🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thung Lũng Cô Tan
Ebooks
Nhóm Zalo
https://thuviensach.vn
- Tên sách: Thung lũng Cô-Tan
- Tác giả: Lê Phương
- In lần thứ hai theo nguyên tác của nhà xuất bản Lao Động - ấn hành năm 1973.
Nhà xuất bản Thuận Hóa Huế - 1982
- Số hóa: Giangtvx
- Nguồn: VnMilitaryHistory
GIỚI THIỆU
Xem xét các yếu tố loại hình trong cấu trúc tiểu thuyết thì Thung lũng Cô tan của Lê Phương mang dấu ấn rõ nét của một tiểu thuyết sử thi hóa. Bối cảnh, không gian của tác phẩm mang tính chất sử thi; hệ thống các nhân vật được xây dựng theo nguyên tắc sử thi hóa; xung đột thế sự – đời tư được đưa vào tác phẩm rất nhẹ nhàng nhưng sâu sắc; Đối tượng phản ánh trong tác phẩm được lựa chọn. Về phương diện ngôn ngữ, tác phẩm hội tụ được cả ngôn ngữ đơn giọng với âm hưởng sử thi và ngôn ngữ đa giọng của tiểu thuyết thế sự với nhiều tầng bậc như trào phúng, châm biếm… các yếu tố về không gian nghệ thuật, thời gian nghệ thuật cũng đã được tác giả xử lý khéo léo để phục vụ ý đồ nghệ thuật của mình. Có thể nói Thung lũng Cô tan là một tiểu thuyết thành công của Lê Phương trên cả hai phương diện nội dung phản ánh và hình thức nghệ thuật – và tất nhiên yếu tố thứ nhất là nổi trội.
«Động Chân Linh ở nguồn Chân Linh lưng dựa vào núi xanh, mặt kề sóng biếc. Cửa động nhỏ hẹp chỉ vừa một con thuyền; trong động dần dần mở rộng... Đi phỏng vài dặm, hiện ra một lỗ hổng, trời đất sáng sủa, mặt trời mặt trăng chiếu soi... Đá lớn bằng phẳng như bàn cờ, xung quanh toàn đá như đẽo; có những dấu vết lấm tấm, hoặc như đồng tiền như sợi tóc, hoặc
https://thuviensach.vn
như hình người, hoặc như chuỗi ngọc, nước lặng biếc như mắt tăng, đá xanh đậm như đầu phật...
https://thuviensach.vn
«PAX AMERICANA!»
Sau một đêm thức trắng, Lin-đơn Giôn-xơn mệt mỏi rời khỏi bàn làm việc, bước lại phía cửa sổ. Lão ấn nhẹ chiếc nút điện trên tường: tấm cửa sổ bằng kim loại từ từ cuốn lên. Nắng sớm ùa vào trong phòng làm lão hơi choáng váng. Thế là một ngày nữa đã qua và một ngày mới lại bắt đầu. Đã từ lâu, ý niệm về thời gian không mang lại sự hào hứng đối với người đứng đầu Nhà trắng Mỹ. Vốn giàu óc tưởng tượng, lão có cảm giác nhiệm kỳ tổng thống của mình có một cái gì phảng phất giống «miếng da lừa» trong câu chuyện nổi tiếng của văn hào Pháp: Ban-dắc. Trong câu chuyện đó, anh chàng thanh niên trác táng cứ mỗi lần được thỏa mãn dục vọng thì miếng da lừa «bản mệnh» của anh ta treo trên tường lại nhỏ đi một chút. Cứ như thế cho đến khi miếng da lừa biến mất và cuộc đời của anh ta cũng tiêu tan. Nhiệm kỳ tổng thống của lão hình như cũng đang tương tự như vậy. Cứ mỗi ngày qua đi với những điều quyết định lớn lao lấy ra từ cái «miếng da lừa» của quyền hành tổng thống, thì bản mệnh tổng thống hình như lại bị đe dọa thêm một chút. Để cứu vãn cho sự tồn tại lâu hơn của nhiệm kỳ tổng thống, Lin-đơn Giôn-xơn đã cùng với các cố vấn tài năng và thân tín của lão bày ra nhiều mưu mẹo. Nhưng hơn ba năm đã trôi qua mà tất cả những mưu mẹo đó vẫn chưa đẻ lãi được điều gì đáng kể. Còn «miếng da lừa» thì vẫn không ngừng bị thu hẹp. Lin-đơn Giôn-xơn chép miệng nhớ lại bức thông điệp về tình hình toàn Liên bang mà lão vừa trình bày trước quốc hội tối hôm qua. Lão cảm thấy đăng đắng nơi đầu lưỡi khi nghĩ đến đoạn cuối của bản thông điệp. Phải, ở cái đoạn khó nói nhất ấy, lão đã phải viện đến sự giúp đỡ của vong linh người quá cố. Bằng một giọng xúc động nhà nghề, lão đã gào lên trước quốc hội Mỹ:
«Chúng ta, như lời cố tổng thống Lin-côn đã dạy, cần đặt câu hỏi: chúng ta hiện ở đâu và đang đi đến đâu?».
Tiếp đó là những lời úp mở đầy mưu mẹo để cho cả Thượng, Hạ nghị viện muốn hiểu theo cách nào cũng được. Riêng đối với lão, cho đến lúc này, nghĩa là sau một đêm thức trắng để suy nghĩ, lão cũng vẫn chưa hình dung được nước Mỹ đang ở đâu và đang đi đến đâu!
https://thuviensach.vn
Mặt trời hiện dần trên nóc điện Ca-pi-tôn. Ánh nắng tràn qua cửa sổ. Căn phòng làm việc của tổng thống với những bức tường ghép bằng đá trắng sáng rực lên một cách kỳ lạ. Đồ đạc bày ở trong phòng có dáng dấp trung hòa giữa phong cách thời chấp chính và phong cách thời Đế chế ở Pháp vào cuối thế kỷ thứ 18, đầu thế kỷ thứ 19. Trên tường, treo rải rác những bức tranh khắc gỗ có kính lồng trong khung mạ vàng hoặc khung gỗ đào hoa tâm, với hình ảnh những chiếc tàu buôn lớn, những du thuyền và những lâu đài nổi tiếng thời Thuộc địa. Ở bức tường chính giữa là chân dung cố tổng thống Oa-sinh-tơn. Phía dưới bức chân dung là chiếc ghế tổng thống mà xưa kia Oa-sinh-tơn đã ngồi, và sau đó nhiều vị tổng thống kế tục cũng ngồi, nhưng đến nay thì chỉ đặt có tính chất tượng trưng. Ánh sáng được phân bổ rất khéo ở trong phòng càng làm tôn vẻ uy nghi của chiếc ghế tổng thống cổ kính của nước Mỹ. Nhìn chiếc ghế, không hiểu sao tự nhiên Lin đơn Giôn-xơn lại nhớ đến giai thoại của Ben-gia-min Phơ-răng-Klanh về chiếc ghế này. Hồi đó, sau khi đã đánh bại quân Anh, giành được độc lập cho nước Mỹ. Oa-sinh-tơn lãnh đạo một cuộc hội nghị đại biểu các bang để xây dựng hiến pháp Hoa Kỳ. Hội nghị này đã tranh luận gắt gao suốt mười sáu tuần lễ liền. Cho đến ngày 17 tháng 9 năm 1787 bản hiến pháp mới được ký kết.
Hôm đó, tại giữa phòng họp, trong khi Oa-sinh-tơn trầm ngâm nghĩ ngợi về con đường phát triển sau này của nước Mỹ thì Ben-gia-min Phơ-răng Klanh, với cái tài nói chuyện rất nổi tiếng của mình, đã trỏ tay vào chiếc mặt trời hình bán nguyệt sơn màu vàng ở trên lưng ghế ngồi của Oa-sinh tơn, nói với đại biểu các bang: «Đã bao lần trong phiên họp này và giữa những giờ phút thăng trầm của hy vọng, tôi ngắm nghía hình vẽ ở sau lưng tổng thống mà không thể biết được rằng đó là một mặt trời đang mọc hay một mặt trời đang lặn». Nhưng sau đó Ben-gia-min Phơ-răng-Klanh đã vui vẻ nói rằng: «Cho đến bây giờ, bản hiến pháp Hoa Kỳ đã được ký kết, và tôi hiểu đó là một mặt trời đang mọc». Kể từ ngày Ben-gia-min Phơ-răng Klanh nói câu đó cho đến nay đã 180 năm trôi qua. Và giờ đây, mặt trời nước Mỹ hiện đang nằm ở chỗ nào trên quỹ đạo của lịch sử? Không hiểu
https://thuviensach.vn
sao, đứng trước buổi bình minh Hoa Thịnh Đốn, nhìn vào cái mặt trời hình bán nguyệt màu vàng cổ kính đó, Lin-đơn Giôn-xơn lại thảng thốt nghĩ rằng, biết đâu, đó lại chẳng phải là một mặt trời đang lặn! Phải chăng cái nước sơn màu vàng kia mặc dầu được tô vẽ rất khéo léo, cũng không sao sánh được với cái ánh nắng rực rỡ đang tràn qua cửa sổ! Hay là tại - theo lời một bác sĩ vẫn thường nói với lão - trong vỏ não của tổng thống thỉnh thoảng lại xuất hiện những thùy bị rối loạn. Hình dung một nước Mỹ xế chiều, Lin-đơn Giôn-xơn cảm thấy lòng buồn man mác. Hình ảnh quê hương của lão vụt hiện lên trong cái cảm giác cay cay nơi đầu mũi. Ở vùng cực Nam xa xôi kia có một vùng rộng lớn mênh mông chiếm đến một phần mười đất đai nước Mỹ, vùng ấy gọi là bang Tếch-dát nơi lão đã sinh ra và lớn lên giữa những đàn bò loang lổ đang thong dong dịch chuyển trên đồng cỏ xanh rờn. Trong phút giây mệt mỏi của cuộc đời làm chính trị, lão muốn để tâm hồn nương tựa vào một chút yên tĩnh ở quê nhà, dù đó chỉ là một sự yên tĩnh gián cách bằng tưởng tượng. Nhưng hình ảnh quê hương trìu mến vừa hiện ra, trong lòng lão lại nhói lên cái ấn tượng bất hạnh về một câu hỏi ngay thật của Li-da, con gái thứ hai của lão. Đúng là Li-da chứ không phải một người nào khác đã hỏi lão cái câu hỏi độc địa đó vào một buổi trưa dưới bóng những cây sồi râm mát: «Bố ơi, con muốn xin phép được hỏi bố một câu: tại sao chúng ta lại phải đi chiến đấu ở một nơi xa lạ trong khi có bao nhiêu người đang chống lại cuộc chiến tranh đó? Tại sao gần hai trăm thanh niên trong đại đội của nhà con lại phải đi sang bên ấy, trong khi ngay trong đất nước mình đang có phong trào phản đối chiến tranh rất dữ dội?». Chao ôi, ngay cả đứa con gái yêu nhất mà nó cũng không hiểu được cha nó, thì ở cái nước Mỹ bất trị này phỏng còn ai hiểu được nỗi lòng của lão. Điều đó khiến lão luôn luôn gặp phải những cơn ác mộng bàng hoàng. Nhưng những cơn ác mộng thật thì còn dễ chịu vì dù sao nó cũng chỉ là một giấc mộng, còn những cơn ác mộng giả thì thật là đáng sợ vì nó lại là những tin tức thật: những tin tức bất hạnh từ cái mảnh đất nóng bỏng ở tận bờ bên kia Thái Bình Dương xa xôi.
https://thuviensach.vn
Ánh nắng vẫn chan hòa tràn qua cửa sổ. Căn phòng rực lên cái khoảnh khắc đẹp đẽ nhất của buổi sáng mùa thu, làm cho mọi vật trở nên rõ nét một cách kỳ lạ. Những bức tranh trên tường vụt hiện lên cái chiều sâu thăm thẳm của không gian: bầu trời, mặt biển, những đỉnh núi sáng lấp lánh, và những thung lũng đọng lại một màu xanh thâm trầm, cảnh vật xung quanh như sống động trong những hình khối ba chiều rất gần gũi với hiện thực. Và cái mặt trời hình bán nguyệt trên lưng ghế dưới chân dung tổng thống Oa-sinh-tơn như cũng đang le lói những tia vàng. Lin-đơn Giôn-xơn rất thích màu vàng, mặc dầu xưa nay chưa bao giờ lão là một công chúng thật sự của hội họa. Đó chỉ là sự thích thú do lão cố gắng tự tạo ra để kiếm một điểm tựa về màu sắc cho tâm hồn, theo lời khuyên của một bác sĩ nổi tiếng chuyên chữa bệnh thần kinh cho lão. Vả lại, đó chẳng phải là cái màu mà tự nghìn xưa nhân loại hằng theo đuổi đó sao! Màu vàng! Trên đời này đã mấy ai đã được sống trong thời đại của cái màu cao quý đó: Thời đại hoàng kim xuất hiện với loài người cũng hiếm hoi như trái cây trong vườn cấm. Ấy thế mà một thương khách sành sỏi ở thành Giên-nơ thuộc châu Âu, sau khi từ nước Mỹ trở về đã la lối một cách đáng khâm phục rằng: «Nước Mỹ đã trở thành một khu vườn mà ở đó chàng Adam và nàng Evơ đang nếm trái cấm». Nước Mỹ, chao ôi! Tuyệt đỉnh! Mà lão lại là kẻ đang ngồi ở cái chỗ tuyệt đỉnh của cái xứ sở tuyệt đỉnh đó. Tim lão đập mạnh hơn, và lão bồi hồi nhớ đến những luận điểm của học thuyết R. Plăng-đơ trong tác phẩm «Một trăm năm nước Mỹ». Đó là một tác phẩm rất hấp dẫn, trong đó R. Plăng-đơ đã minh định rõ ràng về sứ mạng lịch sử của nước Mỹ hiện nay. Thật là sảng khoái khi được đọc những dòng triết lý tuyệt vời đó. Qua tác phẩm của mình, R. Plăng-đơ đã lớn tiếng tuyên bố với thế giới rằng: «Lối sống Mỹ đã thắng và vai trò độc quyền lãnh đạo thế giới của Mỹ đã được củng cố vững chắc. Điều đó không có gì là bất thường, sự phát triển của thế giới phải tuân theo một quy luật, mà theo quy luật đó thì sự thống trị thế giới lần lượt chuyển từ nước này sang nước khác. Trước kia là thời kỳ Pax Romana, sau đó đến thời kỳ Pax Britanica, và bây giờ là Pax Americana1.
https://thuviensach.vn
Pax Americana! Pax Americana!
Những tiếng đó như một luồng sinh khí thổi vào tâm hồn lão. Những tiếng đó cũng gợi lên âm vang của «sức mạnh Hoa Kỳ» mà lão đang nắm gọn trong tay.
Thế nhưng...
Một buổi sáng mùa thu rất đẹp bị cắt đứt.
Chuông điện thoại rền rĩ cùng với những tín hiệu màu da cam nhấp nháy liên hồi: lại tình hình Việt Nam! Lin-đơn Giôn-xơn ấn nút điện cho cánh cửa sổ sập xuống, bước lại bàn làm việc. Mấy năm nay, đã trở thành thói quen, cứ mỗi lần nói chuyện hoặc nghe báo cáo về tình hình Việt Nam, lão lại đóng tịt các cửa sổ lại. Lão không muốn để bất cứ một chi tiết nào của những cuộc đàm thoại đó lọt ra ngoài căn phòng làm việc của lão, cho dù lão đã biết chắc chắn rằng, lúc đó, ở bên ngoài cửa sổ chỉ có ánh nắng và những làn gió vô tri bay lượn.
Cầm ống nghe trong tay, Lin-đơn Giôn-xơn hít một hơi dài, chuẩn bị nghị lực đón nhận những điều bất hạnh nhất. Chao ôi, một buổi sớm mùa thu Hoa Thịnh Đốn, bang Tếch-dát mênh mông và những đàn bò, kỷ nguyên Pax Americana, tất cả những vẻ đẹp và sức mạnh đó vẫn không sao thổi tắt được cái ánh lửa màu da cam nhức nhối kia sao? Lin-đơn Giôn-xơn chầm chậm áp chặt ống nghe vào tai, với tay tắt nốt ngọn đèn bàn. Căn phòng tổng thống tối sầm lại giống như một gian hầm hư ảo...
Cuộc đàm thoại bắt đầu. Ngay khi những tiếng nói đầu tiên vang lên trong máy, lão đã nhận ra người đàm thoại với lão đang ở một biệt thự dưới chân đồi Macalapa tại đảo Ha-oai giữa Thái Bình Dương. Người đó là một nhân vật hết sức quan trọng đang cầm đầu đoàn cố vấn tin cậy của lão...
Cuộc nói chuyện đang tiếp tục thì ngọn đèn bàn bật sáng. Đó là một hiện tượng đặc biệt chưa hề xảy ra suốt mấy năm nay ở trong Nhà trắng. Điều đặc biệt hơn nữa là qua ánh đèn, những nếp nhăn trên trán Lin-đơn Giôn xơn giãn ra, nét mặt lão dịu lại. Chắc hẳn có một tin vui.
https://thuviensach.vn
Cuộc đàm thoại kết thúc bằng một câu ngắn gọn, vừa có tính chất tuyên dương, vừa có tính chất một chỉ thị của Lin-đơn Giôn-xơn:
- Ngài Giôn Đao, mong ngài hãy nghe rõ lời tôi. Từ nay kế hoạch của ngài được phép mang bí hiệu «Pax Americana»
Pax Americana! Lin-đơn Giôn-xơn khe khẽ nhắc lại và nhẹ nhàng đặt máy xuống. Lão hình dung thấy hai tiếng đó vừa là sự im bặt bất động của một vùng đất chết dưới những lớp băng hà nóng, vừa là tiếng xô đẩy ầm ầm của một quá trình trôi giạt các lục địa do áp lực của các lớp Sial và Sima2 gây ra mà giờ đây những áp lực này được biểu hiện bằng sức mạnh Hoa Kỳ.
Pax Americana sẽ xếp đặt lại thế giới hiện đại theo một cấu trúc mới cũng như các lớp Sial và Sima đã xếp đặt các lục địa của hành tinh này từ kỷ Cacbon.
Thật là khủng khiếp.
Vậy kế hoạch Pax Americana là cái gì mà ghê gớm thế? Và Giôn Đao, tác giả của cái kể hoạch đó là ai?
Hãy ngược lại thời gian một chút.
Cách đây hơn ba năm, sau khi đọc bài diễn văn về vấn đề Việt Nam tại trường đại học Hốp-kin ở Ban-ti-mo về chính sách «cái gậy và củ cà rốt», ngày mồng 1 tháng 5 năm 1965, Lin-đơn Giôn-xơn đã đến thăm «trại hè khoa học» do công ty Pho tổ chức hàng năm. Qua cuộc thăm viếng hơi bất thường này, Lin-đơn Giôn-xơn đã đích thân tổ chức một tập đoàn cố vấn khoảng hai ngàn nhà nghiên cứu khoa học thuộc đủ mọi ngành trí thức hiện đại nhất để giúp hắn đề ra những biện pháp tiến hành chiến tranh ở Bắc Việt Nam. Số cố vấn này được rút ra từ những trung tâm nghiên cứu thuộc các trường đại học Mỹ. Thực ra, về danh nghĩa, thì những trung tâm này nằm trong các trường đại học, nhưng thực tế nó là những tổ chức độc lập chuyên phục vụ cho các kế hoạch của Lầu Năm góc và Bộ Ngoại giao Mỹ. Người Mỹ đã gọi những tổ chức này là các «công xưởng biết nghĩ». Các
https://thuviensach.vn
chuyên gia ở đây đều làm việc theo chế độ «đơn đặt hàng», và áp dụng hình thức «tư duy chuyên nghiệp». Tập đoàn cố vấn của Giôn-xơn cũng làm việc theo những cách thức đó dưới sự điều khiển trực tiếp của một nhân vật có cái biệt danh là Giôn Đao như đã có lần ta nhắc ở phần trên.
Khách quan mà nói, thì tập đoàn cố vấn này là một khối chuyên gia lớn, có trình độ chuyên môn vào loại cao nhất nước Mỹ. Nó có năng lực nghiên cứu và giải đáp một khối lượng khổng lồ những vấn đề hiểm hóc nhất của thời đại (tất nhiên là theo cách của Mỹ): từ việc to như thảo ra các chiến lược của Mỹ, xây dựng đề án tiến hành chiến tranh thế giới trong tương lai, hoàn thiện thuyết định mệnh ở Châu Á, v.v.. đến những việc nhỏ như nghiên cứu chế độ nhà thổ áp dụng cho các phi công Mỹ đang làm nhiệm vụ chiến đấu ở chiến trường Bắc Việt Nam, lập một số tiêu bản những loại cây có giá trị dinh dưỡng đối với cơ thể ở trong rừng Việt Nam, hoặc nghiên cứu cách hành văn và sử dụng từ ngữ in trên lá cờ dùng để xin ăn và nhờ cứu giúp dùng cho các phi công Mỹ chẳng may bị bắn rơi ở Bắc Việt Nam v.v... Nói gọn lại là thượng vàng hạ cám, không một điều gì đáng chú ý mà lại có thể lọt qua cặp mắt ranh mãnh và bộ óc uyên bác của tập đoàn cố vấn đó được.
Thoạt đầu, khi mới thành lập, tập đoàn cố vấn của Giôn-xơn được phân ra làm ba trung tâm nghiên cứu nhằm phục vụ cho việc tiến hành ba mục tiêu chiến lược của cuộc chiến tranh đối với Bắc Việt Nam. Những trung tâm này mang những cái tên rất kỳ quái:
«Phòng nghiên cứu bệnh lý thần kinh chiến lược» (bí số là phòng 1) làm nhiệm vụ đề ra những biện pháp và thu thập phân tích những hiệu quả của chiến tranh đối với đường lối chính trị của cơ quan lãnh đạo Bắc Việt Nam.
«Phòng nghiên cứu chứng hoại thư toàn thể» (bí số là phòng 2) làm nhiệm vụ tìm ra những cách đánh nhằm thủ tiêu có hệ thống mọi cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội ở Bắc Việt Nam, đẩy xứ này lùi lại trình độ xấp xỉ với thời kỳ trung cổ.
https://thuviensach.vn
«Phòng nghiên cứu bệnh liệt dương Đông Nam Á» (bí số là phòng 3) chuyên nghiên cứu các biện pháp đánh phá giao thông vận tải nhằm cắt đứt hoàn toàn mọi sự lưu thông trên tất cả các tuyến đường Bắc Việt Nam.
Trải qua một thời gian hoạt động, nếu như thực tế diễn biến chiến tranh ở Bắc Việt Nam đã chứng tỏ mục tiêu mà phòng 1 và phòng 2 tiến hành không mang lại kết quả thì đó chẳng qua là do bản thân cuộc chiến tranh đã đâm vào ngõ cụt chứ hoàn toàn không phải do các trung tâm nghiên cứu đó bất tài. Cho đến khi bị nghị sĩ Phun-brai nói toẹt là «Giôn-xơn và các cố vấn của ông ta đã bị ngạc nhiên trước sức bền bỉ, dẻo dai của nhân dân Bắc Việt Nam» thì cả hai trung tâm nghiên cứu này được lệnh chuyển hướng phục vụ cho trung tâm nghiên cứu thứ 3: Phòng nghiên cứu bệnh liệt dương Đông Nam Á. Như vậy có nghĩa là Giôn-xơn đã nhận thấy rằng không quân không thể một mình làm cả một cuộc chiến tranh được, cho dù đó là không quân Mỹ. Cái điều cơ bản đó của học thuyết quân sự đã khiến Giôn xơn nhận ra rằng ưu thế tuyệt đối của không quân có thể phát huy đến mức cao nhất ở chiến trường Bắc Việt Nam là đánh phá giao thông vận tải. Kể ra phải đưa «không lực Hoa Kỳ» đi làm «cu-li lục lộ» cũng là điều bất đắc dĩ lắm, vì nó vừa tốn kém tiền tài lại vừa hao tổn danh dự. Nhưng dù sao đó cũng là niềm hy vọng cuối cùng của Nhà trắng đối với những gì có thể đạt được ở Bắc Việt Nam bằng quân sự.
Trước tình hình đó, phòng 3 bỗng trở thành tối ư quan trọng đối với tập đoàn cố vấn của Giôn-xơn. Mỹ vốn giàu đầu óc tổ chức. Một số ban chuyên môn được thành lập để phục vụ cho công tác nghiên cứu của phòng này theo yêu cầu mới. Theo những con số không được đầy đủ lắm, người ta đếm được vào khoảng 180 ban như vậy. Những ban chuyên môn đó nghiên cứu những vấn đề khoa học rất khác nhau, chẳng hạn như trong khi có ban nghiên cứu về các quy luật hoạt động của nước ngầm ở vùng núi Trường Sơn thì lại có ban nghiên cứu quy luật sinh trưởng và hoạt động của những con cái ghẻ hoặc những loại ký sinh trùng tương tự của cơ thể ở những vùng có độ ẩm cao. Tuy đối tượng nghiên cứu khác nhau như vậy nhưng do một sự điều khiển rất khoa học, tất cả những hoạt động đó đều nhằm phục
https://thuviensach.vn
vụ cho một mục đích: đánh phá các tuyến giao thông vận tải sao cho có hiệu quả nhất.
Mùa hè năm 1967, giữa lúc quân Mỹ đang lao đao trên chiến trường Nam Việt Nam thì cũng là lúc những hoạt động của tập đoàn cố vấn sôi nổi nhất. Người ta phái người đi Pa-ri, và sở lưu trữ những tài liệu địa chất Đông Dương của Pháp náo động lên trước những yêu cầu hóc hiểm của một số nhà nghiên cứu. Người ta cũng cử đến Tô-ki-ô. Trưởng phòng lưu trữ hồ sơ xây dựng đường bộ của Nhật Bản ở Đông Dương suýt nữa bị cách chức vì tìm mãi mới thấy tập hồ sơ xây dựng đường số 15 men theo phía đông dãy Trường Sơn. Người ta cũng đặt nhiều hy vọng ở sự sơ hở của cơ quan nghiên cứu địa chất Bắc Việt Nam, nhưng điều hy vọng này đã không mang tại kết quả gì. Trong khi người ta cử người đi khua khoắng tài liệu ở khắp nơi trên thế giới như vậy thì hàng ngày Ban tham mưu của tập đoàn không quân số 7 Mỹ liên tiếp gửi từng tập ảnh đủ các loại đến. Các chuyên gia của phòng 3 ngốn những tài liệu đó như một lò luyện «cốc» khổng lồ ngốn than, vẫn chưa đủ. Người ta còn dự định tổ chức những cuộc thăm dò tại chỗ. Những chuyến đi thực địa như vậy được mang tên «cuộc thám hiểm vực thẳm Tac-tac3». Rất tiếc là việc thực hiện dự định đó gặp rất nhiều trở ngại, chủ yếu là do sự phản ứng của mặt đất. Cho nên, mặc dầu đã cố gắng rất nhiều, người ta cũng chỉ tiến hành được có một lần đi nghiên cứu như vậy, và lần đó cũng không được trót lọt lắm.
Song song với việc điều tra tình hình thực địa cả bề mặt, cả chiều sâu và cả trong cơ cấu của nó, tập đoàn cố vấn còn tiến hành tổng kết tất cả những cuộc đánh phá giao thông vận tải ở Bắc Việt Nam kể từ ngày cuộc chiến tranh bằng không quân đối với xứ này chính thức bắt đầu. Chu đáo hơn nữa, nó còn tiến hành tổng kết cả những cuộc chiến tranh trên mặt trận giao thông vận tải của thế giới từ thế kỷ thứ 18 (tức là từ khi có nước Mỹ) cho đến nay, với hy vọng có thể kiếm được một lời khuyên có giá trị nào đấy của lịch sử?
Liệu có thể chu đáo hơn được nữa không?
https://thuviensach.vn
Còn, còn một việc nữa: hai vệ tinh Essa và Nimbus đã được phóng lên quỹ đạo. Đó là hai con mắt điện tử mà tập đoàn cố vấn dùng để giám sát mọi hiện tượng trên mặt đất cũng như mọi biến động trên bàu trời Việt Nam.
Từ trong sự hoàn hảo rất độc đáo đó, kế hoạch Giôn Đao ra đời. Tuy Giôn Đao tự nhận là tác giả của kế hoạch này, nhưng thực chất nó là kết quả của công trình nghiên cứu rất tinh vi của hai ngàn nhà khoa học Mỹ đang phục vụ cho cuộc chiến tranh xâm lược của Giôn-xơn ở Việt Nam. Giá trị của nó như thế nào sau này ta sẽ có dịp nghiên cứu, nhưng không phải ngẫu nhiên mà nó được Lin-đơn Giôn-xơn đích thân tặng cho cái tên: Pax Americana.
Câu chuyện mà các bạn sẽ đọc sau đây chính là câu chuyện về cuộc chiến đấu một mất một còn của những người đang chống lại cái «Pax Amêricana» đó.
https://thuviensach.vn
CHƯƠNG 1
Lúc bấy giờ trên tuyến yên tĩnh lắm.
Hầm thông tin của ban chỉ huy vốn xưa nay vẫn là nơi ồn ào nhất, lúc này cũng im phăng phắc. Cô trực máy tổng đài có quyển truyện đã cũ, không biết vớ được ở đâu, ngồi đọc mãi cũng chán thỉnh thoảng lại cắm phích gọi về một đơn vị nào đó hỏi vu vơ mấy câu, chẳng ra việc công cũng chẳng ra việc tư cho đỡ buồn:
- A lô, bê ba đâu?... A một đây. Khách khứa ra vào thế nào?... Bình thường à?... Không, chả có lệnh gì cả... Thấy im quá sợ các cậu rút hết về xuôi còn mỗi mình tớ ở Trường Sơn buồn lắm... À này, nghe có đoàn văn công nào đi ra mặt trận đang nghỉ nhờ dưới ấy phải không... Thế à?... Thích nhỉ... Các cậu có đứa nào còn bồ kết gội đầu cho xin mấy quả. Ngứa lắm. A lô...
Gác ống nghe lên máy, cô gái lại lật quyển truyện, ra, vớ đâu đọc đấy: «Trong bầu ánh sáng nhuộm sương khuya, bác Diệm gái thấy một bóng người - không, một con vật thì đúng hơn - phụm mạnh bốn chân xuống đất, ngẩng đầu lên cao, đang đăm đăm nhìn về phía bác. Thôi thế là hết. Chồng bác đã hoàn toàn hóa hổ... Bác ôm mặt khóc rất thê thảm. Con hổ cũng rú lên một hồi dài như để đáp lại tiếng lòng vợ. Tiếng rú nghe lạnh và buồn. Đoạn con vật quay mình lẳng lặng đi vào phía núi Truồi, rồi biến dần trong ánh trăng xanh nhạt. Dãy núi Truồi từ đó đã như một bức thành kiên cố chia đôi tình nhân loại với cảnh huyền bí của sơn lâm4».
Cò gái gấp cuốn sách lại, rũ ra cười: bọn các cô vừa mới đi lĩnh mắm tôm ở ngoài kho núi Truồi về hôm qua. Núi Truồi ở ngay ngoài cửa rừng, thấp tè tè, chỉ lắm chuột dúi chứ có cọp beo hổ báo gì đâu. Văn sĩ ngày xưa tả ghê thật.
Có người bước vào hầm. Cô gái ngẩng nhìn rồi reo lên:
- A, thủ trưởng Đức! Quà của em đâu?
Đức tủm tỉm, chìa ra một mảnh giấy:
https://thuviensach.vn
- Đây, quà đây!
Cô gái định «làm nũng» thêm tí nữa nhưng nhìn thấy cái mũi tên đỏ vạch chéo qua tờ giấy, cô hiểu ngay không phải là lúc đùa. Cô lật sổ, ghi số điện rồi nhìn đồng hồ:
- Báo cáo thủ trưởng, còn ba phút nữa mới đến giờ liên lạc với Bình Minh.
Rồi cô đứng dậy, mang bức điện vào bộ phận vô tuyến ở ngăn hầm phía trong. Đợi cô gái khuất hẳn sau tấm màn gió màu hoa đào, Đức mới nhè nhẹ móc túi ra mấy cái kẹo và một nắm bồ kết đặt lên bàn rồi lẳng lặng quay đi.
*
Vùng Cô-Tan hiện ra trên tờ bản đồ như một chiếc lá xanh nằm giữa hai đường viền màu hồ thủy: sông Pa Nưa và sông Cô-Tan. Trong lòng nó quần tụ một hệ thống những đường đồng mức vằn vèo phức tạp. Ở chính giữa nổi lên ký hiệu A871: đỉnh Chân Linh.
Ngọn chì đỏ trong tay Quang ngập ngừng khoanh một vòng tròn mờ mờ ôm lấy quả núi có cái tên thần thoại đó: phải chăng, đây là một dải trầm tích mỏng phủ lên một tuyến thâm dung mờ? Giả thuyết đó của Quang càng ngày càng được những tài liệu thực tế chứng minh là đúng, Nhưng đó lại là điều không may, một điều không may cực kỳ nguy hiểm. Quang chăm chú quan sát những mẫu đá bày la liệt trên tờ bản đồ: một viên granít xám đặt giữa những mảnh sa diệp thạch vàng nâu. Hai loại đá đó có nguồn gốc cấu tạo hoàn toàn khác nhau, tại sao lại cùng xuất hiện trên sườn cao cửa ngọn Chân Linh này? Tuyến khảo sát cuối cùng từ đây lên đến đỉnh 871 sẽ cho phép kết luận điều đó. Quang lo lắng nghĩ đến lúc tìm thấy đá gốc của loại granít xám kia. Như vậy có nghĩa là giả thuyết của anh không còn khả năng nào để sai được nữa. Mà thực tình, trong thâm tâm, Quang rất mong sự phán đoán của mình sai. Bởi vì, nếu anh sai thì sẽ tránh được một tai họa lớn cho tuyến đường đi qua vùng Cô-Tan...
- Anh Quang, có điện!
https://thuviensach.vn
Phương Thảo tháo cặp ống nghe đưa cho Quang, đứng tránh sang một bên. Hơn một tuần lễ vào khảo sát ở đây, ngày nào cũng nói chuyện bằng vô tuyến điện đàm với đơn vị, nhưng lần nào cũng vậy, cứ mắc ống nghe vào tai, nghe tiếng gọi tha thiết trên làn sóng «Sao Đỏ gọi Bình Minh! Sao Đỏ gọi Bình Minh...» là Quang lại xúc động đến ứa nước mắt. Anh cảm thấy như Tổ quốc đang trực tiếp gọi mình.
Bức điện ngắn không đầy hai phút, chỉ nghe một lần Quang đã có thể thuộc lòng: «Cả nhà vắng vẻ không bình thường. Anh Cả cho biết có nhiều triệu chứng sốt cao, co thể có biến chứng. Riêng chú Tư đề phòng nhiễm siêu vi trùng ác tính. Ngay từ bây giờ, trạm cấp cứu thường trực mở cửa suốt ngày đêm, bệnh nhân cần hai giờ nghe mạch một lần. Mọi diễn biến lâm sàng báo cáo đầy đủ, kèm theo phương pháp điều trị...»
Quang ngồi im trên tảng đá. Trán anh hằn sâu những nếp nhăn khắc khổ, những nếp nhăn hình như hơi sớm so với lứa tuổi của anh, Như vậy là tình hình trên tuyến yên tĩnh một cách không bình thường. Bộ tư lệnh nhận định địch có thể đánh lớn và đổi mới chiến thuật. Đội khảo sát của anh có khả năng gặp biệt kích. Ở nhà đã mở máy theo dõi thường xuyên, cứ hai giờ anh phải liên lạc với đơn vị một lần và phải chuyển về tất cả tài liệu thu thập được kèm theo những ý kiến giải quyết.
Mấy phút trôi qua.
Quang gọi Thảo, Đính và Ngàn lại phổ biến tình hình và quyết định thay đổi kế hoạch: chiều và đêm nay không nghỉ như đã dự định nữa, mà phải tranh thủ lên bằng được đỉnh 871. Quang nói rõ hơn ý kiến của mình.
- Bởi vì, các bạn đã biết đấy, những tài liệu thu thập được về tình hình địa chất ở vùng này càng ngày càng chứng tỏ giả thuyết của chúng mình có nhiều khả năng đúng. Cái chìa khóa bây giờ nằm ở đoạn đường từ đây lên tới đỉnh Chân Linh.
*
Rừng Trường Sơn có những buổi chiều thu rất đẹp. Màu lá đại ngàn quánh lại trong ánh xanh sơn dầu. Sườn núi phơi những mạch đá trầm tư,
https://thuviensach.vn
gợi cảm giác về một bức tranh cổ của đời sống trái đất. Lốc núi từng cơn nối tiếp nhau xoáy tròn trên những sườn thung lũng hẹp. Đội khảo sát của Quang như từ trong những cơn lốc đó đi ra, chiếu thẳng đỉnh Chân Linh rảo bước. Họ hành quân theo đội hình chiến đấu với một cự ly thưa.
Quang đi ở khoảng giữa. Chiếc cần điện đài trên lưng Phương Thảo rung rinh bám sát phía sau anh. Đoạn lộ trình này cũng không còn dài lắm. Nơi bọn anh xuất phát đã ở cốt 510. Nếu không có gì trở ngại trên đường đi, khoảng mười giờ đêm bọn anh sẽ có mặt trên đỉnh 871. Và sáng mai, rất có thể «chiếc chìa khóa» sẽ nằm gọn trong tay anh. Trong cuộc đời làm công tác khảo sát, những đoạn chót của lộ trình thường mang lại một niềm vui háo hức. Có thể nói đó là những phút hạnh phúc nhất của người cán bộ khảo sát. Nhưng lần này, ngược lại, càng tiến gần đến kết quả công việc, Quang lại càng thấy nỗi lo lắng đè trĩu lòng mình. Đội của anh không phải làm nhiệm vụ khảo sát mở đường mà là khảo sát bổ sung. Con đường này làm xong đã lâu và đã trở thành tuyến chính đi ra mặt trận. Địch cũng đã đánh phá ác liệt ở đây. Chính là qua những đợt đánh phá đó, càng ngày Quang càng thấy nổi rõ những nhược điểm trong thiết kế của tuyến đường. Và điều quan trọng hơn là anh cũng càng ngày càng cảm thấy hình như địch cũng đang hiểu điều đó. Thực ra, anh đã nhận thấy những nhược điểm của nó ngay từ khi xem bản đề án thiết kế ở Hà Nội. Nhưng rất tiếc, lúc ấy vì tình bạn và cũng vì cái ơn riêng, anh đã thỏa thuận ngầm với mình là sẽ cố gắng khắc phục điều đó trong khi chỉ đạo thi công. Nhưng anh đã không lường được hết sự phát triển của tình hình: con đường đã được tập trung lực lượng thi công bằng những biện pháp có thể nói là «thần tốc». Thằng địch cũng bị một phen choáng váng vì sự xuất hiệu quá sớm của con đường này. Từ đó, cứ mỗi trận đánh, ngoài mục đích cản phá tuyến vận tải của ta, Quang cảm thấy hình như thằng địch còn muốn tìm hiểu một điều gì đó về con đường. Chính vì thế mà anh cũng tự đặt cho mình nhiệm vụ phải tìm hiểu thật thấu đáo chỗ mạnh chỗ yếu của tuyến đường để có thể ứng phó kịp thời với những tình huống bất ngờ có thể xảy ra. Cho đến thời gian gần đây, những điều dự đoán của anh hầu như đã được xác nhận qua những trận
https://thuviensach.vn
đánh phá hiểm độc của địch: chúng đã đánh rất trúng một số chỗ yếu nhất của con đường. Đã đến lúc không thể bưng bít sự thật được nữa. Trong cuộc chiến đấu một mất một còn với địch, không thể nào nhân nhượng được với những sai lầm của mình, cho dù đó là những sai lầm của những người mình đã mang ơn gây ra. Sau nhiều lần đắn đo cân nhắc, Quang đã báo cáo toàn bộ tình hình với ban chỉ huy. Bộ Tư lệnh cũng đã về trực tiếp nghe anh trình bày. Cái cốt lõi của vấn đề là ở chỗ khi khảo sát mở đường, người phụ trách thiết kế đã làm việc một cách vội vã, không tìm hiểu đến mức cần thiết những yếu tố địa chất công trình ở đây, nhất là đối với những hoạt động của nước ngầm ở trong lớp vỏ phong hóa có thể dẫn tới sự xuất hiện những mái trượt khổng lồ có khả năng phá hủy hoàn toàn những đoạn đường lớn. Lòng đất cũng là một đại đương đầy bí ẩn. Về những hoạt động của nước ngầm và của trượt, cuộc đời làm công tác giao thông của Quang đã có những kỷ niệm thấm thía. Anh đã từng bị những thất bại cay đắng trước cái thế lực âm ỉ mà vô cùng mãnh liệt đó: một cái cống lớn bị sập và ngót một cây số đường phải rời đi chỗ khác. Đối với lịch sử công tác của một anh cán bộ giao thông chuyện đó cũng giống như người bác sĩ giải phẫu để bệnh nhân chết trên bàn mổ. Nó cay đắng mà không khóc được. Tất nhiên ở đời ai chẳng có lúc thất bại nhưng thất bại kiểu đó nó lớn quá, nó thuộc về sinh mệnh. Quang đã bị kỷ luật và bị thu lại bằng kỹ sư vì chuyện đó. Anh không ân hận gì mà chỉ thấy sự hiểu biết của mình về nhữrg điều bí ẩn trong lòng đất còn ít quá. Ở trong trường, các giáo trình cũng chưa dạy cho anh được bao nhiêu trước ngày tốt nghiệp. Và anh, anh lại cảm thấy hình như mình có vẻ thích thú về vấn đề này. Do đó, khi ra trường, bắt tay vào công tác, hễ cứ ở đâu có dính líu đến những hoạt động của trượt và của nước ngầm là anh lại xông vào. Lắm bạn đã khuyên anh: đừng dại, đất chết đấy. Nghe những lời khuyên chân tình ấy, anh chỉ cười. Và quả nhiên anh đã ngã hai lần trên cái đại dương ngầm tai hại đó. Sau lần thất bại thứ hai, anh tự đặt kế hoạch sửa chữa khuyết điểm bằng một chương trình nghiên cứu «sinh tử» về chuyên đề trượt và nước ngầm. Từ đó, càng đi sâu tìm hiểu, cái đại dương thầm lặng ấy càng mở ra trước mắt anh nhiều điều hấp dẫn đến mê mẩn. Anh càng hiểu rằng cái lực lượng ẩn
https://thuviensach.vn
dật đó của thiên nhiên chứa đựng một khả năng sinh sôi rất phong phú và cũng tiềm tàng một sức phá hoại khôn lường. Cho đến một lần, ngẫu nhiên, đọc một tờ tạp chí khoa học nước ngoài, anh thấy các nhà làm công tác thiết kế giao thông thế giới đang xúc tiến mở một con đường xuyên đại lục. Nhưng họ la ầm lên là phải giải quyết được tận gốc vấn đề hoạt động của trượt và của nước ngầm mới có thể thực hiện được cái công trình vĩ đại đó. Và người ta dự đoán những người làm công tác khoa học giao thông ở vùng Đông Nam Á có nhiều triển vọng sẽ tìm ra bí quyết của vấn đề này, bởi vì, Đông Nam Á là vùng nước ngầm và trượt hoạt động phức tạp nhất. Tuy không nói với ai, nhưng từ đấy Quang tự nhủ: sẽ đánh đổi cả cuộc đời mình cho việc nghiên cứu chuyên đề đó.
Có lẽ đời anh cũng có lúc ôm ấp những ảo tưởng. Và do đó, trong cuộc sống thực tế anh không khỏi có những thiệt thòi. Nhưng dù sao Quang cũng không thể không theo đuổi một cái gì trong cuộc sống. Anh sẵn sàng đánh đổi sự thiệt thòi ấy lấy một niềm say mê. Mang cái án kỷ luật, Quang lặng lẽ đi khắp nơi, lặn lội hết Tây Bắc, Hà Giang lại vào khu 4. Ba mươi tuổi đầu, anh vẫn chưa chuẩn bị cho cuộc sống riêng của mình được cái gì, ngoài một chiếc ba lô với mấy pho sách quý. Nhưng điều làm cho anh sung sướng đến quên ăn quên ngủ là mỗi khi khám phá được một hiện tượng gì mới của cái «đại đương ngầm». Mùa thu năm ngoái, giữa lúc anh đang vật lộn với con đường miền Tây Thanh Hóa thì nhận được điện của Bộ gọi về. Đeo ba lô, bước vào phòng nhân sự của vụ tổ chức cán bộ, anh ngơ ngác khi thấy đồng chí trưởng phòng đưa cho anh bản quyết định điều anh về Học viện Giao thông và trao lại cho anh tấm bằng kỹ sư đã bị thu hồi độ trước, kèm theo vài lời giải thích ngắn gọn. Trong chiến tranh, giao thông cũng là một ngành quân sự. Việc điều động công tác ít khi phải giải thích dài dòng. Quang cảm ơn đồng chí trưởng phòng, lầm lũi quay ra, cuốc bộ về Học viện. Đêm ấy, bạn bè ở Học viện kể lại với anh rằng tất cả sự may mắn của anh đều do Kha, bạn anh, thu xếp cả. Là người trung thực, suốt đêm ấy Quang không sao ngủ được vì chưa gặp mặt Kha. Kha với anh là bạn cùng một tổ suốt thời gian ở trường đại học. So với Quang, bao giờ
https://thuviensach.vn
Kha cũng có dáng dấp đàn anh hơn. Và Quang cũng cho như thế là phải. Vì Kha là người Hà Nội, thông thạo nhiều thứ, lại là con một gia đình cán bộ có nhiều công lao đối với cách mạng. Cách nhìn nhận của Quang như vậy khiến cho Kha rất mến Quang, tình bạn được lâu bền. Ra trường, do Quang học khá hơn nên tổ chức nhà trường có ý định điều anh về Học viện. Nhưng anh đã xin đổi cho Kha. Gia đình Kha ở Hà Nội, công tác ở Học viện có nhiều thuận lợi hơn. Còn Quang, quê ở tỉnh xa, Quang đi đâu cũng được. Vả lại, Quang cũng muốn có một thời gian thử thách những điều đã học được ở trong trường. Quang cũng muốn đi đây đi đó một chút. Tổ chức nhà trường đồng ý. Thế là Quang đi. Từ đấy, cùng với những công trình xây dựng Quang làm quen với nhiều vùng mới lạ của đất nước, và cũng làm quen luôn cả với những thành bại ở đời. Trên bước đường công tác, Quang vẫn thư từ đi lại với Kha. Những khi vấp váp, Quang vẫn nhận được ở Kha những lời động viên an ủi thân tình. Đối với những người bạn ở Hà Nội, Quang cho như vậy là chu đáo lắm rồi, quả thật Quang không đòi hỏi hơn ở Kha nữa. Thế mà bây giờ... Kha xử sự với Quang như vậy thật khó có thể làm cái gì hơn trong tình bạn với nhau được. Do đó, sau khi được biết Kha vừa đi khảo sát và thiết kế một con đường mới, con đường mà bây giờ Quang đang phụ trách ở đây, Quang tình nguyện xin đi thi công bản vẽ đề án thiết kế đó. Việc làm của Quang hình như rất hợp với ý Kha. Quang còn nhớ mãi, tối hôm trước ngày lên đường vào mở tuyến, Kha đèo Quang đi một vòng qua các phố Hà Nội sơ tán. Qua ánh đèn phòng thủ, Quang thấy nét mặt Kha hơi tối lại. Chắc Kha đang nghĩ đến chuyến đi của Quang. Chao ôi, con trai Hà Nội đa cảm quá. Có gì đâu. Quang đã quen rồi. Cuối cùng, hai đứa ngồi với nhau đến nửa đêm ở trước đền Ngọc Sơn và nói với nhau toàn những chuyện vẩn vơ không đầu không cuối, giống như những đôi trai gái yêu nhau. Những kỷ niệm ấy đối với Quang như một khối băng tinh trong suốt. Bây giờ... liệu những việc Quang đang làm có gây nên vẩn đục và rạn vỡ hay không? Thực ra, Quang cũng đã loay hoay rất nhiều trong việc xử lý vấn đề đó một cách êm thấm. Nhưng chiến tranh, sự đánh phá điên cuồng của thằng địch như một mũi dao nhọn cứ khoét sâu mãi vào cái nhược điểm đó của con đường. Và, một kỷ niệm đau xót đã khiến
https://thuviensach.vn
Quang không thể trì hoãn được nữa là, cái chết của Thọ. Thọ đã chết ở trọng điểm 35. Tên lửa địch phóng vào vách núi làm ộc ra một suối bùn nhão nhoét. Do chưa có biện pháp đối phó trước, đội xung kích của Thọ phải lấy sức người ra ngăn dòng suối quái ác đó. Họ định chặn đứng nó lại giữa hai trận đánh. Nhưng cự ly các trận đánh của địch không phải bao giờ cũng đúng như dự đoán của ta. Và Thọ đã hy sinh trong đợt đánh phá tiếp sau, không phải trúng tên lửa mà là bị vùi kín trong bùn. Thọ chết trong bùn nhưng cái chết của Thọ thơm tho trong sáng vô chừng. Riêng đối với Quang, trong khi mai táng Thọ, anh cảm thấy chính lương tâm mình vấy bẩn. Và Quang đã hành động như một sự chuộc lỗi với vong linh đồng đội. Còn tình bạn của anh, thôi đành để cho người đời phán xét, dẫu sao cũng phải giữ lấy con đường...
Bóng nắng đã đổ dài lưng núi. Đỉnh Chân Linh sáng rực như một chóp nón mạ vàng, sừng sững hiện ra giữa những ngấn rừng đang thẫm lại, Quang quay sang hỏi Phương Thảo:
- Đã lần nào bạn trông thấy rừng say chưa?
Đôi mắt đen láy, có hàng mi cong rất đẹp của Thảo ngước nhìn Quang nửa như ngạc nhiên, nửa như dò hỏi: anh nói chuyện thật hay chuyện đùa? Rồi Thảo cười:
- Lại có rừng say?
- Thế bạn tưởng tôi say à? - Quang tủm tỉm. - Chà, cảnh hoàng hôn trong rừng say thì đẹp tuyệt. Cả khu rừng sáng rực lên, chuếnh choáng xiêu nghiêng với những mảng nắng bị vò nhàu đứt gãy ngổn ngang như những thoi vàng của bà chúa An-pha vung vãi trong cơn giận dữ.
- Anh nói cái gì mà nghe như tụng kinh! - Thảo phá lên cười.
Hàm răng trắng muốt với giọng cười hồn nhiên của Thảo ngân vang giữa núi rừng tĩnh mịch làm Quang vụt cảm thấy hình như có một sức sống kỳ lạ nào đấy đang thức dậy trên đoạn lộ trình. Vui miệng, anh nói luôn cái điều mà mấy hôm nay anh vẫn giữ kín:
https://thuviensach.vn
- Nếu dự đoán của mình không sai, chỉ lát nữa bạn sẽ được chứng kiến cảnh rừng say ở ngay trước mặt chúng ta.
Thảo giương tròn đôi mắt:
- Thật hở anh?
- Thật chứ sao không thật. Nhưng đó lại là điều bất hạnh.
- Sao anh?
- Đất trượt!
- Anh nói em không hiểu?
Quang im lặng đắn đo không biết có nên nói rõ hơn những điều lo lắng đang đè nặng trong lòng anh với Phương Thảo không. Anh liếc nhìn Phương Thảo. Người bạn gái vẫn cắm cúi bước đi, những sợi tóc bay lòa xòa phía sau lưng quấn vào chiếc cần ăng ten rung rinh như đang nghe ngóng. Cô gái thanh niên xung phong ấy, anh chưa có dịp tiếp xúc nhiều, chỉ quen biết qua một số lần công tác với tổ xung kích kỹ thuật của tuyến do Phương Thảo phụ trách, Nghe nói Thảo đã tốt nghiệp lớp mười và xung phong tình nguyện «ba sẵn sàng». Lần này, Thảo được Ban chỉ huy tuyến cử đi với đội khảo sát để phụ trách điện đài và kiêm luôn công tác Đảng. Tuy chưa quen thân nhau lắm nhưng Quang biết người bạn gái thon thả và đã từng nổi tiếng là xinh nhất Trường Sơn ấy có một sức mạnh rất kỳ lạ. Đến nỗi, nhiều lần trông Thảo làm việc ở những đoạn đường bị bom phá, anh cứ tưởng tượng giá cả quả núi có đổ xuống cô ấy cũng có thể ghé lưng ra đỡ được. Nhưng lần này nếu giả thuyết của anh là đúng - mà đã nắm chắc đến chín phần mười là đúng rồi - thì không phải là một quả núi trong tưởng tượng nữa mà có thể sẽ là cả một triền núi sập với một «đại dương» bùn. Cho Thảo biết điều đó liệu có lợi gì, liệu có làm mất cái hồn nhiên phơi phới trong chuyến đi của Thảo không? Mấy ngày qua, anh biết Thảo rất băn khoăn về những kết quả công tác của đội, nhưng chấp hành nguyên tắc tuyệt đối bí mật về những số liệu thu thập được, vì đã có chỉ thị cụ thể của Ban chỉ huy tuyến trước khi đi, nên Thảo không hỏi anh, mặc dầu về phương diện chính trị, Thảo là linh hồn của đơn vị. Qua những ngày cùng
https://thuviensach.vn
sống và làm việc với Thảo, nhiều lần Quang không khỏi suy nghĩ về người bạn gái ấy. Thảo còn trẻ lắm, chỉ hai mươi, hai mốt gì đó. Tuổi trẻ còn in dấu vết rất rõ trong tiếng cười, giọng hát và cả trong dáng đi điệu đứng của Thảo. Nhưng đối với mọi mặt công tác, sinh hoạt của đội, Thảo quán xuyến rất chu đáo và có những xử sự khá đàng hoàng. Những lúc ấy, Thảo vẫn không mất vẻ tự nhiên thoải mái của mình. Hơn một tuần nay, chưa lần nào anh thấy gợn lên một chút gì khó chịu về Thảo, ngược lại, càng ngày anh càng thấy tin cậy ở Thảo hơn; đôi khi, thấp thoáng trong những luồng suy nghĩ không rõ rệt, anh có cảm giác Thảo đang dìu đỡ anh ngay cả trên những lộ trình đầy thử thách. Thực ra, về công tác chuyên môn của anh, Thảo chỉ có một số kiến thức ít ỏi qua những lần bồi dưỡng ngắn ngày. Nhưng càng ngày Quang càng thấy muốn bàn bạc với Thảo. Và anh mường tượng rằng biết đâu, trong cuộc chiến đấu với địch có thể xảy ra ở đây nay mai, người trực tiếp đứng mũi chịu sào trong bom đạn lại không phải là Thảo. Và biết đâu, người bạn gái hình như đang sắp sửa chinh phục cả những ý nghĩ khắc khổ nhất của anh lại sẽ chẳng là người nghĩ ra cách chống trả cái tai họa khủng khiếp đang lăm le chụp xuống con đường. Cái cách chống trả ấy chính là nỗi dày vò đang diễn ra trong người anh mỗi lúc một dữ dội: anh chưa tìm được một biện pháp nào khả dĩ có thể đối phó có hiệu quả khi con đường bị đánh đúng như giả thuyết của anh. Quang cắn môi suy nghĩ và lại liếc nhìn Phương Thảo. Người bạn gái vẫn lặng lẽ rảo bước. Bỗng Quang thấy từ phía trước, Đính đang rẽ cỏ quay lại. Anh chưa kịp hỏi. Đính đã hấp tấp nói:
- Gặp rất nhiều dăm sạn của granít phong hóa nằm lẫn lộn với sa diệp thạch trên sườn núi.
Ngực Quang nhói lên một cái. Giả thuyết của anh gần như không còn khả năng nào để sai nữa. Đón mẫu đá trong tay Đính, Quang đứng lại chăm chú quan sát. Đúng là granít phong hóa rồi. Điều đó gần như một sự xác nhận có một khối mác-ma xâm nhập ở đây mà rất có thể đỉnh trồi cao nhất của nó chính là ngọn Chân Linh. Nhưng cũng còn một hy vọng, tuy rằng rất mong manh: có thể đó chỉ là những dị vật phong hóa của một tảng đá lăn
https://thuviensach.vn
nào đó. Nhét mẫu đá vào túi quần, Quang rảo bước theo Đính vượt nhanh lên sườn dốc. Vạt cỏ lụi dần, trước mặt anh hiện ra một khoảng trống khá lớn, trong đó các loại đá nằm lẫn lộn với nhau trong một thế hỗn độn chưa từng thấy. Sau khi xem xét kỹ tướng đá và tình hình địa mạo trong vùng. Quang quyết định hướng lộ trình chếch sang phía tay phải một chút.
Hoàng hôn xuống nhanh. Rừng núi thẫm lại trong màu lam muôn thuở. Một lớp sương mờ từ từ dâng lên từ các khe núi hẹp. Vào lúc nắng sắp tắt hẳn, đội khảo sát của Quang dừng lại trước một khu rừng kỳ quặc: cây cối đổ rạp về phía chân núi, ngọn vươn thẳng lên theo hướng mặt trời, cành lá quấn vào nhau như dây leo, thoáng trông tựa như một đàn rắn khổng lồ đang ngóc cổ tìm mồi. Rừng say! Quang bần thần đứng ngắm khu rừng một lúc rồi quay sang Phương Thảo:
- Cho mình nói chuyện về nhà.
Trong khi Ngàn bố trí cảnh giới các hướng, Quang ngồi xổm xuống đất, dùng điện đài báo cáo tình hình về đơn vị. Quang nói, giọng thong thả và hơi run run:
- Bình Minh gọi Sao Đỏ, nghe rõ chưa trả lời...
Lụa xám, Ba kỳ, Gạch vỡ, mười bốn, mười bảy, mười chín. Núi lở, rừng say, đại bàng đang hạ cánh, Sao hôm đàn vạc ăn đêm, mò đến sông mù, suối đá, ba mươi nhăm, ba mươi hai, hai mươi ba. Cứ coi như cửa hang đã mở, yêu nhau chín bỏ làm mười...
Nghe Quang nói, Thảo đứng cạnh bịt mồm cười: cứ như phù thủy gọi âm binh. Giọng Quang vẫn đều đều, tiếp tục:
- Nửa đêm về động Chân Linh, sáu, tám, mười. Tìm khóa mở rừng, tháo biển... Alpha, Beta, căn trừ một...
Quang đứng dậy, rút chiếc khăn mặt bông trong túi quần vừa lau mồ hôi, vừa nói với Phương Thảo:
- Leo ba cái dốc không mệt bằng nói ba phút điện đài. Cái kiểu «mã miệng» này khó xơi quá.
https://thuviensach.vn
Thảo sửa soạn lại máy móc xong hỏi Quang:
- Bây giờ ăn cơm rồi mới đi hay đi luôn?
- Tùy các bạn, mình thì thế nào cũng được.
- Kìa, anh lại quên rồi. Anh phải quyết định chứ.
- Ờ nhỉ! Xin lỗi... Nhưng mà cái này nên để cho cậu Ngàn. Ta lại chỗ Ngàn đi!
Thảo khoác máy đứng lên. Trời đã tối hẳn. Hai người bước lại chỗ anh em tập trung. Theo thói quen giữ bí mật ở trong rừng, anh em đã nhóm lên một «đống lửa lân tinh» bằng củi mục. Qua cái ánh sáng huyền ảo ấy, Quang liếc nhìn không thấy Ngàn đâu liền hỏi Đính. Đính chưa kịp trả lời đã thấy tiếng Ngàn líu ríu trên cây:
- Tôi đây, đồng chí Quang!
- Xuống đây bàn tí việc có được không?
- Cái ấy được thôi!
Ào một tiếng như gió thổi, đã thấy Ngàn đu cành cây đứng xuống đất. Về chuyện đó Quang phục Ngàn lắm. Anh ta ngồi đó nhưng đã có mấy tay súng cảnh giới cách nơi trú quân một tầm bắn. Ở trong rừng, Ngàn như một nhà ảo thuật: thông minh, điêu luyện, đỡ đần anh em được rất nhiều việc; cho nên anh em vẫn gọi đùa Ngàn là «khẩu trọng pháo» của dơn vị.
Quang kéo Ngàn lại gần đống lửa cùng với Thảo và Đính. Tuy chỉ là cuộc hội ý của bốn người, nhưng trong thâm tâm Quang cũng muốn gián tiếp nói với tất cả số anh em ngồi quanh đó. Bởi vì, về cơ bản, chuyến đi đã kết thúc.
- Đêm nay - Quang nói, giọng nhỏ nhẹ, thong thả và vẫn hơi run run - có thể là đêm cuối cùng trên đường đi của chúng ta. Tất cả những gì mà Ban chỉ huy của chúng ta cần biết về vùng này, chúng ta đã cung cấp đầy đủ, trừ một điểm...
https://thuviensach.vn
Quang ngừng lại, ngó quanh một lượt. Bốn bề yên tĩnh, chỉ có tiếng gió rung nhẹ những vòm lá trên cao.
- Cái điểm ấy - Quang tiếp tục - là cách giải của bài toán. Có thể nói chúng ta đã cung cấp đủ những tiền đề, nhưng cách giải nó thế nào, chúng ta vẫn chưa tìm ra. Bây giờ, lên đỉnh 871, việc thu thập thêm số liệu chỉ là phụ, điều chủ yếu nhất là để chúng ta tìm một gợi ý về cách giải bài toán đó: tôi cần được trực tiếp quan sát trạng thái địa mạo toàn vùng; điều đó có thể sẽ mang lại nhiều bổ ích đối với tôi.
Quang hơi dừng lại một chút như đắn đo:
- Lẽ ra, sáng mai tôi có thể đi một mình để anh em đỡ vất vả. Nhưng như các bạn đã biết, trưa nay Ban chỉ huy báo cho chúng ta có khả năng biệt kích đang hoạt động ở vùng này. Tuy các đồng chí chưa có thể cho chúng ta biết bọn biệt kích đang định làm gì ở đây, nhưng chúng ta cần phải sớm biết điều đó. Đây là một «vùng yên tĩnh» - giọng Quang trở nên khó khăn hơn. - Trên bản đồ đánh phá của địch, ta thấy chúng chừa lại đoạn này. Đành rằng xét về mặt địa thế, đoạn đường ở đây không hiểm trở bằng một số nơi khác. Nhưng.... Nó là cái «cổ họng» của chiến trường, là cái «thác» đổ xuống mặt trận. Khi chúng ta đã vượt qua chỗ này, địch không còn khả năng chặn phá được lực lượng của ta nữa. Vậy thì lại sao chúng có thể ném bom xuống cả những đoạn đường bằng phẳng đến nỗi không cần sửa, xe chúng ta cũng có thể đi vòng qua hố bom được, thế mà ở đây chúng lại không động đến. Chắc không phải chúng nó quên. Các đồng chí lãnh đạo của chúng ta đã biết điều đó. Cho nên mới cử chúng ta đến đây. Bây giờ thì chúng ta biết chắc được một điều: vùng yên tĩnh này khỏng yên tĩnh chút nào cả. Ngày nào vùng Cô-Tan trở thành trọng điểm đánh phá của địch thì hiện giờ tôi chưa biết, nhưng nếu tôi không nhầm, thằng địch cũng đang chạy đua với chúng ta ở đây. Chúng nó cũng rất cần những điều mà chúng ta cần biết. Cho nên tôi ngờ bọn biệt kích...
Một chiếc máy bay từ bên kia đỉnh Chân Linh lao sang cắt ngang câu nói của Quang. Mọi người im lặng nhìn lên trời. Ngàn khẽ lẩm bẩm: lại OV10.
https://thuviensach.vn
Chiếc máy bay lượn một vòng khá rộng trên vùng Cô-Tan rồi rẽ về hướng tây. Rừng núi trở lại yên tĩnh, nhưng mọi người đều cảm thấy hình như có một nguy cơ gì đó đang lẩn quất đâu đây trong bóng đêm và mỗi lúc một nhích gần lại trước mặt họ.
Lát sau, Quang nói tiếp, giọng anh hơi thít lại.
- Càng ngày càng có nhiều triệu chứng tỏ ra bọn biệt kích đang hoạt dộng ở vùng này. Chúng ta không ngại chiến đấu, nhưng chúng ta cần hoàn thành nốt những công việc còn lại. Dù tình hình thế nào, sáng mai chúng ta cũng phải có mặt trên đỉnh Chân Linh, càng sớm càng tốt. Tôi chưa có nhiều kinh nghiệm chiến đấu nên việc hành quân từ đây lên đỉnh núi đề nghị đồng chí Ngàn phụ trách giúp.
Quang dứt lời, Ngàn ngẫm nghĩ một lát rồi nói;
- Thế thì đi thôi! Nửa đêm trăng mọc. Ở nơi có địch, trăng đã mọc thì không nên đi...
Đội khảo sát lại chuẩn bị lên đường. Thảo tháo nắm cơm ở thắt lưng ra, buộc vào đấy hai quả lựu đạn.
*
Địa hình trên ngọn Chân Linh cấu tạo khá độc đáo. Một khe nứt lớn chạy dài chẻ đôi đỉnh núi theo hướng Đông Tây. Nửa phía nam, những mỏm đá trơ trụi nhô hẳn lên, còn nửa phía bắc, thấp hơn, là rừng già. Hai bờ khe cách nhau khoảng một tầm súng tiểu liên. Đội khảo sát của Quang lên đến bờ phía nam thì trăng bắt đầu mọc. Đỉnh núi phủ đầy một lớp sương mù màu trắng đục. Sau khi bố trí lực lượng cảnh giới hai đầu khe, Ngàn đích thân đi tìm vị trí đặt điện đài và kiếm chỗ cho Quang làm việc. Sục sạo một lúc, Ngàn tìm được một nấm đá lớn nằm trên một cao điểm có nhiều ưu thế về quân sự. Anh phân công cho Quang, Đính và Phương Thảo trấn giữ cao điểm đó và coi chỗ này là vị trí trung tâm của toàn đội.
Xếp đặt xong, Ngàn quay đi. Thảo cũng theo Ngàn đến thăm các tổ. Một lúc sau, khi hai người trở lại nấm đá, Phương Thảo khẽ hỏi Ngàn:
https://thuviensach.vn
- Chỗ này có hút thuốc được không đồng chí «tư lệnh»?
- Được chứ! «Chính ủy» vẫn còn thuốc đấy à?
- Còn mấy điếu.
Vừa nói, Thảo vừa ngồi xuống, ngó vào đống ba lô ở trong hốc đá, khe khẽ gọi:
- Anh Quang! Anh Quang! Dậy hút thuốc.
Không thấy Quang trả lời. Chỉ nghe tiếng thở đều đều vọng ra. Thảo quay lại, lấy một điếu thuốc đưa cho Ngàn, thì thầm:
- Anh ẩy ngủ rồi.
Ngàn lấy chiếc võng bạt trùm kín đầu rồi nằm sấp xuống bật lửa hút thuốc. Nhìn chấm lửa lấp lóe trong lòng bàn tay Ngàn, Thảo chép miệng:
- Tội cho anh ấy, vừa rồi thèm quá nhưng không dám hỏi, cứ ca cẩm mãi không biết ở đây có được hút thuốc không.
Hình như không để ý đến sự ái ngại của Thảo, Ngàn khoan khoái ngồi rít từng hơi thuốc thật dài. Anh cảm thấy khói thuốc êm lịm ngấm vào đến tận gan, tận ruột. Lúc này, Ngàn vững dạ lắm. «Thế trận» đã bày xong, không chông chênh như đoạn đường vừa rồi. Tuy lực lượng trong tay anh chỉ có ba người là bộ đội đeo sao đi hộ tống đội khảo sát, còn thì toàn là những tay súng «nghiệp dư» của tuyến. Nhưng anh rất tin vào sức chiến đấu của đồng đội. Từ ngày được biệt phái về công tác ở tuyến, anh đã chứng kiến những tay súng «nghiệp dư» này chiến đấu hàng trăm trận với máy bay địch. Tất nhiên đánh địch ở trên trời có khác với đánh địch dưới mặt đất. Nhưng không sao, trong chiến đấu cái chính là sự dũng cảm.
Điếu thuốc cháy gần hết, Ngàn quay sang hỏi Phương Thảo: - Đã phân công gác chưa?
- Cũng chả cần phân công nữa - Thảo khẽ đáp - Để các anh ấy ngủ lấy sức sáng mai còn làm việc.
https://thuviensach.vn
Ngàn rít cố một hơi nữa rồi bóp nát mẩu thuốc còn lại trong tay, đứng lên:
- Thôi, tôi đi đây. Khẩu lệnh: Cô-Tan, nhớ nhé!
Cái bóng to lớn của Ngàn khuất dần trong sương mù. Thảo giơ tay nhìn đồng hồ. Chưa đến giờ liên lạc với đơn vị. Quang còn ngủ được nửa tiếng nữa. Nghe tiếng thở đều đều trong hốc đá, Thảo vừa thấy thương thương lại vừa như bực mình với Quang: sao hôm nay ông ấy dễ ngủ thế. Tuy nghĩ vậy nhưng Thảo vẫn mong cho Quang ngủ được. Hơn một tuần nay, Thảo biết Quang làm việc rất căng thẳng. Thực ra trong chuyến đi này, chỉ có Quang và Đính là làm nghiệp vụ, còn anh em trong đoàn chủ yếu là đi để bảo vệ và giúp đỡ hai người làm việc thôi. Trên những «lộ trình» (Thảo bắt đầu quen với những thuật ngữ này rồi), Thảo thấy Quang đi mải miết như săn đuổi một cái gì có sức lôi cuốn rất mãnh liệt. Tình thực, lúc đầu Thảo cũng tưởng Quang muốn «biểu diễn» nghề nghiệp với anh em trong đoàn một tý thôi. Nhưng hóa ra không phải, Quang say mê thật. Mà cũng không phải là say mê nữa mà là một cuộc chiến đấu thật sự, một cuộc chiến đấu thầm lặng mà mãi những ngày gần đây Thảo mới bắt đầu hiểu tầm quan trọng của nó. Phụ trách điện đài, Thảo có dịp chứng kiến công việc của Quang. Có những lần báo cáo về nhà xong, Quang ngồi thở hồng hộc như vừa qua một cơn sốt ác liệt. Trong bữa ăn, nhiều lúc Quang ngồi nhai bã miếng cơm không buồn nuốt. Thảo và Ngàn đã rất chú ý đến vấn đề này. Trừ trường hợp như bữa cơm nắm tối nay mới phải chịu, còn hôm nào cũng cố có bát canh rau rừng cho Quang. Trước khi đi, chính ủy Sơn và thủ trưởng Đức đã căn dặn Thảo và Ngàn: trong chuyến đi này các đồng chí thấy cần chuẩn bị những gì cứ nêu ra, Đảng sẽ giải quyết. Còn đối với các đồng chí, Đảng chỉ có một yêu cầu: bất kỳ tình hình như thế nào cũng cố tạo điều kiện thuận lợi cho Quang hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất, dù các đồng chí có phải hy sinh. Đó là mệnh lệnh của Đảng. Thảo cũng đã được các đồng chí lãnh đạo giới thiệu qua những điểm cần biết về Quang. Thì ra con người Quang trước mắt các đồng chí lãnh đạo không phải như một đôi lần Thảo đã nghe người ta đồn đại. Thực ra, đây là lần đầu tiên
https://thuviensach.vn
Thảo sống gần Quang, những lần gặp gỡ trước chỉ là những phút thoáng qua trong quan hệ công tác, mà những lúc như vậy thường là những lúc đang tối tăm mặt mũi vì những chuyện chống lầy, lấp hố bom, mở tuyến đột phá v.v... Nhưng ở những công trường giao thông, một anh kỹ sư trẻ, nhất là lại có tài một chút, cũng mau được nhiều cô gái biết đến như một cô gái đẹp đối với các bạn trai.
Lẽ tất nhiên Thảo cũng là một cô con gái như mọi cô con gái khác về phương diện này. Cho nên, dù muốn hay không, ít nhiều Thảo cũng được nghe đôi chút về Quang. Hồi mới về công trường, tuy Quang cũng hay đi với các đồng chí lãnh đạo xuống các đội, nhưng trông bộ quần áo bảo hộ lao động bạc màu với chiếc mũ lá của Quang, nhiều chị em hỏi nhau: Kỹ sư hay công nhân! Nhất là lúc ấy, đội máy ủi cũng vừa đến công trường, giữa màu quần áo bộ đội và thanh niên xung phong tủa ra một loạt quần áo bảo hộ lao động trong rất lạ mắt. Nhưng chuyện đó đã qua đi cũng nhanh, sau cái vụ Quang chỉ huy hạ đèo Ta-kum nổi tiếng bằng phương pháp nổ mìn vi sai định hướng. Hôm ấy, đội xung kích kỹ thuật của Thảo được tham gia điểm hỏa vụ nổ lớn này. Thảo không thể ngờ được; chỉ với một động tác rất nhẹ nhàng: xoay chiếc nút hãm trên bình điện, một loạt tiếng nổ vang dậy như sấm rền kéo dài tới gần năm phút. Sau đó, bốn chiếc xe ủi đất nổ máy tiến lên đèo Ta-kum như một đoàn xe tăng xuất trận. Và ở đằng sau vết xích của những chiếc xe đó, đèo Ta-kum cheo leo hiểm trở biến mất, một con đường thênh thang hiện ra, hiền lành, ngoan ngoãn, xe hậu cần của công trường có thể đi luôn được, không cần đào gốc trốc đá gì cả. Về sau Thảo mới biết, một phát mìn như vậy bằng khoảng ba nghìn thanh niên xung phong làm cật lực trong một tháng. Lẽ tất nhiên ở trên đời còn có nhiều cái hay, cái lạ hơn nữa, nhưng đối với những người làm công tác giao thông mở đường, phải chặt đi từng cái cây, phải cuốc từng nhát đất, phải hè nhau năm bảy người mới bẩy được một hòn dá bằng cái thúng, những tiếng nổ như của Quang vẫn để lại nhiều âm hưởng nhất trong lòng họ. Lúc này, mỗi lần trông thấy chiếc mũ lá và bộ quần áo bảo hộ lao động của Quang, các cô gái không còn hỏi nhau kỹ sư hay công nhân nữa mà khúc khích cấu
https://thuviensach.vn
véo nhau: ơ cái con kia, không ra mà đón anh mày đi kìa. Tuy nhiên, không phải tất cả các cô gái công trường đều hướng về Quang. Cũng có nhiều cô «muộn tuổi» hoặc không được «sắc nước» cho lắm, tự thấy mình không nên tham gia vào cái trò «ú tim» làm gì, mỗi khi thấy cánh «ganêphô» gán ghép trêu chọc nhau thường hay chép miệng: tướng ấy, quê tao, ít cũng phải ba cái «tàu há mồm» rồi. Xét cho cùng, tất cả những chuyện đó chẳng qua chỉ là những chuyện vui vô hại, nhất là ở những nơi chiến đấu ác liệt. Nhưng từ những câu chuyện đó lại đẻ ra một loạt những chuyện mới về Quang, những chuyện mà một người mới nổi tiếng hầu như bao giờ cũng phải chịu đựng. Đây đó đã có người nói đến tai Phương Thảo: kỹ sư thật đấy nhưng mà chót đánh rơi mất bằng rồi. Đến lượt cái chữ «chót» ấy lại đẻ ra vô số chuyện khác mà dù muốn hay không Phương Thảo cũng vẫn phải nghe. Sống ở cơ sở Thảo biết, nhiều khi chính những người nói ra những chuyện không hay về Quang cũng chưa hề gặp Quang bao giờ mà chỉ là nghe lại chuyện của một người nào đó (và cái «người nào đó» ấy lại cũng có thể nghe lại của một cái «người nào đó» thứ hai hoặc thứ ba hoặc thứ n lần, không ai có thể biết đích xác được). Công bằng mà nói thì có lẽ họ cũng không có ác cảm gì với Quang, nhưng để tỏ ra mình không phải là kẻ lạc hậu về những chuyện có tính chất «thời sự», hoặc «thế thái nhân tình», họ cũng góp dăm ba mẩu chuyện làm quà, vui miệng thế thôi. Họ không hề nghĩ rằng cái lối vui miệng ấy đã gây hại như thế nào đối với người trong cuộc, vốn không có một chút thù oán gì với họ. Thảo biết, Quang cũng từng là nạn nhân của cái thói ăn nói vô trách nhiệm đó. Nhưng hồi trước, Thảo cũng vẫn cứ đinh ninh một điều, «không có lửa sao có khói» chắc anh chàng cũng «thế nào» chứ chẳng không được. Người ta đồn anh chàng đã có con với bốn cô ở bốn công trường, đến nỗi bây giờ tấm bằng kỹ sư phải xẻ ra làm bốn, mỗi cô giữ một mảnh để hàng tháng đi lĩnh lương của anh chàng gửi về. Lời đồn thì thế, nhưng Thảo cho rằng chắc chả bốn thì cũng phải một, hai, chứ không thể nào không được. Tuy tất cả những chuyện đó chỉ là dư luận không chính thức, nhưng điều tai hại lại là chính ở chỗ nó là dư luận. Một cái án kỷ luật nhiều khi không đáng sợ bằng dư luận xì xào. Người đời miệng thế có đăng báo cũng chỉ làm cho nó thêm xôn xao thôi
https://thuviensach.vn
chứ không thể nào thanh minh hết được với mọi người. Mãi cho đến trước khi nhận nhiệm vụ trong chuyến đi này, Thảo tuyệt nhiên không hề biết rằng việc bị thu lại bằng kỹ sư của Quang là do những vấp váp trong công tác chứ không thuộc phạm vi sinh hoạt như lời đồn đại. Những điều đó Thảo chỉ biết sau khi được nghe các đồng chí lãnh đạo giới thiệu qua những điểm cần thiết trong lý lịch của Quang vì Quang đang là đối tượng cảm tình của Đảng.
Thật đáng sợ và cũng thật đáng kinh tởm cho những lời đồn đại vô trách nhiệm. Còn Quang, trước kia cũng như hiện nay, qua những lần gần gũi tiếp xúc, Quang xử sự với Thảo rất tự nhiên thoải mái, nhưng bao giờ cũng vẫn có một chút «lịch sự» ở trong đó. Cái kiểu «lịch sự» ấy nhiều lúc cũng hay, nhất là chỗ đông người, nhưng nhiều khi cũng phiền phức vì nó làm cho mối quan hệ đồng đội với nhau cứ phải mở những đường vòng vô ích. Nhưng càng hiểu Quang, nhất là trong đợt đi khảo sát ở đây, Thảo càng thấy mến Quang, thậm chí kính phục nữa, nhất là đối với tinh thần làm việc của Quang và trong mối quan hệ giữa Quang và Đính. Đính là cán bộ trung cấp, lại ít tuổi hơn Quang cả về tuổi đời lẫn tuổi nghề, nhưng Quang không đối xử với Đính như một người giúp việc thụ động mà có sự phân công hẳn hoi, trong đó quyền hạn, trách nhiệm rõ ràng. Đính làm nhiệm vụ trực tiếp đi khảo sát và thu lượm tài liệu theo kế hoạch của Quang. Nhưng anh em trong đội tham gia làm công tác khảo sát đều do Đính trực tiếp phụ trách. Chưa bao giờ Quang tự ý sử dụng lực lượng đó mà không qua bàn bạc với Đính, kể cả trường hợp Quang phải tự mình quai búa phá đá để chui vào nhánh sông ngầm. Đến nỗi, lắm bận Đính phải kêu lên: Khổ quá, vắng tôi, anh cần anh cứ bảo anh em giúp đỡ, việc gì phải chờ tôi. Những lúc đó Quang chỉ cười. Khi cười trông Quang hiền quá, đáng yêu quá, giá Quang mà là nữ thì những lúc như vậy, Thảo đã ôm chầm lấy mà nựng, mà thương...
Tự nhiên hai má Thảo nóng bừng, ồ, sao lại thế nhỉ, Thảo như thầm trách những ý nghĩ hơi sa đà của mình, Không, không thể được. Cũng như đỉnh Chân Linh đã xẻ làm hai mảng lớn, cuộc đời riêng của Thảo có lẽ đã thuộc
https://thuviensach.vn
về cái nửa «bên kia»... một khu rừng rậm rạp chìm trong sương, đâu còn cái phóng khoáng thanh thoát như những tảng đá lớn của cái nửa «bên này». Ý nghĩ đó làm Thảo chạnh lòng nhớ đến một lá thư cô nhận được cách đây có lẽ đã một năm... Mà thôi, nghĩ đến chuyện đó làm gì, Thảo giơ tay xem đồng hồ. Còn ba phút nữa. Thảo ái ngại lắng nghe tiếng thở đều đều của Quang một lát, rồi ngập ngừng:
- Anh Quang... đến giờ rồi!
Không có tiếng đáp lại. Thảo đành phải trườn vào lay Quang dậy. Hóa ra chỉ có một mình Đính nằm đó. Thảo giật mình vùng chạy ra ngoài, ngơ ngác nhìn chung quanh. Sương mù mịt. Một tiếng đá lăn khô khan trên sườn núi. Không hiểu Quang đi đâu? Nhưng may quá, một bóng đen đang từ từ đứng dậy trên một tảng đá lớn nằm xuyên chéo lên nền trời như một dàn tên lửa ở ngay trước mặt Thảo. Theo thói quen, Thảo xiết chặt khẩu tiểu liên vào người, gọi to:
- Anh Quang!
Một tiếng «rào» vụn vãi, Quang đã nhảy xuống và rảo bước tiến lại gần Thảo:
- Cô-Tan chứ, sao lại anh Quang?
Thảo ngượng nghịu:
- Đến giờ rồi, em cứ tưởng anh ngủ...
- Cám ơn, mình vẫn nhớ.
Ngọn đèn nhỏ bật sáng. Giọng Quang vẫn thong thả và hơi run run: «Bình Minh gọi Sao Đỏ»...
Càng về sáng, gió càng thổi mạnh. Thảo rùng mình quấn mảnh vải dù quanh cổ, còn Quang, vẫn cái động tác quen thuộc, nói chuyện xong, anh lại rút chiếc khăn mặt bông ra lau mồ hôi. Chờ cho Thảo thu xếp xong máy móc, Quang mới bảo:
- Có tin vui đấy Thảo ạ!
https://thuviensach.vn
- Thế hả anh? - Thảo mừng rỡ hỏi lại và kín đáo rút một điếu thuốc đưa cho Quang:
- Em cũng nói tin vui đây.
- Gì thế?
- Cái gì nhỉ? Hôm qua anh bảo là cái gì... tương tư... nhỉ!
- Tương tư thảo. Bạn cũng chịu khó nhớ gớm. - Thấy Quang loanh quanh tìm cách châm lửa, Thảo quay lại:
- Có cái võng bạt của anh Ngàn đấy!
- Bạn ấy để đâu không biết, tối quá,
- Để em lấy cho.
Rõ ràng là Quang không thạo cái khoản này bằng Ngàn. Lúng túng mãi, cuối cùng Thảo phải trùm hộ chiếc võng bạt lên người Quang để Quang bật lửa hút thuốc. Ngồi giữ mảnh vải bạt mà tim Thảo cứ đập thình thình. Tệ hại nữa là cái bật lửa của Quang cứ xì xoẹt mãi. Sốt ruột, Thảo lấy tay đập đập lên tấm bạt chỗ trước mặt Quang:
- Xong chưa?
Có tiếng ú ớ của Quang lọt ra:
- Hại tôi rồi. Mãi mới cháy, chưa kịp châm bạn lại dập tắt mất rồi.
Thảo cắn môi nhịn cười. Lại xì xoẹt. Một lúc sau mới thấy mùi khói thuốc bay ra. Quang ngồi dậy khum hai lòng bàn tay che điếu thuốc, nói đùa:
- Vất hơn thần Prômêtê lấy lửa.
- Chỉ nói dại, anh lại muốn bị xích trên đỉnh núi này à?
Nghe Thảo đối đáp, Quang thích chí:
- Nếu vì cái đốm lửa con con của tất cả cái thế giới nghiện ngập này mà phải xích ở đây thì cũng sướng.
https://thuviensach.vn
Thảo gấp lại tấm võng bạt cất vào chỗ cũ cho Ngàn, rồi quay lại hỏi Quang:
- Anh vừa bảo có tin vui gì thế?
- Tin hay lắm...
Quang rít một hơi thuốc dài:
- Tin về chúng mình - Quang nói rộng rãi, vừa nói, vừa phả hơi thuốc ra. - Những tài liệu của chúng mình chuyển về đã đến tay Bộ... Một đoàn cán bộ kỹ thuật của Bộ đã vào tuyến giúp chúng mình giải quyết vấn đề, các thủ trưởng nhà mình làm việc ra làm việc đấy chứ! - Giọng Quang trở nên sôi nổi hơn, tính anh vẫn thế - Vậy là chúng ta không lo lắm nữa. Tài liệu đã đến được đúng chỗ của nó rồi... Các đồng chí còn cho biết, Thảo ạ - Giọng Quang hơi nén lại - nghe nói đồng chí Thủ tướng đã đích thân chỉ thị cho Bộ về vấn đề của chúng mình.
Như bị xúc động mạnh, đột nhiên Quang xoay người lại nắm chặt tay Phương Thảo:
- Chúc mừng chuyến đi của chúng ta!
Như cảm thông với niềm xúc động của đồng đội. Thảo để yên tay mình trong bàn tay nóng hổi của Quang:
- Có lẽ ta nên thông báo cho anh em biết tin vui ấy anh nhỉ? - Nên chứ...
Quang như sực tỉnh, gượng nhẹ buông bàn tay Thảo và có vẻ ngường ngượng
*
Vào khoảng hơn ba giờ sáng, sau một đợt liên lạc nữa với đơn vị, Thảo cố ép Quang đi ngủ nhưng Quang không chịu. Nhân lúc Ngàn đến, Thảo lấy ra một hộp sữa đưa cho Quang.
- Không ngủ thì ăn sữa đi vậy. Ba người một hộp.
Quay sang phía Ngàn, Thảo khẽ bấm một cái:
https://thuviensach.vn
- Lúc nãy anh mới lấy hai hộp cho hai tổ trực chiến phải không nhỉ? - Ừ, các cậu ấy chén hết rồi. - Ngàn thản nhiên trả lời.
- Thế thì còn một hộp nữa để cho Đính với Lâm, anh ở đây ăn chung với bọn này
Quang hỏi chen vào:
- Sao còn nhiều thế, tưởng hết từ hôm qua rồi?
- Cũng là hết. Còn bốn hộp cuối cùng.
Quang xoay trở hộp sữa trên tay:
- Mù mờ thế này ăn thế nào bây giờ?
- Đưa em, có cách chứ!
Thảo đón hộp sữa trong tay Quang, rút dao găm chọc thủng ba lỗ ở ba góc, rồi rũ ra cười:
- Tự giác nhớ, mỗi anh tu một hơi, lần lượt, ưu tiên anh Quang trước. - Giỏi đấy. Nhưng mà mình ngượng lắm. Ông Ngàn «điểm hỏa» hộ đi! Thảo lại bấm Ngàn. Ngàn đón lấy hộp sữa:
- Hơi của anh nghiện là dài lắm, đừng có sốt ruột.
Ngàn ngửa cổ lên trên «ực» luôn mấy cái rồi đưa hộp sữa cho Quang:
- Ấy đấy. Khéo tu nhầm vào chỗ của tôi đấy. Xong nhớ giữ ngón tay làm dấu.
Hộp sữa cứ lần lượt chạy vòng qua ba người. Biết đây là hộp sữa cuối cùng nên khi thấy Thảo bấm và hỏi như vậy. Ngàn hiểu ý ngay: Thảo muốn dành cho Quang, nhưng nếu lộ, Quang sẽ không dùng một mình. Thành ra khi Thảo bày cái trò «tự giác», Ngàn phối hợp rất ăn ý. Mỗi khi đến lượt mình, Thảo và Ngàn chỉ nhấp chiếu lệ một tý, rồi cũng tấm tắc khen ngọt khen ngon cho nó có vẻ như thật, còn thì nhường cho Quang cả. Được chừng ba bốn lần như vậy, bỗng thấy Quang giơ hộp sữa lên trời, lắc lắc:
- Quái, các bạn ăn uống thế nào mà vẫn còn nhiều thế nhỉ?
https://thuviensach.vn
Ngàn cố nhịn cười, lảng lảng đứng lên rồi chuồn thẳng. Còn Thảo, lúc đầu cố cãi nhưng cuối cùng cũng phải thú thật «cái mẹo» của mình, Thế là Quang cất hộp sữa dở đi, dọa: hôm nào tổng kết công tác sẽ đưa ra «đấu». Tuy nói vậy nhưng trong lòng Quang lại dấy lên một niềm vui lâng lâng khó tả. Niềm vui đó cứ mỗi lúc một loang rộng mãi ra trên một bình diện của suy nghĩ và cảm xúc. Tuy nó chỉ thoang thoảng như một thứ hương rừng kín đáo, xa xôi, nhưng nó rất mạnh, rất sâu, rất dai dẳng, đến nỗi anh đã cố dùng cái nghị lực khắc khổ của mình để không nghĩ đến mà không được. Niềm vui đó là cái gì thì anh chưa phân tích nổi, hay nói cho đúng hơn: anh chưa dám, nghĩ thẳng vào nó, đành để cho nó cứ chờn vờn, đùa dỡn và thầm thì với anh những lời mà anh chưa thể hiểu... Không, không thể được. Quang chưa thể dừng chân ở cái đỉnh Chân Linh này được: Bây giờ là đỉnh Chân Linh, nhưng mai đây, tuổi trẻ của Quang còn phải vượt qua nhiều đỉnh khác. Vả lại, ngay bây giờ, trước mặt Quang vẫn còn ngổn ngang biết bao nhiêu điều bí ẩn của các «đại dương ngầm».
Quang đang khoanh tay ngồi tựa lưng vào vách đá nghĩ ngợi vẩn vơ về mình, bỗng nghe có tiếng nổ loạn xạ từ xa vọng lại. Tiếp đó tiếng Phương Thảo gọi giật giọng:
- Anh Quang, mau lên!
Quang vùng dậy lao ra ngoài mái đá, tay giữ chặt bao súng bên sườn. Trên bầu trời đầy sương, một chiếc pháo hiệu màu hoa cà đang từ từ rớt xuống sườn phía bắc ngọn Chân Linh. Có lẽ... rồi chăng? Quang thầm nghĩ và quay lại bảo Phương Thảo:
- Cho chạy máy đi. Giữ liên lạc với đơn vị.
Thảo khoác máy lên lưng, kéo hết cần ăng-ten và mắc ống nghe vào tai.
- Nói đi, báo cáo cho Sao Đỏ biết tất cả những hiện tượng vừa xảy ra. - Quang giục.
Trong khi Thảo liên lạc với đơn vị, Quang vẫn chăm chú lắng nghe. Những tiếng nổ cứ dồn dập từng đợt rồi lại ngừng và hình như mỗi lúc một rõ hơn. Quang hơi yên tâm vì đoán chắc bộ đội mình đang ở đó. Quang
https://thuviensach.vn
đang định bảo Phương Thảo báo cáo những điều đó về đơn vị thì Ngàn chạy đến;
- Có địch ở sườn bắc!
Quang gật đầu:
- Bọn này nghe thấy rồi. Cũng còn xa đấy!
- Không, không phải chỗ đang đánh nhau đâu. Chúng nó ở ngay khu rừng bên kia.
Quang hơi giật mình:
- Sao biết?
- Pháo hiệu của chúng bắn về đó. Có thể là pháo lệnh hành quân. Ít nhất cũng có hai toán đang hoạt động liên lạc với nhau
Ngàn dừng lại một chút rồi ngập ngừng:
- Đồng chí Quang!
- ...?
- Có khi chúng nó cũng muốn đến chỗ của đồng chí đấy!
- Tôi cũng đang nghĩ thế.
- Giờ tôi đề nghị - giọng Ngàn quả quyết như ra lệnh - Hướng địch đã rõ, tổ ba người các đồng chí ở đây, chúng tôi sẽ triển khai theo hai đầu khe, đến chỗ nào có thể vượt sang bên kia, chúng tôi sẽ vượt và sẽ chặn chúng ở bên ấy. Khi súng nổ, các đồng chí cứ tranh thủ làm việc. Nếu tình hình gay go, các đồng chí bắn pháo hiệu báo cho chúng tôi biết rồi cứ rút trước về khu rừng tối hôm qua, chúng tôi sẽ tập kết về đấy. Được chứ?
Quang suy nghĩ một chút rồi gật đáp:
- Cũng được. Chúng tôi sẽ vừa làm, vừa tìm cách chi viện các đồng chí, tùy tình hình.
Ngàn giơ tay ngăn lời Quang lại:
https://thuviensach.vn
- Không được. Tổ ba người các đồng chí phải ngụy trang thật kín. Nhất là khi trời sáng. Cố đừng để chúng nó biết có người ở trên này. Đằng sau nấm đá có một cái hang. Khi cần, các đồng chí có thể tránh vào đấy. Nhớ đề phòng máy bay.
Ngàn định quay đi thì Phương Thảo gọi giật lại:
- Anh Ngàn, chờ tí đã. Có lệnh ở nhà.
Quang và Ngàn xúm lại cạnh Phương Thảo. Giọng Phương Thảo nhỏ nhẹ, rành rẽ:
- Chú Tư chú ý. Bệnh dịch đã xuất hiện. Có ba ổ phát dịch khá lớn bên hàng xóm phía bắc nhà chú Tư. Hướng truyền dịch chưa rõ, cần đặc biệt chú ý theo dõi. Các lực lượng phòng dịch đã hoạt động. Đề phòng siêu vi trùng USA. Nếu thấy phải diệt ngay. Một đoàn phòng dịch đặc biệt đang trên đường đến nhà chú Tư. Bệnh nhân cần nghe mạch liên lục. Một giờ nữa sẽ nghe thêm mạch phụ như theo công thức dự phòng.
Thảo vừa truyền xong bức điện, Quang vội giục:
- Nói đi, Thảo nói đi! Báo cáo về, chúng ta đã nghe rõ và bất kỳ tình hình thế nào cũng nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh của Sao Đỏ. Đề nghị Sao Đỏ cho một kỹ sư thường trực bên máy để trực tiếp nhận tài liệu.
Rồi Quang quay sang nắm chặt tay Ngàn:
- Các đồng chí lãnh đạo vẫn đang ở bên cạnh chúng mình... Vài giờ nữa bộ đội sẽ đến chi viện. Nhà cho biết trong đám biệt kích này có cả Mỹ, nếu thấy phải diệt ngay.
Quang ngừng lại đắn đo, rồi hạ giọng:
- Có lẽ tụi Mỹ nó sẽ mò đến đây. Quật đổ chúng thì bọn này tan. Tôi... tôi đề nghị, làm thế nào khi nổ súng, đồng chí diệt luôn được chúng nó.
- Tôi hiểu. Tôi hiểu - Ngàn nói. - Chúng tôi sẽ cố. Nhưng đồng chí cũng cần chú ý, chúng nó cũng muốn diệt đồng chí không kém gì đồng chí muốn
https://thuviensach.vn
diệt chúng nó đâu. Có đánh tan hết bọn chúng mà đồng chí làm sao thì chúng ta vẫn coi như không hoàn thành nhiệm vụ.
Ngàn siết mạnh tay Quang, quay đi.
*
Càng về sáng sương mù càng dày đặc. Quang sốt ruột, hết nhìn trời lại dí đèn pin soi lên tờ bản đồ trước mặt. Chốc chốc, anh lại gọi vào máy:
- ... Còn ổ phát dịch thứ ba! Có thể cho tôi xin tọa độ của ổ phát dịch thứ ba được chưa?
Một tiếng cười ngắn, trong trẻo, tiếp đó là một giọng nói rất lịch sự vang lên trong ống nghe:
- Bạn thân mến, đừng sốt ruột. Mình chưa thạo cái món mã miệng đâu nhớ. Bạn có biết, bao nhiêu bộ óc rất thông minh đang mụ mị đi vì những câu hỏi của bạn không! Hãy vui lòng chờ chúng mình một chút nhé!... Hơn một năm nay mới gặp nhau, chưa kịp gì đã «bỏ bom» nhau khiếp thế!
Quang vừa sốt ruột lại vừa vui vui. Không ngờ đêm nay anh lại được gặp bạn cũ trên làn sóng: Kha đã dẫn đầu đoàn cán bộ kỹ thuật của Học viện vào tuyến. Sự có mặt của Kha khiến Quang rất an tâm và vui. Tuy có thể nói mọi sự vất vả đang diễn ra, chủ yếu là do Kha gây ra, nhưng trong thâm tâm, Quang vẫn thầm mong sẽ có Kha ở đây trong những ngày sóng gió nhất của con đường, vì dù sao, Kha cũng vẫn là tác giả của bản thiết kế xây dựng nó và chắc rằng Kha sẽ là người sớm hiểu hơn ai hết những việc phải làm để đối phó với tình hình. Mặt khác, sự có mặt của Kha ở đây ngay trong lúc mọi nhược điểm của tuyến đường phơi bày ra một cách rõ ràng nhất, chính là một dịp rất tốt để Kha hiểu cho việc làm của Quang không hề có ý gì không đẹp ở bên trong: tất cả chỉ vì tuyến đường, tất cả chỉ vì cuộc chiến đấu chung.
Một tràng súng nổ ròn rã cắt ngang những ý nghĩ của Quang. Anh vội nới cặp ống nghe, chăm chú theo dõi: tiếng súng và tiếng lựu đạn nổ loạn xạ ở đầu khe phía đông.
https://thuviensach.vn
Hai phát pháo hiệu xanh đỏ vọt lên từ đầu khe, có tiếng súng nổ bay về đầu khe phía tây. Quang gọi vào máy:
- Ổ phát dịch thứ ba đã xuất hiện. Chúng tôi đang tiêm kháng sinh... Không, hiện nay chúng tôi không có yêu cầu gì cả. Báo cáo Sao Đỏ, chúng tôi đang giữ vững để đợi trời sáng...
Từ trên mái đá, Đính nói vọng xuống:
- Có lẽ chúng nó rút, anh Quang à!
Quang nới ống nghe ra khỏi tai: một tràng trung liên kéo dài đơn độc. Sau đó im lặng...
Trời sáng dần. Mây mù cuồn cuộn bay về phía đông nam. Quang nằm sấp trên một tảng đá lớn chăm chú quan sát những dấu vết địa tầng hiện dần trên bờ khe nứt, sau những lớp mây mù đang tan nhanh dưới ánh mặt trời. Rồi đến lượt cánh rừng ở sườn núi phía bắc cũng lộ ra những cụm sim mua rải rác, và xa hơn một chút, là những tán lá xanh dày dặc của một vạt rừng già. Đã có thể trông thấy một gờ đá lớn đổ từ trên núi xuống như một bức thành trấn giữ phía tây. Lau lách mọc um tùm từ các khe, kẽ của bức tường đá khổng lồ ấy chứng tỏ ở đấy có một dòng nước ngọt đang hoạt động. Rồi đến dòng sông Pa Nưa hiện ra như một dải sương lam bồng bềnh giữa lòng thung lũng hẹp.
Nắng lên.
Quang đứng hẳn dậy quan sát toàn vùng. Đỉnh Chân Linh đúng là một khối mắc-ma xuyên qua tầng sa diệp thạch. Những tảng granít nhọn hoắt màu đồng hun chạy nhấp nhô trên sống núi như những chiếc vẩy răng cưa khổng lồ trên lưng con khủng long thời tiền sử. Quang đặc biệt chú ý đến một thềm trượt cổ chạy dài ở sườn núi phía nam, bên trên vạt rừng say một chút.
Tất cả đều đã phơi bầy ra một cách rõ ràng. Quang gọi vào máy: - Kha đâu? Kha đâu...?...
https://thuviensach.vn
Bốn chiếc phản lực đột ngột xuất hiện trên bầu trời. Và, đúng vào lúc chúng bắt đầu lao xuống thì tiếng súng cũng nổ ran ở cả hai đầu khe núi: cuộc tấn công dưới đất và trên trời cùng một lúc nhằm cả vào đỉnh núi Chân Linh.
Giữa tiếng gầm rít của máy bay, giữa những tiếng nổ hỗn loạn của bom đạn, và giữa những cột khói đặc sệt đang liên tiếp phụt lên chung quanh cao điểm, tiếng Quang đột nhiên lại nổi lên, nặng nề, đứt đoạn:
- Kha ơi!... Tầng đá mẹ!
https://thuviensach.vn
CHƯƠNG II
Thế là Quang đã rời khỏi tuyến đường.
Từ lúc được thủ trưởng Đức báo cho biết tin đó. Thảo cứ bồn chồn ngồi đứng không yên. Hôm ấy, giá Quang rút vào hang sớm hơn một chút thì có khi không việc gì, mà nếu Quang cứ nằm yên cũng chưa chắc đã đến nỗi. Lúc đó, khi thấy trong đám biệt kích bị tổ Ngàn bắn ngã ở bờ khe phía bắc có một thằng Mỹ, Quang đã đứng hẳn dậy. Sợ Quang bị nguy hiểm, Thảo đã cố kéo Quang nằm xuống. Nhưng hình như bị lôi cuốn vào một cái gì, Quang cứ giương ống nhòm dõi theo mãi bọn biệt kích đang khiêng thằng Mỹ rút xuống chân núi. Rồi Quang quay lại hấp tấp nói với Thảo; tiếc quá, tiếc quá, nó vẫn còn nói được vào máy! Chưa dứt lời đã thấy Quang lảo đảo, mặt tái mét. Thảo chỉ kịp thét lên một tiếng rồi chồm dậy đỡ lấy Quang. Trong lúc Thảo băng bó, chốc chốc Quang lại gọi vào máy, cứ «Kha ơi, Kha ơi!» mãi. Hôm ấy, lần đầu tiên kể từ ngày rời mẹ ra đi, Thảo đã khóc như một đứa trẻ bên cạnh một người mà Thảo biết sẽ không bao giờ quên được.
Sau đó, suốt dọc đường đưa Quang về bệnh viện dã chiến của đơn vị, những lúc nghe Quang gọi người thân trong cơn mê sảng, lòng Thảo đau thắt lại khi nghĩ đến hoàn cảnh Quang chỉ có một bố một con: bố Quang là một ông già lái xe lu đã sống gần trọn đời trên những đoạn đường đang rải đá. Mắt Thảo nhòa đi mỗi khi cô nhìn vào bức ảnh đã ố vàng - bức ảnh mà trong một lần đến bệnh viện thăm Quang, Quang đã đưa tặng Thảo. Đó là bức ảnh của bố Quang, một ông già, đúng hơn, đó là một ông thợ già mà không cần có cái mũ lưỡi trai và cái cổ áo bảo hộ lao động, người ta cũng, có thể nhận được ngay đó là một lão công nhân đã kiên nhẫn đi trọn cuộc đời mình với tư cách một người vô sản. Thảo là cô gái nông thôn nên chưa quen nhận ra những dấu hiệu riêng trên nét mặt của người thợ. Cô chưa hiểu được rằng những nếp nhăn khắc khổ hằn sâu trên trán, trên má, nơi đầu mày cuối mắt của người thợ lái xe lu già đó chính là nguồn gốc ra đời của bao nhiêu cây số đường bằng phẳng, trơn tru. Cô cũng chưa hiểu được đôi mắt hiền lành đôn hậu, thậm chí lờ đờ chậm chạp ấy lại chính là đôi
https://thuviensach.vn
mắt của những người đã giúp cho nhân loại nhìn thấu nỗi khổ cực của mình và đã tìm ra chân lý của thời đại, sáng tỏ và giản dị. Có lẽ cũng còn lâu Thảo mới hiểu được những điều đó bằng kinh nghiệm của mình. Lúc này, trước mắt Thảo, bức ảnh chỉ gợi trong cô một niềm thương da diết, trong đó, lẫn lộn cả cảnh một mình vất vả nơi đầu dốc cuối đường của bố, cả vết thương đang nhức nhối trên giường bệnh của Quang, và cả nỗi bâng khuâng trống trải của mình. Quang không có cái ảnh riêng nào để tặng Thảo nên khi thấy Thảo tỏ ý muốn có một tấm hình kỷ niệm, anh trao cho tấm ảnh duy nhất của bố mà anh vẫn giữ trong người. Quang rất giống ông cụ, nhất là đôi mắt: đôi mắt một mí mà Thảo biết là chỉ hay nhìn xuống như muốn giấu đi nhiều điều quí báu chứa đựng ở bên trong. Cũng vì đôi mắt ấy mà đã có lần Thảo táo bạo hỏi Quang: sao ngồi nói chuyện mà anh cứ nhìn đi đâu thế? Lúc ấy, Quang lại cười, sau một cái nhìn thoáng nhanh vào mắt Thảo, cái nhìn như một tia chớp rực sáng, rất nhanh nhưng hình như trông thấy cả chân trời. Có lẽ những kỷ niệm riêng tư giữa Thảo và Quang cũng chỉ có thế: những cái hầu như chỉ là ngẫu nhiên, bất chợt vô tình. Mà Thảo nhớ, nhớ đến day dứt, bồn chồn...
... Còn những cái tưởng chừng không bao giờ có thể quên được thì bây giờ lại trở nên tẻ nhạt, hời hợt, đến nỗi, giá có cố tình hồi tưởng lại cũng không sao khơi dậy nổi một sự xúc động cỏn con. Mà thật là trớ trêu, những cái đó lại thuộc về mối quan hệ giữa Kha và Thảo. Trong sự suy nghĩ còn đầy những chất phác ngây thơ của một cô gái nông thôn mới rời khỏi ghế nhà trường, Thảo không thể nào tưởng tượng được điều đó lại là sự thật. Quang với Kha lại là bạn thân với nhau, và giờ đây, Kha lại thay Quang phụ trách kỹ thuật của tuyến. Mối quan hệ éo le đó gợi lại trong lòng Thảo những hình ảnh đậm nét của buổi lên đường...
... Hôm ấy, đoàn tàu chỉ dừng lại ga Phủ Lý có năm phút. Người đông quá nên Thảo bị tụt xuống toa cuối cùng. Vừa len được vào trong toa thì còi đã vang lên, con tàu khẽ giật một cái rồi từ từ chuyển bánh. Sau mấy bước loạng choạng, Thảo kẹp vội chiếc ba lô vào chân, ngoái nhìn ra ngoài cửa sổ. Sân ga tối om. Thảo cố dõi tìm một dáng người quen thuộc, nhưng
https://thuviensach.vn
trời tối quá, chỉ thấy những chiếc lá bàng đen thẫm đung đưa trên nền trời xám dục. Và, lui lại phía sau đoàn tàu, ngọn đèn tín hiệu màu vàng của anh cán bộ đường sắt cứ chao đi chao lại chập chờn như một con bướm lửa bay là là sát mặt đất. Nhìn ngọn đèn lắc lư mỗi lúc một xa, Thảo bỗng thấy hình như mình bỏ sót nhiều điều chưa kịp dặn lại mẹ trước lúc lên đường. Một cảm giác bồn chồn choán ngợp đầu óc Thảo. Nhưng cho đến lúc ngọn đèn tín hiệu đã khuất hẳn sau một quãng đường vòng, Thảo cũng vẫn chưa nhớ ra là mình quên chưa dặn mẹ điều gì.
Ra khỏi ga, con tàu thét một hồi còi dài, tăng nhanh dần tốc độ. Tiếng gió réo ù ù quyện với tiếng bánh sắt nghiến trên đường ray dưới gầm toa, gợi một cảm giác vừa náo nức dễ chịu, vừa lưu luyến bâng khuâng. Thế là mình được đi thật rồi, Thảo thầm nghĩ. Tuần qua, chờ đợi ngày lên đường sao mà lâu thế: Nó cứ thắc thỏm thế nào. Đến bây giờ thì lại thấy lúc ra đi vẫn có vẻ cập rập vội vàng. Thế là bỏ quên mất cái xâu quai dép bằng sắt, thầy chủ nhiệm vừa mang đến cho sáng hôm qua. Lại cả cái gói kim khâu mẹ đã cất cẩn thận vào trong ba lô không hiểu sao chiều nay giở ra cũng không thấy. Còn cuốn «Thép đã tôi» thì lại chỉ có tập một. Đúng là cập rập quá. Nhưng thôi, đã đi là đi. Thảo hất chiếc đuôi tóc ra sau lưng, cúi xuống nâng bổng chiếc ba lô đặt lên dàn hành lý. Có tiếng một cô gái ngập ngừng hỏi ở phía sau. Nhận ra tiếng quen. Thảo quay lại:
- Tuyền đấy à?
- Dạ!
- Úi trời, tao cứ sợ mày lạc. Các cậu ấy đâu cả rồi?
- Em không biết - Giọng Tuyền lúc này đã rè hẳn đi như sắp khóc. - Tàu đông quá, em gọi chị đến phát khóc lên mà chả thấy đâu. Em sợ lạc lắm, chị ngồi vào đây với em đi.
Thảo vừa ghé ngồi xuống cạnh Tuyền bỗng bật nhỏm dậy: - Ối trời, cái gì nóng thế?
https://thuviensach.vn
- Chết, em quên. Cái bi đông nước. - Vừa nói, Tuyền vừa kéo chiếc bi đông vào lòng, rồi thủ thỉ:
- Em sợ phải ngồi cạnh người lạ, em để chiếc bi đông để giữ chỗ. Tiểu đội ta đâu cả rồi hở chị?
Thảo tựa hẳn lưng vào thành ghế, thở phào:
- Lúc lên chen nhau tán loạn mỗi người một toa. Mình đẩy được chị Liễu lên toa trên thì mình lại tụt xuống toa này. Nhưng mà đội mình chuyến này đi mấy toa riêng, quanh quẩn cũng quân ta cả, chả lạc được đâu mà sợ.
Nói thế cho Tuyền yên tâm chứ thực tình Thảo cũng thấy lo lo. Tuy đơn vị có được dành riêng mấy toa thật, nhưng khi lên vẫn không đủ chỗ, anh chị em phải dắt díu nhau mỗi người chen lên một toa. Chuyến tàu đông kể có hàng nghìn, thông đồng bén giọt thì còn khá, nhỡ ra giữa đường xảy chuyện gì thì biết nương tựa vào ai. Thảo hơi nghển đầu ngó chung quanh một lượt. Trong toa tối om, ở sát các ô cửa mới có được một chút ánh sáng nhờ nhờ. Cung cách này giá có người quen ngồi bên cạnh cũng không nhận ra được. Thảo chú ý lắng nghe. Cũng không hơn gì. Tiếng tàu chạy xóa nhòe tất cả. Cuối cùng, Thảo đành quay sang Tuyền. Thảo áp má mình vào mái tóc Tuyền, thì thầm:
- Em có nhớ nhà không?
- Bây giờ em chưa nhớ, em chỉ sợ lạc thôi. Chị đã đi tàu bao giờ chưa? - Chị đi nhiều rồi, nhưng đường này thì chưa đi lần nào
- Em thì chỉ được trông thấy tàu chạy chứ chưa được đi tàu bao giờ. Đi tàu thích chị nhỉ. Trông nó chạy nhanh thế mà ngồi lại không xóc như ngồi xe cải tiến cho chúng nó kéo.
Thảo phì cười, ôm chặt lấy lưng Tuyền. Tay Thảo chợt đụng phải một vật gì cồm cộm ở trong lần áo Tuyền.
- Em mang cái gì thế này?
Tuyền co tay, nắm chặt lấy bàn tay Thảo:
https://thuviensach.vn
- Tiền với giấy tờ của em đấy!
Rồi Tuyền rủ rỉ kể:
- Hôm em đi tập trung, bác Phấn cho em hai chục, dì Năm cho em mười lăm đồng, chú Lãnh gặp em ở trước cửa hàng hợp tác, chú đang đợi mua mấy thước ni lông làm áo mưa đi cày, thấy em đi, chú bảo: thôi tao mặc tạm cái áo bạt bộ đội cũ của thằng Cát để ở nhà vậy, cho mày tiền đi đường. Thế là chú móc túi có bao nhiêu đưa hết cả cho em. Em không lấy, chú lại mắng: mày khinh tao nghèo hả. Sau em đếm, chú cho mười hai đồng sáu hào. Còn mẹ em bán cả đàn gà sắp bỏ mái được hai bảy đồng, nhưng họ bớt mất năm hào, mẹ cũng đưa cả cho em. Chỉ thương bác cả Lễ, bác đi cùng những người đưa em ra đầu làng, những người về cả, còn bác cứ theo em mãi. Đến bãi ổi, bác mới đứng né vào một bụi cây ven đường gọi em quay lại. Tưởng chuyện gì, hóa ra bác giúi cho em hai đồng. Bác bảo: nhà bác túng, không được như người ta, cầm lấy cho bác khỏi tủi. Đến chỗ tập trung, cộng cả tiền riêng của em, em đếm được tất cả chín mươi tám đồng ba hào. Chỉ kém đồng bảy nữa thì tròn một trăm. Em chưa giữ nhiều tiền thế bao giờ nên em sợ. Em gửi về cho mẹ năm chục, chỗ còn lại em mang đi. Thấy em gửi tiền về, mẹ lo em đánh rơi mất nên mẹ gửi cái thắt lưng sồi của mẹ và dặn có tiền nong cho vào thắt lưng buộc chặt vào trong người mới chắc.
Dừng lại một chút, Tuyền lại thủ thỉ:
- Mẹ em cẩn thận lắm chị ạ! Chị có biết em giữ những giấy tờ gì trong thắt lưng không?
- Em thì chỉ có giấy chuyển sinh hoạt từ đội lên thanh niên thôi chứ gì? - Không! Giấy ấy em nộp cho các anh phụ trách rồi.
- Thế thì chịu.
- Chị chả đoán được đâu! Mẹ em cẩn thận lắm. Mẹ gửi cho em một tờ giấy ghi những ngày giỗ trong nhà. Bố em là ngành trưởng nên hàng năm nhà em cúng nhiều giỗ lắm chị ạ. Chả tháng nào vắng giỗ đâu!
https://thuviensach.vn
Nghe Tuyền thủ thỉ, Thảo thương Tuyền quá. Cùng làng nhưng khác xóm, Thảo lại không cùng học một trường với Tuyền, nên ở nhà chị em cũng ít đi lại với nhau. Hai chị em mới thân nhau là từ cái hôm tập trung ở huyện rồi lên tỉnh. Nghề thế, đi ra ngoài hễ đồng hương là dễ thân nhau lắm. Tuyền mới mười sáu tuổi. Lẽ ra Tuyền chưa được đi trong dịp này. Nhưng may nhờ có ông anh họ công tác ở huyện đoàn «chiếu cố» nên Tuyền mới được nhập đội. Tuyền vừa ít tuổi lại dây người nhất huyện, khi tập hợp cứ như con chim chích lọt thỏm giữa hàng quân. Từ bé, Tuyền chưa đi đâu xa bao giờ, thành ra khi phiên chế tổ chức, Tuyền cứ níu chặt lấy Thảo, nhất định đòi ở tiểu đội của Thảo. Tối nay, lúc lên tàu, Thảo đẩy Tuyền đi trước, dặn cứ đi xuống phía cuối, thấy toa nào còn chỗ thì lên. Loanh quanh, Thảo mắc chuyển gánh đồ cấp dưỡng cho Liễu, thành ra Tuyền lại tìm được chỗ ngồi trước. Con bé này rồi là tay sắn đáo đảm đang đây, Thảo thầm nghĩ như vậy và khẽ nắn đôi vai thon nhỏ và hơi gầy của Tuyền. Bỗng Tuyền áp hẳn má vào ngực Thảo, thì thầm:
- Chị Thảo?
- Gì em?
- Thế vừa rồi chị có gặp anh Kha không?
Câu hỏi như một giọt nước lạnh thấm qua làn áo lót. Chiều hôm ấy, sốt ruột quá, Thảo đã dắt Tuyền ra đón Kha suốt mấy giờ liền ở gần lối rẽ vào rừng ổi Mễ Tràng. Thảo đánh điện cho Kha từ sáng hôm trước, chả hiểu Kha ở nhà hay đi công tác mà không thấy xuống. Sở dĩ Thảo không muốn đánh điện cho Kha sớm hơn vì sợ Kha xuống mà Thảo còn chờ đợi, chưa đi thì lại có thể gây cản trở cho Thảo. Sau lần lên Hà Nội bàn với Kha về chuyện đi Thanh niên xung phong, Thảo rất buồn. Thảo không có nhiều lý lẽ, nhất là ngồi cạnh Kha. Thảo thấy không thể nào nói được hết những ý nghĩ của mình. Còn Kha thì... anh ấy nói rất nhiều, mà lý lẽ đưa ra cái gì nghe cũng phải. Thế nhưng... không hiểu tại sao Kha lại không muốn cho Thảo đi? Tại sao Kha lại không chiều ý Thảo như Kha đã từng làm vui lòng Thảo rất nhiều điều? Nhiều đêm Thảo mất ngủ vì chuyện có nên đi hay
https://thuviensach.vn
không? Nói là đi vì nhiệm vụ của thanh niên thì Kha bảo thanh niên không phải chỉ có một nhiệm vụ này. Đi học hay đi làm một công tác gì khác phục vụ cho cách mạng lại không phải là nhiệm vụ của thanh niên hay sao? Và Kha đã nêu ra hàng loạt những dẫn chứng để chứng minh cho ý kiến của mình. Có thể nói, đối với Thảo lúc ấy, những dẫn chứng của Kha nếu ra đều sắc bén cả. Cuối cùng, Thảo chỉ còn mỗi một cách là nói Thảo thích đi. Cách này thì Kha không dùng lý lẽ để bác bỏ nữa mà Kha lại dùng đến ngay cái quan hệ của Kha với Thảo. Kha nói rất hình ảnh. Kha bảo: một giọt nước chia đôi sẽ thành hai giọt nước. Vào trong đó, khi nào em trèo lên đường phân thủy của một dãy núi thì em sẽ thấy một giọt mưa ở đấy có thể đổ nước xuống hai sông. Một con sông có thể đi ra biển, còn con sông kia có thể chỉ là nguồn gốc để tạo thành những vũng lầy thiên cổ. Kha còn nói nhiều điều khác nữa. Tuy vậy mặc dù lúc ấy không đủ lý lẽ để tranh luận với Kha, nhưng Thảo vẫn cảm thấy ở bên trong những ý kiến đó có một cái gì không ổn lắm, Sau này Thảo sẽ cố tìm ra cái điều không ổn đó để nói lại với Kha. Còn việc đi của Thảo thì Thảo đã quyết rồi. Không phải là Thảo không suy tính cân nhắc. Nhưng cuối cùng, Thảo chỉ nghĩ gọn một điều: nếu không cần đến mình thì Đảng và Đoàn đã không kêu gọi mình. Mà Đảng, và đoàn đã kêu gọi, mình là đoàn viên, mà lại không đi thì chả còn ra thế nào cả. Dù có học hành gì đi chăng nữa mà không đáp lại được những lời kêu gọi như thế thì cũng bằng bỏ đi mà thôi. Lúc ấy, nếu Kha cũng nghĩ như Thảo thì có phải chuyện đi của Thảo đỡ được bao nhiêu nỗi vất vả không. Tuy vậy, nhưng bấy giờ Thảo cũng vẫn thấy thương Kha. Thảo nghĩ: anh ấy yêu như thế, bây giờ mình đi như thế, chắc anh ấy sẽ đau khổ biết chừng nào. Những kỷ niệm về mối tình của Kha với Thảo lúc đó vụt hiện lên rõ nét đến nỗi tưởng chừng như có thể trông thấy, nghe thấy nắm giữ nó trong tay được...
Thảo gặp Kha lần đầu tiên vào một phiên chợ hoa ngày tết. Năm ấy, Thảo được bố mẹ cho lên Hà Nội ăn tết với ông cậu. Nhân tiện, để sáng mồng một cùng với cậu sang thăm anh Thảo đóng ở sân bay Gia Lâm. Cậu Thảo ở Ngõ Huyện, cách nhà Kha chừng ba bốn số. Cậu Thảo có người con
https://thuviensach.vn
gái lớn, trước học cùng trường với Kha nên cũng có quen nhau. Sáng hôm ấy, đúng vào ngày ba mươi tết, Thảo cùng với cô em gái (gọi là em gái nhưng cô này cũng hơn Thảo đến năm, sáu tuổi) đi mua hoa. Hai chị em đang đứng chọn một cành đào thì gặp Kha đi chơi chợ một mình. Cô em gái giới thiệu Kha với Thảo. Và chỉ vài câu chuyện rất tự nhiên, Thảo đã thấy có cảm tình với Kha. Kha dẫn hai chị em đi xem đủ các loại hoa bày trong chợ. Có rất nhiều loại Thảo chưa được thấy bao giờ. Trái lại, Kha có thể giới thiệu tỉ mỉ từng thứ cho Thảo nghe, kèm theo những lời bình phẩm đầy ý vị. Sau đó, Kha đưa cả hai chị em lên tận làng Nhật Tân vào một nhà quen để mua đào chặt gốc. Trên đường về, Kha còn rẽ vào nhà một ông cụ ở làng Ngọc Hà nằn nì xin bằng được một bông hoa hồng vàng tặng Thảo. Không riêng gì, Thảo, mà cả cô em Thảo đã sống từ bé ở Hà Nội cũng chưa được trông thấy hoa hồng vàng bao giờ. Chao, bông hồng mới đẹp làm sao. Những cánh hoa vàng óng như kén tằm đang chín. Có một cái gì vừa bình dị, lại vừa lộng lẫy, giống như một thứ ánh sáng thần thoại chiếu ra từ những cánh hoa. Đêm giao thừa năm ấy là một đêm ngây ngất trong cuộc đời của Thảo. Lần đầu tiên, Thảo biết thế nào là cuộc sống có tình yêu. Rồi thời gian qua đi với những kỷ niệm khi mờ khi tỏ. Riêng những cánh hồng vàng Thảo vẫn ép chặt giữa trang nhật ký của mối tình đầu. Và đêm ấy, trên đường đi chiến đấu, Thảo vẫn mang theo nó trong người. Còn Kha, ngồi trên tàu, Thảo bồn chồn không biết giờ này Kha đang ở đâu? Kha đang nghĩ gì về Thảo?
Những ý nghĩ cứ như những đợt sóng dồn dập chạy đuổi nhau trong đầu làm Thảo quên không trả lời câu hỏi của Tuyền. Còn Tuyền, thấy Thảo im lặng, cô bé hình như ân hận vì đã lỡ lời làm Thảo không vui. Lát sau, chừng như không chịu được nữa, cô bé mau nước mắt ấy đã thổn thức gục đầu vào ngực Thảo.
Ngạc nhiên, Thảo cúi xuống ôm chặt Tuyền vào lòng:
- Sao thế em?
Tuyền khe khẽ đáp, giọng đầy nước mắt:
https://thuviensach.vn
- Em thương chị lắm!
- Sao thương?
- Đến bao giờ chị mới lại gặp lại anh Kha?
Lại một câu hỏi nữa vô tình gieo vào lòng Thảo như một xoáy nước đục ngầu. Cho đến nay. Thảo vẫn còn nhớ rõ như chuyện mới hôm qua, sau cái câu hỏi đó của Tuyền, Thảo đã im lặng cho đến khi con tàu dừng ở ga cuối cùng...
*
Biết trả lời câu hỏi của Tuyền như thế nào lúc ấy và ngay cả bây giờ? Lúc ấy, cái khó khăn là ở sự cách trở xa xôi về đường đi lối lại, nhưng cái khó bây giờ lại là ở chỗ «một giọt nước, chia đôi đã thành hai giọt nước». Thảo không thể ngờ lòng người lại có thể chóng thay đổi được đến thế. Thoạt đầu, Thảo còn cố giận dỗi để bắt Kha phải gửi thư trước (bằng cách để bạn bè Thảo viết thư mách Kha, là Thảo đang giận Kha nên không viết thư). Nhưng cái cách đó không mang lại cho Thảo một điều an ủi nào: Kha đã viết thư cho bạn Thảo tuyên bố là Kha sẽ chỉ viết thư khi nào nhận được thư của Thảo. Điều đó làm tổn thương đến lòng tự trọng của Thảo, nhưng do sự khuyên nhủ thúc ép của bạn bè, nhất là của những chị lớn tuổi, Thảo đã gửi cho Kha một lá thư, lẽ tất nhiên trong đó chứa đầy những điều hờn giận, nhưng Thảo đã cố tình viết lá thư ấy đúng vào buổi chợ hoa ngày tết, cái ngày mà hai năm về trước, Kha và Thảo đã gặp nhau. Thư gửi đi mùa xuân nhưng mãi đến mùa thu Thảo mới nhận được lá thư gửi lại. Cái khoảng cách thời gian ấy, thông thường cũng đủ là bằng chứng về sự phai nhạt. Nhưng khi bóc lá thư, Thảo vẫn cố tự an ủi mình rằng: địch đang đánh phá Hà Nội, thôi máu nào chẳng chảy về tim. Và Thảo hình dung ngay những dòng đầu tiên, Kha sẽ phải viện đến đủ mọi thứ tình hình căng thẳng của thủ đô để chống chế về cái «tội» trả lời thư quá chậm. Khi đó, Thảo sẽ mỉm cười với một câu trách thầm quen thuộc: em biết thừa đi rồi, anh là anh ghê lắm! Những cuộc cãi cọ ngầm như vậy xưa nay vẫn chả mang lại cho cuộc sống bao nhiêu niềm vui đó sao! Nhưng Thảo đã hoàn
https://thuviensach.vn
toàn thất vọng: lá thư chỉ vẻn vẹn có vài dòng. Bằng những lời lẽ hết sức kiểu cách, «lịch sự», Kha cám ơn Thảo vẫn còn nhớ đến mình. Kha chúc Thảo «khỏe mạnh», «công tác tiến bộ», sẽ thực hiện được những «ước mơ vĩ đại», và cuối cùng, Kha tha thiết mong Thảo sẽ tìm thấy «hạnh phúc» trên những con đường. Ở cuối thư, trên cái chữ ký rất «thông thái» của Kha là mấy chữ «chào vĩnh biệt». Kha còn đính theo ở góc thư tấm ảnh đẹp nhất mà Thảo đã tặng Kha, thành ra, khi mở phong thư, có cảm giác như đang cầm một lá đơn xin việc. Quả thực lúc ấy Thảo không hề giận dữ, có lẽ vì cũng không còn cái gì để mà giận nữa, Thảo chỉ thấy trong lòng cuộn lên một vài sự mỉa mai chua chát và dần dần chen vào một cảm giác ghê tởm đối với những cái nồng nàn, hoa mỹ của tình yêu mà Kha đã xử sự với Thảo trước kia. Thảo đã không xé mà mang cất lá thư ấy đi, với ý nghĩ: để lưu lại một lời răn trong cuộc sống. Và Thảo đã cố giữ kín chuyện này. Rồi ngày tháng trôi qua, nỗi vất vả và những niềm vui trong cuộc chiến đấu căng thẳng trên những tuyến đường đã như một lớp cấp phối mịn màng rắn chắc là phẳng dần cái ổ gà nho nhỏ ấy trong tâm hồn Thảo... Những tưởng sự việc sẽ chấm dứt ở đấy. Ai ngờ lại gặp Kha ở đây.
Thảo gặp lại Kha đúng lúc đưa Quang vào bệnh viện. Cái phút giáp mặt ấy mới lạ làm sao! Thảo không hề thấy ngạc nhiên, Và tuy ngoài miệng Thảo cũng chào hỏi như thường lệ, nhưng trong lòng Thảo, không hiểu sao một câu hỏi cứ như muốn bật ra: «Anh mà cũng vào đây ư?» Có lẽ lòng tự trọng đã giúp Thảo giữ được sự bình tĩnh cần thiết trong lúc đó, và có lẽ cũng do những lo lắng về vết thương của Quang một phần. Cho nên hàng tiếng đồng hồ liền, cả Kha, cả Thảo và một vài đồng chí nữa đều túc trực bên giường bệnh của Quang, nhưng Thảo không hề nghĩ rằng Kha đang ngồi trước mặt mình. Đến nỗi, khi bệnh viện yêu cầu tất cả ra ngoài để bác sĩ tiến hành giải phẫu, Thảo cũng không hiểu sau đó Kha đi đâu. Rồi từ đó đến nay, tuy biết Kha vẫn ở phòng kỹ thuật chỗ Ban chỉ huy tuyến nhưng Thảo thấy không có gì cần nói với nhau nữa nên cũng chưa gặp lại lần nào.
Đã nửa tháng nay, nhiều lúc Thảo cũng băn khoăn không hiểu nên xử sự với Kha như thế nào cho phải. Nhất là sáng nay, sau khi báo tin Quang đã
https://thuviensach.vn
được chuyển về bệnh viện ở Trung ương điều trị tiếp, thủ trưởng Đức cũng cho Thảo biết về tình hình nghiêm trọng ở Cô Tan và có lẽ đội xung kích kỹ thuật của Thảo lại sắp sửa lên đường.
Lên đường, hai tiếng đó giờ đây không khơi dậy cái náo nức hồi hộp hoặc lưu luyến bâng khuâng của buổi mới ra đi nữa, mà nó gợi lên những suy nghĩ nghiêm túc và trách nhiệm, và nó cũng gợi lên, nhiều ít, những suy nghiệm về cuộc đời: những ngày đã, qua những ngày đang sống và những ngày sắp tới...
Thảo ngồi thu mình trong gian nhà hầm vắng vẻ, lặng lẽ bên trang sổ nhỏ. Quả thực mỗi chuyến đi là một lần sát hạch đối với con người, nếu không phải tất cả thì cũng trên rất nhiều phương diện. Nhưng càng ngày Thảo càng ghi chép ít hơn những điều mình suy nghĩ hoặc đọc được trong sách vở, trong cuộc sống. Điều đó cũng giống như sự lắng đọng đã diễn ra mỗi lúc thêm chậm chạp ở dưới những tầng sâu. Cho nên tất cả những sự việc xảy ra đối với Thảo trong hơn nửa tháng qua: chuyến đi khảo sát với Quang và cuộc chiến đấu trên đỉnh núi Chân Linh, việc bất ngờ gặp lại Kha, cái tin Quang rời khỏi tuyến, và dự kiến đơn vị Thảo lại sắp sửa lên đường..., tất cả những điều đó đã gây nhiều biến động trong tư tưởng, tình cảm của Thảo, đã khiến Thảo nghĩ ngợi rất nhiều, nhưng lúc này chỉ đọng lại trên trang sổ một dòng chữ đơn sơ «kim cương hay là than!»
https://thuviensach.vn
CHƯƠNG III
Sau bữa cơm chiều, Kha lững thững quay về gần đến cửa hầm thì gặp mấy cô gái cũng vừa ăn cơm xong đang đứng uống nước ở lối vào câu lạc bộ. Không hiểu các cô đang nói chuyện gì với nhau nhưng khi đi ngang qua, Kha nghe rõ những tiếng xì xào «... đẹp trai nhỉ... phó tiến sĩ đấy!...». Liền đó một giọng hát tinh nghịch nổi lên: «Kìa, con ếch xanh»5...
Kha cảm thấy nong nóng ở sau gáy; rõ ràng là cái cô nào đó đang hát trêu mình. Giá chỗ khác, nhất định Kha sẽ quay lại và thế nào cũng làm cho cô ta phải ù té chạy. Nhưng ở đây, không thể làm thế được. Kha đang giữ một vai trò khá mô phạm: trưởng đoàn chuyên viên kỹ thuật! Từ hôm vào tuyến đến nay, tuy mới chỉ được hơn mười ngày, nhưng có một điều đã nhanh chóng ăn sâu vào nếp nghĩ của Kha: mọi công việc dính líu đến Kha đều đặc biệt quan trọng, còn Kha thì lại là trung tâm của những cái quan trọng đó. Kha rất khoái tai khi chợt nghe các cán bộ chỉ huy nói với nhau.: «cái này nên để bàn với cậu Kha xem thế nào đã»... hoặc... «cậu Kha đã phát biểu gì về vấn đề này chưa?» v.v... Quả thực cương vị hiện tại của Kha quan trọng hơn trước đây Kha vẫn nghĩ rất nhiều. Chả thế mà một hôm đồng chí thủ trưởng của tuyến có việc cần trao đổi gấp với Kha nhưng thấy anh đang ngủ trưa, đồng chí đã ngồi đợi hơn nửa tiếng đồng hồ chờ anh dậy. Các đồng chí trong Bộ tư lệnh cũng vậy, mỗi lần làm việc với Kha, các đồng chí đều đối xử rất bình đẳng và tỏ ra hết sức tôn trọng những ý kiến của Kha. Những điều đó làm Kha rất hào hứng và tự tin ở mình hơn. Cho nên, trong lá thư đang viết dở cho Quế ở Hà Nội, Kha đã bộc lộ tâm sự với người yêu: «Anh đã bắt tay vào việc và có lẽ anh đang trở thành linh hồn của tuyến. Nếu em vào đây chắc em sẽ phải khó chịu vì hầu như ở khắp mọi chỗ và hầu như bất cứ lúc nào cũng nghe thấy những tiếng gọi: Anh Kha! Từ các cán bộ chỉ huy cho đến các cô gái xinh đẹp đông kể có hàng nghìn hàng vạn...». Nhưng sự đời có cái thích thì cũng có cái thiệt. Giá không ở vào cương vị quan trọng như vậy thì đâu đến nỗi «Kìa, con ếch xanh...» mà lại cứ phải lẳng lặng bỏ đi.
https://thuviensach.vn
Trước khi bước vào cửa hầm, Kha đã định quay lại ngó xem cái cô đang hát bài hát tinh nghịch đó là ai, nhưng suy nghĩ lại, Kha lại thôi.
Căn nhà hầm Kha ở khá rộng, có giường nằm, có giá mắc võng và có cả bàn ghế để làm việc. Bốn góc, có hệ thống hầm giao thông chữ A ăn thông với nhà hầm câu lạc bộ, nhà hầm chính ủy, nhà hầm làm việc của bộ phận kỹ thuật và điện đài.
Kha ngồi vào bàn làm việc, với bàn tay vặn to ngọn đèn bão rồi thong thả giở tập hồ sơ ra, vừa xem, vừa xỉa răng. Từ lâu, Kha vẫn ngầm tự hào về cái phong thái làm việc ung dung của mình. Trước công việc cũng như trước các vấn đề trong cuộc sống, Kha không hấp tấp vội vã. Bao giờ cũng suy tính mặt này, mặt khác, và thận trọng chọn cho mình một cách xử sự «thực tế» nhất. Kha luôn luôn tự nhủ mình rằng đừng bao giờ nuôi những «ảo tưởng» và cũng không nên đeo đuổi những ước mộng không «thiết thực». Kha làm việc, không say mê lắm nhưng cũng không lười biếng. Ra trường cùng với Quang; cũng đã được năm sáu tuổi nghề, tuy chưa có công trình gì xuất sắc, nhưng Kha rất thính nhạy trong môi trường công tác. Kha có thể không nhớ lắm điều này điều nọ trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, nhưng không bao giờ Kha bỏ sót những vấn đề «lý thú» trong phạm vi công tác của mình. Kha biết ước lượng và đánh giá khá chính xác tầm quan trọng và ảnh hưởng mà những vấn đề đó có thể đem lại. Nhờ có cái «bản lĩnh» như vậy mà Kha biết chọn những thời cơ tốt nhất để làm việc. Điều đó đã giúp Kha tìm ra những lối đi thuận lợi trên con đường tiến thủ của bản thân.
Ngay khi mới về Học viện. Kha đã nhanh chóng được nhiều người trong cơ quan biết đến không phải bằng một công trình nghiên cứu gì xuất sắc mà bằng một bản độc tấu phong cầm rất nổi tiếng trong đêm liên hoan kỷ niệm Cách mạng tháng Mười Nga. Chữ Kha lại rất đẹp. Do đó, Kha đã nghiễm nhiên trở thành một nhân vật không thể thiếu trong các cuộc hội nghị, liên hoan của Học viện (cũng có khi cả những hội nghị lớn của Bộ cũng cần đến sự tham gia của Kha).
https://thuviensach.vn
Về mặt công tác chuyên môn, lúc đầu Kha được phân công về phòng nghiên cứu vật liệu xây dựng. Nhưng ít lâu sau vì công tác của phòng này tỉ mỉ và cụ thể quá làm Kha rất khó có nhiều thì giờ tham gia các hoạt động khác nên lãnh đạo bố trí chuyển Kha sang phòng thiết kế các công trình mới. Đây là một trong những phòng quan trọng nhất của Học viện nên lực lượng cán bộ tương đối mạnh, hơn nữa, việc thiết kế những công trình mới hầu như bao giờ cũng do một nhóm làm chứ ít khi do một người làm riêng, vì vậy anh em có thể gánh đỡ phần công tác chuyên môn cho Kha được nhiều hơn để Kha có thì giờ tham gia thêm các công việc tập thể của cơ quan, Một điều may mắn ngẫu nhiên đối với Kha là do chỉ phải làm những phần không tốn công sức lắm của đồ án thiết kế, nên Kha có thể tham gia vào nhiều công trình trong một lúc. Kha lại có tài nói năng mạch lạc nên thường được anh em phân công thuyết trình các bản đồ án trước hội đồng xét duyệt. Phải nói rằng, Kha đã làm công việc này một cách xuất sắc. Chỉ trong vòng mấy năm, Kha đã liên tiếp trình bày tới sáu bản đồ án trước hội đồng xét duyệt thiết kế công trình và chỉ có một bản là Kha phải thuyết trình lần thứ hai. Việc đó đã khiến cho Kha trở thành một nhân vật quan trọng ngay cả trong lĩnh vực chuyên môn. Cứ như thế, dần dần Kha được một số người thừa nhận là có khả năng toàn diện. Cuối năm 1965, địch đánh phá giao thông, vận tải ngày càng ác liệt, đồng chí trưởng phòng của Kha đã anh dũng hy sinh trên một tuyến đường ở khu 4 cũ. Đồng chí phó phòng được cử lên thay. Không biết từ đâu tung ra cái tin: Kha có khả năng được bạt làm phó phòng, làm anh em trong Học viện bàn tán khá nhiều. Cũng trong thời gian này, Kha quyết định cắt đứt với Phương Thảo để yêu Quế, một nữ kỹ sư công tác ở phòng nghiên cứu bùn,và là con gái đồng chí Viện phó.
Ít lâu sau, anh em trong Học viện bỗng ngạc nhiên khi thấy Kha tình nguyện xin đi thiết kế công trình «27», tức là con đường mà bây giờ Kha đang nghiên cứu để đối phó với những thủ đoạn đánh phá mới của địch, Hành động đó của Kha lại một phen gây dư luận xôn xao trong Học viện. Đa số cho rằng đó là một bước chuyển biến về ý thức giác ngộ của Kha.
https://thuviensach.vn
Nhưng cũng có một số người tự cho là nắm được bản chất Khà lại nhận định rằng sở dĩ Kha làm như vậy vì công trình «27» là một công trình quân sự đặc biệt, bước sơ thẩm định tuyến đã được lực lượng kỹ thuật của bộ đội làm rồi nên khi đề xuất với Bộ giao thông vận tải về việc mở tuyến, trong hồ sơ của Bộ Tư lệnh Tiền phương đã có gần đủ những số liệu cần thiết để làm thiết kế sơ bộ. Nhận một công trình như vậy tuy cũng có nhiều vất vả nhưng quả thực là một món «bở» đối với con nhà kỹ thuật. Đó là chưa kể đến những thuận lợi khác như không phải chú ý nhiều đến những yếu tố ràng buộc về kinh tế, về phương tiện và vật liệu thi công v.v., và nhất là sẽ dễ dàng được châm chước những sơ suất về phương diện kỹ thuật vì sau khi đã thông xe, nhất định nó sẽ bị địch đánh phá ác liệt, lúc ấy ai có thì giờ đâu mà để ý phân tích chỗ nào hỏng là do thiết kế, chỗ nào hỏng là do bom đạn... Tóm lại theo ý kiến của số người này thì Kha đã đi một nước cờ khá cao tay: nhận công trình «27» Kha vừa tỏ ra có tinh thần chiến đấu cao, vừa thể hiện một năng lực vững vàng về kỹ thuật; lại vừa «ngon xơi». Kể ra người đời miệng thế, mấy ai ăn ở cho vừa ý được tất cả mọi người. Việc Kha tình nguyện vào công tác ở vùng tuyến lửa dù sao cũng đáng hoan nghênh (mặc dầu khu vực làm việc của Kha lúc ấy rất yên tĩnh vì chưa có đường giao thông hoạt động, lại nằm sâu trong rừng già, nên địch chưa đánh phá). Kha lên đường vào mùa xuân năm 1966. Cùng đi với Kha có một kỹ sư mới ra trường và một cán bộ trung cấp kỹ thuật lấy ở một đơn vị thanh niên xung phong do Bộ Tư lệnh Tiền phương giới thiệu (tiện đây cũng nói luôn, người đó chính là Đính mà chúng ta đã gặp ở phần trên). Bốn tháng sau, Kha thuyết trình đồ án thiết kế trước hội đồng xét duyệt có cả đại biểu của Bộ Tư lệnh Tiền phương tham dự. Trong khi Kha thuyết trình đồ án thì Ban chỉ huy công trình «27» được thành lập và sau khi bản đồ án chỉnh lý xong thì mấy nghìn thanh niên xung phong đã rải quân khắp tuyến chuẩn bị thi công. Có lẽ xưa nay chưa bao giờ có một bản thiết kế lại được thực hiện nhanh như vậy. Lẽ ra, theo chủ trương lúc đầu của lãnh đạo thì Kha sẽ quay vào tuyến chỉ đạo thi công luôn. Nhưng do sự đề xuất của Kha, Quang đã được gọi về để làm việc đó. Cũng chính do sự đề xuất rất kịp thời này mà các đồng chỉ lãnh đao có cảm giác là đã nhìn thấy thêm
https://thuviensach.vn
một số khía cạnh mới trong con người của Kha: Khả năng nhìn bao quát được lực lượng của mình và cách cư xử có tình có nghĩa với bạn bè. Do đó, đúng vào lúc Quang dùng phương pháp nổ mìn vi sai định hướng để hạ đèo Ta-kum thì Kha nhận được quyết định chính thức đề bạt làm phó phòng thiết kế các công trình mới.
Cho đến nay, khi con đường nổi tiếng ấy đang đứng trước hiểm họa, sự có mặt của Kha với tư cách là trưởng đoàn chuyên viên kỹ thuật của Bộ, càng làm uy tín của Kha tăng lên gấp bội. Cũng như lần đi thiết kế trước kia, lần này Kha cũng lại tình nguyện xin đi trước khi có sự phân công của lãnh đạo. Hành động đó, một lần nữa lại làm cho dư luận Học viện xôn xao. Một số khẳng định Kha có tinh thần trách nhiệm cao. Một số khác lại cho rằng chuyến đi này Kha còn khôn ngoan hơn lần trước, vì hiểm họa của con đường, theo họ, chính là do những thiếu sót trong công tác thiết kế gây ra. Cho nên Kha cần phải có mặt ở đấy để vừa chống đỡ với những thủ đoạn đánh phá của địch, vừa chống đỡ luôn với những sự chỉ trích về phương diện thiết kế có thể xảy ra. Nhưng tất cả những điều rắc rối đó chẳng qua chỉ là cách nhận xét và suy luận của mọi người, chứ đối với Kha thì thực ra Kha lại không nghĩ thế. Trong thâm tâm, Kha không hề lo lắng sẽ bị phê phán về phương diện thiết kế vì trong điều kiện chiến tranh, công tác khảo sát địa chất công trình chỉ có khả năng làm ở mức yêu cầu tối thiểu. Hơn nữa theo ý Kha, người duy nhất có khả năng phát hiện những thiếu sót của Kha lại là Quang, mà Quang thì, với kinh nghiệm từng trải của mình. Kha tin chắc không bao giờ Quang lại làm việc đó. Cho nên, điều đã khiến cho Kha quyết định tình nguyện xin vào tuyến lần này chính là do những báo cáo của Quang được Ban chỉ huy tuyến gửi về Bộ. Qua những tài liệu trong các bản báo cáo đó, Kha hiểu ngay đây là một vấn đề lớn, có tầm quan trọng chiến lược đối với cuộc kháng chiến hiện nay, một vấn đề mà, nếu ai đụng đến thì tên tuổi sẽ rất dễ đi vào sử sách. Tất nhiên đối phó với một vấn đề như vậy không phải dễ. Nhưng cũng không phải không làm được. Về mặt quan điểm tư tưởng. Kha có một cách lập luận khá độc đáo: Đảng lãnh đạo đánh thắng cả cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ còn được thì
https://thuviensach.vn
một quãng đường bị đánh phá, dù khó khăn thế nào thì so với toàn cục phỏng có nghĩa lý gì. Nghĩa là muốn ra sao thì ra, cuối cùng Đảng cũng sẽ lãnh đạo khắc phục được hết: Biết bao nhiêu con người sẽ lăn lộn đấy chứ có phải chỉ riêng mình anh kỹ thuật đâu mà sợ. Nói cho rõ hơn và nói cho gọn lại thì quan điểm đó có nghĩa là: thấy việc có lợi cho mình thì cứ làm, được thì được không được thì thôi, thắng bại đã có người lo. Vả lại còn có Quang. Tuy không nói ra nhưng trong thâm tâm, Kha nắm vững hơn ai hết về trình độ của Quang. Ngay từ khi cùng học ở trường, Kha đã ngầm thừa nhận Quang là một sinh viên có trình độ hiểu biết rất trội. Mấy năm ở Học viện, Kha cũng để ý theo dõi công việc của Quang. Tuy Quang có vấp một số vụ về vấn đề nước ngầm và trượt, nhưng Kha biết chắc rằng đối với những trường hợp hiểm hóc như vậy, ngay cả lớp đàn anh của Quang và Kha cũng khó tránh khỏi, và rất có thể còn bị nặng hơn Quang là đằng khác. Công bằng mà nói, hiện nay Học viện chưa ai đã ăn đứt được Quang về những hoạt động của nước ngầm và của trượt trong phạm vi địa chất công trình của ngành giao thông. Mà hiểm họa đang đe dọa tuyến đường «27» cũng không ngoài hai vấn đề đó. Như vậy, vào tuyến lần này, theo sự tính toán của Kha thì không có vấn đề gì lớn đáng lo cả: về mặt tổ chức, chỉ huy và sự thắng bại của cuộc chiến đấu chung thì đã có đảng ủy, có Ban chỉ huy tuyến; về mặt kỹ thuật thì đã có Quang. Hai điểm tựa đó cho phép Kha có thể hoàn thành nhiệm vụ một cách không khó khăn lắm với tư cách là trưởng đoàn chuyên viên kỹ thuật. Chính vì thế mà Kha đã đề nghị với lãnh đạo cho sử dụng phương tiện hiện đại nhất trong điều kiện hiện nay để vào tuyến thật nhanh. Trước khi đi, điều làm Kha bận tâm nhất không phải là những công việc chuẩn bị về khoa học kỹ thuật mà là nghĩ cách xử sự với Quang như thế nào cho ổn thỏa mà lại kín ý đẹp lời. Tất nhiên việc này cũng không phải là khó lắm, vì Kha biết Quang là người trung thực, không hay để ý đến những vấn đề lắt léo trong cuộc sống. Đến khi vào tuyến, tất cả mọi dự liệu của Kha đều diễn ra gần đúng với thực tế tình hình. Riêng Quang thì sau khi cung cấp cho Kha những số liệu cuối cùng, Quang đã bị thương nặng phải đi điều trị ở bệnh viện Trung ương. Điều đó cũng phần nào gây khó khăn cho Kha, nhưng theo sự tính toán của Kha thì những khó
https://thuviensach.vn
khăn đó cũng không có gì lớn lắm vì những yếu tố cơ bản để giải quyết vấn đề Quang đã làm xong cả rồi. Thành ra, nghiễm nhiên Kha trở thành linh hồn của tuyến một cách trọn vẹn, không có một va vấp nào cần phải giải quyết cả. Xưa nay, Kha vẫn sống với phong thái ung dung và luôn luôn tỏ ra là một người hào hoa phong nhã, thì giờ đây, ngồi trong căn nhà hầm ở hỏa tuyến, Kha cũng vẫn có đầy đủ điều kiện để vừa ung đung xỉa răng, vừa thong thả soát lại các phương án đối phó với những thủ đoạn đánh phá sắp tới của địch.
Căn cứ vào những tài liệu của Quang để lại và sau khi đi nghiên cứu qua tình hình thực địa về, Kha đã áp dụng kinh nghiệm ở một số nơi tương tự, lập ra hai phương án: xử lý trượt và xử lý nước ngầm. Bên cạnh mỗi phương án chính, Kha đều làm thêm một phương án dự phòng. Tất cả đều đã được chấp nhận. Và lúc này, có thể nói, Kha đã hoàn toàn sẵn sàng, chỉ còn chờ địch đến là đánh. Duy chỉ có một điều làm Kha vẫn băn khoăn là không hiểu tại sao trong khi đi khảo sát, Quang lại mò lên tận đỉnh núi Chân Linh làm gì? Đỉnh Chân Linh ở cốt 871, mà mặt đường trung bình chỉ ở cốt trên dưới 600. Tại sao Quang lại đi một tuyến điều tra quá rộng như vậy. Đành rằng, Quang đã phát hiện được một thềm trượt kiến tạo lớn và một số hiện tượng hoạt động khá phức tạp của nước ngầm ở vùng núi Chân Linh, nhưng trách nhiệm về địa chất công trình của người thiết kế tuyến đã được quy định bằng văn bản là không quá 50 mét mỗi bên đường, trừ trường hợp phức tạp lắm mới mở rộng ra đến 100 mét. Như vậy, về nguyên tắc, những phát hiện ở đỉnh Chân Linh của Quang có thể xem như không cần thiết. Hôm gặp Quang bệnh viện, Kha dự định hỏi, sau vì đông người và cũng vì một chút tự trọng riêng nên Kha lại thôi. Lẽ dĩ nhiên, đó chỉ là những điều băn khoăn có tính chất «khoa học» thuần túy chứ không hề gây xáo lộn gì đối với các bản phương án của Kha cả.
Ngồi đọc một lúc, Kha quẳng chiếc tăm đang xỉa, ngả người vào vách ghế, lim dim ngắm nghía tập hồ sơ màu xanh nhạt đặt ngay ngắn ở giữa bàn. Mái tóc đen, dày, có những nếp sóng quăn tự nhiên rất đẹp của Kha buông mấy sợi lòa xòa xuống trán càng làm tăng thêm vẻ thanh thản trên
https://thuviensach.vn
nét mặt của Kha. Có lẽ chưa bao giờ Kha thấy tự tin như lúc này. Chỉ trong vòng mười ngày, vừa nghiên cứu tài liệu, vừa quan sát hiện trường, thế mà Kha đã hoàn thành được bốn bản phương án một lúc. Tất nhiên không phải một mình Kha làm, nhưng dù sao Kha cũng là «linh hồn» của những phương án đó. Chưa nói đến chất lượng, mà chỉ riêng cái tốc độ làm việc như vậy cũng đủ khiến cho phòng kỹ thuật của tuyến phải lè lưỡi. Chuyến đi này, Kha dự định sẽ áp dụng khẩu hiệu «ba nhanh» để thực hiện ý đồ riêng của mình: vào nhanh, giải quyết nhanh, rút nhanh. Kha cho rằng, cách làm đó mới đúng là cách làm của những người cố vấn, tài năng hơn hẳn một đầu. Vào thật nhanh chứng tỏ vấn đề không có gì ghê gớm lắm, không cần chuẩn bị lâu. Giải quyết nhanh sẽ chứng minh điều đó bằng thực tế. Còn rút nhanh thì tuy có nhiều ẩn ý tế nhị, nhưng công khai mà nói, đó là cách làm việc của những người đang cần có mặt nhiều nơi quan trọng khác. Hình ảnh cuộc chiến đấu sắp tới hiện ra trong đầu Kha như một đoạn phim quay nhanh: những trận đánh ác liệt của hàng trăm máy bay địch với hàng vạn tấn bom đạn, đoạn đường chạy qua vùng Cô-Tan bị phá hủy nghiêm trọng, những hố bom sâu hoắm, những bãi lầy nhão nhoét, những mái trượt cục bộ đổ ập xuống mặt đường hàng nghìn khối đất đá đủ loại... Cuộc thử thách bắt đầu. Các phương án được mang ra ứng dụng và biến thành những mệnh lệnh chiến đấu sắc bén. Thế rồi... máy bay địch cứ tiếp tục điên cuồng lồng lộn, những lớp bùn sẽ nhanh chóng khô đi, từng đoàn máy gạt sẽ quét dọn mặt đường, lấp đầy đất đá vào những hố bom, hàng loạt phát mìn chính xác sẽ thay thế cho xe lu nén chặt mặt đường đủ sức cho xe chạy. Từ đây, trọng điểm Cô-Tan bắt đầu nổi tiếng, và cũng từ đấy, cuộc chiến đấu trên trọng điểm Cô-Tan sẽ tiếp diễn ngày đêm theo cái công thức đó như đã diễn ra trên nhiều trọng điểm tương tự mà thằng Mỹ đã phải công khai thừa nhận là với cách đánh như vậy, không thể nào chặn được đường vận chuyển của ta. Đến đây, sứ mạng lịch sử của đoàn chuyên viên kỹ thuật đã hoàn thành. Rồi một đêm nào đó, Kha và những người cùng đi, lại trở về Hà Nội bằng một phương tiện thật nhanh. Ít ngày sau, giữa lòng thủ đô vào một buổi tối có gió heo may xào xạc trên cành sấu ngoài cửa sổ, Kha và Quế im lặng ngồi bên chiếc máy thu thanh nghe một hãng thông tấn nước
https://thuviensach.vn
ngoài nào đó bình luận về sự thất bại của không quân Mỹ ở vùng Cô Tan. Lúc ấy, đôi mắt bồ câu của Quế vụt sáng tên, long lanh nhìn Kha, rồi Quế khẽ thầm thì bên tai Kha như nghẹn thở: anh, thế giới đang nói về anh đấy!...
Tập hồ sơ màu xanh nhạt đặt trên bàn hình như biến đi từ lúc nào; trước đôi mắt nhắm nghiền của Kha chỉ còn lởn vởn những hình ảnh đẹp đẽ của ngày thắng lợi trở về. Kha và Quế sẽ được Học viện cho đi nghiên cứu ở nước ngoài. Hai đứa sẽ làm lễ cưới trước khi lên đường. Và, cuộc hành trình vạn dặm ở trên tàu sẽ là tuần trăng mật của những nhà khoa học giao thông! Quế sẽ nghiên cứu về bùn, còn Kha sẽ nghiên cứu về các hoạt động của nước ngầm và của trượt, cái đề tài mà Quang vẫn theo đuổi bấy lâu nay nhưng bây giờ thì Quang không còn là thống soái về vấn đề đó nữa rồi. Sau khi đã nắm trong tay những học vị cao, Kha và Quế sẽ đề nghị với Học viện cho phép thay mặt ngành giao thông Việt Nam chính thức tham gia vào công trình thiết kế xây dựng con đường xuyên đại lục và sẽ đặc trách phần đi qua bán đảo Đông Dương. Lúc ấy, chắc chắn cái công thức tiêu diệt bùn lầy mà hiện nay Quế đang có những thành công bước đầu, sẽ hoàn thành và được mang ứng dụng. Còn Kha, lúc ấy Kha cũng sẽ đủ sức thanh toán tất cả những mái trượt lớn nhỏ xuất hiện trên tuyến đường một cách dễ dàng như dùng xẻng hót đất. Bấy giờ, tất cả những hiểm trở của dải Trường Sơn sẽ chỉ còn là những khung cảnh hùng vĩ tô điểm cho con đường kỳ diệu đó. Và, trong viện bảo tàng của ngành giao thông thế giới sẽ xuất hiện thêm một tập hồ sơ mà Trần Kha và Mai Quế sẽ có tên trong số những tác giả nổi tiếng của nó...
Rồi sau đó sẽ ra sao?
Vốn là người ưa suy tính những điều thiết thực, Kha tạm dừng ở đấy và anh bắt đầu duyệt lại từng bước những dự định của mình. Anh bắt đầu từ vấn đề tình yêu đối với Quế. Đó là một mối tình cân đối cả về phương diện cá nhân, gia đình và xã hội. Quế là kỹ sư thì Kha cũng là kỹ sư phó phòng. Bố Quế là viện phó thì bố Kha cũng là một cán bộ tương đương. Họ hàng nhà Quế có nhiều người là bác sĩ, kỹ sư, thì anh em chú bác nhà Kha cũng
https://thuviensach.vn
có nhiều người tham gia công tác hiện đang giữ những trọng trách ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Thật khó có thể tìm được một mối quan hệ cân đối hơn. Còn việc đi nghiên cứu ở nước ngoài thực ra không phải là một vấn đề «mơ ước» nữa, mà trước khi vào đây, Kha đã biết chắc chắn anh và Quế đều đã có tên trong danh sách những nghiên cứu sinh của Học viện. Cả hai đứa đã nộp bản đăng ký đề tài nghiên cứu của mình lên lãnh đạo, và những bản đăng ký đó đều được xếp vào loại những đề tài nghiên cứu xuất sắc. Đề tài nghiên cứu của Quế xuất sắc thì đã đành vì Quế đã bỏ khá nhiều công phu tìm tòi theo một phương hướng độc đáo. Riêng bản đăng ký của Kha thì Kha cũng không ngờ nó lại được biểu dương như vậy vì thực ra Kha chưa hề đi sâu nghiên cứu về những hoạt động của nước ngầm và của trượt. Sở dĩ làm được bản đăng ký đó là vì Kha may mắn được Quang giao lại cho tập ghi chép về chuyên đề này của Quang trước khi Quang vào hỏa tuyến thi công con đường 27. Trong khi sử dụng tài liệu của Quang, Kha vẫn tự nhớ rằng không phải mình có ý định chiếm đoạt công lao của Quang mà anh chỉ mượn tạm Quang một ít để làm bản đăng ký cho kịp đi đợt này với Quế thôi. Còn nội dung nghiên cứu về sau Kha sẽ làm theo cách khác. Cái cách khác ấy như thế nào, giờ đây Kha chưa thể hình dung được, nhưng Kha tin rằng nhất định Kha sẽ làm được vì từ lâu, Kha đã có ý thức trong việc sưu tầm nhặt nhạnh những «của lạ» trong các đồ án, các báo cáo nghiệp vụ của anh em trong Học viện và cả trong ngành. Cái khối tài liệu đồ sộ đó không phải ai cũng có thể có được, nếu không ở một cương vị thuận lợi như Kha. Trong thâm tâm, Kha cho rằng đó chính là sự thông minh riêng của mình, một sự thông minh có tính chất «tổng hợp». Như vậy chặng đường tuyệt đẹp mà Kha tự vạch cho mình chứa đầy những khả năng gần gũi chứ không có gì đáng gọi là ảo tưởng. Và lúc này, cũng là lúc lòng tin đó mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Mà đã có lòng tin ổn định thì sẽ có niềm vui và sự thanh thản trong tâm hồn. Đôi mắt Kha từ từ hé mở. Tập hồ sơ đặt trên bàn lại hiện ra, như một đôi cánh màu xanh nhạt. Kha rút thuốc châm lửa hút. Theo thói quen, Kha chúm môi đùn ra những cụm khói tròn xoe hình số không. Kha đang thú vị nhìn theo những con số không hối hả đuổi nhau xếp thành một chuỗi thì có tiếng đồng ca vang lên ở bên hầm câu
https://thuviensach.vn
lạc bộ. Kha hơi cau mày có vẻ khó chịu vì sự ồn ào không đúng lúc đó. Tuy vậy, Kha vẫn lắng nghe. Trong hầm kín, tiếng hát bị nén lại thành một chuỗi âm thanh méo mó, lộn xộn, đầy hang hốc, nghe rất lạ và làm Kha buồn cười. Đến khi bản đồng ca được hát lại lần thứ hai kèm theo những tiếng vỗ tay roàn roạt thì Kha đứng dậy đi ra cửa hầm. Đêm mùa thu, trời đầy sao. Những ngôi sau như những hạt băng tinh lấp lánh một cách yên tĩnh lạ lùng. Ánh sáng xanh lạnh của nó hoàn toàn tương phản với những ngọn lửa pháo sáng trông như những con xoắn trùng đỏ đọc đang cựa quậy trên vùng trời dọc tuyến. Bao giờ chả thế - Kha thầm nghĩ - cái yên tĩnh và cái ồn ào, cái thanh thản và cái giày vò chẳng ở cạnh nhau như hai bờ của dòng sông tâm tưởng. Và cuộc đời, tránh sao bên lở, bên bồi. Sự đúng sai là ở hướng đi, điều đó cách mạng đã chỉ rõ. Nhưng sự khôn dại lại ở cách đi, mà cách đi thì thường tùy thuộc mỗi người. Phải chăng bản lĩnh của một người là ở chỗ luôn luôn biết lái số phận của mình đi trên mảnh đất phù sa màu mỡ của những vùng bồi tích, đưa cuộc đời nhẹ nhõm vươn lên! Phải chăng đó mới là khôn ngoan, từng trải, lịch lãm! Phải chăng đó mới chính là sự thông minh của những thông minh!...
Tiếng hát ở bên hầm câu lạc bộ tắt từ lúc nào không biết. Và Kha cũng không hiểu tối nay họ họp hành gì, Anh chỉ bắt đầu chú ý khi thấy tiếng Phương Thảo vang lên với giọng điệu của một người điều khiển buổi sinh hoạt. Kha quay vào trong hầm lẳng lặng ngả người trên tấm võng bạt. Qua lời Phương Thảo, Kha biết, đêm nay chi đoàn xung kích kỹ thuật tổ chức diễn đàn thanh niên để kỷ niệm hai năm ngày thành lập Đội thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước. Trên diễn đàn đêm nay, họ sẽ phát biểu về sự trưởng thành của đơn vị, về sự trưởng thành của mỗi người và nêu ra những ý kiến đề nghị nhằm xây dựng tổ chức vững mạnh hơn. Chà! Có lẽ cũng có nhiều chuyện lý thú đây! Kha mỉm cười, thầm nghĩ và chăm chú lắng nghe.
Hầm cậu lạc hộ im phăng phắc. Phương Thảo nhắc đi nhắc lại mấy lần: - Ai đăng ký nào?
https://thuviensach.vn
Bắt đầu có những tiếng bàn tán rì rầm, xen vào đó thỉnh thoảng lại có một tiếng «em» se sẽ ngượng ngùng như những cánh chim mới ra ràng chưa đủ sức cất lên khỏi dám bầu bạn chung quanh. Lát sau, có tiếng một cô gái rắn rỏi nổi lên:
- Em xin phát biểu ý kiến ạ!
- Bạn nào đấy! Đứng hẳn lên cái nào? - Tiếng Phương Thảo hỏi lại. - Em, Hiền «A năm», xóm ngoại ô «Cầu tõm» đây.
Tiếng cười ồn ào xen lẫn những tiếng khen khích lệ: «Khá lắm, khá lắm! Nghe giọng nói của Hiền, Kha nhận ra ngay; chính cái cô «Kìa, con ếch xanh» trêu chọc mình lúc nãy. Tuy không trông thấy Hiền, nhưng Kha hình dung đó là một cô gái ngoại ô Hà Nội có nước da ngăm ngăm với dáng người thon lẳn. Mái tóc cô chắc là phải đen và dày, trước kia có lẽ cũng uốn một chút làm duyên ở hai bên mái và đằng sau duỗi cặp, nhưng nay chỉ còn thấp thoáng dấu vết của một vài nếp sóng chưa mờ hẳn. Tiếng cô nghe rất tròn, hẳn môi cô phải mỏng và lúc nào cũng hơi mím lại. Nếu cô có thêm hai chiếc răng nanh mọc hơi kênh ra một chút và đôi má lúm đồng tiền thì chắc chắn sẽ là một đối thủ đáng gờm trong những cuộc đấu khẩu tay đôi. Nghĩ vậy, Kha thú vị mỉm cười và chú ý theo dõi ý kiến của Hiền, thử xem sự phỏng đoán của mình đúng đến mức nào.
Sau một chập ồn ào, tiếng Hiền lại lanh lảnh vang lên:
- Các đồng chí trật tự nào! - Giọng nói của Hiền len lách giữa đám đông và hình như đang chuyển dịch dần về phía Phương Thảo - Tôi sung sướng quá! Lần đầu tiên được xưng hô với mọi người bằng đồng chí. - Mọi người lại cười ồ. - Các đồng chí trật tự nào! Tôi chưa phát biểu trước đông người hội nghị bao giờ cả. Tôi cũng chả biết diễn đàn nghĩa là thế nào. Thôi, chị Thảo ạ! Để cho em đứng tại chỗ nói vậy.
Hầm câu lạc bộ lại mất mấy phút ồn ào. Kha đoán là Hiền lại đang quay về chỗ của mình. Quả nhiên, tiếng nói của Hiền lại vang lên ở vị trí ban đầu:
https://thuviensach.vn
- Ngày ở nhà, tôi còn rất trẻ con, chỉ đi học và lấy dựa mít đi dính ve sầu (tiếng cười lại rộn lên). Các đồng chí trật tự nào! Thật đấy! Tôi chẳng biết đi thanh niên xung phong là thế nào cả. Tôi thấy các anh chị thanh niên lớn hơn viết đơn tình nguyện xin đi thì tôi cũng bắt chước. Lúc ấy tôi chỉ nghĩ, Mỹ nó ném bom, đi với các anh các chị dù sao cũng vẫn thích hơn là đi sơ tán với lũ em ở nhà. Thế là tôi nói dối tuổi rồi làm đơn mang nộp. Eo ôi! Hôm đi ra đồn công an xin chứng nhận mới sợ chứ! Tôi xếp sổ sau bạn Khương. Khương «ra-đa» ấy mà! Bạn Khương thiếu hẳn một tuổi nhưng bạn ấy chữa luôn vào sổ hộ tịch cho đủ. Còn tôi, thiếu ba tháng, nhưng tôi chỉ dám trí trá trong bản khai là đủ tuổi chứ không dám chữa hộ tịch như bạn Khương. Lúc đồng chí công an giở sổ hộ tịch của bạn Khương ra xem, tôi thấy mặt bạn ấy tái lại. Đến lúc đồng chí công an nhìn vào mặt bạn ấy thì bạn ấy run lên đầu gối cứ lục cục thúc vào chân tôi ở gầm bàn. Tôi biết là nguy rồi, và tôi cũng đâm run. Cuối cùng, bạn Khương đành thú nhận là đã chữa sổ. Đồng chí công an quay dây nói gọi ông cụ bạn Khương ở cơ quan đến. Trong lúc chờ đợi, đồng chí ấy giải thích cho bạn Khương một hồi. Đồng chí ấy nói nhiều nhưng tôi chỉ thuộc mỗi câu đầu. Đồng chí ấy bảo thế này: «Nào, anh bạn trẻ trả lời đi: có một sự dối trá nào mà cách mạng cần đến không? Anh bạn thấy thế nào? Bây giờ đến với đội ngũ cách mạng bằng sự dối trá, thì khi cách mạng gặp khó khăn liệu có lại dối trá mà lìa bỏ cách mạng không?». Tôi nghe rõ hai hàm răng bạn Khương va vào nhau lập cập chứ không nghe thấy bạn ấy trả lời. Lát sau ông cụ đến. Đối với tôi, việc cụ đến hoàn toàn không có liên quan gì, nhưng tôi cũng nhìn cụ như muốn cầu cứu: cụ giúp chúng con đi, cụ xin đồng chí ấy chứng nhận cho chúng con đi! Ông cụ đứng lặng nhìn bạn Khương một lúc rồi ngồi xuống viết một bản cam đoan cho phép đứa con chưa đủ tuổi của mình được theo đoàn thể. Tôi liếc trộm thấy đồng chí công an rút khăn tay quay mặt đi, giả vờ xì mũi, Lúc quay lại, hai mắt đồng chí đỏ hoe. Biết là đồng chí ấy đang tình cảm, tôi tấn công liền. Tôi chìa đơn và chìa sổ ra trước mặt đồng chí nói liến thoắng: anh chứng nhận cho em đi! Đồng chí công an lật quyển hộ tịch của tôi ra xem một tý rồi nhăn mặt: «Sao cũng lại chưa đủ tuổi thế này?». Tôi vờ lấp liếm: «Em đẻ năm bốn tám, năm nay năm sáu
https://thuviensach.vn
nhăm, đủ mười bảy tuổi đấy chú ạ!» Đồng chí công an tủm tỉm nhìn tôi, hỏi: «Cô học lớp mấy rồi?». Không do dự tôi trả lời, đồng chí ấy nói luôn: «Cô thử tính hộ tôi, xem, cô sinh ngày mồng bảy tháng mười năm bốn tám bây giờ là mồng năm tháng bảy năm sáu nhăm, cô đã đủ mười bảy tuổi chưa? Hết lớp chín rồi mà chưa học tính trừ à?». Nhưng sau được ông cụ bạn Khương nói giúp mấy câu, việc của tôi cũng xong. Đến khi được gọi đi là tôi đi. Gia đình định giữ tôi ở nhà học nốt cấp ba, nhưng tôi cứ đi. Tôi cũng chả biết là đi đâu nhưng tôi nghĩ: muốn đưa tôi đi đâu cũng được (mọi người lại cười ồ, nhưng giọng Hiền vẫn lanh lảnh). Các đồng chí trật tự nào! Cứ cười! Hôm tập trung ở đình Tây Giai, tôi thích quá vì cũng được phát ba lô, quần áo như người lớn. Đến hôm lên đường, mỗi người phải đeo một bao gạo thì tôi thấy vất vả quá. Hôm làm lễ xuất quân ở Nhà hát Nhân dân, cha mẹ anh chị tôi ra tiễn, tôi nhớ nhà quá khóc um lên. Thật đấy! Các đồng chí trật tự nào! Sau hôm hành quân thứ nhất tôi lại khóc, khóc vì nhớ nhà cũng có và vì vất vả cũng có. Tôi nói thực là trên đường hành quân đã có lúc tôi định trốn về.
Căn hầm câu lạc bộ ắng hẳn lại. Kha hơi nghển đầu lên nghe. Hiền chỉ dừng lại một chút rồi lại nói ngay:
- Thế nhưng tôi vẫn đi. Tôi chỉ bấm bụng vậy thôi chứ chưa tỏ ra hành động gì. Tiện đây tôi cũng nói luôn là người đã khuyên tôi đừng trốn về là một bức ảnh và bà mẹ của bức ảnh đó...
Tối hôm ấy đơn vị hành quân qua phà Ghép. Nghe nói chúng nó đánh ở đây ác liệt lắm nên từ chiều tôi và bạn Khương đã bàn nhau xẻo bớt đi một nửa chiếc chiếu và vứt tất cả sổ sách linh tinh cho nhẹ. Quả thực qua phà Ghép cũng căng thẳng thật. Vừa mệt, vừa sợ, thế là tôi nảy ra ý định trốn. Gần sáng đơn vị trú quân ở một làng ven đường thuộc huyện Tĩnh Gia. Hôm sau, ngủ dậy, trong lúc mọi người chuẩn bị nấu cơm thì tôi nằm ỳ. Ý nghĩ trốn vẫn lởn vởn trong đầu. Tình cờ tôi nhìn thấy trên vách treo một bức ảnh tô màu to bằng bàn tay. Đó là ảnh một cô gái cùng trạc tuổi tôi, đang cười. Cô ta khá xinh. Tôi nhỏm dậy tháo bức ảnh xuống xem. Đang ngắm nghía thì bà cụ chủ nhà về. Thấy tôi cầm bức ảnh, bà cụ sững sờ
https://thuviensach.vn
dừng lại một chút rồi bước lại, ngồi xuống bên cạnh tôi. Bà cụ bắt đầu kể, vừa kể vừa lau nước mắt. Thì ra đó là con gái cụ. Chị Tình. Chị cũng đi Thanh niên xung phong và đã hy sinh ở đèo Pha Đin trong chiến dịch Điện Biên Phủ hồi kháng chiến chống Pháp. Nghe cụ kể, tôi giật thót người, mặt nóng bừng như kẻ phạm tội bị bắt quả tang. Rồi không hiểu sao tự nhiên tôi gục vào lòng mẹ chị Tình khóc nức nở. Bà mẹ thấy tôi khóc liền vuốt ve an ủi và gọi tôi là con. Cả ngày hôm ấy, mẹ chăm chút tôi ghê lắm. Chiều tối, lúc đơn vị lên đường, mẹ còn đưa tôi đến tận cầu Hang và lồng vào tay tôi chiếc vòng bạc cũ của chị Tình đã nhờ đơn vị gửi về tặng mẹ trước khi nhắm mắt. Từ khi đeo chiếc vòng ấy vào tay, ý nghĩ trốn của tôi cũng chấm dứt. Nhưng tôi cũng chưa tiến bộ đâu. Còn ối chuyện. Giờ nghĩ lại mới thấy lúc ấy mình trẻ con thật. Tôi nghĩ sao làm vậy, chẳng nghe ai. Cứ mệt là nghỉ, cực thân là khóc, đói thì kêu vung lên, mà thích thì một mình cũng cứ hát. Mặc ai thế nào thì thế, lơ mơ cãi nhau liền. (Tiếng cười lại nổi lên)... Tôi còn... còn trẻ con..! Các đồng chí trật tự nào! Bắt đầu lao động tôi chẳng biết gì cả, chả biết gánh gồng thế nào, chả biết xà beng cuốc xẻng, cấp phối cấp phủng thế nào; rồi lại còn «đào thành mui luyện», xẻ «rãnh xương cá», «bạt lề», bạt «ta luy»... tuốt tuột là tôi chẳng biết cái gì sất. Nhưng bây giờ thì tôi biết rồi. Tôi đã biết gánh, tôi gánh cũng khỏe, các đồng chí cũng thấy đấy, giờ tôi có thể gánh năm mươi cân là thường. Tôi cũng đã biết đẩy xe cút kít. Đánh mìn cũng khá. Hồi còn ở nhà đốt cái pháo còn phải nhắm mắt, bịt tai, nhưng bây giờ đã có thể dùng chất nổ lấp hố bom, phá từ trường, chặt cây, tát cá. Từ ngày được tham gia đội xung kích kỹ thuật với chị Thảo thì lại còn biết thêm khối thứ nữa: nào là đá phún xuất, đá sa nham, đá trầm tích, đá phong hóa; nào là đường đồng mức, mặt bình đồ, trắc đạc, trắc ngang; rồi độ siêu cao, chiều dài tâm lý; lại cả những nguyên tắc Macadam, với chỉ số dẻo, giới hạn nhão, tạo độ bùn lầy nữa...
Hàng loạt tiếng cười cùng phá lên một lúc kéo theo sự ồn ào sôi nổi trong căn hầm câu lạc bộ, Kha thầm nghĩ: cái cô «ếch xanh» này lém thật. Nói giữa hội trường mà cứ như nói chuyện ở ngoài phố với hạn bè, chẳng
https://thuviensach.vn
kỷ cương nghi thức gì cả. Và Kha mẩm bụng: ngày mai thế nào cũng phải tìm gặp cô ta một chút xem sao.
Hiền nói xong thì một cậu thanh niên tên là Quyền được mời lên diễn đàn. Cậu này bắt đầu bằng mấy câu rất nhanh nhảu như đọc ở trong giấy:
- Tôi vinh dự được đứng trước các đồng chí nói lên sự trưởng thành qua hai năm Thanh niên xung phong!... tôi chưa nói trước đông người bao giờ... các đồng chí thông cảm... hai năm trưởng thành... từ ngày thành lập thanh niên xung phong...
Đến đây, tự nhiên thấy giọng Quyền líu lại rồi anh chàng gọi ầm lên: Chị Thảo ơi! Chị Thảo! Thôi để mai em nói vậy!
Kha hình dung anh chàng mặt đỏ lừ, đang ngồi thụp xuống thật nhanh giữa những lời trêu chọc của bạn bè. Tuy vậy, diễn đàn lúc này đã trở nên sôi nổi thật sự. Những tiếng «em» thi nhau vang lên, không còn ngập ngừng như trước nữa. Càng nói, càng say sưa. Suốt hai tiếng đồng hồ liền, Kha đã được nghe hàng chục ý kiến phát biểu. Kha cũng không ngờ cái «xã hội» thanh niên xung phong ở đây lại có một cuộc sống phong phú đến thế. Hầu hết các tỉnh miền Bắc đều gửi con em vào đây tham gia chiến đấu. Nông thôn có, thành thị có. Có cả cô sư ở chùa Tam Nhị cũng gia nhập đội, đến nay mái tóc mới ngang vai. Lại có cả một cô «sơ» cũng rời khỏi nhà tu kín ra đi, sáng dậy nghe tiếng kẻng còn giật mình làm dấu ba ngôi cầu nguyện. Tuy vậy, Kha cũng vẫn chưa thỏa mãn vì chưa được nghe chính Phương Thảo phát biểu về mình. Kể ra Thảo cũng khôn đấy, làm lãnh đạo ai lại dại gì mà kể ra những cái ấu trĩ của mình, Kha thầm nghĩ như vậy. Nhưng ngay lúc đó, tiếng Phương Thảo lại vang lên:
- Trước khi kết thúc buổi sinh hoạt diễn đàn đêm nay, tôi xin phép phát biểu vài ý kiến riêng về tôi.
Hầm câu lạc bộ lại ồn ào. Kha ngồi hẳn dậy. Giọng Phương Thảo hơi nhỏ và êm hơn một chút:
- Thưa các đồng chí, theo tiếng gọi của Đảng, của Đoàn, tôi gia nhập Đội vào lúc tôi mười chín tuổi. Thành ra không gặp khó khăn về giấy tờ như
https://thuviensach.vn
đồng chí Hiền và đồng chí Khương. Cuộc đời của tôi trước lúc ra đi cũng không có nhiều uẩn khúc éo le như đồng chí «tiểu» Côi và đồng chí «sơ» Lan, hay ly kỳ rắc rối như đồng chí «hàn» Trọng và đồng chí Vỹ «răng đồng». Tôi và đồng chí Lý «chim chích» đây... (nhiều tiếng nhao nhao lên phản đối không phải: Lý «hàng không mẫu hạm» chứ!).
Phương Thảo ngừng lại một chút, chờ cho mọi người trật tự trở lại, mới nói tiếp:
- Vâng, đúng là Lý «hàng không mẫu hạm» nhưng bây giờ Lý Thanh Tuyền mới to ra như vậy chứ khi đi Lý bé nhất đội, ai cũng gọi là Lý «chim chích». Lý với tôi là hai chị em cùng làng, cùng ra đi một ngày và ở chung đơn vị với nhau suốt mấy năm nay. Ngày ra đi, tôi cũng gặp một khó khăn phải vượt qua, nhưng mang kể ra đây thì ngượng lắm, chuyện ấy Lý biết cả. Tôi đề nghị để Lý nói hộ tôi, các đồng chí đồng ý không ạ?
Được tập thể tán thành, Lý bắt đầu nói. Ở căn hầm bên này, Kha nóng mặt lên vì không ngờ Thảo lại táo bạo đến thế. Tất cả câu chuyện giữa Kha và Thảo đã bị cái cô Lý nào đó mang phanh phui ra hầu như không giấu giếm điều gì. Vừa rồi, Kha mong được nghe Thảo kể về mình bao nhiêu thì bây giờ Kha lại mong cho câu chuyện đó chóng kết thúc bấy nhiêu. Trong khi kể, Lý vẫn cố ý giấu tên Kha mà chỉ gọi là «cái anh kỹ sư» chung chung thôi. Nhưng Kha vẫn lo. Kha đoán rằng đến khi kết thúc câu chuyện, Lý mới công bố tên Kha cho mọi người biết, và như vậy, thì thật là nguy hiểm vì sự «hiểu lầm» của mọi người tích tụ lại sẽ cùng một lúc trút cả phẫn nộ vào anh như lũ rừng đổ xô vào lòng chảo. Lý kể rất tỉ mỉ, không bỏ sót một chi tiết quan trọng nào. Kha ngồi nghe, lòng hồi hộp như một bị cáo đang nghe phiên tòa luận tội. Có thể làm gì để cứu vãn tình thế trong lúc này? Kha suy tính cân nhắc, cố tìm ra một mưu kế gì đó để nếu tên anh bị công bố thì lập tức «trả đũa» lại. Không có cách gì khác hơn là Kha phải đích thân xuất hiện trên diễn đàn đêm nay. Kha phải chiếm lấy diễn đàn mà áp đảo đối phương. Nhưng Kha sẽ nói gì với họ? Về chuyện yêu đương, trong giai đoạn tìm hiểu thì hợp tan là sự thường và cũng là quyền tự do lựa chọn của mỗi người. Điều ấy thanh minh không khó lắm. Nhưng rắc rối
https://thuviensach.vn
nhất là cái chỗ nó đụng đến việc gia nhập đội của Thảo. Theo sự trình bày của Lý thì Kha là người có quan điểm miệt thị thanh niên xung phong. Chắc chắn rằng cái hình ảnh «một giọt nước chia đôi» sẽ gây cho người nghe, ấn tượng hết sức bất lợi đối với Kha. Sẽ phải thanh minh điều đó như thế nào? Chối phắt đi thì không thể được. Mà nói thì đuối lý quá. Bí thật. Một chuyện nhỏ nhoi không đâu như vậy lại đâm khó xử. Thế nào là khôn ngoan trong trường hợp này đây? Kha châm điếu thuốc, rồi vừa trầm ngâm nghĩ ngợi, vừa lắng nghe những lời buộc tội về mình. Lát sau, chừng như đã tìm ra cách giải quyết, Kha tủm tỉm cười và lại đùn ra một loạt khói hình số không. Đúng là không có cách gì hơn được. Không thể để lộ ra một chút nóng nảy nào trong trường hợp này. Phải đóng vai một tâm hồn đau khổ, một trái tim bị vò xé. Phải tung ra một đám sương mù về sự hiểu lầm. Phải hé mở một khả năng tái hợp, bởi vì, ở đây chưa ai biết về mối quan hệ của Quế và Kha. Đó là cách tốt nhất, êm thấm nhất, không những cần cho việc thanh minh đêm nay mà còn cần cho cả đợt công tác này vì dù sao nay mai Kha cũng phải làm việc với Thảo và các đồng đội của cô ta. Kha vùng dậy, bước lại bàn làm việc. Anh gấp tập hồ sơ cất vào ngăn kéo, rồi vuốt lại mái tóc, chuẩn bị bước vào cuộc «chiến đấu».
Ở bên hầm câu lạc bộ, Lý đang kể những diễn biến cuối cùng của câu chuyện, kèm theo những lời phê phán mỗi lúc một gay gắt. Mặc dầu đã có biện pháp đối phó, nhưng Kha vẫn thấy hồi hộp. Hai bàn tay anh đút trong túi quần, mồ hôi ra nhơm nhớp. Điệu này là có nhiều khó khăn đây! Kha tự nhủ. Phải làm thế nào để ngay từ phút đầu khi mới xuất hiện, đã gây được xúc động đối với mọi người. Phải làm thế nào, trong nháy mắt, từ một kẻ bị cáo biến thành người tuyên cáo. Một ý nghĩ vụt lóe lên trong đầu Kha: Quang, phải rồi, lại phải nhờ đến Quang một lần nữa mới xong. Mong Quang hiểu cho, Kha không hề có ý gì xấu đối với Quang đâu, nhưng tình thế lúc này nếu không đưa Quang vào trong câu chuyện thì không sao cứu vãn được danh dự của Kha. Đúng là như thế. Phải đưa Quang ra ngay từ màn đầu tấn kịch. Không có cách nào khác. Mà, tốt nhất là nên có một chút bút tích của Quang. Hay lắm! Kha vùng chạy lại cởi tung chiếc ba lô con
https://thuviensach.vn
cóc lục tìm thư Quang. Hay lắm, đây rồi! Trong thời gian qua, Quang gửi cho Kha chừng năm sáu lá thư; Kha vẫn giữ và mang theo vào đây vì thư nào cũng có nói đến một số tình hình của tuyến đường. Kha sẽ cầm theo cả tập thư này, và khi đứng trước mọi người, Kha sẽ giả vờ rút ra một lá bất kỳ nào đó rồi trích đọc. Kha còn nhớ, trong thư gửi cho Kha vào khoảng thời gian sau khi Quang dùng phương pháp nổ vi sai định hướng hạ đèo Ta-kum có một đoạn Quang kể về cô gái được Quang giao cho điểm hỏa vụ nổ này. Trong thư, Quang không nói tên cô gái nhưng gần đây Kha đã biết người điểm hỏa đó là Phương Thảo. Tất nhiên Kha cũng hiểu những lời lẽ trong thư của Quang nói về Thảo hồi ấy chẳng qua chỉ là cái lối chuyện trò thân mật bằng thư giữa hai người bạn trai tâm đắc với nhau nói về một cô gái thôi chứ không có ý gì khác nhưng bây giờ mang cái đoạn ấy ra trích đọc trước mọi người với cách diễn tả có dụng ý thì không khó khăn gì mà không làm cho người ta hiểu được đó là dấu hiệu của một mối tình đang chớm nở. Chỉ một đòn phản kích như vậy đủ làm cho đối phương hết đường chống đỡ. Sau đó mới tiếp đến cái màn «đau khổ» như đã dự định vừa rồi.
Cầm tập thư trong tay, Kha cảm thấy ngứa ngáy muốn sang ngay hầm câu lạc bộ, nhảy lên bục diễn đàn. Nhưng anh bỗng sửng sốt khi thấy Lý dõng dạc tuyên bố:
- Các bạn ạ! Câu chuyện của chị Thảo đầu đuôi là thế. Chắc các bạn đều muốn biết cái anh kỹ sư đó là ai, hiện nay ở đâu và đang làm gì? Nhưng theo ý chị Thảo, mà tôi cũng tán thành, thì điều đó không cần thiết đối với buổi sinh hoạt diễn đàn thanh niên của chúng ta hôm nay. Chúng ta không có ý định xử án ai ở đây, mà chúng ta chỉ muốn rút ra những bài học. Thưa các bạn, để tiến hành một cuộc chiến đấu cao cả, không cho phép trong đội ngũ chúng ta có những kẻ thấp hèn...
Trong tiếng vỗ tay ran lên ở bên hầm câu lạc bộ thì Kha lẳng lặng rút khăn lay lau mồ hôi và lầm lũi lên giường nằm. Mọi dự định thế là hỏng. Thì ra ở đây họ không đấu lý mà lại đi nói chuyện lương tâm. Mà đã là
https://thuviensach.vn
chuyện lương tâm thì... mọi sự khôn ngoan đều trở thành vô dụng. Trong tiềm thức sâu xa, Kha cũng cảm thấy quả là mình có yếu về chỗ đó...
Nhưng cuộc đời tránh sao bên lở, bên bồi...
Đã thế, ta sẽ có cách, Kha tự nhủ như vậy và gượng nhẹ kéo tấm chăn chiên phủ lên bụng.
https://thuviensach.vn
CHƯƠNG IV
Suốt buổi trưa nằm nhắm mắt nhưng Thảo không sao ngủ được. Thế là địch đã chính thức đánh vào vùng Cô-Tan. Trong cuộc họp cán bộ sáng nay, thủ trưởng Đức đã vạch ra rõ âm mưu của địch ở trong đó. Tập trung lực lượng đánh những đòn quyết liệt vào đây, chúng hy vọng có thể chặt đứt động mạch chính nối liền hậu phương với các chiến trường của ta, làm đảo lộn mọi hoạt động quân sự trong mùa khô của ta, và tạo nên một con chủ bài mới về chính trị có lợi cho cuộc tranh cử tổng thống sắp tới ở Mỹ của Giôn-xơn. Chúng đặt rất nhiều hy vọng vào kế hoạch đó. Và cũng vì vậy, âm mưu đánh phá của chúng rất hiểm độc. Về phía ta, Bộ tư lệnh và Ban chỉ huy tuyến cũng đã có kế hoạch đối phó, trong đó các phương án của Kha được xem như có tầm quan trọng hàng đầu.
Sáng nay, Kha cũng đã trình bày trước hội nghị một số nét chính về các phương án của mình. Kha nói rõ ràng mạch lạc, luôn luôn tỏ ra nắm rất chắc các vấn đề, và không hiểu vô tình hay hữu ý, Kha đã làm cho người nghe có cảm giác là Kha có thừa sức đánh bại mọi mưu mô quỷ quyệt mà thằng địch sắp mang ra sử dụng: Đa số cán bộ dự họp sáng nay đều là những người trưởng thành lên từ thực tế chiến đấu, ít tiếp xúc với các vấn đề khoa học kỹ thuật phức tạp, nên khi nghe Kha nói đều tỏ khâm phục những hiểu biết sâu rộng của Kha. Đối với Thảo cũng vậy. Tuy cô va vấp với Kha về chuyện riêng tư, nhưng qua buổi trình bày sáng nay của Kha, Thảo cũng rất xúc động và tự hào về cuộc chiến đấu sắp tới. Nhất là khi nghe Kha nói đến cái quy mô khổng lồ của lực lượng khoa học kỹ thuật mà địch sử dụng để xây dựng kế hoạch đánh phá giao thông vận tải của ta và những hoạt động đầy sáng tạo của các cán bộ khoa học kỹ thuật của ta nhằm đánh bại mọi âm mưu quỷ quyệt của chúng, thì Thảo hoàn toàn bị Kha chinh phục. Có lẽ từ trước đến nay chưa lần nào Thảo được chứng kiến sự hiểu biết của Kha một cách đầy đủ như lần này. Không hiểu làm thế nào mà Kha biết được nhiều thứ thế! Chắc Kha phải chịu khó học ghê lắm. Một con người như vậy thật đáng quý. Nhưng... Thảo khe khẽ nén một tiếng thở dài và băn khoăn nghĩ đến cuộc gặp gỡ riêng với Kha chiều nay;
https://thuviensach.vn
đầu giờ làm việc, Kha sẽ bàn với Thảo về kế hoạch công tác ở vùng Cô Tan. Đã có lệnh của Ban chỉ huy tuyến chính thức điều Đội xung kích kỹ thuật vào đấy. Gặp Kha, Thảo băn khoăn nhất là làm thế nào cho mối quan hệ giữa đôi bên được ổn thỏa. Rồi đây còn phải làm việc với nhau nhiều, còn phải chung lưng đấu cật với nhau chống chọi với những thử thách ác liệt do địch gây ra. Chuyện cũ đúng là một bài học lớn, nhưng Thảo thành thật ước mong sự việc chỉ dừng lại ở chỗ đó, còn mọi cái cho qua đừng nhắc đến nữa. Công việc đã ngập đến tận cổ, không nên úp thêm lên đầu những chuyện rắc rối ấy làm gì. Ý thì thế, nhưng nói với nhau lại không phải chuyện dễ.
Đầu Thảo nóng bừng. Tấm chăn mỏng bằng vải dù pháo sáng tuột xuống đất lúc nào không biết. Bỗng Thảo choàng dậy: có tiếng gọi khe khẽ ở cửa hầm. Tiếng gọi nghe vừa quen vừa lạ. Thảo rón rén bước xuống giường, xỏ dép đi ra. Vừa đến cửa hầm, Thảo sững sờ dừng lại: Kha, đúng là Kha, nhưng sao lại đến đây vào lúc này? Sau một thoáng bối rối Thảo khẽ cất tiếng chào. Để câu chuyện được tự nhiên hơn và cũng đỡ phiền đến các bạn đang nghỉ, Thảo dẫn Kha sang hầm sinh hoạt. Vừa đi, Thảo vừa hỏi:
- Có việc gì đột xuất thế anh?
- À, chính ủy nhờ mình chuyển cho Thảo cái lệnh hành quân của thủ trưởng Đức - Kha bình thản trả lời.
- Anh cứ để chốc nữa đến giờ làm việc đưa có đỡ hơn không?
- Lệnh hành quân gấp Thảo ạ! Hai giờ chiều nay đội của Thảo đã phải lên đường rồi.
- Thế không làm việc với anh nữa à?
- Có chứ! Chúng mình sẽ làm ngay bây giờ. Tranh thủ, ngắn thôi! Vào trong kia ta sẽ làm tiếp.
Sang đến hầm sinh hoạt, đợi Thảo đọc xong bản mệnh lệnh hành quân, Kha mới mở chiếc sà-cột đen đeo bên sườn, lấy ra một tập tài liệu đặt lên bàn. Nhìn những ngón tay búp măng trắng trẻo của Kha đang lật nhanh
https://thuviensach.vn
những tờ giấy màu xanh nhạt Thảo bỗng cảm thấy như có mũi kim vô hình nào đó đang chích sâu vào những kỷ niệm của mình. Hồi ấy, khi Kha với Thảo còn yêu nhau. Cũng đã có những lần Thảo ngồi nhìn Kha đọc sách. Thảo rất yêu những ngón tay nhỏ nhắn của Kha, nhất là lúc nó ngập ngừng lần giở từng trang sách quý. Có một lần, không kìm giữ được. Thảo đã nắm chặt lấy bàn tay xinh xắn đó giữa một trang sách Kha đang đọc, Kha ngẩng lên, âu yếm nhìn Thảo... và Kha đã hỏi một câu, cho đến nay Thảo vẫn còn nhớ:
- Em có biết chúng mình đang nắm tay nhau ở chỗ nào không?
Tất nhiên, lúc ấy Thảo không thể hiểu được Kha đang định nói với Thảo điều gì. Thấy Thảo ngơ ngác, Kha tủm tỉm:
- Chúng ta đang nắm tay nhau ở độ sâu mười ba ngàn thước trong lòng đất giữa những dòng dung nham nóng trên hai nghìn độ.
Bất thần Thảo rụt tay về như sợ bỏng, làm Kha cười ngặt nghẽo. Thì ra, đó là một cuốn sách nghiên cứu về địa chất, và cái trang đáng ghi nhớ ấy là cái trang nói về những hoạt động của hỏa diệm sơn. Chao ôi! Thật trớ trêu! Ai biết sau, những kỷ niệm đẹp đẽ như vậy lại biến thành nỗi đau của một người đã ngây thơ thọc tay vào núi lửa. Giờ đây, ngồi đối diện với nhau bên chiếc bàn rộng không đầy một thước, mà sao xa lắc xa lơ…
Kha rút trong tập tài liệu ra một bản vẽ, đặt trước mặt Thảo:
- Đây là bình đồ vùng Cô-Tan - Kha nói - Chúng mình sẽ chiến đấu ở chỗ này. Thảo xem qua một tý đi, rồi chúng mình sẽ bàn việc.
Đã quen đọc bản vẽ, Thảo nhận ra ngay hình thế vùng Cô-Tan được phác họa theo mặt bình đồ. Con đường 27 đi qua vùng này, trước hết phải vượt đèo Ta Bua La Bui nằm chênh vênh trên sườn ba quả núi gần sông Pa-Nưa, rồi vượt qua yên ngựa U-đin, đổ xuống một bản thung lũng nằm nghiêng nghiêng, một bên là sườn núi Chân Linh, một bên là những tầng đồi tích trên bờ sông Cô-Tan. Nhìn quãng đường ôm lấy sườn núi Chân Linh, Thảo lại thoáng nhớ những ngày đi khảo sát với Quang. Thảo bỗng chú ý đến những đường đồng mức khoanh đều lên tận đỉnh 871 Thảo nhận thấy vẽ
https://thuviensach.vn
như vậy không được chính xác lắm, đỉnh 871 bị xẻ ra làm đôi, bên cao, bên thấp chứ không đồng mức như trong bản vẽ. Thảo chỉ tay vào tấm bản đồ, hỏi Kha:
- Chỗ này có lẽ mô tả đường đồng mức không được đúng lắm anh ạ! - Sao cơ? - Kha hỏi lại.
- Đỉnh 871 có một cái khe lớn, độ cao hai bên sườn chênh lệch nhau chứ không đều như thế này.
- À, điều đó không quan trọng Thảo ạ! - Kha thản nhiên đáp - Số phận con đường của chúng mình không có gì liên quan đến cái đỉnh quá cao đó.
Rồi Kha tủm tỉm:
- Hình như độ trước Thảo cũng đi khảo sát với Quang ở đấy phải không? Thảo gật đầu:
- Vâng!
- Chuyến đi có lẽ vui lắm?
Thảo ngước nhìn Kha một cái thật nhanh, rồi lại cúi xuống bản vẽ: - Tính anh Quang cũng vui, nhưng có lẽ ít nói hơn anh.
- Con người từng trải thì bao giờ chả thế. Mình so thế nào được với Quang.
- Anh bảo sao cơ?
- Là nói Quang đi nhiều, va chạm tiếp xúc nhiều, nên cách xử sự của Quang cũng khéo léo tế nhị hơn mình. Tiếng là bọn mình vào đây để giúp đỡ tuyến về kỹ thuật nhưng giá Quang ở nhà thì chúng mình cũng chỉ đóng cái vai «phụ việc» cho Quang thôi.
Thảo thấy khó chịu trước những lời lẽ của Kha, nhưng cô chủ động lái câu chuyện sang hướng khác.
- Việc của các anh, em biết thế nào được. Thế giờ anh định bố trí lực lượng ra sao?
https://thuviensach.vn
Biết Thảo muốn lảng chuyện. Kha giả vờ mỉa mai:
- Bố trí ra sao à? Mà thôi, dân «lục lộ» đành trở về với cái nghề «lục lộ» vậy thôi!
Kha nhỏm dậy, ngả người lên bàn, cúi sát xuống bản vẽ đặt trước mặt Thảo:
- Đây nhớ! - Vừa nói, Kha vừa chỉ vào tờ bản đồ - Hành quân đến nơi, Thảo tạm cho đơn vị đóng ngay tại chân dốc TaBua LaBui. Sáng nay nó đã đánh bốn trận vào cái cua vòng ở đầu quãng đèo này. Tỷ lệ bom trúng mặt đường tương đối cao vì ta chưa có phản ứng mạnh. Trong khi chờ biện pháp chống lầy đặc biệt. Thảo cứ cho đơn vị tham gia sửa chữa đường với các đội ở trong đó để giải quyết tạm thông xe. Khi nào cần áp dụng những biện pháp kỹ thuật khác bọn mình sẽ báo sau.
Kha dừng lại, ngẫm nghĩ một chút rồi bước ra khỏi bàn, vừa đi đi lại lại, vừa tiếp
- Cần nắm vững, đơn vị của Thảo không phải làm nhiệm vụ hộ tống xe là chính, mà cái chính là làm nhiệm vụ xử lý kỹ thuật. Phải chuẩn bị chống lầy. Bằng những phương pháp thông thường và bằng cả những phương pháp đặc biệt. Gay đấy! Vật nhau với nó ở vùng này không phải cứ lăn xả vào là được đâu. Phải mưu trí mới ăn thua. Mà muốn có mưu trí thì phải am hiểu khoa học kỹ thuật.
Kha dừng lại ở đầu bàn, nhìn Thảo, hỏi:
- Mấy lớp bồi dưỡng kỹ thuật ở đây đã nói gì về những hoạt động của nước ngầm và của trượt chưa?
Thảo ngó ra phía cửa hầm, đáp:
- Cũng có học qua rồi anh ạ!
- Ai giảng?
- Anh Quang.
Kha lại tủm tỉm:
https://thuviensach.vn
- Kỹ sư Quang mà giảng về nước ngầm và trượt thì nhất rồi. Thế anh ấy có kể chuyện cái cống Tsi-khan của anh ấy nó «nhảy đầm» như thế nào không?
Thảo rất khó chịu trước cái lối châm chọc của Kha, nhưng cô cố giữ bình tĩnh, trả lời:
- Có anh ạ! Anh ấy còn kể cho chúng em nghe cả chuyện sai lầm trong việc thiết kế định tuyến của anh ấy nữa. Nhưng chúng em cũng chỉ nắm được sơ qua một số lý thuyết về nguồn gốc cấu tạo và mấy trạng thái hoạt động của những cái đó thôi!
- Thế cũng được! - Kha dừng lại ở phía sau lưng Thảo và cúi xuống chỉ vào bản vẽ - Thảo chú ý chỗ này nhé! Ở bên dưới ba quả núi từ chân đèo TaBua LaBui đến yên ngựa U-đin đều có những tầng nước ngầm hoạt động. Có chỗ là túi nước thượng tầng, nhưng cũng có chỗ là vỉa nước tụ lưu mà dòng chảy cơ bản hướng từ phía sông Cô-Tan sang sông Pa-Nưa...
Kha ngừng lại, với tập tài liệu trên bàn lục tìm một bản vẽ khác:
- Chú ý Thảo nhé! - Kha vừa trải bản vẽ thứ hai ra trước mặt Thảo, vừa nói - Đây là sơ đồ trắc ngang mặt đường. Thảo đã hình dung được vỉa nước này hoạt động như thế nào chưa? Sông Cô-Tan ở độ cao hơn sông Pa-Nưa. Dòng chảy nằm nghiêng, có những chỗ lớp phủ rất mỏng, nếu trúng bom, nước sẽ phụt ra ngoài. Mặt đất sẽ sinh ra lầy lội. Thứ lầy này nắng cũng không khô vì luôn luôn có sự bổ sung của hoạt động nước ngầm. Để đối phó, chúng ta sẽ áp dụng biện pháp tháo khô, nghĩa là hạ thấp tầng chứa nước xuống dưới độ cao mặt đường. Đó là cách tốt nhất, cơ bản nhất. Nhưng cái khó là ở chỗ sẽ chọn những điểm nào để tháo và tháo bằng cách nào...
Kha lại lấy trong tập tài liệu ra một bản vẽ thứ ba. Và anh cúi thấp hơn chút nữa để nhìn cho rõ những điểm ghi chú nhỏ li ti trên bản vẽ:
- Em có nhìn rõ những điểm ghi chú này không? - Kha vừa hỏi, vừa rút chiếc bút chì bi cái ở túi áo ngực rê rê trên tấm bản đồ chỉ cho Thảo những điểm cần chú ý. Hơi thở nóng hổi của Kha dồn dập phả vào mặt Thảo. Và,
https://thuviensach.vn
sau một chuỗi dài những tiếng: «đây nhớ... đây... đây...» Kha táo bạo đặt hẳn đôi môi lên má Thảo.
Mải tập trung theo dõi những chi tiết phức tạp của bản vẽ, Thảo không kịp chú ý đến hành động đó của Kha, nên khi sự việc xảy ra, Thảo giật mình tránh rạt ra đầu ghế. Hai má đỏ bừng, Thảo nhìn Kha, giận dữ:
- Sao anh lại thế?
Kha cười gượng gạo:
- Kìa, Thảo...?
- Anh không thấy như vậy là sỉ nhục hay sao?
- Trời! Lại đến thế kia ư. Thảo đã quên thật rồi ư? Anh cứ tưởng... - Anh tưởng thế nào?
- Tưởng rằng chẳng qua chỉ là một sự giận nhau nho nhỏ! Nét mặt Thảo tái dần:
- Anh cho như vậy là một sự giận nhau nho nhỏ à?
- Đúng thế đấy Thảo ạ! Một sự giận nhau nho nhỏ, do một sự hiểu lầm cũng không lớn lắm gây ra.
- Anh hiểu lầm như thế nào?
- Tưởng em cũng phải biết chứ?
- Không, tôi không biết gì cả.
- Thế thì khó nói quá - Giọng Kha trở nên khinh bạc - Thôi, xin lỗi vậy. Thì ra chỉ có một mình tôi ngây thơ lầm lẫn trong vấn đề này.
- Anh lầm lẫn?
- Vâng, tôi xin ghi nhận ở đây một bài học cho suốt đời. Tôi sẽ không oán trách ai cả. Tôi chỉ thương cho sự ngây dại của tôi thôi. Cô đã dạy cho tôi hiểu rằng sự đau khổ đến cuồng dại đối với tình yêu đã được đối xử lại như thế nào. Nhưng cũng vẫn còn may cho tôi, vì tôi chưa kịp thổ lộ những điều đó với cô, nếu không thì thật là một trò cười bỉ ổi.
https://thuviensach.vn