang trại trong mơ. Và trên ống khói của ngôi nhà nông trại có một con cò đang ngồi trên chiếc tổ. Tôi coi đó như một trang trại cổ tích và dĩ nhiên tưởng tượng ra những chú lùn ngồi trên những trái nấm dù. Và rồi, ở Đan Mạch, tôi đã thấy trang trại đó hay một phiên bản anh em của nó, y hệt như trong quả trứng-nhìn. Và ở Salinas, California, nơi tôi lớn lên, mặc dù nơi ấy cũng có chút sương giá nhưng khí hậu vẫn rất tuyệt, nhiều sương mù. Khi chúng tôi thấy những bức ảnh màu chụp rừng thu ở Vermont thì đó cũng lại là một thứ cổ tích, và chúng tôi nói trắng ra là không tin vào nó. Ở trường, chúng tôi học thuộc bài thơ “Nghẽn tuyết” và những bài thơ nho nhỏ về Ông già tuyết và cây cọ của ông ấy, nhưng điều duy nhất mà Ông già tuyết làm cho chúng tôi là tráng một lớp băng mỏng lên máng xối và cũng hiếm khi ông làm điều đó. Tôi thấy sửng sốt khi nhận ra không chỉ mớ màu sắc hỗn loạn ấy là thật mà ngay cả các bức ảnh cũng chỉ là những diễn dịch nhợt nhạt và không chính xác. Tôi thậm chí không hình dung nổi những màu sắc của rừng khi không thấy chúng trước mắt. Tôi tự hỏi liệu quá quen với màu sắc có làm người ta mất đi sự chú ý. Và tôi đã đem thắc mắc này hỏi một phụ nữ quê gốc ở New Hampshire. Bà ta nói mùa thu chưa bao giờ làm bà thôi ngạc nhiên, thôi phấn chấn. “Nó là cả một sự huy hoàng”, bà nói, “và người ta không thể nhớ được nó. Vì vậy nó luôn đến như một sự bất ngờ”. Trong dòng suối cạnh chỗ nghỉ, tôi thấy một con cá hồi nhảy lên từ làn nước sẫm của chiếc vũng, làm tuôn ra những vòng tròn bàng bạc. Cả Charley cũng thấy. Nó bèn lội xuống, bị ướt be bét. Đúng là chó ngốc. Nó https://thuviensach.vn chả bao giờ biết nghĩ về tương lai cả. Tôi bước vào Rocinante để lấy ra mấy món rác nho nhỏ của tôi, cho vào chiếc thùng dầu: hai chiếc hộp thiếc rỗng. Tôi đã ăn một hộp và Charley ăn một hộp. Trong số những cuốn sách tôi mang theo, tôi thấy có một bìa dễ nhớ. Tôi bèn lôi nó ra ánh sáng: một bàn tay vàng cùng lúc nắm một con rắn và một tấm gương có cánh. Và dưới hình này là những chữ trông giống như viết tay: “Khán giả, Henry Morley biên soạn”. Đối với một nhà văn thì hình như tôi đã có một tuổi thơ may mắn. Ông ngoại của tôi, Sam’l Hamilton, yêu những áng văn hay và cũng rất rành về chúng. Ông có vài cô con gái là nữ sĩ, trong đó có mẹ tôi. Cho nên tại Salinas, trên chiếc kệ sách lớn màu sẫm bằng gỗ hồ đào có lắp cửa kính, luôn có những thứ kỳ diệu để mà phát hiện. Cha mẹ tôi chưa bao giờ cho phép và những cánh cửa kính rõ ràng là để canh giữ chúng, cho nên tôi phải chôm chúng từ kệ sách. Điều này chưa bao giờ bị cấm đoán mà cũng chưa bao giờ được khuyến khích. Tôi nghĩ nếu như ngày nay ta cứ cấm những đứa con ít chữ nghĩa của chúng ta, không cho chùng sờ vào những thứ đẹp đẽ của nền văn chương, thì có khi chúng lại lấy trộm những thứ đó và tìm được niềm vui thầm kín chưa biết chừng. Từ rất sớm, tôi đã mang nặng một tình yêu chưa bao giờ phai nhạt đối với Joseph Addison[10]. Ông ta bay lượn với ngôn ngữ chẳng khác gì Casals[11] dạo chơi với cây cello vậy. Chẳng biết ông ta có ảnh hưởng gì đến văn phong của tôi không, nhưng tôi hy vọng là có. Ở White Mountains năm 1960, ngồi dưới mặt trời, tôi mở tập sách đầu tiên khó quên ấy, in năm 1883. Tôi giở Phần 1 của Khán giả – thứ năm, ngày 1 tháng 3 năm 1711. Nó khởi đầu như sau: “Non Fumum ex fulgore, sed ex fumo dere lucem Cogitat, et speciosa dehine miracula promat”. — Horace.[12] Tôi còn nhớ cái cách mà Addison xiết bao yêu quý đã dùng chữ viết hoa cho các danh từ. Dưới ngày tháng nêu trên, ông viết: “Tôi quan sát thấy Người đọc hiếm khi nghiền ngẫm một Cuốn sách với sự Hào hứng trừ phi anh ta biết được Tác giả của nó là người bất chính hay đàng hoàng, Tính tình hòa nhã hay cáu hắt, Độc thân hay đã Lập Gia đình, cùng những Đặc điểm khác trong Tính cách. Điều này giúp đỡ rất nhiều để https://thuviensach.vn có được sự Hiểu biết đúng đắn về Tác giả. Để thỏa mãn sự Hiếu kỳ này, điều cũng rất tự nhiên ở Người đọc, tôi dùng Bài viết này và bài kế tiếp để làm Lời Giới thiệu cho những bài viết tiếp nữa của tôi, trong đó tôi sẽ có sự Liệt kê nhiều nhân vật đã tham gia vào Công trình này. Do việc Sưu tập, Phân loại và Sửa chữa rơi vào Phần Trách nhiệm của tôi, tôi buộc phải tạo sự Công bằng cho bản thân bằng cách mở đầu Công trình này bằng Tiểu sử của chính mình”. Chủ nhật, 29 tháng 1 1961. Vâng, thưa Joseph Addison, tôi đã nghe và xin tuân theo ông không cần sự Bàn cãi, vì rõ ràng sự Hiếu kỳ mà ông đề cập đến quả không có Phương cách nào để làm cho suy giảm. Tôi đã thấy nhiều Người đọc quan tâm đến cách tôi ăn mặc hơn là cách tôi suy nghĩ, háo hức với cách tôi làm hơn là việc tôi làm. Về phần Công trình của tôi, một số Người đọc thể hiện nhiều Cảm xúc đối với việc nó gây ấn tượng gì còn hơn cả nó nói gì. Do sự Gợi ý của Thượng đế chính là một Mệnh lệnh, tương tự như Kinh Thánh, nên tôi có thể coi là mình đồng thời vừa lạc đề, vừa vô đề. So với bình quân thì tôi là người cao ráo – cao đến một mét tám ba – mặc dù so với các thành viên nam trong gia đình thì tôi bị xem là một chú lùn. Họ cao phải từ một mét tám tám đến một mét chín sáu, và tôi biết cả hai đứa con trai của tôi sẽ vượt tôi khi chúng đạt đến độ cao tối đa. Vai tôi rất rộng và, trong trạng thái hiện nay, tôi tự thấy hông của mình rất hẹp. Chân tôi dài so với thân hình, và người ta nói là trông chúng rất thon thả. Tóc tôi màu xám bạc, mắt tôi xanh và má tôi hồng hào, một làn da thừa hưởng từ bà mẹ Ai-len của tôi. Khuôn mặt tôi không khỏi bị thời gian làm hao mòn, và dấu vết của nó đã được ghi lại qua những vết xẹo, nếp nhăn, và sự héo hắt. Tôi để râu quai nón và ria mép, nhưng lại cạo nhẵn ở vùng má. Cái gọi là râu quai nón có một dải sẫm lông chồn ở giữa và viền trắng, gợi nhớ đến một số người họ hàng. Tôi nuôi bộ râu này không phải vì những lý do thông thường như da xấu hay ngại đau khi cạo, cũng chẳng phải để bí mật che lấp chiếc cằm yếu ớt, mà thuần túy chỉ là một sự trang trí trâng tráo, khá giống với con công khoái chí với bộ lông đuôi của nó. Và cuối cùng, trong thời đại chúng tôi, râu là thứ mà phụ nữ không thể vượt trội hơn so với nam giới, và https://thuviensach.vn nếu như vượt được thì sự thành công của họ chỉ có thể được đảm bảo ở rạp xiếc. Trang phục du lịch của tôi là khá thực dụng, xen lẫn đôi chút lập dị. Đôi ủng cao su kiểu Half-Wellington có đế lót bằng bần, giữ cho bàn chân tôi ấm áp và khô ráo. Quần ka-ki bông – mua tại một cửa hiệu bán hàng dạt của quân đội – bó ở cổ chân tôi, trong khi ở phía trên, tôi thích khoác áo đi săn có cổ và tay áo bằng dạ cùng một túi để đồ săn sau lưng, đủ rộng để đưa lậu một nàng công chúa da đỏ vào Y.M.C.A[13]. Chiếc nón là thứ tôi đã đội suốt nhiều năm qua, một chiếc nón hải quân Anh bằng vải serge với phần lưỡi trai ngắn và trên chóp của nó có thêu biểu tượng sư tử và kỳ lân vương giả, như đang đấu đá nhau bất tận để giành giật chiếc vương miện của nước Anh. Chiếc nón này trông khá cổ và bụi, nhưng người hoa tiêu trưởng của một tàu rà ngư lôi đã tặng nó cho tôi lúc tôi đi trên con tàu này rời Dover hồi chiến tranh, ông ta là một quý ông hào hoa và một sát thủ. Sau khi tôi rời khỏi sự chỉ huy của ông ta, ông ta đã tấn công một tàu E-boat[14] của Đức. Ông ta không khai hỏa để cố giữ cho nó nguyên vẹn vì chưa từng ai bắt được loại tàu này, rồi loay hoay thế nào đó mà chính tàu của ông ta lại bị đánh chìm. Từ đó, tôi đội chiếc nón của ông ta để vinh danh ông và cũng để tưởng nhớ đến ông. Hơn nữa, tôi rất thích nó. Nó hợp với tôi. Ở Down East thì chiếc nón này chẳng ai thèm ngoái đầu nhìn, nhưng sau đó ở Wisconsin, Bắc Dakota, Montana, khi tôi đã bỏ lại biển rất xa phía sau lưng, tôi nghĩ nó đã gây sự chú ý. Tôi bèn mua một thứ mà ta vẫn hay gọi là “nón cao bồi” hiệu Stetson, vành không rộng lắm, một chiếc nón miền Tây trông đẹp đẽ nhưng thủ cựu, loại mà các ông chú chăn bò của tôi vẫn thường hay đội. Chỉ đến khi ra đến một vùng biển khác ở Seattle, tôi mới đội lại chiếc nón hải quân kia. Chuyện này quả là không ăn nhập gì với những lời huấn thị của Addison, nhưng tôi sẽ trở lại với Người đọc của mình tại cái địa điểm dã ngoại này ở New Hampshire. Tôi đang ngồi đó lật giở tập đầu tiên của Khán giả và suy ngẫm về việc làm cách nào trí óc có thể thường xuyên làm hai việc cùng lúc nếu là những việc mà nó biết, và nhiều việc cùng lúc nếu là những việc nó không biết, thì một chiếc xe sang trọng chạy vào. Một phụ nữ khá đẫy đà và https://thuviensach.vn lòe loẹt thả ra một con chó thuộc giống Pomerania[15] cũng không kém đẫy đà và lòe loẹt, có vẻ như là chó cái. Tôi chắc sẽ không biết chi tiết sau cùng này, nhưng Charley thì biết. Ló đầu ra từ phía sau chiếc thùng đựng rác, nó cho rằng con chó ấy đẹp, và dòng máu Pháp của nó liền trỗi dậy. Nó bèn trổ tài tán tỉnh một cách sống sượng, ngay cả đối với ánh mắt uể oải của chủ nhân nàng chó. Con chó ấy phát ra một tiếng kêu inh ỏi tựa như một con thỏ bị thương. Nó vọt ra khỏi xe và có lẽ đã túm được ngực của bà chủ nếu bà ta cúi xuống thấp một chút. Điều duy nhất mà bà ta có thể làm là phát một cú vào đầu của Charley cao kều. Một cách rất tự nhiên và ngẫu hứng, nó táp nhẹ vào tay bà ta trước khi tiếp tục cuộc tán tỉnh. Cho đến lúc đó tôi vẫn chưa hiểu rõ lắm ý nghĩa của thành ngữ “to make the welkin ring” – “làm rung chuyển bầu trời”. Đầu tiên là tôi không biết bầu trời ở đây có ý gì. Tôi sẽ tra lại sau. Nhưng cái bà chết tiệt đó chắc chắn đã làm rung chuyển mọi thứ. Tôi tóm lấy tay bà ta, thấy da dẻ bà thậm chí còn chưa bị xây xước, do đó tôi tóm lấy con chó của bà ta, và nó tức thì đớp tôi một phát chảy cả máu me trước khi tôi tóm được cổ con quái vật nhỏ đó và nhè nhẹ siết lại. Charley xem toàn bộ khung cảnh này là nhảm nhí. Nó tè vào chiếc thùng đựng rác có lẽ đến lần thứ hai mươi, rồi mới quyết định thôi. Phải mất khá nhiều thời gian để xoa dịu quý bà kia. Tôi đem ra nguyên một chai brandy có thể giết chết bà ta được, và bà ta hớp một ngụm có thể khiến bà ta chết lăn quay ra. Sau tất cả những gì tôi đã làm cho nó, hẳn bạn nghĩ Charley sẽ đến đỡ đần cho tôi? Nhưng không, nó không ưa sự kích động và rất ghét cảnh chè chén. Nó leo vào Rocinante, trườn xuống dưới gầm bàn và đánh một giấc ngon lành. Hết biết nổi loài khuyển. Cuối cùng thì mệnh phụ kia cũng xéo đi trong khi xe vẫn còn gài thắng tay. Một ngày mà tôi dày công xây dựng cũng theo đó mà tan nát. Adisson biến thành tro bụi, con cá hồi không khuấy động vũng nước nữa, và một đám mây đã che lấp mặt trời, đưa cái lạnh se se vào không khí. Tôi thấy mình đang lái xe nhanh hơn mong muốn và trời bắt đầu đổ mưa, một cơn mưa lạnh như thép. Tôi không dành cho những ngôi làng xinh xắn sự chú ý https://thuviensach.vn mà chúng đáng được hưởng. Từ trước đó rất lâu tôi đã băng qua Maine và tiếp tục đi về phía đông. Ước gì các bang chịu thống nhất với nhau về giới hạn tốc độ. Đúng lúc bạn vừa làm quen với tốc độ tám mươi km/h thì bạn băng qua ranh giới bang và buộc phải nâng tốc độ lên một trăm lẻ bốn km/h. Tôi tự hỏi tại sao họ không thể đạt đến một thỏa thuận với nhau. Tuy nhiên, có một điều mà tất cả các bang đều thống nhất: mỗi bang đều khẳng định bang của mình là tốt nhất và tuyên bố điều này bằng những dòng chữ lớn khi bạn vượt qua ranh giới bang. Trải qua gần bốn mươi bang, tôi chưa thấy một bang nào không dành những lời lẽ tốt đẹp để nói về bản thân. Điều này có phần hơi khiếm nhã. Có lẽ tốt hơn cả là cứ để cho khách tham quan tự đánh giá. Nhưng có thể chúng ta sẽ chẳng đánh giá đánh giủng gì nếu họ không tìm cách lôi kéo sự chú ý của chúng ta. https://thuviensach.vn 2 Chuẩn bị cho mùa đông ở New England là cả một vấn đề. Dân số mùa hè hẳn là khá lớn vì khi đó những con đường và xa lộ đều chật ních những người di tản khỏi cái nóng nhớp nháp của Boston và New York. Giờ thì các quầy bán hot-dog, các cửa hàng bán kem, các hiệu bán đồ cổ, những nơi bán giày moccasin và bao tay da hươu đều dẹp tiệm và đóng cửa, nhiều nơi treo bảng ghi: “Mở cửa lại vào mùa hè sau”. Tôi không bao giờ quen được với hàng ngàn cửa hiệu đồ cổ nằm dọc ven đường, tất cả đều đầy ắp những món đồ phế thải cổ chính hiệu và được chứng thực. Tôi tin rằng dân số của mười ba thuộc địa[16]là chưa đầy bốn triệu mống, và mỗi người họ chắc là đã điên cuồng sản xuất ra nào bàn, nào ghế, nào đồ sứ, nào thủy tinh, khuôn đèn cầy, bàn ủi với hình dáng kỳ quái, đồ đồng, đồ thau... để dành bán trong tương lai cho những du khách của thế kỷ hai mươi. Lượng đồ cổ được bày bán nội dọc theo các con đường của New England không thôi cũng đã đủ để trang bị các căn nhà của bốn chục triệu dân. Nếu tôi là một nhà kinh doanh giỏi, tôi sẽ quan tâm một chút đến những đứa cháu tuyệt vời còn chưa ra đời của tôi – mà nào tôi có quan tâm gì đâu – và sẽ thu gom tất cả những đống tạp nhạp và xác xe hơi nằm rải rác ở bãi phế thải khắp các thành phố. Tôi sẽ đem những đống lượm lặt ấy chất thành núi và xịt lên chúng thứ chất mà Hải quân vẫn thường hay dùng cho những con tàu bị bỏ phế. Sau một trăm năm, các hậu duệ của tôi sẽ được phép mở cái kho tàng cất giấu ấy ra và sẽ trở thành các ông vua đồ cổ của toàn thế giới. Nếu như những thứ tả tơi, nứt nẻ, gãy vỡ mà tổ tiên chúng ta muốn vứt bỏ có thể đem lại nhiều tiền bạc như thế thì hãy nghĩ đến những gì mà cỗ xe Oldsmobile năm 1954 hay chiếc máy nướng bánh mì năm 1960 có thể mang lại – và cả chiếc máy đánh trứng cổ Waring Mixor nữa chứ – Chúa ơi, các khả năng thật là bất tận! Những thứ mà ta phải trả tiền để tống khứ đi có thể mang lại cả một gia tài khổng lồ. https://thuviensach.vn Nếu tôi có vẻ quá quan tâm đến đồ phế thải thì đó là vì tôi thực sự quan tâm và tôi cũng có rất nhiều đồ phế thải nữa – một nửa cái nhà xe chứa đầy những mảnh, những mẩu, những món hư hỏng. Tôi dùng chúng để sửa chữa những món đồ khác. Mới đây, tôi dừng xe trước khu trưng bày của một tay buôn hàng phế thải gần Sag Harbor. Trong khi đang lịch sự ngó nghiêng cái kho ấy, tôi chợt nhận ra rằng mình còn có nhiều đồ phế thải hơn cả cái tay đó. Nhưng có thể thấy rõ là tôi vẫn có mối quan tâm chân thực và hầu như thảm hại đối với những món vật vô giá trị. Lý do bào chữa của tôi là trong thời đại mà sự lỗi thời cũng được kế hoạch hóa này, khi một vật bị hỏng hóc, tôi sẽ tìm ra được thứ gì đó trong bộ sưu tập của tôi để sửa chữa nó: một bồn cầu, một động cơ hay một chiếc máy xén cỏ. Nhưng tôi nghĩ sự thật vẫn đơn giản là... tôi thích đồ phế thải. Trước khi khởi đầu chuyến đi, tôi đã biết rằng cứ cách vài ngày tôi sẽ phải dừng chân tại một bãi xe hay khách sạn, không phải để ngủ nghê mà là để được tắm nước nóng một cách xa hoa. Bên trong Rocinante, tôi phải đun nước nóng trong chiếc ấm trà rồi thấm nước để tắm táp, nhưng tắm bằng xô như thế dù sao cũng không được sạch sẽ lắm và chẳng lấy gì làm khoan khoái. Ngâm mình trong bồn tắm nước nóng là cả một niềm vui thanh khiết. Tuy nhiên, từ rất sớm trong chuyến đi, tôi đã phát minh ra một phương pháp giặt quần áo mà còn lâu bạn mới làm tốt hơn. Phát minh đó đến với tôi như thế này. Tôi có một chiếc xô đựng rác lớn bằng nhựa có nắp đậy và quai xách. Vì nó thường bị lật ngay cả khi xe di chuyển bình thường, tôi lấy một đoạn dây đàn hồi chắc khỏe làm bằng cao su bọc sợi bông và cột nó vào thanh phơi đồ trong cái tủ đựng đồ nhỏ, nơi nó có thể long xòng xọc lên mà rác vẫn không bị văng ra ngoài. Sau một ngày, tôi mở tủ để lấy xô đem đổ vào một thùng rác ven đường, và tôi đã phát hiện một mớ rác được nhào trộn hoàn hảo nhất xưa nay. Tôi nghĩ tất cả những phát minh lớn đều xuất phát từ những kinh nghiệm như thế này. Sáng hôm sau, tôi rửa sạch chiếc xô nhựa, đặt vào đó hai chiếc áo, đồ lót, vớ, đổ nước nóng và bột giặt vào, rồi lấy dây cao su cột nó vào thanh phơi đồ, để nó long xòng xọc và nhảy múa như điên suốt cả ngày. Tối hôm đó tôi xả đồ tại một con suối, và bạn sẽ không bao giờ thấy những chiếc áo nào sạch đến cỡ đó đâu. Bên trong https://thuviensach.vn Rocinante, tôi giăng một sợi dây nylon gần cửa sổ để phơi đồ lên. Từ đó trở đi, quần áo của tôi luôn được giặt sạch sẽ sau một ngày lái xe và khô ráo ngày hôm sau. Tôi thậm chí còn dấn tới, giặt cả khăn trải giường và bao gối theo cách đó. Để chải chuốt thì như vậy quá ổn rồi, nhưng cách đó không giải quyết được nhu cầu tắm rửa bằng nước nóng. Ở cách Bangor không xa, tôi dừng xe ở một bãi đậu và thuê một căn phòng. Không mắc tiền chút nào. Ngoài biển ghi là “Giảm giá mạnh vào mùa đông”. Nó sạch sẽ không chê vào đâu được, mọi thứ tất tật đều bằng nhựa – sàn nhà, rèm cửa, khăn trải bàn bằng loại vải nhựa chịu bẩn và chịu lửa, chụp đèn nhựa... Chỉ có đồ trên giường và khăn tắm là bằng vật liệu tự nhiên. Tôi đi đến một nhà hàng nhỏ liên hợp với khách sạn. Nó cũng tất tật bằng nhựa nốt – khăn trải bàn, đĩa đựng bơ... Đường và bánh quy giòn được bọc giấy kính, còn mứt thì đựng trong lọ nhựa nhỏ, bọc kín cũng bằng giấy kính. Lúc ấy là đầu giờ tối và tôi là khách hàng duy nhất. Ngay cả cô phục vụ cũng mặc một chiếc tạp dề bằng nhựa. Cô ta không được vui, nhưng cũng chẳng phải là buồn. Cô ta chẳng thế nào cả. Nhưng tôi không tin có ai đó chẳng thế nào. Hẳn phải có gì đó ở bên trong, tất cả chỉ để giữ cho cái vỏ bọc không sụp đổ. Đôi mắt trống rỗng ấy, đôi tay thẫn thờ ấy, đôi má đỏ hồng lốm đốm như một chiếc bánh nướng rắc bột đường ấy... tất cả hẳn phải có một ký ức hay một giấc mơ. Tôi lựa lúc cất tiếng hỏi, “Bao lâu nữa thì cô đi Florida?” “Tuần sau”, cô ta uể oải đáp. Rồi có gì đó xốn xang trong sự trống rỗng đau đớn đó. “Này, làm sao ông biết tôi sắp đi?” “Tôi đọc suy nghĩ của cô, hình như vậy”. Cô ta nhìn bộ râu của tôi. “Ông đọc được thật sao?” “Không đâu”. “Vậy ông nói đọc suy nghĩ của tôi là ý gì?” “Có lẽ tôi chỉ đoán thôi. Cô thích nơi đó chứ?” “Ồ, chắc chắn rồi! Năm nào tôi cũng đi. Ở đó có nhiều việc cho nữ phục vụ bàn vào mùa đông”. “Cô làm gì ở đó. Ý tôi là để vui chơi ấy mà?” “Ồ, chẳng có gì. Chỉ đi loăng quăng thôi”. https://thuviensach.vn “Cô có đi câu cá hay đi bơi không?” “Không thường lắm. Tôi chỉ loăng quăng thôi. Tôi không thích cát ở nơi đó. Nó làm tôi ngứa ngáy”. “Cô kiếm được nhiều tiền chứ?” “Khách ở đó mạt lắm?” “Mạt?” “Họ chỉ tiêu vào rượu chứ không vào thứ gì khác”. “Như thứ gì?” “Như tiền boa. Y hệt khách mùa hè nơi đây vậy. Mạt”. Thật là lạ khi một người có thể làm tràn ngập căn phòng bởi sự sống động, sự phấn khích. Và rồi có những người khác – và cô gái này là một trong số họ – có thể vắt kiệt năng lượng và niềm vui, có thể hút đến khô ráo sự hân hoan mà không để lại chút sinh khí nào. Những người như thế luôn tỏa sự u ám ra khắp xung quanh mình. Tôi đã lái xe rất lâu, có lẽ năng lượng của tôi đã xuống thấp và sự kháng cự của tôi cũng yếu đi. Thế là cô ta đã túm được tôi. Tôi cảm thấy chán chường và sầu khổ đến mức chỉ muốn rúc vào một chiếc bao nhựa và chết quách đi cho xong. Khi hẹn hò thì cô ta như thế nào nhỉ? Khi yêu thì cô ta ra sao? Tôi cố thử hình dung nhưng không sao ra nổi. Mất một lúc, tôi suy nghĩ có nên cho cô ta năm đô-la tiền boa hay không. Nhưng tôi biết điều gì sẽ xảy ra: cô ta sẽ chẳng hề vui mừng. Cô ta sẽ chỉ nghĩ tôi là một gã khùng. Tôi trở về căn phòng nhỏ sạch sẽ của tôi. Tôi chẳng bao giờ uống một mình. Như vậy thì chẳng vui chút nào. Và tôi không nghĩ tôi sẽ làm như vậy chí ít đến khi tôi trở thành một gã nghiện rượu. Nhưng đêm đó tôi đã lấy một chai vodka từ kho dự trữ và đem nó vào phòng. Trong phòng tắm, hai ly nước được đóng trong bao giấy kính với dòng chữ: “Những ly này đã được khử trùng để bảo vệ quý khách”. Vắt ngang bồn cầu là một dải giấy mang thông điệp như sau: “Bệ này đã được khử trùng bằng tia tử ngoại để bảo vệ quý khách”. Mọi người đều đang bảo vệ tôi và điều này khủng khiếp quá. Tôi xé bao giấy kính lấy mấy chiếc ly ra. Tôi quơ chân gỡ tấm giấy niêm bồn cầu. Tôi rót nửa ly vodka, nốc cạn, rồi làm thêm nửa ly nữa. Rồi tôi https://thuviensach.vn ngâm mình thật sâu trong bồn nước nóng và thấy sầu khổ tột cùng, mọi thứ mọi nơi sao mà cứ chán phèo. Charley hiểu được tâm trạng đó của tôi, nhưng nó là một con chó lịch sự. Con vật già ngốc nghếch bèn đi vào phòng tắm, chơi đùa với tấm chùi chân bằng nhựa như một con cún con. Một cá tính thật mạnh mẽ, một người bạn thật tuyệt vời! Rồi nó xông ra cửa và sủa inh ỏi như thể có ai đó sắp sửa đột nhập vào. Và nếu như không có tất cả những món đồ bằng nhựa kia thì có khi nó đã thành công. Tôi còn nhớ một ông già Ả-rập ở Bắc Phi, người chưa từng chạm tay vào nước. Ông ta mời tôi món trà bạc hà trong một chiếc ly bị dùng nhiều đến mức trông cáu bẩn, đục ngầu, nhưng ông ta đã chia sẻ tình bạn với tôi và món trà vì thế cũng trở nên tuyệt vời. Và, không cần sự bảo vệ nào, răng của tôi đã không bị rụng, những cơn đau nhức cũng không tăng lên nữa. Tôi bắt đầu phát minh ra một quy luật mới mô tả mối quan hệ giữa sự bảo vệ và nỗi chán chường. Một tâm hồn buồn bã sẽ giết bạn nhanh hơn, nhanh hơn rất nhiều, so với vi trùng. Nếu Charley không rung lắc, không nhảy chồm lên và nói “Phù”, có lẽ tôi sẽ quên bẵng rằng hàng đêm nó phải xơi hai chiếc bánh quy dành cho chó và đi dạo một vòng cho đầu óc thư thái. Tôi mặc đồ sạch vào rồi cùng nó bước vào đêm sao. Và Bắc cực quang đã xuất hiện. Tôi chỉ vài lần thấy nó trong đời. Nó treo lửng lơ và cuồn cuộn di động một cách đường bệ, tựa như một hậu trường bất tận của một sân khấu bất tận. Với màu hồng, màu xanh, màu tím, nó di chuyển và dao động theo nhịp của màn đêm, và những vì sao được sương giá mài bén rọi ánh sáng xuyên qua nó. Một khung cảnh thật huyền diệu vào đúng lúc tôi cần đến nó xiết bao! Trong khoảng khắc, tôi tự hỏi có nên chăng túm lấy cô phục vụ kia và đá vào mông cho cô ta văng ra ngoài để mà trông thấy cảnh tượng ấy, nhưng tôi nào dám. Cô ta có thể làm cho sự vĩnh hằng và sự bất tận tan chảy, tuôn qua các kẽ ngón tay. Không khí có sự bùng cháy ngọt ngào của sương giá, và Charley, xông lên phía trước, chào hỏi một cách cặn kẽ nguyên một hàng cây thùy lạp bị xén cụt, nó đi đến đâu là hơi nước tỏa ra đến đó. Lúc trở lại, nó thấy hài lòng và mừng https://thuviensach.vn cho tôi. Tôi cho nó ba chiếc bánh quy dành cho chó, làm nhàu chiếc giường tiệt trùng kia, rồi ra ngoài, đi về ngủ trong Rocinante. * * * Với tôi thì việc đi về hướng tây trong khi nên đi về hướng đông là chuyện thường tình. Đó luôn luôn là xu hướng của tôi. Tôi đang đi đến Deer Isle vì một lý do rất tốt. Người cộng tác và bạn lâu năm của tôi, Elizabeth Otis, năm nào cũng đến Deer Isle. Khi kể về nó, ánh mắt cô ta có cái vẻ như đang nhìn một thế giới khác. Nó trở nên hoàn toàn thờ thẫn. Lúc tôi chuẩn bị cho chuyến đi, cô ta nói, “Anh nhớ phải ghé qua Deer Isle nhé”. “Nó không thuận đường”. “Vớ vẩn”, cô ta nói bằng một giọng mà tôi đã quá rành. Giọng nói và điệu bộ của cô ta nói lên với tôi rằng nếu tôi không đến Deer Isle thì đừng có mà vác mặt về New York. Sau đó cô ta gọi điện cho cô Eleanor Brace, người luôn cho cô ở nhờ mỗi khi cô đến đó. Sự thể là như thế đó, và tôi đã bị gửi gắm. Tất cả những gì tôi biết về Deer Isle là nơi đó chẳng có gì để bàn cả, nhưng nếu tôi không đến thì tức là tôi bị điên. Ngoài ra, Cô Brace cũng đang chờ đợi tôi. Tôi bị lạc hoàn toàn ở Bangor, do giao thông và xe tải, do còi xe inh ỏi và do sự thay đổi ánh đèn. Tôi mơ hồ nhớ lại rằng tôi cần phải ra Quốc lộ 1. Tôi đã tìm ra nó và lái mười sáu cây số theo hướng ngược lại, tức quay ngược về hướng New York. Tôi đã được vẽ đường và chỉ cách đi, được hướng dẫn chi ly, nhưng không biết các bạn có bao giờ nhận ra điều này không: những chỉ dẫn của một người quá rành rẽ địa phương sẽ khiến bạn càng dễ đi lạc hơn, cho dù những chỉ dẫn đó chính xác. Tôi cũng bị lạc cả ở Ellsworth, mặc dù đã được cam đoan là không thể nào bị lạc. Rồi những con đường hẹp lại và những xe chở cây gầm rú vượt qua tôi. Tôi bị lạc hầu như suốt cả ngày mặc dù đã tìm ra Blue Hill và Sedgwick. Trong buổi chiều muộn tuyệt vọng, tôi dừng xe và tiến đến một viên cảnh sát cưỡi ngựa trông đường bệ của bang Maine. Ông ta trông mới thật là oách, cứ như được tạc ra https://thuviensach.vn từ đá granite vùng Portland, một người mẫu hoàn hảo cho một pho tượng kỵ sĩ tương lai. Nhưng tôi tự hỏi liệu các người hùng cảnh sát tương lai có được tạc cùng với chiếc jeep hay xe tuần tiễu bằng cẩm thạch? “Thưa ông sĩ quan, hình như tôi bị lạc. Ông có thể chỉ đường cho tôi không?” “Ông muốn đi đâu?” “Tôi định đi Deer Isle”. Ông ta nhìn tôi chằm chặp, và khi đã an tâm rằng tôi không định giỡn mặt, ông ta lắc hông rồi trỏ về phía bên kia một lạch nước mà chẳng buồn mở miệng. “Đó hả?” Ông ta gật đầu, chiếc đầu từ trên hạ xuống dưới và giữ nguyên ở tư thế hạ thấp này. “À, làm sao tôi đến được đó?” Tôi thường nghe nói dân Maine rất kiệm lời, nhưng với ứng viên cho núi Rushmore[17] này, việc trỏ tay hai lần trong một buổi chiều có vẻ như là một sự lắm chuyện không thể nào chấp nhận được. Ông ta hất cằm, vẽ ra một hình cung nhỏ, về hướng mà tôi đã đi qua. Nếu như không phải là trời đang tối nhanh, chắc tôi sẽ thử moi thêm vài lời từ ông ta, dù biết trước là sẽ chẳng tích sự gì. “Cảm ơn ông”, tôi nói mà cảm thấy mình thật ba hoa vô kể. Thoạt tiên là một cây cầu sắt rất cao, vòm của nó dâng lên như cầu vồng. Sau đó một chút là cây cầu đá thấp lè tè có hình cong chữ S. Và thế là tôi đến được Deer Isle. Bản hướng dẫn vẽ tay nói rằng cứ đến bất kỳ ngã rẽ nào thì tôi phải rẽ phải, và từ “bất kỳ” được gạch dưới. Tôi leo qua một ngọn đồi rồi rẽ phải đi theo một con đường hướng đến một rừng thông, sau đó tiếp tục rẽ phải đi vào một con đường nhỏ hơn, rồi rẽ phải tiếp đi theo dấu bánh xe trên lớp lá kim. Đến được đây thì quá dễ rồi. Không thể tin nổi là tôi đã tìm ra được nơi này, nhưng trong vòng một trăm mét đã lừng lững ngôi nhà cổ to lớn của cô Eleanor Brace, và cô ta đã đứng sẵn đó để đón tiếp tôi. Tôi cho Charley ra ngoài. Bất chợt, một vệt xám giận dữ xẹt ngang qua khoảng rừng thưa và chui tọt vào nhà. Đó là George. Nó không đón mừng tôi và càng không đón mừng Charley. Tôi chưa bao giờ thực sự trông thấy nó, nhưng sự https://thuviensach.vn hiện diện sưng sỉa của nó thì ở khắp mọi nơi. Bởi lẽ George là một con mèo già màu xám mà sự thù hằn đối với cả người lẫn vật được tích tụ lâu năm đến mức, dù trốn ở trên gác, nó vẫn truyền đi lời cầu nguyện để bạn biến đi nơi khác. Nếu có trái bom rơi xuống và quét sạch mọi sinh thể trừ cô Brace ra, George nhà ta hẳn là sẽ vui lắm lắm. Đó là cách mà nó sẽ thiết kế ra thế giới nếu như nó có quyền. Và nó sẽ không bao giờ biết rằng sự quan tâm của Charley đối với nó chỉ thuần túy là vì lịch sự. Nó mà biết được điều đó thì chắc là nó sẽ bị tổn thương vì hận đời, bởi lẽ Charley chẳng quan tâm gì đến mèo, cho dù chỉ là để rượt đuổi. Chúng tôi chẳng làm phiền gì George, vì chúng tôi trải qua cả hai đêm trong Rocinante, nhưng tôi nghe nói rằng khi có khách trong nhà, George thường trốn vào rừng thông và theo dõi từ xa, làu bàu sự bất mãn và phun ra sự hằn học. Cô Brace thừa nhận rằng, xét về chức năng của mèo, cho dù là gì đi nữa, thì George hoàn toàn vô dụng. Nó không thân thiện, rất khó ưa và có rất ít giá trị thẩm mỹ. “Nhưng nó cũng bắt được chuột đấy chứ”, tôi nói đỡ. “Không bao giờ”, Cô Brace nói. “Đừng có mơ. Và anh có biết điều này không nhỉ? Nó là mèo cái đấy”. Tôi phải kiềm chế Charley vì sự hiện diện vô hình của George là ở khắp nơi. Trong một thời đại khai hóa hơn, khi mà các phù thủy được cảm thông hơn, George có lẽ vẫn thấy mình bị kết liễu trên giàn hỏa, bởi lẽ nếu như có tồn tại phù thủy – sứ giả của quỷ sứ hay kẻ giao tiếp với những hồn ma độc ác – thì đó chính là George. Không cần phải nhạy bén để nhận ra sự khác thường của Deer Isle. Và nếu những người từng đến đây trong suốt nhiều năm còn chưa mô tả được nó thì tôi có thể làm được gì trong hai ngày? Đó là một hòn đảo nép mình như đứa bé bú mẹ vào bộ ngực của Maine, nhưng cũng có nhiều hòn đảo như thế. Dòng nước tối đen mà nó nương tựa có vẻ như đã hút sạch ánh sáng, nhưng trước đây tôi đã thấy những nơi giống vậy rồi. Những rừng thông xào xạc và những cơn gió rít qua những vùng đất trống thì giống như ở Dartmoor. Stonington, thủ phủ của Deer Isle, chẳng có vẻ gì giống một thị trấn của nước Mỹ, cả về phong cảnh lẫn kiến trúc. Những ngôi nhà xếp lớp https://thuviensach.vn ra đến sát mặt nước tĩnh lặng của khu vịnh. Thị trấn này rất giống thị trấn Lyme Regis ở bờ biển Dorset, và tôi dám cá rằng những người đầu tiên lập nghiệp tại đây đã đến từ Dorset hay Somerset hay Cornwall. Thổ ngữ ở Maine rất giống ở West Country thuộc nước Anh: nguyên âm kép của nó được phát âm giống như kiểu Anh, nhưng tại Deer Isle sự giống nhau này còn rõ rệt gấp đôi. Người dân sống ven bờ biển phía dưới Bristol Chanel là những người bí ẩn, có lẽ hơi ma quái. Trong đôi mắt của họ có cái gì đó được giấu rất kín, đến mức chính bản thân họ có lẽ cũng chẳng biết là mình có. Và điều này cũng được thấy ở Deer Isle. Nói trắng ra là cái đảo Isle này rất giống Avalon. Nó hẳn sẽ biến mất nếu bạn không ở đó. Hay lấy ví dụ sự bí ẩn của những con mèo gấu trúc, một giống mèo lớn không có đuôi với bộ lông xám sọc đen, đó là lý do vì sao người ta gọi chúng là mèo gấu trúc. Chúng là động vật hoang dã, sống trong rừng và rất dữ dằn. Có lần, một người dân địa phương đã đem được một con mèo con về nuôi một thời gian. Ông ta cảm thấy rất sung sướng, có phần còn hãnh diện nữa kìa, nhưng mèo gấu trúc rất hiếm khi được thuần hóa, dù chỉ là hơi hơi. Bất cứ lúc nào bạn cũng có thể bị cào hay bị cắn. Loại mèo này rõ ràng có nguồn gốc từ Manx[18], và khi giao phối với mèo nhà nó đã cho ra đời những con mèo không đuôi. Người ta kể rằng các tổ tiên của mèo gấu trúc là do một thuyền trưởng đem về, và chẳng bao lâu sau chúng đã bỏ nhà đi hoang. Nhưng tôi vẫn thắc mắc ở đâu ra cái kích thước khổng lồ đó. Chúng to hơn gấp đôi bất cứ con mèo Manx nào mà tôi từng thấy. Hay là chúng giao phối với loài linh miêu Bắc Mỹ hoặc mèo rừng? Tôi không biết. Chẳng ai biết cả. Xuống đến bến cảng Stonington, các tàu thuyền mùa hè đang được kéo lên để cất giữ. Và không phải chỉ nơi đây mà cả ở những vịnh nhỏ khác gần đó là những trại nuôi tôm hùm rất lớn. Lổm ngổm bò ra từ dòng nước tối những con tôm hùm Maine vỏ sẫm, những con tôm hùm ngon nhất thế giới. Cô Brace hỏi mua ba con, mỗi con chưa đến bảy trăm gram, cô ta nói thế, và tối hôm đó sự xuất sắc của chúng đã được phô diễn, không còn gì để nghi ngờ. Không có thứ tôm hùm nào ngon như thế. Chỉ cần đơn giản luộc lên, chẳng cần thứ nước chấm cầu kỳ nào, chỉ cần bơ tan chảy và nước chanh, thật không nơi đâu sánh bằng. Dù tôm có được vận chuyển sống khỏi vùng https://thuviensach.vn biển tăm tối của chúng bằng tàu thủy hay máy bay thì chúng vẫn sẽ mất đi điều gì đó. Tại một cửa hàng tuyệt vời ở Stonington, một cửa hàng vừa bán dụng cụ trong nhà vừa bán đồ tàu bè, tôi mua cho Rocinante một chiếc đèn dầu với chụp bằng thiếc. Tôi đã từng lo lắng rằng ở một nơi nào đó tôi bị cạn dự trữ khí bu-tan. Khi đó tôi làm sao nằm trên giường đọc sách được? Tôi bắt giá đèn vào chiếc vách trên đầu giường rồi vặn bấc để tạo ra một ngọn lửa vàng. Và thường xuyên trong cuộc hành trình, tôi dùng nó để sưởi ấm, để có màu sắc, cũng như để thắp sáng. Đó chính xác là loại đèn trong các căn phòng ở nông trại khi tôi còn bé. Và không có một thứ ánh sáng nhân tạo nào dễ chịu hơn thế, mặc dù những bậc cao niên nói rằng dầu cá voi còn cho ngọn lửa đẹp hơn thế nữa. Tôi đã chứng minh rằng tôi không cách gì mô tả Deer Isle. Có điều gì đó không thể mô tả bằng lời. Nhưng sau đó nó sẽ ở lại với bạn, và còn hơn thế nữa, những thứ mà bạn không biết thì sau này bạn sẽ thấy trở lại với mình khi đã ra đi. Có một thứ mà tôi nhớ rất rõ. Có lẽ nó được tạo ra bởi mùa thu với chất sáng riêng và sự quang đãng của nó. Mọi thứ đều đứng tách riêng khỏi những thứ khác: một tảng đá, một bướu tròn của khúc cây dạt trên bãi biển được nước biển gội sạch, một đường mái nhà. Mỗi ngọn thông đều là chính nó, tách riêng khỏi những ngọn khác dù vẫn là một phần của rừng thông. Liên tưởng ra rất xa, liệu tôi có thể nói rằng những người dân ở đây cũng có cùng phẩm chất đó? Chắc chắn là tôi chưa từng gặp ở đâu những cá nhân nồng nhiệt như thế. Tôi không thích chút nào khi buộc họ làm những thứ mà họ không muốn. Tôi từng nghe nhiều câu chuyện về Isle – tôi nhớ là Isle chứ không phải Island – và được ban cho những lời khuyên rất yếm thế. Tôi chỉ xin kể lại lời răn của một người sinh trưởng ở Maine mà tôi sẽ không nêu tên do sợ bị trả đũa. “Chớ bao giờ hỏi đường một người Maine”, người đó bảo tôi. “Tại sao lại không?” “Chẳng biết vì sao chúng tôi nghĩ việc chỉ cho người ta đi lạc đường là một việc rất vui. Chúng tôi không cười khi làm vậy, nhưng trong thâm tâm thì chúng tôi cười ngất. Bản tính chúng tôi là như thế”. https://thuviensach.vn Tôi không biết điều này có đúng hay không. Tôi chẳng bao giờ kiểm chứng được vì mặc dù đã cố hết sức, tôi vẫn bị lạc triền miên mà chẳng cần phải có ai giúp đỡ. Tôi đã nói về Rocinante với tất cả sự tán thưởng và thậm chí yêu mến, nhưng chưa từng nói về chiếc xe pickup có ca-bin dã ngoại gắn trên nóc. Đó là mẫu xe mới với động cơ V-6 cực khỏe. Nó có một bộ truyền động tự động và một máy phát ngoại khổ để đem lại cho tôi ánh sáng trong buồng lái nếu tôi cần. Hệ thống giải nhiệt được nạp nhiều chất chống đông đến mức chịu được cả thời tiết ở địa cực. Tôi tin rằng xe con do Mỹ sản xuất được chế tạo để chóng hỏng, và do đó buộc người ta phải thay xe mới. Nhưng đối với loại xe tải thì lại khác. Chủ xe tải cần xe chạy tốt thêm nhiều ngàn cây số so với chủ xe con. Họ không bị lóa mắt bởi bộ ghế hay cánh thăng bằng hay những vật trang trí. Họ cũng chẳng cần phải vì địa vị hay thể diện mà mỗi năm lại sắm một chiếc xe đời mới. Mọi thứ trên chiếc xe của tôi đều được chế tạo để dùng thật lâu. Khung sườn của nó rất nặng, những phần kim loại đều rất cứng cáp, động cơ thì to và khỏe. Dĩ nhiên là tôi chăm sóc nó tốt về phương diện thay dầu mỡ, và tôi không lái nó chạy hết công suất hay buộc nó phải chơi trò nhào lộn như các xe thể thao. Buồng lái của nó có vách kép và một chiếc máy sưởi tốt được gắn vào đó. Khi tôi trở về sau hơn mười sáu ngàn cây số, động cơ của nó chỉ vừa được thuần hóa xong. Nó chưa bao giờ trục trặc hay hỏng hóc trong suốt cuộc hành trình. Tôi lái xe lên vùng bờ biển của Maine rồi đi qua Millbridge, Addison, Machias, Perry và South Robbinston, cho đến khi không còn thấy bờ biển đâu nữa. Tôi chẳng bao giờ biết hoặc đã quên mất nhiều phần của Maine chĩa lên Canada như một ngón tay cái, với New Brunswick ở phía đông. Chúng ta biết quá ít về địa lý nước nhà. Maine trải lên phía bắc, lên đến sát miệng sông St. Lawrence, và từ ranh giới bên trên của nó có lẽ đi chừngmột trăm sáu mươi cây số nữa lên phía bắc là đến Quebec[19]. Một điều nữa mà tôi thỉnh thoảng vẫn hay quên, đó là nước Mỹ to khủng khiếp như thế nào. Khi tôi lái xe lên phía bắc, băng qua những thị trấn nhỏ, và rừng ngày một nhiều cứ trôi dần về phía chân trời, mùa màng cũng thay đổi rất nhanh chóng và đột ngột. Có thể do tôi vừa rời xa khỏi những vùng chỉ có biển là https://thuviensach.vn biển, và cũng có thể tôi đã đi được rất xa lên phương Bắc. Những ngôi nhà mang cái vẻ bị tuyết vùi dập, nhiều nhà bị sập và bỏ hoang, bị những mùa đông dúi xuống mặt đất. Trừ các thị trấn ra, không thấy đâu bằng chứng có dân cư từng sinh sống, trồng trọt, kiếm ăn rồi từ đó mà bị đẩy đi nơi khác. Rừng đang hối hả quay về, và ở nơi mà trước kia chỉ có xe ngựa kéo thì nay toàn những xe tải lớn chở cây rầm rập chạy. Và thú săn cũng trở lại. Hươu đi lang thang trên đường và có cả dấu vết của gấu nữa. Có những tập quán, thái độ, truyền thuyết. Cùng với những chỉ dẫn, những thay đổi, chúng có vẻ như là một phần cấu trúc của nước Mỹ. Và tôi xin đề nghị chúng ta hãy thảo luận về chúng vì chúng là những thứ đầu tiên khiến tôi chú ý. Trong khi các thảo luận này diễn ra, bạn hãy hình dung ra cái cảnh tôi đang lom khom đi trên con đường nhỏ hoặc ngoi lên từ sau một chiếc cầu, hoặc đang nấu hạt đậu lima[20] và thịt lợn muối trong một chiếc nồi lớn. Và một trong những cảnh đầu tiên sẽ liên quan đến chuyện săn bắn. Tôi có chạy đằng trời cũng không thoát khỏi chuyện săn bắn nếu trong lòng đã muốn, vì mùa săn luôn làm cho mùa thu thêm lung linh. Chúng ta đã thừa hưởng nhiều hành vi từ các tổ tiên gần đây của mình, những người đã vật lộn với lục địa này giống như Jacob vật lộn với thiên thần[21], và những người tiên phong đã chiến thắng. Chính từ họ, chúng ta mang niềm tin rằng mọi người Mỹ đều là những thợ săn bẩm sinh. Và cứ đến mỗi mùa thu, ta lại thấy rất nhiều người đàn ông lên đường để chứng tỏ rằng nếu không có tài năng, sự khổ luyện, kiến thức, sự thành thạo thì họ sẽ bị bắn chết bởi súng trường hay súng săn. Kết cục thật là tàn nhẫn. Từ lúc tôi rời cảng Sag Harbor, các khẩu súng của tôi đã từng nã vào những con vịt di cư, và khi tôi lái xe ở Maine, những phát súng trường bắn vào rừng của tôi là nhằm dọa nạt những kẻ xấu trước khi chúng kịp biết chuyện gì xảy ra. Điều này chắc chắn làm hoen ố ít nhiều thanh danh nhà thể thao của tôi, nhưng tôi xin nói ngay rằng tôi không hề chống đối gì việc sát hại động vật. Đằng nào chúng cũng chết vì một thứ gì đó, tôi nghĩ vậy. Hồi còn trẻ, tôi thường trườn sấp hàng dặm đường, vượt qua những cơn gió lạnh cóng chỉ thuần túy vì sự vinh quang được nã đạn vào một con gà gô mà dù có ngâm trong nước muối cũng chẳng ngon lành gì để mà ăn. Tôi không quan tâm lắm đến thịt nai, thịt gấu, https://thuviensach.vn thịt hươu ngoại trừ gan của chúng. Với những công thức nấu nướng, rau thơm, rượu, sự pha chế để có một món thịt nai ngon, người ta cũng có thể biến một chiếc giày cũ thành một món ăn tuyệt hảo. Nếu đói, tôi sẽ chẳng ngại ngần săn bắt bất cứ con vật nào biết chạy, biết bò hay biết bay, và tôi sẽ dùng răng để xé xác chúng ra. Nhưng không phải là cái đói đã đẩy hàng triệu người đàn ông Mỹ vũ trang đi đến các khu rừng và ngọn đồi vào mỗi mùa thu, như tỉ lệ người bị bệnh tim cao trong số những người đi săn đã chứng minh. Theo một cách nào đó, việc săn bắn có liên quan đến nam tính, nhưng tôi không rõ là cách nào. Tôi biết một số tay săn giỏi và hiệu quả. Họ biết mình đang làm gì. Nhưng một số đông hơn hẳn là những quý ông béo phì, sặc sụa mùi whisky và vũ trang bằng những khẩu súng trường cực mạnh. Họ nã đạn vào bất cứ vật gì di động hoặc có vẻ như di động, và sự thành công của họ trong việc giết chóc lẫn nhau rất có thể đã góp phần vào việc ngăn ngừa bùng nổ dân số. Nếu những vật bị giết chỉ giới hạn trong số những người cùng một duộc với họ thì cũng chẳng có vấn đề gì, nhưng sự tàn sát bò, lợn, nông dân, chó và các biển hiệu đường sá làm cho mùa thu trở thành một mùa nguy hiểm để đi du lịch. Một chủ trang trại ở phía bắc bang New York đã dùng sơn đen kẻ chữ “bò” rất lớn lên cả hai bên lườn con bò mộng trắng của ông ta, nhưng các tay săn vẫn cứ bắn nó. Ở Wisconsin, lúc tôi đi ngang qua, một tay săn đã bắn vào giữa hai bả vai người hướng dẫn của mình. Nhân viên điều tra hỏi gã thợ săn tài ba này: “Ông nghĩ anh ta là con hươu à?” “Vâng, thưa ông”. “Nhưng ông có chắc anh ta là con hươu không?” “Không, tôi nghĩ là không”. Với những vụ nổ súng nhộn nhịp đang diễn ra ở Maine, dĩ nhiên tôi phải lo cho bản thân. Bốn chiếc xe hơi đã bị trúng đạn ngay giữa ban ngày. Nhưng chủ yếu là tôi lo cho Charley. Tôi biết rằng, đối với một trong các tay săn đó, con chó xù trông rất giống con hươu đực, cho nên tôi phải tìm ra cách nào đó để bảo vệ nó. Trong Rocinante có một chiếc hộp đựng khăn giấy Kleenex mà ai đó đã tặng tôi làm quà. Tôi dùng khăn giấy Kleenex đỏ bọc đuôi của Charley và lấy giây thun cột lại. Mỗi buổi sáng, tôi thay mới https://thuviensach.vn ngọn cờ này và Charley đã mang nó suốt chặng đường đi về phía tây giữa tiếng đạn réo rít quanh chúng tôi. Việc này không phải làm cho vui. Nhà đài cảnh báo rằng không nên cầm khăn tay trắng. Có quá nhiều tay săn thoáng thấy màu trắng là tưởng ngay đó là đuôi một con hươu đang chạy và bèn chữa cơn nghiện của mình bằng một phát súng. Nhưng di sản này của người đi mở cõi không phải là điều gì mới lạ. Khi tôi còn bé và sống ở một trang trại gần Salinas, California, gia đình tôi có một người đầu bếp Trung Hoa, anh ta thường xuyên tận dụng được di sản này để làm một điều tốt đẹp nho nhỏ. Bên lề một dải đất hẹp của ngọn đồi gần đó có một cây ngô đồng bị đổ, nằm gối lên hai chiếc cành gãy của nó. Lee để ý thấy có một vết lõm màu nâu vàng trên vỏ cây do một viên đạn xuyên vào. Ông ta bèn lấy một cặp sừng, đóng đinh vào một bên đầu cây rồi rút về căn buồng của ông ta nằm khoèo cho đến khi mùa săn hươu qua đi. Sau đó, ông ta đã thu hoạch được mẻ chì của mình từ khúc cây già kia. Vào một số mùa săn, ông ta gom được đến hăm lăm, ba chục ký đạn. Đó không phải là một gia tài nhưng đó cũng là tiền. Sau vài năm, khúc cây bị bắn nát bét. Lee bèn thay nó bằng bốn bao cát rồi gắn lại cặp sừng cũ. Việc thu hoạch của ông ta lại càng dễ dàng hơn nữa. Nếu ông ta bố trí chừng năm chục mục tiêu như thế thì ông ta sẽ có cả một gia tài, nhưng Lee lại là một người đàn ông khiêm tốn, không hề quan tâm đến việc sản xuất hàng loạt. https://thuviensach.vn 3 Maine có vẻ như trải dài đến bất tận. Tôi cảm nhận được tâm trạng của Peary[22] khi ông ta đến gần cái nơi mà ông ta cứ tưởng là Bắc cực. Nhưng tôi muốn đến hạt Aroostock, một hạt lớn phía bắc Maine. Có ba khu vực lớn trồng khoai tây là Idaho, hạt Suffolk ở Long Island và hạt Aroostock ở Maine. Tôi đã nghe nhiều người kể về Aroostock, nhưng chưa ai trong số họ từng đến đó. Người ta bảo rằng mùa màng tại đây được thu hoạch bởi người Canucks đến từ Canada. Những người này kéo qua biên giới đông nghịt vào mùa thu hoạch. Đường tôi đi kéo dài bất tận qua những cánh rừng và ao hồ còn chưa đóng băng. Tôi cố chọn những con đường nhỏ băng rừng, vốn không thuận lợi lắm cho tốc độ. Nhiệt độ dâng cao và trời mưa không ngừng nghỉ khiến các khu rừng ướt sũng. Charley lúc nào cũng nhớp nháp, chỉ thiếu điều phát mốc. Bầu trời mang một màu nhôm xám ẩm ướt và không có dấu hiệu nào của một tấm màn trong mờ, nơi mặt trời có thể đang trú ngụ. Vì vậy tôi không thể định được hướng đi. Qua một đoạn đường cong, tôi có thể đang đi về hướng đông hoặc hướng nam hoặc hướng tây, chứ không phải là hướng bắc như tôi muốn. Hồi tôi còn là một cậu bé Hướng đạo sinh, tôi cũng từng bị lừa bởi chuyện huyễn hoặc là những đám rêu mọc ở mặt bắc của cây cối. Thật ra rêu mọc ở mặt râm, và mặt này có thể là bất cứ nơi đâu. Tôi quyết chí mua một chiếc la bàn, nhưng trên con đường tôi đang đi làm gì có thị trấn kế tiếp nào. Màn đêm từ từ trườn xuống, mưa đánh trống trên chiếc mui xe bằng thép và các cần gạt kính chắn gió đánh những vòng cung sụt sùi. Những cây cao u tối chen chân trên đá sỏi dọc ven đường. Có vẻ như nhiều giờ đã qua đi kể từ khi tôi băng qua một chiếc xe, một ngôi nhà, một cửa hiệu, vì đi theo lối này thì đường quê đã hóa thành đường rừng mất rồi. Một nỗi cô đơn u uất bỗng xâm chiếm lấy tôi, hầu như là một nỗi cô đơn khủng khiếp. Charley, ướt mèm và lẩy bẩy, nằm co tròn trong góc cái ghế https://thuviensach.vn của nó và không chia sẻ gì. Tôi tấp xe vào phía sau lối vào một cây cầu bêtông, nhưng không thể tìm được một nơi bằng phẳng bên lề đường dốc tuột. Ngay cả trong ca-bin cũng ảm đạm và ẩm ướt. Tôi vặn cao chiếc đèn măng-sông đốt bằng gas, thắp ngọn đèn dầu, rồi bật hai chiếc bếp lò để xua đi nỗi cô đơn. Mưa vẫn đánh trống trên chiếc nóc kim loại. Không có món gì trong kho thực phẩm của tôi là trông có thể nuốt nổi. Màn đêm buông xuống và các ngọn cây cũng sát vào nhau hơn. Giữa tiếng mưa đánh trống, tôi nghe đâu có những giọng nói, như thể một đám người đang thì thào, đang lầm bầm từ phía sau hậu trường. Charley liên tục ngọ nguậy. Nó không sủa để báo động, nhưng nó cứ gầm gừ và rên rỉ một cách khó chịu và điều này không giống nó chút nào. Nó không ăn bữa tối và nước uống cũng chẳng thèm đụng tới. Mà đó là một con chó vốn uống hàng chậu nước mỗi ngày và cần phải như thế vì sự bài tiết nữa. Tôi kháng cự quyết liệt nỗi cô đơn, làm hai phần sandwich bơ đậu phộng, rồi leo lên giường viết thư về nhà, cố xua đi sự đơn độc của mình. Rồi mưa bỗng ngừng rơi, nước trên cây nhỏ giọt, và tôi đã tưởng tượng ra cả một rừng những hiểm họa bí ẩn. Ồ, chúng ta có thể quy cho màn đêm những nỗi kinh hoàng, cho dù ta nghĩ mình có học hành và điều gì cũng biết, cho dù ta tin rằng bất cứ điều gì cũng có thể đo và đếm. Dù tôi vẫn biết chắc rằng những điều đen tối đang tích tụ trong tôi hoặc là không tồn tại hoặc là không nguy hiểm, thế nhưng tôi vẫn cứ sờ sợ. Tôi nghĩ màn đêm hẳn là rất khủng khiếp vào thời mà người ta biết có những thứ nguy hiểm chết người đang ở đó. Nhưng không, sai rồi. Nếu tôi biết chúng ở đó, tôi sẽ dùng vũ khí chống lại chúng, dùng bùa, dùng lời cầu nguyện, dùng một dạng thức nào đó để liên kết với những thế lực mạnh ngang bằng nhưng đứng về phía tôi. Việc biết rằng chúng không có ở đó làm cho tôi trở nên không phòng bị và có lẽ càng thêm phần sợ hãi. Rất lâu trước đây, tôi từng sở hữu một trang trại nho nhỏ ở núi Santa Cruz tại California. Ở một chỗ nọ, khu rừng những cây madrone khổng lồ phủ tán lên một hồ trên núi thực thụ, một hồ nước đen nháy. Nếu như có một địa điểm ma ám nào đó thì đích thị là nơi này. Vẻ ma quái của nó đến từ ánh sáng leo lét lọt qua những khóm lá và nhiều khung cảnh rợn người. Có một https://thuviensach.vn người Philippines làm việc cho tôi, một người miền núi thấp, đen và lặng lẽ, hình như thuộc tộc người Maori. Có lần, do nghĩ rằng ông ta hẳn phải thuộc về một hệ thống bộ tộc vốn xem những thứ vô hình như một phần của thực tại, tôi bèn hỏi xem ông ta có sợ cái nơi ma ám đó không, đặc biệt là vào ban đêm. Ông ta nói là không sợ vì nhiều năm trước đây có một thầy phù thủy đã cho ông ta một món bùa để chống lại ma quỷ. “Ông cho tôi xem món bùa đó đi”, tôi thỉnh cầu. “Nó là bằng lời”, ông ta nói. “Nó thuộc dạng bùa chú”. “Ông đọc nó cho tôi nghe được không?” “Được chứ”, ông ta nói rồi bắt đầu lẩm bẩm. “In nomine Patris et Filii et Spriritus Sancti”. “Nó có nghĩa là gì vậy?” tôi hỏi. Ông ta nhún vai. “Tôi không biết”, ông ta nói. “Đó là bùa chú để xua ma quỷ nhờ vậy mà tôi không sợ chúng”. Tôi đã dặm vào câu chuyện này những từ ngữ nghe như tiếng Tây Ban Nha giả cầy, nhưng nói tóm lại thì đó là món bùa của ông ta và nó linh nghiệm đối với ông ta. Nằm trên giường trong màn đêm thổn thức, tôi cố tập trung vào việc đọc sách để giữ cho đầu óc khỏi u sầu, nhưng trong khi đôi mắt vẫn lướt qua các dòng chữ, đôi tai tôi vẫn lắng nghe màn đêm. Vừa lúc sắp thiếp đi, một âm thanh mới khiến tôi bừng tỉnh. Đó là tiếng bước chân rón rén đi trên sỏi, tôi đoán thế. Cạnh giường tôi có một đèn pin dài sáu mươi phân, dùng cho việc săn mèo rừng. Nó phát ra một chùm sáng cực mạnh, rọi xa đến ít nhất một cây số sáu. Tôi bật dậy khỏi giường, nhấc khẩu súng các-bin 30/30 treo trên vách rồi dỏng tai nghe qua cánh cửa của Rocinante. Và tôi nghe thấy tiếng chân đến gần hơn. Đến phiên Charley gầm lên lời răn đe của nó. Tôi mở cửa ra và lia ánh sáng vào màn đêm. Đó là một người đàn ông mang giày ống và khoác tấm vải bạt màu vàng. Ánh sáng làm ông ta khựng lại. “Ông muốn gì?” tôi hỏi. Ông ta có vẻ như sững sờ. Phải mất một lúc, ông ta mới trả lời. “Tôi muốn về nhà. Tôi sống ở bên đường phía trên kia”. https://thuviensach.vn Tôi chợt nhận ra toàn bộ cái sự tình xuẩn ngốc, những mẫu hình lố bịch đã lớp lớp chồng chất lên. “Ông thích uống cà phê không, hay chút rượu cũng được?” “Không, trễ lắm rồi. Xin ông đừng rọi cây đèn đó vào mặt tôi nữa, tôi sẽ đi khỏi ngay”. Tôi tắt đèn và ông ta cũng biến mất, nhưng khi đi qua, giọng ông ta vọng lại, “Tò mò một chút, ông làm gì ở đây vậy?” “Cắm trại”, tôi nói, “chỉ là ở qua đêm”. Rồi tôi leo lên giường và lập tức ngủ say. Mặt trời đã lên cao khi tôi thức dậy và thế giới đã được tái tạo, rực rỡ. Có bao nhiêu loại ngày là có bấy nhiêu thế giới, và giống như viên ngọc bích thay đổi màu sắc để thích ứng với thiên nhiên hàng ngày, tôi cũng y như thế. Những sợ sệt ban đêm cùng nỗi cô đơn đã rời xa đến mức tôi khó mà nhớ ra. Ngay cả Rocinante – trông dơ bẩn và bám đầy lá thông là thế – cũng chồm lên đường một cách đầy hân hoan. Giờ đây đã có nhiều cánh đồng xen kẽ những chiếc hồ và khu rừng. Đó là những cánh đồng đất xốp hợp cho việc trồng khoai tây. Những xe tải đuôi phẳng chất chồng những thùng khoai tây rỗng di chuyển đầy trên đường, và những máy đào khoai tây đang xới lên hàng dãy dài những củ có vỏ ngoài màu tái xám. Trong tiếng Tây Ban Nha có một từ mà tôi không tìm ra từ tương ứng trong tiếng Anh. Đó là động từ vacilar, hiện tại phân từ là vacilando. Nó hoàn toàn không có nghĩa là lắc lư, vacillating. Khi ai đó đang vacilando thì có nghĩa là người đó đang đi đâu đấy nhưng không quan tâm lắm đến việc mình có đến được nơi nào đó hay không, mặc dù cũng có hướng đi hẳn hoi. Bạn của tôi, Jack Wagner, thường ở trạng thái này tại Mexico. Ví như chúng tôi muốn đi tản bộ trên các con đường của Mexico City nhưng không phải là đi ngẫu nhiên. Chúng tôi sẽ chọn một thứ gì đó không tồn tại ở nơi ấy và rất cần mẫn đi tìm nó. Tôi muốn đến nóc nhà của Maine để khởi đầu cuộc hành trình của tôi trước khi rẽ sang hướng tây. Điều này có vẻ như làm cho cuộc hành trình trở nên có tính toán, vì mọi thứ trên thế giới này đều phải được tính toán, nếu không thì tư duy của con người sẽ bác bỏ chúng. Nhưng thêm vào đó, chúng https://thuviensach.vn phải có mục đích nếu không thì lương tri của con người sẽ xa rời chúng. Nếu như tôi chưa bao giờ thấy củ khoai tây, trạng thái vacilador của tôi hẳn đã chẳng bị ảnh hưởng gì. Sau này hóa ra tôi đã thấy nhiều khoai tây hơn mức cần thiết. Tôi thấy cả những ngọn núi khoai tây, cả những đại dương khoai tây, nhiều khoai tây hơn cả mức mà bạn nghĩ dân số thế giới có thể tiêu thụ hết trong vòng một trăm năm. Tôi thấy nhiều người thu hoạch khoai là dân di cư ở khu vực này: người Ấn, người Philippines, người Mexico, người Oklahoma rời khỏi bang của họ. Ở bang Maine này có rất nhiều người Canada gốc Pháp qua biên giới để tham gia mùa thu hoạch. Tôi chợt nghĩ, giống như người Carthage[23] dùng lính đánh thuê để chiến đấu cho họ, người Mỹ chúng ta đang đưa vào những lính đánh thuê để làm những công việc nặng nhọc và thấp kém của chúng ta. Tôi hy vọng đất nước chúng ta ngày nào đó sẽ không tràn ngập những người quá kiêu hãnh hoặc quá lười nhác, quá yếu đuối không thể cúi xuống đất và nhặt lên những thứ chúng ta ăn. Dân Canuck là những người khắc khổ. Họ kéo đến cắm trại theo từng gia đình và nhóm gia đình, thậm chí có khi cả dòng tộc: đàn ông, đàn bà, thanh niên, thiếu nữ và cả con nít nữa. Chỉ có những đứa bé còn đang bú là không tham gia vào việc nhặt khoai tây và bỏ khoai vào những chiếc thùng. Người Mỹ lái những chiếc xe tải, dùng tời quay và một loại cần trục nhỏ để chất những chiếc thùng lên xe. Rồi họ lái xe đi giao khoai tây tại các nhà kho có những ụ đất đắp cao xung quanh để ngừa khoai đông cứng. Kiến thức của tôi về dân Canuck gốc Pháp là từ các bộ phim thường có Nelson Eddy và Jeanette MacDonald đóng, trong đó câu “By Gar”[24] được dùng rất nhiều lần. Cũng lạ, nhưng tôi chưa từng nghe một người nhặt khoai tây nào nói “By Gar”, và họ thì hẳn là có xem mấy bộ phim này và biết thế nào là đúng. Đàn bà và con gái mặc quần tây bằng vải nhung và áo len dài tay rất dày. Họ phủ lên đầu những chiếc khăn choàng màu sáng để tóc đỡ bám những bụi bặm mà chỉ cần một cơn gió thoảng qua cũng làm cho bốc cao. Hầu hết những người này đi bằng xe tải lớn phủ bạt vải dầu, nhưng cũng có người đi bằng xe rơ-moóc và một số ít đi loại xe có ca-bin gắn bên trên giống như Rocinante. Về đêm, một số người ngủ trong xe tải và xe https://thuviensach.vn trailer, nhưng cũng có cả những túp lều dựng lên ở những nơi dễ chịu, và mùi hương từ ngọn lửa bếp cho thấy rằng họ không hề đánh mất cái biệt tài nấu súp của người Pháp. May thay, những túp lều, xe tải và hai chiếc xe rơ-moóc nằm cả ở bên rìa một chiếc hồ xinh đẹp và trong trẻo. Tôi đậu Rocinante cách đó chừng một trăm mét, nhưng cũng ở mép hồ. Rồi tôi đi đun cà phê và đem cái thùng rác – xô giặt đồ của tôi ra. Nó đã xóc nảy trong suốt hai ngày, và giờ thì tôi mang đồ ra xả ở bên hồ. Thái độ đối với người lạ diễn biến một cách kỳ lạ. Tôi ở hướng thuận gió từ lều trại và mùi thơm món súp lan đến chỗ tôi. Những người này cũng có thể là sát nhân, hung bạo, cục súc, nửa người nửa ngợm hay tất cả những gì xấu xa nhất, nhưng tôi lại thấy mình đang nghĩ, “Họ mới có duyên làm sao, tao nhã làm sao, đẹp đẽ biết ngần nào. Giá như tôi được làm quen với họ”. Và tất cả cũng chỉ vì cái mùi súp thơm tho đó. Khi cần thiết lập quan hệ với người lạ thì Charley luôn là sứ giả của tôi. Tôi thả nó ra và nó liền giạt về phía mục tiêu, hay nói đúng hơn là phía mà mục tiêu đang nấu bữa tối. Tôi gọi nó về để nó khỏi làm phiền những người hàng xóm – et voilà![25] Một đứa bé sẽ làm được điều đó, nhưng một con chó thì còn làm tốt hơn. Sự việc xảy ra một cách trôi chảy như người ta có thể trông đợi ở một kịch bản đã được thử nghiệm và diễn tập kỹ lưỡng. Tôi gửi sứ giả của mình đi và uống tách cà phê trong lúc chờ đợi nó làm nhiệm vụ. Rồi tôi lần đến khu lều trại để trấn an những người hàng xóm về sự quấy quả của con chó hư đốn. Họ là những người trông tử tế, gồm chừng một chục người không kể trẻ em. Ba cô bé xinh đẹp luôn miệng cười khúc khích, hai cô vợ đẫy đà và cô vợ thứ ba thậm chí còn đẫy đà hơn với đứa con nhỏ, một vị cao niên, hai người anh rể và hai thanh niên đang trên đường trở thành những người em rể. Người thủ lĩnh – dĩ nhiên vẫn giữ sự tôn kính đối với vị cao niên kia – là một người đàn ông điển trai khoảng ba mươi lăm tuổi, có đôi bờ vai rộng, mềm mại, làn da màu kem ưng ửng đỏ như của một cô gái và mái tóc đen dợn sóng. Con chó không hề làm phiền gì, anh ta nói thế. Sự thật là họ đã nhận ra nó là một con chó đẹp mã. Dĩ nhiên là tôi phải ca cẩm về những khiếm khuyết https://thuviensach.vn của nó với tư cách là người chủ, nhưng quả là nó có một ưu thế hơn hẳn những con chó khác: nó được sinh ra và lớn lên ở Pháp. Nhóm người bỗng nhiên thấy thân thuộc. Ba cô bé xinh đẹp cười khúc khích và lập tức bị chỉnh đốn bởi cặp mắt xanh như nước biển của người thủ lĩnh, hậu thuẫn bởi tiếng xuỵt của vị cao niên. Thật không? Ở Pháp là ở đâu? Ở Bercy, ngoại ô Paris, họ có biết nơi đó không? Không, đáng tiếc là họ chưa bao giờ đặt chân lên quê cha đất tổ. Tôi hy vọng họ sẽ sửa chữa được điều đó. Qua điệu bộ của Charley, hẳn họ đã nhận ra rằng nó mang quốc tịch Pháp. Họ đã quan sát chiếc roulotte[26] của tôi với vẻ tán thưởng. Tôi đơn giản là cảm thấy rất thoải mái. Nếu họ ưng thì tôi sẵn lòng giới thiệu nó cho họ xem. Tôi đã rất tử tế. Hẳn là họ rất hài lòng. Nếu bạn nghĩ cứ nghe thấy ngữ điệu lên giọng ở cuối câu là cuộc trò chuyện đang diễn ra bằng tiếng Pháp thì bạn lầm to. Người thủ lĩnh nói bằng một thứ tiếng Anh thuần khiết và cẩn trọng. Từ tiếng Pháp duy nhất mà anh ta sử dụng là roulotte. Giữa họ với nhau thì họ trao đổi bằng tiếng Canuck. Dẫu sao thì tiếng Pháp của tôi cũng tệ. Không, ngữ điệu lên ở cuối câu chỉ là một phần, một mảng của sự long trọng trong việc thiết lập quan hệ. Tôi triệu Charley lại gần mình. Liệu tôi có thể mời họ đến chơi sau khi họ dùng xong bữa tối, mà tôi ngửi thấy mùi trên bếp lửa? Họ rất hân hạnh. Tôi dọn dẹp ca-bin, hâm nóng và ăn món bò nấu ớt đóng hộp của mình, kiểm tra xem bia có lạnh không, và thậm chí còn hái một bó lá mùa thu, cắm nó vào một chai sữa đặt lên bàn. Xấp ly giấy được lôi ra sử dụng cho dịp này dù chúng đã bị cuốn từ điển rơi xuống đè dẹp lép ngay từ ngày đầu lên đường, còn với những tấm lót ly thì tôi dùng khăn giấy gấp. Khả năng xoay xở của người ta khi chuẩn bị một bữa tiệc thật là đáng ngạc nhiên. Rồi Charley sủa đón họ, và tôi trở thành chủ tiệc trong chính căn nhà của mình. Sáu người có thể chen chúc quanh chiếc bàn của tôi, và họ đã thu xếp được. Hai người khác đứng cạnh tôi và cửa hậu đầy ắp những khuôn mặt trẻ thơ. https://thuviensach.vn Họ là những người rất dễ thương nhưng cũng rất màu mè. Tôi khui bia cho người lớn và nước ngọt cho bọn nhóc bên ngoài. Sau những lời mào đầu nhất định, những người này bắt đầu kể tôi nghe đôi chút về chính bản thân họ. Mỗi năm họ đều qua biên giới để thu hoạch khoai tây. Mọi người đều làm việc nên họ có được một khoản tiền nho nhỏ để cầm cự qua mùa đông. Họ có gặp rắc rối gì ở biên giới với những người bên cơ quan di trú không? Không. Luật lệ hình như được nới lỏng trong mùa thu hoạch. Hơn nữa, đường họ đi đã được bôi trơn bởi các nhà thầu mà họ phải thối lại một phần trăm nho nhỏ từ thu nhập của họ. Gã này thu tiền trực tiếp từ các chủ trang trại. Trong nhiều năm qua, tôi có quen biết một số người di cư: người Oklahoma, người Mexico và những người da đen chuyển đến New Jersey và Long Island. Và, ở bất cứ nơi đâu, tôi đều thấy một gã thầu đứng phía sau để bôi trơn con đường của họ, đổi lấy một khoản tiền lễ tạ. Suốt nhiều năm qua, các chủ trang trại đã tìm cách lôi kéo thêm lao động mà họ cần để hạ thấp phí lương. Điều này hình như không còn đúng nữa, vì các cơ quan chính phủ chỉ cho vào một lượng lao động vừa đủ với nhu cầu cần thiết, và một dạng lương tối thiểu nào đó đã được thiết lập. Cũng có những trường hợp người di cư bị cái nghèo và những nhu cầu bức thiết đẩy đến chỗ phải di chuyển và làm những việc theo mùa. Chắc chắn những vị khách của tôi tối hôm đó không phải là bị ngược đãi mà cũng chẳng phải là bị lùa vào. Tốp người này đã bỏ lại trang trại nhỏ của chính họ tại tỉnh Quebec, cho nó nghỉ đông, và vượt qua bên giới để kiếm một khoản tiền bỏ túi nho nhỏ. Họ thậm chí còn mang theo cả một ít cảm giác hội hè, tương tự như những người thu hoạch hoa bia và dâu tây đến từ London và các thành phố miền Trung nước Anh. Những người này rất khắc khổ, tiết chế, và có khả năng tự lập rất cao. Tôi khui thêm bia. Sau một đêm cô đơn u uất, tôi cảm thấy thật dễ chịu khi được quây quần bởi những con người nhiệt thành, thân thiện nhưng cẩn trọng. Tôi mở chiếc giếng phun những cảm xúc tốt đẹp và làm một bài phát biểu nho nhỏ bằng thứ tiếng Pháp giả cầy của mình. Nó mở đầu như sau: “Messy dam. Je vous porte un cher souvenir de la belle France – en particulier du Departement de Charente”.[27] https://thuviensach.vn Họ có vẻ sửng sốt nhưng quan tâm. John, người thủ lĩnh, chậm rãi dịch lời nói của tôi bằng thứ tiếng Anh trường trung học rồi chuyển nó lại tiếng Pháp Canada. “Charente ư?” anh ta hỏi. “Tại sao lại Charente?” Tôi cúi xuống mở một ngăn kéo dưới bồn rửa chén và nhấc ra một chai brandy quý rất nhiều tuổi được mang theo để dùng cho những dịp đám cưới, bị bỏng lạnh, hay nhồi máu cơ tim. John nghiên cứu chiếc nhãn với sự quan tâm đầy háo hức mà một tín đồ Cơ đốc ngoan đạo có thể dành cho các bí tích. Và lời lẽ của anh ta cũng đầy tôn kính: “Chúa ơi!” anh ta thốt lên. “Tôi quên mất. Charente – đó là nơi xuất xứ của Cognac”. Rồi anh ta đọc cái năm khai sinh ra chai rượu và khe khẽ lặp lại những từ đầu tiên ban nãy. Anh ta chuyển cái chai cho vị cao niên ngồi trong góc, và ông lão mỉm cười ngọt lịm đến mức lần đầu tiên tôi thấy được ông ta thiếu mất chiếc răng cửa. Người anh rể gừ gừ ở trong họng như một con mèo đực vui sướng và các cô có bầu thì líu lo như những con chim chiền chiện hót dưới mặt trời. Tôi đưa cho John cái mở nút chai và lấy ly tách ra: ba chiếc tách cà phê bằng nhựa, một chiếc ly đựng mứt, một chiếc ca đựng đồ cạo râu và vài lọ thuốc miệng rộng. Tôi dốc hết thuốc men ra một chiếc chảo và lấy nước từ vòi, rửa cho sạch cái mùi mầm lúa mì. Món cognac quả là rất rất ngon, và ngay từ tiếng thì thầm “Santé”[28] và tiếng cụng ly đầu tiên, bạn có thể cảm nhận tinh thần “tứ hải giai huynh đệ” dâng cao, cho đến khi tràn đầy trong Rocinante – và cả “tứ hải giai huynh muội” nữa chứ. Họ khước từ ly thứ hai còn tôi cố nài. Và lần rót thứ ba dựa trên cơ sở là rượu chẳng còn nhiều nhặn gì cho cam. Và với việc chỉ còn vài giọt để chia vào cái vòng thứ ba ấy, phép lạ của con người đầy hoan hỉ tràn ngập trong Rocinante. Phép lạ đó có thể ban phúc cho một ngôi nhà hay một chiếc xe. Chín con người đang tụ tập giữa sự im lặng tuyệt đối, và chín phần rời này tạo thành một tổng thể cũng chắc chắn như đôi tay và đôi chân là một phần của tôi vậy, vừa tách biệt lại vừa không tách biệt. Rocinante đã nhận được sự ban phúc mà nó sẽ giữ lấy mãi mãi. Một sự gắn kết như thế thì không thể kéo dài mãi và chẳng nên kéo dài. Vị cao niên ra hiệu. Các vị khách của tôi luồn lách nhau rời khỏi chỗ ngồi chen chúc quanh chiếc bàn, và lời từ biệt vang lên rất ngắn gọn và trang https://thuviensach.vn trọng, như nó cần phải thế. Rồi họ bước vào màn đêm, con đường về nhà của họ được soi sáng bởi thủ lĩnh John, người mang chiếc đèn bão bằng thiếc. Họ bước đi trong im lặng, bên những đứa bé buồn ngủ chân loạng choạng, và tôi không bao giờ còn gặp lại họ nữa. Nhưng tôi thấy mến họ vô cùng. Tôi không hạ chiếc giường của tôi xuống vì tôi muốn khởi hành từ rất sớm. Tôi cuộn mình nằm phía sau chiếc bàn và ngủ một chút cho đến khi bình minh chập choạng đến, Charley nhìn vào mặt tôi và nói “Phù”. Trong khi đun cà phê, tôi làm một tấm biển nhỏ bằng bìa cứng và cắm nó vào chai brandy rỗng. Khi đi ngang khu lều trại, tôi dừng lại và đặt chiếc chai ở nơi mà họ thấy được. Tấm biển ghi: “Enfant de France, Mort pour la patrie”.[29] Rồi tôi lái xe đi, càng khẽ khàng càng tốt. Ngày hôm đó tôi dự định lái sang phía tây một chút rồi đi quãng đường dài xuống phía nam, xuôi theo con sông dài của Maine. Có những khoảnh khắc còn quý báu hơn cả cuộc đời, và những khoảnh khắc đó luôn thắp sáng những hồi ức. Sáng hôm đó tôi cảm thấy mình rất may mắn. Trong một cuộc hành trình như thế này, sự kiện đó có quá nhiều điều để suy ngẫm và những nghĩ suy cứ nhào trộn như một nồi súp thịt đun chậm. Có những người sính bản đồ, niềm vui của họ là phung phí sự chú tâm vào những tấm giấy màu thay vì những miền đất đầy màu sắc mà họ đi qua. Tôi từng nghe những du khách như thế kể rằng họ nhớ rõ từng số đường, từng cột cây số, từng miền quê nho nhỏ. Một loại du khách khác luôn muốn biết đích xác mình đang nơi nào trên bản đồ vào mọi thời điểm, cứ như là có một dạng an toàn nào đó qua những đường vẽ màu đỏ và đen, qua những dấu chấm, những đường ngoằn ngoèo màu xanh để chỉ hồ và những bóng đổ để chỉ núi. Tôi thì không như thế. Tôi bẩm sinh là người lạc đường và cũng chẳng lấy gì làm vui vẻ khi được tìm ra. Tôi chẳng định ra được gì nhiều từ những hình thù biểu tượng cho lục địa hay quốc gia. Hơn nữa, ở đất nước ta, những con đường cứ luôn luôn thay đổi, tăng lên, rộng ra hoặc bỏ phế, đến mức người ta phải mua bản đồ đường sá giống như mua nhật báo vậy. Nhưng kể từ khi tôi biết niềm đam mê của những tay sính bản đồ, tôi có thể kể rằng, ở Maine, tôi đã di chuyển lên phía bắc, đi theo hoặc song song với https://thuviensach.vn Quốc lộ 1, đi qua Houlton, Mars Hill, Presque Isle, Caribou, Van Buren, rồi rẽ sang hướng tây, vẫn trên Quốc lộ 1, đi qua Madawaska, Upper Frenchville, và Fort Kent, rồi đi hướng chính nam trên đường Xa lộ 11 của bang, qua Eagle Lake, Winterville, Portage, Squa Pan, Masardis, Knowles Corner, Patten, Sherman, Grindstone, và đến Millinocket. Tôi có thể kể ra như thế vì trước mắt tôi có một tấm bản đồ, nhưng những thứ mà tôi nhớ thì chẳng liên quan gì đến những con số, những đường kẻ màu hay những đường vẽ ngoằn ngoèo. Tôi đã liệng tấm bản đồ đó đi như một mẩu bánh mì và sẽ không mắc thói quen dùng đến nó. Điều mà tôi nhớ là những con đường dài trong sương, những trang trại và nhà cửa gồng mình trước mùa đông, cái chất giọng Maine vừa bẹt vừa gọn ở các cửa hiệu ngã tư đường, nơi tôi thường dừng lại để mua thêm đồ dự trữ. Tôi nhớ những con hươu băng ngang đường trên bộ móng lanh lợi và nhảy như có lò xo gắn dưới chân khi Rocinante đi qua. Tôi nhớ những chiếc xe chở cây gầm rú. Và tôi luôn luôn nhớ cái khu vực bát ngát ấy đã từng có nhiều người sống hơn nhiều, vậy mà giờ đây bị bỏ hoang, mặc cho sự lấn át của rừng, thú vật, trại gỗ và cái lạnh. Những thị trấn lớn đang ngày càng lớn hơn còn các làng mạc thì ngày càng nhỏ hơn. Những cửa hàng thôn – dù là hàng thực phẩm hay tạp phẩm, hay ngũ kim, hay quần áo – không cách gì cạnh tranh nổi với các siêu thị và chuỗi cửa hàng. Hình ảnh đầy luyến tiếc và quý giá của chúng ta về những cửa hàng tạp phẩm nông thôn, những cửa hàng mộc mạc nơi mà các tiểu điền chủ thạo tin thường tụ tập để bày tỏ chính kiến và hình thành nên tính cách dân tộc... đã biến mất một cách rất nhanh chóng. Những người từng bảo vệ các pháo đài gia đình chống lại gió và thời tiết, chống lại tai ương, giá rét, hạn hán và những loài côn trùng gây hại, nay co cụm lại trước bầu vú bận rộn của các thành phố lớn. Người-Mỹ-mới tìm thấy sự thách thức và tình yêu của mình ở những con đường nghẹt thở, ở những khung trời đầy sương khói, ngột ngạt bởi những thứ a-xít mà nền công nghiệp thải ra, ở những tiếng rít của bánh xe và ở những ngôi nhà nằm san sát nhau... trong khi các làng mạc nhỏ thì cứ héo hắt và chết dần chết mòn. Tôi phát hiện ra rằng điều này đúng ở cả Texas lẫn Maine. Clarendon nhường bước cho Amarillo cũng chắc chắn như https://thuviensach.vn Stacyville của Maine bị Millinocket hút hết sinh khí. Đó là nơi mà cây cối bị đốn ngã, không khí phảng phất mùi hóa chất, các con sông bị ngạt thở và nhiễm độc, còn các con đường thì nhung nhúc những giống người mới lúc nào cũng sung sướng và hối hả. Tôi không nói điều này với tinh thần phê phán mà xem nó đơn giản chỉ là sự quan sát. Và tôi tin chắc rằng, giống như những quả lắc lắc tới rồi cũng phải lắc lui, sẽ đến lúc nào đó các thành phố phình to này sẽ nứt ra như một chiếc tử cung và rải những đứa con của nó trở về vùng nông thôn. Lời tiên tri này được căn cứ theo khuynh hướng của sự giàu có: sự giàu có đi đến đâu thì cái nghèo đi theo đến đó, hay cố gắng bám theo. Vài năm trước đây, ở Abercrombie and Fitch, tôi có mua một còi gia súc, một thứ kèn xe hơi điều khiển bằng cần gạt mà khi dùng sẽ nhại theo được mọi cảm xúc của loài bò, từ tiếng kêu ngọt ngào của nàng bò tơ hay mơ mộng đến tiếng gầm của chú bò đực vào thời kỳ sung mãn của đời bò. Tôi có cái thiết bị đó trên Rocinante, và nó rất ư là hiệu nghiệm. Khi nó phát ra âm thanh, mọi con bò trong tầm nghe đều ngóc đầu lên từ đám cỏ và đi về phía tôi. Trong cái rét căn cắt của một buổi chiều Maine, tôi lê lết trên một con đường rừng đầy ổ gà và chợt thấy bốn nàng nai sừng tấm đang di chuyển một cách trịnh trọng qua mũi xe của tôi. Khi tôi đến gần, chúng chạy rầm rập bằng nước kiệu. Tôi bất giác nhấn vào chiếc cần của còi gia súc và một tiếng rống cất lên như tiếng con bò Miura đực đang lấy đà để vọt lên trong lần tán tỉnh đầu tiên của nó. Các nàng nai đang sắp sửa biến vào rừng thì nghe thấy âm thanh đó và dừng lại, ngoái đầu nhìn. Rồi chúng lao về phía tôi với tốc độ tăng dần và với điều mà, với tôi, giống như là tình yêu trong ánh mắt. Nhưng có đến bốn tình yêu cả thảy, mỗi tình yêu cân nặng dễ đến gần nửa tấn! Mặc dù luôn ủng hộ tình yêu ở dưới mọi dạng thức, tôi vẫn phải đạp ga chuồn gấp khỏi đám tình yêu đó. Tôi nhớ lại câu chuyện của nhà văn Fred Allen vĩ đại. Nhân vật của ông là một người đàn ông Maine đang kể về chuyện săn nai sừng tấm. “Tôi ngồi trên khúc cây, thổi chiếc tù và gọi nai rồi chờ đợi. Bất chợt, tôi cảm thấy có gì đó giống như một chiếc khăn https://thuviensach.vn tắm nóng hổi ấp lên cổ và đầu tôi. Thế đây thưa ông, một con nai sừng tấm cái đang liếm láp tôi và trong ánh mắt của nó tôi thấy sự nồng nàn”. “Thế anh có bắn nó không?” người đối thoại hỏi anh ta. “Không thưa ông. Tôi chuồn khỏi đó thật lẹ, nhưng thỉnh thoảng tôi vẫn nghĩ ở đâu đó tại Maine có một con nai cái với trái tim tan vỡ”. Từ Maine mà đi xuống thì cũng xa như khi đi lên, có thể là xa hơn. Tôi có thể và lẽ ra phải đi đến Vườn quốc gia Baxter State, nhưng tôi không làm thế. Tôi đã lang thang quá lâu, trời thì đang trở lạnh và tôi đã bắt đầu nhìn thấy Napoleon ở Moscow và quân Đức ở Stalingrad[30]. Cho nên tôi khôn ngoan rút lui – Brownville Junction, Milo, Dover-Foxcroft, Guilford, Bingham, Skowhegan, Mexico, Rumford, tôi đi vào con đường mà tôi đã từng sử dụng để tới White Mountains. Có thể là tôi yếu đuối, nhưng tôi không muốn rách việc. Các con sông chứa đầy cây gỗ, từ bờ này nối bờ kia suốt hàng dặm. Chúng đang chờ đến phiên mình được đưa tới lò mổ để cống hiến trái tim gỗ của chúng, để giúp các thành trì của nền văn minh chúng ta như các tạp chí Time và Daily News có thể tồn tại và bảo vệ chúng ta khỏi sự thiếu hiểu biết. Các thị trấn công nghiệp, với tất cả sự kính trọng, là những ổ sâu mọt. Bạn ra khỏi miền quê thanh thản và bất chợt bị xô, bị kéo bởi cơn bão giao thông gầm rú. Mất một lúc, bạn chiến đấu để quờ quạng mở đường giữa cái đám điên loạn những khối kim loại xô đẩy nhau, và rồi bất chợt tất cả như lắng xuống và bạn lại đang ở giữa thôn quê thanh thản và yên ắng. Không có ranh giới và không có sự chồng lấn. Nó mang vẻ bí ẩn, nhưng là một bí ẩn tốt đẹp. Trong khoảng thời gian ngắn từ khi tôi đến đây lần trước, cây ở White Mountains đã thay lá và trở nên tơi tả. Lá đang rơi, cuốn thành những đám mây tối, còn các cây thông trên sườn núi thì phủ đầy tuyết. Tôi lái nhanh và nóng nảy, mặc cho Charley bực bội. Nhiều lần nó nói “Phù” với tôi mà tôi vẫn giả điếc phớt lờ khi băng qua cái hình ngón tay cái giương lên của New Hampshire. Tôi muốn tắm một cái, muốn một cái giường mới, muốn uống gì đó và muốn có một giao tiếp thương mại giữa người và người. Và tôi định sẽ tìm những thứ đó bên bờ sông Connecticut. Quả là rất lạ, khi bạn dựng lên một mục tiêu nào đó, thật khó mà không bám riết theo nó cho dù là nó bất https://thuviensach.vn tiện và thậm chí không thích hợp. Đường đi dài hơn là tôi tưởng và tôi đã mệt mỏi lắm rồi. Tuổi tác của tôi lên tiếng khi tôi lưu ý đến đôi vai đau nhức, nhưng tôi đã nhắm đến sông Connecticut và tôi phớt lờ cả sự mệt mỏi, và điều này là cực kỳ dại dột. Trời đã gần tối khi tôi tìm ra cái nơi mong muốn không xa Lancaster, New Hampshire. Con sông rộng rãi và rất đẹp, có cây cối bao quanh, và thảm cỏ ven sông cũng thật là dễ chịu. Gần bờ là thứ mà tôi đang thèm muốn: một dãy những ngôi nhà nhỏ tinh tươm màu trắng tọa lạc trên thảm cỏ xanh chạy ra đến bờ sông, và một văn phòng nhỏ, gọn ghẽ cùng một phòng ăn với tấm biển hướng ra lộ ghi những lời chào đón: “Mở cửa” và “Còn chỗ”. Tôi đánh Rocinante rẽ khỏi mặt đường rồi mở cửa xe để Charley ra ngoài. Ánh sáng chiều phản chiếu trên các cửa sổ của văn phòng và phòng ăn. Cả cơ thể tôi nhừ tử vì đường sá khi tôi mở cửa bước vào. Chẳng có ma nào ở đó cả. Sổ đăng ký nằm chỏng chơ trên bàn, những chiếc ghế trống không ở trước quầy bán thức ăn, các loại bánh bọc trong màng nhựa, chiếc tủ lạnh kêu o o, vài chiếc đĩa bẩn ngâm nước xà-bông trong bồn rửa bằng inox và một vòi nước nhỏ giọt chậm chạp xuống đó. Tôi rung chiếc chuông nhỏ trên bàn rồi cất tiếng gọi, “Có ai đó không?” Không có tiếng trả lời, không gì cả. Tôi ngồi xuống ghế chờ người quản lý trở vào. Treo trên tấm bảng là những chìa khóa có đánh số để vào những căn nhà nhỏ màu trắng. Ánh sáng ban ngày đã lụi tàn, bên trong trở nên tối đen. Tôi ra ngoài để gọi Charley về và kiểm tra lại cái ấn tượng của tôi về những từ “Mở cửa”, “Còn chỗ” trên tấm biển. Giờ đây trời đã tối lắm rồi. Tôi mang đèn pin ra, đi tìm trong văn phòng thử xem có tấm giấy nào ghi dòng chữ “sẽ trở lại sau mười phút”, nhưng chẳng thấy gì cả. Tôi thấy mình giống Peeping Tom[31] một cách kỳ lạ. Tôi không thuộc về nơi này. Tôi bèn ra ngoài, đưa Rocinante khỏi lối đi vào khu nhà, cho Charley ăn, pha cà phê và chờ đợi. Tôi có thể đơn giản lấy đi một chìa khóa, để lại trên bàn một lời nhắn nói rằng tôi đã làm như vậy, rồi tôi mở cửa một trong những căn nhà nhỏ. Nhưng làm vậy là không phải, tôi không thể làm vậy được. Trên xa lộ có vài chiếc xe chạy ngang và băng qua cây cầu, nhưng chẳng chiếc nào rẽ vào https://thuviensach.vn đây. Các cửa sổ văn phòng và lưới sắt của chúng ánh lên dưới đèn pha của những chiếc xe đến gần, để rồi lại chìm vào bóng tối. Tôi đã lên kế hoạch phải ăn một bữa tối nhẹ rồi lăn đùng ra giường đánh một giấc thật đã. Tôi dọn giường, chợt nhận ra mình cũng chẳng đói lắm. Rồi tôi nằm xuống. Nhưng giấc ngủ không đến với tôi. Tôi nghe ngóng người quản lý có trở lại hay không. Cuối cùng, tôi thắp chiếc đèn măng-sông đốt gas và thử đọc sách, nhưng do cứ nghe ngóng nên không sao tập trung được. Cuối cùng, tôi lơ mơ ngủ, choàng dậy trong bóng tối, nhìn ra ngoài – không có gì cả, không có ai. Giấc ngủ ngắn của tôi đầy trằn trọc và khó khăn. Đến rạng sáng tôi thức dậy chuẩn bị một bữa sáng lâu lắc, chậm chạp, tiêu tốn thời gian. Mặt trời ló dạng, hiện lên bên cửa sổ. Tôi dẫn Charley đi dạo dọc bờ sông rồi quay về, thậm chí còn cạo râu và tắm táp trong chiếc chậu. Giờ thì mặt trời đã lên cao hẳn. Tôi đi đến văn phòng và bước vào. Chiếc tủ lạnh vẫn chạy o o. Chiếc vòi vẫn nhỏ chậm rãi xuống bồn nước xà-bông. Một con ruồi béo mới nở, cặp cánh nặng trĩu, đang cáu kỉnh bò trên tấm màng nhựa bọc bánh. Đến chín giờ rưỡi, tôi lái xe đi mà vẫn không thấy ai tới, không có gì chuyển động. Các tấm biển vẫn ghi là “Mở cửa” và “Còn trống”. Tôi lái xe băng qua cây cầu sắt, làm khua rầm rĩ những tấm lót bằng thép. Cái nơi trống vắng kia làm tôi rất phiền não, và mỗi lần nghĩ đến nó thì cảm giác này lại trỗi dậy. Trong những hành trình dài, sự ngờ vực luôn đồng hành cùng tôi. Tôi luôn thấy ngưỡng mộ những phóng viên khi họ đổ bộ xuống một khu vực, nói chuyện với những người then chốt, nêu ra những câu hỏi chính yếu, lấy các mẫu ý kiến, rồi lập ra một bài phóng sự ngăn nắp, vốn rất giống như một tấm bản đồ đi đường. Tôi ghen tỵ với kỹ thuật của họ, nhưng đồng thời vẫn không tin rằng họ phản ánh đúng thực tế. Tôi cảm thấy thực tế quá phong phú. Thứ mà tôi viết ra ở đây chỉ đúng đến khi nào có ai đó đi qua cùng con đường và dàn xếp lại thế giới theo phong cách riêng của chính họ. Trong phê bình văn học, người phê bình chỉ có một lựa chọn là biến nạn nhân được họ chú ý thành thứ gì đó cùng kích cỡ và hình thù với chính họ. Và trong cuốn sách này, tôi sẽ không đánh lừa bản thân bằng ý nghĩ rằng tôi đang ghi lại những thứ bất biến. Cách đây rất lâu, tôi đã đến thành phố cổ https://thuviensach.vn Prague[32] và cùng lúc đó Joseph Alsop, nhà viết phê bình nổi tiếng về các nơi chốn và sự kiện, cũng có mặt ở đấy. Ông ta diễn thuyết để huấn thị cho cử tọa, các viên chức, các vị đại sứ. Ông ta đọc các báo cáo, thậm chí cả những chữ và số in nhỏ, trong khi tôi, với cung cách bệ rạc của mình, đi lang thang theo chân các nghệ sĩ, những người du mục, những kẻ lêu lổng. Joe và tôi trở về Mỹ trên cùng một chuyến bay, và trên đường về ông ta kể tôi nghe về Prague. Prague của ông không hề liên can gì đến cái thành phố mà tôi vừa thấy và nghe. Nó đơn giản không là cùng một nơi, thế mà cả hai chúng tôi đều là người chân thật, không ai nói dối cả, cả hai đều là người quan sát giỏi theo mọi chuẩn mực... Và chúng tôi đã đem về nhà hai thành phố khác nhau, hai sự thực khác nhau. Vì lý do đó tôi không thể bình luận về câu chuyện này như về một nước Mỹ mà bạn sẽ tìm thấy. Có quá nhiều thứ để nhìn, nhưng con mắt buổi sáng sẽ định hình một thế giới rất khác với con mắt buổi chiều, và chắc chắn là con mắt rã rời của chúng ta vào buổi tối sẽ chỉ có thể định ra một thế giới ban đêm rã rời. Sáng Chủ nhật ở thành phố Vermont, ngày cuối cùng của tôi ở New England, tôi cạo râu, đóng bộ vào, đánh bóng đôi giày, và tìm kiếm một nhà thờ để đi lễ. Tôi đã bỏ qua nhiều nhà thờ vì những lý do mà giờ đây tôi không nhớ, nhưng khi vừa nhìn thấy nhà thờ John Knox, tôi liền tạt vào một con đường bên hông, đậu Rocinante ở một nơi khuất, dặn dò Charley trông chừng nó, rồi đạo mạo bước đến ngôi nhà thờ ốp ván trắng đến lóa mắt. Tôi chọn chỗ ngồi ở phía sau của cái nơi thờ phụng bóng loáng và không tì vết này. Những bài kinh cầu nguyện rất phù hợp, lôi kéo được sự chú ý của Thượng đế đến một vài sự yếu đuối và xu hướng thiếu thánh thiện mà tôi biết là mình có và, chỉ là giả định, những người tụ tập ở đây cũng có. Buổi lễ đã đem đến vài điều tốt đẹp cho trái tim tôi, và hy vọng là cả tâm hồn tôi nữa. Đã lâu lắm rồi tôi không nghe một cách tiếp cận như thế. Thói quen của chúng ta ngày nay, ít ra tại các thành phố lớn, là đi tìm sự xưng tội tâm lý, theo đó những tội lỗi của ta không thực sự là tội lỗi mà chỉ là những tai nạn gây ra bởi các thế lực vượt ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Trong ngôi nhà thờ này thì không có sự vớ vẩn như thế. Vị mục sư, một con người gang thép với đôi mắt thép và cách nói giống như một chiếc khoan khí nén. https://thuviensach.vn Ông ta mở đầu bài kinh cầu nguyện của mình bằng lời trấn an rằng chúng tôi là một lũ người đáng thương. Mà ông ta nói đúng. Chả quan trọng là chúng ta bắt đầu như thế nào, chính do những nỗ lực màu mè của mình mà từ đấy chúng ta sa ngã. Rồi, sau khi đã làm cho chúng tôi nhũn như chi chi, ông ta bắt tay vào bài thuyết giáo hoành tráng, một bài thuyết giáo về sự trừng phạt vĩnh hằng trong địa ngục. Sau khi chứng minh rằng chúng tôi, hay có lẽ chỉ một mình tôi, chẳng tốt đẹp quái gì, ông ta vẽ lên với một sự lạnh lùng chắc chắn điều gì có khả năng sẽ xảy đến với chúng tôi nếu như chúng tôi không thực hiện vài sự tái tổ chức cơ bản mà ngay cả khi đó ông ta cũng chẳng ban cho chúng tôi chút ít hy vọng nào. Ông nói về địa ngục cứ như một chuyên gia. Không phải là thứ địa ngục lãng mạn của những ngày hậu thế, mà là thứ địa ngục đun nóng – nấu kỹ, xúc tiến bởi các kỹ thuật gia của diêm vương. Con người của Chúa này đã dẫn dắt tới mức độ làm chúng tôi có thể thấu hiểu được: một ngọn lửa than bừng cháy, gió được quạt vào dư dả, và nguyên một đội những quỷ sứ lò cao toàn tâm toàn ý với công việc, và đối tượng của công việc ấy chính là tôi. Tôi bắt đầu cảm thấy cực kỳ dễ chịu. Những năm gần đây, Chúa đã trở thành một người bạn thân của chúng ta, rao giảng về cảm giác thống nhất, và điều đó đã tạo ra một sự trống rỗng giống như khi người cha chơi bóng với con trai. Nhưng vị Thánh Vermont này đã quá quan tâm đến tôi đến nỗi đã gặp nhiều rắc rối khi xua đuổi địa ngục ra khỏi tôi. Ông ta đã nâng những tội lỗi của tôi lên một viễn cảnh mới. Cho dù chúng là nhỏ bé, là trung bình hay tệ hại và tốt nhất nên quên đi, vị mục sư đã đem đến cho chúng một tầm cỡ, một sự sung mãn, một chân giá trị. Nhiều năm rồi tôi không nghĩ nhiều lắm về bản thân mình, nhưng nếu những tội lỗi của tôi có được tầm cỡ ấy thì quả là cũng có cái để tự hào. Tôi chưa từng là một cậu bé hư nhưng là một gã tội lỗi xếp hạng đầu, và tôi lại còn đang tăng hạng nữa chứ. Tôi cảm thấy tinh thần mình phấn chấn đến mức đã bỏ năm đô-la vào chiếc đĩa, và sau đó, trước cổng nhà thờ, tôi nồng nhiệt bắt tay ông mục sư và tất cả những người nào có thể trong giáo đoàn. Điều đó tạo cho tôi cái cảm giác đáng yêu là đang làm việc xấu, và đến tận thứ Ba cảm giác này mới kết thúc hoàn toàn. Tôi thậm chí còn suy nghĩ có nên đánh Charley hay https://thuviensach.vn không, để cả nó cũng được hưởng đôi chút thỏa mãn. Bởi Charley cũng chỉ kém tội lỗi hơn tôi một chút thôi. Trên những chặng đường khắp đất nước, tôi đều ghé nhà thờ vào ngày Chủ nhật. Mỗi tuần là một trường phái giáo lý khác nhau, nhưng không nơi đâu tôi tìm được cái chất lượng như của vị mục sư ở Vermont. Ông ta đã hun đúc một tôn giáo sinh ra để trường tồn, chứ không tạo ra sự lỗi thời được giản lược cho dễ hiểu. Tôi vào đến bang New York tại Rouses Point và cố ở càng gần hồ Ontario càng tốt, vì tôi dự định sẽ đến thăm thác Niagara – tôi chưa từng đến đó – rồi luồn sang Canada, đoạn từ Hamilson đến Windson, bỏ lại hồ Erie ở phía nam, rồi xuất hiện trở lại ở Detroit – một kiểu đi tắt, một thắng lợi nho nhỏ về mặt địa lý. Dĩ nhiên, chúng ta ai cũng biết rằng mỗi bang của chúng ta đều là cá biệt và tự hào về điều đó. Không hài lòng chỉ với cái tên riêng của mình, các bang thường gắn cho mình những danh hiệu mang tính mô tả: Empire State[33], Garden State[34], Granite State[35]. Những danh hiệu đó được gắn vào một cách kiêu hãnh và hiếm khi được nói giảm. Nhưng giờ đây lần đầu tiên tôi nhận ra rằng mỗi bang còn có phong cách văn xuôi riêng của nó, mà bằng chứng rõ nét là qua những tấm biển báo trên xa lộ. Chỉ cần vượt qua biên giới giữa các bang là ta nhận ra ngay sự thay đổi ngôn ngữ. Các bang New England sử dụng một dạng chỉ dẫn rất súc tích,một phong cách vắn tắt, kiềm chế, không lãng phí một từ một chữ nào. Bang New York thì suốt ngày quát tháo vào mặt bạn. Làm thế này. Làm thế kia. Ôm tay trái. Ôm tay phải. Cứ vài dặm lại là một mệnh lệnh rất đế chế. Ở Ohio, các biển hiệu nghe hiền hòa hơn. Chúng đưa ra những lời khuyên thân thiện, gần với một lời gợi ý. Một số bang sử dụng phong cách khoa trương khiến bạn rất dễ dàng đi lạc. Có những bang nói cho bạn biết bạn có thể kỳ vọng thấy gì trong các điều kiện đường sá ở phía trước, nhưng một số bang khác lại để bạn tự mình khám phá ra. Hầu hết các bang đều bỏ trạng từ, dùng tính từ. Lái chậm. Lái an toàn. Tôi là người say mê đọc những tấm biển, và tôi đã phát hiện trong các tấm biển lịch sử những áng văn ca ngợi tinh thần của bang, đạt đến đỉnh cao vinh quang và đỉnh cao trữ tình. Sau này tôi đã rất hài lòng khi xác định được rằng những bang nào có lịch sử ngắn ngủi nhất và có ít sự kiện làm chấn https://thuviensach.vn động thế giới nhất thì lại có nhiều tấm biển lịch sử nhất. Một số bang miền Tây thậm chí còn tìm thấy vinh quang ở những kẻ sát nhân đã bị lãng quên và những tay cướp ngân hàng. Những thị trấn không muốn lãng quên đã tìm cách vinh danh những đứa con nổi tiếng của mình, nhờ đó mà khách du lịch đã được hiểu dụ bằng các tấm biển và biểu ngữ đại loại như: Nơi sinh của Elvis Presley, của Cole Porter, của Alan P. Huggins. Chuyện đó dĩ nhiên chẳng có gì mới mẻ. Tôi nhớ là các thành phố nhỏ thời Hy Lạp cổ đại vẫn tranh cãi gay gắt với nhau đâu mới chính là nơi sinh của Homer[36]. Theo trí nhớ của tôi thì cả một cộng đồng phẫn nộ đã đòi bắt Red Lewis[37] về quê nhà để trát hắc ín, gắn lông gà chỉ vì ông đã viết cuốn Main Street. Và ngày nay thì chính Sauk Centre đã tự vinh danh mình vì đã sản sinh ra Lewis. Với tư cách một dân tộc, chúng ta luôn đói khát lịch sử giống như nước Anh khi mà Geoffrey xứ Monmouth[38] đã dựng đứng lên câu chuyện lịch sử về các vì vua Anh. Nhiều vị vua trong số này đã được ông sáng chế ra để phục vụ cho nhu cầu đang tăng cao. Còn với tư cách các bang và các cộng đồng, cũng như với tư cách cá nhân người Mỹ thì cơn đói khát này là nhằm tạo ra sự liên kết đoan chính với quá khứ. Các nhà phả hệ học đã bới tìm cả trong những mảnh vụn của tổ tiên để lục ra những hạt giống của sự vĩ đại. Không lâu trước đây, người ta đã chứng minh rằng Dwight D. Eisenhower[39]là hậu duệ của một nhánh hoàng tộc Anh, một bằng chứng nếu như cần thiết ai đó phải là hậu duệ của ai đó. Cho nên cái thị trấn nhỏ nơi tôi sinh ra, mà theo trí nhớ của ông ngoại tôi đã xuất phát từ một tiệm rèn nằm giữa một đầm lầy, đang tổ chức những hội hè linh đình hàng năm để tưởng niệm cái quá khứ vinh quang của các quý tộc Tây Ban Nha và các công nương ăn hoa hồng. Trong khi đó, ký ức của công chúng đã xóa đi những bộ lạc da đỏ nhỏ sống cách biệt, ăn sâu bọ và châu chấu vốn là những người định cư đầu tiên thực thụ của chúng ta. Tôi thấy điều này thật thú vị, nhưng nó khiến ta đặt nghi vấn liệu lịch sử có còn là sự ghi nhận lại thực tế hay không. Tôi nghĩ những điều này trong khi đang đọc các tấm biển lịch sử khắp đất nước. Tôi nghĩ huyền thoại quả đã xua tan thực tế. Ở một mức độ rất thấp, điều kế tiếp là quy trình của một huyền thoại. Khi thăm lại cái thị trấn nơi tôi sinh ra, tôi đã nói chuyện với https://thuviensach.vn một ông lão rất già từng biết tôi lúc còn bé. Ông ta nhớ như in đã từng thấy tôi, một cậu bé tóc chỏm, đang lẩy bẩy bước đi qua ngôi nhà của ông vào một sáng giá lạnh, chiếc áo khoác ngoài thùng thình được thắt lại nơi bộ ngực nhỏ bé bằng kim gài áo ngựa. Ở chừng mực nho nhỏ nào đó, đấy chính là hiện thân của huyền thoại: một cậu bé nghèo khổ vươn lên đến vinh quang, dù dĩ nhiên là chỉ ở quy mô giới hạn. Mặc dù vậy, tôi vẫn không tài nào nhớ ra giai thoại này. Tôi biết nó không thể là sự thật. Mẹ tôi vốn có sự đam mê trong việc khâu những chiếc nút. Với bà, một chiếc nút bị bung ra còn tệ hại hơn cả sự luộm thuộm. Đó là một tội lỗi. Tôi mà lấy kim đính chiếc áo khoác của mình thì mẹ sẽ mắng tôi té tát. Câu chuyện đó không thể là sự thật, nhưng ông già kia thích nó quá nên tôi không thể nào thuyết phục được ông là nó sai, vì vậy tôi cũng không cố thử. Nếu thị trấn quê tôi muốn tôi dùng kim gài áo ngựa thì không gì có thể thay đổi câu chuyện đó, kể cả sự thật. Trời đổ mưa ở bang New York, Bang Đế chế. Mưa lạnh và không thương xót, như cách mà người chuyên viết về những tấm biển xa lộ sẽ mô tả. Quả thật cơn trút nước buồn thảm đã làm cho cuộc viếng thăm dự kiến của tôi đến thác Niagara có vẻ như không còn cần thiết nữa. Do đó mà tôi đi lạc một cách vô vọng trên những con đường của một thị trấn nhỏ nhưng kéo dài bất tận, nằm đâu đó gần Medina, tôi nghĩ vậy. Tôi nép xe vào lề đường, lấy ra cuốn bản đồ đường sá. Nhưng để biết mình đang đi đâu, bạn cần phải biết mình ở đâu trước đã, mà tôi thì chẳng biết mô tê gì. Các cửa sổ xe đều đóng chặt và đục ngầu bởi nước mưa. Chiếc đài trên xe đang phát ra những âm thanh êm dịu. Bất chợt, có tiếng gõ vào cửa sổ, một người đàn ông vặn cửa mở ra rồi trườn vào chiếc ghế cạnh tôi. Ông này có khuôn mặt đỏ nhừ, hơi thở nồng nặc mùi whisky. Quần ông ta được kéo lên bởi những sợi dây đeo màu đỏ, trùm qua chiếc áo lót màu xám phủ kín cổ. “Tắt cái của nợ đó đi”, ông ta nói, rồi tự tay tắt chiếc đài của tôi. “Con gái tôi thấy ông qua cửa sổ”, ông ta nói tiếp. “Nó nghĩ là ông gặp rắc rối”. Ông ta nhìn những bản đồ của tôi. “Liệng béng mấy thứ này đi. Nói xem, ông muốn đi đâu?” https://thuviensach.vn Tôi không hiểu vì lý do gì một người đàn ông lại không thể trả lời một câu hỏi như thế bằng sự thật. Sự thật là tôi đã rời khỏi xa lộ lớn số 104 và đi vào những con đường nhỏ hơn vì có quá đông xe và những chiếc xe đi qua làm bắn hàng đống nước lên tấm kính chắn gió của tôi. Tôi muốn đến thác Niagara. Cớ sao tôi không thể thú nhận điều đó? Tôi nhìn xuống bản đồ và nói, “Tôi muốn đến Erie, Pensylvania”. “Tốt”, ông ta nói. “Giờ thì liệng mấy cái bản đồ đó đi. Ông vòng xe lại, qua hai cái đèn giao thông thì đến đường Egg Street. Đến đó thì rẽ trái, rồi đi chừng hai trăm mét trên đường Egg thì gặp một góc cua và rẽ sang tay mặt. Con đường đó khá ngoằn ngoèo, nó dẫn tới một cầu vượt, nhưng đừng đi lối đó. Đến đó ông rẽ trái và đánh vòng như thế này này, hiểu chưa? Như thế này”. Tay ông ta vẽ ra một đường cong. “Bây giờ, khi đường vòng thẳng ra thì ông sẽ đến ba nhánh đường. Có một căn nhà lớn màu đỏ ở nhánh bên tay trái, ông đừng đi lối đó. Đi theo nhánh bên tay mặt ấy. Ông hiểu ra chưa nào?” “Tất nhiên”, tôi nói. “Dễ thôi mà”. “Thế thì lặp lại thử, để tôi xem ông có đi đúng đường không”. Tôi đã thôi lắng nghe kể từ đoạn đường vòng. Tôi bèn nói, “Hay là ông lặp lại lần nữa có được không?” “Tôi cũng nghĩ vậy. Vòng xe lại đi qua hai đèn giao thông ra đến đường Egg Street, rồi rẽ trái đi hai trăm mét thì rẽ mặt ở góc cua trên con đường ngoằn ngoèo cho đến khi ông ra đến cầu vượt, nhưng đừng đi lối đó”. “Tôi rõ cả rồi”, tôi nói nhanh. “Cảm ơn ông đã chỉ đường”. “Chết tiệt”, ông ta nói, “Tôi còn chưa đưa ông ra khỏi thị trấn nữa mà”. Thế đấy, ông ta định đưa tôi ra khỏi thị trấn bằng một lộ trình mà nếu tôi nhớ nổi, chứ chưa nói là theo nổi, thì Mê cung ở Knossos[40] cũng sẽ chỉ giống như một con đường thông suốt mà thôi. Khi rốt cuộc đã hài lòng vì được cảm ơn, ông ta bước ra và đóng sầm cửa lại. Nhưng vì sự nhút nhát trong giao tiếp xã hội mà tôi đã vòng lại thật, biết rằng ông ta sẽ canh chừng tôi qua cửa sổ. Tôi lái xe qua khoảng hai khu đất rồi lọ mọ trở về với cái xa lộ 104 kia, bất kể nó có đông xe hay không. https://thuviensach.vn 4 Thác Niagara rất đẹp. Nó giống như một phiên bản phóng to của tấm biển xưa trên phố Bond ở quảng trường Times. Tôi rất mừng là đã thấy nó, vì kể từ nay nếu có ai hỏi tôi đã thấy thác Niagara chưa, tôi có thể nói là rồi, và chí ít cũng có một lần tôi nói thật. Khi tôi nói với các “quân sư” của tôi rằng tôi sẽ đi Erie, Pensylvania, tôi không hề nghĩ mình sẽ đi đến đó, nhưng hóa ra tôi đi thật. Dự định của tôi là trườn qua chiếc cổ của Ontario, đánh vòng qua không chỉ Erie mà cả Cleveland và Toledo. Từ kinh nghiệm lâu năm, tôi phát hiện rằng mình ngưỡng mộ tất cả các dân tộc và căm ghét tất cả các chính phủ, và không nơi đâu mà tính vô chính phủ từ trong bản chất của tôi lại dâng cao như tại các biên giới quốc gia, nơi những nô bộc kiên trì và hiệu quả của công chúng làm các nhiệm vụ di trú và hải quan của họ. Trong đời tôi chưa bao giờ chuyển đồ lậu. Thế thì cớ sao tôi lại có cái cảm giác phạm lỗi khi đến gần các trạm hải quan? Tôi băng qua một chiếc cầu cao có thu tiền, vượt qua khu phi quân sự, rồi đi đến một nơi mà Sao Sọc[41] đứng vai kề vai với Union Jack[42]. Dân Canada rất lành. Họ hỏi tôi đi đâu, đi trong bao lâu, liếc nhanh Rocinante bằng ánh mắt dò xét, và cuối cùng tập trung vào Charley. “Ông có giấy chứng nhận con chó đã được chủng dại không?” “Không, tôi không có. Ông thấy đó, nó già rồi. Nó được chủng dại lâu lắm rồi”. Một viên chức khác bước ra. “Thế thì chúng tôi khuyên ông không nên mang nó qua biên giới”. “Nhưng tôi chỉ đi tắt qua một phần nhỏ lãnh thổ Canada rồi trở vào Mỹ ngay ấy mà”. https://thuviensach.vn “Chúng tôi hiểu”, họ ôn tồn nói. “Ông có thể mang nó vào Canada, nhưng chỉ sợ là phía Mỹ không cho nó vào ấy chứ”. “Nhưng chính xác thì tôi vẫn đang ở Mỹ và có ai nói năng gì đâu?” “Nhưng lúc ông vượt biên giới trở về thì họ sẽ nói đấy”. “Thôi được, tôi đưa nó đi đâu để tiêm chủng đây?” Họ không biết. Tôi sẽ phải đi ngược lại con đường cũ chừng ba mươi hai cây số, tìm một bác sĩ thú y, chủng dại cho Charley rồi quay trở lại. Tôi đi tắt vốn là để tiết kiệm chút ít thời gian, thế mà thời gian tiết kiệm đó sắp tiêu tùng, thậm chí còn tốn kém nhiều hơn nữa ấy chứ. “Làm ơn hiểu cho chúng tôi, đó là do phía chính phủ của ông chứ không phải chính phủ chúng tôi. Chúng tôi chỉ khuyên ông thôi. Luật nó là như thế”. Tôi nghĩ đó là lý do vì sao tôi căm ghét các chính phủ, tất cả các chính phủ. Lúc nào cũng luật lệ, lúc nào cũng là những chữ lí nhí do những người lí nhí đảm đương. Chẳng có gì để đấu tranh, chẳng có bức tường nào để đấm vào bằng nắm tay giận dữ. Tôi cực kỳ tán thành việc tiêm chủng, cảm thấy nó nên là bắt buộc. Bệnh dại là thứ đáng sợ. Nhưng tôi vẫn thấy mình căm ghét các luật lệ và tất cả các chính phủ đã tạo ra những luật lệ đó. Không phải cú tiêm mà tờ chứng nhận mới là quan trọng. Với các chính phủ thì thường xuyên là như vậy, không phải thực tế mà là một tấm giấy nhỏ. Những người đàn ông đó thì thật là tốt, thân thiện và nhiệt tình. Quãng thời gian ở biên giới đúng là thư giãn. Họ mời tôi một tách trà và cho Charley cả đống bánh. Và họ có vẻ thành thật hối tiếc về việc tôi phải đi đến Erie, Pensylvania, vì thiếu giấy tờ. Và thế là tôi vòng xe lại, đi về hướng Sao Sọc, về hướng một chính phủ khác. Khi ra thì người ta không yêu cầu dừng lại, nhưng giờ đây thì lại có cái thanh chắn đang hạ xuống. “Ông là công dân Mỹ?” “Vâng thưa ông, hộ chiếu của tôi đây”. “Ông có gì khai báo không?” “Tôi đã đi đâu đâu mà khai báo”. “Ông có giấy chứng nhận chủng dại cho con chó không?” “Cả nó cũng đã đi đâu đâu”. https://thuviensach.vn “Nhưng ông đang trở về từ Canada”. “Tôi chưa sang Canada mà”. Tôi thấy có ánh thép trong đôi mắt hắn. Cặp lông mày hắn hạ thấp xuống đến mức bộc lộ mối nghi hoặc. Thay vì tiết kiệm thời gian, có vẻ như tôi sẽ mất thời gian còn nhiều hơn nữa cho dù có đi Erie, Pennsylvania. “Mời ông bước vào văn phòng”. Lời mời này tác dụng lên tôi tương tự như cú gõ cửa của một tên Gestapo[43]. Nó làm cho tôi vừa hoảng, vừa tức, vừa cảm thấy có tội, dù chẳng biết tôi có làm điều gì sai quấy hay không. Giọng của tôi chuyển sang tông gay gắt do cảm giác bị xúc phạm, và điều này tự động làm tăng sự hoài nghi. “Làm ơn bước vào văn phòng”. “Tôi đã nói rằng tôi chưa sang đến Canada mà. Nếu chịu quan sát một chút, ông đã thấy tôi mới quay trở về”. “Mời ông theo hướng này”. Rồi, qua điện thoại: “Bảng xe New York, đại loại thế. Vâng. Xe pick-up có ca-bin trên thùng xe. Vâng, một con chó”. Rồi, nói với tôi: “Loại chó gì vậy nhỉ?” “Chó xù”. “Chó xù. Phải, chó xù. Màu nâu nhạt”. “Màu xanh”, tôi chữa lại. “Nâu nhạt. Vâng. Xin cảm ơn”. Ước gì tôi không cảm thấy một thoáng buồn vì sự vô tội của tôi trong giọng nói của hắn. “Họ nói ông chưa qua biên giới”. “Thì tôi đã nói với ông vậy rồi mà”. “Ông cho tôi xem hộ chiếu”. “Tại sao? Tôi chưa ra khỏi nước mà. Tôi cũng không định ra khỏi nước nữa”. Nhưng cũng vậy thôi, tôi vẫn phải chìa hộ chiếu cho hắn. Hắn lật xem, dừng lại ở các con dấu nhập-xuất cảnh trong các cuộc hành trình khác. Hắn kiểm tra ảnh của tôi, mở tờ giấy chứng nhận đã chủng đậu màu vàng bấm https://thuviensach.vn