🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Thai Nghén Sinh Đẻ Và Chăm Sóc Em Bé Ebooks Nhóm Zalo I - 1-1..Jlll 1 I l https://thuviensach.vn MUCLUC . . PHAN I THAI NG HEN VA DINH DUONG PHAN II NHUNG VAN DE CAN BIET KHI MANG THAI PH{J Nlr SINH CON BANG PHUONG PHAP Tl! NHIEN HAY BJ SON TIEU cAc BA BAU COi CHUNG THAI CH!M PRAT TRIEN .... .... .. ,,,. ,... ,.( ,.( ... .... ... PHONG VA XU LY MQT SO BAT TRUONG TRONG TH01 KY MANG THAI PHAN III PH{J Nlr SAU KHI SINH v A CHAM s6c CON SAC sfrA- MOT TAI BIEN NGUY HIEM DOI v6'I TRE sa SINH https://thuviensach.vn PHAN I THAI NGHEN VA DINH DVO'NG NHO'NG THAY D6I () NGVO'I ME VA THAI NHI TRONG QUY I Quy I cua thai ky dm;rc tinh tir h1c th\l thai den tuan 16. D�c di�m va gi&i tinh cua thai nhi duqc hlnh thanh khi tinh trung g�p trfrng. Thay dbi b thai nhi - BC) nao, day than kinh, tim, ph6i va Xll'O'Ilg dU'Q'C hinh thanh. Tim bat dau d�p & tuan 9 - 12. Mq.ch d�p cua tim tu 120 den 160 nhip/ phut. - Thai nhi rat nhq.y cam v&i thuoc la va ruqu trong th01 gian nay. - Tai, canh tay, ban tay, ng6n tay, chan va ng6n chan duqc hinh thanh vao thang thfr 3. CU: d{)ng phan xq. lam cho khu:Yu tay cua be uon cong, c�ng chan da Ien va cac ng6n tay g�p vao trong long ban tay. - Thai nhi se dai khoang 5,7cm va can n�ng khoang 113g vao tuan 16. Thay dbi b co th� m� Suot ba thang dau, chu kY kinh nguy�t hang thang cua ngu01 m� tq.m dtrng, CO' th� tiet ra hormone (n{)i tiet to). Ngu01 m� c6 th� g�p phai nhfrng hi�n tuqng nhu: - Buon non, con gQi la nghen, thmmg xay ra vao bu6i sang (do CO' th� tiet ra nhi'eu hormone) ho�c bat ky th01 gian nao trong ngay. - Tang khoang 0,45 - 0,9 kg vao tuan thfr 8 va 0,9 - 1,35 kg nfra vao tuan 16. - Vu mem va l&n hO'Il. Kich thu&c bl,lng bau tang Ien. - Ti�u nhieu l'an hO'Il. M�t moi hO'Il va it sinh h,rc. Tuy nhien, vao cuoi quy nay cua thai ky, bq.n thay d6i hO'Il va nhieu sinh h.rc hO'Il. https://thuviensach.vn - Thay xuc d9ng h011, thay d6i tam tinh d9t ng9t va d� kh6c. - Bi day hcri ho�c tao b6n cho den cuoi k)r mang thai. Mo hoi nhieu. - C6 thg chay mau chan rang, chay mau cam va ngh�t mui. C6 thg thay co that b\lng sau khi t�p thg d\lc ho�c quan h� tinh d\lc. NHUNG THAY D6I () NGVO'I ME VA THAI NHI TRONG QUY II Quy II cua thai ky duvc tinh tir tuan thfr 16 den tuan th fr 28. Thay dbi b thai nhi - Long may, 16ng mi va t6c bat dau m9c; 16ng tO' bat dau mQC tren CO' thg. - Da nhan, do va chfra day m&. Th�n da tiet ra nrr&c tigu. - Be bat dau chuygn d9ng nhieu. Be c6 thg da, kh6c, nae C\lC va phan frng l�i v&i cac am thanh ben ngoai. C6 Ilic be ho�t d9ng nhrmg cling c6 khi yen l�ng. Bae si d� dang nghe drrqc nhip d�p cua tim thai. - Mat da phat trign gan hoan thi�n; mi mat c6 thg m& va d6ng l�i. Thai nhi bat dau tang tnr&ng tirng dqt ve chi'eu dai va trQng lrrQ'Ilg: + Dai khoang 25,4 cm va can n�ng khoang 0,34 kg vao tuan 20. + Dai 30,48 cm va n�ng khoang o,68 kg vao tuan 24. + Dai khoang 38,1 cm va n�ng khoang 1,13 kg vao tuan 28. Thay dbi b m� - B\lng bau bat dau 19 ro. Thai ph\l c6 thg tang tir o,34kg den 0,45kg/ tuan ho�c 1,35 - 1,8kg/ thang. - Num VU. va ngan tren b\lng cua ngmYi m� c6 thg s�m den. - C6 thg c6 nhfrng vet r�n phat trign tren b\lng, hong va vli. N g\l'c l&n them, mem h011 va tinh m�ch 19 r6. Chat long trong, mau trang, gQi la sfra non, c6 thg ri tir VU.. - Thai ph\l thay thoai mai trong hau het tht s6 thudc c6 thi gay quai thai1 dj t?,t - Quinin gay diec. - Quinidin lam giam thi ll)'c. - Chloroquin gay diec, phi d�i mra ngITCri. - Cac Tetracyclin gay di t�t chan tay, d\lC thuy tinh th�. Th� t�p trung (y XU'O'Ilg va mam rang (Tetracyclin - Oxytetracyclin, Clotetracyclin). - Khang sinh Aminoglucozid gay diec. Cam dung suot thai ky. - Captopril gay di t�t va thai chet lrm. Khong dmyc dung thuoc nay. - Phenobarbital gay di t�t (y tim, khe moi va vom mi�ng, h� XU'O'Ilg, than kinh trung U'O'Ilg va ong tieu h6a. - Penicilamin gay di t�t & mo lien ket va cac di t�t khac. https://thuviensach.vn Nhung thubc gay bit thu&ng v� chuc nang (J thai va tre sd sinh - Sulfamid de d9a vang da. Cam dung trong 3 thang dau cua thai ey. - Rifampicin de d9a chay mau. Neu can phai dung kem vitamin K. - Chloramphenicol gay h9i chfrng xam. Khong dung trong 3 thang cuoi. - Sulfamid chong ti�u dmmg gay nguy ca giam thi�u dmmg huyet & thai nhi. - Thuoc giam dau, thuoc ngu gay nguy hi�m & tre SO' sinh. Cam dung trong 3 thang cuoi thai ky. - Thuoc hq. huyet ap (Diazoxid) dung dai ngay gay rt.mg t6c, frc che co b6p trr cung khi sinh. - Rezecpin lam tre m&i sinh tim d�p ch�m, tac mui, buon ngu. v 6'i cac lo?i khang sinh - Loq.i khong dung dtrqc: Chloramphenicol, Norflo-xacin, Emetin, Ofloxacin, Dihydroemetin, cac Sulfamid, Erythromycin, cac Tetra-cyclin, Grisofulvin, Cotrimoxazon, Nitrofurantoin, cac quinolon, Trimethoprim. - Loq.i can th�n tr9ng: Clindamycin, Quinacrin, Ethambutol, Rifampicin, Isoniazid, Vancomycin, Mebendazol, Quinin. M(>t sb thubc sau aay khong au'CJc dung khi mang thai va cho con bu - Thuoc chong lo au, gay ngu, an than. - Thuoc Antihistamin, Benzodiazepin, Barbiturat. - Thuoc chong dong mau: Heparin - tieu khoi (Enzyme). - Thuoc chong co gi�t: Hydantoin, Barbiturat, Ben- zodiazepin. - Thuoc chong tram cam: 3 vong - IMAO. - Thuoc chong ti�u dmmg Sulfonylurea, Insulin. - Thuoc khang Histamin Receptor H1, d§.n chat ethanolamin. - Thuoc dieu tri tang huyet ap: Adrenergic, phong bebeta ... https://thuviensach.vn - Thuoc lQ'i tigu Thiazid, lQ'i tigu quai, thfim thau. - Thuoc tri Parkinson: Dopamin - chong tiet Cholin. - Thuoc chong loc;tn tam than: Phenothiazin, Thioxanthen, Dibenzodiazepin ... - Thuoc chong ho, long derm. - Thuoc phong beh,ra ch9n beta. - Thuoc gian phe quan. - Thuoc kich thich nao. - Thuoc khang histamin H2. - Thuoc frc che mi�n dich. - Thuoc nhu�n trang, kich thich - thfim thau, lam mem, tc;to khoi. - Thuoc gay ngu, giam dau gay ngu, hc;t sot khong gay ngu. - Thuoc chong viem khong steroid. - Thuoc kich dvc: hormone sinh dvc. cAc CHUNG DI UNG THVO'NG GAP TRONG . . THAI SAN Trong thm gian mang thai va sau khi sinh n&, hoc;tt d9ng cua cac CO' quan va S\l' chuygn h6a chat Cr CO' thg ngrr(ri phl). nfr CO nhieu thay d6i; ro r�t nhat la nhfrng bien d6i ve nQi tiet. D6 la nguyen nhan khien m9t so hi�n trrQ'Ilg di frng tang Ien, th�m chi den mfrc nghiem tr9ng. Cic ch ung dj ung th u&ng g#p bao gdm I. Min ngua Nhi'eu ph\l nfr bi mfin ngfra ngoai da suot tU: khi thv thai den hie sinh xong. Tinh trc;tng nay khong chi lam b�nh nhan kh6 chiu, bl,l'C d9c ma con CO thg gay nhi�m khufin da (do gai den xay xat), dftn den nhi�m khufin cac CO' quan phu tc;tng khac trong CO' thg. 2. Non https://thuviensach.vn Ban than bao thai va S\f trao d6i chat gifra m� va con qua M thong nhau thai c6 thg la mQt yeu to gay di (mg dign hinh; vi trong bao thai CO cac protein l� doi VOO CO' thg ngmn m� (protein d6 c6 nguon goc trr ngmn bo, dm;rc tinh trung mang den khi th\l tinh). MQt so it ph\l nfr khi mm c6 thai bi non mrra rat n�ng, den mfrc gay slit, chi con da b9c XU'O'Ilg, m�ch nhanh, mau bi nhi�m axit rat n�ng, CO thg ru Vong neu khong dm;rc dieu tri dung va kip thm. Neu vi�c dieu tri n9i khoa khong c6 ket qua, bac sI phai pha thai dg Clru ngli'm m� va ngay sau khi pha, ba m� l�p tfrc ngtrng non mrra va tr& l�i binh thll'Ong. 3. Tieu chay Sau m9t thm gian dai kieng khem qua mfrc, mQt so san ph\l t\l' cho phep minh an m9t luc qua nhi'eu thfrc an khoai kh�u (trong d6 c6 nhieu thit m&) nen bi tieu chay n�ng. Trong nhi'eu nam sau d6, h� CIT an thit m& la hQ l�i bi tieu chay. 0 nhfrng ngli'm ttrng bi di (mg trU'&C khi CO thai, vi�c mang bau CO thg khien tinh tr�ng di (mg n�ng them ho�c nh� di. M9t khao sat dm;rc th\fc hi�n & nhfrng thai ph\l da tlrilg bi hen cho thay, trong 1/ 3 trli'0ng hQ'P, b�nh hen dU'Q'C cai thi�n; so trli'0ng hQ'P b�nh n�ng them ding chiem tY l� tll'O'Ilg t\f. Nhfrng higu biet cua khoa h9c ve di (mg hi�n vfo chU'a day du. Hau het cac thuoc chong di (mg la h6a chat khang histamin (san ph�m do ca thg sinh ra khi bi di (mg), chong chi dinh ho�c phai th�n tr9ng v61 ph\l nfr mang thai va cho con bu. Vl v�y, khi bi di (mg, thai ph\l tuy�t doi khong dU'Q'C t\l' y dung thuoc ma phai den g�p bac sI chuyen khoa. D\fa vao ket qua tham kham lam sang va hoi han c�n ke nhfrng thong tin can thiet, bac sI se quyet dinh c6 cho dung thuoc hay khong; neu c6 thi nen ch9n lo�i thuoc nao dg it gay nguy h�i cho ngli'm m� va thai nhi. cAc BIEN PHAP CH6NG STRESS TRONG THO'I KY MANG THAI Dg tranh cang th�ng trong thm gian cha be ra dm, b�n hay th\fc hi�n nhfrng dong tac dO'Il gian co thg giup minh thll' gian nhll': n�m nghi m9t chut, d�t ban tay Ien b\lng dg cam nh�n d(ra be dang C\fa qu�y, ngam minh trong nli'&C am, tro chuy�n v{ri tre nho ... Trong thai ey, ngli'm ph\l nfr rat d� bi stress, roi lo�n cam xuc, thay d6i tinh tinh, hay cau gi�n ... do nhfrng thay d6i ve tam ly, xa hQi, sinh ly (trong do nguyen nhan chinh la S\f gia tang lll'Q'Ilg ho6c mon). Vi�c kigm soat dU'Q'C stress se giup ngli'm m� tli'O'Ilg lai cam thay thoai mai va khoe khoan hO'Il. C6 thg ap d\lng cac bi�n phap dU'61 day: - Dam bao nghi ngO'i day du ca ve thg chat va tinh than: Khong nen dg cong vi�c hang ngay choan het thm gian nghi cua b�n. Co gang ngu du giac, th�m chi nen l�p m(>t thm gian bigu cho vi�c ngu va nghi ngO'i. Danh rieng cho minh nhfrng gi& phut yen tinh dg c6 thg suy tll', d9c bao, ngam tranh, viet nh�t k)r ... https://thuviensach.vn - V�n d()ng thmmg xuyen: Duy tri suot thm gian mang thai th6i quen t�p th� dvc hang ngay v&i cac d()ng tac thich hc.;rp. Nen thll'emg xuyen di bQ. - C6 che d9 an can doi; khong nen co sfrc an uong vi dieu d6 c6 th� khien b:m m�t moi va them cang th�ng. Tranh h�n rll'Q'U, ca phe, thuoc la ... va nhfrng th1.rc phfim c6 tinh kich thich. - Den v&i am nh�c: Vi�c chcri ho�c nghe m9t ban nh�c c5 di�n (hay m9t tac phfim U'a thich nao d6) c6 th� giup b�n thll' gian. Nhieu nghien cfru da chfrng minh, am nh�c rat c6 ich cho phv nfr mang thai ding nhll' S\l' phat tri�n tri thong minh cua tre. - T�p tinh tam: Nhfrng khi cam thay lo Jang, c6 nhfrng y nghl bi quan, b�n hay thtr khong nghi den dieu d6 nfra, hit m9t hcri th�t sau va th& ra tlr tl:r. Sau d6, nhin l�i S\l' vi�c m()t each khach quan va t\l' hoi: "Minh c6 ph6ng d�i qua hay khong?" (nen nh& r�ng, S\l' gia tang ho6c mon trong thai ky CO th� khien b�n thay mQi vi�c tr& nen toi t� h011 SO v&i th\l'C te'). Tiep den, b�n hay tv hoi: "C6 each nao khac d� tiep c�n va giai quyet van de khong?". - Tim each quen stress: Tim m9t ncri ma b�n c6 th� ngoi yen m9t minh trong 10 - 15 phut d� suy nghi ve m9t van de khac vui ve h011. Stress se n�ng ne h011 khi b�n qua quan tam den n6. Nen nh& r�ng quanh ta con c6 rat nhieu ni'em vui chfr khong chi toan phi'en mu(}n Va lo au. - Ki�m soat hcri th&: Ngoi th�ng lrmg, tay d� tren dui, tha long. Nham mat l�i, hit vao th�t sau, nin th& trong 5 giay, sau d6 th& ra tl:r tl:r. B�n hay ngoi yen, an nhien t\l' t�i, t�p trung vao hcri th& cua minh, tl:r tl:r hit th& qua dITemg mfii. Mf>i khi th& ra, hay t\l' nhu la phai binh tam, b�n se cam thay tinh than minh tinh l�ng h011. Dl:rng quan tam den bat cfr dieu gi khac, m9i vi�c cfr d� n6 den roi di; b�n chi can t�p trung vao nhip th& cua minh. Sau 10 - 15 phut, m& mat ra, ngoi them 2 - 3 phut nfra va c6 th� tr& l�i v&i cong vi�c binh thll'emg. - Dl:rng nghl r�ng minh d011 d()c: Nen nh& r�ng b�n dang c6 thai va xung quanh con c6 nhfrng ngll'Oi luon s£n sang giup d& minh (nhll' gia dinh, b�n be, hang x6m). HQ s£n sang cham SOC b�n nhrmg doi khi khong biet b�n can gi; vi v�y dtrng ng�i tam S\l' ve nhfrng lo au va de nghi giup d&. CHUNG NGUA KHI MANG THAI Trong thm gian mang thai, nhieu ph\l nfr bi ngfra & cac vilng da bvng, ng\l'C, dui. .. va CO' quan sinh d\].C. Nguyen nhan chinh la S\l' cang gian da qua mfrc va S\l' thay d5i nQi tiet trong CO' th�. Neu bi ngfra nhieu, b�nh nhan can den bac si va tuy�t doi khong dU'Q'C t\l' y dung thuoc. Cac yeu to gay ngfra & thai ph\l bao gom: - S\l' r�n da do cang gian qua mfrc (xay ra trong nhfrng thang cuoi thai ky). Tinh tr�ng nay gay ngfra & 20% thai ph\l. Nhfrng vi tri thll'emg g�p la vilng bvng (do bao thai phat https://thuviensach.vn tri�n), 2 bau vU (do mo tuyen vU tang sinh), canh tay, mong, dui (do tich tv m& khi mang thai), dng, ban chan (do S\f de ep Cua thai len tinh mc;tch chu dmYi., gay fr tr� tuan hoan chi dmYi, sinh phu chan). - Tang chuy�n h6a CO' ban va tang sinh mc;tch mau ngoai da khi mang thai. Di'eu nay lam cac san phv tang tiet mo hoi va da tr& nen nhc;ty cam hO'Il v&i nhfrng kich thich hen ngoai (then tiet n6ng bfrc, S\f CQ xat Cua quan ao tho rap, b�nh ngoai da S�n CO ... ). - DcS mo hoi nhieu: Lam xuat hi�n rom sfiy, d�c bi�t & nhfrng vling ke, nep gap da nhll' dU'&i VU., hang, c6, gay, ngl,l'c, lrmg ... - Thay dcSi do PH vling am ho - am dc;to: Vung nay thmmg tr& nen qua ki'em khi mang thai, d� dftn den viem nhi�m. - Viem nang 16ng trong thai kY (khong do vi trung): Xuat hi�n tir thang thfr 4 den thang thfr 9 va gay ngfra & nhfrng vling c6 16ng nhll' dau, m�t, nach, bo ph�n sinh dvc. - Bi tri khi mang thai: Gay ngfra vling h�u mon. - Tac m�t trong gan: Day la mot b�nh gan hiem g�p (1 - 2/10.000 san phv) xay ra trong 3 thang cuoi thai ey. Thai phv ngay cang ngfra tram tr9ng, kem theo buon non, non, chan an, m�t moi toan than (cac tri�u chfrng se het sau khi sinh). B�nh c6 th� gay sinh non. Cho du ngfra do nguyen nhan gi, bc;tn ding khong bao gi& dm:;rc gai. C6 th� giam nhfrng tri�u chfrng kh6 chiu tren da b�ng mot so bi�n phap sau: - M�c quan ao b�ng vai cotton va rong rai (k� ca do 16t). - Tranh ra ngoai hie trCri nang hay & nhfrng nO'i n6ng bfrc. - Tam v&i nll'&C mat (khong qua lc;tnh) ho�c nll'&C am d� giup giam ngfra (tuy vao S\f nhc;ty cam nhi�t do cua m6i ngll'Cri). - Tranh dung cac loc;ti xa phong hay dung dich tfiy nra mc;tnh (c6 nong do xut cao), nhieu b9t va qua thO'm. Mot so trll'&ng hQ'P c6 th� chi dU'Q'C tam b�ng nll'&C chfr khong dung sfra tam. Vi�c nho vai giQt tinh dau tra trong nll'&C tam ding giup giam ngfra va giam rom sfiy. Tranh dung cac san phfim cham soc da chfra dau khoang. - Che d(> an nen c6 them dau oliu (chll'a tinh luy�n) va cac thl,l'c phfim giau vitamin A (dau gan ca, gan, rau qua, trfrng ... ), vitamin D (ca bi�n, dau gan ca, cac san phfim tU: sfra ... ), axit Linoleic (dau hc;tt lanh, dau cay anh thao, ca moi ... ). - Uong nhi'eu nIT&c (1,5 - 2 lit/ngay). - Giam ngfra do thay dcSi PH am dc;to b�ng each: Gifr kho va sc;tch vling sinh dvc, ngam nra vling sinh dvc b�ng cac thuoc v� sinh phv nfr thong thll'&ng. https://thuviensach.vn - Dung cac lo�i kem lam gm da va mem da toan than hay t�i ch6 dg lam mem, diu di Ian da kho va bong tr6c, ch�ng h�n nhrr dau thau dau (khong c6 Hexane), dau oliu, aloe vera gel. .. Vi�c boi thuoc d�ng kem hay lotion chfra oxit kem Ien nhfrng vling da bi anh hm:mg se giup lam diu da va giam ngfra. Nen den bac si trong cac trmmg hcrp sau: - Ngfra va phat ban vfo khong giam sau khi da ap dl,lng cac bi�n phap tren. - Ngfra toan than kem v&i vang da: C6 thg la bigu hi�n cua chfrng tac m�t trong gan & san phl,l. - Phat ban kem v&i sot: Nhi'eu b�nh nhi�m trung thmmg bat dau b�ng tinh tr�ng phat ban nhrr thuy d�u, sot phat ban do nhi�m virus dmmg ho hap, nhi�m herpes ... - Ngfra hay phat ban (khong kem sot) va c6 t6n thrrong da: La bigu hi�n cua b�nh ngoai da nhrr cham, vay nen, ghe, di frng thuoc (dang dung) ... - Ngfra khong kem v&i t6n thrrong da: C6 thg g�p trong cac b�nh toan than nhrr roi lo�n chuygn h6a (tigu drremg), noi tiet (b�nh tuyen giap), ung thrr, di frng thuoc, b�nh th�n, b�nh huyet hQC (thieu mau, U lympho bao) ... - Ngfra kem v&i cam giac bong rat quanh am ho - am d�o: Do nhi�m nam candida va cac b�nh lay qua dmmg tinh dl,lc. Dg an toan cho thai nhi, b�nh nhan nhat thiet khong drrqc t\}' y dung mot lo�i thuoc nao. vt SINH RANG MitNG KEM DE DAN DEN SINH NON Trong qua trinh mang thai, nrr&u lQ'i rat d� bi t6n thrrong do S\f thay d6i hormone trong CO' thg. Mot nghien Clru m&i day cua Anh cho thay, neu thai phl,l khong v� sinh rang mi�ng dn th�n thi nguy CO' sinh non Se rat Cao. a phl,l nfr mang thai, tac h�i cua sfrc khoe rang mi�ng kem c6 thg sanh ngang v&i nhfrng h�u qua do thuoc la va rrrQ'U mang l�i, tien si Marjorie Jeffcoat thuoc D�i h9c Alabama, Anh, nh�n dinh. Ba cling cong S\f da tien hanh kham rang mi�ng cho i.313 ph\l nfr mang thai drrqc 21 den 24 tuan, roi ghi nh�n thm digm sinh con cua hQ. Ket qua la so ngrrm mac b�nh ve nrr&u lQ'i sinh con thieu thang cao gap 7 Ian so v&i nhfrng trmmg hcrp binh thrremg. B�nh cang tram tr9ng thi nguy ca sinh non cang cao. Nguyen nhan cua hi�n trrqng nay chrra drrqc xac dinh, song mot so nha khoa h9c cho r�ng, thu ph�m c6 thg la vi khugn & nrr&u. Ngoai ra, hQ nghi nga r�ng b�nh ve rang mi�ng c6 thg con ket hcrp v&i mot so yeu to khac gay sinh non. https://thuviensach.vn TAP THE DUC GIDP GIAM BIEN CHUNG KHI . . MANG THAI Vai tuan trU'&c khi sinh, ph\l nfr thmmg bi cao huyet ap va srmg c6 chan, nhfrng bi�u hi�n cua ch(mg tien kinh gi�t. Cach ngan ngtra hi�u qua nhat la tich C\l'C V�n d(>ng CO' th� trong 20 tuan dau cua thai ky, cac nha khoa hoc Th\lY Di�n nh�n dinh. Den nay, ch(mg ti'en kinh gi�t v�n la m9t dau h6i l&n. Nhieu nha khoa hoc kh�ng dinh r�ng n6 c6 th� gay nguy hi�m, th�m chi d�n den tu vong, cho ca m� va con. Tien si Michelle A. Williams thu9c Trung tam Y te Th\lY Di�n cling c(>ng S\f da tien hanh dieu tra gan 600 thai ph\l trong vong 4 nam. 1/ 3 so d6 mac ch(mg ti'en kinh gi�t, con l�i deu kh6e m�nh. Tat ca deu dU'Q'C hoi ve vi�c tham gia cac bai t�p th� dl;lC va hinh thfrc V�n d(>ng trong 2 giai do�n: 1 nam trU'&C khi th\l thai va 20 tuan dau cua thai ey. Nh6m di'eu tra nh�n thay, nguy CO' cao huyet ap giam t&i 1/3 & nhfrng ph\l nfr tich C\fC v�n d(>ng CO' th� vao nhfrng khoang th(Yi gian tren. "Th�m chi, nhfrng ngll'm khong theo cac dQng tac th� dl;lC bai ban, nhrmg leo cau thang tlr 1 t&i 4 l'an ho�c di bQ v&i toe dQ tren 5 km/ gier m6i ngay ding nh�n dU'Q'C hi�u qua tITO'Ilg t\f", Williams nh�n dinh. NHUNG DIEU NEN BIET VE BENH TIEU DVO'NG . THAI KY Day la can b�nh roi lo�n dung n�p hydrat cacbon, dU'Q'C phat hi�n l'an dau khi mang thai. Ty l� tu vong do can b�nh nay gay ra la 1/ 4 & ba m� va 1/3 & dfra con. Neu khong phat hi�n ti�u dU'Crng thai ky kip th(Yi ho�c khong ki�m SOat dU'Q'C nhfrng roi lo�n do b�nh nay gay ra, each giai quyet tot nhat la cham dfrt s&m thai ky (trU'&C 33 tuan l�). Hai th�p kY qua, tY l� mac ti�u dITang thai ky tang dan & nhieu quoc gia, nhat la & chau A. Theo m9t nghien cfru th\fc hi�n tren hO'Il 20.000 thai ph\l, gan 1% trITang hqp khong dung n�p hydrat cacbon. Trong so d6, 29% da mac b�nh ti�u dU'Crng th�t S\f trong vong 5,5 nam sau sinh. Nhi'eu thong ke ding cho thay, 50% so ngIT01 mac ti�u dITang thai k)r da tr& thanh ti�u dU'Crng th\fC S\f trong vong 20 nam, VOO nhfrng bien ch(mg lau dai nhU' beo phi, con cai ho ding CO zy l� bi ti�u dU'Crng Cao. Vi V�y, ngU'(Yi bi ti�u dU'Crng thai ky can dU'Q'C theo doi lau dai ve sau. B�nh ti�u dU'ang thai k)r c6 th� d�n den nhfrng h�u qua rat xau. Dfra tre sinh ra dU'Q'C vi nhU' "m9t ngU'01 kh6ng 10 chan dat set" vi c6 th� n�ng t&i 6 kg nhrmg rat yeu va tY l� tu vong cao. Tuy nhien, nhieu trITang hqp b�nh c6 th� tien tri�n tot va tre sinh ra v�n binh thU'Crng. Vi V�y, thai ph\l can dU'Q'C phat hi�n s&m b�nh ti�u dU'Crng thai ky (tot nhat la trU'&C tuan l� th(r 28). Nhfrng ngU'01 bi b�nh can dU'Q'C theo d6i sat va c6 che d9 an uong hqp ly. Mfrc nang lITQ'Ilg trung binh nen tu i.800 den 2.000 calo/ngay (v&i ngITm bi beo phi, m6i ngay nen dung 90 g protein, 50 g m&, 100 g dITang). Can b6 sung them cac vitamin, nguyen https://thuviensach.vn to vi lmmg, h:m che cung cap natri. H�ng ngay (hay each ngay) can do dmmg ni�u, aceton ni�u, b6 sung insulin. Thai phv se dU'Q'C sinh thmmg neu chU'a c6 bien chfrng, khung Xll'OTig ch�u binh thmmg, thai khong to, tinh trc;mg c6 tir cung thu�n lQ'i cho vi�c sinh nga dmYi va cho vi�c give sinh. Vi�c m6 lay thai dll'Q'C chi dinh cho cac trmmg hqp b�nh da tien tri�n n�ng ho�c give sinh that b�i, chuy�n d� keo dai. Tre sinh ra can dU'Q'C lrm y d�c bi�t vi rat d� bi nhi�m toan huyet, giam dU'emg huyet, suy ho hap. Cac trll'Cmg hqp b�nh dU'Q'C phat hi�n muon, thai phv c6 ti�u sir sinh kh6 ho�c c6 bien chfrng, nen ket thuc thai ky s&in. https://thuviensach.vn PHU NU SINH CON BANG PHVONG PHAP TV . . NHIEN HAY BI S6N TIEU Cac chi em phai m6 de thmmg it g�p rac roi lien quan t&i kha nang nhin ti�u hon ngmYi sinh con bang phrrong phap t\f nhien. Ket lu�n nay dm)'c cac nha khoa h9c t�i D�i h9c Bergen (My) drra ra sau khi tien hanh dieu tra 15.000 ph\l nfr tren 65 tu6i. Ket qua cho thay, tY l� ngmYi khong nhin ti�u dm1c la 10% & nh6m chrra sinh con, gan 16% & nh6m m6 de va 21% & nh6m sinh t\f nhien. Theo cac tac gia, XU hmmg n6i tren th� hi�n m�nh nhat Cr nhfrng ngrrm mac ch(mg son ti�u stress (ri nrr&c ti�u khi hat hO'i, CU'OO, ho hay vac n�ng). Nhfrng trmmg hqp b�nh ly nay c6 th� dm)'C dieu tri khoi nh& thuoc, phfiu thu�t, phrrong phap ki�m soat hanh vi, ket hqp v&i cac bai t�p luy�n. Tuy nhien, cac nha khoa h9c khuyen cao chi em khong nen dung phat hi�n nay lam c& d� ch9n each m6 de, vi can thi�p ngo�i khoa c6 th� gay rat nhi'eu bien chfrng nguy hi�m. cAc NGUY ca DAN DEN SINH coN BI TAT BAM SINH Theo nghien c(m m&i drrqc cong bo t�i Vi�n nhi Quoc gia, nguy ca sinh con bi di t�t bgm sinh tang gan 10 Ian (y thai ph\l bi cam cum trong 3 thang dau, va tang 3,3 Ian neu dieu nay xay ra & quy 2 cua thai k)r. Kha nang sinh con bat thrr&ng ding tang hon 10 Ian. Thrr&ng g�p cac di t�t sau: 1. H� tieu h6a (34%): Hay g�p nhat la phinh to d�i trang bgm sinh, khong c6 h�u mon, ro h�u mon ... 2. H� tuan hoan (20%): Dfrng dau la t�t khong lien that. 3. H� sinh d\lc (15%): Chu yeu la t�t tinh hoan gn. 4. H� da - CO' - day chang (12%): Hay g�p nhat la thoat vi b�n. 5. H� xrrong kh&p: t�t ban chan khoeo, thll'a ng6n ... 6. Mat, tai mfii h9ng, rang ham m�t: slrt moi h& ham ech, di t�t cua tai ... 7. H� tiet ni�u: t�t ni�u quan dOi, th�n da nang ... Ket lu�n tren dm)'c drra ra sau khi tien hanh dfeu tra tren 1.000 tre nam t�i vi�n Nhi trong 2 nam 1990, 1999 va m� cua cac chau. Theo nghien Clru nay, tre bi di t�t bgm sinh chiem 12,6% t6ng so b�nh nhan nam vi�n (so v&i 10,2% (y giai do�n 1990 - 1996). Theo cac tac gia, di t�t bgm sinh la nh6m b�nh d� gay trr vong va van de phong b�nh can dU'Q'C d�t Ien hang dau. Sau day la mot so bi�n phap can dU'Q'C lU'U y: https://thuviensach.vn - Phong ng'lra b�nh truyen nhi�m & thai ph\l. - Khong dg phl,l nfr c6 thai tiep xuc v&i cac h6a chat doc hc;ti. - Tien hanh chftn doan trrr&c sinh dg phat hi�n Jqp thOi thai bi di t�t. Neu c6 bat thmmg n�ng, can pha thai s&m. BENH TAT cDA NGVO'r ME c6 THE GAY NGUY . . HIEM CH 0 THAI NHI Trong khi mang thai, ngrrOi m� can cham soc minh th�t tot, vi cac b�nh t�t cua m� it nhi'eu deu anh hrr&ng den con. Ch�ng hc;tn, b�nh viem ph6i n�ng do phe cau (thrremg g�p trong thai ky) se gay sfty thai, thai chet lU'U ho�c sinh non. B�nh viem ph6i do thuy d�u c6 thg gay kh6 th& cho ca m� va con. Sau day la cac nh6m b�nh & thai ph\l d� gay anh hrr&ng nghiem tr9ng den thai nhi. i. Cac b�nh nhi�m trung I.I. Do virus - Sm: C6 thg gay sfty thai ho�c sinh non. B�nh nay khong gay di t�t bftm sinh cho con. - Bc;ti li�t: Neu mac b�nh trong 3 thang dau, khoang 50% thai ph\l bi sfty thai. Neu bi bc;ti li�t trong 3 thang cuoi, thai c6 thg chet trong bl,lng m�. B�nh nay khong gay di t�t bftm sinh cho tre. - Coxsackie: Virus Coxsackie c6 thg qua rau thai, gay di t�t bftm sinh cho con (di dc;tng & drremg tiet ni�u - sinh dl,lc, drremg tieu h6a, M tim mc;tch). Neu ngrrOi m� nhi�m virus nay vao thang CUOi thai ky, tre sinh ra CO thg tu vong do viem CO' tim ho�C viem mang nao. - ECHO: Virus nay c6 thg qua nhau thai gay viem mang nao cho tre, dg lc;ti di chfrng than kinh. B�nh viem gan do virus ECHO gay tU: vong & tre v&i cy l� kha cao. - Cum: C6 thg gay sfty thai, thai chet lU'U ho�c sinh non. Da so tre sinh ra c6 di t�t bftm sinh nh�, hiem khi c6 di t�t bftm sinh n�ng & nao. Tre sinh ra d� bi viem ph6i. - Quai bi: C6 thg gay sfty thai va sinh non. Tre sinh ra c6 thg nh� can va bi di t�t bftm sinh. I.2. Do vi trung - Lao: Do m� suy ki�t vi b�nh lao nen thai nhi se phat trign ch�m. B�nh n�ng c6 thg gay sfty thai, thai chet lU'U ho�c sinh non. https://thuviensach.vn - L�u: Dfra tre d� bi lay nhi�m vi trimg l�u tir m�, bi viem ket mc;tc do l�u di�n tien, c6 thg mu neu khong dU'Q'C dfeu tri kip thCri. - Sot ret: NguCri m� c6 thg bi s�y thai, thai chet lU'U ho�c sinh non. Tre sinh ra c6 thg bi nh� can, sot, thieu mau, vang da, gan va lach to. 2. Cac b�nh duO'ng ho hip - Hen: C6 thg gay thai chet lU'U ho�c sinh non. - B�nh ph6i mc;tn tinh: Thai nhi ch�m phat trign. Ca hai m� con c6 thg bi kh6 th& cap, dfin den til' vong. 3. Cac b�nh tieu h6a - Viem loet dc;ti trang: C6 thg dfin den s�y thai. - Vang da fr m�t: H�u qua thmmg g�p la thai chet lU'U, sinh non ho�c tre sinh bi ngc;tt. - Viem t\ly cap: D� gay s�y thai, thai chet lU'U, sinh non. 4. Cac b�nh v� mau - Xuat huyet giam tigu cau: Tre sinh ra c6 nguy CO' bi xuat huyet nao do giam tigu cau. - Thieu mau: Neu m� bi thieu mau n�ng, thai nhi se ch�m phat trign, bi s�y, chet lU'U, ho�c bi sinh non, bi ngc;tt khi sinh. 5. Cac b�nh than kinh - D(mg kinh: f)fra tre rat c6 thg ciing bi d{)ng kinh va c6 nguy CO' bi di t�t b�m sinh cao gap 8 l'an so v&i nhfrng tre c6 m� khong bi d{)ng kinh. Vi�c m� bi co gi�t trong thai ky se lam tang kha nang trr vong cua thai. - NhuQ'c ca: Dfra con sinh ra c6 thg bi yeu ca, kh6c yeu, bu yeu. Cac tri�u chfrng nay xuat hi�n khoang 10 ngay Sau khi sinh va thmmg hoi ph\].C Sau nhfeu tuan. 6. Cac benh tim mach . . - B�nh tim: Tre c6 nguy ca tu vong (nguy ca nay cao hay thap tuy thu{)c vao mfrc de'.) b�nh tim cua m�). - Soc do mat mau: C6 th@ gay tinh trc;tng ngc;tt cho thai. https://thuviensach.vn 7. Cac b�nh th�n - n9i ti�t - Viem cau th�n: Khoang 10% trmmg hQ'P bi hll' thai, 20% sinh non ho�c sinh ngc;tt. - Nhi�m trung tigu: C6 thg gay sinh non, sfty thai ho�c thai chet lrm. - Tigu dll'0ng: Con sinh ra thll'0ng to va d� bi hc;t dll'0ng huyet. 8. B�nh ngo�i khoa - Viem mot th\ra: Ba m� bi viem mot th\ra c6 thg sfty thai (neu bi trong 3 thang dau) ho�c sinh non (neu bi trong 3 thang cuoi). - Chan thll'ong vling bi.mg: Cac tai nc;tn gay chan thll'ong noi tc;tng ngmYi m� ciing c6 thg gay chan thll'ong tn,rc tiep cho thai. Dg dam bao cho tre sinh ra dm;rc khoe mc;tnh, phl). nfr mang thai can den cac b�nh vi�n kham dinh kY nh�m phat hi�n va di'eu tri kip thm nhfrng b�nh ly gay tac dong bat lQ'i cho thai. BENH TRi () PHU NO' C6 THAI . . C6 den 76% phl). nfr c6 thai bi b�nh tri. Hi�u qua chfra b�nh & doi tll'QTig nay ciing kem hi�u qua hon so v&i cac b�nh nhan khac. each dieu tri chu yeu la gifr nep dc;ti ti�n dung gia, deu d�n; hang ngay dung nll'&C am nra Sc;tch h�u mon. Khi c6 thai, ap h,rc bl).ng tang cao, nhat la & thm ky cuoi. S\f chen ep cua tu cung Ien tinh mc;tch xoang ngay cang tang cao, anh hll'&ng den S\f hoi lrm Cua mau, lam cho chum tinh mc;tch trI bi xung huyet, m& rong ra. H�u qua la tinh trc;tng bi dc;ti ti�n tang them, doc;tn cuoi trl)'C trang va h�u mon bi nm, khien thai phl). d� mac b�nh trI. Neu mac b�nh & giai do�n cuoi cua thai ky, b�nh nhan khong nen ph�u thu�t. Sau khi sinh con dm;rc khoang 4 thang, b�nh se giam nh� ho�c mat di. Can chu y an nhi'eu rau xanh tmYi, trai cay chin (nhat la cac loc;ti rau qua c6 tinh nhu�n trang nhll' rau day, dU'a hau, dU'a chuot), dau thl)'C v�t, v1rng, m�t ong ... Rua h�u mon b�ng nll'&C hoa mao ga (nau len). Khi bi tri ra mau nhieu, CO thg boi cac thuoc mfr va an nhfrng thl)'C phftm chong chay mau nhll' moc nhI, rau xanh, qua c6 nhi'eu vitamin C. Khi can thiet va c6 S\f chi dinh cua bac sI dieu tri, c6 thg dung mot so thuoc Dong y cam mau. BUON NON KHI MANG THAI Cfr trong hai phl). nfr mang thai thi c6 mot ngll'Oi bi buon non trong 3 thang dau. Hi�n tll'QTig nay thll'Ong xuat hi�n luc m&i thfrc d�y, nhll'Ilg ciing c6 thg rai rac trong ngay, xay ra thll'Ong xuyen hon tlr tuan thfr sau va keo dai den cuoi quy dau tien. https://thuviensach.vn Nguyen nhan bu6n non Thong thmmg chling ta nghi den nguyen nhan lien quan den hormon. Bae si Francois Devianne, Tnr&ng khoa ph\l san B�nh vi�n Orsay, Phap gicii thich: "Mot so ph\l nfr d�c bi�t nh�y cam v&i HCG/ mot lo�i hormon dm;rc tiet ra v&i so luvng l&n Ilic mang thai trong 3 thang dau". Doi khi tri�u chfrng buon non bao hi�u trmmg hc;rp c6 bau sinh doi va trong mot so tnremg hc;rp C\fC hiem, hi�n tll'Q'Ilg nay bao hi�u nhfrng van de bat thll'emg Ilic mang thai, d�ng di thll'Cmg cua nhau thai ... Mfrc do nhfrng con kh6 chiu thay d6i & tll1lg ngmYi. Mot so chiu d\l'Ilg chi vai tuan I� va theo tll1lg giai do�n, so khac thi chiu d\l'Ilg Iau hon ho�c v&i mfrc do cao hon. Nhfrng yeu to lam phat sinh bu on non khong tuan thu nguyen tac nao. V &i mot so ngmYi, d6 c6 th� la mui chien xao thfrc an, v&i so khac l�i la mui thuoc la, th�m chi mot so ngmn rat SQ' thfrc an ma hQ VOn quen dung, CO ngll'm con SQ' mui my ph�m ma hQ quen dung. Nhfrng tr�ng thai kh6 chiu nay khong tram tr9ng. Trong so 10 ngll'm thi 9 ngrrm v�n an uong binh thITemg trong thm gian bi buon non. Trong thm gian 3 thang dau, bao thai chi n�ng c6 vai gam va chll'a can den nguon calorie b6 sung d� phat tri�n. Nhll'Ilg du con buon non khong gay nguy hi�m cho bao thai, b�n vfo nen tim each lam n6 bien mat. D� lam dU'Q'C dieu d6, hay lo�i ra khoi th\l'C don nhfrng thfrc an va thfrc uong lam cho b�n CO cam giac ghe SQ'. Chi an nhfrng gi b�n thich, nhll'Ilg can tranh nhfrng lo�i thfrc an chien xao ho�c qua nhi'eu chat beo. Lo�i thfrc an d� dung nhat la rau ccii luoc (ho�c hap), thit, ca nll'&ng; ma, cha la, dU'a hau, nho ... Nen chia nho cac bfra an (4 ho�c 5 Ian/ngay) d� thfrc an d� tieu h6a hon. Uong nhieu nmrc, tot nhat la trU'&C ho�c sau bfra an, v&i lieu lll'Q'Ilg it nhll'Ilg thll'emg xuyen d� tranh bi mat nll'&c. Ngu trll'a, nhll'Ilg khong bao gier ngu ngay sau bfra an, vi buon non lam tang cam giac m�t. Neu nhfrng bi�n phap nay khong c6 hi�u qua, hay di kham bac si d� dU'Q'C ke don cac lo�i thuoc chong buon non hi�u qua nhll'Ilg VO h�i doi v&i bao thai. Tot hon het la h�n che dung thuoc. Can ghi nh&, khong bao gier t\l' y dung thuoc neu khong c6 chi d�n cua bac si, vi mot so lo�i thuoc c6 th� khong thich hc;rp v&i thm kY mang thai. Tl/ chua non miia khi mang thai D� chfra non khi mang thai, c6 th� dung h�t bll'&i 15 g sac uong ngay 2 Ian; ho�c lay VO quat 15 g, gll1lg tll'O'i 10 g, dU'emg do 20 g sac uong thay tra. Dong y g9i chfrng non do thai nghen la at tr&, tll: b�nh ... Nguyen nhan chu yeu do khi thai trao ngll'Q'C, d� day mat can b�ng. Lam sang phan thanh 2 lo�i: - Ty vi hll' nhll'Q'C: Kh6 chiu, non ra nll'&C trong, tinh than moi m�t, them ngu. Cach chfra chu yeu la ki�n zy, hoa vi, giam non. - Can vi bat hoa: Kh6 chiu, non ra nll'&C chua ho�c dang, long ng\fC cang dau, tinh than u uat, dang mi�ng, n6ng mot. each tri chu yeu la binh can, hoa vi, giam non. https://thuviensach.vn M9t so each chfra - Tai qua hong 30 g, dmmg phen 60 g, sac uong thay tra. - Trtmg ga 1 qua, dmmg trang 30 g, dam g�o 100 g, nau chin, an trtmg uong nIT&c, ngay lam 2 ran. - Ca chep song 1 con, lam s�ch, hap each thuy roi an, khong dU'Q'C cho muoi va m&. - Ca trich song 1 con, g�o nep 100 g, cho nU'&C vao nau chao, an ngay 2 ran. - Gl:rng tmri 30 g, o mai ma 10 g, sac lay nIT&c, boi lIT&i ngay vai ran. - Dinh hITO'Ilg 15 g, ban h� 20 g nghien thanh bot. Gl:rng tU'O'i 30 g ep lay nIT&c. Tat ca tron thanh ho, lay mot it dap vao ron, ngay 1 lan, lam trong 3 - 4 ngay. Ngoai ra, trong an uong va sinh ho�t, thai ph\l can dam bao: - An nhfrng th\fc ph�m c6 gia tri dinh dIT&ng cao, d� tieu h6a, c6 thg an it nhrmg chia lam nhi'eu bfra. - De phong mat nU'&C b�ng each uong mot lITQ'Ilg nU'&C nhat dinh trong ngay, an nhi'eu mia, dU'a hau, le. - Gifr tinh than 6ng dinh, thoai mai; gifr v� sinh rang mi�ng. - T�o moi trmmg song yen tinh, s�ch se, tranh cac mui vi kich thich. - Khi non nhi'eu can nghi ngai. - Khong dg bi tao b6n. Chu y - Non nhieu se dfo den mat nIT&c, khong nen t\f chfra & nha ma phai den bac si. - Khi CO bigu hi�n sot n6ng, m�ch nhanh, da vang, nU'&C tigu Vang, non ra nU'&C dang, phai den b�nh vi�n kigm tra gan m�t. - Neu non mrra kem theo cac tri�u ch(mg t6n thITO'Ilg th\fC thg khac, can den b�nh vi�n kham ngay; neu khong, se rat nguy higm cho ba m� va thai nhi. Bai thuoc khac chfra non mifa Dg giam non, thai ph\l nen an mot it banh bich quy ngay khi vtra ngu d�y; sau khi an 10 phut m&i rCri kh6i gimmg. Trong suot thai ky can tranh hai thuoc lao, thuoc la, tranh cai lon ho�c nhfrng tinh huong gay frc che than kinh khac. https://thuviensach.vn Ngoai ra, thai phl,l cfmg can hru y - An nhieu bfra trong ngay. - Khi an cO'IIl, khong nen chan canh (ho�c giam lm;mg canh t&i mfrc toi thi�u). - Khong an qua nhieu do m& ho�c gia tj. C6 thi dung cac bai thuoc sau - Girng song 25g, ma thay 10og. Tat ca barn nat, nau lay nIT&c uong. - Lay mot mra coc nll'&C ng6 sen, mot mra coc nll'&C nho, tron deu roi uong. - Girng tmri rrra sq.ch, thai mieng, ngam t�m v&i giam mot ngay dem. Khi dung, lay 3 mieng, them dmmg, rot nll'&C soi vao, d� ngam trong vai phut, uong thmmg xuyen thay tra. - Dung 25og gq.o nep tron v&i nll'&c girng song, cho vao rang. Khi gq.o nep n6 l0p bop thi d6 ra, nghien thanh bot. M6i l'an lay 25g, pha v&i nll'&C soi, uong ngay 2 l'an. M6 DE - NHO'NG DIEU cAN BIET M6 de la mot ph�u thu�t thmmg g�p trong san khoa. Day la mot bi�n phap kY thu�t, c6 nhfrng chi djnh va yeu cau Cl,l th� ve chuyen mon, ngm)i bac Sl chi tien hanh khi vi�c de tl,f nhien theo dU'Ong am dq.o khong bao dam an toan cho m� va con. Md ae c6 thi diln ra tniac khi chuyin d?, nguO'i mang thai aa GUQ'C ch uin bj tam if tit truac a6: - Thai l&n, khong tITong xfrng v&i khung xITong ch�u cua ngmn m�. - Ngoi ngang hay ngoi vai. - NgrrCri da m6 de mot l'an do khung ch�u h�p ho�c do c6 m6 tq.o hinh & c6 trr cung, am dq.o, am ho trU'&C d6. - NgrrCri bi suy tim da dm:;rc theo doi dieu tri va bao trU'&C khi de phai m6. Nhi�u truO'ng hQ'p m6 ae phai tiin hanh c1p cuu, khi san phµ aang chuyin d? ma c6 cac hifn tl.iQ'ng sau: - Sa cuong nhau sau v& oi, trong ngoi ngmyc (ngoi mong): Neu khong ltjp thCri m6 de, ngoi chen tren cuong nhau, lam cho mau cua ngll'Cri m� khong chuy�n qua thai, thai nhi se chet khi cha de dU'Ong dU'&i. https://thuviensach.vn - Ra mau nhieu nhUTig c6 trr cung chll'a m& trong nhau tien d�o, nhau bong non, neu khong m6 de dg lay con ra kip th(ri thi con Se bi ng�t va San phl,l khong cam mau dU'Q'C, mat mau nhieu san phl,l c6 thg bi choang, bi chet vi roi lo�n dong mau. - San ph\l bi san gi�t do b�nh nhi�m doc thai nghen ma dieu tri noi khoa khong giam con, m6 de vtra Clru con khoi bi ng�t, vtra Clru m� khoi anh hll'Crng Cua nhi�m doc cap, tranh bien chfrng nao, giam trr vong. - M6 de con tien hanh khi c6 nhfrng roi lo�n con co, roi lo�n tim thai ma dieu chlnh b�ng thuoc khong c6 ket qua, c6 trr cung m& ch�m ho�c phu ne lam cho chuygn d� keo dai, ho�c oi v& s6m ma c6 ru cung m& ch�m, de d9a viem nhi�m oi, anh hll'&ng den san phl,l va thai nhi. Nhung truang hQ'p nao khong nen l?m dµng mJ ae? M6 de la can thiet cho nhfrng trmmg hqp sinh kh6, tuy nhien khong nen l�m dl)ng m6 de dg ch9n ngay gia tot sinh con, ho�c cho r�ng "m6 de la tot nhat cho thai nhi", la "de an toan", "khong dau va nhanh" ... San ph\l va gia dinh san ph\l can biet r�ng m6 de phai dung dao r�ch bl)ng, r�ch trr cung, phai dung thuoc te va thuoc me SIT dl)ng trong m6 de, c6 thg gay nen nhfrng phan (mg nhll' suy ho hap, nglrllg th& Cr ca m� va thai nhi. Rieng doi v&i thai nhi, m6 de c6 thg gay ra nhfrng phan (mg bat thll'ang anh hll'&ng den nao va than kinh cua tre sau nay. San ph\l va gia dinh can can nhac dn th�n trmrc khi quyet dinh m6 de, neu c6 thg thi sinh t\]:' nhien la tot nhat cho ca m� va con. Di�u can biit v� phudng phip ae khong aau Dau de vfin luon la n6i am anh doi v&i nhfrng san ph\l trmrc m6i ky sinh n&. PhITong phap de khong dau da dU'Q'C ap dl)ng t�i Phap tu nhfrng nam 1970. Khi phai ch(mg kien CUOC 11VU'Q't C�n" Cua nhfrng phl,l nfr bi huyet ap Cao, ti'en San gi�t, hen suy�n, tigu dU'ang, cac bac si Cr day da ngh1 den phll'ong phap gay te vling h� vi dg giam dau cho h9. Cac bac sy cho biet: "C6 nhieu each lam giam cam giac dau nhll' dung thuoc me tiem dU'ang finh m�ch, hit thuoc me hoc hoi. ... , nhUTig gay te ngoai mang c(mg la an toan va hi�u qua hon ca". Vi�c gay te ngoai mang cfrng giup c6 trr cung m& d� hon nha tac dong cua thuoc Ien h� than kinh. Khi c6 trr cung d� m& thi thOi gian sinh n& se rut ngan va c6 trr cung ding it bi phu ne. Gay te ngoai mang c(mg dU'Q'C th\]:'C hi�n khi con dau dau tien cua CUOC chuygn d� bat dau. Cac bac si se d�t mot day nh\fa d�c bi�t (khong gay kich thich, di (mg hay phan (mg phl,l) vao khoang ngoai mang cfrng. Dau kia cua ong dU'Q'C co dinh Cr ngoai dg tiem thuoc. Khi thuoc te dU'Q'C dU'a vao ong, san phl,l se mat cam giac dau. Neu thuoc gan het tac dl)ng, bac si se dU'a them thuoc m&i vao. Hi�n nay, mot so nll'&c da dung bmn tiem di�n dg truyen thuoc te lien tl,lC cho san phl,l, nhUTig each nay ton kem nen Vi�t Nam vfin phai dung each tiem qua ong nh\]:'a. https://thuviensach.vn Theo cac bac si san, vi�c ap d\lng de khong dau c6 th� giup mot so ph\l nfr bi cac b�nh & h� tim mc;tch, than kinh, ho hap ... tranh du-qc m6 de. So v&i m6 de, gay te ngoai mang drng an toan hon rat nhieu. PhU'ong phap nay it gay phan (mg ph\l vi chi gay te C\).C bo. Do hoan toan tinh tao nen san ph\l vftn c6 th� chfrng kien canh con minh chao doi Doi v&i nhfrng san ph\l c6 th� sinh con t\l' nhien, de khong dau se giup ngITCri m� d& mat sfrc vi khong phai chiu dau d&n. Ky thu�t nay ciing giup h9 tranh dU'Q'C cac roi loc;tn ve sinh ly, ho hap, tuan hoan sau khi sinh. Khong nen m6 ae chi vi Si luc mot nhanh. - Ba thang cuoi: Lam cho CO' thg thll' gian dg chu�n bi sinh con. + Lam khung ch�u mem mc;ti: N�m ngrra, lay 2 canh tay d& phia dIT&i, co mong va du dITa khung ch�u Ien cao 10 Ian. Sau d6 d�t mot c�ng chan gap Ien dui hen kia dg xoay hang nh� nhang. Lam 10 Ian m6i ben. + Gifr hai th& tot: Ngoi ho�c d{mg trong nIT&c (mi�ng ng�p trong nIT&c), binh tinh hit vao roi th& ra nh� nhang. Lam 10 Ian. NHO'NG v A1'{ DE c.AN QUAN T AM KHI MANG THAI DOI V6'I PHU NO' BI BENH TIM . . . Khong phai ai mac b�nh tim ding mat het hy v9ng c6 con. Nhrmg dg dc;tt dU'Q'C mong U'&c, nhfrng phl). nfr mac b�nh nay can phai higu tmmg t�n m(>t so van de. C6 mot moi quan h� ch�t che, c6 anh hIT&ng l�n nhau gifra sfrc kh6e cua m�, thai nhi va tre sa sinh. Mot ba bau binh thmmg se bi fr nll'&C (tang 6 - 8 lit, tang thg tich mau tren 40% so v&i khi chITa c6 thai, bi thieu mau sinh ly trong thai ky. Neu tinh trc;tng tim mc;tch cua ngITm m� qua tram tr9ng nhll' tang ap h,rc dong mc;tch ph6i nguyen phat, h�p khit van hai la ... thi tat ca nhfrng S\f thay d6i binh thmmg tren c6 thg lam cho b�nh tim n�ng them hay gay trr vong. Viem mang trong cua tim xay ra luc chuygn dc;t hay sau sinh lam nhfrng van tim da t6n thITOTig bi n�ng hOTI. Thap kh&p tai phat trong thai k:Y lam cho b�nh tim n�ng hOTI. Thai ky c6 thg gay b�nh tim chu sinh cho nhfrng ph\l nfr khong c6 b�nh tim trIT&c d6. Sfrc kh6e thai nhi phl). thuoc vao lITQ'Ilg mau cua ngll'm m� dU'a den trr cung. Neu lITQ'Ilg mau giam do m� bi b�nh tim n�ng thi nguy ca thai nhi phat trign bat thmmg, chet la hOTI https://thuviensach.vn 50%. Ca cha l�n m� bi b�nh tim b�m sinh thi tren 50% thai nhi bi bat thuemg ve tim. M� b�nh tim ho�C tien can da sinh con bi b�nh tim ding lam gia tang nguy CO' nay. Lam thi nao aJ chin aoin? Sl! mang thai gay kh6 khan them cho vi�c phat hi�n va xac d!nh b�nh tim. Nhfrng thay d6i ve th� tich va S\f chuy�n dong Cua mau trong thai ey binh thuemg ding CO th� kem theo nhfrng tri�u ch(mg gQ'i y cua b�nh tim: d� m�t, dau ng\fc, kh6 th& hoi hop, phu ngo�i bien ho�c xiu. Tuy nhien, khi S\f kh6 th& anh hu&ng den v�n dong, kh6 th& tang dan va kh6 th& ve dem dot ngot thi nen di kham d� thay thuoc danh gia chfrc nang cua tim. Ho ra mau khong nen xem la mot tri�u ch(mg binh thuemg (m�c du chay mau mlii thuemg xay ra trong thai ky va giong nhll' ho ra mau). Neu bi xiu, dau ng\fC trong khi ho�t dong, thuemg bi lo au tfrc gi�n thi phai di kham d� bac si khao sat kY lu&ng ve tinh tr�ng tim m�ch. Xli if b�nh tim cha thai phµ M\lc dich chung trong xu tri b�nh tim la ngan ngrra hay phat hi�n s6m nhfrng bien ch(mg chinh cua suy tim, lo�n nh!p tim va thuyen tac m�ch mau. Tridrc khi sinh - Kham thai thuemg xuyen han binh thuemg, khoang hai tuan mot l'an trong tam kY th(r nhat va hang tuan trong tam ky thfr hai. - D� khong lam tang S\f lam vi�c cua tim, can ki�m tra va dieu tr! thieu mau, nhi�m trung. - Hang thang can tam soat nhi�m trung tiet ni�u khong tri�u ch(mg va dieu tr! nh�m giam nguy caviem th�n, b� th�n cap. - Tien san gi�t cling la mot tinh tr�ng d� gay suy tim. Can nh�p vi�n va nghi ngai khi thay cao huyet ap va c6 protein trong nu&c ti�u. Trong va sau khi sinh Vi�c giam dau khi sinh lam giam khoang 20% S\f lam vi�c cua tim. Phan l&n nhfrng san ph\l c6 b�nh tim thuemg dU'Q'C gay te ngoai mang c(mg cua tim. Nhfrng san ph\l nay nen den nhfrng trung tam San khoa l&n d� dU'Q'C theo d6i ch�t che tinh tr�ng chuy�n d� va tim m�ch. L&i. khuyen cua cac chuyen gia Nhfrng ph\l nfr tre bi b�nh tim nen hoi bac si d� biet ve nhfrng tr\].C tr�c kem theo thai ky, nhfrng nguy ca cho minh va con trong thai kY cling nhu sau d6. https://thuviensach.vn - Pht;l nfr bi b�nh tim bfim sinh can du-qc tham van ky ve m�t di truyen ding nhll' nhfrng tac d{)ng xau khi bi b�nh tim ma nuoi thai nhi. - Hi�u biet ro tinh trc;ing b�nh cua minh d� c6 tam ly lc;ic quan. - M()t dieu quan tr9ng cho tat ca nhfrng pht;l nfr c6 b�nh tim: TrIT&c khi quyet dinh va ngay khi biet minh c6 thai, phai l�p tfrc den bac si san khoa, bac si tim mc;ich c6 kinh nghi�m. - Sfrc kh6e cua ba m� la rm tien nhat trong thai k}r. M{)t so thuoc, xet nghi�m, phfiu thu�t c6 th� gay nguy hi�m cho thai nhi chi dm;rc tien hanh v&i an toan toi da cho ngmn m� khi th\l'C hi�n. ME BI s6T KHI MANG THAI - coN DE MAc BENH . . . TIM Nghien Clru cua My cho thay sot gan thOi di�m tht;l thai hay trong giai doc;in dau cua thai ky c6 th� lam tang nguy CO' bi di t�t tim cua tre. Nguy CO' nay c6 ve thap hO'Il & nhfrng ba m� dung polivitamin trong thOi kY mang thai. M�c du b�nh tim bfim sinh chi xuat hi�n & 1/120 tre SO' sinh, cho t&i nay, nguyen nhan cua hi�n tm;mg nay vfin chU'a ro rang. Tuy nhien, sot khi c6 thai dm;rc coi la yeu to nguy CO' vi cac nghien cfru tren d{)ng v�t da cho thay nhi�t d{) cao c6 th� gay di t�t bfim sinh. Bae si D. Botto va cac c{)ng S\f tc;ii Trung tam Ki�m soat va Phong b�nh (CDC) & Atlanta (My) da tien hanh nghien cfru tren 2 nh6m: - Nh6m 1: M� cua 905 tre bi di t�t tim bfim sinh. - Nh6m 2: M� cua 3.000 tre khong bi b�nh nay. Ket qua cho thay: 0 nh6m 1, SO ba m� bi sot 3 thang trll'&C khi tht;l thai ho�C trong 3 thang dau Cua thai ky la 11,2%, cao gan gap doi so v&i & nh6m 2 (6,4%). Bat Clr b�nh nao gay sot ding lam tang nguy CO' sinh con bi di t�t tim len 80% va sot do cum lam nguy CO' nay tang gap doi. V &i nhfrng ba m� bi sot nhrmg da dung polivitamin trong thm ey CO thai, nguy CO' nay chi tang 10 % . V &i nhfrng ba m� sot khong dung polivitamin, nguy CO' sinh con bi b�nh tim tang 130%. X0 TRi NHO'NG KH 6 CHIU KHI MANG THAI https://thuviensach.vn - Khi bi chrn)t rut, hay du6i th£ng chan roi tlr tlr hrr6ng ngon chan ve phia trrr&c, CO' Se gian ra. Muon tranh bi chuot rut, b�;m diITig dfrng qua Iau. - Buon non, non: Hay thay d6i each nau nrr6ng cho d� an hO'Il. Tranh an cac thfrc an co mui lam bc;tn kho chiu. DiITig d� qua doi ho�c an qua no vi 2 trc;tng thai nay deu lam dc;t day kho chiu, d� gay buon non. Neu hay bi non vao sang s&m thi khi thfrc giac, diITig voi tr& d?y, hay n�m yen tren gimmg va an nh�. - Kho tieu, day hO'i, dau dc;t day, tao bon: Nen an thfrc an co nhieu chat XO' nhrr rau, hoa qua. Tranh cac chat cay nong, do hop, do uong co ga. Nen an thanh nhieu bfra nh6 va an ch?m, nhai ky. Sau khi an diITig n�m xuong ngay. Nen v?n dong, t?p th� dvc nhrmg khong t?p nhfrng dong tac cui g?p lrmg. Khi ngu nh& ke cao dau va ng\]:'C. - Dau lrmg: Luon gifr lrmg th£ng. Neu muon nhac v?t gi, hay ngoi x6m xuong roi dfrng len, dung kh&p goi chfr diITig cong lrmg. Can thmmg xuyen thay d6i vi tri, trr the vi vi�c ngoi hay dfrng Iau deu gay dau lrmg. Khong nen di giay ho�c dep cao got. - Phu ban chan va mat ca: Khi n�m nghi, hay gac chan len cao. Nen an du chat va uong nhi'eu nrr&c nhrmg diITig an m�n qua. Neu thay ca tay va m�t deu phu thi do la dau hi�u dang ngc;ti, phai di kham ngay. - Gian tinh mc;tch h?u mon: DiITig ngoi qua Iau, nen an nhieu thfrc an co XO' d� tranh tao bon. Khi n�m, nen n�m nghieng ben trai (d� trr cung khong de vao mc;tch mau 16n nuoi drr&ng thai), neu n�m ngrra thi ke goi drr&i mong. Muon dung thuoc nhu?n trang hay boi thuoc h?u mon thi phai hoi y kien bac si. - Gian tinh mc;tch chan: Tranh nang cac v?t n�ng, thinh thoang n�m th£ng d� chan dm;rc nghi. Neu phai dfrng lam bep Iau, hay dfrng mot chan va tha long mot chan, chan nghi d�t cao hO'Il, thinh thoang d6i chan. Hay m�c quan ao rong rai, hang ngay danh thCri gian d� t?p th� dvc. - Chong m�t, hoa mat: Khong ngoi d?y ho�c dfrng len mot each dot ngot ma v?n dong tl:r tl:r d� nao khoi thieu mau. Tang crrang cac thfrc an b6 mau nhrr thit, ca, trfrng, sfra, lc;tc. Nen uong them thuoc co chfra sat. Neu cam thay chong m�t, hay n�m xuong ho�c ngoi cui dau gifra 2 dau goi d� mau len nao nhi'eu hO'Il. Neu hi�n tITQ'Ilg nay xay ra lien tvc thi bc;tn can phai di kham. - Kho ngu: Hay t?p th� dvc, hoc;tt dong nhi'eu vao ban ngay. Phong ngu phai thoang khi. Ch9n trr the ngu phu hQ'P (nhieu ba m� thich n�m nghieng, ke minh len goi). - Kho th&: Khi dfrng ho�c ngoi phai th£ng lrmg. Khi n�m phai n�m nghieng, neu n�m ngrra thi d�t goi nang dau va ng\]:'C len cao. Neu tinh trc;tng kho th& keo dai, bc;tn nen di kham. - Ca quan sinh dvc rr&t at kho chiu: Nen m�c quan ao lot b�ng vai bong va m�c quan rong cho thoang khi. Neu am dc;to tiet dich nhi'eu, hay lot vai tham ho�c dung bang v� sinh mong. Sau khi di v� sinh, nen lau rrra tl:r phia trrr&c ra sau. Neu dich am dc;to hoi, co mau https://thuviensach.vn vang, hong, nau ho�c thay ngfra nhfeu (y CITa minh thi nen di kha.m d� dU'Q'C dieu tri ngay. TV THE NAM T6T NHAT CHO PHU NO' MANG THAI Tir tuan thfr 12 tr& di, thai ph9 khong nen n�m ngrra ma can n�m nghieng va tot nhat la nghieng ve ben trai. T�i sao v�y? Tir tuan thfr 12, trr cung to ra, tinh dan hoi tang, dung lITQ'Ilg mau lrm thong gifra tu cung va CO' th� tang tU'O'Ilg frng v&i tu6i thai d� dam bao S\f trao d6i chat cua thai nhi. TU' the n�m ngrra gay m(>t so bat lQ'i: - Trr cung de vao tinh m�ch khoang dIT&i, khien lITQ'Ilg mau ve tim giam 50% so v&i n�m nghieng. H�u qua la lITQ'Ilg mau xuat phat tir tim giam, mau tU'&i cho cuong ron ding giam tU'O'Ilg frng, gay bat lQ'i cho S\f phat tri�n CUa thai nhi. - Trr cung c6 thg de vao d(>ng m�ch chu b9ng (n�m song song v&i tinh m�ch khoang dU'&i), lam giam lU'Q'Ilg mau cung cap cho thai nhi. - Lam tang ap ll,fC (y phan ngoai am h(>, chi dU'&i va trl,fC trang. Neu ket hqp v&i hi�n tITQ'Ilg thanh tinh m�ch gian r(mg & thOi ky mang thai, dieu nay c6 thg d�n t&i h�u qua la chi dU'&i va phan ngoai am h(> bi cong, gian ho�c thai ph9 mac chfrng hanh tri dU'&i. Do v�y, thai ph9 nen n�m nghieng. HO'Il nfra, tU' the nay con giup th�n bai tiet dU'Q'C nhi'eu nU'&c va natri hO'Il, lam giam chfrng phu hay g�p & thai ph9 tir tuan thfr 30 tr& di. TrIT&c khi chao dOi, thai nhi thmmg c6 xu hIT&ng quay sang ben phai. Neu thai ph9 ding n�m nghieng sang phai thi trr cung cang quay sang phia nay m�nh hO'Il, gay xoan v�n m�ch mau trong trr cung. Vi�c n�m nghieng ben trai c6 thg cai thi�n ho�c h�n che mfrc d(> xoay sang phai cua trr cung, giup cho mau lrm thong d� dang, bao dam lU'Q'Ilg mau cung cap cho thai nhi. suY GIAP THAI KY ANH HVONG DEN cHi s6 THONG MINH COA TRE Ket qua m(>t nghien cfru m&i day cho thay, chfrng suy tuyen giap khong tri�u chfrng trong th(ri ey mang thai CO anh hIT&ng xau, du (y mfrc dQ nh�, den S\f phat trign tinh than cua tre. Kigm tra S\f phat trign tinh than & m(>t so tre 7 - 9 tu6i c6 m� bi suy tuyen giap, cac nha nghien cfru nh�n thay, chi so thong minh cua cac tre nay thap hO'Il trung binh 4 digm. a nh6m tre c6 m� bi suy tuyen giap ma khong dU'Q'C di'eu tri, so digm chenh l�ch la 7. N6i chung, con cua nhfrng ba m� bi suy tuyen giap thITemg c6 kha nang tiep thu thap hO'Il. D�c bi�t, CclC chau CO digm SO thap dang kg trong nhfrng bai trac nghi�m ve S\f chu y, ngon ngfr va kha nang v�n d(>ng thi giac. https://thuviensach.vn Dieu dang quan tam la chfrng b�nh nay thmmg dm;rc ch�n doan mu()n, sau khoang s nam mac b�nh va khi da dm;rc phat hi�n thi vfin c6 den 64% thai ph\1 bi suy tuyen giap khong dm;rc dieu tri. Theo cac nha nghien cfru, di'eu dau tien can lam la tang luvng iot trong che d() an cua ph\1 nfr. Tiep theo, phai tien hanh di'eu tra r()ng rai d� s&m phat hi�n va dieu tri cho nhfrng chi em mac chfrng suy tuyen giap. C6 nhrr v�y m&i ngan ngtra dm;rc nhfrng tac hq.i xau cua b�nh ly nay Ien nhfrng dfra tre trrOTig lai. LAM GI KHI PHAT HIEN THAI NHI BI DI TAT . . . . M�c du da dm;rc chufo bi tam ly d� don m()t chau be di t�t, cac bac si va ngmYi san ph\1 vfin khong khoi bang hoang nhin dfra tre m&i sinh cat tieng kh6c yeu 61:. Chau chi n�ng 2,3 kg, CQt song bien dq.ng n�ng, khong th� n�m ngrra nhrr nhfrng dfra tre khac. 2 thang trrr&c, m� chau, mQt San ph\1 tren 35 tu6i, da dU'Q'C kham va phat hi�n mang thai di t�t. Cac bac si trr van da khuyen ngmYi m� cham dfrt thai ky s&m d� tranh nhfrng dau d&n khi be chao d01, dong th01 rut ngan th01 gian mang thai qua m�t moi va VO ich. Nhrmg vi khat khao c6 m()t dfra con, ngmYi m� crrOTig quyet phu nh�n ket qua ch�n doan va m9i 101 khuyen cua bac si. Thtjc t� kh6 chip nh�n Trrr&c d6, ding tq.i b�nh vi�n nay, m()t ngmYi m� tre da nga quy, khi 2 dfra con gai wa lQt long vai ngay da cham dfrt CUQC song. Nf>i dau d6 le ra da dU'Q'C giai quyet s&m hOTI neu ngrr01 m� nghe theo 101 khuyen cua bac si khi phat hi�n chi mang song thai di t�t: dinh nhau (y phan b\].ng va chung nhau vai CO' quan nQi tq.ng. Trrr0ng hQ'P khac, mQt san ph\1 27 tu6i drrQ'C B�nh vi�n Hong Dfrc phat hi�n thai bi vo s9 & thang th fr 4 nhrmg chi khong tin. Den thang thfr 7, khi drrQ'c B�nh vi�n Hung VrrOTig kh�ng dinh lq.i chfo doan nay, chi m&i bat dau tin dfra con dau long cua minh bi di t�t b�m sinh. Sau d6, cac bac si da rat vat va m&i thuyet ph\lC dU'Q'C chi va gia dinh chap nh�n de non vi neu CO ra d01 thi thai nhi ciing khong th� song dU'Q'C. Thay dbi n�p nghI Trong nam 2000, tq.i 2 b�nh vi�n k� tren, c6 266 trmmg hQ'P thai bi di t�t b�m sinh, trong d6 188 ca drrQ'C phat hi�n trong th01 gian mang thai. Bae si Nguy�n Song Nguyen, Trung tam Chfo doan Tien san, B�nh vi�n Ph\1 san Ttr Du cho biet, hi�n nay cac bac si da c6 th� ch�n doan r6 rang va trrOTig doi chinh xac nhfrng trrr0ng hQ'P di t�t hinh th� vao thang thfr 4 - 6 cua thai ky. M()t so phrrOTig phap xet nghi�m thrr0ng dU'Q'C ap d\].ng la: - Lay mau d� tim m()t loq.i protein d�c bi�t (alpha foeto protein) lien quan den b�nh Down (tre mac b�nh nay thmmg c6 b() m�t khac thmmg, ch�m phat tri�n tinh than, c6 th� kem b�nh tim b�m sinh). https://thuviensach.vn - Lay nu&c oi cua san ph\l d� lam nhi�m sac do (xac dinh b9 nhi�m sac th� cua thai nhi). Phuong phap nay giup phat hi�n m(>t so b�nh di truyen bfim sinh, vi dv nhu b�nh Down. - Sieu am mau, d�c bi�t la sieu am 3 chieu (phat hi�n di t�t hinh th� bfim sinh). Neu phat hi�n thai nhi bi di t�t nh� nhu slrt moi, h& thanh bvng, tay chan khoeo, g�p g6c ... cac bac si thmmg giai thich va hu&ng dfin san ph\l tiep tvc du&ng thai. Sau khi sinh se ap dvng cac bi�n phap phfiu thu�t t�o hinh, v�t ly tri li�u ... v &i nhfrng thai bi di t�t n�ng, khong c6 kha nang song khi ra dm nhu thai VO SQ, nao ling thuy (fr nu&c trong nao) ... each tot nhat la cham d{rt thai ky. Nhrmg giai thich d� ngum m� va gia dinh hi�u va chap nh�n di'eu nay la het sfrc kh6 khan. Khac v&i ngum phuong Tay, da phan ngum phuong Dong chung ta thu(mg rat khong muon pha thai, vi bat cfr ly do gi. Nhieu ngum cam thay minh c6 t(>i khi ngan can S\f ra dm cua cac thai nhi di t�t. Nhrmg d� nhfrng dfra tre tan t�t n�ng ne ra dm c6 "nhan d�o" hon khong? Nhfrng tre nay, neu c6 song sot ding se la n6i bat h�nh cho ngum than va ganh n�ng cho xa h(>i. D6 la chua k� n6i bat h�nh ma chinh nhfrng tre nay phai ganh chiu. Di kham thai thuO'ng xuyen Theo bac si Vfi Thi Nhung, Ph6 Giam doc B�nh vi�n Phv san Hung Vuong, vfin con nhi'eu tru(mg hcrp thai di t�t duqc phat hi�n muon ho�c chi duqc phat hi�n sau khi sinh, phan l&n do san phv khong di kham thai thu(mg xuyen. Vi v�y, khi mang thai, san phv nen di kham thai dinh ky, nhat la nhfrng ngum thu(>c nh6m nguy cO': - Nhi�m sieu vi trung trong 3 thang dau thai ky. - Tiep xuc v&i thuoc tnr sau, chat d(>c hoa h9c, tia X. - Trong gia dinh c6 ngrrm bi di t�t, b�nh tam than ... - Phv nfr sinh con sau 35 tu6i. MOT s6 THu6c crAM DAU c6 THE GAY sAY THAI Thai ph\l can th�n tr9ng khi dung m(>t so thuoc khang viem khong chfra steroid (NSAIDs) nhrr ibuprofen va aspirin. Theo canh bao cua cac chuyen gia My, chung c6 th� anh hrr&ng den qua trinh phoi di chuy�n vao tu cung va dfin den sfiy thai. Sau khi tien hanh khao sat tren i.ooo thai phv, nh6m nghien cfru thu(>c Vi�n Kaiser nh�n thay, nguy CO' sfiy & nhfrng ngrrm dung thuoc giam dau NSAIDs Ien t&i 80%. Hon nfra, vi�c dieu tri b�ng NSAIDs trong nhfrng tuan thai dau d�c bi�t nguy hi�m, kha nang sfiy c6 th� l&n gap 5 Ian so v&i khi dung thuoc trong giai do�n cuoi. Nhfrng ngrrm chufin bi thv https://thuviensach.vn thai ding c6 th� khong tranh khoi M.u qua trrOTig t\f. Nghien c(ru khong xet den lieu dung, song theo trmmg nh6m Melanie Davies, nhfrng ngmn di'eu tri NSAIDs tren 1 tuan da c6 th� bi li�t vao danh sach nguy hi�m. Mot di�m gay bat nger trong nghien c(ru la S\f kh�ng dinh aspirin d� d§.n den s�y thai. Trong khi d6, hi�n nay v§.n con rat nhieu ngrrm mang thai dU'Q'C ke dOTI lo�i thuoc giam dau nay v&i hy VQng ngrra s�y thai va chfrng tien kinh gi�t. Nghien Clru cua Davies con cho thay paracetamol hoan toan khong nguy hi�m cho thai ph\l, do thuoc chi tac dong Ien h� than kinh trung rrOTig ch fr khong phai toan bo CO' th� nhrr NSAIDs. Tuy nhien, Davies nhan m�nh r�ng quy mo cua nghien Clru con h�n h�p, vi theba cling CQng S\f Se tien hanh khao Sat them trn&c khi di den ket lu�n CUOi cling. sAY THAI NHIEU LAN c6 THE nAN DEN UNG THVVD Cac nha khoa h9c Phap tin r�ng, nhfrng thay d6i cua tebao vli trong qua trinh mang thai c6 tac dl)ng ngan ngira b�nh ung thrr vli. Vl the, nhfrng ngrrm khong thanh cong trong Ian mang thai dau Se CO nguy CO' mac b�nh cao khi brr&c vao tucSi man kinh. Nh6m chuyen gia thuoc Vi�n nghien c(ru Gustave Roussy phat hi�n, trong gan 92.000 phl) nfr tir 40 den 65 tu6i (tu6i man kinh), nhfrng ngrrm tirng bi hong thai dau tien c6 dau hi�u ung thrr vU ro r�t hOTI so v&i cac trrrerng hqp binh thrrerng ho�c n�o pha thai. Chuy�n trrOTig tl,f ding xay ra doi v&i nhfrng ngrrm s�y thai tren 3 Ian ho�c khong bao gier sinh con. Nguyen nhan cua hi�n trrqng tren v§.n chrra dU'Q'C xac dinh, song theo trn&ng nh6m Francoise Clavel - Chapelon, drr&i S\f kich thich cua ho6c mon khi mang thai, cac tebao vli da CO S\f thay dcSi tich Cl,fC nao d6 giup h�n che nguy CO' ung thrr. Ngoai ra, kha nang mac b�nh con CO S\f cong hrr&ng Cua nhfrng yeu to moi trrrerng nhll' vi�c tiep XUC v&i h6a chat doc h�i, ph6ng x�, ho�c do gene. https://thuviensach.vn cAc BA BAU COI CHUNG THAI CHAM PHAT TRI EN Th� nao la thai ch�m phat tri�n? C6 nhfrng thai nhi khi con n�m trong tU: cung da suy dinh dIT&ng, khong phat tri�n nhU' binh thmmg. Bae si va ba m� se nh�n thay thai ch�m phat tri�n v&i tu6i thai qua m{)t qua trinh theo d6i lien tvc, so sanh v&i cac tri so phat tri�n cua thai nhi binh thmmg. Nhfrng thong so nay thay d6i theo dia dU', mau da va gi&i tinh. Nhung nguy hi�m c6 th� xay ra - Ty l� bi b�nh va trr vong gia tang neu thai nhi ch�m phat tri�n. Nguy ca trr vong cao gap 5 lan so v&i thai binh thmmg. lJ&c tinh, khoang 26% trong so nhfrng thai nhi chet la do thai khong phat tri�n binh thmmg trong tU: cung. Nguy ca chet cua nhfrng tre ch�m phat tri�n trong tU: cung bi tac dong b&i nhieu yeu to: tu6i thai, b�nh nguyen phat ding nhIT d{) tram tr9ng va S\f tien tri�n Cua b�nh. - Nhfrng bien chfrng trong sinh va sau sinh gia tang. - Bien chfrng trong chuy�n d�: tren 50% trITemg hQ'P xuat hi�n nhip tim thai bat thITemg, phai can thi�p b�ng phfo thu�t. - Thi�u oi (dan gian gQi la kho nU'&c oi) ciing thITemg xuat hi�n neu thai ch�m phat tri�n, nU'cYC oi it gay nen S\f ch en ep day ron. D6 ding la m{)t nguyen nhan gay tU: vong. - Sau sinh, chi so Apgar thap (Apgar la chi so danh gia be c6 kh6e khong: kh6c to, th&, da hong, err d{)ng ... ). Tinh tr�ng nhi�m acid cao. - Ve Iau dai, dfra tre d� bi nhfrng di chfrng tram tr9ng ve than kinh gap 2 l'an ngmYi binh thITemg. HQ kem phat trign ve tri tu�, cao huyet ap hJ.c l&n tu6i va nhfrng bien chfrng ve tim m�ch. Thai ch�m tang tnibng c6 hai lo�i Qua quan sat va nghien cfru, cac bac si nh�n thay c6 hai lo�i thai ch�m tang trIT&ng: https://thuviensach.vn - D�ng thai phat tri�n khong doi xfrng: Day la trmmg hc;rp thmmg g�p. Than thai nhi nho hon dau. Lo�i thai nay thu&ng xay ra vao ba thang cuoi cua thai k)r. Nguyen nhan c6 th� do banh nhau khong lam vi�c tot nen khong nuoi deu. - D�ng phat tri�n doi xfrng: Dau va than thai nhi deu nho hon so v&i kich thu&c binh thu&ng. Thai ch�m phat tri�n thuO'ng g�p b nhung ph9 nu mic cac b�nh sau - Cao huyet ap - B�nh ph6i - Ti�u du&ng - B�nh cua chat t�o keo - B�nh ly ve hong cau - H9i chfrng khang phospholipid (Anti-phos-pholipid Syndrome). - M� hut thuoc la, nghi�n rm;m, srr dvng heroin va cocain. - M� bi suy dinh du&ng tram tr9ng. - B�nh ly cua nhau thai. - Da thai. - Nhi�m trung. - Roi lo�n cua di truyen. - Tiep xuc v&i nhfrng chat doc h�i. Cach phong ch6ng - LU'U gifr nhfrng giay ta ghi nh�n ve b�nh t�t cua minh (neu c6). - Di kham tru&c khi chu�n bi c6 thai du ca th� khoe m�nh. - Khi da quyet dinh c6 thai, can nh& ro ngay dau tien cua chu ky kinh cuoi cling. https://thuviensach.vn - Neu khong nh& ngay dau tien cua kY kinh, hay kinh nguy�t khong deu, bi VO kinh sau khi uong thuoc ngl:ra thai thi can phiii tham thai s&m trong thang dau. Bae si se sieu am d� chfo doan tu6i thai m{)t each chac chan nhat. CH0A TRAu vA cACH X0 LY Ngrrm mang thai 9 thang 10 ngay, trau mang thai den 12 thang. C6 le vi v�y ma dan gian g9i nhfrng ai mang thai qua ngay la "chrra trau". Thai qua ngay ( chlia trau) la gl? M()t thai ky binh thrr0ng keo dai khoang tl:r 38 - 42 tuan l�, tinh tl:r ngay kinh thfr nhat cua chu kY kinh cuoi cling (chu ky kinh 28 ngay). Thai qua ngay khi thai ky keo dai qua 42 tuan l�, tfrc la hon 294 ngay. Tuy nhien, trong nhfrng nghien Clru gan day, cac bac si khuyen nen bat dau theo d6i nhfrng ca "qua ngay" tl:r khi thai dU'Q'C 41 tuan, th�m chi la khi thai 40 tuan. Vi�c nay giup giam ti l� b�nh t�t va Clru song nhi'eu tre SO' sinh. Nguyen nhan gay "chlia trau" Khoa h9c hi�n nay chrra biet m{)t each chinh xac ve nguyen nhan gay thai qua ngay. - Theo quan sat cua cac bac si, nhfrng ca thai qua ngay thrr(mg do m{)t so b�nh lam giam S\f San xuat estrogen trong CO' th� ngrrm m� (chat estrogen dong vai tro quan tr9ng trong vi�c chuy�n dc;i). Nhfrng b�nh lam giam S\f san xuat estrogen: thai VO SQ, giam san tuyen thrrQ'Ilg th�n cua thai nhi, thai trong 6 bvng. - Ngoai ra, c6 m{)t phv nfr sinh thai qua ngay nhieu l'an, nhrmg khong tim thay nguyen nhan. Nhung nguy hi�m cho thai nhi - Thai nhi yeu: Nrr&c oi it lam cho day ron chen ep, thai yeu, mat tim thai. Tai bien nay xay ra d{)t ng{)t, khong th� bao trrr&c m�c du c6 th� biet nhip tim thai bat thrr(mg khi theo doi b�ng may lien tl,1.C va qua sieu am biet nU'CrC oi it. Vi v�y, tat ca thai qua ngay can phai danh gia tinh trc;ing nU'CrC oi. - Thai qua l&n: Do thai phat tri�n them hai tuan l� nen c6 th� n�ng hon 4 kg. Vi�c chuy�n dc;i g�p tr& ngc;ii do thai to, tY l� sinh m6 cao, sinh kh6 do vai cua thai nhi to lam gay xrrong don, li�t dam roi than kinh canh tay, th�m chi thai nhi c6 th� tu vong. - Thai hit nrr&c oi: H{)i chfrng hit nrr&c oi c6 phan SU (phan be tc;io ra luc con trong bvng m�) chiem hon 25%. Trrr&c tuan l� thfr 32, thai nhi it khi tong phan su ra ngoai. Sau d6, https://thuviensach.vn lm;rng phan SU tong ra mr&c oi tang dan cho t&i cuoi thai ky. Tinh tn;mg mr&c oi it lam cho phan SU S�t va d�c hOTI, thai nhi hit vao lam tac nghen dmmg ho hap, lam giam SlrC cang be m�t cua cac phe nang, tir d6 giam chfrc nang ho hap. Nu&c oi nhu()m phan SU la m9t dau hi�u cho biet thai suy. - Suy nhau thai: Lam cho S\f cung cap oxy va chat dinh du&ng kem, thai nhi & trong moi trmmg bat lc;ri, thai SQt can, giam khoi luqng l&p Cr du&i da, khoi luqng CO'. Khi sinh ra, da be nhan nheo, m6ng tay chan dai. N�ng hOTI, thai bi ngrmg cung cap oxy. Vi�c nay thmmg xay ra sau nhfrng COTI go tu cung. Vi v�y, thai nhi chet tru&c va trong khi chuygn d�. Mang thai qua ngay c6 ti l� chet chu sinh cao gap 3 Ian thai ky binh thu0ng. Nhung anh hubng xiu d�n my M� thu(mg it bi nguy higm hOTI con. Vi�c hoi h9p dc;ri den ngay sinh nhrmg chua thay dau bQng lam cho ngmn m� luon & trong tinh tr�ng cher dc;ri, lo lang, nhat la khi phai nh�p vi�n va dU'Q'C th\fC hi�n xet nghi�m nh�m danh gia SlrC khoe cua thai nhi thi ba m� rat cang th�ng. Ngoai ra, do thai to, khi sinh ngum m� c6 thg bi rach c6 tu cung, am d�o. Ve sau c6 thg bi gian san ch�u, di tigu khong t\f chu va suy yeu c6 tu cung, d� bi sinh non. Xli lj nhu thi nao? Dieu ki�n tien quyet la phai biet tu6i thai m9t each chinh xac. Khi quyet djnh mang thai, can lrm y chu ky kinh, tinh chat cua k:Y kinh nhu deu hay khong deu, ra kinh bao nhieu ngay, mau sac va luqng kinh ... the nao. Can nh& th�t r6 ngay dau tien cua chu k:Y kinh cuoi cling cua minh, c6 dung thuoc ngl.ra thai hay bi ra huyet am d�o bat thu(mg khong. Neu di kham thai tru&c 12 tuan thi vi�c xac djnh tu6i thai se rat chinh xac. Sieu am s&m la vi�c VO cling quan tr9ng. Trong ba thang dau cua thai ky, sieu am giup: - Chfo doan vi tri c6 thai (trong hay ngoai tu cung). - Da c6 thai hay chua (& nhfrng ph\l nfr nghi nger c6 thai). - Xac djnh tu6i thai tren nhfrng ph\l nfr khong c6 kinh l�i sau khi sinh con, uong thuoc ngl.ra thai, kinh khong deu, khong nh& ngay kinh hay khi da biet c6 thai ma c6 nhfrng tri�u chfrng bat thu(mg nhu ra mau am d�o, dau bQng, tu cung khong tll'OTig xfrng v&i tu6i thai, kham thay c6 khoi u c�nh tu cung. - Trang giai do�n tl.r 8 - 12 tuan VO kinh, sieu am giup xac djnh tu6i thai chinh xac v&i sai so 5 ngay. D9 chinh xac nay giam dan va khong con gia tr! vao nhfrng thang cuoi cua thai ky. https://thuviensach.vn Nhuv�y, d� c6 keho�ch tot cho vi�c sinh n& cua minh, can th\]:'C hi�n hai vi�c: chu y ky kinh nguy�t cuoi va di sieu am s6m, kham thai tnr&c 12 tuan. Day la van de ma ngmn phv nfr nao ding nen biet. M9t s6 each xtt ly thai qua ngay Nhfrng trmmg hqp thai qua ngay bat buoc phai nh�p vi�n t�i nhfrng trung tam san khoa l&n, c6 day du di'eu ki�n d� theo d6i tinh tr�ng thai nhi mot each lien tvc. Bae sl se lam gi? 1. Thai 41 tuan l�, cac dieu ki�n san khoa thu�n lQ'i nhu c& tu cung m& dU'Q'C 2 - 3cm, mem m�i, d� gian, dau thai nhi xuong kha sau trong am d�o ... thi bac si se kh&i phat chuy�n d�. 2. Dieu ki�n san khoa khong thu�n lQ'i hay khi c6 nhfrng b�nh ly khac kem theo nhu tien san gi�t, ti�u du(mg trong thai k)r, thai qua to ... thi bac si co gang lam cho c& trr cung m& l&n b�ng each dung prostaglandin E2, roi sau d6 kh&i phat chuy�n d�. 3. B�nh nhan khong dong y kh&i phat chuy�n d�, di'eu ki�n san khoa khong thu�n lQ'i ma khong c6 van de bat thu(mg gi khac kem theo thi c6 th�: - Theo d6i sat CIT dong cua thai nhi 3 l'an/ngay. - Sieu am mot tuan hai lan d� xac dinh vi�c giam lrrQ'Ilg nu&c oi. - Ki�m tra dinh ky: Day la xet nghi�m nh�m danh gia nhip tim thai, phat hi�n thi�u oi, nhfrng CIT dong ho hap va truOTig l\]:'C CO' cua thai nhi. Neu thay nu&c oi it thi bac si tim each d� san phv sinh em be ra. - Thtr nghi�m b�ng each truyen oxytocin (chat gay nen nhfrng COTI co ttr cung) vao tinh m�ch, ho�c xoa dau vli d� t�o oxytocin noi sinh nh�m kich thich tu cung xem thai nhi c6 chiu d\l'Ilg n&i cuoc chuy�n d� hay khong. Luu f cu6i tru6'c khi cha sinh - Bae si se soi buong oi d� xem mau sac cua nu&c oi. Nu&c oi nhuom phan SU chiem tY l� 25 - 50% la mot dau hi�u cho biet thai yeu, phai d� be ra s6m. - Kham am d�o d� xem c& tlr cung c6 thu�n lQ'i hay khong, neu c6 thi kh&i phat chuy�n d�. - Trong qua trinh theo d6i, neu tim thai bat thu0ng hay nhip tim thai khong dap frng, xuat hi�n thi�u oi, nu&c oi c6 mau, giam CIT dong cua thai nhi thi bac si se cho sinh m&. C6 phdi bat cu tridmg hQp mang thai qua ngay nao cfmg gil.lc cho dau bl.lng sinh https://thuviensach.vn khfmg? Khong. Neu quan tam den nhfrng dfeu ki�n san khoa Cl). thg thi se giam dU'Q'C ti l� sinh me> m()t each dang kg. LAM SAO DE KHONG BI vo 61 NON Trong bl).ng m�, thai nhi khong n�m m()t minh. Thai dITQ'C bao b9c b&i m()t tui oi va m()t lITqng nU'&C oi thich hqp. Tui nIT&c oi nay nh�m bao v� thai nhi tach bi�t v&i moi trmmg ben ngoai CO' thg, tranh nhfrng sang chan tlJ: ben ngoai va S\f chen ep day ron gifra thanh tu cung va thai nhi. Neu tui oi nay bi v& trU'&C thi g9i la oi v& non. Khi oi v&, dich oi se chay rl ra tU: am d�o. LITQ'Ilg oi chay ra c6 thg d()t ng()t, nhi'eu 0 �t ho�c chi la m()t dong chay tU: tU:. Nguyen nhan gay vo 6i non - Nhfrng khuyet t�t t�i ch6 cua mang oi. - Nhi�m trung am d�o, c5 trr cung hay trong dich oi, d�c bi�t la S\f xuat hi�n lien cau khuftn nh6m beta. - Nhi�m khuftn Hemolytic streptococcus. - C6 tien can v& oi non & Ian sinh trIT&c d6. - H& eo cc> trr cung. - Da thai. - C6 nhi'eu nU'&C oi hO'Il binh thmmg (Da oi). - Chan thITO'Ilg. - Thai bi di d�ng. - Nhau bong non, nhau tfen d�o. Nguy hi�m gl khi b! vo 6i non? 1. Nhi�m trung: V& oi non c6 thg gay tinh tr�ng nhi�m trung cho ca m� va con. 2. Sinh non: Nhfrng h�u qua cua thai nhi sinh non bao gom: - HQi chfrng suy ho hap. https://thuviensach.vn - Ton t?i ong dong m?Ch. - Viem mot ho?i ttr. - Xuat huyet trong nao that. - Nhfrng t6n thuang than kinh, ngrmg th&, xa h6a sau v6ng m?c. - Nhi�m trung sa sinh. - Chet. 3. V& oi non la nguyen nhan khien cho khoang 75% tre SO' sinh khong c6 nhfrng bat thmmg thai nhi ttr vong. Ty I� song cua thai nhi trong nhfrng trung tam cham s6c tre thieu thang con tuy theo tu6i thai nhi. Thai 23 tuan la o - 8% Thai 24 tuan la 15 - 20% Thai 25 tuan la 50 - 60% Thai 26 - 28 tuan: 85% Thai 29 tuan: 90%. 4. Sa day ron: Binh thu(mg day ron n�m gQn, thoai mai. Sa day ron la day ron bi troi ra, n�m du&i phan thap nhat cua thai nhi. Day ron bi chen ep c6 th� lam ngat dmmg cung cap oxy cho thai, gay ttr vong thai. Chin doan B�nh nhan thu0ng chi thay nu&c ttr am d?o chay ra. Nu&c ra m9t each dot ngot khi dang n�m nghi hay dang di l?i. Sau d6 ra ri ra suot ngay. Day la tri�u chfrng ban dau duy nhat ma nhfrng phv nfr mang thai nh�n biet duqc. Liru y: Phai den bac si kham ngay l�p me, khong nen ch& t&i tri�u chfrng dau bvng. D� ch�n doan, bac si se d\fa vao: - Tien str tru&c d6: Da tlrng v& oi s&m hay sinh non, tinh tr?ng nhi�m trung trong nhfrng Ian thai tru&c d6 va Ian thai nay (bao gom nhi�m trung ho hap tren va nhi�m trung tiet ni�u, ho?t dong th� chat, chan thuang ... ). - Tham kham: Bae si dung mot dvng C\J. gQi la mo tjt d�t vao am d?O cua thai phv d� xac dinh xem dich oi c6 thoat qua c6 tir cung hay khong. NguCri ta dung mot giay thtr xem do acid cua dich nay. Neu dung la dich oi thi n6 c6 tinh kiem (dich am d?O binh thu(mg c6 https://thuviensach.vn tinh acid). Ho�c bac si bao b�nh nhan r�n hay ho m9t vai tieng d� xem dich oi c6 thoat ra khong. Sau d6, ngll'Cri ta tim kiem nhfrng vi khufo c6 th� la nguyen nhan gay oi v& non nhll' l�u cau, lien cau khufin ... Dong thCri tien hanh xet nghi�m dich am d�o, tim cac nguyen nhan gay viem am d�o. - Xet nghi�m danh gia tinh tr�ng nhi�m trimg nhll' b�ch cau, phan tich nll'&c ti�u. C6 th� lay dich oi d� dem lm;mg b�ch cau va nhu9m Gram xac dinh c6 vi khuftn hay khong. Til' dich oi ding c6 th� biet ph6i cua thai nhi da trmmg thanh chU'a. - Sieu am cho biet lll'Q'llg nll'&C oi c6 binh thmmg hay khong va thai da trmmg thanh chU'a. Ngoai ra bac si ding d\fa vao sieu am d� biet tll' the n�m cua thai nhi, xem nhfrng CIT d9ng cua thai nhi va nhfrng CIT d9ng ho hap. Nhfrng thong tin nay cho biet tinh tr�ng thai nhi, nhfrng nhi�m trimg ma lam sang khong phat hi�n dm:;rc. - Dung may theo d6i tim thai va theo d6i nhfrng COTI co tIT cung. Can nh& r�ng, trll'&C tuan thfr 37 ma tui oi bi v& thi m&i Ia v& oi non. Lll'Q'llg nll'&C oi c6 th� chay ra til' til' ho�c nhi'eu, o �t va d9t ng9t. XU' ly va 6i non - Theo d6i sat ba m� va thai nhi cho den khi CUQC chuy�n d� kh&i phat ho�c khi c6 cac dau hi�u cua nhi�m trung. Neu ba m� ho�c thai nhi c6 bi�u hi�n nhi�m trung, phai lay thai nhi ra. - Nhi�t d9 cua ba m� nen dmyc danh gia thrremg xuyen d� phat hi�n kip thCri dau hi�u nhi�m trung. - C6 th� cho dung thuoc d� ngil'a nhi�m trung va giup ph6i cua thai nhi trmmg thanh. - Cho ba m� n�m nghi t�i girremg v&i trr the nghieng, lam tang lll'Q'llg mau den tIT cung va tang lrrqng oxy den thai. TU' the nay ding giup phong ngil'a S\f kh&i phat chuy�n d�. - Khong 16t giay v� sinh vao quan 16t (b�n c6 th� 16t m9t mieng bang khi di kham), d� dich tham vao bang va b�n se dm;rc cung cap bang d� thay khi chung qua rr&t. - Khong bao gi(r d�t bat Clr thfr gi vao am d�o. Khong dung bong gon, khong dU'Q'C thl;lt rITa am d�o, khong quan h� tinh dvc cho den khi em be da drrqc drra ra ngoai. - Dem cIT d9ng thai nhi d� danh gia tinh tr�ng em be. Thai nhi phai cIT d9ng it nhat 6 Ian trong m9t gier. Bat dau tlr thang th fr tam, ba m� can chu y den CIT d9ng thai. Thai se may it nhat m9t Ian trong ngay. Thong bao bat Clr S\f giam CIT dong thai bat thll'Cmg nao cho bac sI cua b�n. Dau hi�u cua chuy�n d� sinh non https://thuviensach.vn - Trr cung ding thITemg xuyen, nhi'eu hon 6 Ian/ gier, con co c6 th� kh6ng gay dau. - Thai ph\l dau co that vilng bl).ng dIT&i, l�p l�i deu d�n. - Dau vilng that lrmg dIT&i khac v&i nhfrng Ian dau trmrc day. - Tang ap h,rc vilng ch�u r6 rang va nhip nhang m(>t each bat thITemg. - Thay d6i mau sac cua chat chay tlr am d�o sang mau hong ho�c mau nau. - C6 cam giac bat an. Neu thay minh dang c6 nhfrng con co trr cung thi nen: - Di ti�u cho het d� bang quang trong. - Uong nll'&c nhieu. - Danh gia con co trr cung. N�m nghieng, d� tay Jen vilng trr cung. Dung tay d� cam nh�n con co. Neu bl).ng c6 con co, trr cung se cang va cfrng. Hay bao cho bac si biet neu b�n dem dm/C hon 6 con co/gier ho�c nh�n thay dU'Q'C cac dau hi�u khac trll'&C day. Tom l�i, oi v& non la m(>t tinh tr�ng xay ra m(>t each bat nger, tri�u chfrng tITong doi d� nh�n biet. Nhrmg b�n kh6ng phai qua lo Jang neu nghe theo Im khuyen cua cac bac si: Di kham thai s&m va day du. Neu b�n c6 nguy CO' thi se dU'Q'C hll'&ng dfin d� h�n che toi da nhfrng trITemg hqp dang tiec. https://thuviensach.vn PHONG vA xO' LY M6T s6 BAT THVONG TRONG THOI KY MANG THAI Trong qua trinh mang thai, ngmn phv nfr c6 th� mac nhieu chfrng b�nh ho�c nhfrng tai bien bat thll'emg do thai nghen, lam nguy hi�m den tinh mq.ng cua ngmn m� va thai nhi nhll': sfiy thai, sinh thieu thang, chua ngoai tu cung, chua trfrng, nhi�m doc thai nghen, phu, tang huyet ap, san gi�t v.v ... Trong mvc nay chi de c�p den mot so bat thll'emg nhll': Siy thai (hay hu thai) La nhfrng trll'emg hc;rp thai ra ngoai tu cung trll'&c 6 thang (24 tuan). D9a sfiy thai va sfiy thai la mot tai bien va ding la mot trong nhfrng trll'Cmg hc;rp cap Clru San khoa thll'Cmg g�p nhat ... Cic nguyen nhan gay siy thai th u&ng g#p - Do chan thITong (te nga, bi tai nq.n ... ). - Do lao dong n�ng nh9c, qua sfrc ... - Do ngmYi m� bi nhi�m doc, nhi�m khufin toan than (nhi�m doc h6a chat, viem ph6i, thll'ong han v.v ... ). C6 th� do nhi�m khufin tq.i ch6 (viem niem mq.c tu cung, viem phan phv ... ). Sfiy thai con c6 th� do noi tiet, do tu cung nguOi m� khong binh thuemg (tu cung di dq.ng, h& eo tu cung). Cung c6 th� sfiy thai do b�nh & nguOi cha (nghi�n rll'Q'U, mac b�nh giang mai, nhi�m doc ... ). Cung c6 th� do bat dong nh6m mau gifra m� va thai nhi. - Do chinh thai nhi nhll' thai di dq.ng, thai bi roi loq.n nhi�m sac th�, thai sinh doi, sinh ba ... Trll'&c khi sfiy thai thuemg c6 giai doq.n d9a sfiy thai - bi�u hi�n b�ng hai dau hi�u chinh la dau bvng dll'&i tilng con va ra mau do cac con tu cung co b6p d� dfiy thai ra ... Sau d6 thai va nhau ra ngoai, c6 khi thai ra ca b9c (thITemg la thai con nho, khoang 2 thang ... ). D6 la b9c oi c6 nhau barn & ngoai mang oi va ben trong buong oi c6 phoi thai. C6 khi thai ra trll'cYC roi nhau m&i ra (thai ttr ba thang tr& Jen). Khi nhau con trong tu Cung thi con ra mau, nhieu khi ra mau dfr doi, de d9a den tinh mq.ng cua ngll'Oi m�. Phong ngita siy thai Khi mang thai, ngll'Oi phv nfr phcii lam vi�c vtra sfrc, tranh tiep xuc v&i cac chat doc, tranh bi lay b�nh, nhat la phong ngua bi tai nq.n ... Neu sfiy thai lien tiep, nen di kham tq.i cac b�nh vi�n san phv khoa. https://thuviensach.vn Khi c6 thai, neu thay dau ht).ng dmYi, & vling trr cung phai n�m nghi ngoi, yen tinh ngay. Neu bt,mg vfin dau ho�c vira dau vira ra mau thi nen den ngay phong ho sinh ho�c b�nh vi�n ph\l san gan nhat. Neu thai da bi sfiy thi vfin di kham vi sau khi sfiy thai vfin con nhi'eu nguy hi�m, hay g�p la s6t nhau, nhi�m khufin trr cung ... ma M.u qua khong th� lmmg trU'&C dU'Q'C. Sinh thi�u thang Sinh non la nhfrng trmmg hQ'P thai thoat ra trr cung sau 6 thang va trIT&c 9 thang. Trong trmmg hQ'P nay, thai vfin c6 kha nang song dU'Q'C. Tat nhien, thai sinh cang gan du thang thi cang d� nuoi hon. Tre sinh non thIT0ng nht:: can (dIT&i 25oog), da nhan nheo, mong, c6 nhieu 16ng ta. C6 khi da bi phu c(mg, sa vao c6 cam giac nhU' mieng sap den cay ... H� CO' cua tre sinh thieu thang thU'Ong bi nhao, XU'OTig mem, mong, th6p r6ng. Tre non thang thU'Ong kh6c yeu, kh6c ren ... Nhat la h� than kinh ding nhU' cac bo ph�n khac chU'a dU'Q'C hoan chinh nen nuoi tre non thang g�p nhieu kh6 khan, dfra be d� mac nhi'eu b�nh t�t. Nguyen nhan gay sinh non gan giong nguyen nhan gay sfiy thai. Sinh non thIT0ng c6 di�n bien tITong t\f so v&i de du thang, nhrmg thm gian chuy�n dc-;l c6 th� keo dai, thai nhi rat d� bi chan thITong khi 19t long ... Phong ngtra de non ding giong nhU' phong ngtra sfiy thai. Thai ngoai tll' cung v6'i phiu thu�t n9i soi Sau khi th\l tinh, tr(mg di chuy�n dan theo dIT0ng voi tr(mg vao buong trr cung va lam t6 & day. D6 la thai ky binh thIT0ng. Neu trong qua trinh di chuy�n, vi mot nguyen nhan nao d6, tr(mg khong vao buong trr Cung ma dtrng l(";li lam tcS a mot vi tri khac ngoai buong trr Cung thi dU'Q'C gQi la thai ngoai trr cung. Neu tr(mg dtrng l(";li & voi tr(mg lam t6 thi g9i la thai ngoai trr cung & voi tr(mg. Neu tr(mg r&t vao trong 6 b\lng va phat tri�n thi gQi la thai trong 6 b\lng. NhIT v�y, thai ngoai trr cung la hi�n tITQ'Ilg ngITm b�nh c6 thai, nhrmg thai khong n�m trong long tll- cung nhIT binh thIT0ng ma n�m t<";li vi tri bat thIT0ng ngoai tll- cung. Chinh vi cac vi tri bat thU'Ong d6 ma thai ngoai trr cung se gay ra nhfrng bien ch(mg rat nguy hi�m, de d9a den SlrC khoe Va tinh m(";lng ngU'OO b�nh neu khong dU'Q'C chfin doan Va dfeu tri kip thm. Trong cac vi tri c6 th� xay ra thai ngoai trr cung thi thai ngoai trr cung & voi tr(mg thIT0ng g�p nhat, chiem khoang han 90% cac trU'Ong hQ'P thai ngoai trr cung, vi v�y, trong bai nay chung toi chi de c�p den nhfrng trIT0ng hQ'P thai ngoai trr cung & voi tr(mg. Thai ngoai trr cung chiem tY l� khoang t1r 4 - 10%0 cac trIT0ng hQ'P c6 thai, nghia la cfr i.ooo ngITm c6 thai thi c6 ttr 4 - 10 ngITm bi thai ngoai trr cung. NgITm da bi thai ngoai trr cung c6 kha nang se bi thai ngoai trr cung tr& l(";li. Nguyen nhan gay thai ngoai tit cung https://thuviensach.vn Thmmg do viem phan ph\l (viem nhi�m & voi trtmg, buong trtmg ... ) lam cho voi trtmg bi dinh, long voi trtmg bi that h�p l�i. C6 khi do voi trtmg bi cong, bi gap l�i ho�c do khoi u hen ngoai chen ep lam h�p long voi trtmg. Cung c6 khi do nhu d9ng cua voi trtmg thay d6i lam cho tr(mg th\l tinh kh6ng di chuy�n duvc vao buong tU: cung nhll' binh thmmg. Biiu hien Ph\l nfr bi thai ngoai tU: cung cling co hi�n tll'Q'Ilg tat kinh va thai nghen nhll' co thai binh thmmg nhrmg c6 d�c di�m la thay dau b\lng am i & vling tU: cung va thmmg dau m9t hen ho ch�u. Cung v&i dau, b�nh nhan con thay co it mau thfim mau chay tl:r tU: cung ra, mau ra tl:rng it m9t ho�c that thmmg, Ilic nhieu Ilic it. Vl m&i ch�m kinh vai ngay, thay ra mau, nhieu ngmYi cho r�ng do la mau kinh nguy�t, vi v�y kh6ng quan tam. Sau do ngmYi b�nh se thay mQt con dau dfr d9i bat thll'(mg xay ra, c6 khi khien b�nh nhan choang vang, nga ngat. Ve tinh chat, con dau dfr d9i va d9t ng9t nhll' dao dam, dong thCri. co cam giac m9t luong chat dich chay ra tran trong 6 b\lng. Kem theo tri�u ch(mg dau, toan than b�nh nhan tr& nen xanh, nhQ1: nh�t, va mo h6i, khat nll'&C, da l�nh toat ... Nguyen nhan la do voi trtmg bi ding to qua mfrc, kh6ng chfra n6i thai va nhau nen bi v&, mau tran trong 6 b\lng. ThCri. gian tl:r Ilic th\l tinh den khi voi trtmg bi nfrt v& thIT0ng chi tl:r 1 - 2 thang. Lam sao ai biit bj thai ngoai tli cung? Vl hon 90% thai ngoai ttJ: Cung dong CY VOi trtmg, ma voi trtmg la noi CO l&p CO' tlr Cung rat mong, khong thich hQ'P cho S\f lam t6 va phat tri�n Cua thai, nen khi thai phat tri�n, tang kich thll'&c se lam voi tr(mg cang phong va v&. Neu v& to, mau se chay vao 6 b\lng, rat nguy hi�m den tinh m�ng b�nh nhan. Neu voi trtmg nfrt tl:r tl:r, mau ra it m9t thi se dong l�i thanh khoi huyet t\l trong b\lng. Nhll' v�y, tuy b�nh canh, tuy thCri. di�m ma chia ra thanh: thai ngoai tU: cung chll'a v&, thai ngoai tU: cung v&, huyet t\l thanh rong. XU' if thai ngoai tli cung Chu yeu la phai th\fc hi�n th�t tot v� sinh ph\l nfr, phong tranh viem nhi�m b9 ph�n sinh d\J.C. Khi CO thai neu thay khac thll'Cmg (dau b\lng, ra mau ... ) can di kham ngay. Thai ngoai tU: cung chi co m9t phll'ong phap di'eu tri la ngo�i khoa (tfrc la giai quyet b�ng ey thu�t m6). Neu chfin doan s&m, tl:r khi voi trtmg chll'a bi v& la tot nhat. Neu voi tr(mg da bi VCY thi thCri. gian cap Clru (dU'a den CO' SCY y te d� giai phfiu) la yeu to quyet dinh, dam bao tinh m�ng cua b�nh nhan. Nhin chung, cang den b�nh vi�n s&m bao nhieu thi kha nang Clru song b�nh nhan cang cao bay nhieu. V&i truimg hQp thai ngoai ttl- cung chua v& https://thuviensach.vn - Ch�m kinh: La tri�u chfrng thmmg g�p, nhtmg nhieu khi ngtrCri b�nh khong lrm y vi chu ky kinh khong deu. - Ra huyet: La dau hi�u rat hay g�p, khong phai Ilic nao ding ch�m kinh roi m&i ra huyet, co nhfrng trmmg hc;rp ra huyet trmrc ky kinh nen ngtrCri b�nh khong chu y, tmmg lam la rong kinh, rong huyet, chi khi th-IT ntr&c ti�u m&i biet minh co thai. - Dau bt,mg: Thmmg dau am i, tfrc & hq. tj, co khi dau m(>t ben, ho�c co khi chi co cam giac dau ma khong phan bi�t dtrQ'C dau ben nao. Neu kham co th� thay m(>t khoi u cq.nh trr cung, an vao dau. Nhtr v�y, khi m9t ngtrCri ph\l nfr thay ch�m kinh, ra huyet, dau bt,mg, thi dieu dau tien can nghi den d� theo d6i la thai ngoai trr cung. Neu th-IT ntr&c ti�u thay co thai ma sieu am lq.i khong thay tui thai trong long trr cung, cq.nh trr cung co m9t khoi ( cho du khong xac dinh r6 co tui thai trong do) thi hau nhtr chac chan ngtrCri phl,l nfr do bi thai ngoai tlr cung, can phai nh�p vi�n d� theo d6i, vi tir thai ngoai trr cung chtra v& den thai ngoai trr cung v& la m9t gi&i hq.n rat mong manh. V&i truimg hQp thai ngoai til' cung v& NgtrCri b�nh dau bl,lng cang ngay cang tang, dau nhoi & bt,mg den mfrc gan ngat xiu, do chinh la Ilic voi trfrng cang qua da v& ra, ngtrCri b�nh co th� bi choang do mau chay vao trong 6 bt,mg, neu sfrc chiu d\mg tot, ngtrCri b�nh khong xiu nhtmg se co cam giac rat m�t, kho th&, v�t va, khat ntr&c, di khong n6i; kham se thay mq.ch nhanh, huyet ap tl,lt, bl,lng phinh, an dau. Kham am dq.o thay Cung do Sau cang phong, an rat dau, ch9c do Se d� dang rut ra dtrQ'C mau S�m, khong dong, nhtmg doi khi ding CO trmmg hc;rp ch9c do khong ra vi mau Cl,lC dong (y cling do. V&i truimg hQp huyet tl,l thanh nang La trmmg hc;rp thai ngoai trr cung & voi trfrng chi nm tir tlr, mau chay it m(>t, t\l' dong lq.i thanh khoi huyet tl,l trong 6 bl,lng. Trong b�nh canh nay, ngtrCri b�nh se thay co Ilic dau nhoi (y bl,lng, roi giam dan, khong bi choang, khong co nhfrng tri�u chfrng cap tinh nhtr trmmg hc;rp thai ngoai trr cung v& nhtmg v�n rong huyet, dau bl,lng keo deli. NgtrCri b�nh v�n (y trong tinh trq.ng mat mau nhtmg tir tir ch fr khong d(>t ng9t nhtr trong trmmg hc;rp thai ngoai trr cung v&. Kham am dq.o thay rat r6 m9t khoi (y cq.nh trr cung, khoi nay thmmg to va dinh nhieu, an vao dau. Khi nghi ng& bj thai ngoai tU' cung) can phai lam gi? NgtrCri b�nh phai nh�p vi�n, tuan theo m9i htr&ng d�n cua bac si d� dtrqc theo d6i sat, chfin doan chac chan va di'eu tri kip thCri. https://thuviensach.vn - Theo doi sat tinh tn:mg sfrc khoe nhIT dau b\mg it hay nhieu, c6 ra huyet nhieu hay khong? C6 cam giac thon n�ng & h�u mon, mac cau khong? - Theo d6i sat m�ch, huyet ap t�i b�nh vi�n d� ch�n doan va di'eu tri s&in, khong d� b�nh di�n tien trr thai ngoai tl:r cung chITa v& den thai ngoai tl:r cung v& gay chay mau nhi'eu. - Neu da v& gay mat mau nhieu, ngmYi b�nh phai dU'Q'C truyen mau d� bu l�i. - Neu mat mau qua nhi'eu ma khong dU'Q'C bu du ltjp thCri, b�nh nhan c6 th� bi tl:r vong. - Trong thCri gian theo d6i, neu di�n tien b�nh phfrc t�p, lam cho vi�c ch�n doan g�p nhi'eu kh6 khan thi ngU'Cri b�nh Se dU'Q'C lam them m{)t bmrc chfo doan CUOi cling, do la "n{)i soi ch�n doan". N{)i soi ch�n doan la m{)t phITOTig phap phfiu thu�t dung d� ch�n doan chinh xac c6 thai ngoai tl:r cung hay khong: Neu c6, ngITCri b�nh se dU'Q'C di'eu tri thai ngoai tl:r cung ngay trong luc n{)i soi. Neu khong, ngoai vi�c kh�ng dinh chac chan khong c6 thai ngoai tl:r cung, doi tITQ'Ilg con dU'Q'C ki�m tra xem CO viem nhi�m, CO day dinh, U bmru gi khong; Sau do Se dU'Q'C xuat vi�n s&in. Uu diim cua m6 n(>i soi - Khong gay dau d&n nhi'eu sau m6. - Khong phai dung khang sinh nhi'eu. - Pht;lc hoi sfrc khoe nhanh. - S&in tr& l�i v&i cong vi�c va sinh ho�t thIT0ng ngay, sau m6 48 gi ra mau se n�ng hO'Il. M6i khi sinh ho�t tinh dl;lC, b�nh nhan cam thay vmmg va ra mau nhfeu. Khi lam v� sinh, ngmYi b�nh c6 thg sa thay m(>t khoi trong am d�o. Neu Iau ngay polyp bi nhi�m khu�n, am d�o se tang tiet dich, Ifin mau va mu nen rat hoi; tinh tr�ng nhi�m khu�n c6 khi Ian ngm;rc Ien tU: cung, gay bien chfrng nguy higm. Cung c6 nhieu truang hc;rp u XO' tu cung khong c6 bigu hi�n nao trong m(>t thm gian rat dai; chi khi khoi u da l&n, b�nh nhan m&i tl)' sa thay, ho�c bac si phat hi�n trong dc;rt kham ph\l khoa dinh ey. U XO' tu Cung CO thg gay nhieu bien chfrng, thuang g�p Va nguy higm nhat la chay mau. Khong it truang hc;rp ra mau rat nhfeu khi hanh kinh do khoi U XO' Can tr& S\f CO bop Cua tu Cung, khien mau chay nhieu, gQi la bang kinh, neu khong dU'Q'C XU tri kip thm Se nguy higm den tinh m�ng. Can b�nh nay ciing c6 thg gay nen m(>t so bien chfrng cho thai nghen, chen ep gay dau va bi d�i tigu ti�n. Dieu dang lrm y la u XO' tu cung thuang xay ra trung v&i thm kY ti'en man kinh nen tri�u chfrng rong huyet d� bi nham la roi lo�n kinh nguy�t tien man kinh. Vi v�y, b�nh hay bi b6 s6t; khi phat hi�n ra khoi u (nha kham ph\l khoa) thi b�nh nhan da bi thieu mau n�ng. Vi�c dieu tri u XO' tu cung phl;l thu(>c vao kich thu&c cua khoi u, tu6i va nhu cau sinh con cua ngum ph\l nfr. Neu b�nh nhan con c6 nhu cau sinh con, khoi u nh6 ( duang kinh du&i 5 cm) thi nen dieu tri n(>i khoa, dung cac lo�i thuoc progesteron trong 6 thang dong thm theo d6i c�n th�n S\f tien trign cua khoi u. Sau 6 thang, phai kham va sieu am danh gia kich thu&c Cua U (nho di hay l&n Jen) dg CO each XU tri thich hc;rp. Neu khoi u l&n hO'Il s cm thi m6 b6c tach, bao ton tu cung; b�nh nhan vfin c6 thg mang thai nhrmg phai dQ'i it nhat 3 nam. Khi CO thai, b�nh nhan can dU'Q'C theo doi ch�t che vi CO nguy ca v& tu cung, gay tu vong cho m� va thai nhi. Neu b�nh nhan da nhi'eu tu6i, du so con mong muon ho�c khoi u qua l&n thi phai m6 cat tu cung. cACH TR.ANH THAI () PHU NO' KHI c6 BENH . . Nhfrng ngum bi tigu duang ho�c c6 bo, m� mac b�nh nay khong nen dung thuoc tranh thai vi n6 c6 thg lam tang lrrQ'Ilg duang trong mau. Ngum bi tigu duang ti'em �n neu tranh thai b�ng bi�n phap nay ciing rat d� phat trign thanh b�nh thl)'C S\f. Nen chQn cac giai phap khac nhll' bao Cao SU, mang ngan am d�o, vong tranh thai. Doi v&i phl;l nfr & tu6i sinh de dang mac m(>t b�nh nao d6, vi�c SU dl;lng phuO'Ilg ti�n tranh thai phai dU'Q'C can nhac th�n trQng Sao cho phu hc;rp v&i tinh tr�ng b�nh t�t va khong anh hu&ng den ket qua dieu tri. Sau day la m(>t so Im khuyen Cl;l thg cho tling lo�i b�nh: - Viem gan, viem th�n: Khong nen dung thuoc tranh thai (uong, tiem, cay) vi cac lo�i https://thuviensach.vn thuoc nay deu phai giai d9c & gan, th�n d� bai tiet ra ngoai, lam tang them ganh n?ng cho gan, th�n, gay bat lQ'i cho vi�c chfra tri b�nh va phvc hoi sfrc khoe. Cach tot nhat la dung bao cao su, mu c6 tU: cung, vong tranh thai ho?c thuoc di�t tinh trung. Neu da c6 du so con mong muon, b�nh tinh n?ng thi nen tri�t san. - Cac b�nh u bU'&u (u & VU., u buong trfrng, cac lo�i u khac): Khong nen dung cac lo�i thuoc tranh thai ma nen SIT d\].ng bao Cao SU, mang ngan am d�O ho?c d?t Vong tranh thai ... Neu bi u XO' tU: cung thi cling khong nen d?t vong tranh thai. - Hay bi di frng: Nen d?t vong tranh thai d� tranh nhfrng phan frng di frng cua CO' th� doi v&i thuoc tranh thai. Cung khong nen dung bao cao su vi c6 th� bi di frng v&i cao su. - Cac b�nh ve kinh nguy�t nhll' khi hanh kinh ra qua nhi'eu mau (bang kinh) ho?c ra mau am d�o bat thmmg: Khong nen d?t vong tranh thai, mu ru cung ma nen uong thuoc tranh thai d� giam b61: lll'Q'Ilg mau khi hanh kinh. Doi v&i nhfrng ngmYi hay bi dau bvng kinh, thuoc tranh thai c6 th� giup giam nh� tri�u chfrng dau. - Viem dU'0ng sinh san (nhU' viem phan ph\l cap va m�n tinh, viem c6 tU: cung n?ng, vi em am d�o, nam am d�o): Khong dm;rc d?t vong tranh thai va dung mu tU: cung ma nen dung thuoc tranh thai. - C6 cac b�nh phv khoa khac nhU' di d�ng b9 may sinh dvc (tU: cung hai sirng, tU: cung hai nhi, c6 tU: cung h&): Khong nen d?t vong tranh thai. Nhfrng ngmYi mang trinh qua day, am d�o qua r(>ng ho?c qua ch?t khong nen sU: dvng mang ngan. QUAN DIEM SAI LAM THVbNG GA.P COA SAN PHU Nhi'eu san ph\l cho r�ng gi6 la thu ph�m gay b�nh h�u san nen luon & trong phong kin mit, CO' th� dm;rc che b�ng du lo�i khan ao, mu tat ... Di'eu nay th\]:'C ra rat c6 h�i trong mua he. Vi�c che chan qua ey cang nhU' v�y lam tang nguy CO' cam n6ng va t�o dieu ki�n cho vi sinh v�t phat tri�n. Sau day la m9t so sai lam thll'0ng g?p cua cac san phv: i. Ch�m xu6ng giuO'ng Rat nhieu ngmYi cho r�ng, san ph\l c6 th� tr�ng yeu, can dm;rc tinh dU'&ng nen n�m tren gill'0ng ca ngay, th�m chi ca khi an. Dieu nay h�i nhi'eu, lQ'i it. Neu khong ho�t d(>ng trong thCri gian dai, san phv d� bi tac tinh m�ch & chan do mau luon & tr�ng thai ngrmg t\].. Sau khi sinh con, nen s6m ra khoi gill'0ng va ho�t d(>ng nh� d� mau lU'U thong d� dang, CaC CO' bvng dmyc ren luy�n, SOm khoi ph\lC l�i kha nang CO gian VOn CO, tlr d6 bao V� dU'Q'C tU: cung, tr\]:'c trang va bang quang. N6i chung, sau khi sinh 24 tieng, san phv da c6 th� ngoi d�y t\]:'a lrmg vao giU'0ng; ngay thfr 3 c6 th� xuong gill'Ong di l�i. https://thuviensach.vn 2. Khong g9i dau, dm nia Tc;ti nhieu dia phrrong hi�n vfin c6 t�p quan: san ph\l day thang m&i dm;rc gQi dau, tam rrra. Di'eu nay rat phan khoa hQC. Khi sinh de, san ph\l ra nhieu mo hoi, sau khi de vfin thrremg d6 mo hoi, lc;ti them mui sfra nen than thg d� bfo, tc;to dieu ki�n cho b�nh xam nh�p. Vi v�y, vi�c gifr v� sinh hJ.c nay la VO cling quan trQng. 2 - 3 ngay sau khi de, san ph\l c6 thg tam drrqc, nen tam b�ng voi hoa sen (vao mua he, nen tam rrra ngay mQt l'an b�ng nrr&c am); 7 ngay sau khi de c6 thg gQi dau b�ng nrr&c am. 3. An u6ng kieng khem San ph\l & rat nhi'eu nt thang di'eu tri, b�nh tinh cua chi V. da thuyen giam ro r�t. Bae si cho biet, day la m9t trong nhfrng b�nh nhan may man dtrQ'C phat hi�n va dfeu tri ltjp thCri. Da so trmmg hQ'P tram cam sau sinh dtrQ'C phat hi�n mu(>n nen vi�c dfeu tri g�p nhieu kh6 khan; c6 khi b�nh nhan gay nguy higm cho tinh m�ng cua chinh minh va nhfrng ngtrCri xung quanh. Sau khi sinh n&, ph\l nfr thmmg c6 nhfrng thay d6i ve cam xuc va tam ly nhtr d� bi kich thich, lo au, mat ngu du con khong quay dem, kh6 t�p trung chu y ... Cac tri�u chfrng tren xuat hi�n 3 - 6 ngay sau sinh va keo dai trong vai ngay. Neu n6 keo dai hon 10 ngay va & mfrc dQ n�ng hon, San ph\l dtrQ'C xem la mac ch(mg tram cam sau sinh. Theo m(>t nghien cfru m&i day, hon 5% san ph\l & thanh pho Ho Chi Minh mac chfrng b�nh tren, phan l&n & mfrc d9 vl:ra (41%) va n�ng (47%). Hon 41% so b�nh nhan c6 y nghi hay hanh vi t1,l' tu. Nghien Clru phat hi�n cac yeu to nguy CO' dfo den tram cam sau sinh, bao "" gom: - C6 moi quan h� VQ' chong khong dtrQ'C tot d�p (chiem 60% trmmg hQ'P). - C6 tfen can lo au ho�c mat ngu, hay phoi hQ'P ca hai (30%). - C6 th6i quen dung rtrQ'U ho�c thuoc la, hay phoi hQ'P ca hai (29%). - Khong c6 ai dg tam S\f (22%). - Sinh kh6 (18%). - G�p kh6 khan khi cho con bu (17%). https://thuviensach.vn - Phcii t\f cham soc ban than sau sinh (11%). - Sinh con khong dll'Q'C khoe m�nh (11%). - Khong nh�n dU'Q'C S\f giup d& nao trong vi�c cham SOC be ban dem (10%). Nguyen nhan gay tram cam sau sinh hi�n chll'a dll'Q'C xac dinh. Nhieu ngmYi cho ding b�nh ly nay lien quan den di truyen, sinh hQC va tam ly xa hoi, ho�C lien quan den S\f thay d6i hooc mon trong thm gian mang thai va sau sinh. Cac tri�u ch(mg tram cam sau sinh bao gom: d� bi kich thich, mat ngu, nan chi, bat ll,l'C, lo au ve vi�c cham soc em be, th�m chi khong thich dfra con cua minh. Mot so b�nh nhan bi hoang tmmg (ch�ng h�n nghi la con minh se co mot so ph�n bi tham), co ao giac, ao thanh (nghe mot gi9ng noi bat minh phcii lam di'eu gi do). Trong trIT0ng hqp nay, ngll'01. m� co thg giet con ma khong hay biet. Tren thl,l'C te, tram cam sau sinh khong d� phat hi�n vi b�nh nhan va nhi'eu thay thuoc thieu higu biet ve can b�nh nay. M�t khac, nhieu gia dinh co m�c cam xau h6, SQ' ngll'm chung quanh biet nha minh co "ngll'm dien" nen giau kin, den khi b�nh n�ng m&i dU'a di kham. Vi v�y, phan l&n b�nh nhan dU'Q'C phat hi�n muon, dieu tri g�p kho khan. Dg phong ngrra tram cam, cac thanh vien trong gia dinh can t�o ra mot bau khong khi vui tmri, chan hoa tinh cam cho san ph\l, tranh gay ra nhfrng t6n thll'ong tam ly. Ngoai ra, nen theo d6i ky san ph\l trong nhfrng ngay dau sau sinh. Neu thay hQ co bigu hi�n buon rau, chan nan thi dU'a di kham bac si chuyen khoa ngay. v AI BIEN CHUNG THVbNG GAP TRONG THO'I GIAN CHO CON BU Sfra m� la thfrc an hoan thi�n, toi rm cho tre t"lr Ilic m&i sinh cho den 6 thang tu6i. Vi v�y, vi�c nuoi con b�ng sfra m� se dam bao cho tre phat trign tot ca ve thg chat Ifin tinh than, dong thm h�n che dll'Q'C nhfrng b�nh nguy higm nhll' suy dinh dIT&ng, cac b�nh dIT0ng tieu hoa va ho hap cho tre. Tuy nhien, vi�c cho con bu & nhfrng ngay dau sau sinh thIT0ng g�p mot vai rac roi nh6, nhat la & nhfrng san ph\l sinh con dau long, chll'a co kinh nghi�m cho con bu, nen tre bu khong co hi�u qua, ho�c lam cho dong sfra khong dll'Q'C thoat lrm fr l�i trong vli m� gay nen nhfrng tr\J.C tr�C Cr num vU va bau vU. Tre bu nhu th� nao la c6 hi�u qua va dung each? Dg bu co hi�u qua, tre phcii ng�m ca quang vli va cac mo ben dU'&i, nghia la ng�m ca phan co chfra cac xoang sfra vao sau trong h9ng dg t�o ra mot "dau vU dai" (trong do, num vU th�t S\f chi chiem 1/3 chi'eu dai). Khi mut, lll'&i Se CO nhu dong lam ep "dau vli" Jen VOm mi�ng cua tre, d�y sfra tlr cac xoang sfra chay vao mi�ng. Khi tre ng�m vU dung each thi https://thuviensach.vn mi�ng va hr&i Cua tre Se khong cha Xat vao da va num vU, tranh lam tray XU'aC dau vU Cua m�. Ng�m bat num vli dung each c6 th� nh�n biet qua cac bi�u hi�n sau: - Mi�ng tre ha rong, c�m chc;tm vao bau vli m�. - Moi dU'&i cua tre dU'a ra ngoai. - Phan vU con lc;ti ngoai mi�ng tre nhin thay dU'Q'C & phia tren nhi'eu hon phia dU'&i. - Tre milt ch�m, hai ma phinh day, thinh thoang nghe tieng nuot \fC \fC. Neu khong ng�m bat vU dung each, tre Se phai CO gang mut mc;tnh d� nh�n dU'Q'C sfra, nhU' V�Y mi�ng va lU'&i tre cha Sat vao dau num vU, gay tray XU'aC da ho�C nfrt dau vli; vU bi lr sfra, tr& nen CU'OTig tfrc va CO th� gay ra mot vai bien chfrng Sau: I. Cang sua Vai ngay sau sinh, ba m� cam thay vli nong, n�ng va cl:rng. Doi khi vli ding sfra c6 cam giac nhIT n6i ct;tc tuy sfra v�n chay tot. Day la hi�n tITQ'Ilg ding sfra binh thITemg. Xu tri Cho tre bu thITemg xuyen d� hut b&t sfra ra. Trong vong 1 - 2 ngay, vli m� se t\f dieu chinh theo nhu cau cua tre va se het ding. 2. Num vu aau va n ut) rjn mau Co th� dong may, phan da t6n thITong va dau vli fuig do, m6i Ian cho bu se rat dau. Xu tri v� sinh sc;tch se num vli, d� vU thong thoang, tiep xuc v&i khong khi, n�n mot it sfra m� thoa nh� nhang d� lam mem dau vli. Neu tre milt vli lam m� qua dau, c6 th� dung tay n�n sfra ra, khi b&t dau, hay t�p cho tre bu lc;ti va phai cho tre ng�m bat num vU dung each. 3. Cudng tuc tuyin vu) bng din sua bi tic Khi vU qua cang, mot phan do sfra, mot phan do cac mo bi phu ne lam can tr& lrm thong sfra. Tri�u chlmg Vu cang to, bong, phu ne; co th� thay mot khoi u cl:rng, do, dau, thITemg la do mot trong nhfrng ong d�n sfra da bi tac. Nguyen nhem https://thuviensach.vn Thmmg la do m� khong cho con bu, ho�c tre ng�m bat vli khong dung each, thm gian cua m6i fan bu ngan nen sfra khong dm;rc hut ra tot. Xu tri Dung khan am chrr0m, xoa b6p vli nh� nhang, vat sfra b�ng tay ho�c b�ng bO'IIl hut d� thoat hru b&t sfra ra ngoai. Co gang cho tre bu thmmg xuyen hon. 4. Viem vu Thmmg la h�u qua cua mot tinh tr�ng crrong tfrc tuyen vli ho�c tac ong dfin sfra ma khong dm;rc chfra tri kjp thm. Ngrrm m� se thay vli rat dau, c6 sot, mot phan vli bi srmg cfrng, be m�t da ch6 srmg lrI1g do, sa vao thay n6ng. Viem vli d� nham v&i crrong tfrc tuyen vli, tuy nhien crrong tfrc tuyen vU thrrang xuat hi�n & toan bo mot ho�c hai ben vli, con viem vU thi thrrang chi & mot phan cua vli. Xu tri D� ngrrm m� nghi ngoi, dap g�c am, dung thuoc giam dau, khang sinh, khang viem. Tuy nhien vi�c quan tr9ng nhat khi dieu tri la phai cai thi�n S\f lll'll thong cua sfra, nghfa la phai chinh l�i each ng�m bat vli cho tre, trr the cho bu tot, m�c ao rong, khong qua b6 ... D�c bi�t co gang ngan ngl:ra khong d� di�n tien thanh ap xe vli, vi khi da thanh 6 ap xe chfra mu se phai phfiu thu�t ap xe thoat lll'll mu. Nhrr v�y, d� tranh nhfrng dau d&n, phien phfrc khi cho con bu, cac ba m� can chu y den vi�c cho tre ng�m bat vU dung each, tll' the ngoi thoc\i mai ... Khi d6 tre m&i th�t S\f nh�n drrqc day du nguon dinh drr&ng quy gia tl:r sfra m�. NHUNG BAT THVO'NG SAU KHI SINH VA CACH XO' TRf Sau khi sinh, mot so san ph\l khong ti�u ti�n drrqc, bl,lng drr&i to va dau do bang quang cang day. Nguyen nhan la thanh trrr&c am d�o bi thay d6i ho�c chan thrrong, khien ni�u d�o bi gap ho�c CO' c6 bang quang bi dong ch�t. B�nh nhan can drrqc thong ti�u ho�c nra bang quang ngay. Cang d� ch�m, san ph\l se cang dau. Sau day la mot so bi�u hi�n bat thrrang khac ma san ph\l c6 th� g�p sau khi sinh n&: - Nrr&c ti�u dam de: C6 th� do thanh trrr&c am d�o bi rach sau khi dung fo6c xep hay giac hut d� keo thai ra. Trong trrrang hqp nay, phai m6 khau l�i 16 do. Mot nguyen nhan khac la c6 bang quang bi t6n thrrong, CO' that & c6 bang quang khong ho�t dong drrqc tot sau khi sinh. T6n thrrong nay thrrang khong keo dai, d� dieu tri. https://thuviensach.vn - Cang sfra: Vai ngay sau khi sinh, vli cITong to, n6ng, n�ng c(mg vi da tiet sfra day du. Day la hi�n tm:;mg binh thm:mg, se het neu cho tre bu ngay. Neu vi ly do gi d6 ma tre khong bu dm:;rc, can vat sfra ho�c cho tre khac bu. - Tac sfra: Do tia sfra bi tac nghen, do viem dau vU ho�c nm ke dau vU. Neu khong XIT ly kip thCri, san phl) d� bi nhi�m khufo, dfo den viem tuyen sfra, viem ong dftn sfra va cuoi cling la ap xe vU. each XIT tri: Chmnn n6ng, xoa b6p, nh nh� tl:r tnr&c tran vong ra sau roi ngrrqc l�i, lam nhrr v�y 50 lan. Tiep theo, d�t hai tay er hai ben dau, v6 nh� theo hrr&ng doi nhau khoang 50 Ian. Dong tac nay c6 tac dt,mg tang cmmg tuan hoan nao, giam dau dau, ch6ng m�t. 2. vb vung chi tren Trr the nhrr phan 1. Nam ha ban tay phcii, dung phan m�t trong nam tay v6 nh� c�ng tay trai theo chi'eu tll' tren xuong, theo th fr tl,l' m�t trrr&c, m�t sau, m�t trong, m�t ngoai, m6i m�t khoang 25 cai (trrong frng 5 lrrQ't). Lam trrong tl,l' v&i tay phai. Dong tac nay c6 tac dt,mg lrm thong khi huyet vling chi tren, chong nhlfQ'C CO', moi CO'. 3. vb vung vai Trr the nhrr phan 1. Dung phan long ban tay phcii v6 nh� vling vai trai roi d6i tay v6 vai phcii b�ng long ban tay trai. V6 luan phien m6i vai khoang 50 - 100 Ian. Dong tac nay giup phong ngl:ra dau moi vai, chong co cfrng c6, gay do n�m lau. 4. vb vung hing Trr the nhrr phan 1. Nam ha ban tay phcii, vong tay ra sau lrmg, dung phan mu cua nam tay v6 nh� khoi CO' lrmg ben trai tll' tren xuong drr&i 5 - 6 lrrQ't, m6i lrrQ't 10 cai. Tiep theo, v6 khoi CO' lrmg ben phcii 5 - 6 lrrQ't b�ng tay trai. L�i d6i tay vf> phan lrmg ben trai, roi ben phcii. Mf>i ben vf> khoang 100 - 200 cai. Dong tac nay c6 tac dt,mg lam khoe khoi ca lrmg, giam dau lrmg, tang crrang Sl,l' thong khi Cua ph6i. 5. vb vung ngtfc TU' the nhrr phan 1. Luan phien nhau v6 nh� ben phcii va trai vling ngl,l'C (ngl,l'C trai v6 b�ng tay phcii, ngl,l'C phcii b�ng tay trai). Dung phan m�t trong cua nam tay, v6 tll' tren xuong drr&i, tll' drr&i len tren. M6i ben v6 khoang 100 - 200 Ian. Bai t�p c6 tac dt,mg tang crr&ng thong khi ph6i, phong ngll'a cac roi lo�n tim m�ch. 6. vb vung b1=1ng va thit lung Dfrng th�ng, hai tay nam ha, v6 nh� vling b\mg ben trai b�ng tay phcii, cling luc v6 vling that lrmg phcii b�ng tay trai. Trrong tl,l', v6 vling bt,mg phcii b�ng tay trai, that lrmg trai b�ng tay phai. M6i ben v6 khoang 100 - 200 Ian. Cuoi cling, tay phai v6 vling gifra bt,mg, tay trai v6 d9c gifra that lrmg 100 Ian. Dong tac nay c6 tac dt,mg rat tot v&i phl,l nfr sau sinh, giup lrm thong khi huyet vling bvng, vling ti�u khung, giam dau bvng, chong tao b6n, co tu cung. https://thuviensach.vn 7. v6 vung hong Trr the nhrr phan 6, hai ban tay nam ha, tay phai v6 vilng mong phai, tay trai v6 vilng mong trai khoang 50 - 100 Ian. 8. v6 vung chi du6'i Dfrng th�ng, gac chan phai Ien ghe, goi du6i th�ng. Tay trai nam ha v6 nh� ttr dui xuong t&i g6t chan (ca m�t tren, m�t drr&i, m�t trong, m�t ngoai). M6i m�t v6 5 lrrQ't, m6i lrrQ't 10 - 15 Ian. Lam trrong tt,r v&i chan phai. D(>ng tac nay c6 tac dt;mg lU'U thong khi huyet vilng chi drr&i, giam cac tri�u chfrng CO cfrng, moi CO', gian tinh m�ch, rat hay g�p Cr ph\l nfr sau sinh. Chu y Nhfrng ngrrm th� tr�ng yeu can v6 nh� nhang, tang dan theo kha nang chiu d\fllg cua CO' th�. Nen t�p thrrang xuyen va kien tri d� duy tri tac dvng. TAM cHo rRE so SINH B�n c6 th� tam cho tre vao bat Ctr thm gian nao trong ngay. Nhrmg tre thrrang ngu sau khi dU'Q'C tam (nhrr mQt hinh thfrc thrr gian), vi V�Y tot hon het hay tam cho tre vao khoang thm gian trrr&c khi be ngu. Dling bao gia tam vao h1c tre d6i bvng, ciing khong nen tam khi m&i vrra cho chung an no xong, b&i vi nhfrng cir d(>ng m�nh se d� lam tre bi 9c thfrc an. D� be cam thay thoai mai, nen tam cho tre & nhfrng nO'i am ap, kin dao, tranh gi6 Ilia. Tam cho tre se d� dang hon v&i trr the dfrng & m9t ch�u tam cao vrra phai (c& den ngt,rc la vrra). Chufo bi day du m9i th fr trrr&c khi tam cho tre: sfra tam, dau g9i dau, nrr&c thO'ID Ootion) ... Xem nhi�t d9 cua nrr&c da du am chrra, nrr&c & nhi�t d9 khoang 36,5°C la dU'Q'C. Cho vai gi9t sfra tam vao ch�u roi khuay deu Ien ... Sau day la 8 bu6'c c9 th� d� dm cho con b�n 1. Bo het quan ao tre tnr ta 16t. Quan tre trong khan tam trong khi b�n lau m�t va dau cua tre. 2. Dung bong s�ch tham vao nrr&c cho mem d� lau mat cho tre, bat dau lau tir phia dau mat den duoi mat. Nen sir dvng hai mieng bong khac nhau cho m6i mat d� tranh nhi�m trung. 3. Rira phan con l�i cua mat, mfii, sau c6 va tai v&i m9t chiec khan th�t mem. 4. Muon g9i dau cho be, hay gifr tre th�t vfrng v&i ngrrm ti vao b�n, dau tre cao hon ch�u nrr&c tam, tay d& drr&i gay va c6 tre. Dung tay con l�i xoa dau vao t6c tre, nh& la phai https://thuviensach.vn xoa th�t nh� nhang, tuy�t doi khong gai va cao. G9i lc;ti bang mr&c sc;tch, lau cho th�t kho toe bang khan sc;tch. 5. Bo ta ra, d�t tre vao trong ch�u nrr&c, m9t tay d& c6 va vai tre, te nrr&c nh� nhang xoa khap ngmYi tre. Neu thich, bc;tn co th� dung chiec khan mem thay vi dung tay. Sau khi tam xong phan trrr&c, bc;tn hay xoay tre lc;ti va tam lrmg cho chung. Nh& tam nra th�t ky mong va b9 ph�n sinh dvc ... 6. Nhac tre ra khoi ch�u tam va d�t vao m9t chiec khan to, kho. Tham kho tre tlr c6 tr& xuong. Phai nh& lau kho phan drr&i cam, nach, va cac ke tay, chan. 7. Nen lam sc;tch ron bang con va tam bong mem. Lau sc;tch xung quanh ron. DU:ng ngc;ti trong vi�c V� sinh cuong ron cho be. Kho CO S\l' nhi�m trung vi cuong ron Se t\l' rvng tlr 6 den 10 ngay sau. 8. M�c ta m&i va quan ao m&i cho tre. Bc;tn co th� chai toe cho tre bang lm;rc mem. M9t s6 v�t dl;lng can c6 tni6'c khi dm cho tre - Ch�u tam bang nh\l'a. - Khan m�t va khan tam, nen ch9n loc;ti 100% cotton. - Sfra tam. - Bong lau m�t. - Tam bong. - Con. - Q uan ""- ao , sc;tc , tat, gang h N ..., tay ... MQt cai chen nho d� d\l'Ilg nrr&c nhung rr&t bong lau mat cho be. Pham thom, nrr&c thom thoa sau khi tam. PHONG NHIEM KHUAN HO HAP TRONG MOA LANH CHO TRE Vao mua lc;tnh, neu thay tre co bi�u hi�n m�t moi, sot nh�, hat hoi, s6 mui nrr&c trong va kem theo ho, th& nhanh bat thrr0ng ... cac ba m� nen th�n tr9ng vi co th� be dang bi cam lc;tnh ho�c nhi�m khufin drr(mg ho hap cap tinh - m9t nguyen nhan dftn den viem ph6i va tll: vong. Tre drr&i 5 tu6i, d�c bi�t la drr&i 12 thang tu6i rat d� mac cac b�nh nay. Bi cam lc;tnh co th� dftn den nhieu bien chfrng nhrr viem ph6i, viem tai gifra. V &i nhfrng tre bi suy�n, suy dinh drr&ng ... do sfrc de khang kem nen d� bi b�nh hon, b�nh cling keo dai va n�ng hon. Nhi�m khufo ho hap cap tinh la b�nh nhi�m khufo cua drr(mg th&, co hai loc;ti: nhi�m https://thuviensach.vn khu�n ho hap tren (viem nhi�m vling tai mfii hQng) va nhi�m khufo ho hap drr&i (viem phe quan, viem ph&i ... ). Khi tre ch&m bi cam, ho, nen tiep tl;ic cho tre an thfrc an mem, long, chia nh6 bfra an d� tranh tre ho, 6i. Neu tre nho thi cho bu nhi'eu lan hOTI, uong nhi'eu nmrc, uong tll'Ilg ngl;tm nh6. D� giam ho, dau hQng thi nen di'eu tri b�ng thuoc nam (quat hap drremg, m�t ong, tan day la ... ) ho�c dung thuoc di'eu tri sot, kho khe ... theo hmmg d�n cua thay thuoc. Khong nen lc;tm dl;tng thuoc khang sinh vi ve lau dai se gay ra tinh trc;tng vi khu�n khang thuoc. v &i tre bi viem ph&i, can cho tre uong khang sinh theo dung hrr&ng dfo cua thay thuoc, khong t1,l' y ngrmg khang sinh du b�nh cua tre da d& hOTI. Viem ph&i c6 th� khoi d� dang sau 5 - 7 ngay dieu tri neu b�nh nhi khong CO nhfrng yeu to nguy CO' (suy dinh drr&ng, b�nh tim b�m sinh, bc;ti nao ... ). D� phong cac b�nh ve ho hap trong mua lc;tnh, quan tr9ng nhat la mot che do nuoi drr&ng tot, du dinh drr&ng, bu sfra m�, tiem phong day du, uong vitamin A theo hrr&ng d�n, gifr cho tre thoang mat khi trCri n6ng va am ap khi trCri lc;tnh; tranh nai 0 nhi�m, kh6i bl;ti. OM TRE KHI TIEM GIDP TRE DO KH6C Tre SO' sinh khi bi tiem se b61: kh6c neu dU'Q'C bo m� om va dU'Q'C uong nrr&c drremg hay ng�m num vli gia. Nhfrng thu thu�t nay c6 th� giup cac ong bo ba m� b61: cang th�ng va cong vi�c chi mat khoang 5 giay so v&i each c& di�n tnr&c day la d�t dfra tre n�m tren ban. "S\l' can thi�p dOTI gian ma hi�u qua nay c6 th� tr& thanh mot tieu chu�n trong hoc;tt dong tiem chung cua tre sa sinh", bac si Evelyn Cohen Reis tc;ti B�nh vi�n Pittsburgh phat bi�u. Ngay cang c6 nhieu loc;ti thuoc tiem chung ra dCri va tre 2 tu5i c6 th� phai nh�n t&i 20 mfii tiem. Vi v�y, giam dau cho tre la van de can duvc quan tam. Cac nha nghien cfru da thrr nghi�m tren 116 tre 2 tu&i tc;ti b�nh vi�n Pittsburgh khi chung drrqc tiem chung 4 mfii. v &i nhfrng tre drrqc uong nrr&c drremg 2 phut trrr&c khi tiem, Sau d6 ng�m mot num vU gia trong khi tiem va dU'Q'C Om, dqt kh6c cY mfii dau tien keo dai 19 giay, so v&i 58 giay cua nhfrng tre thong thrremg. Ca qua trinh kh6c keo dai 92 giay so v&i 118 giay. SAI LAM TRONG VIEC CHAM s6c TRE sa SINH 81,1' lo lang thai qua doi khi khien cac ba m� tre d� mac sai l'am khi cho be an, ngu, tam hay uong thuoc. Drr&i day la mot so dieu nen tranh khi cham s6c tre trong nam dau tien. Sai lam v� each cho tre an - Cho tre an khong can Ctr vao nhu cau cua tre: Nhieu ba m� cho con bu suot ngay, bat https://thuviensach.vn Clr khi nao tre quay kh6c, dfeu nay tC;lO cho tre th6i quen voi vinh, bieng an, quay kh6c Va luon doi be �m. Tuy nhien, ding khong nen qua may m6c ve gier giac cho con an vi c6 nhieu tre hau d6i. - Cho tre bu keo dai qua Iau. Mot so ngITCri khong chiu n6i khi nhin con "ch�t v�t" trong qua trinh cai sfra va so khac cho d.ng tre bu sfra m� cang Iau cang tot. H�u qua la tre len 4 - 5 tu6i ma vfo doi bu, gay bat ti�n cho ngITCri m� va tC;lO th6i quen khong tot cho tre. Nen cai sfra hoan toan khi tre dU'Q'C 24 thang tu6i. - Cho tre an b6 sung khong dung do tu6i, gay anh hmmg xau cho sfrc khoe cua be. Cho tre an bot s&m qua (trmrc 4 - 6 thang tu6i) ho�c qua nhi'eu so v&i thang tu6i (m&i 5 - 6 thang da cho an t&i 4 bfra bot/ngay) la hoan toan khong tot cho h� tieu h6a cua tre. Tre an khong tieu, sinh tU'&t, di ngoai phan song, dan dan bi viem mot gia, di tigu ra mau, Iau dai se sinh roi lo(;ln tieu h6a. NgU'Q'C l(;li, khi tre ngoai 4 - 6 thang tu6i ma vftn chU'a dU'Q'C an them thi se bi ch�m l&n. - Cho tre an qua nhi'eu trfrng. Khong nen cho be an m6i ngay 1 qua trfrng ho�c hon. Khi dU'Q'C 1 tu6i, chi nen cho tre an 2 ho�c 3 long do trfrng quay chin v&i bot mf>i tuan. - Khong cho tre an hoa qua Va uong them nU'&C lQC. Khi be bat dau an b6 sung, CO thg cho tre an them nU'&C qua ho�c qua tmri nghien dg cung cap them lITQ'Ilg vitamin. Tre dU'Q'C 8 - 9 thang c6 thg an chuoi tieu chin nghi'en nat. Khi tre dU'&i mot tu6i, chU'a biet doi uong khi khat, cac ba m� can chu y cho be uong nU'&C day du, d�c bi�t la trong nhfrng ngay he n6ng n\fC. Sai lam trong each d.m Nhi'eu ngITCri ng(;li tam cho tre vi chi thieu cfo tr9ng la be c6 thg nhi�m l(;lnh, cam cum. D�c bi�t, khi tre om b�nh, nhieu ngITCri khong tam rrra cho tre trong mot thCri gian dai, lam keo dai dqt om. Chu y, sau nhfrng k)r om b�nh cua tre hay trong nhfrng ngay ret, can lau rrra, tam nhanh cho tre b�ng nU'&c am va u am ngay sau khi tam dg phong nhi�m l(;lnh. Sai lam v� dung thu6c Khi con om, cac ba m� d� mat tinh than, cho tre uong bat Clr th fr thuoc nao dU'Q'C mach bao. Vi�c nay th\fC te c6 thg khien b�nh cua tre n�ng them. - Drrng dg tre om n�ng qua ho�c sot cao keo dai m&i mang den thay thuoc. - Drrng cho tre dung qua nhieu sinh to vi c6 nhieu lo(;li nhIT vitamin A va D se gay h(;li cho tre neu khong biet each dung. - Drrng voi va t\f cho tre uong thuoc, d�c bi�t khong nen cho tre uong thuoc danh cho ngU'OO l&n ho�C v&i lieu lITQ'Ilg nhU' Cua ngU'OO l&n. - Drrng t\f dung nhfrng thfr thuoc nhIT sulfamide, aureomycine, tifomycine, penicilline, https://thuviensach.vn streptomycine, rimifon, emitine ... trong khi con chU'a r6 con minh mac b�nh gi. Neu khong, cac thuoc nay se gay "nh0n" thuoc. - Dilng quan ni�m tiem hie nao ding tot. Doi khi c6 nhfrng each chfra don gian hon, chi can uong ma vfo rat hi�u qua. Sai lam v� each cho tre ngu Sau bfra an, tre rat hay buon ngli, chi can be mot hl.c, ru nhe nh� roi d�t tre ngli cho thanh l�. Khong nen be �m tre Iau tren tay, gay ra th6i quen khong tot & tre. TR6' SO'A () TREV A CACH XO' LY Hi�n tITQ'Ilg tr& sfra & tre nho thIT0ng do sinh ly, ding c6 th� la bi�u hi�n cua mot so b�nh nhU' h�p th\fC quan, tac mot. .. Vi�c nh�n biet cac dau hi�u kem theo se giup ba m� va ngmYi trong gia dinh XU ly dung trong cac trU'Ong hQ'P nay. I. Tr6 sfia do sinh ly Binh thU'0ng, khi tre bu, sfra di qua mi�ng, xuong th\fC quan, di qua tam vi (van c6 chfrc nang ngan thfrc an di ngU'Q'C tll' dU'&i len) roi vao d� day. T�i day, sfra dU'Q'C hap thu mot phan, sau d6 di chuy�n xuong mot. Gifra d� day va mot ding c6 mot van c6 chfrc nang giong nhU' tam vi, g9i la mon vi. a tre nho, nhat la tre 1 - 2 thang tu6i, dU'Ong tieu h6a phat tri�n va ho�t dong chU'a hoan chinh, d� gay ra nhfrng khiem khuyet trong qua trinh tieu h6a thfrc an. Ch£ng h�n, cac van ho�t dong khong dong bo ho�C khong con tinh mot chfeu, khien sfra trao ngU'Q'C ra ngoai. Ngoai ra, neu trong qua trinh bu, be c6 nuot hcri va sau d6 dU'Q'C d�t n�m ngang (b�ng dau) ho�c nghieng hen phai, be ding d� bi tr& sfra. D6 la do tinh tr�ng c6 hcri trong d� day va tU' the n�m khong dung da khien mon vi ( & dU'&i) dong qua ch�t, trong khi tam vi ( & tren) l�i long Ieo, sfra bi d�y ngITQ'C Ien va ra ngoai. Bi�n phap khic phµc Doi v&i tre bu m? Nen cho bu bau vU ben trai trU'&c (be m&i bu nen lITQ'Ilg sfra trong d� day con it, c6 th� n�m nghieng phai). Sau d6 chuy�n be sang bu bau ben phai Ouc nay d� day be da nhieu sfra, can n�m nghieng trai). NhU' v�y, sfra se d� dang xuong d� day ma khong gay trao ngU'Q'C. Doi v&i tre bu binh Luon gifr binh sfra hcri nghieng d� dau num vli cao su luon day sfra. Khong d� binh sfra https://thuviensach.vn nam ngang trong khi bu, tranh tinh tr�ng be bu hcri trong binh sfra. Khi cho bu, khong nen d� be quay kh6c vi nhrr v�y, be c6 th� nuot nhieu hcri, gay ding d� day. Sau khi bu xong, can be be theo trr the th�ng, ngt.rc ap vao m9t ben ng\fC m�, m�t ke Ien vai m� roi v6 lrrng cho Q' hcri. Sau d6 nh� nhang d�t be nam nghieng hen trcii, ke goi hcri cao. Chuf Khong nen d� tre nam bu vi trr the nay khien tre rat d� bi s�c va tr& sfra. Sau khi be bu xong, khong nen d�t be nam ngay, ciing khong dua gi5n, tang bong Ien xuong. 2. Tr& sfia do b�nh ly Thong thrr0ng, & tre hon 7 - 8 thang tu6i, hi�n trrQ'Ilg tr& sfra do sinh ly khong con. Neu & d{) tu6i nay be v�n con tr& sfra khong c6 nguyen nhan r6 r�t thi phai drra be di kham bac SI. Doi v&i tat ca cac tre, neu tr& sfra di kem mot so bi�u hi�n khac thrr(mg thi can nghl t&i cac b�nh ly sau: - Di t�t & drr(mg tieu h6a (h�p th\fC quan, ta trang): Be tr& sfra lien tt;i.c, k� ca khi khong bu. - B�nh drr0ng tieu h6a (tac ru9t, IOng ru{)t): B�nh hay g�p & tre sau 3 thang tu6i. Tre dang bu binh b6ng kh6c thet Ien, U'On bt;i.ng, non thoc non thao, bl,1.ng c6 th� n6i phong Ien ... Can XIT tri cap Clru cang s&m cang tot. - B�nh drr(mg ho hap tren ( viem mui, viem h9ng, viem VA, amidan): Tre quay kh6c, chay nhieu nrr&c b9t, d(rm nh&t, ngh�t mui, th& kho khe ... - Cac b�nh nao - mang nao (chan thrrong, chay mau nao, u trong nao, nao c6 nrr&c ... ): Khi mac nhfrng b�nh nay, tre thrr(mg non tr& nhi'eu, non VQt thanh VOi (lien quan den bfra an ho�c khong). Tre c6 th� bi sot. - Nhi�m trung do thfrc an: Tre non tr& kem theo tieu chay, phan lQ'Il CQ'Il ho�c c6 nhay mau. B�nh thrrcmg g�p & nhfrng tre bat dau an d�m, chu yeu do v� sinh an uong khong dam bao. https://thuviensach.vn sAc sO'A - MOT TAI BIEN NGUY HIEM u6I v6'I . . TRE SO SINH S�c sfra la mot tai bien VO cling nguy hi�m doi v&i tre SO' sinh. Khi tre bi s�c sfra, sfra tran vao khi quan, phe quan, th�m chi chui vao t�n cac phe nang, lam tac cac dU'emg ho hap ho�c can tr& qua trinh trao d6i khi gifra phe nang va mao m�ch, lam tre chet nhanh ch6ng vi thieu oxy do tac dITemg ho hap. Ty l� tlr vong do s�c sfra rat cao. Hau het cac trll'Cmg hQ'P s�c sfra la do tre dU'Q'C nuoi nhan t�o, rat it khi tai bien nay xay ra & tre bu sfra m�. Nhll' v�y c6 nhi'eu van de can d�t ra & day. Trll'&C het phai chu y den bau vU cao SU. L6 thong cua dau vU cao SU khong nen dl)C qua rong, vi 16 thong to, sfra se chay nhanh, chay m�nh, tre khong nuot kip se bi s�c. Tot nhat nen dl)C 1 - 2 16 nho & hen num vU. Khi cho tre bu nen nghieng chai khoang 450 d� sfra ng�p 16 thong, tre khong phai milt nhieu khi. Trong khi cho con an, ngITm m� can chu y xem sfra c6 xuong nhi'eu qua khong, tre c6 nuot kip khong? Phai cho tre an tll' tll', khong nen VOi Vang, nhat la doi v&i nhfrng tre yeu, tre non thang. Khi dU'Q'C 3 - 4 thang, tre da bat dau biet tiep xuc v&i nhfrng ngll'm xung quanh. Tai n�n s�c sfra xay ra & tre giai do�n nay thll'emg vi cac ba m� ma cho con an ma n6i chuy�n v&i tre. Dieu nay rat khong nen, vi tre mai hong chuy�n c6 th� ng�m sfra trong mi�ng khong chiu nuot, ho�c tre ngl:ra c6 qua se bi s�c sfra Ien mfii. Khi tre ho ho�c kh6c ta phfli nglrilg ngay, khong cho sfra chay tiep tl)C XUOng mi�ng tre nfra. S�c sfra la mot tai bien rat nguy hi�m, doi hoi phai dm:yc xl:r tri cap Clru t�i ch&. Hau het cac tre bi S�C sfra deu chet nhanh khong kip t&i b�nh vi�n la do khong dm;rc Xlr tri cap Clru ngay sau khi tai bien xay ra. Nen nh& la khi tre bi s�c, sfra da 19t vao khi quan, cho nen di'eu tnr&c het la phai cho sfra ra khoi dITemg ho hap. Cach nhanh nhat va dO'Il gian nhat gia dinh c6 th� lam ngay dU'Q'C la ngmn l&n dung mi�ng hut m�nh mfii va mi�ng tre. Hut cang m�nh, cang nhanh cang tot, neu d� ch�m sfra se vao sau trong khi quan, hut kh6 ra, tre bi tac th& Iau kh6 cfru. Khi hut sfra xong, nen kich thich m�nh d� tre kh6c va th& dU'Q'C. Ngay sau d6 khftn trnO'Ilg dU'a tre den b�nh vi�n nao gan nhat d� cac thay thuoc tiep tl)C Clru chfra. TRE RfT NHE KHI THO' c6 PHAI DO HEN sutlN Ti�ng rit xuit phat tu dau? https://thuviensach.vn