🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Ramayana Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục lục Lời Nhà Xuất Bản Lời Nói Đầu Nhân Vật Lời Tựa 1. Làm Quen Với Rama Câu Chuyện Của Thataka Câu Chuyện Mahabali Chuyện Sông Hằng Chuyện Nàng Ahalia 2. Hôn Lễ 3. Hai Lời Hứa Sống Lại 4. Những Cuộc Chạm Trán Trong Rừng 5. Tên Bạo Chúa Hùng Cường 6. Vali Câu Chuyện Của Xugriva Câu Chuyện Đunđubi 7. Khi Mùa Mưa Chấm Dứt 8. Vật Kỷ Niệm Của Rama 9. Ravana Trong Cuộc Họp 10. Vượt Qua Đại Dương 11. Vây Hãm Lanka 12. Rama Và Ravana Xuất Trận 13. Khúc Giữa 14. Lễ Đăng Quang 15. Hậu Từ https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Lời Nhà Xuất Bản Ấn Độ là một nước rộng, lớn ở châu Á và là nước có một nền văn minh, văn hóa đạt đến trình độ hoàn chỉnh vào loại sớm nhất trên thế giới. Gần đây, nhà học giả Ấn Độ rất quen biết Radha – Krishnan, trong tác phẩm Phương Đông và Phương Tây đã cho rằng “nền văn minh cao cả của Ấn Độ ngót 3.000 năm nay đã có ảnh hưởng lớn đến phương Tây, thông qua nước Hy Lạp và các nước Ả rập. Kết quả của quá trình khảo cổ cho biết rằng khoảng 3.000 năm trước công nguyên đã có một nền văn minh phát triển đến độ rực rỡ trong thung lũng Ấn Độ”. Và cũng trong giai đoạn lịch sử xa xưa đó, Ấn Độ đã để lại cho nhân loại hai bộ sử thi vĩ đại, đó là bộ Ramayana vàMahabharata, mỗi bộ từ hai đến bốn vạn khổ thơ. Riêng bộ Ramayana đã có ảnh hưởng sâu rộng trong toàn bộ nhân dân Ấn Độ đến nỗi từ các tầng lớp trí thức quý tộc đến những người dân bình thường, mù chữ, ai cũng thuộc lòng từng đoạn, từng chương của tác phẩm. Ấn Độ là nước có rất nhiều dân tộc, nhiều ngôn ngữ khác nhau. Mỗi dân tộc đều có một bản Ramayana trong ngôn ngữ của mình. Được như vậy một phần vì nghệ thuật tuyệt vời của tác phẩm, nhưng một phần nữa, quan trọng hơn, là vì nó đã trở thành một bài học rất sâu sắc về đạo lý ở đời. Những nhân vật chính trong tác phẩm, Rama và vợ là Xita là những người có nhiệm vụ phải làm tròn sứ mệnh cao cả mà đấng sáng thế đã giao cho là phải tiêu trừ tội ác trên cõi trần này, và những kẻ tàn bạo, xấu xa dù có lúc thâu tóm được tất cả quyền lực trong tay, như Ravana chẳng hạn, cuối cùng cũng phải thất bại thảm hại. Bản Ramayana mà chúng tôi giới thiệu với bạn đọc đây là bản văn xuôi do nhà văn Ấn Độ Narayan viết lại dựa trên bản tiếng Tamil của nhà https://thuviensach.vn thơ Kamban ở thế kỷ 11. Theo lời tác giả, đây không phải là bản tóm lược, không phải là bản dịch, lại càng không phải là một công trình nghiên cứu tác phẩm của Kamban, mà là một sản phẩm riêng của ông, có được là nhờ ấn tượng sâu sắc, nhờ sự hứng thú đến cao độ mà tập sử thi đã đem lại cho ông. Trong những thập kỷ gần đây, qua những cuộc đấu tranh không mệt mỏi chống lại bọn đế quốc xâm lược để dành lại tự do cho bản thân mình và cho tất cả các dân tộc bị áp bức, đồng thời để bảo vệ hòa bình cho toàn thể loài người, nhân dân ta bà nhân dân Ấn Độ càng ngày càng xích lại gần nhau. Càng thêm gắn bó với nhau. Chúng tôi mong rằng việc giới thiệu những tác phẩm văn học tiêu biểu của Ấn Độ như những loại tác phẩm này sẽ góp phần làm cho nhân dân hai nước ngày càng hiểu nhau hơn và nhờ đó sẽ càng thêm gần gũi, gắn bó với nhau hơn nữa. Nhà xuất bản Đà Nẵng https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Lời Nói Đầu Bản anh hùng ca Ấn Độ, Ramayana (Cử chỉ của chàng Rama) có từ năm 1500 trước Công nguyên, theo một số nhà học giả thời trước. Những công trình nghiên cứu gần đây thì cho là khoảng thế kỷ thứ tư trước công nguyên. Nhưng tất cả những vấn đề về năm tháng đều còn có thể bàn cãi và cũng chỉ để tham khảo, và dù có xếp về sau này cũng không một chút nào làm giảm bớt giá trị chân chính của bản anh hùng ca vĩ đại cả. Tác phẩm do nhà thơ Valmiki soạn bằng tiếng Sanskrit, ngôn ngữ cổ điển của Ấn Độ. Ông đã soạn toàn bộ tác phẩm, lên đến hai mươi bốn nghìn khổ thơ, trong tình trạng cảm hứng thuần khiết và liên tục. Chuyện nghe có vẻ khó tin, nhưng tôi sẵn sàng để nói rằng gần như từng người một có trong số năm trăm triệu người sống trên đất Ấn Độ đều say mê chuyện Ramayana ở nhiều mức khác nhau. Bất cứ ở tuổi nào, cất cứ quan điểm nào, học hành, giáo dục ra sao hoặc vị trí xã hội như thế nào, ai cũng biết những phần chủ yếu trong bản anh hùng ca và khâm phục, kính trọng những nhân vật chính của tác phẩm – Rama và Xita. Ban đêm, vào giờ đi ngủ, người ta hay kể chuyện này cho các cháu bé nghe. Một số người nghiên cứu tác phẩm này như một phần trong công trình thể nghiệm tôn giáo, mỗi ngày đọc một số khổ, đọc đi đọc lại quyển sách nhiều lần tỏng cuộc đời mình. Tác phẩm Ramayana ảnh hưởng đến đời sống văn hóa của chúng tôi dưới hình thức này hay hình thức khác, trải qua tất cả các thời đại, nó có thể là buổi nói chuyện trong một phòng họp công cộng, hoặc là theo lối kể chuyện cổ truyền ngoài trời, hoặc đưa diễn trên sân khấu dưới dạng kịch nói hay vũ kịch. Bất cứ ở trình độ nào, người nghe, người xem luôn luôn là những người say mê, nồng nhiệt. Nhiều người đã biết rồi vẫn thích nghe https://thuviensach.vn lại. Người ta tiếp nhận tác phẩm này ở nhiều tầm cỡ khác nhau: là một truyện kể thông thường với những nhân vật rất sâu sắc, là một tác phẩm văn học kiệt xuất, thậm chí là một bản kinh thánh. Trình độ hiểu biết của người ta càng phát triển, người ta càng tìm ra được ý nghĩa tinh vi của tác phẩm; tính chất tượng trưng đã được xác định và soi rọi vào trong cuộc sống hàng ngày. Ramayana, theo nghĩa đầy đủ nhất của từ, có thể gọi là một quyển sách “triết lý trường cửu”. Tác phẩm Ramayana đã đem lại những bài học trong việc đưa ra những động cơ, những tác động hoặc phản tác động có thể vận dụng cho tất cả các thời đại và cho tất cả các điều kiện khác nhau trong cuộc sống. Ngày nay, chúng ta nhìn thấy Ravana – lực lượng chống đối suy đồi, tội lỗi – không phải chỉ trong phạm vi những quyền lực về kinh tế, chính trị và quân sự, mà còn trong những đơn vị xã hội và gia đình thấp kém hơn, ít lộ liễu hơn và ở nhiều mức độ khác nhau, chúng ta phát hiện được một Rama ra sức chống Ravana để lập lại hòa bình và công lý. Dấu ấn của Ramayana đối với một nhà thơ, đi xa hơn là việc xây dựng tác phẩm riêng của mình; nó gợi hứng cho nhà thơ viết lại bản anh hùng ca bằng ngôn ngữ riêng của mình với phong cách của chính mình. Do đó Ramayana đã là nguồn cảm xúc lớn nhất cho các nhà thơ Ấn Độ qua các thế kỷ. Ấn Độ là một nơi có nhiều ngôn ngữ, mỗi ngôn ngữ thống lĩnh một vùng đất riêng, và trong mỗi ngôn ngữ như vậy, có một bản Ramayana lưu hành, độc đáo và rực rỡ, tập hợp hàng triệu độc giả biết thứ ngôn ngữ đó. Thế là chúng tôi đã có những bản Ramayana lâu đời bằng tiếng Hindi, tiếng Bengali, tiếng Assami, tiếng Ôri-i-a, tiếng Tamin, tiếng Kan-na-đa, tiếng Kasơmia, tiếng Têlêgu, tiếng Malayalam, đó là chỉ mới kể một ít thôi. Những trang tiếp theo đây là dựa trên bản Tamin của một nhà thơ ở thế kỷ 11, tên là Kamban. Tamin là một ngôn ngữ rất cổ của bộ tộc Dravidien, có hơn 40 triệu người sống ở Nam Ấn Độ sử dụng, và có những giá trị văn hóa, văn học riêng của nó. https://thuviensach.vn Người ta bảo rằng cứ mỗi đêm, với sự giúp đỡ của các học giả uyên thâm, nhà thơ Kamban đã nghiên cứu bản gốc bằng tiếng Sanakrit của Valmiki phân tích kỹ càng, và mỗi ngày viết mấy nghìn câu thơ của ông. Về công việc tìm hiểu, thâm nhập bản gốc của Valmiki và chuyển thành thơ tiếng Tamin, Kamban có nói: “Tôi cũng giống như con mèo ngồi trên bờ một cái biển sữa, và hy vọng liếm cho hết”. Tác phẩm của Kamban, ghi lại trên lá cọ, có mười nghìn năm trăm khổ thơ, có lẽ thành một chồng cao đồ sộ, vì bản in ngày nay tôi có trong tay gồm sáu phần, mỗi phần một nghìn trang (với phần bình luận và chú thích). Tôi đã dùng rất nhiều phần kế cận nhau trong tác phẩm của Kamban vào trong chuyện kể của tôi. Bản của tôi không phải là một bản dịch, cũng không phải một công trình nghiên cứu uyên bác, mà có thể coi như một tác phẩm văn học do ấn tượng sâu sắc mà Kamban đã để lại trong đầu óc tôi, một nhà văn, mà có. Là một nhà văn viễn tưởng, tôi rất hứng thú khi đọc Kamban, lại được thơ ông khích lệ, sung sướng thưởng thức ngôn ngữ của ông, và trên hết là lòng yêu quý và kính trọng mà ông đã đem lại cho người đọc đối với nhân vật chính, Rama, - được giới thiệu với chúng ta như là một chàng thanh niên, một đồ đệ, một người anh, một người yêu, một nhà khổ hạnh và một chiến binh; chúng ta kính trọng và kinh ngạc theo dõi chàng trong từng vai trò. Trong những sau đây, tôi cố gắng chuyển lại những hứng thú mà tôi đã tìm thấy trong tác phẩm của Kamban. R.K. NARAYAN (Mysore – 1971) https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Nhân Vật ĐAXARATHA: Hoàng đế ở Kôxala, thủ đô là Ayođhya. KAUXALYA: Vợ của Đaxaratha và mẹ của Rama. KICAI-I: Vợ của Đaxaratha và mẹ của Baratha. XUMITRA: Vợ của Đaxaratha và mẹ của hai người con sinh đôi Lasơmana và Xatruna. XUMANTRA: Đại thần của Đaxaratha. VAXIXTA: Đạo sỹ của Đaxaratha. VIVAMITRA: Thầy của Rama và Lasơmana trong thời trẻ, là một tướng giặc, về sau bỏ cả quyền hành và chịu khổ hạnh trở thành một vị thánh, một ông thầy. KOONI: Nữ tỳ của Kicai-i, đã gây ra những hậu quả ghê gớm. JANAKA: Vua của nước Gianaka. XITA: Con gái của Janaka, còn có tên là Janaki. XOÓCPANAKA: Một con quỷ cái, em của Ravana. KARA: Thủ lĩnh đội quân quỷ của mụ. JATAYU: Con Đại bàng, bảo vệ những người con của Đaxaratha. https://thuviensach.vn SAMPATHI: Anh của Jatayu. VALI: Thống lĩnh đất Kiskinđa, xứ sở của loài khỉ khổng lồ. XUGRIVA: Em Vali. TARA: Vợ Vali ANGAĐA: Con trai Vali. HANUMAN: Còn gọi là Anjaneya, con của thần Gió, đồng minh của Xugriva, rất tận tụy với Rama. JAMBAVAN: Một trong những bậc đàn anh thông thái của Hanuman, đội lốt một con gấu. THATAKA: Một con quỷ cái, con gái của Xukêta và là vợ của Xunđa. Xubahu và Marisa, con trai của mụ. RAVANA: Thống trị vùng Lanka, và hai anh em là Vibishana và Kumbakarna. Mandodari, vợ hắn – Inđrajit, con trai hắn. Xen vào trong truyện: GÔTAMA: Một đạo sĩ đã biến người vợ ngoại tình thành đá. BHAGHIRATHA: Vị thần đã đưa sông Hằng xuống đất để cứu rỗi tổ tiên ông bằng cách rửa sạch xương của họ trong nước sông. MAHABALI: Một con quỷ dữ. Thần Vixnu hóa thân thành một người lùn Vamana để diệt trừ hắn. MAHAVIXNU: Vị thần tối cao, tự chia mình ra làm ba vị Brahma, Vixnu và Xiva. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Lời Tựa Theo truyền thống cổ điển, Kamban bắt đầu bản anh hùng ca bằng cách mô tả mảnh đất ở đó câu chuyện đã xảy ra. Khổ thơ đầu tiên nói đến con sông Saraya, chảy qua đất nước Kôxala. Khổ thứ hai hướng chúng ta nhìn lên trời để quan sát những đám mây trắng đang bay lang thang qua bầu trời hướng về phía biển và sau đó chuyển thành những khối đen nặng trĩu nước trên các đỉnh núi, đọng lại và trút xuống những chỗ dốc thành những dòng suối lũ chảy khắp các sườn núi, cuốn sạch cả những kho tàng khoáng sản và những tinh hoa khác (“đúng như một cô gái làng chơi khéo léo tháo hết những gì có giá trị của khách ra trong khi đang ve vuốt”). Con sông chảy xuống với một khối hàng hóa nặng trĩu gồm có ngọc quý, gỗ đàn hương, lông chim trĩ và những cánh và nhị hoa sáng lấp lánh, mang đi qua khắp các núi, rừng thung lũng và đồng bằng của đất nước Kôxaia và sau khi đã phân phát hết cả tặng phẩm, chảy luôn ra biển, chấm dứt cuộc đời của nó luôn. Tiếp đó nhà thơ mô tả đến vùng quê với vườn tược và rừng trúc, với những người đàn ông, đàn bà bận rộn trong công việc đồng áng như cày cuốc, gặt hái và cãi cọ nhau khi xem chọi gà trong một buổi chiều. Ở phía sau là tiếng cót két liên hồi của những cái cối xay lúa hoặc những cái che ép mía, tiếng gia súc kêu rống, tiếng những đàn bò kéo chở nặng những sản vật đưa ra các nơi xa thẳm. Nhiều thứ khói bay lên trên trời, từ những nhà bếp, từ những lò nung, những đống lửa tế thần và những thứ gỗ thơm đốt lên để xông hương. Những loại mật khác nhau – mật mía và mật cây thốt nốt, những giọt sương trong hoa cúc và hoa sen, hay những thứ tích trữ rất kỹ dưới những https://thuviensach.vn cây có hương, những thứ này nuôi những đàn ong mật cũng như những con chim sâu chỉ sống bằng loại thức ăn đó thôi, đến cá cũng rất muốn thưởng thức thứ của ngọt này nó nhỏ xuống từng giọt và chảy vào trong sông. Trong ngôi đền này hay ngôi đền nọ, có một buổi lễ hay một đám cưới thường được tổ chức có trống, kèn, và những đám rước đi theo. Kamban đã tả từng tiếng, từng cảnh, và từng mùi hương của vùng quê, ông cũng ghi cả những đống rác có những con quạ và gà đang bới tìm trong đó. Kôxala là một nước rộng lớn và không mấy ai có thể đi suốt từ đầu nọ tới đầu kia. Ađôdia là thủ đô của nó – một thành phố với rất nhiều cung điện, nhà cửa, hồ nước, công viên, và những thành quách cùng với Hoàng cung nổi bật trùm lên trên tất cả. Thành phố trang nghiêm và có thể so sánh với Amravati, thành phố thần tiên của Indra, hay thành phố Alkapuri của Kubêra. Đứng đầu thủ đô và cả nước này là Hoàng đế Đaxaratha, người đã trị vì với tình thương yêu và long dũng cảm và đã được thần dân yêu mến, kính trọng và được hưởng phúc lành theo nhiều cách. Nỗi buồn lớn nhất của ông ta là không có con. Một hôm, ông gọi vị cố vấn của ông, Đạo sĩ Vaxixta, vào triều và nói: “Ta đang có một nỗi buồn. Triều đại lẻ loi đang đến ngày chấm dứt đối với ta. Khi ta không còn nữa, ta sẽ không có người nối ngôi, Ý nghĩ đó dày vò ta. Quân sư hãy cho ta biết có cách gì để cứu vãn không? ”. Đến đây, Vaxixta nhớ lại một sự kiện ông ta đã được chứng kiến qua cái nhìn bên trong của ông. Có một thời, các vị thần kéo nhau thành một đoàn đến trước mặt Thần tối cao Vixnu và kêu gọi Người giúp đỡ. Họ trình bày: “Những pháp thuật cao siêu mà chúng tôi có được qua nhiều công phu tu luyện khắc khổ và cầu nguyện đã bị con quỷ mười đầu Ravana chiếm đoạt và giờ đây chúng dọa sẽ tiêu diệt tất cả các thế giới của chúng tôi và bắt chúng tôi làm nô lệ. Chúng cứ ngang nhiên tiếp tục sự nghiệp bạo tàn của chúng, xóa bỏ tất cả mọi thứ đạo đức và lòng thiện mà chúng tìm thấy https://thuviensach.vn bất cứ ở đâu. Thần Xiva không thể giúp đỡ được gì; đấng sáng thế Brahma cũng làm được rất ít, vì những pháp thuật mà ngày nay an hem Ravana đem dùng vào những việc tội lỗi vốn là của hai vị thần này ban cho, và không thể lấy lại dược. Chỉ có Người là vị thần bảo trợ mới có thể cứu được chúng tôi”. Thần Vixnu liền hứa: “Ravana sẽ bị một người trần tiêu diệt, bởi nó không bao giờ kêu gọi sự che chở của một người trần cả. Ta sẽ hóa than thành người con trai của Đazaratha và chiếc tù và của ta, chiếc bánh xe của ta, mỗi thứ ta cầm trong một tay để khi cần thì dùng; chiếc tù và của ta, tên là Adisexha, con Rắn, mà ta thường vào nghỉ ngơi trong vòng cuốn của nó, sẽ đầu thai làm những người em của ta, và tất cẩ các vị thần ở đây cũng sẽ đầu thai xuống cõi trần làm một đàn khỉ - từ thời xa xưa, Ravana đã bị rủa là sau này sẽ bị một con khỉ tiêu diệt”. Nhớ lại giai đoạn đó, nhưng không ghi chép, Đạo sĩ khuyên Đaxaratha: “Hoàng thượng cần phải thu xếp ngay để làm lễ tế thần. Người duy nhất đủ thông thạo để cử hành một buổi lễ như vậy là đạo sĩ Rishya Sringa”. Đaxaratha hỏi: “Đạo sĩ ở đâu? Làm sao có thể mời ông ta đến đây?”. Vaxixta trả lời: “Tâu, lúc này, Rishya Sringa đang ở nước láng giềng Anga của chúng ta”. Nhà vua reo lên: “Ôi, may quá! Ta cứ tưởng ông ta ở đâu trong một dãy núi nào xa lắc xa lơ kia”. Và tiếp đó, Vaxixta trình bày: “Để chấm dứt nạn hạn hán kéo dài, trong khi ở gần đó thì mưa dầm dề, Người khuyên vua xứ Anga nên mời Rishya Sringa đến thăm đất nước của Người; nhưng họ biết rằng không có gì làm cho ông ta chịu rời khỏi ngọn núi làm nơi trú ẩn của ông. Trong khi nhà vua suy nghĩ tìm cách giải quyết vấn đề, thì một thiếu nữ xinh đẹp tình nguyện đi tìm vị đạo sĩ trẻ này. Họ đến được chỗ ẩn náu của ông ta và mời ông đến Anga. Đạo sĩ chưa bao giờ thấy một người trần nào ngoài phụ thân https://thuviensach.vn ông, và khi những cô nàng ở Anga đến đứng chung quanh ông, ông không thể hiểu nổi họ là gì. Họ tự giới thiệu là những người khổ hạnh và mời đạo sĩ đến thăm nơi tu hành của họ, và chở ông ta đi” (trong bang Mysore, ở Kigga, cao 4.000 bộ trên mặt biển, một bản khắc trên cột một ngôi đền cho biết vị ẩn sĩ trẻ được đưa đi trên một chiếc cáng làm bằng những cánh tay của những người đàn bà trần truồng đan lại với nhau). “Ông vừa mới tới Anga, thì trời mưa. Nhà vua vui mừng, thưởng cho các cô gái, và thuyết phục người đạo sĩ lấy con gái mình và ở lại trong triều đình của Người”. Đaxaratha đến Anga và mời đạo sĩ đén Ađôdia. Lễ tế thần đã được cử hành theo sự hướng dẫn của ông ta và tiếp tục suốt một năm liền, và đến giai đoạn cuối của lễ, thì một nhân vật siêu phàm từ trong ngọn lửa tế thần hiện ra, trong tay cầm một cái khay bằng bạc, trên khay có một cái bát đựng gạo thần. Anh ta đặt chiếc khay bên cạnh vua Đaxaratha rồi lại biến vào trong lửa. Rishya Sringa khuyên nhà vua: “Xin Hoàng thượng hãy lấy gạo chia cho các hoàng hậu rồi các bà sẽ có con”. Đúng ngày tháng, các bà vợ của vua Đaxarata, hoàng hậu Cooxxanlia và hoàng hậu Kicai-i đã sinh Rama và Baratha, còn hoàng hậu Xumitra sinh Lasomana và Xatruna. Cuộc đời của Đaxaratha đã có đầy đủ ý nghĩa hơn và cảm thấy rất sung sướng khi theo dõi mấy người con khôn lớn. Cứ đến mỗi giai đoạn, nhà vua lại tìm người đỡ đầu để giúp các con tập luyện và phát triển. Trong thời gian đó, cứ mỗi sáng các cậu vào trong rừng trúc học yoga và học triết học với những bậc thầy rất tinh thông đang sống ở đó. Buổi chiều muộn, sau khi học xong, khi các hoàng tử đi bộ trở về cung, nhân dân đứng đông đặc trên đường để ngắm nhìn họ. Rama lúc nào cũng nói một lời với mọi người trong đám đông, thăm hỏi họ: “Các người ra sao, có khỏe không? Con cái có sung sướng không? Các người có cần ta giúp đỡ gì không? ”. Và họ lúc nào cũng trả lời: “Với ngài là vị hoàng tử của chúng tôi, và phụ https://thuviensach.vn vương ngài là người trông nom bảo vệ chúng tôi, chúng tôi không thiếu thốn gì cả”. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com 1. Làm Quen Với Rama Sân chầu mới, vốn là niềm tự hào của vua Đaxaratha suốt ngày tấp nập những đoàn khách tới lui không ngớt, những đoàn tham quan của các vị đại thần, những đoàn sứ giả của rất nhiều vương quốc, và những đoàn dân đến kêu ca và đòi hỏi công lý. Nhà vua lúc nào cũng sắn sàng tiếp xúc với mọi người và làm tròn bổn phận của kẻ trị vì đất nước Kôxala mà không hề thấy có chút gì miễn cưỡng trong khi thi hành công vụ. Một buổi chiều nọ, các sứ giả chạy vào báo cáo với nhà vua: “Có đạo sĩ Vivamitra”. Được tin này, nhà vua liền đứng dậy, vội vàng chạy ra đón khách. Vivamitra trước đây đã từng làm vua, đã từng là người có nhiều chiến công hiển hách, và tên tuổi của ông đã từng là niềm sợ hãi của bao người, cho đến khi ông từ bỏ cương vị nhà vua của mình và chọn con đường khổ luyện để trở thành đạo sĩ, ông đã phối hợp được trong người ông đạo đức cao cả của một vị đạo sĩ và uy phong lẫm liệt của một ông vua, và chẳng mấy chốc ông đã trở nên điềm tĩnh và cương nghị. Đaxaratha mời ông ngồi vào chỗ thích hợp rồi nói: “Hôm nay là một ngày vinh quang của chúng tôi, chúng tôi rất sung sướng được chào đón sự có mặt cao quý của Người. Người đi từ xa đến, có lẽ cần nghỉ ngơi một chút”. “Thôi, không cần đâu”, vị đạo sĩ giản dị trả lời. Ông ta hoàn toàn làm chủ mọi nhu cầu của thân thể qua nhiều năm khổ luyện và tu dưỡng tinh thần, ông có thể khống chế tất cả mọi tác dụng của nóng, lạnh, đói, mệt, và đến cả sự suy nhược nữa. Sau đó nhà vua lại kính cẩn hỏi: “Thưa đạo sĩ, chúng tôi có thể làm gì được cho Người chăng? ”. Vivamitra nhìn nhà vua và đáp: “Vâng, tôi đến đây là để xin nhà vua ban cho chút ân huệ. Tôi có ý https://thuviensach.vn muốn, trước tuần trăng sắp tới đây, tổ chức một buổi tế thần ở Xiđaxtrama. Chắc nhà Vua đã biết đó là nơi nào rồi”. “Tôi đã nhiều lần đến chỗ đất thiêng liêng này, ở bên kia sông Hằng”. Vị đạo sĩ ngắt lời: “Nhưng có những kẻ lởn vởn ở đó để chờ dịp phá rối tất cả mọi công việc thiêng liêng, và cần phải đánh dẹp chúng nó đi, như người ta đã từng đánh dẹp năm tội ác (1) dai dẳng trước khi có thể tiến hành những công việc thiêng liêng. Những sinh vật tội lỗi này lại được ban cho những pháp thuật hủy diệt không bờ bến. Thế nhưng bổn phận của chúng tôi là phải theo đuổi công việc cho đến cùng, không hề thay đổi. Lễ tế thần mà tôi định làm sẽ tăng thêm sức mạnh của cõi trần tục này và sẽ làm vui lòng các thần, thánh ở trên kia”. ----- (1) Dâm dục, giận dữ, tham lam, ích kỷ, ganh tỵ. “Nhiệm vụ của chúng tôi là phải che chở cho công việc cao quý của Người. Xin Người cho biết bao giờ sẽ làm, và tôi xin sẽ có mặt ở đó”. Vị đạo sĩ nói: “Hoàng thượng không cần phải làm phiền đến thánh thể của Người. Chỉ xin Người cho hoàng tử Rama cùng đi với tôi, hoàng tử sẽ giúp tôi. Cậu ta có thể làm được”. “Rama ư! ”, nhà vua kêu lên, kinh ngạc, “trong khi tôi đang ở đây để phục vụ Người”. Vivamitra đã cảm thấy khó chịu, và cắt ngang lời của nhà vua: “Tôi biết rõ tấm lòng cao cả của Hoàng thượng, nhưng tôi muốn nhờ Rama cùng đi với tôi. Nếu Người không thích như thế, Người có thể nói thẳng ra thôi”. Không khí bỗng trở nên căng thẳng. Tất cả triều đình đều theo dõi, đợi chờ trong cảnh im lặng trang nghiêm. Nhà vua trông thật khổ sở. “Rama https://thuviensach.vn hãy còn là một đứa trẻ con đang còn theo học nghệ thuật sử dụng vũ khí”. Câu nói của nhà vua dường như không bao giờ kết thúc, mà cứ kéo dài ra để tránh trớ và tìm cách thanh minh. “Nó là một thằng bé, một đứa trẻ con, nó còn quá trẻ và quá mềm yếu để có thể đương đầu với lũ quỷ”. “Nhưng tôi biết Rama”, đó là câu trả lời dứt khoát của Vivamitra. “Tôi có thể gửi đến Người cả một đạo quân, hay bản thân tôi sẽ dẫn một đạo quân đến bảo vệ cho công việc của Người. Một chú nhóc con như Rama thì có thể làm gì được với những thế lực khủng khiếp kia? Tôi sẽ xin giúp Người như tôi đã có lần giúp Indra khi ông ta bị quấy nhiễu và bị cướp mất đất đai”. Vivamitra không cần nghe hết câu nói của nhà vua và đứng dậy để ra về. “Nếu nhà vua không thể cho Rama đi, thì thôi, tôi không cần gì khác nữa”. Ông ta bước luôn xuống đường. Nhà vua sửng sốt đến mức không thể cử động được. Khi đạo sĩ Vivamitra đi được nửa đường nhà vua mới nhận thấy khách đã ra đi không một lời cáo biệt và không được tiễn đến cửa theo phép lịch sự thông thường. Vaxixta, giáo sĩ và là cố vấn của nhà vua, rỉ tai Đaxaratha: “Hãy chạy theo đạo sĩ và mời Người trở lại”, rồi vội vã lao theo trước khi nhà vua kịp nghe những lời ông vừa nói. Ông đi mà gần như chạy, khi Vivamitra đã tới cuối sân chầu, chắn ngang đường đạo sĩ và nói: “Xin Người đừng đi nữa, Hoàng thượng đang đến. Không phải Hoàng thượng muốn…” Một nụ cười ngượng nghịu hiện lên trên khuôn mặt đạo sĩ khi ông nói, giọng không hề đượm vẻ chua cay: “Tại sao ông và ai nữa kia bận bịu làm gì? Tôi đến đây là có dụng ý, nhưng nó đã thất bại, thì chẳng còn lý do gì để ở lại đây nữa”. “Ôi, thưa Đại nhân, chính Người cũng đã có lúc làm vua”. https://thuviensach.vn “Nhưng giờ đây, việc đó có quan hệ gì đến chúng ta? ”. Vivamitra đáp lại, lòng càng thêm cay đắng, bực bội vì đã lâu ông không thích nghe ai nhắc lại những chuyện cũ kỹ đó nữa, và ông chỉ muốn người ta luôn luôn biết ông là một người Brahma. Vaxixta nhẹ nhàng đáp lại: “Chỉ là muốn Người nhớ đến những tình cảm thông thường của con người, nhất là của một người như Đaxaratha, không có con và phải vất vả cầu xin mới có được…” “Vâng, có thể là như vậy, thưa ngài, nhưng tôi xin nói lại rằng tôi đến đây với một sứ mệnh, và khi sứ mệnh đó không thành, thì tôi phải đi thôi”. “Nó không thất bại nữa đâu”, Vaxixta nói, và đúng vào lúc đó nhà vua vừa đến gặp họ trên đường; cả triều đình cũng cất bước đi theo. Đaxaratha cúi mình thi lễ và thưa: “Kính thưa Đại nhân, xin mời Người trở lại nơi an tọa”. “Để làm gì, tâu Hoàng thượng? ”. Vivamitra hỏi lại. “Xin cứ ngồi rồi nói chuyện dễ hơn…” “Tôi không tin ở bất cứ một cuộc nói chuyện nào cả”.Vivamitra nói, nhưng Vaxixta khẩn khoản mời mãi cho đến khi đạo sĩ trở lại chỗ ngồi. Khi tất cả mọi người đều ngồi lại chỗ cũ, Vaxixta nói với nhà vua: “Qua cử chỉ của nhà truyền giáo này, chắc là có một ý đồ thiêng liêng của thần thánh mà ông ta có thể biết nhưng không thể giải bày được. Rama được tìm dến để giúp đỡ, đó là một điều may mắn. Xin Hoàng thượng đừng ngăn cản cậu ta. Xin hãy để cậu ta cùng đi với đạo sĩ”. “Ô, nhưng bao giờ, bao giờ? ” Nhà vua lo lắng hỏi lại. https://thuviensach.vn “Ngay bây giờ” Vavimitra nói. Trông nhà vua có vẻ như bị tổn thương, và thất vọng, vị đạo sĩ dịu lòng đi chút ít, nói đôi lời khích lệ: “Hoàng thượng không thể trông cậy mãi mãi vào sự gần gũi về thể xác với kẻ mà Nguời thương yêu. Một hạt giống cứ nằm luôn dưới gốc cây mẹ sẽ bị cằn cỗi mãi cho đến khi nó được đem trồng ở nơi khác. Rama sẽ sống trong sự chăm sóc ân cần của tôi, và câu ta hoàn toàn yên ổn. Nhưng cuối cùng, rồi cậu ta cũng sẽ xa tôi. Người trần, ai cũng vậy, khi đến lúc, đều phải ra đi và tìm lấy sự trưởng thành bằng con đường riêng của mình cả”. Nhà vua bắt đầu: “Nhưng, Siđaxrama đang ở rất xa…” Vivamitra đọc được tâm trạng của nhà vua và nói: “Không cần xe để chở chúng tôi đến đó, tôi sẽ làm cho con đường của cậu ta được dễ dàng”. “Rama chưa bao giờ rời xa người em Lasơmana của nó. Có thể cho đi cùng với nó chăng? ”. Nhà vua xin được như vậy, và có vẻ yên lòng hơn khi nghe đạo sĩ nói: “Vâng, tôi sẽ trông nom cho cả hai, mặc dầu sứ mệnh của họ là phải trông nom tôi. Xin hãy cho các cậu ấy chuẩn bị sẵn sàng để theo tôi, xin cho các cậu ấy chọn thứ vũ khí họ thích nhất và sửa soạn ra đi! ”. Đaxaratha, với cái nhìn của kẻ đang giao những con tin vào tay quân thù, quay lại phía viên cận thần và bảo: “Hãy đi gọi mấy đứa con của ta”. *** Đi theo sát bước chân thầy như hai cái bóng, Rama và Lasơmana đã vượt qua ranh giới của đô thành và tới con sông Xaradu chảy bọc quanh kinh đô về phía Bắc. Khi đêm xuống họ nghỉ lại trong rừng thưa và sáng sớm qua sông. Khi mặt trời vượt lên quá đỉnh núi, họ đến một khu rừng rất thú vị, treo tỏa lên như một vòm khói từ rất nhiều dàn hỏa thiêu. Vivamitra giảng giải cho Rama: “Ở đây, đã có lúc thần Xiva ngồi nhập định, và đã nghiền nát vị thần Tình ái ra tro khi vị này đến tìm cách phá rối cuộc suy https://thuviensach.vn tưởng của Người. Từ những thời xa xưa không thể nào nhớ được, các vị thánh đến cầu xin thần Xiva tiến hành lễ hỏa thiêu của họ, và vòm khói mà hai cậu nhìn thấy là từ những ngọn lửa hỏa thiêu mà đến”. Một nhóm ẩn sĩ từ nhưng nơi ẩn dật ra đón Vivamitra và ông cùng đệ tử của ông ở lại nghỉ đêm với họ. Vivamitra hoãn cuộc hành trình đến sáng hôm sau và, tới một vùng đất hoang vu vào lúc giữa trưa. Cái từ “hoang vu” gợi ra ý nghĩ về sự cằn cỗi hoàn toàn của mảnh đất này. Dưới sức nóng như thiêu như đốt của mặt trời, tất cả cây cối đều khô héo và biến thành bụi, đá và sỏi đều nát ra thành cát, nằm mênh mông thành những đụn, những gò kéo dài mãi đến tận chân trời. Ở đây, mỗi tấc đất đều bị lở lói, khô cằn và nóng đến mức không thể tưởng tượng được. Đất bị nứt nẻ bày ra ở khắp nơi những khe hở khổng lồ. Ở đây cũng không còn phân biệt được sáng, trưa, chiều, tối nữa và mặt trời dường như ở lì một chỗ trên đầu mọi người, thiêu đốt mặt đất, không hề chuyển động. Những nơi súc vật bị tiêu diệt, xương trắng phơi đầy, kể cả xương của lũ rắn dữ mồm há hốc ra vì khát đến chết. Trong những cái mồm vĩ đại này (theo lời nhà thơ kể lại), có những con voi đi tìm bóng mát không được đã chết, cả voi và rắn đều biến thành hóa thạch. Một đám hơi mù nóng nực xông lên, đốt cháy tất cả các vòm trời trong khi băng qua chỗ đất này. Vivamitra nhận thấy trên sắc mặt của hai chàng thanh niên hiện lên vẻ phân vân và hoảng hốt nên ông truyền cho họ hai câu thần chú (gọi là “Bala” và “Adi-Bala”). Khi họ tập trung suy nghĩ và niệm những câu đó, thì không khí nóng bỏng, khô cằn trên chặng đường còn lại đã thay đổi, và họ cảm thấy như đang đi dạo qua một luồng mát dịu với ngọn gió heo may từ phươngNam thổi vào mặt họ. Rama lúc nào cũng tò mò muốn biết đất nước chàng đang đi qua, hỏi: “Sao chỗ đất này ghê gớm thế nhỉ? Sao nó có vẻ tàn khốc thế nhỉ? ”. “Cậu sẽ biết được câu trả lời khi cậu nghe câu này – của một người đàn bà kiêu căng, thô bạo, ăn và tiêu hóa tất cả mọi sinh vật, có sức mạnh của hàng nghìn con voi điên”. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Câu Chuyện Của Thataka Người đàn bà ta vừa nói đến là con gái của Sukêta, một Yakisha, tức là một nhân thàn trong sạch, hùng mạnh, phẩm chất cao cả. Nàng rất xinh đẹp và cương nghị. Khi lớn lên, nàng lấy một thủ lĩnh tên là Xunda. Họ sinh được hai đứa con trai là Marisa và Xubaku, cả hai đều được hưởng những quyền lực phi thường, cộng thêm với sức mạnh cường tráng của cơ thể. Với tính khí kiêu căng, hợm hĩnh, họ coi thường tất cả mọi người chung quanh họ. Phụ thân họ thích thú với cái lối huênh hoang ồn ào đó và cũng bị nhiễm tính khí đó nên cũng hùa theo họ. Ông ta có thể dễ dàng nhổ bật gốc những cây cổ thụ và ném ra ngoài xa và tiêu diệt tất cả mọi sinh vật gặp trên đường đi của ông. Những hành vi tàn ác này đã đến tai nhà hiền triết vĩ đại Agaxtia (một vị thánh đã có lần hút cạn nước biển khi một số người điên loạn bị ngã xuống tận đáy biển và Ngọc hoàng Indra kêu gọi Người đến cứu). Agaxtia ẩn dật trong khu rừng này và khi Người biết được có một cuộc hủy diệt đang xảy ra ở chung quanh, Người liền nguyền rủa kẻ đã gây ra chuyện đó và Xunda đã bị giết. Khi vợ hắn biết tin hắn chết, mụ và các con mụ gầm thét lên, đòi phải trả thù; chúng thách thức Người khi bị Người nguyền rủa: “Khi chúng bay còn là một bọn hủy diệt cõi đời, chúng bay chỉ có thể trở thành một bọn quỷ dữ - acuras – và sống trong những thế giới thấp hèn nhất” (Cho đến lúc này chúng đã thành những nhân thần. Giờ đây chúng đã bị hạ thấp xuống hàng ngũ của bọn quỷ dữ). Cả ba đều phải hóa kiếp, nét mặt và dáng điệu trở nên kinh tởm, và tính tình, bản chất cũng vậy. Mấy đứa con ra đi tìm kết bạn với bọn quỷ dữ siêu đẳng. Người mẹ thì ở lại sống một mình ở đây, hít thở hơi lửa và chịu đựng tất cả mọi bệnh tật. Không có chút gì mọc lên ở đây: chỉ có hơi nóng và cát. Mụ ta là một người nóng nảy, khó tính, mụ cầm trong tay đinh ba và cây nhọn, và lũ rắn https://thuviensach.vn độc quấn vào tay mụ như một tràng dây trang sức. Cái con người đang kinh tởm đó tên là Thataka. Đúng là sự có mặt của một chút loba (tội lỗi thấp hèn) đã làm khô héo và suy vong bản chất của con người. Và thế đấy, sự có mặt của con quỷ này đã làm cho khu vực này, đã có lúc hết sức phì nhiêu, trở nên cằn cỗi. Mụ luôn luôn tìm cách phá rối những người ẩn dật, không để cho họ yên tĩnh cầu kinh; mụ ngoạm vào mồm tất cả mọi sinh vật đang chuyển động và đẩy chúng xuống tận dưới ruột mụ. *** Nắm chiếc cung đang đeo trên vai, Rama hỏi: “Bây giờ tìm mụ ta ở đâu?”. Trước khi Vivamitra kịp trả lời, thì mụ đã dẫn xác đến, đất rung chuyển dưới bàn chân của mụ và một trận cuồng phong thổi đến trước. Mụ lườm họ với đôi mắt nảy lửa, hai chiếc nanh lòi ra, đôi môi chìa ra để lộ cái mồm há hốc như một cái hang, và đôi mày nhíu lại giận dữ. Mụ đưa cái đinh ba lên gầm thét: “Đây là vương quốc của ta, ta sẽ nghiền nát đến con sâu nhỏ nhất trong cõi đời và con người phải chui xuống nhanh đi để ta khỏi phải chịu nhịn đói”. Rama do dự, bởi mặc dù tất cả mọi tội ác, mụ vẫn còn là một người đàn bà. Làm sao ta có thể giết mụ được? Vivamitra thấu hiểu tâm tình của chàng và nói: “Cậu không nên xem mụ ta như một người đàn bà. Một con quỷ dữ như vậy không nên coi trọng. Sức khỏe, sự thô bạo, dáng điệu bên ngoài của mụ đã loại mụ ra khỏi hạng đó rồi. Trước đây, thần Vixnu đã từng giết Kyathi, vợ của Brigu, kẻ đã che chở cho bọn quỷ dữ acuras trốn khỏi cơn giận của Người, khi bà từ chối không chịu nhân nhượng đối với Người. Mandorai, một người đàn bà đã tiêu diệt tất cả mọi cõi đời, bị Ngọc Hoàng Indra đánh quỵ, mà Indra vẫn được cả nhân loại tha cho. Đấy mới chỉ là hai trường hợp. Một người đàn bà sống như quỷ dữ thì đã mất tất cả mọi tư cách, và không còn được đối xử như một người đàn bà nữa. Mụ Thataka này còn đáng sợ hơn cả Thần chết Yama, vì Thần chết chỉ lấy cuộc https://thuviensach.vn đời của người khác khi thời gian đã chín muồi rồi. Nhưng con quỷ cái này, khi ngửi thấy mùi của một sinh vật là đã háo hức muốn giết và ăn ngay. Đừng có hình dung mụ ấy như một người đàn bà. Cậu phải truất bở hắn ra khỏi thế giới này đi. Đó là nghĩa vụ của cậu”. Rama thưa: “Con sẽ xin làm theo lời thầy”. Thataka ném chiếc đinh ba về phía Rama. Trong khi chiếc đinh ba đang bay tới, rừng rực lửa hồng, Rama giương cung lên, bắn một mũi tên dập tan chiếc đinh ba ra làm trăm mảnh. Sau đó, mụ ta hốt luôn tất cả sỏi đá ném đi mong đè bẹp kẻ thù. Rama lại bắn mấy mũi tên nữa và biến tất cả những thứ đó thành ra vô hiệu. Cuối cùng một mũi tên của Rama xuyên qua họng con quỷ dữ và chấm dứt cuộc đời của nó; và cũng từ đó Rama bắt đầu nhận lấy sứ mệnh của mình là diệt trừ quỷ dữ và tội ác trong cõi trần này. Các thần tụ hợp trên trời bày tỏ nỗi vui mừng và niềm sảng khoái, rồi nói với Vivamitra: “Ôi, tôn sư, người là bậc thầy của các thứ vũ khí, xin người hãy đem tất cả hiểu biết và quyền lực của người truyền lại cho cậu bé này không chút e dè. Cậu ta là một vị cứu tinh”. Vivamitra làm đúng theo lời dặn này là đã dạy cho Rama tất cả những môn cần thiết cho việc sử dụng vũ khí. Sau đó ít lâu, các vị thần đứng đầu từng loại ashiras (vũ khí) kính cẩn hiện lên trước mặt Rama và tuyên bố: “Giờ đây, chúng tôi là người của Ngài, xin Ngài cứ ra lệnh cho chúng tôi, không kể ngày đêm”. Khi họ đến một khu rừng mịt mù sương phủ, trên một ngọn núi, Vivamitra lại kể một câu chuyện khác. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Câu Chuyện Mahabali Đây là vùng đất thánh nơi thần Vixnu đã có lần ngồi nhập định. (Mặc dầu Rama chính là Vixnu, cái lốt người trần thế của chàng trong lúc này làm cho chàng không hay biết gì về nguồn gốc của mình cả). Trong khi thần Vixnu dấn thân vào cuộc hóa kiếp này, thì Mahabali đã tóm cả đất và trời bắt phải thần phục lão. Lão chúc mừng chiến thắng này bằng cách tổ chức một lễ tế thần rất lớn và nhân dịp này mời tất cả các vị trí thức đến dự. Tất cả các vị thần đã từng chịu khổ đau khi phải đương đầu với Mahabali, đều kết thành đoàn kéo nhau đến nơi trước kia thần Vixnu đã ngồi nhập định và cầu xin Người giúp đỡ họ lấy lại đất nước. Đáp lại những lời kêu gọi đó, thần Vixnu đầu thai vào một gia đình Brama làm một cậu bé tý hon. Trong con người hình dáng nhỏ nhoi này, lại có vô vàn kiến thức và uy lực. Mahabali rất nhanh chóng nhận ra tầm cỡ lớn lao của cậu, khi chính bản thân cậu đến trình diện trước cung vua. Mahabali đã hết sức kính cẩn và nồng nhiệt đón tiếp người khách này. Người khách nói: “Tôi được nghe danh tiếng lẫy lừng của Ngài nên tôi đã từ rất xa tìm đến. Lòng ham muốn cả đời tôi là được nhìn thấy một người lừng danh vì lòng cao cả và lượng bao dung. Hôm nay, được gặp Ngài đây thì tôi đã thỏa mãn nỗi lòng ham muốn trọn đời của tôi rồi. Toàn thiện, toàn mỹ đến như Ngài thực không có gì có thể so sánh được. Khi một kẻ nghèo hèn như tôi mà được nhìn qua một chút thánh thể của Ngài, thì một phần của thánh thể cũng đã đến với tôi rồi”. “Thôi, xin ngài đừng ca ngợi tôi nữa”, Mahabali trả lời, “tôi chẳng qua cũng chỉ là một võ tướng, một kẻ đi chinh phục đất đai – những loại người thấp kém nếu đem so với những người học vấn uyên thâm như ngài. Tôi https://thuviensach.vn không phải dễ dàng bị cái dáng dấp bên ngoài ám ảnh. Tôi biết ngài là một vĩ nhân. Tôi sẽ tất sung sướng nếu ngài bằng lòng nhận một chút quà của tôi gọi là đáp lại cái vinh dự mà cuộc đi thăm của ngài đã đem lại cho tôi”. “Thưa, tôi không muốn gì cả. Tôi không cần một món quà nào khác hơn là thiện chí của ngài”. “Không, xin ngài chớ đi, ngài cứ yêu cầu một cái gì đi. Ngài cứ ghi lại cái gì ngài thích đi. Tôi sẽ rất sung sướng được thỏa mãn điều đó”. “Vâng, nếu ngài cứ khẩn khoản như thế, thì tôi xin ngài cho tôi một mảnh đất”. “Được rồi, ngài cứ chọn chỗ đất nào ngài thích”. “Một mảnh đất rộng không hơn ba bước chân của tôi”. Bali mỉm cười, nhìn anh ta từ trên xuống dưới, rồi hỏi: “Thế đã đủ chưa? ”. “Đủ rồi”. “Bây giờ, tôi sẽ…” Mahabali bắt đầu nói, nhưng không để ông ta nói hết câu, quân sư Sucrucharya đã cắt ngang và nói xen vào: “Tâu Hoàng thượng, xin Người hãy thận trọng. Con người nhỏ bé trước mặt Người đây chỉ là một sự trá hình; anh ta nhỏ đấy nhưng là một vũ trụ nhỏ…” “Thôi, đừng nói nữa! Ta biết rõ trách nhiệm của ta. Cho, khi mình có thể cho, là thức thời, còn ngăn cản một tặng phẩm là một hành động phỉ báng, không xứng đáng với ông. Một người ích kỉ cũng không xấu gì hơn một kẻ đã đưa tay ra cho rồi dừng lại. Thôi, đừng ngăn ta nữa”. Nhà vua nói xong, rồi rót một chút nước trong bình vào lòng bàn tay lật ngửa của người tí hon kia để khẳng định lời hứa của mình. (Theo một vài bản thì lúc này quân sư Sucrucharya biến thành con ong bay vào làm nghẽn cái bình, https://thuviensach.vn không rót được nước ra, và như thế đất vẫn còn giữ lại được, không phải đem cho. Người tí hon nhận thấy điều đó, đã lấy một ngọn cỏ nhọn cho vào bình, nhờ vậy chiếc bình được thông, nhưng cỏ lại bắn vào mắt Sacrucharya; do đó về sau người ta thường gọi ông là nhà học giả một mắt). Rót nước rồi, Bali mới bảo người tí hon: “Nào, ngài hãy đo và lấy chỗ đất ba bước của ngài đi”. Vào lúc nước rơi vào bàn tay thì cái con người mà khuôn mặt đối với cha mẹ trông cũng buồn cười, bỗng dưng có vóc hình to lớn đồ sộ ngang với cả đất trời. Bước thứ nhất anh ta đo hết cả đất; bước thứ hai anh ta đo hết cả trời. Còn bước thứ ba, thì trong khắp cả vũ trụ không còn một chỗ nào nữa để đo, và anh ta hỏi Mahabali: “Tôi sẽ đặt bước thứ ba của tôi ở đâu?”. Mahabali hoảng hốt, quỳ xuống, cúi lạy và nói: “Nếu không còn chỗ nào khác thì đây, đầu tôi đây”. Vixnu đưa chân lên, đặt trên đầu Mahabali và đạp hắn ta xuống đến tận cùng địa ngục, rồi bảo: “Thôi, người cứ ở lại đây”, và kẻ chuyên phá rối cõi đời này đã được xử như vậy đó. *** Kết thúc câu chuyện, đạo sĩ Vivamitra bảo rằng: “Đây là chấm dứt hành trình của chúng ta theo thời gian đã định. Ta sẽ tiến hành lễ tế thần ở đây với sự che chở của các cậu”. Đạo sĩ mời một đoàn các vị thánh và chuẩn bị cho buổi lễ. Rama và Lasơmana lo việc canh giữ chỗ đất. Trong khi đó thì bọn quỷ dữ tập hợp nhau trên trời bên trên vùng đất thánh, sẵn sàng xông vào phá buổi lễ. Bọn quỷ dữ mang theo nhiều thứ vũ khí nguy hiểm, la hét, gầm réo ầm ỹ, cố tình gây hỗn loạn theo cách khác. Chúng trút nước sôi và rác bẩn xuống, trút những lời phỉ báng, dọa nạt, chúng đập những tảng đá lớn ra rồi ném xuống và làm đủ moi thứ phù phép kinh khủng nữa. https://thuviensach.vn Các vị thánh trông có vẻ hoang mang, hoảng sợ. Rama khuyên họ: “Xin các vị cứ bình tĩnh và tiếp tục cầu kinh đi”. Lasơmana nói với Rama: “Xin để em đương đầu với chúng nó”. Chàng lao thẳng vào bọn quỷ, còn Rama thì bắn lên một mũi tên, và tạo ra mọt cái ô che cho vùng đất thánh khỏi bị máu của lũ quỷ làm hoen ố. Subahu và Marisa, con của Thataka cho rằng đây là dịp tốt nhất để trả thù cho mẹ chúng và nhằm đánh vào Rama là chính, nhưng mũi tên đầu tiên của chàng đã tống Marisa ra tận ngoài xa, rồi hất luôn nó xuống biển; mũi thứ hai loại trừ nốt Subahu. Bọn quỷ dữ trước đây hăng hái tập hợp nhau lại, giờ hoảng hốt bỏ chạy tán loạn. Buổi lễ tế thần đã thành công. Đạo sĩ Vivamitra tuyên bố: “Hỡi Rama, chỉ cậu mới có thể giúp ta trong công việc này. Buổi lễ tiến hành không phải chỉ để thỏa mãn riêng ta, mà còn đem lại điều hay, điều lành cho cả nhân loại nữa”. Rama hỏi: “Sắp tới còn phải làm gì nữa?” Vivamitra trả lời: “Giờ thì cậu đã làm được rất nhiều rồi. Nhưng trước mắt cậu hãy còn rất nhiều việc”, và liên tưởng đến những việc Rama phải làm tròn dưới dạng hóa thân này, đạo sĩ nói tiếp: “Giờ đây, chúng ta hãy đi tới thành phố Mithia, ở đó sẽ có một lễ tế thần rất lớn do Vua Janaka cử hành và ở đó sẽ có nhiều việc khác sẽ xảy đến và cậu sẽ thấy hứng thú trong những trò giải trí đó”. Mặc dầu theo sự gợi ý của ông, thì chuyến đi này là một dịp nghỉ ngơi đối với Rama, ông cũng thấy trước rằng đó chỉ là mở đầu cho một chuỗi dài những sự kiện mà rồi đây, trong tương lai, Rama sẽ phải dấn thân vào. Đi được một ngày, họ đến thung lũng có sông Hằng đang chảy. Đạo sĩ nói: “Đấy, các cậu thấy con sông Hằng, con sông thiêng liêng nhất trong cõi trần này, từ trong núi Hy Mã Lạp Sơn chảy ra, và chảy xuyên qua nhiều https://thuviensach.vn thung, nhiều núi, băng qua nhiều vương quốc. Giờ đây nó chảy lặng lẽ thế này, nhưng lúc đầu… Nhưng thôi, hãy nghe câu chuyện của nó”. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Chuyện Sông Hằng Mỗi một tấc đất trên cõi trần này, như các cậu giờ đây đã có thể nhận ra được, đều có một kỷ niệm thiêng liêng. Mẹ Đất đã có mặt ở đây ngay từ khi mới tạo thiên lập địa và là một trong năm nguyên tố đầu tiên. Người đã nhìn thấy vô số những cặp chân theo đuổi hàng nghìn mục đích, ý đồ, cả thiện lẫn ác, và sẽ còn tiếp tục mãi cho đến khi kala (Thời gian) nuốt chửng và tiêu đi tất cả mọi thứ. Ngay cả khi các thành viên đều đã vãn hết rồi, mỗi tấc đất vẫn còn giữ lại dấu vết của tất cả những gì đã từng xảy ra thuở trước. Chúng ta chỉ biết được đầy đủ khi ta nhớ đến những kỷ niệm thiêng liêng hoặc những kỷ niệm khác trên từng mảnh đất ta đặt chân lên. Nếu khác đi thì cũng tựa như người mù đi qua những hành lang và những khu vườn chói chang, rực rỡ. Chính vì vậy mà ta đã giảng giải cho các cậu nghe câu chuyện của từng nơi ta đã đi qua. Các cậu thấy con sông này đấy. Nó là sông Hằng từ dãy núi Hy Mã Lạp Sơn xuống, chảy dọc theo thung lũng mang trong mình hương thơm của nhiều thứ cỏ lạ và của những thứ hiếm hoi tìm thấy trên đường. Sông chảy qua khá nhiều vương quốc, và mỗi tấc đất nó đụng tới đều trở thành thiêng liêng; sông Hằng rửa sạch mọi tội lỗi và hóa thân cho mọi người; người chết có thể được cứu rỗi bằng một ngụm nước sông này hoặc bằng một ít tro từ xương người đốt ra và ném vào trong nước đó. Giờ các cậu thấy con sông trong và đẹp. Nhưng sông Hằng đã bị kiềm chế và thẩm tra trước khi xuống tới chỗ đất này; câu chuyện của nó cũng hàm cả số phận của tổ tiên các cậu nữa đấy, của các vị tổ tiên lâu đời nhất. Xakara, một trong các vị tổ tiên của hai cậu đã từng cai trị đất này rất đỗi tài năng. Người có rất nhiều con trai, cũng tài năng và cũng hết lòng tận https://thuviensach.vn tụy với cha mình. Đến một lúc thích hợp, Người có ý định tổ chức một lễ tế thần rất quan trọng, gọi là “Lễ Ngựa”. Để chuẩn bị cho buổi lễ này, người ta thả một con ngựa lộng lẫy, yên cương đầy đủ và trang hoàng rực rỡ, cho nó được tự do theo ý muốn chạy qua biên giới rất nhiều vương quốc, và nước nào để cho ngựa chạy qua thì coi như đã chịu thần phục người chủ ngựa. Nhưng nếu ở nơi nào đó người dám bắt con ngựa lại, cử chỉ đó sẽ được coi như một lời thách thức và sẽ gây ra chiến tranh; người chủ con ngựa sẽ đánh cái quốc gia nơi con ngựa bị bắt rồi lại thả nó ra lần nữa, rồi lại lần nữa, lần nữa mãi cho đến khi nó đi thông được hết và quay trở về nhà. Thế là tất cả những nước con ngựa đã đi qua đều trở thành chư hầu của nhà vua, và nhà vua mừng chiến thắng đó bằng cách tổ chức “Lễ Ngựa” lớn lao này, nó đưa ông lên địa vị chúa tể tối cao của cõi trần. Những người hưởng ứng một kế hoạch như vậy đều tin chắc ở thắng lợi và có thể đương nhiên nghĩ đến việc mở rộng đất đai và thách thức đến cả chính Indra nữa. Do đó mà Indra và tất cả các vị thần đều hết sức cảnh giác và bực mình mỗi khi thấy có một lễ tế thần đang được chuẩn bị và tìm đủ mọi cách làm cho nó thất bại. Khi con ngựa của Xakara sắp sửa ra đi thì Indra chặn lại, và giữ nó ở một nơi rất xa, sâu thăm thẳm dưới mặt đất, đằng sau đạo sĩ Kapila, người đã tìm được nơi ẩn náu xa xôi dưới đất này sớm hơn để dùng làm nơi tụng niệm và suy tưởng. Khi biết con ngựa đã bị bắt đưa xuống tận dưới đất, những người con của Xakara bắt đầu đào sâu xuống và rộng ra vào đến tận trong ruột gan của đất. Họ tìm thấy con ngựa đang bị trói đằng sau một người đang ngồi tham thiền nhập định; họ bắt con ngựa và hành hạ vị thánh vì họ tin chắc rằng ông ta đã lấy cắp con ngựa; ngay lúc đó vị thánh nhìn họ trừng trừng và đôi mắt giận dữ bừng bừng như lửa của ông ta đã đốt họ ra tro. Có một người trong đoàn sống sót – người cháu nội của nhà vua –, anh ta đến tạ lỗi vị thánh rồi trở về nhà giúp vua hoàn tất Lễ ngựa. Về sau, nhà vua thoái vị, nhường ngôi lại cho cháu; con trai của anh ta, Bhagiratha, được giao cho trọng trách phải đưa cho được sông Hằng xuống đất. https://thuviensach.vn Khi Bhagiratha lớn lên và biết được số phận của tổ tiên mình, thì anh ta tự thấy có nhiệm vụ phải giúp cho các vị được cứu rỗi và có một chỗ xứng đáng để dung thân chứ không phải cứ lơ lửng mãi giữa không trung. Anh ta hết lòng hết dạ cầu khẩn đức Brahama, vị sáng thế đến hàng vạn năm và được Người dạy cho phải tìm đến nhờ thần Xiva giúp đưa con sông Hằng từ trên trời cao xuống dưới cõi trần, rồi đem xương của các vị tổ tiên rửa vào trong nước thánh. Anh ta cầu khẩn thần Xiva đến một vạn năm, thần hiện lên và hứa sẽ thỏa mãn yêu cầu của anh nếu anh thuyết phục được sông Hằng chịu xuống. Anh ta lại cầu khẩn sông Hằng đến năm nghìn năm. Sông Hằng hiện lên trong hình vóc một cô gái nhỏ nhắn xinh xắn và nói: “Xiva đã hứa sẽ giúp đỡ ngươi, đó là điều chắc chắn, nhưng nếu sông Hằng chảy xuống với tất cả sức mạnh của nó, thì cõi trần này không thể nào chịu nổi, không gì có thể chịu nổi sức mạnh ào ào chảy xuống của sông Hằng. Thần Xiva nhận giúp người – nhưng phải hỏi xem ý thần là như thế nào. Hãy cầu thần một lần nữa đi”. Sau khi Bhagiratha cầu nguyện thêm, thần Xiva lại hiện lên lần nữa và nói: “Hãy cứ để cho sông Hằng chảy xuống, ta sẽ giúp ngươi. Ta sẽ trông nom khô để cho một giọi nước nào bị phí hoài hay được phép gây tai họa cho bất cứ một ai”. Lời hứa đó đã chuyển thành một loạt những lời thách thức giữa Xiva và sông Hằng, và Bhagiratha bắt đầu cảm thấy rằng anh ta đang dựa vào những lời thách thức của hai vị thần. Nhưng vững vàng, bền bỉ (tên của anh ta là một từ đồng nghĩa với vững bền, dai dẳng), anh ta cầu nguyện ba vạn năm tất cả, chịu đựng rất nhiều điều khổ hạnh khắc nghiệt, như sống bằng lá khô rụng, rồi bằng khí trời, rồi bằng ánh nắng, và đến giai đoạn cuối cùng anh ta bỏ tất cả những thứ đó, sống không dùng một thứ gì cả, tâm tâm, niệm niệm rằng trong cõi đời này khong có gì khác ngoài ý đồ của anh và rất tin tưởng ở nó. Đến khi cuộc hành xác Bhagiratha chấm dứt, thì sông Hằng từ gốc vốn ở rất xa thế giới của Brahma, vị sáng thế, bắt đầu chảy xuống thành một trận hồng thủy dữ dội. Như đã hứa, thần Xiva hiện lên vừa đúng lúc https://thuviensach.vn trận hồng thủy sắp sửa trùm lên và đập trái đất nát vụn ra như cám. Thần Xiva lấy thế, đứng vững trên hai chân, khuỳnh tay ra và đưa ra đón nhận dòng sông đang ào ào chảy xuống và thế là trận hồng thủy đáng sợ đã tan biến đi trong những lọn tóc rối tung của Người. Tất cả những tiếng gào réo ầm ỹ và hành động kiêu căng, tự phụ của sông Hằng cuối cùng đã đi tới cái kết thúc ngoan ngoãn này – yên tĩnh và ngoan ngoãn đến nỗi chính Bhagiratha cũng cảm thấy khó chịu. Nếu như kết cục của sông Hằng chỉ có thế thì tất cả bao nhiêu năm khổ hạnh và nguyện cầu của anh ta không đem lại được gì trong kết cục này cả. Thần Xiva hiểu nỗi lo sợ của anh ta nên đã nhổ một sợi tóc của Người cho Bhagiratha; anh ta rất cẩn thận và lo âu đi theo sợi tóc xuống dưới đất, đến tận nơi có tro của tổ tiên anh và giúp cho linh hồn các vị được cứu rỗi. Nhưng Bhagiratha không phải chỉ giúp cho linh hồn của tổ tiên mình, mà còn giúp cho cả nhân loại nữa, vì sông Hằng mang theo dọc đôi bờ vô số những điện thờ thiêng liêng và dọc theo dòng chảy của nó đã nuôi dưỡng hàng triệu thước đất và hàng triệu sinh linh. Và hố sâu mà con cái Xakara đào trong khi đi tìm ngựa cũng đầy lên, trở thành những biển lớn ngày nay. *** Đô thành Mithila đã đến trong tầm mắt họ. Khi đi qua một chỗ đất hơi nhô cao lên một chút bên những tường lũy của pháo đài, Rama chú ý đến một tảng đá hình thù không rõ ràng, đứng chôn một nửa dưới đất; khi chàng sát bàn chân lên, thì bụi nơi chân chàng rơi xuống tảng đá, và ngay lúc đó, biến nó thành một người đàn bà đẹp. Người đàn bà trân trọng cúi chào và kính cẩn đứng ra một bên. Vivamitra giới thiệu nàng với Rama: “Nếu cậu đã nghe nói đến đạo sĩ Gôtama mà những lời nguyền rủa đã khiến cho thân hình của Indra vĩ đại có đến nghìn mắt… Người đàn bà này là vợ của Người đấy, tên nàng là Ahalia”. Và Đạo sĩ kể lại với Rama câu chuyện của nàng. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com Chuyện Nàng Ahalia Ngoài những yếu tố của cái đẹp tuyệt đối ra, có một lần đức Brahma đã tạo ra một người đàn bà, và đặt tên cho nàng là Ahalia (tiếng Xanxcri có nghĩa là đẹp tuyệt vời). Thần Indra, vốn là vị thần cao cả nhất trong các thần, say mê vẻ dẹp của nàng, và đinh ninh rằng chỉ mình mới xứng đáng được lấy nàng làm vợ. Đức Brahma biết được tham vọng và thói kiêu căng của Indra, đã bỏ qua không nhắc đến ông ta, mà tìm đạo sĩ Gôtama, và giao phó cô gái cho Người. Cô lớn lên trong sự chăm nom, săn sóc của Người, và khi đã đến lúc thì đạo sĩ đem trả cô ta lại cho đức Brahma, và xin đức sáng thế cho cưới nàng luôn. Đức Brahma đánh giá cao tấm lòng tinh khiết và tư tưởng trong sáng của vị đạo sĩ (đầu óc của Người chưa hề có một lần để gợn những ý nghĩ tầm thường về xác thịt), và phán: “Con hãy lấy nó đi, nó xứng đáng là vợ của con, hay nói đúng hơn, chỉ con mới xứng đáng là chồng của nó”. Nàng đã lấy chồng như vậy đó và được đức Brahma cùng các vị thần khác ban phúc cho. Vốn đã sống với Gôtama suốt cả thời thơ ấu, nên Ahalia biết rõ tính nết của Người và đã tỏ ra là một người vợ tuyệt vời. Họ đã sống hạnh phúc với nhau. Thần Indra vẫn không chịu từ bỏ những ảo vọng xấu xa đối với Ahalia, và đã thường tới gần lều cỏ của đạo sĩ Gôtama dưới nhiều lốt hóa thân khác nhau, đợi hễ có dịp là ngắm nhìn và thưởng thức vẻ đẹp của khuôn mặt và dáng hình Ahalia; thần cũng theo dõi những thói quen của đạo sĩ và biết hàng ngày đạo sĩ thường rời lều vào lúc bình minh đi ra sông để tắm và để cầu kinh khoảng hai tiếng đồng hồ. Không thể chịu đựng nổi một mối tình hờ hững như thế này nữa, Indra quyết định dừng mưu mô lừa https://thuviensach.vn bịp để chiếm trái tim nàng. Một hôm, khó lòng đợi cho đến giờ đạo sĩ ra đi theo thường lệ, thần đã giả tiếng gáy của con gà trống, đánh thức đạo sĩ dậy. Vị đạo sĩ tưởng trời đã sáng nên đi ra sông. Bây giờ, Indra mới đội lốt đạo sĩ chui vào trong lều, và làm tình với Ahalia. Nàng thuận tình, nhưng chẳng mấy chốc đã nhận ra kẻ đang hưởng thụ với mình đây là một tên lừa bịp, nhưng nàng không thể làm gì được nữa rồi. Ngay lúc đó, Gôtama quay trở về, trong lòng tự nhiên cảm thấy có điều gì không hay và bắt gặp cả hai trên giường. Ahalia đứng sang một bên vừa xấu hổ, vừa hối hận. Indra vội biến thành con mèo (là con vật dễ nhập vào và dễ thoát ra nhất) và tìm cách chuồn đi. Nhà đạo sĩ hết nhìn con mèo đến nhìn người đàn bà và không hề thất vọng. Ông chặn con mèo lại và nói với nó những lời sau đây: “Này mèo, ta biết ngươi rồi, tính đam mê đến ám ảnh đối với giống cái là tai họa của ngươi. Như vậy sẽ có hàng nghìn dấu vết của giống cái phủ lên trên thân thể ngươi để cho mọi người trên khắp cõi trần này có thể hiểu được đầu óc ngươi luôn luôn có gì đang thực sự diễn ra trong đó”. Những lời này vừa mới thoát ra khỏi môi đạo sĩ thì lập tức bộ phận sinh dục của người phụ nữ hiện lên trên khắp thân thể của Indra. Thật không có gì xấu hổ nhục nhã hơn nữa đối với tên Indra kiêu căng và hay làm dáng này. Sau khi Indra rút lui, trở về thế giới của hắn, đạo sĩ Gôtama nhìn vợ và nói: “Thân thể của nàng đã phạm vào tội lỗi. Hãy để cho cái thân thể đó cứng lại thành một tảng đá không có hình thù rõ ràng, ngay ở nơi nàng…”. Ahalia thất vọng, van xin: “Thiếp đã phạm phải một sự nhầm lẫn nghiêm trọng. Những tâm hồn cao cả xưa nay vẫn tha thứ cho những lầm lạc của những kẻ thấp kém hơn mình. Xin… thiếp đã cảm thấy một sức nặng đang bò dần lên chân. Xin chàng hãy làm một điều gì… để giúp thiếp…”. Lúc này đạo sĩ cũng thấy khổ tâm và nói: “Khi nào chàng Rama, con trai của vua Đaxaratha đi qua con đường này vào một ngày nào sau này thì nàng sẽ được cứu rỗi”. https://thuviensach.vn “Bao giờ? Và ở đâu? ” Nàng thất vọng hỏi lại, nhưng trước khi lời nói ra khỏi môi thì nàng đã biến thành một tảng đá rồi. Tình cảnh của Indra lúc đầu đã trở thành một trò chơi trong cõi trần này, nhưng về sau thì thấy rõ là bi thảm quá. Hắn luôn ở trong bóng tối và chui rúc trong các xó xỉnh, không bao giờ dám ra trước mặt người khác, cả đàn ông lẫn đàn bà. Điều đó đã làm động lòng các vị thần, hơn nữa, những nhiệm vụ trăm hình nghìn vẻ trong nhiều thế giới khác nhau đều phải ngưng lại cả, nên họ đã kéo một đoàn đến gặp đức Brahma và xin Người can thiệp giúp với đạo sĩ Gôtama. Bây giờ, nỗi bực dọc trong lòng nhà đạo sĩ cũng đã nguôi rồi. Và Người đã đáp lại lời kêu gọi của đức Brahma: “Cho một nghìn thứ cộng thêm vào dáng dấp của Indra đều trở thành mắt cả”. Về sau, do đó mà Indra đã trở thành “Vị thần nghìn mắt”. *** Vivamitra kết thúc câu chuyện và nói với Rama: “Hỡi đại nhân, ngài sinh ra là để phục hồi đạo đức và lẽ phải cho nhân loại và tiêu diệt tất cả mọi tội ác. Trong buổi lễ tế thần vừa qua, tôi đã có dịp nhìn thấy uy lực của đôi cánh tay của ngài và giờ đây tôi lại được thấy tầm cỡ lớn lao của bàn chân ngài chạm tới”. Rama nói với Ahalia: “Nàng nên đi tìm gặp người chồng đáng kính của nàng và hãy sống với người như trước. Còn những chuyện cũ đã qua rồi thì thôi, không nên để nó đè nặng trong lòng nữa”. Trên đường đến Mithila, họ dừng lại ngủ ở nơi ẩn dật của Gôtama, và Vivamitra đã nói với đạo sĩ: “Bà vợ của đạo sĩ đã có lại được hình dáng bình thường như cũ, nhờ có được bàn chân của Rama chạm đến. Đạo sĩ hãy đến đón nàng về, trái tim nàng đã được rửa sạch qua bao nhiêu thử thách mà nàng đã chịu đựng. Tất cả những việc đó làm xong, họ lại tiếp tục đi, để lại sau lưng những rừng xanh và những lùm cây ngào ngạt hương thơm, và đến gần những chiếc cổng lớn của đô thành Mithila. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com 2. Hôn Lễ Sau tất cả những rừng rú, núi đồi, và thung lũng, sau những vùng hoang vu, vắng lặng mà chúng tôi đã đi qua và đã bỏ lại khá xa ở phía sau lưng, đô thành Mithila bày ra trước mắt một cảnh thay đổi rất lý thú của một đô thị nhiều màu sắc, vui tươi, với nhân dân vui vẻ trong công việc làm ăn bận rộn. Vừa đặt bước chân nhỏ nhắn vào trong đô thị Rama đã chú ý đến những cái vòm, cái tháp, cái gác chuông bằng vàng, và những lá cờ phấp phới bay trong gió như để đón mừng chú rể mới của nhà vua. Những đồ trang sức người ta ném ra từng mảnh, từng mảnh sáng long lanh trên đường phố (một chiếc vòng người ta bẻ làm đôi trong một buổi khiêu vũ hay trong một trò chơi; hoặc bị vứt đi khi người ta cảm thấy vướng víu lúc ôm nhau), mà không ai muốn nhặt lên trong một xã hội sung túc nhường kia. Ở đất Kôxala không còn có lòng từ thiện khi không còn người nhận nữa. Những bó hoa tơi tả nằm chồng chất trên lề đường với những đàn ong mật bu quanh. Mồ hôi từ trên trán những con voi núi chảy xuống sông thành một dòng nước đen chạy dọc theo con đường chính, trộn lẫn với bọt trắng xóa trào ra từ miệng những con ngựa đang phi, và những chiếc bánh xe quay tít không ngừng tung bụi và bùn đất lên mù mịt. Trên những sân thượng cao, những người phụ nữ vừa hát vừa múa theo nhịp đàn veena và nhịp trống. Từng đôi, từng đôi trên những chiếc võng mắc ở hai đầu những cây cau to, đang sung sướng theo nhịp võng đu đưa, những vòng cổ, những tràng hoa tung bay theo gió. Rama và Lasơmana lại tiếp tục đi qua những gian hàng bày ra đủ các thứ ngọc, vàng, ngà voi, lông chim trĩ, chuỗi hạt và tóc giả làm bằng lông những con nai hiếm có trên núi Hy Mã Lạp Sơn, họ xem những trận đấu voi lạ lùng diễn https://thuviensach.vn ra trên đấu trường, được lớp quần chúng trẻ hoan hô nhiệt liệt; những toán phụ nữ hát những ca khúc và những bản tình ca dưới những mái lều dựng bên đường; những con ngựa do những người đàn ông hoặc đàn bà rất sang trọng điều khiển đang phóng liên hồi, dây cương không một lúc nào chùn; những hồ bơi có cá đủ màu náo động lên vì những nhà thể thao đang hoạt động dưới nước. Họ băng qua chiếc hào bọc quanh điện Janaka với những vòng tròn trôn ốc màu vàng uốn lượn bên trên những dinh thự khác của đô thành. Lúc này Rama bắt đầu chú ý đến công chúa Xita đang đứng chơi trên chỗ hành lang với cô bạn tùy tùng. Chàng kinh ngạc đến sửng sốt trước vẻ đẹp của nàng, và cũng cùng lúc đó nàng chú ý đến chàng. Mắt của họ đã gặp nhau. Trước đây chưa phải là lâu lắm, họ đã từng sống với nhau ở Vaicunta trong ngôi nhà chính trên thiên đàng, như hai vợ chồng, Vixnu và Lasơmi, nhưng giờ đây trong lốt người trần tục, phải chịu tất cả mọi điều hạn chế của nhân gian, họ nhìn nhau như những người xa lạ. Xita, lộng lẫy trong bao nhiêu châu báu và hoa, giữa đám người hầu hạ xung quanh, đã chói lên trong mắt chàng như một tia chớp sáng. Nàng ngồi nhìn theo Rama đang chầm chậm khuất dần, bên cạnh người thầy và người em thông thái. Khi chàng khuất hẳn, tâm tư nàng bỗng nhiên xao xuyến lạ lùng. Mắt nàng bị mũi tên của tình yêu xuyên thủng, mũi tên đó về sau lại tỏa ra và lan rộng khắp người nàng. Nàng cảm thấy đau. Nhận thấy sự thay đổi đột ngột ở nàng và người nàng bỗng nhiên sút hẳn đến nỗi những chiếc vòng ở cổ tay đều tụt xuống, những cô thị nữ vội đưa nàng đi nơi khác và sửa soạn một chiếc giường êm cho nàng nằm nghỉ. Nàng nằm lăn trên giường, rên rỉ: “Các em đã quên, không biết làm giường cho êm. Các em, tất cả như muốn làm phiền tôi”. Các thị nữ chưa bao giờ thấy nàng trong tình trạng như thế, nên ban đầu họ thấy hay hay và hơi phân vân một chút, nhưng đến khi họ để ý đến những giọt nước mắt đang lăn trên má nàng, thì họ xúc động đến chân thành. Thỉnh thoảng, họ https://thuviensach.vn nghe nàng vô tình bập bẹ như một đứa trẻ: “Ôi, hỡi đôi vai bằng ngọc bích, hỡi đôi mắt như những cánh hoa sen, chàng là ai? Chàng đã chiếm lĩnh trái tim tôi và làm cho tôi không còn biết thẹn thùng gì nữa? Như một tên kẻ cắp đã lừa lấy mất trái tim tôi, lấy mất sự yên ổn trong tâm trí tôi. Hỡi chàng có đôi vai rộng, sao mà chàng đi nhanh đến thế. Sao chàng không chịu dừng lại thêm đôi bước để tôi còn có thể nhìn thêm một chút nữa và có thể nén được trái tim hỗn loạn của tôi đây. Chàng đang ở đây này, nhưng chỉ một giây sau chàng đã ở đằng kia và sẽ đi mãi mãi. Chàng phải đâu là một vị thần – đôi mi mắt chàng nhấp nháy kia mà… Hay chàng là một tay phù thủy đi bỏ bùa cho thiên hạ?”. Mặt trời lặn phía bên kia biển, nhà thơ nói như vậy và khi một nhà thơ đã nhắc đến biển, thì chúng ta chỉ còn biết chấp nhận mà thôi. Không có gì phải hối tiếc khi để cho một nhà thơ mô tả theo trí tưởng tượng của mình, cũng không cần phải hỏi đi hỏi lại phần địa lý của người nữa – Tiếng chim kêu báo trước rồi đêm sẽ xuống, tiếng sóng trên bờ biển càng rõ hơn khi chiều đã muộn, và lấn dần đến hoàng hôn, rồi đêm tối. Một ngọn gió mát nhẹ từ biển thổi vào, nhưng tất cả, chẳng có gì làm cho Xita cảm thấy dễ chịu. Giờ này chỉ làm cho nỗi đắng cay, ray rứt vì tình yêu càng thêm gay gắt, và càng lay động trái tim thất vọng trong mong chờ. Một con chim hiếm hoi, thường được gọi là chim “An rin” đâu đó đang gọi tìm con trống. Thông thường, vào giờ này, Xita thích lắng nghe giọng hót du dương của nó, nhưng hôm nay, tiếng chim đã trở nên thô kệch, khó nghe. Xita van chim thôi đừng gọi nữa: “Ôi chim ơi, người đang ở đâu, xin hãy im đi. Người đang cúi mình trên một nỗi đau buồn và nhận chìm ta trong những tiếng kêu và lời than thở của người. Những tội lỗi ta đã mắc phải kiếp trước, nay nhập vào trong hình vóc của người và đến dày vò ta đó”. Mặt trăng tròn đầy từ dưới biển nhô lên, làm mặt đất bị lụt trong một vùng sáng dịu dàng. Nhìn thấy ánh trăng, nàng vội lấy hai bàn tay che mắt lại. Nàng cảm thấy như tất cả mọi yếu tố trên đời đều khác xa với lối sống của nàng và đều cùng nhau làm cho nỗi đau khổ của nàng càng thêm trầm trọng. Đám thị tỳ nhận thấy rõ cơn sầu não của nàng và lo rằng có một nỗi khổ https://thuviensach.vn đau nào nguồn gốc sâu xa hơn đã ập đến nàng đột ngột. Họ thắp những ngọn đèn mờ nhạt bấc tẩm trong mỡ nhẹ, nhưng rồi nhận thấy ánh sáng như thế đối với nàng vẫn còn quá mạnh, họ tắt đèn đi, và thay vào đó họ đặt những viên ngọc quý tự nó tỏa ra ánh sáng nhẹ nhàng. Họ sửa soạn cho nàng một chiếc giường thật êm đặt trên một phiến thiên thạch, có đệm làm bằng cánh hoa êm, nhưng hoa đã héo tàn, và Xita quằn quại kêu la, rên rỉ, dường như tất cả, - cả đêm tối, trăng, sao, và hoa nữa, - dường như cả vũ trụ đối với nàng đều là những thứ không sao chịu nổi. Câu hỏi cứ liên tiếp đến gõ vào đầu như đánh trống: “Chàng là ai? Chàng đi đâu? Chỉ thoáng hiện ra như một tia chớp rồi lại đi mất. Hay là tôi đang bị chìm trong ảo ảnh? Không, không thể như thế được – một chút ảo ảnh không thể làm cho con người yếu đến như thế này được!”. Rama lui về nghỉ đêm trong nhà khách. Trong phòng ngủ vắng vẻ chàng bắt đầu nghĩ tới người con gái chàng đã nhìn thấy chỗ hành lang hoàng cung. Mặt trăng, đối với chàng cũng vậy, cũng chỉ càng làm tăng thêm ý nghĩa cô đơn. Mặc dầu bên ngoài không để lộ ra một dấu hiệu nào cả, tận trong sâu thẳm của tâm hồn chàng thấy như bị đảo lộn. Tinh thần kỷ luật và ý thức tự chủ đã giúp chàng giữ kín được tình cảm của chàng trước mặt mọi người. Nhưng giờ đây chàng đang tưởng nhớ đến người con gái trên hành lang và mong muốn được gặp lại nàng. Nàng có thể là ai nhỉ? Không có gì chứng tỏ rằng nàng là một công nương cả - giữa đám hàng trăm con gái trong cung, nàng có thể là ai? Nàng chắc chắn là chưa có chồng, Rama nhận ra rằng nếu như nàng đã có chồng, thì – cái này hoàn toàn là do bản năng thôi – tự nhiên chàng sẽ không nghĩ đến nàng nhiều như thế. Giờ đây, chàng bắt gặp chính mình đang ngắm nàng tỉ mỉ trong mọi chi tiết. Chàng tưởng tượng nàng đang đứng trước mặt chàng và khắc khoải mong chờ phút giây được ôm chặt khung ngực kia trong vòng tay của mình. Chàng tự nhủ mình: “Cho dù tôi không được ôm nàng trong đôi cánh tay tôi, thì có bao giờ tôi được một lần nữa nhìn lại, dù chỉ thoáng qua thôi, cái khuôn mặt và đôi làn môi rực rỡ, chói chang kia chăng? Mắt, môi, và những lọn tóc uốn cong bay lả tả trên vầng trán – mỗi một chi tiết, mỗi một https://thuviensach.vn nét trên khuôn mặt nàng dường như đều có sức tấn công và quật ngã tôi – tôi, kẻ mà cây cung đã từng định đoạt số phận của bầy ma quỷ, giờ đây phải chịu lệ thuộc vào một kẻ chỉ cần bật chiếc cung bằng mía và dùng những mũi tên bằng hoa…” Chàng mỉm cười, tự chế giễu mình. Đêm trôi qua, chàng ngủ được rất ít. Trăng đã lặn và bình minh đã đến. Rama nhận thấy đã đến lúc phải dậy và chuẩn bị đưa vị tôn sư đến cung Janaka dự lễ. Trong phòng họp, vua Janaka chú ý đến Rama và Lasơmana, và hỏi Vivamitra: “Hai chàng trai trẻ tướng mạo khôi ngô kia là ai vậy, thầy? ”. Vivamitra giải đáp. Khi nghe đến dòng dõi và những thử thách của Rama, nhà vua thở dài và nói: “Ôi, sao tôi muốn được gả con gái cho chàng quá! ”. Vivamitra hiểu rõ nguyên nhân nỗi thất vọng của Người. Trong bất cứ câu chuyện nào có dính đến chuyện cưới xin nàng Xita đều vấp phải một điều kiện gần như không thể nào vượt nổi. Vua Janaka có một cây cung vĩ đại, trước kia có lúc đã là của thần Xiva; thần đã bỏ cây cung lại và giao cho một ông tổ của dòng dõi Janaka gìn giữ, và đã trở thành môt món gia tài. Xita, bấy giờ là một em bé gái, là một món quà của mẹ Đất gửi cho Vua Janaka và được nhặt trong một luống cày khi cánh đồng đang được cày lên. Vua Janaka nhận đứa bé, chăm sóc nó, và cô ta cứ thế lớn lên, đẹp đẽ vô cùng, đến nỗi rất nhiều vị hoàng tử đến chật ních cả cung điện Janaka với hy vọng sẽ là ý trung nhân của nàng. Vì lúng túng không thể thiên vị với riêng ai, và cũng để giữ gìn chung cho họ, vua Janaka đặt điều kiện rằng ai có thể nhấc cây cung của thần Xiva lên, giương cung và bắn được, thì người đó sẽ là chồng của Xita. Khi những anh chàng kia nhìn thấy chiếc cung thì họ hiểu ngay rằng đây là một điều kiện không có hy vọng gì chấp nhận nổi. Họ ra đi lòng đầy căm giận, và sau này trở lại có những đạo quân đi theo, với ý định chiếm Xita bằng vũ lực. Nhưng vua cha đã chống trả lại những cuộc tấn công đó, và cuối cùng những anh chàng kia phải chịu rút lui. Thời gian cứ thế trôi qua, và https://thuviensach.vn Vua Janaka đâm ra lo lắng không biết con gái mình rồi đây có thể có chồng được chăng – một khi điều kiện đã đặt ra rồi thì không thể nào rút lại được. Không có ai trên mặt đất này xem ra có đủ sức lại gần cây cung của thần Xiva, Janaka thở dài: “Ta run sợ khi ta nghĩ đến tương lai của Xita, và tự hỏi mình sao đem gắn số phận của nàng vào cái món gia tài thiêng liêng và hùng mạnh này của nhà ta”. Vivamitra nhẹ nhàng tâu lại: “Xin nhà vua đừng thất vọng. Sao ngài biết rằng không phải một nguồn cảm hứng thiêng liêng đã gợi ra cho ngài ý nghĩ đó?”. “Trong tất cả các cõi đời, đã có ai có thể giương nổi cây cung này đâu; chỉ nhìn thấy nó trong tay thần Xiva, các vị thần cũng đã run sợ, hoảng hồn, cho đến khi thần Xiva dẹp nó qua một bên và thôi không dùng tới nó nữa”. “Xin nhà vua cho phép chúng tôi nhìn nó một chút”. Janaka nói: “Vâng, tôi sẽ bảo mang nó lại đây. Nó nằm trong kho quá dài. Ai biết được, mang nó ra có thể làm thay đổi số phận của chúng ta”. Rồi nhà vua ra lệnh cho các thuộc hạ đem cung lại… Các thuộc hạ hơi do dự, nhưng nhà vua truyền lệnh: “Nếu cần, có thể điều cả một đạo quân dến làm việc này. Muốn gì thì muốn, địa điểm này đã trở thành thiêng liêng sau những nghi lễ vừa mới tiến hành ở đây… Và đáng được đưa cây cung lại chỗ này”. Cây cung được đặt trên một chiếc xe mười sáu bánh và do một số rất đông người kéo tới. Suốt trên đường đi từ nhà kho ra tới đường cái, quần chúng bu vào xem rất đông. Cung to đến nỗi mới nhìn, không ai có thể hiểu được nó là cái gì. Thiên hạ trầm trồ: “Đó là cây cung hay là ngọn núi Mêru đã từng làm cho Biển Sữa trong thời cổ phải sủi bọt lên? ”. Một số người kinh ngạc thốt lên: https://thuviensach.vn “Giá mà có người nâng được cây cung lên và bắn đi, thì không biết mũi tên sẽ cắm vào đâu cho vừa”. Hoặc: “Nếu quả nhà vua thực sự muốn tìm rể, thì ngài phải rút điều kiện đó đi. Thật là chẳng khôn ngoan chút nào cả!”. Rama nhìn sư phụ. Vivamitra gật đầu, ý muốn nói: “Cứ thử xem”. Khi Rama chậm rãi và đường hoàng tiến đến gần cây cung, những người đứng xem đều nín thở và khắc khoải đợi chờ. Đôi người lặng lẽ cầu Trời hộ cho chàng. Mấy người khác bình luận: “Sao mà ác thế! Thế là các bậc tiền nhân không ngại ngùng, xấu hổ gì khi đưa tuổi trẻ xinh tươi, đẹp đẽ vào cuộc thử thách gay go này!”; “Nhà vua thật độc ác và suy đồi khi đưa một chàng trai đẹp như thần này vào trong tình trạng gay go đến thế… Nếu là một người đứng đắn, thì ngài cứ gả công chúa Xita cho chàng còn hơn là đòi hỏi cái trò xiếc này…”; “Mục đích của nhà vua là giữ công chúa Xita mãi mãi với Người, đó là cách để suốt đời không phải chia tay!”. Có mấy cô gái say mê vẻ đẹp của Rama, bình luận thêm: “Nếu con người này mà thất bại, thì có lẽ chúng tôi sẽ nhảy vào lửa tất”; “Nếu chàng thất bại thì Xita chắc chắn sẽ tự hủy và chúng tôi cũng sẽ noi theo gương của người”. Trong khi mọi người đang suy nghĩ như vậy, thì Rama tiến đến gần cây cung. Trong số những người đứng xem có mấy người không chịu nổi phút chờ đợi đã nhắm mắt lại và cầu mong cho chàng được thành công; họ nói: “Nếu chàng thất bại không nhấc nổi hai đầu cung cùng một lúc, thì không biết việc gì sẽ xảy đến cho cô nương?”. Điều họ không thể nhìn thấy, vì họ đã nhắm mắt, là Rama đã nâng cây cung, kéo dây và giương cung lên nhanh chóng, nhẹ nhàng như thế nào. Họ giật mình khi nghe cây cung vì không chịu nổi sức ép của bàn tay Rama, đã bật lên một tiếng vang trời. Không khí bỗng nhẹ hẳn. Các vị thần tung hoa xuống chúc mừng, các đám mây bay đi và tung mưa xuống, các đại dương cũng tung lên tất cả những kho tàng quý giá lấy từ trong sâu thẳm lòng mình. Các bậc hiền nhân kêu to: “Những dằn vặt lo âu và thử thách của nhà vua đã chấm dứt https://thuviensach.vn rồi”. Không gian tràn đầy tiếng nhạc. Người ta tặng hoa, xức dầu thơm cho nhau, ôm hôn nhau và tung phấn thơm lên trời. Người ta mặc những bộ quần áo sang trọng nhất, tập hợp chỗ cổng điện hoặc chỗ công viên rồi hát, rồi múa rất thoải mái; tiếng kèn, tiếng sáo và tiếng trống tạo ra một thứ tiếng ồn át cả những tiếng hát, tiếng ca rất lớn thoát ra từ nhiều cổ họng. Các vị thần, cả nam và nữ, theo dõi những cảnh vui chơi, hạnh phúc ở dưới trần, đội lốt người, trà trộn trong đám đông và chia sẻ niềm vui với họ. “Không có được hàng nghìn con mắt nhìn và thưởng thức thì chẳng bao giờ vẻ đẹp hoàng vương của chàng rể chúng ta có thể được hiểu ra một cách đầy đủ như vậy”. Các bà cùng nhau bình luận: “Này hãy nhìn xem người em của chàng! Sao mà đẹp trai đến thế nhỉ! Hạnh phúc thay những bậc bố mẹ đã sinh được những người con như vậy”. Xita rút lui vào trong nhà kín và hoàn toàn không biết gì đến những sự kiện mới nhất vừa xảy ra. Nàng di chuyển từ giường này qua giường khác để tìm một chỗ yên thân và nằm bên cạnh một giếng nước, trên một tảng thiên thạch – đó là chiếc giường êm nhất mà họ có thể tìm được cho nàng. Nhưng dù là ở đó, nàng cũng chẳng thấy yên lòng khi những đóa hoa sen trong đầm bên giếng đến quấy rầy tâm trí nàng và gợi nàng nhớ lại dáng hình đôi mắt và sắc mặt của chàng. Nàng than thở: “Không đâu có thể thấy được sự yên ổn cả… tâm hồn tôi như vắng lạnh hết. Những kỷ niệm cứ đến dày vò tôi. Nhưng kỷ niệm mà làm gì, khi chính tôi cũng không biết chàng ở đâu mà tìm nữa. Chàng là cái loại người gì mà lại gây cho ta tất cả mọi nỗi khổ đau, dằn vặt này và đã đi qua mà không hề có một cử chỉ nào để giảm nhẹ nó đi? Bề ngoài trông thật là tầm thường, nhưng giờ đây đã như có phù có phép vậy!”. Một cô thị nữ đến đã cắt đứt dòng nghĩ suy ray rứt đó. Đáng lẽ phải cúi chào công chúa, theo như thường lệ thì cô ta vừa lảo đảo vừa hát lên một bản tình ca. Xita đứng vụt dậy và quát: “Im đi! Có phải mày bị nhiễm độc rồi chăng? ”. Cô thị nữ trả lời: “Cả đất nước đang bị nhiễm độc. Cô nương ơi, cô làm sao có thể biết được khi cô cứ khóa mình một chỗ và rên https://thuviensach.vn rỉ, khóc than!”. Rồi cô ta tiếp tục lý giải sự việc một cách lúng túng, khó hiểu: “Con vua xứ Ayođhya… lưng dài, vai rộng, một vị thánh dưới trần. Không ai kịp nhìn thấy việc đó xảy đến, chàng rất nhanh chóng, lẹ làng, nhưng chàng chặn một đầu, theo lời họ nói, dưới chân chàng, còn tay chàng thì cầm lấy đầu kia, rồi kéo sợi dây, ôi, giời...” “Ô, cái con bé bị nhiễm độc kia, mày nói cái gì thế hả?”. Khi Xita hiểu ra được việc gì đã xảy đến, nàng đứng bật dậy, ngực thở hổn hển. Nàng đứng cứng đờ và nói: “Em có biết phải chăng chàng này cũng là chàng trai đã nhìn chị hôm trước khi chàng đang đi trên đường? Nếu là một chàng trai nào khác, có lẽ chị sẽ kết liễu đời chị mất thôi!”. Khi những cơn xao xuyến ban đầu đã lắng xuống, nhà vua đến hỏi ý kiến đạo sĩ Vivamitra: “Tôi sẽ phải làm gì tiếp theo đây? Tôi đang ở trong một tình trạng bất ngờ, hoàn toàn không tính trước; theo ý tôn sư, ta có nên mời các tu sĩ và các nhà chiêm tinh đến chọn một ngày sớm nhất để cử hành hôn lễ hoặc có nên gửi cho hoàng đế Đaxaratha một bức thông điệp và chờ đợi ý kiến của Người? ”. Đạo sĩ trả lời: “Hoàng thượng nên gửi ngay một thông điệp cho hoàng đế Đaxaratha và mời người làm theo đúng thủ tục”. Vua Janaka lập tức lui về cung soạn lời mời gửi cho Đaxaratha với sự giúp sức của các nhà thơ và những người soạn sử, văn, thư từ của triều đình và gửi ngay đi. Ngay lúc đó, các sứ giả của vua Janaka mang thông điệp đến dâng cho hoàng đế Đaxaratha. Hoàng đế ra lệnh cho các quan nhận thư và đọc to lên: là điệp báo với hoàng đế tất cả những sự kiện đã xảy đến từ khi Rama rời mảnh đất Ayođhya đến lúc bật dây cung của thần Xiva. Hoàng đế Đaxaratha gửi cho các sứ giả rất nhiều tặng vật, và lòng thoải mái, nhẹ nhàng. Người bình luận thêm: “Hãy về nói với những người ở Mithila rằng ở đây ta cũng có nghe tiếng dây cung…”. Rồi Người truyền lệnh: “Hãy cho loan báo rộng ra bằng thứ ngôn ngữ thích đáng rằng vua Janaka mời tất cả mọi người, đàn ông, đàn bà và trẻ con ở kinh đô chúng ta đến dự hôn lễ của https://thuviensach.vn Rama. Những ai có khả năng đi tới Mithila thì hãy sửa soạn lên đường ngay, trước chúng ta”. Những viên điệp sứ lên voi, có tiếng trống đi kèm, dem những lời tuyên cáo của nhà vua đến tận khắp các ngõ ngách của kinh đô. Con đường dẫn tới Mithila đông đặc những người, nào đàn ông, đàn bà, nào trẻ con. Khi cái đám đông đồ sộ bắt đầu tập hợp lại và di chuyển xuống đường thì cả cõi trần gian này bỗng chốc như phình ra quá tầm cỡ. Những đàn voi đập đập những lá cờ đuôi nheo và cờ lớn, trán phủ vàng, những đàn ngựa vừa đi nước kiệu lại vừa nhảy nhót, và đủ thứ xe lớn, nhỏ có bò kéo đang chuyển động, thêm vào đó một số khá đông đi bộ nữa. Ánh mặt trời bị giữ lại và phản chiếu trong hàng nghìn chiếc ô bằng xa lanh trắng và trong những tấm huân chương sáng chói của các quân nhân. Các bà mệnh phụ ngực căng phồng, mặc những thứ dạ mịn màng như tơ ngồi trên lưng những con voi đen, những chiếc vòng trên cổ đung đưa theo nhịp chân voi đang bước, có những chiến sĩ lưng đeo kiếm và cung cưỡi ngựa đi kèm hai bên. Nhà thơ đặc biệt sung sướng và đi sâu vào các chi tiết khi người mô tả đến cung cách và những hoạt động của lớp trẻ trong đám đông đi dự lễ này. Có một chàng trai cưỡi ngựa chậm rãi theo sau một chiếc xe, mắt đăm đăm nhìn lên cửa sổ, nơi đó trước đây một tí có một khuôn mặt vừa mới xuất hiện, và chàng ước mong được nhìn lại khuôn mặt đó một lần nữa. Một chàng trai khác không sao rời mắt khỏi một cô gái chỉ che ngực sơ sài đang ngồi trên xe, anh chàng cố vượt lên phía trước và luôn luôn quay nhìn lại đằng sau, không chú ý xem có gì trước mặt mình và đã đụng phải số người đi sau đàn voi đang tiến bước. Khi có một cô gái vô ý tụt xuống khỏi lưng ngựa, một chàng trai khác đến đỡ nàng lên; nhưng đáng lẽ sau khi cứu xong thì phải đặt nàng trở lại trên lưng ngựa, chàng lại tiếp tục chuyến đi với cô gái trong cánh tay mình. Một chàng trai khác vừa đi vừa suy nghĩ, bâng khuâng liếc nhìn người yêu của mình. Có những cặp đang cãi nhau về một vài chi tiết trong việc xếp đặt chuyến đi, họ bước bên nhau mà không nói https://thuviensach.vn với nhau một câu nào, người đàn bà không thèm cài hoa trên tóc mà chỉ một nét cau mày trên khuôn mặt, nhưng vẫn đi gần bên nhau vừa đủ để không phải xa nhau ra. Một chàng tuy không có ai bảo, nhưng lòng vẫn xao xuyến vì bức thông điệp phát ra từ đôi mắt hùng biện của một cô nương, đã nói: “Cô không bảo ư? Nhưng chắc chắn khi qua sông, cô sẽ nhờ đến hai cánh tay vạm vỡ của tôi đưa cô đi, và tôi làm sao có thể biết được rồi cô sẽ có bảo tôi không? Tôi biết cô chỉ chê lời nói thôi, chứ không chê cánh tay tôi, vì rõ ràng là cô sẽ cần đến nó khi chúng ta đến bờ sông”. Những con lạc đà chở những khối hàng to tướng đang đi mà cổ cháy khát cho đến khi chúng tìm được thứ lá chua margona – và sau khi nhai xong, chúng lại vẫn khát, cũng như những người chỉ biết tìm rượu để giải khát, rồi lại càng khát hơn – từ đó chúng tránh tất cả những thứ lá xanh non. Những người dân vạm vỡ mang trên vai những tặng vật và những thứ cần thiết cho chuyến đi. Những người Bramin khổ hạnh đi theo sau, đứng tách ra xa, sợ đi giữa đàn voi sẽ bị xô đẩy, cũng như sợ đi trong sân, nơi có nhiều phụ nữ, sẽ không tập trung được sự suy nghĩ vào bên trong. Một số người nhón lên đi rất nhẹ trên các đầu ngón chân, cố tránh không dẫm lên bất cứ một sinh vật nào trên mặt đất; một số khác đặt các ngón tay lên rốn, vùa để theo dõi kiểm tra hơi thở, vừa giữ cho các ngón tay không sờ vào các bộ phận phía dưới trong khi tư tưởng đang tập trung vào chuyện thánh thần. Tiếng bánh xe lăn, tiếng trống, tiếng kèn và tiếng ồn ào nói chung làm cho không ai có thể nghe ai nói được gì cả. Sau một lúc, mọi người dân như đi trong câm lặng, chỉ ra dấu với nhau thôi, chân tung lên từng cuộn bụi mịt mù. Những con bò kéo những toa đầy hàng rất nặng, bị kích thích vì tiếng trống vang rền, bỗng nhiên nhảy ra khỏi ách chạy lung tung, nhập thêm vào trong đám đông lộn xộn, ném hàng hóa ra khắp nơi trên đường cái. Còn những con voi, mỗi khi nhìn thấy một bể nước hay một cái ao, thì tìm cách https://thuviensach.vn ngụp vào trong đó, cho nước lên đến vòi, và cứ thế ở mãi trong nước. Các nhạc sĩ trên mình ngựa, vừa chơi đàn lại vừa hát. Đằng sau cả cái đạo quân này, là những cung nữ sủng ái của nhà vua từ trong các cung cấm ra, đi theo hoàng hậu Kicai-I đi trên võng, có một nghìn thị nữ ở chung quanh. Tiếp đến là hoàng hậu Xumitra, có hai nghìn thị nữ theo hầu. Sau đó là hoàng hậu Kausalya, mẹ của Rama, có các nhạc sĩ đi theo. Đức bà cũng có cả một đoàn những người lùn, người gù và đủ thứ quái gở khác nữa đi theo… Nhưng đoàn chính đi theo bà gồm sáu vạn người phụ nữ tài sắc tuyệt vời ngồi trên những chiếc xe đủ các kiểu. Trong một chiếc võng trắng có nạm ngọc, là đạo sĩ Vaxixta, cố vấn cao nhất của triều đình, đi theo, chung quanh có hai nghìn người Bramin và tu sĩ. Tiếp sau đó là Barata và Xatrana, hai người em trai của Rama. Còn hoàng đế Đaxaratha, sau khi đã làm xong nhiệm vụ hàng ngày, những nghi thức tôn giáo và đã dâng lễ vật cho những người Bramin, cũng bắt đầu rời khỏi cung điện vào giờ lành, được rất đông tu sĩ đưa đi, những người mang trong tay những chiếc lọ bằng vàng đựng nước thánh mà họ rải khắp trên đường đi trong khi rất nhiều phụ nữ tung lên những bài kinh cầu nguyện. Khi nhà vua đã ra khỏi cung điện, thì rất nhiều người cầm quyền ở các nước láng giềng đã đợi sẵn để chào Người. Và khi xa giá đi qua, tiếng tù và, tiếng kèn, tiếng hoan hô, tiếng reo hò nổi lên vang dậy. Sau khi đã đi được hơn mười dặm, nhà vua cùng tất cả các đoàn tùy tùng đã dừng lại cắm trại dưới bóng ngọn núi Saila. Sáng hôm sau cả đoàn nhổ trại, tiến đến khu rừng trúc, bên cạnh một con sông. Bộ phận đi trước của đoàn tiền trạm, đã đến Mithila, được đón tiếp và đưa vào những ngôi nhà, những cung điện và những trại ở kinh đô. Các đoàn đi sau vừa mới tới nơi, cũng đã được đón tiếp. Đường dây liên tục vận động từ Ayođhya đến Mithila. Đoàn của hoàng đế Đaxaratha đến sau cùng. Khi các điệp sứ được giao trách nhiệm chờ xe của hoàng đế đã quay ngựa trở về báo cho biết. Người cùng với cả đoàn đang đi trên đường đi tới thì https://thuviensach.vn vua Janaka cùng với các vị cận thần, và các vệ binh vội đi ra phía trước để đón người. Hai ông vua gặp nhau, chào mừng nhau và trao đổi với nhau những nghi lễ thông thường, rồi vua Janaka mời hoàng đế Đaxaratha lên ngồi cùng xe với Người và tiến thẳng về kinh. Trong khi họ cùng nhau đi vào cửa thành thì Rama, có Lasơmana đi theo, đến gặp họ, chào và chúc mừng thân phụ mình. Hoàng đế Đaxaratha hết sức sung sướng tự hào khi nhìn thấy con trai mình, giờ đây, sao mà có vẻ cao lớn đến thế. Đến đây Kamban bắt đầu mô tả cảnh bày biện chuẩn bị cho hôn lễ của Rama và Xita. Đây là một trong những chương hấp dẫn nhất của sử thi, những chi tiết về chỗ phòng cưới, về sự trần thiết, trang hoàng và các vị khách từ các nước khác đến, về hoa, về cảnh vui nhộn; niềm vui của tất thảy công dân và những người tham dự, các kế hoạch trong ngôi nhà cô dâu và trong ngôi nhà chàng rể, những sự chuẩn bị của chính bản thân cô dâu và chàng rể: nào quần áo, nào châu báu, ngọc ngà và phong cách của họ - tất cả đều được Kamban mô tả rất tỉ mỉ đến từng chi tiết một trong hàng chục nghìn câu thơ. Được trúng vào ngôi sao chiếu mệnh rất tốt, hoàn toàn phù hợp với bản số tử vi của Rama và Xita, và trong buổi lễ do các vị cao tăng ở Ayođhya và Mithila chủ trì trong cung điện của vua Janaka, Rama và Xita thành vợ thành chồng. Khi mô tả buổi gặp gỡ đầu tiên của vợ chồng vào lúc hôn lễ đã kết thúc, Kamban có nói: “Những kẻ trước đây chẳng bao lâu đã cùng ở với nhau, giờ lại cùng nhau đến mà chẳng cần có những lời lẽ gì theo nghi thức giữa họ với nhau nữa”. Nhờ sự cố gắng của Janaka, ba người em của Rama cũng tìm được ba cô dâu, và đã cưới vợ cùng một lúc ở Mithila. Khi các hôn lễ đều đã xong, hoàng đế Đaxaratha quay về Ayođhya cùng mấy người con trai và vợ của họ. Vào ngày họ ra đi, đạo sĩ Vavimitra tâu với hoàng đế Đaxaratha: “Giờ, thần xin trả Rama và Lasơmana lại cho hoàng thượng. Sự nghiệp của họ https://thuviensach.vn thật là vô cùng tận, nhưng trước mắt hãy còn nhiều chuyện nữa. Họ là những người có trời giúp”. Nói xong, Người từ giã họ và lập tức đi về phương Bắc, náu mình trong dãy Hy Mã Lạp Sơn, xa lánh tất cả mọi hoạt động, dùng những ngày còn lại cho việc nhập định tham thiền. https://thuviensach.vn RAMAYANA Valmiki www.dtv-ebook.com 3. Hai Lời Hứa Sống Lại Trong cuộc đời bận rộn của mình, Đaxaratha có lẽ chưa bao giờ tự ngắm mình trong gương. Chắc là Người chưa có dịp nào nhìn mình thật kỹ, thật lâu trong gương, hoặc đi vào một cuộc suy nghiệm về mình theo bất cứ kiểu nào. Một hôm, bỗng nhiên Người chú ý thấy những sợi tóc trắng trên đầu và những nét nhăn dưới mắt – chú ý thấy đôi bàn tay hơi run, và đôi chân hơi mệt khi tham gia vào một cuộc chơi và thấy rõ tuổi già đã đến. Điều đó rõ ràng là không thể coi thường. Nhà thơ gốc Vanmiki có ghi lại rằng Đaxaratha đã sáu vạn tuổi. Theo cách hiểu của chúng ta ngày nay, chúng ta không thể nào chấp nhận một hình ảnh như vậy, nhưng chúng ta có thể cho là sáu mươi, bảy mươi hoặc tám mươi, muốn gì thì muốn, tuổi già đã rõ. Những lúc một mình trong phòng, Đaxaratha tự nhủ mình: “Ai cũng phải biết lúc nào là lúc phải nghỉ, mà không ngồi đợi cái chết hay đợi tuổi già. Trong khi các giác quan của ta hãy còn nguyên vẹn, ta nên rút lui và tìm nơi yên nghỉ. Thật chẳng hay ho gì cứ tiếp tục lặp lại mãi những thứ việc đã làm đi làm lại hàng chục nghìn năm như đối với ta ngày nay. Ta làm việc như thế đã đủ rồi, đủ rồi. Giờ đã đến lúc ta phải đặt công việc qua một bên và rút về phía sau để theo dõi”. Nhà vua đã đi tới một quyết định dứt khoát. Người gọi viên thị vệ đến và cho đi mời cận thần Xumantra ngay lập tức: “Hãy cho đi báo với tất cả mọi người từ các đình thần, các tướng sĩ, các đạo sĩ, các hiền nhân và tất cả vua chúa các nước lân bang, đến những bà con thân thuộc, hãy tụ tập đông đủ ở sân chầu. Bảo họ đến càng đông càng tốt”. https://thuviensach.vn Trong khi viên cận thần chờ đợi, nhà vua còn dặn thêm: “Trong số bà con thân thuộc, không cần báo cho Axoaxethi” (đó là phụ thân của Kicai-i, hoàng hậu thứ ba của nhà vua. Baratha, con của bà đã đến đó sống với ông ngoại ít lâu) “Cũng không cần phải làm phiền Janaka. Mithila xa xôi quá, chắc Người cũng khó lòng về kịp”. “Tâu hoàng thượng, thế còn ai phải thôi nữa không ạ?”. “Không, người muốn mời bao nhiêu thì cứ mời, nhớ báo cho tất cả nhân dân đều đến”. Thông điệp của vua được gửi đi về khắp các nẻo, sân chầu đầy ắp. Hoàng đế Đaxaratha bước lên các bậc, đi đến chỗ ngồi và sau những thủ tục thông thường, ra hiệu cho mọi người ngồi vào chỗ, rồi nói: “Ta giữ trọng trách làm vua của nước này đã khá lâu. Giờ đây ta cảm thấy gánh nặng nhất thiết phải được đặt lên những cặp vai trẻ hơn. Về phần các người, các người nghĩ thế nào về điều đó? Dưới bóng ô trắng của vương quyền, mọi việc trông bề ngoài như chẳng có gì thay đổi – nhưng hiện nay con người ở dưới bóng đó đã tàn héo đi rồi. Ta đã sống và đã làm việc khá lâu. Nếu ta nghĩ rằng ta cứ tiếp tục làm việc như thế mãi mãi, thì sẽ trở nên quá keo kiệt. Một ngày kia, ta sẽ nhận ra rằng chữ ký của ta trên các sắc chỉ trở nên mù mờ, khó nhận. Tay ta sẽ run mà ta không biết? Đã đến lúc ta nên ngồi lại phía sau và nghỉ ngơi – và nhìn thấy trước bước đi tới của lũ cháu. Nếu các người chấp nhận, ta xin trao đất nước này lại cho Rama. Chàng sẽ là người kế tục của ta, là hiện thân của sự hoàn thiện, toàn mỹ. Chàng là một con người tuyệt vời, chàng sẽ là một ông vua tuyệt vời. Chàng có lòng thương người, biết trọng công lý, lại dũng cảm và không hề phân biệt giữa người nọ người kia – già hay trẻ, ông hoàng hay người nông dân, chàng đều coi trọng như nhau. Còn nói về tinh thần dũng cảm, về giá trị con người và về tất cả các đức tính thì không ai bằng chàng được. Chàng sẽ là người bảo vệ, che chở tốt nhất cho các người, trước bất cứ một sức mạnh chống đối nào, dù đó là con người, là một siêu nhân, hay một bậc siêu phàm. Vũ khí thần của chàng, được sư phụ Vavimitra truyền lại cho, https://thuviensach.vn chưa hề biết thất bại bao giờ… Ta hy vọng rằng ta sẽ được các người ủng hộ trong việc làm lễ tấn phong ngay bây giờ đây cho chàng làm hoàng đế Kôxala”. Một tiếng reo mừng vang lên trong đám đông. Đợi đến khi tiếng reo lặng đi, Đaxaratha hỏi: “Ta chú ý thấy các người đã chào đón người kế tục của ta rất là nồng nhiệt. Phải chăng đó là vì các người đã phải âm thầm chịu đựng ta trong những năm vừa qua mà không có lý do nào cả mặc dầu ta vẫn nghĩ rằng ta đã hiến trọn cuộc đời mình cho hạnh phúc của dân ta?”. Một người đứng lên, giải thích: “Tâu Hoàng thượng, xin Người đừng hiểu nhầm chúng con. Đó là vì tấm lòng chúng con yêu quý Rama nó làm chúng con sung sướng đến như vậy. Từ lâu, chúng con đã chờ đợi phút giây này. Được nhìn chàng trên lưng con voi của nhà vua đi qua đường phố kinh đô, trên mình đầy gấm vóc trang hoàng là hình ảnh của tương lai mà chúng con, cả già lẫn trẻ rất yêu quý, vì chúng con dã lạc trong vẻ đẹp của chính con người chàng Rama. Chính những hình ảnh báo trước đó đã khiến chúng con cùng nhau đồng tình chào đón lời đề nghị của Người chứ không phải vì chúng con không muốn Người tiếp tục trị vì nữa”. Đaxaratha liền phán: “Ta rất đồng tình với các người. Đó chính là vì ta muốn được biết chắc chắn rằng các người hoàn toàn tán thưởng ý ta muốn tôn Rama lên làm vua của các người mà không chút nào ngờ vực. Ta muốn rằng ngày mai khi sao Pushya mọc xen với Mặt trăng và vào giờ lành Rama sẽ làm lễ đăng quang”. Rồi nhà vua truyền cho viên đại thần và tu sĩ: “Hãy chuẩn bị cho tất cả các thứ, đến từng chi tiết nhỏ đều phải sẵn sàng để ngày mai làm lễ đăng quang. Phòng đăng quang có đủ tất cả mọi thứ cần thiết để trang hoàng. Đường xá phải được quét dọn sạch sẽ và cũng phải được trang hoàng. Hãy để cho dân được vui chơi, lễ lạc tha hồ, không được hạn chế chút nào. Làm sao cho ở mọi góc phố ở kinh đô luôn luôn có sẵn những thứ cần thiết để phục vụ cho buổi lễ”. https://thuviensach.vn Người cho đòi Rama đến. Người đứng trên hành lang chờ chàng đến, và nồng nhiệt tiếp chàng, kéo chàng đến bên cạnh và bảo: “Ngày mai, con sẽ được phong làm người kế tục của ta. Ta cần được nghỉ ngơi”. Rama thoải mái tự nhiên nhận lời. Đaxaratha lại nói tiếp: “Con đã biết tất cả rồi, nhưng ta vẫn cảm thấy có trách nhiệm phải nói đôi lời. Trong tất cả mọi trường hợp, con phải cố giữ cho được một chính sách tuyệt đối công bằng. Tự hạ mình và ăn nói nhẹ nhàng – thực ra thì không có một giới hạn nào cho những đức tính đó cả. Và trong con tim của một ông vua, không thể nào có chỗ cho những thứ tính tham lam, dâm loạn, giận dữ hay thấp hèn”. Người nói thêm ít câu nữa rồi kết thúc buổi họp mặt. Khi Rama trở về cung, kể lại câu chuyện vừa qua cho Xita nghe, thì cận thần Xumantra lại một lần nữa đến gõ cửa: “Phụ vương người lại cho đòi!”. “Lại đòi sao? Ta vừa ở đó về đây mà!”. “Hoàng thượng biết rồi, nhưng muốn gặp lại thái tử”. Khi Rama đến trình diện, thì Đaxaratha bảo chàng ngồi rồi nói: “Có lẽ con ngạc nhiên sao ta lại gọi con lần nữa. Bỗng nhiên ta cảm thấy băn khoăn cần phải làm lễ đăng quang cho con ngay bây giờ, không lần lữa. Ta linh cảm có một điều gì như một nỗi sợ hãi; ta mơ thấy sao chổi, và nghe vang lên không biết từ đâu những tiếng kêu hãi hùng, xé ruột; ta nghe nói ngôi sao chiếu mệnh của ta hiện nay không được tốt lành cho lắm. Ta nằm mơ thấy nó bị vỡ tan và bị ném vào lửa. Qua sự sinh thành của mình, ai cũng mắc phải món nợ về sự phù trợ của các vị hiền nhân bất tử, với chính tổ tiên mình và với các vị thần, cả ba món nợ đều cần phải được trút sạch trong khoảng thời gian họ sống. Ta không chút nghi ngờ gì nữa rằng cho đến nay ta đã giả xong các món nợ ấy rồi. Ta đã sống trọn vẹn cuộc đời ta. Ta đã trị vì như một ông vua với những quyền uy không đòi hỏi và đã được https://thuviensach.vn thần dân mến thương, tin cậy. Giờ ta không còn gì phải làm nữa. Ta đã già, và cơ thể ta đã sẵn sàng để tan rã…” Nhà vua đã nói những điều này rồi và giờ đây lại tự mình nhắc lại một lần nữa. Rama hiểu rằng nhà vua đang bị lay động sâu sắc. Nhưng vì lòng tôn kính và vì lịch sự, nên chàng vẫn lắng nghe một lần nữa, như thể đó mới là lần đầu tiên. “Những ngôi sao của ta, sao Hỏa và sao Kim đều chiếu vào một ngôi nhà, các nhà chiêm tinh của ta bảo như vậy, thế tức là chết, hoặc gần như chết, hoặc một tai họa nào tương tự. Do vậy ta muốn nhấn mạnh cho con thấy rõ tính chất cấp bách của sự việc. Ngôi sao của ngày mai sẽ là Pushya, và lễ đăng quang phải xong, không nghi ngờ, không lần lữa gì nữa. Đừng có bao giờ, dù chỉ trong chốc lát, nghĩ rằng sự việc có thể hoãn lại một lúc khác. Không có gì có thể gọi là cố định cả, vì không ai biết được trong đầu óc con người có sự thay đổi gì và xáo trộn ra làm sao trong đó… Và do đó cho nên vấn đề chính là chúng ta phải tiến hành buổi lễ ngay, không một phút do dự. Ta muốn rằng con phải hết sức thận trọng, giữ gìn đêm nay, cho đến khi buổi lễ đã hoàn tất. Không nên đi ra ngoài mà không có người hộ vệ và phải giữ thật đúng tất cả các lời nguyện, lời thề cho đến tiếng cuối cùng, hết sức khắt khe. Xita và con cần phải tắm nước Thánh và tránh chung giường với nhau, ngủ thật sẽ thức trên đệm cỏ Đharba… Lễ sẽ tiến hành ngay vào lúc bình minh. Con hãy sẵn sàng, xem thử áo của con đã sẵn chưa. Đêm nay con phải thật chay tịnh. Và Xita cũng phải thận trọng không được chậm trễ. Trong buổi lễ sự có mặt của người vợ và tham dự đúng lúc là vô cùng quan trọng”. Rama lắng nghe và hứa sẽ làm đúng theo từng lời dặn dò của phụ vương. Cuối cùng Đaxaratha giải thích: “Tốt nhất là nên làm tất cả việc này trong khi Baratha còn ở nơi xa, chỗ ông ngoại. Nó ở xa, càng hay. Ta biết nó rất quý trọng con, nhưng đầu óc con người, ai mà biết được, bất thường lắm… Nó có thể hỏi tại sao không phải là nó làm vua… chẳng hạn. Nhưng khi nó được biết đó là một việc đã rồi, ta tin chắc rằng nó sẽ vô cùng sung sướng”. https://thuviensach.vn Những ý nghĩ lệch lạc của cha làm cho Rama có phần kinh ngạc, nhưng nếu Người không nhận thấy, thì chàng cũng không để lộ. Nỗi lo lắng ẩn trong tâm trí nhà vua đối với Baratha đã trở thành chuyện thật. Mặc dầu Baratha ở xa, nhưng tham vọng và đòi hỏi của chàng đều đã có mẹ chàng là Kicai-i lo thay một cách quả quyết đến nỗi nó đã mang tai họa đến, và làm đảo lộn tất cả mọi sự kiện trong cuộc đời Rama. Việc đã xảy ra như thế này: Kooni, một nữ tì gù và dị dạng (có biệt danh là “gù” vì cái dị dạng đó) rất được Kicai-i, vợ yêu của nhà vua, đặc biệt ưa thích. Vào cái ngày đặc biệt này, cô ta trèo lên sân thượng ngôi nhà của Kicai-i để nhìn ta thành phố, và để ý thấy cờ hoa rực rỡ, đèn đuốc sáng ngời và tự hỏi: “Hôm nay họ làm lễ gì đây?”. Khi cô ta xuống dưới, tìm hiểu và biết được nguyên do của buổi lễ, cô ta rất bực bội, mím chặt môi lại và lẩm bẩm: “Ta phải chặn nó lại”. Rồi cô ta vội vội vàng vàng chạy thẳng đến phòng hoàng hậu Kicai-i, lúc bấy giờ đang nghỉ, và gọi to lên: “Lúc này là lúc ngủ sao? Bà phải dậy ngay, sắp sụp đổ đến nơi rồi”. Kicai-i mở mắt ra, gào to: “Ngươi đấy à? Ngươi ở đâu đấy? Có việc gì thế hả?”. Kicai-i tò mò muốn biết việc gì, nhưng vẫn nằm nguyên trên giường, bà nói: “Hình như sức khỏe của ngươi có làm sao đó phải không? Có cần phải mời lương y đến chạy chữa cho ngươi không?”. Bà cười to và bảo: “Nào, hãy bình tĩnh lại đi, đến ngồi gần ta và hát ta nghe một bài đi!”. Kooni nói, giọng đanh lại: “Bà có biết rằng sắc đẹp và tuổi trẻ là nguồn sức mạnh duy nhất của bà không? Và bà chiếm được địa vị là hoàng hậu của một kẻ chiến thắng toàn thế giới là nhờ ở sắc đẹp của bà không?”. “Ta ư?” Kicai-i hỏi, vẫn còn có vẻ đùa nghịch. “Nhưng sắc đẹp và tuổi trẻ cũng giống như một dòng suối hoang dại, khi ào ạt chảy xuống sườn núi, đè bẹp cả hoa và lá và tạo cho bà một thanh https://thuviensach.vn thế. Nhưng thử hỏi nó được bao lâu? Nó qua đi rất nhanh, và bà chỉ còn lại cái lòng cát mà thôi… Đó chỉ là vấn đề thời gian mà thôi. Khi bà đã có tuổi, khi má đã hóp, bà sẽ không là ai cả và sẽ bị mu bàn tay của chính người yêu bà đẩy sang một bên. Bà sẽ hoàn toàn bị lệ thuộc vào người khác”. “Đem cái gương lại đây cho ta, để ta xem thử tại sao ngươi lại ăn nói như thế. Hôm nay ta đã già rồi chăng?”. Rồi bà lại cười. “Không phải già, mà tự mãn, và đang gặp phải nguy cơ. Số phận hẩm hiu đang chờ đợi bà đó”. Đến lúc đó thì Kicai-i đã thấy khó chịu lắm rồi. “Này, nếu mi không thể ăn nói tử tế hơn nữa, thì hãy đi đi, rồi sau hãy trở lại. Hôm nay mi đang chọc tức ta đấy!”. “Xin bà đừng có phí hoài sắc đẹp và tuổi trẻ của bà, là những thứ đang làm cho hoàng thượng phải chịu lệ thuộc. Trước khi chúng bị tàn phai, bà hãy xin chồng bà giúp đỡ và cứu lấy bà. Bà hãy đứng lên và hành động ngay đi, nếu không e sẽ muộn mất”. Kicai-i, lúc này ngồi dậy, lo lắng. Thấy những lời nói của mình đã có hiệu lực, Kooni vui vẻ thông báo: “Nhà vua không yêu bà nữa. Ngày mai đây Người phong Rama làm vua ở Ayođhya, còn Người thì sẽ rút lui”. Kicai-I, ngồi dậy, kêu to: “Tuyệt diệu! Tuyệt diệu! Đây là phần thưởng về cái tin lành mà ngươi đưa lại”. Bà tháo chiếc vòng và ném lên trên đùi Kooni. Kooni nhận lấy và đặt sang một bên. Giờ đây, Kicai-i nói: “Với cái tin tốt lành đó, ngươi còn đáng được thưởng nhiều hơn nữa. Hãy nói ta biết ngươi muốn gì, và ngươi sẽ có được cái đó ngay!”. Những lời đó làm cho Kooni phải kêu lên: “Tôi nói Rama sẽ làm vua ở Ayođhya, mà bà làm như tôi nói về hoàng tử Baratha không bằng…” https://thuviensach.vn “Ta chẳng hề có sự phân biệt gì đối với mấy đứa con cả. Tất cả đối với ta chẳng có gì khác nhau cả. Rama là một đứa con sinh ra để làm vua, và với tư cách là người mẹ, ta rất sung sướng và tự hào…” “Bà mà là mẹ của Rama ư?”. “Đúng, ngươi không hiểu rằng một trong tư thế của Rama là dựa trên năm người mẹ: một bà đã sinh ra chàng, một bà mẹ kế, một bà cô (chị của bố), một bà chị dâu, và phu nhân của sư phụ - tất cả đều xếp là mẹ như nhau. Ngươi có hiểu vì sao ta sung sướng vì Rama không? Ta quý nó lắm. Ta cũng là mẹ nó như chị Kausalya vậy. Thế đấy, ngươi đừng tưởng nhầm ta là một con điên và chẳng hiểu gì cả!”. Nghe những lời này, Kooni lấy tay đập lên trán mạnh đến nỗi Kicai-i phải nói: “Mày tự gây ra thương tích đấy, sưng lên một cục bằng ngón tay cái của ta kìa!”. “Thà là tôi tự sát đi có lẽ sướng hơn, hoặc là đừng sinh tôi ra nữa còn hơn là sống mà nhìn sự lừa bịp, cứ diễn ra trên cõi đời này” - Kooni gào lên như vậy - “Nỗi đau buồn của tôi bây giờ là đau buồn cho bà, vì số phận khắt khe đang treo lơ lửng trên đầu bà. Lòng tôi thắt lại khi nhìn thấy tấm lòng trong trắng hồn nhiên của bà – nó làm tôi nhớ tới con chim câu bé bỏng đang bay lượn trước mõm con mèo rừng”. Tất cả câu chuyện trên đây đủ để chuẩn bị cho đầu óc Kicai-i tiếp nhận những điều Kooni sắp nói: “Chồng bà là một người rất thủ đoạn, đủ sức làm những chuyện lừa đảo ghê gớm mà bà không sao có thể ngờ được, những mưu mô tất nhiên là rất thâm hiểm, bà không thể biết được, thâm hiểm đến mức ngay cả trong giấc mơ hoang dại nhất bà cũng không thể tìm thấy. Bà với ông ta rất chênh lệch nhau. Ông ấy đủ già để có thể làm ông thân sinh ra bà được, vậy mà lại đi xin cưới bà làm vợ. Và tất nhiên là phụ vương của bà đã từ chối. Nhưng chàng rể già vì quá say mê sắc đẹp và tuổi trẻ của bà, nên sẵn sàng chịu hứa làm bất cứ một điều gì. Ông ta đã thề với phụ vương bà rằng ông sẽ để cho đứa con bà đẻ ra được giữ ngôi vua. Chỉ có một người được nghe lời nói đó. Ngoài ra không có ai biết cả. Giờ đây, https://thuviensach.vn thời hạn đã đến, ông già ấy mới ngọt ngào khuyên Baratha: “Sao con không về ở với ông ngoại ít ngày. Đã lâu rồi người rất mong con và nhắc đến con luôn”. Thế là chàng và người anh em thiết cốt với chàng, Xatruna, cùng nhau lên đường. Đáng lẽ ông ta cũng đưa bà đi luôn – nhưng gay go là ông ta không thể sống một ngày mà không có sự âu yếm của bà ! Nhan sắc của bà hãy còn sức hấp dẫn. Bà phải nhờ nó giúp bà tự cứu nhanh lên, đừng để chậm… Phải làm cho Rama ngày mai không thể lên ngôi được”. “Sao lại không? Hoàng thượng có lý của Người chứ, còn ta thì ta thấy chẳng có gì khác nhau giữa Rama và Baratha cả”. “Bà không biết rằng chỉ một đêm thôi, con người ta có thể thay đổi như thế nào chăng? Ngày mai, vào giờ này, chàng là một Rama khác. Chàng sẽ chỉ nhằm một mục đích là làm sao có thể ngồi lâu và vững vàng trong chiếc ngai của mình và muốn được thế, cần phải nhổ đi những vật chướng ngại. Vật chướng ngại chính là Baratha, người có thể bất cứ lúc nào đòi khiếu nại và sẽ được dư luận chung ủng hộ. Rama có thể trục xuất Baratha, có thể dìm chàng xuống hoặc có thể hạ sát chàng nữa. Bà cũng sẽ không còn là hoàng hậu nữa mà chỉ là một cựu hoàng hậu của một ông vua đã về vườn, và chắc chắn địa vị của bà lúc đó sẽ rút lại là một cung nữ của bà hoàng thái hậu Kauxalya”. “Không bao giờ! Bà ấy sẽ không bao giờ dám làm thế!” Kicai-i đột ngột gào lên “Cứ thử xem nào!”. “Vào giờ này ngày mai sự việc sẽ xảy đến, sớm hoặc muộn thôi”. Thế là Kooni đưa Kicai-i vào tình trạng hoảng hốt, rồi mới bày cho cách chữa chạy: “Bà có nhớ rằng có một lúc nào đó bà đã cứu hoàng đế Đaxaratha không, và Người đã có đưa ra hai lời hứa cũ, hẹn rồi sẽ thực hiện? Giờ hẳn để riêng ra lời hứa đối với phụ vương bà; nó chẳng có liên quan gì với bà. Nhưng hãy đòi hai lời hứa với bà. Thứ nhất, hãy đòi trục xuất Rama vào ở trong rừng mười bốn năm, và thứ hai là phong Baratha làm vua ngay lập tức, thay cho Rama!”. https://thuviensach.vn “Những điều kiện không thể chấp nhận được, có lẽ ngươi say rồi chăng!” “Không, hoàn toàn thiết thực và tỉnh táo, có điều là nhìn việc đó theo cách này…” Việc này xảy đến khi Đaxaratha, theo thói quen, đi tìm trò chuyện với Kicai-i, nhưng không tìm thấy bà trong phòng riêng, cũng không thấy ngoài vườn. Một cung nữ báo rằng: “Hoàng hậu đang ở trong cấm cung”. “Sao, sao lại ở đó?”. Nhà vua mệt nhọc suốt ngày. Người phải bao nhiêu lần gặp gỡ, tiếp xúc, từ vị cố vấn tối cao Vaxixta, rồi đến cận thần Xumantra, đi vào đến tận những chi tiết về việc xếp đặt cho buổi lễ ngày mai. “Ta muốn ngày mai ta sẽ là khách của toàn bộ kinh thành”, nhà vua nói, “và đừng để ai cảm thấy thiếu thốn một thứ gì cả”. Và Người cứ dặn đi dặn lại rằng mỗi nhà, mỗi đường phố phải được trang hoàng, soi sáng như thế nào, các nhạc sĩ, các vũ nữ, các diễn viên đến mua vui sẽ phải sẵn sàng ở sân chầu ra làm sao từ trước lúc bình minh và những đoàn voi, ngựa và xe của triều đình sẽ di chuyển theo trong đoàn của ông vua mới như thế nào, phải đặt tên những con đường đoàn sẽ đi qua. “Dân chúng rất thích được nhìn thấy Rama trên chiếc ngai vàng, và mong được theo dõi chàng ở trong đoàn. Tất cả mọi người, đàn ông, đàn bà, trẻ con đều sẽ có được cái diễm phúc nhìn thấy chàng. Phải nhắc những người đưa đoàn đi chầm chậm nhưng đừng quá chậm làm Rama mệt...”. Người tính đến những chi tiết của buổi lễ. Đầu óc căng thẳng, nên chiều đến, Người đi tìm Kicai-i để trò chuyện cho tâm hồn được thư thái. Nhà vua chẳng hứng thú gì khi nghĩ đến chuyện gặp Kicai-i ở trong cấm cung (là một phòng, một gian trong cung nơi người ta rát về để xua tan một cơn giận, hay một nỗi bực bội); và khi Người đặt chân vào thì thấy hoàng hậu đang nằm sóng sượt trên sàn, tóc xổ tung, hoa bà vẫn đeo rách nát cả, đồ châu báu ném bừa bãi khắp nơi, áo quần lôi thôi, lếch thếch và không biết có Người đến nữa. Nhà vua cúi xuống hỏi khẽ: “Nàng không https://thuviensach.vn được khỏe ư?”. Bà không trả lời câu hỏi của Người, cho đến khi nhà vua hỏi lại một lần nữa, mới yếu ớt trả lời: “Ôi, không làm sao cả, rất khỏe. Loại bệnh của thần không phải là bệnh về thể chất”. “Thật đáng buồn! Ta đến hơi chậm. Ta đợi vì ta muốn tự ta đưa tin đến cho nàng. Ta biết nó tất nhiên sẽ làm cho nàng sung sướng, và ta muốn dược chính mình chứng kiến niềm vui của nàng”. Kicai-i cúi xuống thầm thì: “Vâng, thần biết rồi, thần không ngu xuẩn, hay điếc hay mù đến nỗi không biết rằng việc gì đang xảy ra”. Trong bóng tối thế này và trong cái cách bà cúi mặt xuống, nhà vua không sao có thể đoán được bà nói trong một tâm trạng như thế nào. Vì khó mà cúi xuống thấp đến thế, nên Người yêu cầu: “Sao nàng không đứng lên và ngồi trên giường này, như thế ta sẽ có thể đường hoàng ngồi bên nàng, và nghe nàng nói?”. “Người có thể tìm tất cả những tiện nghi mà Người thích. Còn thần, thần chả cần gì hết. Số phận của thần từ nay về sau chỉ là bụi, rác mà thôi”. “Cái gì đã khiến cho nàng ăn nói như vậy? Hãy đứng lên và hãy chia sẻ hạnh phúc với toàn đất nước. Nào, chúng ta hãy bước lên xe và hãy nhìn cho thấy niềm vui đang trùm lên khắp nhân dân”. “Tôi muốn chết. Chỉ có thế thôi. Nếu bây giờ hoàng thượng có thể gửi đến cho tôi một chén thuốc độc, tôi sẽ chào đón nó tốt hơn”. Thật là quá bất tiện cho nhà vua khi phải cúi sát hoặc ngồi xuống sàn để trấn tĩnh hoàng hậu. Các khớp chân đau nhức và kêu lên răng rắc. Nhưng bà nhất định không nhúc nhích chút nào. Lúc này cũng không tiện gọi một thị vệ và Người đã đẩy một chiếc ghế đẩu đến bên bà rồi ngồi xuống đó. Sau rất nhiều âu yếm, dỗ dành, bà mới chịu tuyên bố: “Xin hoàng thượng hãy thề, với tất cả những gì là linh thiêng nhất, rằng sẽ thỏa mãn tất cả những điều gì thần sẽ xin, bằng không thì hãy để cho thần được chết yên ổn?”. https://thuviensach.vn “Chua bao giờ ta nói không với nàng. Nàng sẽ có tất cả thứ gì nàng muốn”. “Người có thể viện Rama ra mà thề không?”. Nhà vua cảm thấy bối rối khi phải viện đến tên Rama nên tránh không trả lời trực tiếp. Người nói rõ ràng: “Nàng hãy nói ta nghe nàng muốn gì”. “Đã lâu lắm rồi, Người có hứa và ban cho thiếp hai ân huệ. Có thể Người đã quên rồi, nhưng thiếp thì không. Bây giờ thiếp có thể nhắc lại được không?”. Lúc này, nàng mới ngồi lên và gần gũi với nàng đã dễ dàng hơn. Nhà vua cố nhích lại gần và chạm vào người nàng, nhưng nàng đẩy tay ra và nói: “Khi trên bãi chiến trường, Người đến tìm cứu thần Indra và đã bị hôn mê, Người có nhớ ai đã cứu Người sống lại không?”. “Có chứ!”, nhà vua nói, “Làm sao ta có thể quên được? Ta còn được sống nhìn thấy ngày này là vì ta được sống lại, nếu không thì buổi chiều hôm đó bất cứ bánh xe nào cũng có thể lăn qua mình ta”. “Trí nhớ của Người thật là tuyệt diệu. Thiếp rất mừng rằng Người hãy còn nhớ lâu đến thế. Và Người còn nhớ ai suýt nữa hiến cả cuộc đời của mình để chăm lo cho Người sống lại chăng?”. “Có chứ!”. “Và Người đã hứa gì lại với nàng?”. Nhà vua im lặng hồi lâu, rồi nói: “Ta vẫn không quên”. “Xin hãy để cho thiếp nhắc lại một vài chi tiết nhỏ mà có thể Người không còn nhớ nữa. Xin hãy để cho thiếp được giúp Người. Người có nói: “Nàng hãy đưa ra hai đặc ân mà nàng muốn chọn, và rồi nàng sẽ có ngay”. Và thế rồi nàng đã nói gì?”. Khi nhà vua sắp sửa trả lời thì nàng tiếp: “Thiếp đã nói thiếp muốn đợi sau này sẽ nhận luôn, và Người đã hẹn: “Bất https://thuviensach.vn cứ lúc nào nàng muốn – dù là hàng trăm năm nữa cũng vậy – nàng sẽ có bất cứ điều gì nàng yêu cầu”. Nhà vua đã cảm thấy càng thêm khó chịu, và chỉ nói giản đơn: “Ta nghĩ đã tới lúc nàng đưa ra yêu cầu rồi”. Giọng Người nói chẳng có gì là tha thiết lắm. Người dự cảm có điều gì không hay. “Thiếp có nên nói hay không?”. “Nàng hãy đứng dậy mặc quần áo ngày lễ và đeo đồ nữ trang vào, như thế nàng sẽ chói ngời như ngôi sao rạng rỡ mà chính nàng là hiện thân. Nào, chúng ta đi thôi”. “Vâng, nhưng phải đúng lúc, sau khi Người đã thực hiện lời hứa với thiếp”. Nhà vua hoàn toàn thất đảm khi nghe nàng nhắc đến những chuyện đó. Những tiếng như “lời hứa”, “lời thề”, “thực hiện”, “đặc ân” v.v… đã lay động mạnh toàn bộ hệ thống thần kinh của Người. Nàng ngước nhìn lên nhà vua, nước mắt lưng tròng. Người không dám nhìn nàng; Người biết rằng Người sẽ bị sắc đẹp của nàng nhận xuống, và khi nàng nói: “Thôi, bây giờ xin để mặc tôi. Xin ngài hãy trở về với nàng Kausalya của ngài và vui chơi, lễ lạc. Còn xin để mặc tôi với tôi”. Nàng không cần phải nói đến “chén thuốc độc” nữa. Người biết nàng muốn nói gì, và cái viễn cảnh đó làm cho Người thêm bực tức; Người nói giọng say sưa: “Nàng biết ta yêu nàng như thế nào rồi. Thôi hãy ra khỏi cái phòng này, và ra khỏi cái tâm trạng này đi”. “Hoàng thượng đã hứa sẽ ban cho thiếp hai đặc ân và hoàng thượng đã viện Rama ra mà thề với thiếp, đã viện đến Rama yêu quý của Người. Và giờ đây thiếp xin tâu rõ ý nghĩ của thiếp. Nếu hoàng thượng bác bỏ lời yêu cầu của thiếp, thì Người là kẻ đầu tiên trong dòng họ Ikshvahu, những con cháu kiêu căng của chính thần Mặt trời, đã từ bỏ một lời hứa để tìm kiếm sự tiện lợi, yên ổn!”. Rồi nàng lấy hơi nói: “Xin hãy đuổi Rama vào trong https://thuviensach.vn rừng ở mười bốn năm, và hãy làm lễ đăng quang cho Baratha với tất cả những nghi thức mà Người đã xếp đặt sẵn rồi”. Nhà vua choáng váng, chưa hiểu ngay tất cả ý nghĩa và tầm quan trọng của điều đó. Người đứng lên hỏi: “Nàng điên à? Hay nàng định trêu chọc ta hoặc đùa ta chăng?”. Người bước ra ngoài đi tìm chỗ nằm. Người cảm thấy như sắp ngã xuống, mù mịt và đòi đưa đến một chỗ nghỉ. Người trăn trở trên giường và nhắm nghiền mắt lại. Những Kicai-i vẫn tiếp tục: “Hoàng thượng hãy cho người mang lệnh đến đòi Baratha về ngay. Nó ở khá xa đấy. Phải cho nó có đủ thì giờ trở về. Và ra lệnh cho Rama sửa soạn đi xa”. Nhà vua mắt vẫn nhắm, thều thào: “Ngươi là một con quỷ”. “Thôi, xin hoàng thượng đừng quở tôi. Tôi cũng không lạ gì khi biết ngài thích Kauxalya hơn tôi. Xin ngài cứ tiếp tục đi, hãy quay lại với bà ta và hưởng thụ hạnh phúc với nhau. Tôi không bao giờ yêu cầu ngài đến đây để chửi rủa tôi. Tôi rút lui vào tận chỗ này chính là vì để tránh không phải gặp hoàng thượng đấy”. Cả đêm cứ tiếp tục theo kiểu như vậy. Đaxaratha đã đi tới một cố gắng cuối cùng: “Thôi được, Baratha sẽ làm vua, như nàng muốn. Những hãy để Rama ở lại đây. Nàng biết nó rồi, nó không bao giờ làm hại ai cả. Bằng mọi cách, Baratha sẽ làm vua – nó là một người tốt. Nhưng, ta chạm chân nàng – ta không nghĩ đến chuyện phải quỳ xuống trước mặt nàng – xin nàng hãy để cho Rama ở lại đây, trong ngôi nhà riêng của nó, và không đi đâu xa. Làm sao nó có thể đi được trên những con đường rừng gai góc và tiếp tục sống giữa trời, không cửa không nhà…?”. “Được chứ, hắn không phải là đứa con cưng theo kiểu Người muốn tạo nên. Mười bốn năm ở trong rừng, mặc vỏ cây, ăn rễ, ăn lá…”. “A, ngươi muốn giết nó hay sao?” Nhà vua quát lên. https://thuviensach.vn Kicai-i bình tĩnh nói: “Đừng có gây chuyện lôi thôi. Ngài có giữ lời hứa hay không? Chỉ có thế thôi”. Cả đêm dài trôi qua, lặng im như chết. Kicai-i vẫn nằm nguyên chỗ cũ trên sàn, nhà vua vẫn trên giường như cũ. Không có ai xen vào chỗ họ cả. Đã thành một cái lệ, không ai đến quấy rầy khi nhà vua đến với một trong các hoàng hậu. Ngay đến bọn thị nữ cũng phải ra ngoài. Tất nhiên, rồi sớm muộn nhà vua cũng sẽ đi tìm họ. Có nhiều việc cần phải hỏi đến họ. Viên cận thần hoảng hốt: “Hoàng thượng đâu rồi? Hoàng thượng đâu rồi?” là câu ông ta hỏi luôn mồm. Sân chầu đã đông nghịt những khách quý và công chúng đến chật ních chờ xem lễ đăng quang. Rama chỉ mặc chiếc áo lụa bình thường sau khi đã tắm rửa nhiều lần theo thủ tục và nhận phép tẩy trần của vị đại đức hòa thượng, đang sẵn sàng chờ mặc áo lễ. Trước lúc bình minh một tý, ngọn lửa thiêng được đốt lên, và các phẩm vật đã được đặt vào đó để làm vui lòng các vị thần trên trời. Đoàn tu sĩ cũng sẵn sàng chờ đợi để đồng thanh hát lên bài thánh ca. Tiếng nhạc trỗi lên từ nhiều nơi, đầy ắp không gian. Tiếng ồn trong đám đông vẫn tiếp tục. Nhưng phía trong, vị cận thần và những kẻ trực tiếp thừa hành đang tụ họp, bàn bạc với nhau. “Bây giờ, đáng lẽ nhà vua phải đến. Người phải mở đầu buổi lễ, phải tiếp đón các vị quốc vương đang sắp đến…” Đại thần Xumantra không thể tìm ra lý do của sự chậm trễ này. Tất cả mọi việc đều đã được xếp đặt theo sát thời kế đến từng chi tiết cho thật phù hợp với bước đi thuận lợi của các vì sao. Và chỉ cần một điểm nào đó chệch ra ngoài là cả buổi lễ sẽ bị sụp đổ. Xumantra rời sân chầu đi tìm nhà vua. Ông hơi do dự một chút trước cấm cung, nhưng rồi ông vén màn, mở cửa, bước vào. Cảnh tượng trước mắt tất nhiên làm cho ông hoảng hốt và hỏi: “Thánh thượng đang ốm chăng?”. “Ông hãy hỏi chính Người đây” Kicai-i trả lời. “Và người nữa, người cũng ốm chăng? Ăn uống có gì làm cho các người khó chịu chăng?” Vị đại thần lo lắng hỏi. Bà hoàng hậu không trả https://thuviensach.vn lời. Vị đại thần nhẹ nhàng tiến đến chỗ vua nằm và thầm thì: “Họ đang đợi thánh thượng đấy. Người đã sẵn sàng để đến đó chưa?”. Nhà vua khẽ cựa mình, và nói: “Bảo họ về cả đi. Mọi việc thế đã xong. Ta đang bị quỷ ám đây”. Lúc này Kicai-i nói xen vào để giải thích: “Nhà vua đang mệt và trở nên khó hiểu. Ông hãy cho gọi Rama đến đây”. Rama đến, tưởng rằng bà mẹ kế sẽ chúc mừng mình trước khi buổi lễ bắt đầu. Vùa mới thấy chàng, Đaxaratha kêu to lên “Rama” rồi lịm đi không nói được lời nào. Dáng mạo và cung cách của nhà vua làm cho Rama lo ngại: “Con có làm điều gì không vừa lòng phụ vương chăng? Con có điều gì thiếu sót chăng?”. Kicai-i nói: “Ta sẽ nói về cung cách của nhà vua; Người thấy khó nói. Hôm nay lễ đăng quang của cậu sẽ không tiến hành”. Rồi bà lý giải bằng những lời lẽ lúng túng, khó hiểu những điều bà nghĩ về chàng. Bà kể lại lời thề đầu tiên và những trường hợp dẫn tới đó. “Nhiệm vụ cảu cậu là phải giúp phụ vương cậu giữ trọn lời thề. Nếu không, Người sẽ phải tự kết án mình trong cõi đời này và trong nhiều cõi đời khác nữa. Là con của Người, cậu có bổn phận đối với Người”. Rama nhận lấy chuyện bất ngờ, và giấu sự xúc động, chàng nói: “Con sẽ tuân theo ý muốn của Người, không cần phải hỏi lại. Xin mẫu hậu hãy tin rằng con không bao giờ tránh né đâu, con không ham gì cái ngôi vua, và cũng không bám chặt lấy những chức vị ấy đâu, mà cũng không chán ghét gì cuộc sống ở trong rừng”. “Mười bốn năm”. Bà nhắc lại. “Vâng, mười bốn năm. Con chỉ tiếc một điều là con không được nghe chính phụ vương nói với con điều đó. Con sẽ được vinh dự hơn nếu con được Người trực tiếp truyền lệnh cho con”. https://thuviensach.vn “Không sao đâu, cậu vẫn có thể làm cho Người vui lòng vì hành động của cậu. Giờ cậu hãy đi ngay, rồi Người sẽ cảm thấy sung sướng, vì cậu đã hành động mà không làm cho Người phải bối rối chút nào”. “Con nhờ mẫu hậu nói với Người rằng mệnh lệnh của Người không làm cho con đau đớn một chút nào cả. Lời của mẫu hậu con coi như lời của Người”. Chàng thấy rõ nỗi sầu muộn của cha chàng và xích lại gần Người. Kicai-i nói: “Ta sẽ lo lắng cho Người. Cậu đừng có làm mất thì giờ. Phải đi ngay, không chậm trễ. Đó là ý của Người”. “Vâng, vâng, con sẽ đi. Con sẽ cho người mang thông điệp đi gọi Baratha ngay lập tức”. “Không, không”, Kicai-i nói, “Đừng quan tâm đến Baratha. Ta sẽ thu xếp mọi việc. Việc đầu tiên là cậu phải gấp rút đi ngay”. Mụ biết rõ Baratha rất yêu quý Rama và biết chắc Baratha sẽ phản ứng như thế nào, nên muốn Rama lên đường trước khi Baratha có thể trở về. “Con sẽ đến từ giã mẹ Kauxalya của con, và đi ngay lập tức”. Rama nói. Chàng đưa mắt nhìn người cha nín lặng rồi bước ra. Khi Rama ra khỏi cung, cả đám đông đang đợi sẵn để theo chàng đến sân chầu. Nhìn lên mặt chàng,, họ thấy không có gì khác cả. Nhưng đáng lẽ bước lên chiếc xe đang đợi chàng, thì chàng lại đi bộ theo hướng về cung của mẹ chàng. Họ đi theo chàng. Rama bước lên chỗ mẹ chàng, hoàng thái hậu Kauxalya. Bà đã yếu đi vì những ngày chay tịnh khắt khe nhân ngày hạnh phúc của con bà. Bà hy vọng chàng sẽ đến trong bộ lễ phục sang trọng, nhưng thấy chàng vẫn mặc bộ lụa bình thường, và hỏi: “Sao con không ăn mặc tử tế để dự lễ đăng quang?”. “Cha con đã quyết định nhường ngôi cho Baratha”. Rama trả lời đơn giản. https://thuviensach.vn “Ồ không! Tại sao thế?”. Rama thưa: “Vì muốn điều tốt cho con, phụ vương đã có một cái lệnh khác, mục đích muốn cho con được sung sướng và tiến bộ về mặt tinh thần”. “Lệnh gì? Đó là lệnh gì?”. “Người muốn rằng con đi vào sống trong rừng, chỉ trong mười bốn năm thôi, làm bạn với thánh thần và từ đó rút ra những điều lợi ích cho con”. Kauxalya sụp xuống, nức nở và cảm thấy đến tận đáy lòng rằng mình đang sụp đổ; bà thở dài, định nói một điều gì nhưng lại nghẹn ngào, không nói được. Rồi bà nói, giọng chua cay: “Một người cha gửi đến cho con mình một mệnh lệnh lớn đến thế ư?”. Và hỏi: “Bao giờ thì con phải đi? Con đã có điều gì xúc phạm?”. Rama đưa tay đỡ mẹ lên, và thưa: “Cha con vốn nổi tiếng về những lời nói cương nghị. Chẳng lẽ mẹ muốn Người nói sai sao?... Con ba lần có diễm phúc, là em con được làm vua, được tuân theo lệnh của phụ vương và được sống trong rừng. Xin mẹ chớ có đau buồn”. “Mẹ không thể bảo con “Đừng vâng lời của bố”, nhưng hãy cho mẹ đi với con. Mẹ không thể sống mà không có con”. “Chỗ của mẹ là ở bên cạnh chồng. Mẹ có nhiệm vụ chăm lo và săn sóc Người. Mẹ phải trông nom cho Người khỏi phải chìm trong sầu muộn vì con phải lưu vong. Hiện nay mẹ chưa thể rời cha được đâu. Và sau này, cũng vậy, cha con có thể sẽ tiến hành những nghi thức về tôn giáo để tìm sự yên tĩnh cho Người, mẹ cũng vẫn cần ở bên cạnh Người. Sau khi sống trong rừng rồi, con sẽ trở về - nói cho cùng thì mười bốn năm rồi sẽ qua nhanh như dăm bảy ngày thôi. Nếu mẹ còn nhớ, thì thời gian ở rừng trước kia của con cùng sư phụ Vivamitra đã đem lại cho con không biết bao nhiêu https://thuviensach.vn là lợi ích; giờ lại cũng có thể là một dịp tương tự như thế. Xin mẹ chớ có buồn phiền”. Kauxalya biết không thể ngăn Rama được. Bà nghĩ: “Ít ra ta cũng phải xin nhà vua giúp ta làm cho nó thay đổi ý kiến…”. Mặc dầu vậy, khi đến phòng nhà vua và nhìn thấy tình trạng của Người, bà biết ngay không có chút hy vọng nào. Thấy nhà vua đang nằm lặng im, bất tỉnh, bà hiểu ngay Người chắc đang ở trong tình trạng tiến thoái lưỡng nan rất đỗi gay go. Không thể nào chịu được cái cảnh chồng mình nằm bất động, hôn mê, bà kêu thét lên một tiếng. Tiếng thét của bà to đến nỗi tất cả quan khách trong sân chầu đều giật mình, và yêu cầu đạo sĩ Vaxixta đi ngay để tìm xem nguyên do là ở đâu. Không khí đang đầy đẫy tiếng các loại nhạc khí, tiếng hát, tiếng cầu kinh, tiếng cười và tiếng trò chuyện; nhưng tiếng kêu thét xé lòng đột ngột vang lên đã phá tan không khí vui vẻ. Vaxixta vội vã chạy đi. Đạo sĩ thấy nhà vua trong tình trạng gần như chết, Kicai-i ngồi xa ra một tý và bình thản nhìn khung cảnh, còn Kauxalya thì trong tình trạng hoàn toàn thất vọng, rã rời. Ông cố gắng nhanh chóng đánh giá tình thế. Có lẽ không nên hỏi Kauxalya. Ông quay lại phía Kicai-i, trông có vẻ bình tĩnh vững vàng hơn: “Thưa bà, có việc gì đã xảy đến vậy?”. “Không có việc gì phải quan tâm đến những chuyện lằng nhằng này”, Kicai-i nói, “Một tình hình như thế này, không ai được biết cả, nó hoàn toàn là chuyện riêng trong nhà. Ông đừng có tìm hiểu làm gì. Hãy quay về chỗ hội họp và bảo họ hãy bình tĩnh. Có một ít thay đổi trong việc sắp xếp, chỉ có thế thôi. Họ sẽ được thông báo sau”. “Tôi muốn được biết tất cả”. Vaxixta nói, giọng kênh kiệu. Mụ ta vội vàng trả lời: “Tất nhiên, ông là người thầy tinh thần, là quân sư của chúng tôi, ông có quyền đòi phải trình bày”. Trong khi mụ nói, thì Vaxixta nhìn thấy Kauxalya đang đau đớn quằn quại, còn nhà vua thì vẫn ủ rũ. Đaxaratha chắc chắn là biết rõ hết mọi việc diễn ra trong phòng, mặc dầu không thể tham dự vào câu chuyện. Để cho trong đám người này không ai https://thuviensach.vn có thể nói được điều gì ngang trái đối với mình, Kicai-i nói: “Thưa ngài, trí tuệ của ngài đã nâng đỡ chúng tôi. Ngài sẽ nhận ra rằng không có điều gì xấu xa xảy ra đâu. Trước khi tôi nói hết, Rama đã hiểu và đã tán đồng. Chính những kẻ khác mới gây ra cái tình trạng điên đảo này. Rama đã nhường quyền thừa kế ngôi vua lại cho Baratha và sẽ đi vào sống trong rừng mười bốn năm. Đó là việc có liên quan trước tiên đến chàng, nhưng chàng đã chấp nhận rất vui vẻ, không một lời nói lại, còn những người này thì lại nghĩ…”. Rồi mụ đưa tay chỉ những người đối lập kia. Vaxixta đã hiểu rõ, nhưng ông vẫn hỏi: “Thế thì nguyên nhân của sự thay đổi là gì?”. Kicai-i lúc này không còn giữ được thái độ mềm mỏng nữa, đã nói: “Nếu chồng tôi nói, thì người có thể, còn không thì xin ngài hãy đợi. Giờ hãy báo ngay cho mọi người biết là chương trình có thay đổi một chút”. “Việc đó chúng tôi sẽ xét sau”, Vaxixta nói, “Trước tiên chúng tôi phải cứu cho nhà vua sống lại đã”. Rồi ông cúi xuống chỗ nhà vua đang nằm, nhẹ nhàng đỡ đầu Người lên và giúp Người ngồi dậy. “Ôi, Thánh thượng, chúng tôi cần đến Người. Người là chúa, là thuyền trưởng của chúng tôi. Nếu Người cứ sụp xuống như thế này, thì chúng tôi sẽ biết sống như thế nào?”. Nhà vua vẫn lúng búng: “Kicai-i, Kicai-i…” Vaxixta nói: “Hoàng hậu Kicai-i là người rất biết điều. Hoàng hậu sẽ không làm điều gì trái ý Người đâu. Thần tin chắc rằng hoàng hậu sẽ rất sẵn sàng giúp đỡ, tận tình. Đây không phải là lúc bàn bạc về những điều này với hoàng thượng, việc cấp bách hiện nay là sức khỏe của Người”. Kicai-i bình thản lắng nghe những lời nói đầy hy vọng của Vaxixta. Nhà vua như bắt được một tia hy vọng, hỏi lại: “Nàng đã bình tĩnh lại chưa. Nếu được thế, thì Rama sẽ làm vua; còn về lời hứa của ta, nàng có https://thuviensach.vn thể yêu cầu bất cứ một điều gì khác mà nàng muốn…”. Thấy nhà vua đã đỡ hơn, Vaxixta rất mừng, quay lại phía Kicai-i và kêu gọi với giọng hết sức nhún nhường mà ông ta có thể có được: “Tất cả mọi việc đều trong tay hoàng hậu… Xin bà hãy tự coi mình là người làm ơn cho cả nhân loại. Cả cõi trần này sẽ đội ơn bà về sự giúp đỡ đó. Xin bà hãy suy nghĩ lại”. Kicai-i trở nên kích động và nói, giọng the thé: “Nếu người ta không thể trông cậy vào lời hứa của một vị minh quân, thì cuộc đời thật không còn đáng sống nữa. Thực ra thì tôi cũng chẳng có làm điều gì khác hơn là yêu cầu Người giữ trọn lời hứa mà Người đã tự ý đưa ra, thế mà ông lại ăn nói như là tôi đã phạm một tội ác vậy”. Vaxixta đáp lại: “Bà không hình dung được hậu quả tai hại của hành động của bà, và không chịu lắng nghe và tìm hiểu những lờ trình bày của chúng tôi. Sự quyết đoán của bà là vô nhân đạo”. Khi mụ tỏ ra không nao núng, Vaxixta liền nói thêm: “Chính mồm hoàng thượng không bao giờ nói đến chữ lưu vong; bà đã đưa việc đó ra như là chính mệnh lệnh của nhà vua, vì bà biết Rama không bao giờ chất vấn về sự thật của nó. Bà đã lạm dụng cương vị của bà, một hoàng hậu được nhà vua yêu chuộng”. Mặc dầu đạo sĩ đưa ra nhiều lập luận để thuyết phục, Kicai-i vẫn không hề lay chuyển, và trắng trợn: “Ồ, quân sư mà cũng ăn nói như đám người dốt nát, ích kỷ này, cứ gán tội cho tôi mà không hiểu gì hết”. Cuối cùng, nhà vua quát lên: “A, cái đồ quỷ dữ, ngươi đã ra lệnh cho nó phải lưu vong. Nó đã đi chưa? Tưởng rằng đi tìm một người bạn, hóa ra ta đi tìm cái chết cho ta. Những chiếc môi đỏ như dâu này, ta tưởng rằng chúng sẽ nâng đỡ ta, nhưng chúng chỉ là một nguồn thuốc độc giết người để giờ đây nó kết liễu cuộc đời ta. Có đạo sĩ đây làm chứng cho ta. Ngươi không còn là vợ ta nữa, và con trai ngươi sẽ không được phép hỏa táng ta khi ta chết”. https://thuviensach.vn Kauxalya là người xúc động nhiều nhất khi nhìn thấy tình trạng khốn khổ của chồng và cố gắng an ủi Người theo cách của mình. Giấu kín nỗi đau khổ về việc Rama phải sống lưu vong, bà nói rõ ràng với chồng: “Nếu hoàng thượng không giữ nguyên vẹn và giá trị thực của những lời người đã nói, và giờ đây gọi Rama trở lại, thì dân chúng sẽ không ai chấp nhận đâu. Xin hoàng thượng hãy bình tĩnh, và hãy bớt đi lòng trìu mến đối với Rama”. Những lời khuyên này không làm cho nhà vua yên lòng: “Dòng nước thiêng liêng của sông Hằng đã rửa tội cho ta suốt cả thời kỳ chấp chính giờ sẽ dùng làm thứ nước cuối cùng của ta; ngọn lửa thiêng liêng bùng lên sẽ dùng để soi vào trụ tang của ta. Rama ơi, Rama, con đừng đi. Cha sẽ rút lại lời cha đã nói với Kicai-i… Nhìn thấy con đi, cha làm sao mà chịu nổi. Cha sẽ không sống nổi khi con đã ra đi. Nếu sau khi con đi mà cha vẫn sống, thì cha có khác gì cái con quỷ dữ Kicai-i này, đội lốt vợ ta?”. Đaxaratha cứ thở than, rên rỉ mãi như vậy, và nhiều cách khác nữa. Vaxixta nói: “Xin hoàng thượng bớt âu sầu… Thần sẽ đến gặp hoàng tử xem chàng có quyết tâm ở lại không”. Đaxaratha đã trở nên yếu đuối đến nỗi Người bám chặt lấy chút hy vọng này khi thấy đạo sĩ ra đi. Kauxalya nói để khích lệ nhà vua: “Có thể gần như chắc chắn là Vaxixta sẽ trở về cùng với Rama”. Rồi bà nhẹ nhàng đỡ Người dậy vuốt ve và xoa lên đầu, lên vai Người. Nhà vua vẫn cứ nhắc đi nhắc lại: “Rama có đến không? Bao giờ đến? Ghê gớm thay cái mụ Kicai-i mà ta đã yêu nhiều đến thế; nó có thể âm mưu giết ta để tìm cách đặt Baratha lên ngôi Hoàng đế!”. Im lặng một lúc, rồi tất cả những lời than thở, những nỗi hãi hùng lo sợ đó lại quay trở lại một lần nữa và tăng lên gấp bội. “Hỡi Kauxalya, người vợ yêu quý nhất của ta, hãy lắng nghe đây. Rama sẽ không thay đổi mục tiêu của nó đâu, mà dứt khoát nó sẽ đi, và cuộc đời của ta thế là chấm dứt. Nàng có hiểu vì sao không? Đó là một câu chuyện cũ. Có một lần, khi đi săn trong rừng, ta nghe tiếng nước lọc ọc – https://thuviensach.vn tiếng một con voi đang uống nước. Ta bắn một mũi tên về hướng đó, và lập tức nghe có tiếng người kêu lên trong cơn hấp hối. Ta chạy đến ngay và nhận thấy rằng ta đã bắn trúng một cậu bé. Cậu ta đang lấy nước cho đầy bình, và nước chảy vào trong bình đã gây ra tiếng động ấy. Cậu bé sắp chết đến nơi đã nói với ta rằng bố mẹ cậu, cả hai đều mù, ở cách đó không xa. Cậu săn sóc bố mẹ, cõng bố mẹ trên lưng. Khi được biết tấm thảm kịch này, cả hai đều chết, sau khi đã nguyền rủa kẻ giết con họ phải chịu cùng một số phận như thế, và đó đã đúng là phận số của ta…”. Khi được biết tin Rama phải lưu đày, những vị quốc vương và các quan khách tập hợp trong sân chầu đã lăn ra, khóc nức nở; các vị trưởng thủ các tôn giáo và các nhà khổ hạnh cũng vậy. Đàn ông, đàn bà khóc rất to, những con vẹt ở trong lồng, những con mèo trong nhà dân cũng khóc, rồi con trẻ trong nôi, rồi bò mẹ, bò con. Hoa vừa mới nở đã vội tàn ngay. Những con chim nước, những con voi, những người đánh xe – tất cả cũng đều lăn ra than khóc như chính Đaxaratha vậy, vì không chịu được nỗi đau thương đột ngột phải xa cách Rama. Chỉ một chốc trước đây thôi là buổi lễ vui của cả cõi trần này, giờ đã thành một ngày tang tóc. Đám đông tập hợp nơi này, nơi nọ, đứng thành từng nhóm ở các góc đường hoặc chực ở cổng cung theo dõi và bình luận: “Mụ Kicai-i, cái con đĩ môi son; ta không bao giờ ngờ rằng hoàng thượng lại có thể say mê đến lú lẫn như thế… Ta vẫn tưởng mụ đàn bà môi son kia là hoàng hậu của chúng ta, nhưng nó đã bày rõ chân tướng của nó ra rồi – dùng thịt của nó để cám dỗ một ông già, đưa ông ta đến chỗ suy sụp của bản thân, và từ đó đến chỗ suy sụp của cả đất nước. Hãy để cho mụ ta thử cai trị đất nước này, cùng với con trai của mụ - sẽ không có một ai để mà cai trị nữa, chúng ta hoặc sẽ tự sát cả hoặc sẽ cùng đi với Rama. Ôi, cái mảnh đất bất hạnh không được cái may mắn có Rama làm chúa tể của chúng ta! Còn Lasơmana, anh ta làm gì? Anh ta làm sao chịu được sự cách chia này? Bây giờ sẽ lý giải cái việc sai lời hứa với Rama như thế nào đây? Thật là một thứ công lý lạ lùng! Cả cõi trần này bỗng chốc trở nên điên loạn”. https://thuviensach.vn Lasơmana, nghe những chuyện xảy ra như vậy, đứng vụt lên như một ngọn lửa sắp thiêu hủy cả trái đất trong ngày cuối cùng này. “Thức ăn dành cho sư tử thì đem dùng để nuôi chó hoang ngoài đường – cái mụ Kicai-i mắt mèo tính toán như vậy đó”. Chàng cầm cung và kiếm lên, mặc chiến bào, và gào lên vang dội trên đường, thề rằng: “Rama sẽ lên ngôi, và kẻ nào cản trở sẽ bị tiêu diệt. Hãy để cho cả cõi đời này đi tới. Ta sẽ tiêu diệt tất cả những kẻ nào chống lại và chồng xác chúng cao lên đến tận trời. Ta sẽ nắm lấy vương miện và sẽ không nghỉ ngơi cho tới khi nó được đặt lên đầu Rama. Việc đó ta sẽ làm xong ngay trong ngày hôm nay”. Nhìn thấy đôi mắt nảy lửa và nghe những lời thách thức dữ dội của chàng, mọi người đều tránh ra, không dám lại gần. “Nếu tất cả các vị thần trên trời, nếu tất cả bọn quỷ dữ, tất cả người tốt hoặc xấu trên mặt đất này, - nếu tất cả cõi trần này chống lại ta, ta sẽ không bao giờ chịu nhân nhượng hoặc chịu thua dục vọng của một mụ đàn bà vô nghĩa…”. Những lời thách thức và tiếng khua vũ khí của chàng và tiếng dây cung nữa đã dội đến tai Rama, lúc bấy giờ đang trên đường đi cáo từ bà kế mẫu Xumitra, mẹ của Lasơmana, và ngay lúc chàng trở về thì gặp Lasơmana. “Sao em lại mặc chiến bào này, và em đang thách thức ai đó? Sao em có vẻ giận dữ và ghê gớm thế?”. Lasơmana nói: “Nếu đây không phải là lúc căm giận thì còn đợi lúc nào nữa? Sau khi đã hứa với anh cái chỗ đúng với anh – giờ lại chối đi! Em không thể tha thứ được chuyện đó, giấc mơ tội lỗi của mụ đàn bà tâm địa xấu xa nhất định không thể thực hiện được. Em không thể thản nhiên để cho chuyện bất công này xảy ra. Em sẽ chống lại cho đến chết mới thôi”. “Sai là ở anh”, Rama nói, “Anh phải tự trách mình đã sẵn sàng nhận lời phụ vương cho nối ngôi mà không nghĩ gì đến hậu quả. Lời nói của em đã học được trong lời kinh Vêda, với tất cả chân lý trong đời sống của các thần thánh, em không được tự cho phép mình nói ra những lời vô trách nhiệm đến thế. Những lời giận dữ của em sẽ không chịu nổi sự phê phán https://thuviensach.vn của những tấm lòng trong sáng và công minh. Em không nên đưa ra những lời nhận xét chua cay như thế đối với những người thực ra không phải ai khác hơn là bố và mẹ em”. (Rama không hề phân biệt giữa mẹ đẻ và mẹ kế). Em hãy bình tĩnh lại. Đôi khi một con sông khô cạn đi, và như thế ta không thể đổ tội cho con sông – nó khô là vì trời nắng hạn. Và sự đổi thay ý kiến của phụ vương, hay vẻ khắc nghiệt của Kicai-i, vốn là người tốt, biết thương người, hay sự may mắn được nối ngôi của Baratha… tất cả, thực ra, đâu phải do chính ta làm, mà do những quyền lực nào cao hơn quyết định Mệnh số…”. “Em sẽ là số phận để vượt lên trên cả quyền lực của số phận” – Lasơmana nói lại, giọng vẫn còn rất kiêu ngạo và hiếu chiến. Rama biện luận thêm với chàng nhiều hơn nữa. “Em sẽ thay đổi, nếu cần, thay đổi cả số mệnh nữa” Lasơmana nhắc lại và kết thúc câu nói bằng cái điệp khúc: “Kẻ nào dám cản trở mục tiêu của ta sẽ bị tiêu diệt”. “Ngoài anh ra, em chẳng còn biết cha nào, mẹ nào cả”, Lasơmana nói, lòng vẫn chưa dịu lại, “Anh là tất cả của em. Cuộc sống của em, cũng như tay chân và giác quan lành mạnh của em sẽ không có ý nghĩa gì cả, nếu em chưa đặt được anh lên chiếc ngai vàng, theo đúng quyền lợi của anh, không cần phải tôn trọng những điều con rắn mái muốn làm. Máu em đang sôi lên sùng sục và sẽ không thể nguội được đâu – Ngay bây giờ đây, anh sẽ nhìn thấy cây cung của em làm được gì…”. Đến đây, Rama giữ tay chàng lại, và nói: “Anh tin chắc chắn rằng mẹ Kicai-i của chúng ta là người đáng được hưởng quyền thừa kế quốc gia này, bởi người đã cứu sống phụ vương và được phụ vương luôn ghi nhớ ơn này; đó là ưu thế của Baratha – người được Kicai-i chọn; và ưu thế của anh là được từ chối và được ghép cùng với những ẩn sĩ rất sáng suốt của rừng sâu. Em có muốn để cho cơn giận của em hoành hành cho đến khi em khuất phục được một người em thơ ngây không dính líu gì vào đó cả, một người mẹ đã nuôi dưỡng chúng ta, và một người cha vốn là một trong những ông https://thuviensach.vn vua vĩ đại nhất trên mặt đất này không? Chiến thắng đó có đáng phải trả bằng tất cả những thứ này không? Nỗi căm giận này, nó tìm tiêu diệt tất cả những mối quan hệ họ hàng bền vững, nó đáng được nuôi dưỡng không? Em phải tự kiềm chế mình và hãy lấy tay ra khỏi cây cung đi”. Lasơmana dịu đi một ít, nói khẽ: “Tất cả sức mạnh của cánh tay này còn có giá trị gì? Là một gánh nặng, nếu nó không được dùng để tiêu diệt tội lỗi khi ta nhìn thấy nó, và cơn giận của ta, giờ cũng tỏ ra là phù phiếm”. Rama cùng Lasơmana đến cáo biệt mẹ kế Xumitra. Cũng như những người khác, Xumitra cũng đau khổ vì chuyến đi của Rama và cố ngăn chàng lại. Một lần nữa, Rama không mệt mỏi bày tỏ quyết định của chàng ra đi và niềm vui được làm đúng theo lời dạy của cha. Trong khi họ đang trò chuyện với nhau, thì một nữ tỳ của Kicai-i đến, mang theo trên tay bộ áo quần bằng vỏ cây và nhắc Rama nhanh chóng thay quần áo, lên đường. Lasơmana cũng đòi một bộ khác cho mình, bỏ bộ quần áo đẹp đang mặc, thay bằng bộ quần áo thô. Giờ đây Rama ăn mặc như một thầy tu khổ hạnh hoặc như một tên tù và sẵn sàng ra đi. Nhìn thấy chàng ra đi, các bà khóc sướt mướt. Một lần cuối cùng, Rama tỏ ý muốn để Lasơmana lại đằng sau, nhưng Lasơmana cương quyết đi theo chàng. Thế rồi chàng đến phòng Xita, và thấy nàng đã sẵn sàng trong bộ áo quần bằng vỏ cây thô – quần áo đẹp và đồ nữ trang đều đã tháo ra và dẹp sang một bên, mặc dầu chỉ trước đây một tý thôi nàng đã trang điểm và ăn mặc đúng như một bà hoàng hậu. Rama, mặc dầu trong lòng rất cương quyết đối với bản thân mình, cũng cảm thấy xao xuyến khi nhìn thấy nàng thay đổi quá đột ngột. Chàng nói: “Phụ vương không bao giờ có ý muốn đưa nàng đi với ta. Đó không phải là lối sống của nàng. Ta chỉ đến để từ giã nàng, chứ không phải đem nàng cùng đi với ta…”. “Như chàng thấy đó, thiếp ăn mặc sẵn sàng rồi…”. “Nếu nàng thích bỏ quần áo sang trọng, vì ta không mặc như thế, thì tùy nàng, nhưng cũng không cần”. https://thuviensach.vn “Thiếp cùng đi với chàng, chỗ của thiếp là ở bên cạnh chàng, bất cứ đó là nơi nào…”. Rama nhận thấy vẻ cương quyết trong đôi mắt nàng và cố nài một lần cuối cùng: “Nàng có những bổn phận phải làm tròn ở đây, cha và mẹ đều ở đây. Rồi ta cũng sẽ trở lại với nàng”. “Sau mười bốn năm! Thế thì cuộc sống của thiếp còn có ý nghĩa gì? Thiếp thà chết còn hơn. Nhưng có chàng, đối với thiếp chỉ là cái chết đang sống mà thôi. Thiếp chỉ sống thực sự khi sống với chàng; rừng sâu hay lâu đài cung điện với thiếp cũng như nhau cả”. Khi nhận thấy không thể nào lay chuyển được ý định của nàng, Rama nói: “Nếu đó là nguyện vọng của nàng thì cũng đành phải vậy thôi. Cầu trời phù hộ cho nàng”. Cả một đám rất đông tập hợp ở ngoài cung, khi Rama, Xita và Lasơmana bước ra trong bộ áo quần khắc khổ theo lệnh của Kicai-i. Nhiều người khóc khi nhìn thấy họ và chửi rủa không biết bao nhiêu lần. Khi đạo sĩ Vaxixta đến có vẻ vội vàng, gấp rút, thì mọi người bỗng im lặng. Cả đám đông đang phập phồng chờ đợi; một chút hy vọng dấy lên trong lòng họ, mong sao như có phép thần ở phút cuối cùng. Mọi việc sẽ thay đổi. Ngay từ lúc đầu, người ta thấy quân sư Vaxixta có vẻ mệt mỏi, thất vọng. Bước thẳng tới trước mặt Rama, ông nói: “Xin ngài đừng đi, hoàng thượng muốn ngài ở lại và trở về cung…”. “Theo ý muốn của Người, tôi phải đi…”. “Không phải ý của Người, Người không hề nói điều đó, đó là lệnh của bà kế mẫu. Bà ta đã…”. Rama ngắt lời, không muốn ông ta tiếp tục bình luận về Kicai-i: “Xin lỗi quân sư. Tôi cũng có bổn phận phải tuân lệnh của bà, kể từ khi bà tiếp https://thuviensach.vn nhận quyền hạn đó của phụ vương tôi, và Người đã chuyển lời lại cho bà. Bây giờ làm sao có thể khác được?”. “Phụ vương ngài đang vô cùng đau khổ nếu ngài ra đi. Trong tình trạng hiện nay của Người, Người sẽ không sống nổi với cuộc chia tay này đâu…”. Rama nói: “Thầy là bậc thầy của chúng tôi về tất cả mọi mặt. Xin thầy hãy khuyên giải cha tôi, giúp cho Người nhận thấy tính chất của tình thế bây giờ - và bổn phận của tôi, một đứa con, phải tuân lệnh của Người. Một lời đã nói ra như một mũi tên, nó đi thẳng ra phía trước. Người ta không thể gọi nó lại nửa đường…”. Rồi chàng cúi chào rất kính cẩn tỏ ý không còn gì để nói nữa. Vaxixta quay lưng, không nói một lời, rồi rút lui, không muốn để ai thấy mắt mình đang ngấn lệ. Khi Rama bước đi, toàn bộ đám đông cũng bước theo, và khi chàng đứng lại, họ cũng đứng lại. Không ai nói một lời. Đám đông quá lớn, nên cảnh im lặng lại càng nặng nề, không chịu nổi. Nước mắt long lanh trong nhiều cặp mắt. Rama nói với mấy người đứng gần chàng nhất: “Giờ, tôi xin tạm biệt tất cả mọi người”, và đưa tay lên làm hiệu để chào. Họ chào lại, nhưng khi chàng đi, họ cũng đi, không để lộ một chút gì là sẽ ở lại cả. Họ vây quanh Rama, Xita và Lasơmana. Đám người đông đến ngạt thở. Sau khi di chuyển được một quãng họ phải tránh đường cho một chiếc xe đang đi tới. Đại thần Xumantra bước ra khỏi xe và nói: “Xin hãy vào trong xe. Xita Đêvi không thể đi bộ qua đám đông này đâu”. Rama cười thầm: “Nàng đã quyết định cùng đi với tôi cho có bạn, và có thể đi bộ một quãng đường dài đấy”. “Nhưng khi đã có sẵn xe, thì xin mời vào. Ít ra, các ngài cũng có thể để đám đông lại phía sau và đi tới được”. https://thuviensach.vn Rama giúp Xita bước vào trong xe. Ngựa bắt đầu phì, nhưng không được xa lắm – bây giờ thì không có chủ định gì, vì đám đông làm cho xe thêm khó tiến tới, chỉ trừ khi đi với mức bình thường. Rama nói: “Thôi, cứ để chúng tôi đi chậm, không hề gì đâu”. Lasơmana thêm: “Ít ra thì bà mẹ kế của chúng tôi cũng xác nhận được ông đã đi nhanh đến đâu rồi”. Họ đến bên bờ sông Xarayu và dựng lều nghỉ tại đêm ở đó. Những người dân đi theo họ cũng nằm la liệt trên cát, không hề nghĩ gì về những điều bất tiện cả. Đến quá nửa đêm, mệt nhọc vì chuyến đi, cả đám người đều đã ngủ say. Rama nói nhỏ với Xumantra: “Đây là lúc nên rút đi. Ông có thể trở về cung, và tâu với phụ vương rằng chúng tôi được bình yên”. Khi đám đông thức dậy, thì Rama, Xita và Lasơmana đã đi một quãng khá xa trên bờ sông, băng qua sông sang bờ bên kia. Xumantra nhìn theo Rama, rồi quay lại, theo gợi ý của Rama, đi về kinh đô theo một con đường khác, không đánh thức đám đông dậy. Đaxaratha vẫn nằm im, bất động, đôi mắt nhắm nghiền chỉ trừ khi nghe có tiếng chân bên ngoài, lúc đó môi Người mấp máy trong những tiếng thều thào: “Rama có đến không?”. Khi Vaxixta hoặc Kauxalya trả lời thật, thì Người lại lịm đi trong tình trạng hôn mê như cũ. “Ai đi gọi Rama?”. “Tâu Xumantra”, Vaxixta đáp lại. Cuối cùng, một tiếng chân vang lên, nặng đến nỗi nhà vua đang mê, bừng tỉnh dậy. Cửa mở, và nhà vua cũng mở mắt, nói to: “A, Xumantra? Còn Rama đâu?”. Trước khi Vaxixta và Kauxalya kịp dặn trước, Xumantra đã trình bày: “Rama, Xita và Lasơmana đã qua sông, sang đến bờ bên kia, theo một lối mòn đi quanh một bụi tre…”. “Ôi”, nhà vua rên rỉ, “thế nào, thế nào? … Bao giờ?”. Người không thể nói hết câu. Xumantra cố nói: “Rama muốn tránh đám đông…”. https://thuviensach.vn Nhà vua không sao chịu đựng nổi khi nghĩ rằng Rama và Xita đang trên đường mòn gai góc trong rừng bên kia những bụi tre. Người ngất lịm đi và không bao giờ hồi phục lại nữa. (Nhà thơ cho biết: “Nhà vua băng hà ngay trong khi Xumantra đang nói”.) Vua mất đi, đất nước không có người trị vì. Vaxixta gấp rút cho mời các vị đại thần và các quan trong triều đến họp bàn và quyết định: “Việc thứ nhất là phải bảo vệ thi hài của nhà vua cho đến ngày Baratha có thể trở về và tổ chức lễ tang”. Họ giữ thi hài ướp hương thơm trong một bể dầu. Hai sứ giả được cử đi, mang theo một lệnh bài cho Baratha đòi phải về kinh gấp. Những sứ giả cho ngựa suốt ngày đêm phi nước đại, và không được trình bày một điều gì, không được đưa ra bất cứ một tin gì. Những người này là những người đáng tin cậy, có nhiều kinh nghiệm trong công việc đưa những lệnh bài của triều đình, và không hề làm điều gì sai với mệnh lệnh. Trong vòng tám ngày, họ đến trước cổng điện Axuapathi ở Kekaya và tuyên bố: “Chúng tôi mang đến cho Baratha một lá thư quan trọng”. Baratha rất đỗi vui mừng và truyền: “Hãy đưa họ vào ngay, không được chậm trễ”. Chàng tiếp họ trong phòng riêng và hỏi ngay: “Phụ vương ta có được vui không và sức khỏe của Người có tốt không?”. Các sứ giả đã đưa một câu trả lời đúng theo nghi thức, và Baratha: “Còn anh ta, Rama, thì ra sao?”. Và họ lại cũng lặp lại một câu trả lời tương tự, rồi thưa: “Chúng tôi mang đến cho Ông lớn một phong thư”. Baratha nhận phong thư niêm kỹ (viết trên lá cọ và bọc trong lụa), mở ra, rồi đọc: “Mời ngài về Ayođhya ngay có việc nước”. Chàng ra lệnh trọng thưởng cho các sứ giả và bắt tay ngay vào việc xếp đặt cho chuyến đi trở về Ayođhya, không còn đủ kiên nhẫn để nhờ nhà thiên văn của hoàng cung chọn giờ lành cho một chuyến đi dài. Khi họ đến gần ngoại vi Ayođhya, Baratha hỏi em chàng là Xatruna: “Em có nhận thấy điều gì thay đổi trong không khí chăng? https://thuviensach.vn “Không có chuyến xe nào, không có người cưỡi ngựa, cũng không có cái cảnh dân cư qua lại trong các công viên hay các đường lớn…”. “Đường sá, nhà cửa đều không có ánh sáng…”. “Không có một tiếng nhạc nào – không có tiếng hát, tiếng đàn, hoặc tiếng cười vui… Cảnh lặng im sao mà nặng nề thế! Rất ít người qua lại trên đường, và nếu có một hai người, thì sao nét mặt họ ủ rũ thế. Có điều gì không hay đến với họ chăng?”. Baratha đi thẳng đến cung thất của Đaxaratha, bước lên, đi vào phòng với những lời chào có sẵn trên môi. Không thấy nhà vua ở chỗ quen thuộc, chang dừng lại, muốn biết xem nên tìm Người ở đâu. Đúng vào lúc đó, một nữ tỳ ở phòng trong mở cửa ra, nói: “Hoàng hậu cho gọi ngài”. Chàng lập tức đến phòng Kicai-i. Chàng cúi chào mẹ rất kính cẩn, chạm tay vào chân bà. Kicai-i hỏi: “Ông ngoại, các cậu và những người khác ở Kekaya có được bình yên và vui vẻ cả không?”. Baratha thưa lại rằng tất cả mọi người trong cung thất của Đức Ông đều khỏe mạnh cả. Rồi chàng nói: “Con muốn được chạm vào bàn chân sen của phụ vương, Người đi đâu rồi? Con sẽ tìm Người ở đâu?”. “Nhà vua vĩ đại đã được những con người trên thiên đường chói lọi của thế giới bên kia đón nhận rồi. Người sung sướng và bình yên. Đừng có đau buồn làm gì”. Kicai-i bình thản trả lời. Khi chàng thấy rõ tầm quan trọng của những tin này, và nói lại được nên lời, Baratha nói: “Không có ai, ngoài mẹ ra, có thể nói tới những lời khủng khiếp đó theo cái kiểu như thế này. Có phải tim của mẹ là bằng đá không? Biết thế, con chẳng bao giờ rời Người ra một bước. Thật là một nỗi bất hạnh, một sự sai lầm của con. Cõi trần này không hề thấy một ông vua nào vĩ đại hơn, không một đứa con nào có được một người cha cao quý hơn. Số của con là không được ở với Người, không được nghe tiếng nói https://thuviensach.vn