🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Qua Sông Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn QUA SÔNG Tác giả: Đào Hiếu Truyện dài NXB Văn Nghệ 1986 Hoài Niệm Publisher Ebook: Cuibap Nguồn text: daohieuvn.wordpress.com https://thuviensach.vn LỜI NÓI ĐẦU Cách đây 26 năm tôi có viết một truyện dài dựa theo cuộc đời của anh thương binh Phan Thành Lợi. Đây là sáng kiến của bà Đỗ Duy Liên, lúc ấy là phó chủ tịch UBND Thành phố HCM. Anh Lợi quê ở Củ Chi, là một thương binh bị cụt cả hai tay, hai chân. Lúc đó anh được cấp một căn hộ nhỏ trong "làng phế binh" Thủ Đức. Tôi lui tới làm việc với anh trong vài tháng và viết xong một truyện dài lấy tên là Qua Sông. Tác phẩm được nhà xuất bản Văn Nghệ in năm 1986 với số lượng là 10.150 cuốn, khổ 13x19cm. Hồi đó sách in bằng giấy đen, sần sùi, trông rất xấu xí, nhưng vẫn không đủ sách để mà bán. Sau khi anh Lợi qua đời vì những thương tích cũ hành hạ, tôi gần như quên tác phẩm ấy, một phần vì tôi nghĩ đó chỉ là một cuốn sách viết theo đơn đặt hàng, và phần khác vì đề tài "cách mạng" không còn được độc giả quan tâm nữa, do những tác động quá tệ hại của guồng máy tham nhũng ngoài xã hội. Hai mươi bốn năm sau, trong lúc nhàn rỗi, tình cờ đọc lại "Qua Sông", tôi không thể ngờ rằng trong quá khứ mình đã từng tiếp xúc với một anh du kích Củ Chi lạ lùng như vậy, đã từng viết về một cuộc tình đau đớn như vậy. Tôi từng xem những phim chiến tranh thuộc loại tầm cỡ của điện ảnh Mỹ như "Giải cứu binh nhì Ryan", "Huyền thoại mùa Thu", "Cuốn theo chiều gió", "Trung đội"…nhưng chưa từng thấy nhân vật nào có số phận nghiệt ngã như anh Phan Thành Lợi, chưa từng thấy có chiến trường nào bi thảm như chiến trường Củ Chi khi phải hứng chịu những trận bom rải thảm của máy bay B52 trong trận càn Cedar Falls đẫm máu đầu năm 1967. https://thuviensach.vn Đọc lại Qua Sông, tôi chợt "ngộ" ra một điều, đó là: cuộc chiến vừa qua không phải là cuộc chiến của những người đang cầm quyền hiện nay ở Việt Nam, mà là cuộc chiến của những người lính đã chết ngoài mặt trận, của những thương binh như Phan Thành Lợi, của những cô giao liên dũng cảm như Huệ, của những bà mẹ thui thủi chờ mong con bên ánh đèn dầu, của những đôi lứa yêu nhau đã phải chia lìa chỉ sau một trận đánh, của những trẻ thơ chết như rạ giữa đồng sau một trận pháo bầy. Còn chúng ta, những người đang cướp bóc, đang giành giựt của cải và quyền lực… chỉ là một lũ ăn theo, một bọn dây máu ăn phần, một phường hôi của bần tiện. Trong kháng chiến chống Mỹ, những người như anh Lợi cứ nghĩ rằng mình là "cộng sản" nhưng thực tế họ không hề biết chủ nghĩa cộng sản là gì. Ở các đô thị miền Nam cũng vậy: Có những trí thức trẻ đã đấu tranh dưới ngọn cờ của Đảng cộng sản Việt Nam, thậm chí đã là đảng viên, nhưng vẫn không phải là một người cộng sản, vì không hề quan tâm đến triết học Mác-Lênin và cũng không muốn tìm hiểu nó. Lúc ấy, những người như anh Lợi cứ tưởng rằng Đảng đang lãnh đạo họ, thực tế là Đảng chỉ giao việc cho họ, còn lãnh đạo họ chính là lòng yêu nước. Lúc ấy, những người như anh Lợi tưởng rằng mình đang "cùng hội cùng thuyền" với Đảng cộng sản, thực tế họ chỉ "cùng thuyền" mà không bao giờ "cùng hội". Cái con thuyền Mặt trận GPMN cũng như Mặt trận Việt Minh có nhiều người ngồi trên đó, có cộng sản lẫn không cộng sản, thậm chí có cả người chống cộng. Họ có cùng một điểm đến là đánh đuổi ngoại xâm và một người cầm lái: đó là Đảng. Họ không biết Đảng là ai, chỉ đến khi thuyền cập bến, thấy Đảng coi những thành phần khác là "khách sang sông" và gạt họ qua một bên để nắm trọn quyền lực và quyền lợi, thì đã muộn rồi. Tôi cũng từng là một người "khách sang sông" như thế. Tôi cũng đã từng đứng ở một chiến tuyến. Vì thế với tư cách nhà văn, tôi thấy có trách nhiệm ghi lại bi kịch của những người lính trong chiến tuyến đó. https://thuviensach.vn Những nhà văn ở chiến tuyến bên kia cũng đã viết về số phận, về nỗi đau của những người lính trên chiến tuyến ấy. Đó là quyền của người cầm bút. Những tác phẩm của hai bên sẽ bổ sung cho nhau, góp phần tạo nêndiện mạo của một người-lính-việt-nam-nạn-nhân-chiến-tranh, trong thân phận chung của một dân tộc cùng khổ và bất hạnh. Thật là ngu ngốc biết bao nếu chúng ta cứ công kích nhau, bôi lọ nhau và bôi lọ những người đã chết cho cuộc chiến tranh khốn nạn này. Thật là rồ dại biết bao nếu lòng chúng ta vẫn còn nuôi nấng hận thù… Thù ai? Những người du kích, những anh bộ đội cụ Hồ, những anh lính Cộng hòa, những trí thức, những công chức trong guồng máy của cả hai miền Nam Bắc… họ là kẻ thù sao? Không. Họ chỉ là nạn nhân, họ đã bị lừa gạt, bị xúi giục căm thù, bị xúi giục cầm súng… nhưng tất cả họ đều chỉ là nạn nhân. Và phần lớn họ đã chết: trên rừng, dưới biển, trong đồng bưng, ngoài biên giới, hải đảo, trong các nhà tù, các trại cải tạo. Số còn lại cũng đã già rồi, lẫn khuất đâu đó trong làng xóm, trong ngõ hẻm, trong sình lầy hay khói bụi. Vậy thì kẻ thù của nhân dân là ai? Đó chính là bọn cầm quyền của cả hai chế độ, bọn tướng lãnh đầu sỏ của cả hai chế độ. Và các thế lực ngoại bang đứng đàng sau cuộc chiến để thủ lợi. Chính chúng đã phát động chiến tranh, đã điều khiển chiến tranh, đã ra lệnh và đã làm chết hàng chục triệu người, đã làm tan nát bao nhiêu gia đình. ° Cuộc nội chiến vừa qua quá rộng lớn, quá hung dữ. Nó đã kéo cả dân tộc vào cơn điên của nó, nó chi phối, nó quyết định mọi số phận, mọi cảnh đời, nó hành hạ, chà đạp, hủy diệt. Nó phanh thây tổ quốc. Dù chọn lựa hay không chọn lựa, anh cũng phải bị cuốn theo dòng chảy của nó. Cả dân tộc đều là nạn nhân của chiến tranh, kể cả những người đã cầm súng và đã chiến đấu, đã giết và đã bị giết. Vậy thì tại sao lại cứ đòi cho được rằng hồi đó theo cộng sản hay theo Mỹ là có tội? https://thuviensach.vn Tôi hỏi anh, khi những người lính của cả hai bên chiến tuyến xả thân giữa bom đạn, đầm đìa máu tươi nơi rừng sâu, nơi đồng bưng, nơi ngục tù ác nghiệt của Mỹ-Thiệu, nơi trại cải tạo bạo tàn của cộng sản… thì anh đang làm gì? Anh đang ở đâu? Nếu anh không từng là nạn nhân của cuộc chiến ấy, thậm chí nếu anh lợi dụng cuộc chiến ấy để trục lợi cá nhân như củng cố địa vị, quyền lực, hay đầu cơ chiến tranh để làm giàu thì anh lấy tư cách gì để trách móc? Là một người du kích, Phan Thành Lợi nói năng, hành xử, suy nghĩ rất rạch ròi: "địch – ta" nhưng thực chất anh cũng chỉ là một người lính, chẳng khác gì những người lính Cộng Hòa ở bên kia chiến tuyến. Phan Thành Lợi là một người lính được số phận sắp xếp vào hàng ngũ cộng sản. Anh đã chiến đấu cho cộng sản mà cứ tưởng lầm là đang chiến đấu cho tổ quốc. Tất cả những kiêu hãnh, những bi thương, những nghiệt ngã trong mối tình đau đớn của anh đều bắt nguồn từ sự "tưởng lầm" ấy. Nhưng anh không có lỗi gì cả. Anh cũng giống như Santiago, nhân vật "lão ngư ông" của Hemingway, sau nhiều ngày đêm vật lộn với kình ngư, biển cả và đàn cá mập, đã chỉ đem được vào bờ một bộ xương cá vô dụng. Nhưng đó không phải là lỗi của ông. Và ông vẫn là một nhân cách lớn. Tuy nhiên dù lớn hay nhỏ, dù được các thế hệ sau tôn vinh hay phủ nhận, thì giờ đây những người lính trẻ ở cả hai bên chiến tuyến cũng chỉ còn là những nắm xương vô định, là cát bụi không tên, chìm khuất trong xó xỉnh nào. Ngày 05.10.2008 ĐÀO HIẾU https://thuviensach.vn 1 Lợi ra khỏi đám mía lúc trời đứng bóng, anh lại đến với dòng sông. Đàn le le đã bay đi rồi, dòng sông chờ anh sau bờ cỏ dại. Nhưng Lợi không dừng lại lâu, anh vừa nghe có tiếng chân nhiều người đi phía đường mòn. Lợi phải chạy theo mới đuổi kịp những người đàn bà gánh chôm chôm ra chợ. - Chuyện gì vậy? Lợi hỏi. - Bắt người. Người đàn bà đáp mà mắt cứ ngó về phía căn nhà trước mặt, ngay sát mé đường. Ở đó có chiếc xe Jip đậu sát một bên cửa, mấy người lính Ngô Đình Diệm ngồi im trên chiếc ghế dài hút thuốc lá. Ngay dưới chân họ là hai người đàn ông bị bịt mắt bằng vải đen ngồi tựa lưng vào vách, hai tay bị trói ngoặc ra phía sau. Những người đi chợ dừng lại ngoài rào để nhìn xem người bị bắt là ai nhưng cứ mỗi lần có ai dừng chân lại lâu một chút là lính bên trong lại quát lên: - Nhìn cái gì đó! Vậy là họ lại lảng đi. Lợi không lảng đi, anh đứng đấy khá lâu nhưng vẫn không nhận ra mặt những người bị bắt, tuy vậy anh vẫn đứng đó cho tới khi bọn lính đưa hai người bị bắt lên xe và áp giải đi. Chiếc xe chạy vụt qua mặt anh, trùm lên anh một đám bụi vàng đục ngầu. Những cô gái đi đường lấy nón che mặt và lui ra thật sát lề đường. Khi đám bụi tan đi, Lợi nhận ra một cô gái bỏ tóc xõa đang đứng ngó theo chiếc xe. - Xém té xuống ruộng. Cô gái nói. Nhưng Lợi không nghe câu nói ấy, anh cứ nhìn chăm chăm theo chiếc xe trong bụi mù, trong trí cứ mường tượng ra khuôn mặt của tên lính ngồi https://thuviensach.vn phía trước xe, không biết anh đã gặp nó một lần ở đâu đó. Cô gái vẫn chưa chịu đi, hỏi: - Anh quen với những người bị bắt à? - Không, Lợi đáp, và bỗng chú ý đến hàm răng rất trắng và đều của cô gái. Anh hỏi: - Cô ở đâu mới tới đây? - Tôi là dân ở đây. - Sao tôi không quen. - Bộ anh quen tất cả các cô gái ở Củ Chi à? - Không, nhưng ít ra cũng không thấy lạ. Hai người cùng đi về phía chợ. Cô gái cứ cười cười, hỏi: - Anh không tin tôi là dân Củ Chi à? - Không. Tôi biết cô ở Sài Gòn về. - Anh lầm rồi. Nhưng thôi, tôi đi đây. Cô gái rẽ vô chợ. Cô ta là ai, không chừng địch cài vô do thám gì đây. Nghĩ vậy, Lợi quay đi liền, rẽ sang một con đường khác. Anh thấy khát nước và ghé vào một cái quán lá bên đường kêu một chai xá xị con cọp và mấy điếu ru-bi. Chỗ Lợi ngồi kín đáo và có thể quan sát được chung quanh. Anh châm lửa đốt thuốc, mùi thơm nồng quen thuộc làm anh thấy khoan khoái dễ chịu. Bao giờ thuốc lá cũng làm cho anh thấy tâm hồn mình tĩnh lặng ung dung. Nhưng anh không suy nghĩ về cô gái mà trong đầu anh vẫn cứ lởn vởn khuôn mặt của tên lính ngồi trên xe jip lúc nãy. Một tên mập mạp, để ria mép rất rậm và đeo kính đen to bản. Mặc dù cái kính đen và bộ ria rậm rạp ấy đã che khuất một phần lớn khuôn mặt hắn, nhưng anh vẫn tìm thấy ở đó một cái gì quen thuộc. Nhứt định là anh đã gặp hắn ta ở đâu đấy một vài lần gì rồi, nhưng tại sao mình lại không nhớ ra cà? Lợi ném mẩu thuốc cụt ra ngoài sân và uống một hơi hết nửa ly nước ngọt. Có lẽ những người bị bắt lúc nãy chỉ là những người dân thường ở mấy xã gần đây bị chúng tình nghi. Một già, một trẻ, lúc nãy anh nhìn kỹ nhưng không thấy quen, dẫu sao chiều nay cũng phải gặp các anh để coi hư thực thế nào. https://thuviensach.vn Lợi đốt thêm điếu thuốc. Một người nông dân già chậm chạp bước vô quán và ngồi ngay cái bàn nhỏ gần cửa ra vào. Ông lão chỉ mua mấy miếng kẹo đậu phộng ngồi uống nước trà. Một lát có hai cảnh sát mặc kaki vàng rề rề xe đạp vô quán, hỏi: - Ông già mới ở ngoài sông vô, hả? - Dạ. Ông già đáp. - Thấy gì ngoài đó không? - Không. Tui có thấy gì đâu. Lại hỏi: - Bộ ông không có thấy truyền đơn Việt cộng à? Người ta nói ông có giấu mấy tờ trong mình. - Mấy ông xét đi. Và viên cảnh sát bước tới mấy bước, chớp lấy cái mo cau đựng cơm của ông già, mở ra. Nhưng trong mo cau chỉ còn lại mấy hột cơm thừa lẫn lộn với ít muối mè. Ông già vuốt râu cười: - Lúc nãy tôi cũng tính lấy một vài tờ đem nộp cho mấy ông, nhưng mấy người đi chợ giành nhau lấy hết rồi. Hai viên cảnh sát không thèm để ý đến câu nói đó, thót lên chiếc xe đạp trành, đi tuốt. Lợi đến bên ông già, mời ông một điếu ru-bi, anh nói: - Mới có mấy tờ truyền đơn mà mấy cha nội đã nhốn nháo. - Mấy chả sợ. Chính truyền đơn viết tay mấy chả mới sợ hơn là truyền đơn bằng chữ in, cậu biết sao không? - Sao? - Truyền đơn viết tay tức là Việt cộng đang ở gần còn truyền đơn bằng chữ in là Việt cộng còn ở xa. - Truyền đơn nói gì vậy, bác? - Đồng khởi ở Bến Tre. Nghe nói lãnh đạo là một người đàn bà. - Đó là bà Nguyễn Thị Định. - Cháu biết à? - Cháu cũng nghe người ta nói. Người ta còn nói sắp thành lập Mặt Trận Giải Phóng. https://thuviensach.vn Ông già ngó lui ngó tới chung quanh sợ có ai nghe. - Hèn chi mấy bữa rầy mấy cha nhốn nháo, chộn rộn quá trời. Ngày nào cũng hành quân vô. Lợi nói: - Hồi nãy cháu thấy có xe jip vô, nó bắt hai người bịt mắt đem đi. Bác biết ai không? - Ông Tư thợ mộc với thằng cháu ổng chớ ai. - Nhưng mà sao nó bắt chớ? - Tình nghi. Nó nói nhà đó mở đài Hà Nội. Có người rình rập. Cái tụi đó đáng ngại lắm. Ông lão nói xong thì chào Lợi và xách cái giỏ cá đi ra cửa. Trong quán không còn ai nữa. Lợi trả tiền rồi ra đường, anh tính đi thẳng về nhà nhưng rồi lại quyết định đi vòng qua chợ. Anh muốn xem quần chúng phản ứng thế nào về vụ truyền đơn. https://thuviensach.vn 2 Lợi rất thích những cánh đồng lúa chín. Bởi nó vui, nhộn nhịp, hơn cái màu xanh bao la của thường ngày, cái màu xanh mát dịu buồn ấy không thích hợp với sức sống trong con người anh. Cả ngọn gió cũng vậy, ngọn gió đi qua cánh đồng xanh thì hiền quá, không có cái hương thơm của đất, của nước và của gốc rạ, của bùn non do chân người khuấy động lên. Đến mùa lúa chín, trong làng dậy lên những tiếng động quen thân của người, của trâu bò, của những cỗ xe bánh gỗ cao lênh khênh lăn đi trong bụi cát. Cánh đồng lúa chín thu hút được tất cả những thứ ấy. Những lúc anh làm việc say mê, anh quên chúng đi nhưng cứ mỗi lần dừng tay gom lúa sát vào ngực, anh lại chú ý đến một tiếng động nào đó như tiếng trâu thở phì phò, tiếng rầm rì của những cô gái. Đàn trẻ nhỏ ở trên bờ hun khói vào những hang chuột và xúi con chó đốm chạy lăng xăng, sủa gâu gâu nhưng suốt buổi sáng chúng chỉ bắt được mấy con chuột lông vàng. Lợi nghỉ tay một lát, mồ hôi nhỏ giọt xuống tảng ngực trần của anh và chảy thành dòng xuống lưng quần. Cứ mỗi lần làm việc nặng, dừng lại một lát, anh thường có thói quen nhìn xuống tảng ngực trần của mình để săm soi cái bắp thịt tròn chắc và sáng ngời dưới nắng. Chị Ba đến bên anh, vừa đi vừa quạt quạt cái nón lá cho mát. - Mệt dữ hả? Chị Ba hỏi. - Chưa mệt. Lợi nói. Nhưng khát nước. Chị chỉ cho em cái ấm trà. Chị Ba trở nón, quạt cho Lợi một hồi và nói: - Lát có người đem lại. Không biết ai có đồng hồ. Lợi nhìn lên trời. Nắng xế chiều xiên xuống cánh đồng làm cho nó vàng sậm hơn. Chị Ba đi lại chỗ bọn trẻ đang bắt chuột. - Mời anh uống nước. https://thuviensach.vn Lợi nhận ra ngay người mới đến chính là cô gái mình đã gặp hôm trước trên con đường bụi mù, và anh trở nên lúng túng vì mình đang ở trần. Nhưng cô gái đã rót đầy một ly nước trà đưa cho anh. Lợi nói cám ơn và đưa lên miệng uống một ngụm. - Có đường à? Lợi ngạc nhiên hỏi. - Chị Ba chu đáo lắm, anh. Lúc bấy giờ Lợi mới để ý thấy cô gái ăn mặc tươm tất, chiếc sơ mi trắng và cái quần lãnh đen láng không vấy một chút bùn. Ánh nắng làm cho da mặt cô ửng lên vẻ sáng tươi mát và mạnh mẽ. Lợi nhớ hôm trước cô gái nói rằng mình là người Phú Hòa Đông, cùng quê với anh và bây giờ anh lại gặp cô ở đây anh không thể không tin. Nhưng tại sao lâu nay anh không gặp mặt, không nghe ai nói gì cả. - Sao cô không đi cắt lúa? Lợi hỏi. - Tôi không biết cắt, anh à. - Cô nói giỡn chớ không biết sao được. - Nói thiệt đó. - Vậy thì khó hiểu. Vì quê mình sống bằng nghề nông mà cô không biết cắt lúa thì tôi chưa tin. - Nếu anh chưa tin thì "thỉnh thoảng" tin sau. Rồi cô đi. Mái tóc rung động trong nắng nhạt của xế chiều. Lợi đứng ngẩn ngơ nhìn theo một lúc rồi thẫn thờ bước xuống ruộng ôm bó lúa đem vào đập. Chị Ba cũng đang đập lúa gần đó. Anh nghĩ không biết có nên hỏi dò tung tích của cô gái này không. Chị Ba thì không ngại lắm nhưng các cô gái, và cả tụi nhóc nữa, hễ mà ló ra một chút tâm sự gì là thi nhau mà cáp đôi, là chọc ghẹo chịu không nổi và như thế là mất hết sự trang trọng, sự nên thơ của những tình cảm rất đẹp, rất trong sạch vừa nhóm lên trong lòng anh. Lợi cứ cắm cúi đập lúa một lúc rồi làm như chợt nhớ ra anh hỏi chị Ba: - Cái cô đem nước hồi nãy là người ở đâu mà coi lạ quá vậy chị Ba? - Người cùng quê mình chớ đâu. Nhưng hồi nhỏ giờ, không… từ hồi sáu tuổi thì ba má nó qua đời hết phải sống nương tựa vào bà con chòm xóm, sau đó mới lưu lạc lên Sài Gòn ở tới giờ. https://thuviensach.vn - Bây giờ cổ về thăm quê? - Không. Về ở luôn. - Sao không ở Sài Gòn nữa? Chị Ba cười, nhìn Lợi với vẻ chọc ghẹo: - Mới gặp mà đã chú ý ghê vậy à? - Không. Em đã gặp cổ từ hôm trước. Từ lúc cổ mới ở Sài Gòn về. Mà cô đó tên gì vậy? - Huệ. Lợi nhắc lại tên ấy trong lòng. Mặt trời sắp lặn và anh hình dung cái màu trắng dịu của một bông hoa, của một màu áo, của một cụm mây nhỏ còn viền chút sáng của ánh mặt trời cuối cùng. Lợi gánh lúa vào nhà chị Ba. Hai cần xé lúa to đầy những hạt tròn vàng rực. Vừa để gánh lúa xuống sân, đã thấy Huệ trong nhà bước ra tay cầm cây chổi bằng tàu cau bó theo kiểu bánh lái ghe, đầu đội chiếc khăn lông màu hường nho nhỏ. Khăn chít ngang nên hai đầu khăn phủ xuống áp vào má Huệ. Cô cười với anh và thong thả quét lúa. Lợi đưa cao cần xé lúa lên trước ngọn gió và đổ nhẹ xuống cho Huệ quét. Cô quét khoan thai, bàn tay dịu nhỉu. Lợi lại tiếp tục đổ cần xé thứ hai, nhưng lần này Lợi đổ mạnh xuống, không đưa lên cao như trước. Huệ ngạc nhiên hỏi: - Sao anh không đổ như hồi nãy để tôi quét? - Trời sắp tối rồi. Đổ nhanh tôi còn về. Kỳ thực Lợi muốn chọc cho cô gái mở lời vì tự nhiên lần gặp này anh nhận thấy như có cái gì buồn buồn trong mắt nhìn của cô thiếu nữ ấy. ° Lần thứ ba anh gặp Huệ trong một buổi tát cá. Huệ đã không còn cái vẻ xa lạ ban đầu. Quần xắn lên quá gối, tay áo cũng xắn lên cao. Những vệt bùn non làm cho màu da cô gái trắng sáng hơn. Sự tươi cười của Huệ làm Lợi thấy bạo dạn hơn. Anh đến gần hỏi: - Được nhiều chưa? - Tôi bắt không thua gì anh đâu. Ủa mà hôm nay anh đi có một mình sao, anh Tư? - Lâu nay vẫn đi một mình. https://thuviensach.vn - Chớ chị Tư đâu? - Còn gởi ở nhà người ta. Một con cá rô to gần bằng bàn tay lội lạch đạch ngang qua chân Huệ, lướt đi nặng nhọc trong nước bùn sệt sệt, ló kỳ lên khỏi mặt nước. - Cô bắt đi. Lợi nói. Huệ khum người xuống chộp lấy con cá một cách thành thạo và thảy vô giỏ. Huệ nói: - Anh kiếm chị Tư đi. Tôi làm mai cho. - Ai cũng chê tôi, thì làm sao tìm được. Gia đình nghèo quá không dám. - Có ai nghĩ tới chuyện giàu nghèo đâu mà anh lo. - Lo chớ. Vừa rồi anh Út cưới chị Út mất hơn mười ngàn đồng. Tôi làm mười năm chưa chắc có được số tiền ấy. Huệ huơ hai bàn tay trong bùn kiếm cá. Rồi cùng đi ra tới chỗ có cắm chà gai. Huệ nói: - Cái đó còn tùy người, chớ bộ ai cũng ưa đòi nhiều tiền sao. - Tôi cũng hay sợ như vậy. Một con cá lóc to lủi qua chân Lợi. Anh đạp đầu nó, ghì xuống sình nhưng nó vùng ra được làm bùn bắn lên mặt anh. Lợi gạt bùn đi và giở nhánh chà ra ném lên bờ rồi mò vào chỗ đống bùn nơi con cá mới lủi vô. Thấy động con cá lại lội lạch đạch ra. Lợi đón đầu, chụp nơm xuống. Con vật quẫy mạnh nhưng đụng vào thành nơm, chạy vòng vòng. Lợi tóm đầu ném vô giỏ. Huệ đứng cười hồn nhiên. - Con đó hơn ký lô. Nụ cười của Huệ làm đứng tim. - Sao anh nhìn tôi lâu vậy? Lợi quay đi, làm bộ ngó lui ngó tới tìm kiếm. Anh muốn bỏ đi chỗ khác mà chân như cứ chôn một chỗ. Bỗng nhiên Huệ nói: - Tết này tôi với anh lên núi Bà Đen chơi, nhen anh Tư? Lợi nghĩ cô gái muốn chọc ghẹo mình. Anh nói: - Cô đi đi. Tôi không đi đâu. Tết tôi mắc ở nhà giúp đỡ má tôi. - Tôi không còn ba má để mà lo trong mấy ngày Tết. https://thuviensach.vn Lợi nghe thấy hết cả cái ngậm ngùi trong câu nói ấy. Anh cũng mồ côi cha từ nhỏ, nhưng sự bất hạnh của cô gái đang đứng trước mặt anh còn to lớn hơn nhiều. Anh muốn nói một lời nào đó để thay cho lời xin lỗi nhưng không tìm ra lời. Và anh cứ đứng trân người ra không nghĩ tới chuyện bắt cá. ° Tết năm ấy là một cái Tết vui. Tiếng trống lân hòa cùng tiếng pháo vang lên khắp nơi rộn rã. Chi bộ bí mật đã chỉ đạo cho Lợi, Thủy và Lời tổ chức những cuộc vui năm mới như đua bơi, đá banh, văn nghệ, không khí tưng bừng náo nhiệt. Tuy Lợi không phải là diễn viên nhà nghề nhưng với cây đàn măng đô lin, anh cũng thu hút được nhiều bạn bè trai trẻ trong ấp. Buổi chiều anh cũng có mặt trong đội bóng và anh đá cũng không tồi. Anh hãnh diện vì đã thu hút được đông đảo quần chúng tham gia các cuộc vui chơi mà đặc biệt là sự có mặt của Huệ. Huệ thì lúc nào cũng đứng bên chị Thủy. Từ ngày trở lại quê hương, Huệ rất thân với chị Thủy và vì thế thường lui tới gặp gỡ Lợi, tuy nhiên Lợi vốn là người nghiêm nghị, lại có phần nhút nhát nên câu chuyện giữa hai người cũng chỉ xoay quanh những chuyện bình thường. Hết hiệp đầu, Lợi chạy lại chỗ giải lao uống nước chanh. Chiếc sơ mi trắng anh mặc đã đẫm ướt mồ hôi, Lợi cởi phăng ra máng trên cành tre. Thấy Huệ và Thủy đứng gần đó, Lợi nói: - Chị Thủy, cho em gởi cái áo nhen. Thủy tủm tỉm cười và nói một cách lửng lơ: - Tôi không biết à! Cậu để đó mất ráng chịu. Nói xong Thủy liếc nhìn Huệ, Lợi cũng nhìn sang Huệ, cái nhìn như muốn nói: "Em giữ cái áo này cho anh nhé". Huệ hiểu cái nhìn ấy và khẽ gật đầu. Xong buổi đá bóng, Lợi không thấy Huệ đâu, tới khi anh cùng Hiền đi về nhà thì nghe có tiếng gọi: - Anh Tư ơi! Anh Tư! Hai anh em dừng lại. Trong bóng chiều hiện ra cái bóng thon thả của Huệ. Lợi hỏi: https://thuviensach.vn - Cô xem đá banh có vui không? - Vui. Nhưng không hiểu gì hết. Cậu đi với anh là ai đấy? - Thằng Hiền là em út của tôi. Huệ vuốt tóc Hiền và nói: - Ước gì tôi có được đứa em trai như anh. - Đó, cô có thích thì dẫn về mà nuôi. Lợi chợt hỏi: - Hôm trước cô đi chơi núi Bà Đen có vui không? - Vui lắm chớ anh. Ước gì anh đi cùng thì càng vui hơn. Huệ thọc tay vô túi lấy ra hai tấm ảnh. Một tấm cô chụp trong chùa Bà, cô đưa cho Lợi xem, còn một tấm Huệ đứng trên tảng đá lớn. Huệ nói: - Đầu Xuân, tặng anh tấm ảnh làm kỷ niệm. Câu nói bất ngờ làm Lợi lúng túng. - Thôi cô, Lợi nói, từ nhỏ tới giờ tôi chưa biết giữ ảnh ai bao giờ. - Xưa nay không giữ thì bây giờ giữ chớ có sao đâu. - Ngại lắm. Rủi mất… Huệ có vẻ giận. Lợi thấy rõ điều ấy nhưng không biết làm sao. Một lúc lâu anh nói: - Tôi sẽ nhận. Nhưng tôi xin gởi lại cô. Hẹn ngày gần nhứt. Ba người đã đi đến cổng nhà Lợi. - Mời cô bữa nào đến nhà tôi chơi. - Vâng, bữa nào em đến. https://thuviensach.vn 3 Để chuẩn bị cho phong trào Đồng Khởi, xã ủy quyết định thành lập đội du kích bí mật từng ấp. Lợi được phân công làm tổ trưởng đội du kích bí mật ấp Bốn. Lợi đã xây dựng được năm đội viên đủ chất lượng, tinh thần rất vững chắc, mọi người đều đặt lòng tin vào nhau rất khắng khít. Trong buổi lễ thành lập Lợi đã tuyên thệ trước xã ủy: - Tôi xin thay mặt anh em trong Đội hứa sẽ tiêu diệt hết bọn công an, gián điệp vào làng. Dù có hy sinh gian khổ, dù có sa vào tù hay lên máy chém, quyết một dạ với non sông. Anh em ai cũng thề như thế. Đội có ba cây súng giả, mỗi người một con dao găm. Anh em tự lực may mỗi người một bộ quần áo kaki vàng. Về sau trang bị thêm hai chiếc mã tấu, riêng Lợi có một trái lựu đạn. Anh em được học liên tục ba tháng về môn võ juđô. Đánh cá nhân, đánh tập thể, người nào cũng hăng hái, táo bạo. Theo yêu cầu của các địa phương bạn hợp đồng đánh bọn mật vụ, đội của Lợi ráo riết chuẩn bị trận đầu. Lợi được gọi đến gặp một đồng chí trong xã ủy để nhận công tác cụ thể. Đồng chí ấy rót nước mời anh và nói: - Có một tên mật vụ quê ở Phú Hòa Đông, tên này đã gây nhiều nợ máu với nhân dân các xã lân cận. Nó thường cải trang làm một người đi bán cà rem… Vừa nghe tới đó Lợi đã kêu lên: - Đúng rồi. Trời ơi, vậy mà cháu nghĩ hoài không ra. - Nghĩ cái gì? Đồng chí xã ủy hỏi. - Hôm trước bọn lính vào ấp mình bắt ông Tư thợ mộc, cháu thấy thằng chỉ huy toán lính ấy có cái mặt rất quen, nhưng cứ nghĩ hoài không biết đã gặp nó ở đâu. Tới giờ khi nghe bác nhắc tới thằng bán cà rem, cháu https://thuviensach.vn mới biết đích thị là nó, thằng Hai Mập. Có điều nó đeo râu mép giả và mang kính đen, bận đồ ka-ki vàng, nên cháu không thể tưởng tượng nổi đó là thằng Hai Mập nghèo khổ đi bán cà rem. Đồng chí xã ủy cười khà: - Nghèo khổ mà mập như nó cũng khó kiếm. - À há. Vậy mà nghĩ không ra. Chớ cái thằng Hai Mập thì ngày bữa gì nó. Đồng chí xã ủy nói: - Đội của cháu phải tìm cách bắt nó. Nhưng phải cẩn thận đấy. Nghe nói ở Sài Gòn nó thường lên võ đài đấy. Lợi nhận lệnh trở về, bàn bạc với anh em trong Đội. Một hôm Lợi được thư hỏa tốc của Đội du kích bí mật xã Phú Hòa Đông cho biết: "Tên Hai Mập đang xuống xã Trung An". Nhận được tin này, Lợi điều đội của anh đến đầu Rạch Lùng. Anh chia lực lượng ra làm hai tổ. Ở ngọn rạch Cây Da một tổ, ngọn Rạch Lùng một tổ. Tổ Rạch Cây Da do Mướt phụ trách còn tổ kia thì do Lợi chỉ huy. Độ mười giờ trưa, tên Hai Mập dắt chiếc xe cà rem vượt qua đồng ruộng nhưng gặp ngay một chướng ngại vật nên hắn phải dừng lại. Chướng ngại vật là những cây dứa gai được chặt bỏ dài theo đường và dùng bùn non đắp lại thành những ụ mấp mô. Tên Hai Mập lui cui vác chiếc xe lên vai và lội xuống ruộng mà đi. Mướt nhanh chóng điều tổ của anh đến vây đánh. Quả thực Hai Mập là một tên có võ nghệ cao cường, hắn chống đỡ cả tiếng đồng hồ mà vẫn chưa hề hấn gì. Lúc ấy Lợi đưa Tổ của mình ra tiếp sức. Một mình tên gián điệp tả xung hữu đột. Tuy bị trúng thương khá nhiều nhưng hắn vẫn tỏ ra bình tĩnh. Hắn co chân phóng một cú đá vào giữa ngực Lợi. Anh né người chụp lấy cổ chân nó, xòe tay chặt vào gang bàn chân và đẩy nó té chúi xuống. Anh em xông vô trói gô nó lại. Đó là trận đánh đầu tiên của đội du kích ấp Bốn, trận sửa soạn cho những cuộc chạm trán khốc liệt sau này. https://thuviensach.vn 4 Vào một đêm trăng thanh gió mát, Thủy mời Lợi và Huệ đến nhà dự một buổi liên hoan nhỏ. Món ăn đơn sơ, không tốn tiền bao nhiêu nhưng ngon miệng. Cá thì bắt ở ao nhà, rau thì hái ngoài vườn, chỉ mất ít tiền mua bánh tráng và một ít nước chấm. Cái bàn nhỏ kê trong mái hiên đầy gió thơm mùi rạ mới. Lá xoài lá mận ngoài vườn đưa phất phơ lấp loáng sáng, những tàu dừa cao, đen sẫm nhấp nhô như những đôi cánh lớn. Lợi ăn uống như con gái, vừa ăn vừa nhìn ngắm trời mây non nước. Anh thấy lòng tràn đầy hạnh phúc và thầm cám ơn Thủy, cám ơn Huệ đã tạo điều kiện cho anh có được những giờ phút vui, thanh thản, tĩnh lặng sau những ngày miệt mài với công tác đào hầm bí mật. Thỉnh thoảng Lợi liếc nhìn Huệ và lần nào anh cũng bắt gặp cái mỉm cười kín đáo làm lòng anh xúc động bồi hồi. Sau buổi liên hoan Thủy gọi Huệ và Lợi đem ghế ra sân ngồi chơi dưới trăng. Trăng mồng mười sáng trong, bầu trời xanh biếc và mong manh như dải lụa mỏng. Sao lấp lánh sau những sợi mây nhẹ trôi ngang qua đầu. Lợi hút thuốc lá liên tiếp, anh nhả khói chậm thành vòng tròn nhỏ, rồi ngồi ngắm luồng khói bay ra, bị gió đưa đi ngang mặt Huệ. Cả ba người cùng im lặng. Lợi có nhiều điều muốn nói với Huệ, nhưng chưa biết mở đầu thế nào. Anh sợ nó tầm thường, nó thô sơ quá. Có lẽ nên hỏi tuổi của Huệ, biết tuổi rồi mình sẽ nói vài câu theo số tử vi chăng? Nhưng phải hỏi tuổi thế nào cho hay, cho văn chương một chút. Cuối cùng anh cũng chọn được một câu rất là đắc ý: - Cô năm nay bao nhiêu niên kỷ? - Già lắm rồi, anh à. Lợi lại bí. Anh chuyển sang đề tài khác: https://thuviensach.vn - Hôm trước cô Năm có hứa làm mai cho tôi một người, nay có đã có chưa? - Sợ anh chê người ấy. - Không dám chê đâu cô ạ. - Anh biết người đó như thế nào mà không chê? - Cô chọn dùm mà. Nếu cô thấy được tất nhiên tôi vừa ý. Lợi nói đến đó thì đưa tay vào túi áo lấy ra một cái kiếng. Anh nói tiếp: - Hay cô làm mai cho tôi cô gái trong bức ảnh này được không? Huệ nghe nói vậy hơi ngạc nhiên, liền cầm cái kiếng lên xem. Khi cô thấy mặt mình in trong gương, cô hiểu là bị mắc mưu Lợi. - Đồ quỷ! Anh khôn quá! Câu mắng yêu ấy làm Lợi vừa thích thú vừa sung sướng. Cái mưu sâu của anh, cái mưu mà anh đã suy nghĩ mấy ngày trời mới tìm ra được, giờ đã được thi thố, đã được áp dụng một cách có hiệu quả. ° Hai người thực sự gắn bó với nhau từ đêm trăng ấy. Họ quấn quít quyến luyến nhau không rời. Có những lần Lợi đi công tác xa vài ngày lúc trở về là cả một niềm vui. Những xa cách làm cho cuộc tình kỳ thú hơn, sôi nổi và đằm thắm hơn. Mấy hôm sau hai người nhận được chỉ thị của cấp trên ra lệnh cho tất cả các xã đấu tranh chính trị kết hợp vũ trang trong toàn huyện Củ Chi. Hôm qua giặc vào ấp của Lợi thu hết số giấy kiểm tra của thanh niên. Lợi tổ chức ngay một cuộc biểu tình. Nhờ uy tín của anh, nhờ lòng căm thù giặc đã ruồng bắt, thu giấy tờ của thanh niên, nên các cụ già, phụ nữ, các bà mẹ… kéo nhau hơn năm trăm người đi thẳng tới bót Hòa Phú đòi chúng trả tự do cho những người đã bị bắt, đồng thời trả giấy tờ lại cho những thanh niên trong ấp. Bọn lính trong đồn liền kéo ra đàn áp, bắt hơn mười cụ già, trong đó có má Lợi. Thủy và Lợi, Huệ liền tập hợp một lực lượng quần chúng khác kéo đến bót. Lợi tổ chức cho thanh niên đi giữa, ông già phụ nữ đi hai bên, các cán bộ cơ sở dẫn đầu. Đoàn biểu tình vừa qua khỏi cầu Bà Nga thì giặc https://thuviensach.vn tung quân ra bắn sàn sạt trên đầu đe dọa. Đoàn người vẫn thẳng tiến tới bót nhưng bị bọn bảo an chận lại. Lợi đứng ở hàng đầu lớn tiếng nói: - Tôi đề nghị các anh sĩ quan và anh em binh sĩ hãy trả lại giấy kiểm tra cho chúng tôi. Hồi hôm các ông đến xét giấy rồi đem về đây luôn, sáng nay má tôi và bà con trong ấp đến đòi thì các ông bắt nhốt. Đề nghị các ông thả hết những người dân lương thiện. Lợi vừa nói tới đó thì một thằng to con chạy tới nhìn mặt Lợi và nhào ô kéo Lợi ra định bắt. Lợi ngồi thụp xuống, dùng tay đánh vào mặt nó một cái thật đau. Tên lính bị đánh, chạy ra ngoài chửi thề rồi la lên: - Cộng sản đánh tao tụi bây ơi! Lợi cũng nói to: - Các anh binh sĩ muốn nói gì thì ở ngoài mà nói, không được đụng đến anh em chúng tôi. Kế đó nhiều người trong đoàn biểu tình la lối, lời lẽ hết sức gay gắt. Cuối cùng phải trả tự do cho những người bị bắt. Nỗi vui thắng lợi làm cho mọi người quên hết những đau đớn suốt thời gian bị địch tra tấn hành hạ trong nhà lao. Nhưng khi về đến nhà thì má Lợi thở hổn hển, mặt xanh mét. Hiền hỏi: - Tụi nó đánh má nhiều không? Má giở áo lên cho hai anh em Lợi xem, má bị gãy hai xương sườn và mười đầu ngón tay đều bị dấu kim châm tím bầm. Lợi nhìn má nằm thoi thóp trong cơn đau mà xót xa và căm giận không cùng. ° Nhưng nhiệm vụ chính của đội là đào thêm địa đạo. Địa đạo này vốn có sẵn từ thời đánh Pháp, nay có lệnh sửa lại và đào thêm để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống Mỹ lâu dài của nhân dân Củ Chi. Địa đạo là một loại hầm ngầm luồn sâu trong lòng đất hàng trăm cây số, nối liền xã này với xã kia, khi thì cao khi thì thấp, lúc cạn lúc sâu, lúc rộng lúc hẹp, có khi thẳng có khi lại ngoằn ngoèo trước khi trổ ra bờ sông hay thành những hầm hốc chống bộc phá. Đó là tác phẩm của những bàn tay cần cù, của ý chí sắt đá của người nông dân Củ Chi. https://thuviensach.vn Lợi cùng Huệ và trai gái trong làng, tháng ngày chẳng quản nắng mưa, nặng nhọc, tay cuốc tay ki, mồ hôi tuôn đổ xuống lòng đất. Nhưng công việc ấy lại phải tiến hành trong bí mật. Đồn bốt giặc còn trơ trơ, bọn lính tay sai vẫn ung dung đi lục lạo, rình rập. Chỉ sơ hở, thiếu cảnh giác một chút là máu sẽ đổ, công trình bị phá vỡ, bí mật sẽ không còn được bảo toàn. Vì thế nên đội của Lợi ra sức ngày đêm canh giữ để cho lực lượng thanh niên đem hết sức ra đào. Ba tháng trời ròng rã đào và tu sửa, một đoạn địa đạo dài hàng chục kilômét đã thành hình trong lòng đất Củ Chi. Sau những giờ lao động cực nhọc dưới lòng đất, đêm trăng sẽ xóa đi những mệt mỏi và những cuộc hò hẹn sẽ là những vuốt ve thần tiên. Chiếc thuyền nhỏ chở hai người bơi ra giữa dòng sông Sài Gòn tắm gió. Mặt nước bạc trắng gợn lên những đốm sáng lấp lánh nhấp nhô, rập rờn theo sóng nước. Trăng như trôi đi trên bầu trời rất êm. Hàng dừa hai bên bờ xào xạc mãi. Thuyền đi khoan thai, có khi như không muốn trôi mà chỉ rập rềnh vòng quanh… Lợi cầm mái chèo nhỏ đẩy nhẹ cho thuyền trôi đi. Sóng nước lan ra, vỡ tan ánh trăng rồi lại rập rềnh kết hợp lại. https://thuviensach.vn 5 Huệ được phân công trở lại nội thành Sài Gòn thiết lập một đường dây giao liên nối liền nội đô với vùng giải phóng. Trước đây, có một thời gian dài Huệ sống ở Sài Gòn nên Huệ nắm rất rõ các quy luật đi lại của địch đồng thời cô cũng thuộc những đường ngang ngõ tắt trong nội thành. Chính vì thế mà khi bàn đến việc phân công người đảm nhận công tác này, tổ chức thấy không có ai có nhiều khả năng hơn Huệ. Huệ cũng tự thấy như thế. Nhưng còn mối tình của cô? Mối tình thơ mộng vừa được nuôi nấng chưa tròn ba tháng? Huệ trở ra chỗ bến sông, nơi những buổi trưa vắng Lợi thường hẹn cô ở đó, nơi những sáng sớm đi chợ ngang qua thường nghe tiếng bầy le le đùa giỡn, kêu lép kép, nơi những đêm trăng mặt nước đầy bóng cây loang lổ ánh trăng. Hôm nay trăng non. Mới tối nó đã lên khỏi đám mía như một cái lưỡi liềm sáng rực. Huệ đi lần theo lối mòn xuống dưới thấp. Cô đã có thể nhìn thấy khúc quanh lấp loáng ánh bạc và nghe được tiếng sóng thủ thỉ vỗ vào bờ sông đầy rong rêu. Huệ nhìn ra xa xem có ai đi trên lối mòn vắng vẻ này không nhưng chỉ có những cành tre nhấp nhô. Lúc ấy cô nghe tiếng tu hú kêu và nhận ra dấu hiệu của Lợi. Cô lặng lẽ đi lại phía ấy nhưng không thấy ai cả. Huệ nhìn xuống mé nước nhưng vẫn không nhìn thấy bóng Lợi. Cô gọi nhỏ: - Anh ở đâu vậy? - Lại đây. Lợi nói nhỏ. Anh ngồi khuất sau gốc cây gừa già đang nhoài người ra mặt nước. Huệ đến ngồi bên và ôm lấy anh. - Có phải ngày mai anh cũng lên đường không? Huệ hỏi. https://thuviensach.vn - Mai anh đi đánhnhà việcAn Hòa. - Anh phải thận trọng đấy. Lợi hôn lên má người yêu, anh nói: - Huệ ơi! Đó cũng là điều anh muốn dặn em. Chính em phải thận trọng hơn anh nhiều lắm. Cuộc chiến đấu của em phức tạp hơn anh nhiều lắm. Em đánh địch ngay giữa lòng địch. Làm sao lường trước được những nguy hiểm, những mưu mô bất ngờ. Huệ ngả đầu vào vai Lợi và đưa tay tìm bàn tay người du kích trẻ. Cô nắm lấy thật chặt rồi vuốt ve, rồi siết chặt. Cô nói: - Em lo cho anh quá. Rủi anh có bề gì thì đời em sẽ ra sao, hả anh? - Anh không sao đâu. Em đừng lo. Em cứ nghĩ, bộ đội ta xông pha hàng ngày giữa làn tên mũi đạn đã sao đâu. Anh chỉ mới là một người du kích. Anh cần tham gia nhiều trận nữa mới trưởng thành được. Em hãy yên lòng mà lên đường. - Huệ à – anh nói – Xưa nay đời trai chinh chiến là thường. Rủi mà anh có bề gì thì cũng như bao nhiêu chiến sĩ xưa nay đem thân mình hiến dâng cho đất nước. Nhưng anh chỉ ngại một điều… - Anh ngại điều gì? - Rủi ro anh bị thương tật, trở thành tàn phế thì em nghĩ thế nào? Huệ lại ôm lấy anh. Lợi cảm thấy những giọt nước mắt ấm áp nhỏ xuống ướt vai mình. Huệ chỉ lặng lẽ khóc không nói một lời nào cả. Dòng sông vẫn chảy đều trong tiếng róc rách dịu dàng của thủy triều bắt đầu lên. Một con vạc đi ăn đêm về, kêu những tiếng rời, lẻ loi trong mây. Tiếng trái gừa chín rụng xuống nước đâu đó. Huệ vẫn lặng lẽ khóc, đầu tựa vào vai người yêu. Rồi bỗng nhiên cô ngửng lên lau khô nước mắt và nói: - Thôi, không khóc nữa. Tại sao mình lại cứ nghĩ những điều không hay. Em đi rồi em lại về gặp anh. Công tác giao liên có bao giờ ngồi yên một chỗ. Rồi chúng ta sẽ có ngày gặp nhau. Lợi nói: - Em là cô gái rất thông minh, cô gái cao quý nhất của đời anh. Chúng ta đứng lên đi em. https://thuviensach.vn Lợi đỡ Huệ dậy. Hai người tiến ra sát mé nước và lội xuống. Huệ vốc nước rửa mặt. - Nước mát quá. Nước xua tan hết những tình cảm ủy mị lúc nãy. Lợi thực sự thấy hạnh phúc và vui trong đêm chia tay này. Anh hỏi: - Em có thấy cá nó rỉa mấy đầu ngón chân không? - Nó rỉa em nãy giờ. Huệ vừa nói vừa hắt mạnh một vốc nước ra ngoài xa, và nói: - Mình đi dọc theo bờ sông một lát đi anh. - Đi. Lợi nắm tay Huệ, hai người đi tung tăng theo mé nước như hai đứa trẻ. https://thuviensach.vn 6 Bán đội của Lợi được phân công chặn đường tiếp viện của địch. Lúc nhận lệnh anh tưởng tượng sẽ xảy ra một cuộc phục kích ngoạn mục với những màn đánh cận chiến sôi nổi, giành giựt từng gốc cây bờ cỏ. Các bạn du kích trẻ trong bán đội của anh cũng cùng chung tâm trạng, họ mừng rỡ như những trẻ thơ sắp vào một trò chơi ú tim. Lợi thì tưởng tượng đến khuôn mặt của tên chỉ huy toán quân tiếp viện. Hắn phải là một thằng to con, để ria mép y hệt như Hai Mập. Chúng sẽ chở nhau trên xe Jip từ bót Hòa Phú kéo tới. Chính anh sẽ khai hỏa đầu tiên, bắn một phát chết gục tên lái xe, chiếc xe sẽ loạng choạng đâm đầu xuống ruộng và những thằng bảo an sẽ nhảy xuống xe. Một số thằng sẽ bị anh em du kích bắn hạ, một số khác núp sau các gốc cây hay bờ ruộng. Lợi sẽ không thèm thanh toán chúng. Anh sẽ đấu tay đôi với tên chỉ huy. Có thể nếu hết đạn sẽ dùng tới dao găm. Nhưng trong cuộc xuống đường tháng trước, địch đã lấy mất con dao găm của mình rồi lấy gì mà đấu. Hay là hỏi mượn anh Lời. Nhưng thôi, cũng chẳng cần dao găm. Cứ chấp nó con dao găm, mình chơi tay không. Đã lâu không xài tới võ Juđô. Chơi như thế mới là du kích Củ Chi chớ. Chúng phải đồn đãi nhau chuyện này. Chúng phải kể cho nhau nghe chuyện một người du kích Củ Chi tay không đánh hạ một tên thượng sĩ. Bắt sống nó mới ngon lành. Thế nào cũng chớp được khẩu súng ngắn. Bàn tính với nhau đã đời xong, Lợi dẫn bán đội bọc ra phía sau cây bồ đề phục kích. Đúng mười một giờ đêm, súng ta bắt đầu nổ từ phía "nhà việc" An Hòa. Súng địch bắn trả yếu ớt và thưa thớt. Không đầy năm phút sau đã nghe một tiếng nổ rền trời và nhà việc An Hòa bốc cháy dữ dội. Ngọn lửa thật cao liếm những đám mây đen. Một anh du kích nằm gần Lợi ngạc nhiên hỏi: https://thuviensach.vn - Cháy chỗ nào vậy? - Nhà việc An Hòa đó. - Xong rồi à. Lợi nhìn ngọn lửa bốc lên càng lúc càng cao và cố sức nghe xem có tiếng súng nào không, nhưng tất cả đều im lặng. Anh buồn bã nói với bạn: - Chắc chiếm xong rồi. - Quân tiếp viện đâu? Người bạn hỏi. - Đánh nhanh quá chắc tụi nó không hay. - Vậy giờ sao? Lợi sống trong một tâm trạng kỳ cục, vừa mừng vui vừa bực mình vì nằm phục cả buổi mà chẳng đánh đấm gì được. Anh bảo các bạn: - Nằm đợi chút nữa coi sao. Và cả bán đội của anh nằm đợi. Nhưng một giờ rồi hai giờ trôi qua chẳng thấy quân tiếp viện của địch đâu cả. Hồi lâu mới có giao liên đến cho lệnh rút. Lợi và các đồng chí trẻ tuổi của anh đã tham dự trận đánh giải phóng xã mình như vậy đó. Kể từ đây mảnh đất Trung An thuộc về chúng ta. Nhà việc An Hòa biến thành trường học cho các em. Dẫu anh và các bạn chưa đánh đấm được gì những nỗi vui mừng lớn không sao kể xiết. Chỉ có một điều Lợi vẫn thấy khó nghĩ là khi gặp lại Huệ chưa có được chiến công gì hay ho để khoe với người yêu. https://thuviensach.vn 7 Nửa đêm Lợi thức giấc vì nghe có tiếng chân nhiều người đi vào nhà. Có ai đốt đèn lên. Lợi ngồi bật dậy thì ra cậu Hai và hai cô gái lạ mặt. Lợi hỏi: - Cậu Hai về sao khuya quá vậy? - Cậu không thấy đường nên không đi nhanh được. Má Tám đâu? - Má đang ngủ. Vừa lúc má trong buồng bước ra. Chào hỏi xong má lo thu xếp chỗ ngủ cho mọi người vì trời đã khuya. Lợi dặn má: - Sáng mai cỡ năm giờ má hãy nấu cơm. Đừng nấu sớm quá. Mọi khi má vẫn hay dậy lúc gà gáy để nấu cơm, đó là thói quen của má vì thế mà má ngạc nhiên: - Sao vậy? - Cậu Hai đi đường còn mệt chắc không ăn cơm sớm được đâu. Rồi hai má con đi nằm. Đến năm giờ rưỡi hai cô gái thức dậy thấy bếp có ánh lửa liền xúm vô phụ má nấu cơm. Trong lúc vắng mặt má, hai cô nói nhỏ với nhau: - Hồi hôm tao thấy nhà này có anh thanh niên mà giờ đâu mất rồi mày? - Tao cũng không biết. Chắc ổng là bộ đội, thấy bận quần kaki vàng. Chắc sợ tụi mình biết mặt nên lánh đi rồi. Một cô hỏi má Tám: - Hồi tối này cháu thấy có một anh. Anh ấy có phải con Dì không? - Ờ. Chẳng biết nó chạy đi đâu. Gần bảy giờ sáng Lợi về tới. Anh giốc giỏ cá ra. Nào cá lóc, cá trê vàng mập, cá rô mề… nhảy lách tách. Má kêu hai cô gái: - Hai cháu biết mần cá hôn? https://thuviensach.vn Hai cô xách dao đi ra. Một cô nói: - Anh Tư bắt cá giỏi quá. - Sao cô biết thứ của tôi? - Em hỏi. - Còn cô? - Thứ Út Thắm. Thắm là một thiếu nữ thon thả, duyên dáng. Con gái quê nhưng trắng trẻo xinh xắn. Hai hàm răng trắng tinh, đều đặn. Từ buổi gặp gỡ ấy có đôi lần Lợi cũng nghĩ đến Thắm nhưng tình cảm cũng không có gì đậm đà. Chỉ có má Tám là vẫn thường nhắc nhở Thắm hoài vì thế nên khi má tỏ ý muốn hỏi Thắm cho Lợi, anh cũng không ngạc nhiên gì lắm và anh tự nhủ rằng đáng ra phải thổ lộ cho má biết chuyện tình cảm của mình và Huệ. Nhưng sáng ra, vừa ngủ dậy đã có lệnh đi phục kích một tên gián điệp lợi hại. Lần này Lợi bàn tính với anh em kỹ hơn vì tên gián điệp này có súng ngắn trong mình trong khi bán đội của anh tuy có sáu người nhưng lại chỉ có dao găm, còn trái lựu đạn thì quá cũ, từ thời Pháp để lại không chắc gì đã nổ. Suy nghĩ hồi lâu, Lợi nói: - Dù nó có súng chúng ta cũng quyết tâm bắt sống cho được. Nếu nó chạy thoát thì coi như tất cả cơ sở bí mật của ta lộ hết. Nhứt là gia đình anh em mình sẽ gặp khó khăn với nó. Vậy là anh em thực hiện phương án của Lợi. Tên gián điệp này hồi nhỏ ở chung một ấp với Lợi. Cả những năm còn chăn trâu, nó cũng đi chăn trâu chung. Khi lớn lên nó qua thị xã Thủ Dầu Một làm ăn rồi đi theo giặc. Bây giờ thì nó chỉ còn cách anh chừng bốn mươi mét. Lợi ra ám hiệu cho anh em nằm sát bụi cây chuẩn bị chiến đấu, còn anh thì cứ đứng đó. Lúc tên gián điệp tới gần, anh lên tiếng hỏi trước: - Ủa, Sỹ đấy à? Mày về lúc nào mà không ghé tao chơi. - Ơ, Phan Tư, lâu quá tụi mình mới gặp nhau. - Sao, dạo này làm ăn thế nào mà ít về quê quá vậy? - Làm ăn cũng xịt xọt thôi. https://thuviensach.vn Lợi nhìn thẳng vào mắt thằng bạn cũ và gằn giọng: - Xịt xọt sao được. Mày làm tay sai cho Ngô Đình Diệm mấy năm nay thì chắc là khá lắm chớ. Nghe Lợi nói câu đó tên Sỹ biết bị lộ liền lui một bước, thò tay vào túi quần định rút súng, nhưng Lợi đã nhào tới quật nó ngã xuống bằng một thế nhu đạo chính xác. Hai chiếc dao găm của 2 đồng đội trong bụi rậm vung ra kề vào cổ tên gián điệp. Lợi lục túi nó lấy khẩu súng ru-lô xong áp tải tên này đi. Mất tên tay sai đắc lực, bọn lính bảo an tỉnh Bình Dương liền mở nhiều cuộc càn quét vào vùng giải phóng, với quân số đông và trang bị đầy đủ. Để đối phó với tình hình này, bán đội của Lợi liền phối hợp với những bán đội trong các ấp lân cận tuần tra canh giữ rất nghiêm ngặt. Nhưng tình hình mỗi ngày thêm căng thẳng. Chúng vẫn liên tục ruồng bố ngày đêm. Vào một buổi sáng tinh mơ, sau một đêm dài thức trọn để canh gác, Lợi cùng các đồng chí đang nằm ngủ trong đám mía thì nghe có tiếng súng nổ. Nghe hướng đạn, Lợi đoán là tổ của Sáu Thành đang đụng địch. Lợi rất sốt ruột nên tìm cách liên lạc với bạn. Lợi bảo Đức và Hoàng. - Út Đức, Tư Hoàng nằm đây, mình ra xem tình hình chút nhé. Nếu có gì bất trắc mình liệng đất báo tin thì đừng ra. Còn nếu êm thì mình kêu. Lợi vừa ra khỏi đám mía, cặp theo mé rạch thì gặp chị Chín (chị dâu của Đức). Chị nói nhỏ: - Chú Tư, tụi nó tới kìa. Bên mé rạch, đó. Thế là Lợi cách giặc không đầy ba mươi thước nhưng nhờ hàng cây che khuất nên giặc không phát hiện được. Anh bình tĩnh gỡ cục đất ném vô đám mía báo tin cho Hoàng và Đức còn anh thì cặp sát mé rạch chạy luôn ra sông Sài Gòn dò la tin tức của Sáu Thành. Lợi vừa tụt xuống lùm cây rậm, nằm sát người xuống rễ cây thì chúng nó ập tới. - Lên! Lên! Không tao bắn. Lợi biết đó là kiểu dọa của giặc, chớ chưa chắc nó đã thấy mình nên anh cứ nằm im. Quả thực, chúng chỉ bắn vu vơ một loạt rồi bỏ đi, tuy vậy mảnh vỏ cây bị đạn xé nát ra cũng tung đầy mình mẩy Lợi. https://thuviensach.vn Giặc qua rồi, Lợi trồi lên bờ, cởi chiếc áo đen ra vắt nước chợt nhận ra một thằng lính đang chĩa súng về hướng mình. Anh chưa kịp phản ứng thì nó đã bắn nguyên một loạt đạn. Rất may, nó là một tay súng tồi. Thấy loạt đạn của mình không có hiệu quả, nó cắm đầu chạy theo đồng bọn. Lợi len lỏi đi tìm Sáu Thành hồi lâu nhưng không gặp. Cuối cùng anh đành trở lại chỗ Hoàng và Đức. Buổi tối, khi giặc đã rút, Lợi lại trở về nhà Thủy. Vừa thấy mặt Lợi, chị Thủy đã tủm tỉm cười. - Có người đang chờ đấy. - Ai vậy? Lợi kêu lên: - Huệ hả? Đúng là Huệ. Huệ vẫn như trước. Mái tóc dài, dày và đen nhánh, cái vai tròn và đôi mắt sáng, đằm thắm biết bao nhiêu. Huệ nắm tay Lợi, kéo xuống ngồi một bên. Cô nói: - Anh về rất đúng lúc. Anh lắng nghe đài đi – Huệ chỉ cái radio nhỏ để trước mặt Lợi và Thủy – sau bài nhạc này sẽ có tin rất quan trọng. Lợi suy nghĩ một lát rồi nói: - Anh đoán ra rồi. Đúng như dự đoán của Lợi, chỉ một phút sau, đài Hà Nội phát đi toàn văn cương lĩnh của Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam ViệtNam. Bốn người bạn thân thiết ngồi im lắng nghe, quên hết những xúc động của ngày gặp mặt. Họ đang sống trong niềm xúc động lớn lao và sâu xa, họ đang ghi dấu trong lòng cái đêm 20 tháng 12 năm 1960 lịch sử. Sáng sớm hôm sau, Lợi dẫn Huệ ra chỗ khúc sông hò hẹn của hai người. Huệ nói: - Em đi chuyến này chắc một năm mới về. Anh sợ không? - Hổng biết à. - Nói giỡn đấy, đừng giận. Em là người bằng da bằng thịt chớ có phải gỗ đá đâu mà không biết nhớ nhung. Những đêm dài làm sao khỏi trằn trọc nhớ anh. https://thuviensach.vn Hai người ngồi trên một nhánh cây ngả gần mặt nước, bàn chân ngâm dưới nước mát lạnh. Huệ tiếp: - Mấy bữa nay em lo cho anh quá. Giặc cứ càn qua quét lại, em nóng ruột quá chừng nhưng chẳng biết làm sao về thăm anh được. - Coi vậy chớ nó làm gì được tụi anh đâu. Bỗng Huệ ngả đầu vào vai Lợi rồi thỏ thẻ hỏi: - Anh vào Đoàn Thanh Niên Lao Động ViệtNamrồi phải không? - Ai có biết Đoàn gì đâu mà vào. - Anh đừng giấu em. Em biết rồi. - Em biết gì? Nói anh nghe đi. Chị Thủy nói anh vào Đoàn hôm tháng mười một. Em mừng lắm. Lợi ôm ngang vai Huệ và nói: - Đúng vậy em à. Nhưng em đừng cho ai biết. Ở địa phương mình còn nhiều người không tốt, rủi lọt vào tai họ thì cũng sẽ tới tai giặc. Còn em thế nào, có hướng phát triển Đoàn chưa? - Chưa nghe ai nói gì. Chắc ngày mình trở thành người cộng sản còn xa lắm phải không anh? Câu nói của Huệ nhắc anh nhớ đến đêm trăng trên sông Sài Gòn ngày nào hai người đã cùng nhau hẹn ước; những hẹn ước tuy có phần "sáo" nhưng đối với Lợi, mỗi lần nhớ đến vẫn gợi dậy trong anh những tình cảm đằm thắm, những gắn bó thiết thân nhứt với tình yêu và với cách mạng. Huệ đã nói cùng anh: "Khi nào mình trở thành người cộng sản thì sẽ định ngày hôn lễ." Anh trân trọng ước mơ trong sáng ấy của người con gái. Anh vuốt tóc Huệ và nói: - Việc gì ta đã quyết thì nó sẽ đến. Chỉ sợ lòng người không bền mà thôi. Nhưng anh lúc nào cũng tin tưởng em. Sẽ không còn xa nữa đâu, cái ngày ấy… https://thuviensach.vn 8 Giữa mùa Hè năm 1961, huyện Củ Chi tuyển đợt đầu những thanh niên cốt cán vào quân giải phóng. Đợt này đòi hỏi tinh thần xung phong, chịu đựng gian khổ và phải có sự đồng ý của tất cả mọi người trong gia đình. Má Tám đi cùng với con ra điểm tập kết. Lợi vừa có cái kiêu hãnh của một người chiến sĩ vừa cảm thấy mình như đứa trẻ thơ bên cạnh người mẹ già. Anh mang một cái túi vải nhỏ sau lưng, trong đó thứ quý giá nhất là chiếc võng ny-lông mới mà má đã bán hai giạ lúa để sắm cho con. Bữa cơm chia tay, má cứ gắp thức ăn bỏ vô chén anh. Lợi ăn chưa hết má đã bỏ miếng khác. Lúc nhỏ, những cử chỉ như thế làm anh bực dọc, có lần anh nói: "Má kỳ quá, con tự gắp ăn được mà, má bỏ vô chén con hết rồi lấy gì má ăn". Nhưng bây giờ thì anh ngồi im. Anh không biết nói sao. Chén cơm đã đầy thức ăn mà anh thì cứ ngồi nhìn bàn tay khô gầy guộc của má. Bàn tay ấy vẫn nhiều khi làm anh muốn khóc. Bàn tay ấy bây giờ nằm trong tay anh. Anh nhớ lần má bị bệnh nặng, gọi anh đến bên giường mà nói: "Má có chết cũng không sao, má chỉ lo cho hai con khờ dại, còn anh Hai con thì ở miền Bắc xa xôi". Lợi nói: "Má, má đừng nói vậy, con sợ lắm". Má tiếp: "Lúc ba con bị bọn Pháp tra tấn đến chết, má mới ngoài ba mươi tuổi, về sau có nhiều người cũng muốn đem mẹ con mình về nuôi nhưng má nghĩ, họ vui thì dễ, nhưng khi họ buồn thì đâm ra nhiều chuyện, con ông con bà, rồi cũng sẽ chẳng ra sao… Vì vậy mà má không muốn tìm người ba kế cho con". Hiền cũng đi theo tiễn anh, cậu bé nói: "Anh cứ yên tâm lên đường, em ở nhà sẽ lo cho má". Biết bao nhiêu lời mộc mạc, giản dị trong buổi https://thuviensach.vn chia tay ấy. Những người thân, những thanh niên đầy nhiệt tình, những bà mẹ, đứa em, những giọt nước mắt… Tiếng còi vang lên. Những người lính mới đứng vào hàng. Và từ vị trí ấy, Lợi cùng đồng đội ra đi. Đó là chặng đường vô cùng gian khổ, gió mưa, muỗi vắt, nắng cháy, bom mìn. Có những đêm dừng chân tạm nghỉ quân bên rừng Lợi chưa quen cột võng, giăng ny-lông nên đã hứng trọn những cơn mưa đầu mùa dữ dội, nước chảy theo dây dù thấm xuống võng, ướt cả quần áo anh. Đêm khuya gió rừng lạnh thấu xương, cơm lại không đủ no lòng. Những buổi chiều khi nắng vừa tắt, Lợi ra đứng bên bờ suối Sà Cét (chiến khu Đ) nhìn dòng nước chảy róc rách qua các mỏm đá. Dòng suối thiên nhiên vừa trong vừa mát đã gợi lại cho anh biết bao kỷ niệm về khúc sông hò hẹn ở quê nhà. Những nương rẫy của đồng bào thượng ở xa xa ánh lên chút nắng chiều làm anh nhớ thiết tha cánh đồng vào những mùa gặt, nhớ cái hôm đầu gặp Huệ giữa biển lúa mênh mông… Nhưng những ngày tháng luyện tập ở thao trường đã giúp anh vượt qua những nhớ nhung buổi đầu ấy và hình thành trong anh một bản lãnh mới. Cuối khóa, Lợi được bổ sung về đại đội C 153 của Quân Khu miền Đông vừa thành lập. Một hôm Lợi được phân công đi chặt tre về chẻ hom để đánh tranh Lợi cùng hai đồng chí nữa tiến sâu vào rừng. Mải mê chặt tre đến khi trở ra thì không còn biết đường lối nào nữa. Mỗi người vác ba cây, cứ lủi thủi bước đi. Rừng già chiến khu Đ toàn là cây lớn, ba anh em cứ đi vòng vòng cả buổi trong rừng mà vẫn không tìm thấy lối ra, chỉ nghe chim kêu vượn hú. Cuối cùng, ba anh em bàn nhau cắt rừng đi về hướng Tây. Quả nhiên gặp con suối và từ đó cứ theo suối mà đi miết thì gặp cái bến tắm quen thuộc của đơn vị. Ba anh em mừng quá leo lên bờ về lại căn cứ. Kể từ đó Lợi học cách đi rừng và đến đâu anh cũng đã có thể sục sạo trong cái thế giới rừng già thâm u để tìm măng, rau, cá về cải thiện đời sống cho anh em. Đi đâu Lợi cũng bọc lưỡi câu theo mình, đêm nào anh cũng đem lưỡi câu ra cắm, xong đứng trên tảng đá lớn lắng nghe nước chảy lướt https://thuviensach.vn qua bàn chân mát rượi mà lòng nhớ nhà vô kể. Nhớ má trưa trưa thường đem đồ ra sông giặt, nhớ Huệ nghịch nước trong đêm trăng nào. Một con cá lớn vừa cắn câu quẫy đuôi thật mạnh. Lợi chạy đến kéo lên. Ở rừng già cá nhiều không kể xiết, nhờ thế đời sống anh em cũng đỡ phải cực khổ. Một buổi trưa nóng nực, Lợi giăng võng giữa rừng nằm mơ mộng lan man thì đồng chí liên lạc từ văn phòng đại đội chạy đến đưa cho anh một bức thư. Anh cầm bức thư của má mà tay run lên. Ôi, má thân yêu của con, má vẫn khỏe mạnh, nét chữ của má vẫn chưa run. Chỉ có bàn tay chai dày dạn của người lính trẻ là run lên vì xúc động. Anh đọc đi đọc lại bức thư ấy nhiều lần mà mỗi lần xếp lại bỏ vào túi anh vẫn cứ hình dung một hình bóng mẹ được thu nhỏ lại hiện ra giữa trang giấy trắng đơn sơ, hình dung má đang ngồi ngoáy trầu trên bộ ván, hình dung cái vai áo bạc thếch của má hôm tiễn anh lên đường… Những hình ảnh ấy cứ theo suốt anh trong những cuộc hành quân đi qua biết bao nhiêu đồng bằng và rừng núi… https://thuviensach.vn 9 Ngôi nhà thờ nhỏ trong một cái hẻm lớn thường làm cho hẻm trở nên đông vui, tấp nập. Dường như trước đây chỗ này không phải là một con đường hẻm vì nó cũng không đến nỗi chật chội lắm và ở gần cuối lại có một khu chợ xổm nhóm mỗi sáng. Căn nhà của Huệ ở gần như đối diện với nhà thờ, một căn nhà gạch nhỏ, phía trước có cái sân nhỏ tráng xi măng. Đối với Huệ thì cái sân ấy chính là cửa hàng trái cây của mình. Mỗi tuần, một vài lần cô đi Lái Thiêu, Củ Chi mua chuối, mận, sầu riêng, măng cụt… về bày bán ngay trước nhà mình. Người đi chợ mỗi ngày đi qua đây đều là khách hàng của Huệ, chủ nhật lại có thêm những người đi nhà thờ, đó là chưa kể những người hàng xóm. Xóm của Huệ ở là một xóm lao động nghèo đông dân, hàng xóm đi lại với nhau thân mật, thường xuyên. Từ những bà mẹ ghé mua mấy trái cam, một ít mận về bày bàn thờ Phật cho tới lũ con nít có được vài cắc bạc đến thập thò thảy vô chiếu cô để đổi lấy trái ổi hoặc trái chuối sứ, tất cả đều trở thành người nhà của Huệ. Nhưng chỉ có một gia đình Huệ thường xuyên lui tới nhứt là nhà chị Loan thợ may. Loan ít mua trái cây ở hàng của Huệ, nên Huệ cũng không chú ý đến cô thợ may trẻ này. Vài lần đi qua tiệm may thấy cô gái xinh xinh ngồi đạp máy, Huệ cứ tưởng cô thợ may còn độc thân nhưng tới giờ mới biết Loan đã có hai con. - Chồng em đi về thất thường lắm. - Ảnh đóng ở đâu. Huệ hỏi. - Củ Chi. https://thuviensach.vn Tiếng ấy tự nhiên nhắc Huệ nhớ đến Lợi và không hiểu sao trong trí chị hiện lên hình ảnh hai người đàn ông đứng cạnh nhau. Một hình ảnh sắc nét, quen thân, từng khóe miệng, đôi mắt, vành tai và một hình ảnh mờ nhạt của một tên lính bảo an mặc kaki vàng mang xanh-tuya-rông to bản xệ một bên hông. Hai người đó đứng cạnh nhau rất lâu mà không nói gì cho tới khi cái bóng tên lính bảo an tan đi. Trong lòng Huệ dâng lên một tình cảm khó hiểu, một nỗi nhớ thiết tha, đằm thắm và man mác. Chị nhìn Loan ngồi tươi cười, hồn nhiên như đứa trẻ thơ. Có lẽ người thiếu phụ này lớn tuổi hơn mình nhưng tâm hồn chị ta giản dị biết bao, dễ dãi biết bao. Huệ hỏi: - Anh ấy có thương chị không? - Ông ghen kinh khủng lắm. Với lại nhậu nhẹt. Đi thì chớ, về tới nơi là nhậu nhẹt. Say đến nỗi tụi nhỏ phải sợ. Từ ngày Huệ đến ở khu lao động này chị chưa hề thấy anh ta về thăm nhà lần nào, nhưng qua mô tả của Loan, chị cảm thấy như Loan không có hạnh phúc. Tuy vậy, Loan vẫn sống rất hồn nhiên. Buổi trưa Huệ thu dọn hàng, ăn cơm qua loa rồi đi ra phố. Vừa ở trên xe lam bước xuống, chị đã phát hiện ra ngay một toán cảnh sát đang chặn một ngã ba khám xét người đi đường. Không may điểm hẹn hôm nay của chị lại ở sát ngay ngã ba ấy. Chị còn đang do dự thì đã thấy từ bên kia đường, người đồng chí của mình đang xăm xăm xách một chiếc va ly đi lại. Tới khi nghe tiếng còi của cảnh sát thì anh mới giật mình nhưng đã quá muộn, anh không thể quay trở lui mà không gây chú ý cho bọn cảnh sát. Huệ thấy ngay nguy cơ đang chờ anh trong gang tấc thì bỗng nhiên trong đầu chị nảy ra một ý táo bạo. Chị bước nhanh tới mấy bước, vượt qua đám cảnh sát và sấn tới trước mặt người đồng chí, túm lấy cổ tay anh. Chị la toáng lên: - Mày xách va ly đi đâu? Mấy hôm nay mày đi theo con nào? Sau phút bất ngờ, người bạn hiểu ý nên cũng la lên: - Làm gì kỳ vậy? Chuyện gì về nhà nói, đừng giở thói ở chợ ra, đánh bỏ mẹ bây giờ. Người thanh niên vừa giận vừa ngượng đỏ mặt trước đám đông. Anh ta nện cho Huệ một cái tát nảy lửa khiến Huệ khóc bù lu bù loa, tay cứ níu https://thuviensach.vn chặt lấy cổ áo anh ta. Mấy tên cảnh sát nghe ồn ào cũng xúm đến. Thấy đôi vợ chồng trẻ cấu xé nhau, một thằng cười ngất, nó nói: - Rồi! Gặp trúng bà chằng rồi! Huệ thừa cơ giằng mạnh chiếc va ly ra khỏi tay người thanh niên rồi chạy đi qua đường, vừa đi vừa lau nước mắt. Huệ không ngờ cả hai người đã đóng được màn kịch khéo léo và sinh động đến thế. Mọi sự đều xảy ra tốt đẹp chỉ tiếc một điều là anh bạn tát có hơi quá tay, về tới nhà Huệ còn thấy đau. Buổi chiều bé Vân con gái bà chủ nhà của Huệ đi học về đến thủ thỉ với Huệ: - Hôm nay cô giáo nói cháu lớn tuổi nhứt trong lớp nên bầu cháu làm lớp trưởng. - Nhưng cháu phải học giỏi nữa thì làm lớp trưởng mới được. Cháu học trễ quá, phải cố gắng nhiều lắm đấy. Bé Vân hứa cố gắng, Huệ dẫn bé đi ăn kem ở cái quán đầu hẻm. Hai cô cháu chọn cái bàn gần cửa sổ cho mát. Ánh sáng từ bên ngoài chiếu hắt vô làm cho khuôn mặt Huệ sáng lên. Bé Vân chưa bao giờ thấy cô mình xinh đẹp đến như vậy, bé nhìn say sưa khiến Huệ cũng phải ngượng, Huệ hỏi: - Sao cháu nhìn cô dữ vậy! - Cháu thấy cô đẹp quá. Nhưng cô phải uốn tóc nữa mới đẹp hơn. - Thôi, cô không uốn đâu. Cô không chạy theo phong trào ăn chơi của các cô gái Sài Gòn đâu. Bé Vân nói: - Cô giáo em cũng uốn tóc đấy. - Nhưng mà người yêu của cô không thích. Cô cũng thấy kỳ lắm. Hồi giờ ông bà mình có uốn đâu. Cô không uốn đâu. - Nhưng cháu thích uốn lắm. Uốn đẹp chớ cô. Huệ im lặng, bé Vân không nói nữa. Nó múc kem ăn từ tốn, đàng hoàng như người lớn. Hai cô cháu ngồi ăn kem không để ý đến một tên lính mặc đồ trê-gi xanh cứt ngựa nãy giờ ngồi uống cà phê đá ở bàn bên cạnh cứ https://thuviensach.vn ngó chăm chăm sang bàn Huệ. Hắn do dự một lát rồi đứng lên chậm chạp tiến lại phía Huệ. - Chào cô em. Hắn nói. Chắc cô em ở Củ Chi mới lên đây? Câu hỏi bất ngờ làm Huệ chột dạ. Hắn là ai? Tại sao hắn lại biết mình là dân Củ Chi? Huệ lo lắm, nhưng chị làm bộ phớt lờ. Nhưng tên lính vẫn cố tán tỉnh. Hắn nói một cách rất "cải lương": - Xin cô tha thứ cho sự đường đột. Tôi xin phép được hầu chuyện cùng cô trong giây lát. Huệ lại càng bực mình, chị định cứ làm thinh nhưng bé Vân đã nói nhỏ vào tai Huệ. - Chồng cô Loan đấy. Mới về. Huệ nhìn thẳng vào mặt anh ta. Bây giờ Huệ mới nhận ra bông mai trên ve áo hắn. Ngoài sự nham nhở ra, hắn ta không có gì đặc biệt. - Sao ông biết tôi ở Củ Chi? Huệ hỏi. Tên thiếu úy ngồi xuống ghế, rít thuốc lá một cách điệu nghệ rồi nói: - Tôi đóng ở Củ Chi mà. Con gái Củ Chi có những nét đặc biệt khác với phụ nữ Sài Gòn. Nhứt là mái tóc. Mái tóc để dài rất dễ phân biệt. Nhận xét của tên thiếu úy làm Huệ giựt mình. Nhưng còn tên này, hắn là hạng người nào, một tên có máu dê hay một thằng mật vụ? Dẫu sao mình cũng nên làm lành với hắn. Huệ hỏi: - Xin lỗi, anh là chồng của chị Loan? - Phải. Tôi mới về thăm nhà. Cô cũng biết bà xã tôi à? - Chúng tôi là bạn nhau. - Tôi rất hân hạnh – Hắn nói – Khi nào rảnh mời cô sang chơi. Rồi hắn búng tay gọi tính tiền nhưng Huệ đã ngăn lại. Chị nói: - Thôi, anh cứ lo phần anh đi. Đôi mắt xoi mói của hắn lần này không dám đón nhận cái nhìn thẳng của Huệ. Hắn vẫn ngồi im trên chiếc ghế thấp, nhìn cô gái Củ Chi bước ra khỏi quán. https://thuviensach.vn 10 Huệ ngồi trước gương soi. Cái lược vứt trên mặt bàn, chị không thèm ngó tới. Hôm qua khi gặp đồng chí sinh viên trong một địa điểm đường Lê Lợi để giao cho anh ta cái máy chữ thì chị cũng nghe anh nói trước khi chia tay: "Chị nên uốn tóc đi". Huệ cứ suy nghĩ hoài về lời nhắc nhở ấy, chị đem chuyện hỏi đồng chí phụ trách: "Anh thấy em có nên uốn tóc không?". Đồng chí ấy mỉm cười, nhìn Huệ, nói: "Nên uốn thì tốt hơn". Nhưng Huệ vẫn thấy bất ổn trong lòng. Huệ chải lại tóc, mái tóc thề chấm ngang vai dày và đen mượt mà "anh Lợi" rất thích này, bây giờ phải tới tiệm đưa cho người ta cắt đi, xoắn tít lên. Rồi sẽ đưa đến việc phải đánh môi son má phấn, xức dầu thơm coi chẳng khác mấy cô gái ưỡn ẹo với tụi sĩ quan, tụi cố vấn Mỹ. Mấy hôm sau Huệ nói dứt khoát với đồng chí phụ trách: "Thôi, em không uốn tóc đâu. Kỳ lắm". Nhưng đồng chí này đã nghiêm mặt và nói: "Chẳng lẽ chi bộ lại phải ra một cái nghị quyết cho em về việc uốn tóc? Vả lại em cũng đừng nên bảo thủ quá. Anh không ngờ em lại phong kiến đến như vậy. Anh thấy em uốn tóc lại càng đẹp thêm chớ có sao". Vậy là Huệ uốn tóc. Ở mỹ viện về Huệ khóc thút thít. Lũ trẻ con hàng xóm thấy con mắt đỏ hoe của Huệ liền đến bấu vào cửa sổ nhìn vô nhà, Huệ phải đóng cửa. Anh Lợi ơi, xin anh hiểu cho rằng em uốn tóc là vì nhiệm vụ chớ không phải vì cái thói đua đòi, không phải vì em đã quên nếp sống quê mình. Có tiếng gõ cửa và một người đàn ông bước vào: - Chào cô Huệ. https://thuviensach.vn Huệ nhận ra tên sĩ quan chồng của Loan. Hôm nay hắn mặc một bộ pyjama rằn, tóc chải biăngtin láng bóng. Vừa thấy Huệ hắn đã kêu lên: - Tôi biết trước sau gì cô cũng nghe lời tôi mà. Coi đẹp chưa! Huệ ôm đầu nói: - Xin lỗi ông. Bữa nay tôi nhức đầu quá. Rồi cô vô phòng đóng cửa lại. https://thuviensach.vn 11 Về tới đồng bằng được ít lâu, đơn vị Lợi được lệnh đánh vào nhà tù Phước Thành nơi giam giữ hơn sáu trăm tù chính trị. Một đêm không trăng, Lợi cùng đồng đội vượt qua suối, cắt rừng đi bọc theo những cánh đồng dưa, tiến sâu về phía giặc. Xa xa đã thấy ánh sáng của những đồn bót rải rác. Tiếp cận xong là khai hỏa ngay. Những trái bộc phá đầu tiên của ta cuốn tung những vòng rào kẽm gai và phá sập một số lô cốt. Các cánh quân tràn vào như nước. Bị đánh bất ngờ, địch chưa kịp hoàn hồn, vài loạt súng bắn bâng quơ lạc lõng, lâu lâu mới có một trái lựu đạn nổ bùng, ánh lửa lóe lên cùng với đất cát và sỏi đá. Hơn mười phút sau đại liên của địch mới hoạt động, nhưng chỉ trong vài phút ngắn ngủi thì đã bị một trái bộc phá dập tắt. Trong lúc súng nổ hỗn loạn chợt một chiếc xe dodge từ trong trại lính phóng về hướng trại giam. Phát hiện ra âm mưu dùng lựu đạn để sát hại tù chính trị, các chiến sĩ pháo binh đã dùng ĐKZ 57 bắn hạ chiếc xe ấy trước khi nó tới được mục tiêu. Cả một xe lựu đạn nổ tung trên đường đi, lửa đỏ rực cả vùng trời. Thừa thế bộ binh ta nhanh chóng đánh chiếm nhà giam phá tung cửa khám đưa tất cả tù chính trị ra. Một cánh quân khác đánh vào bộ chỉ huy đầu não của chúng. Tên tỉnh trưởng Nguyễn Minh Mẫn định tháo chạy thì một chiến sĩ đặc công của ta bắn nó ngã gục khi nó vừa ra khỏi phòng ngủ. Trận này ta đã tiêu diệt và bắt sống toàn bộ sĩ quan và binh sĩ Sài Gòn và làm chủ trận địa cho tới 9 giờ sáng hôm sau. Riêng Lợi bắn chết hai tên, bắt sống một tên và thu hai súng. https://thuviensach.vn Sau trận đánh ít lâu, đơn vị anh lại được lệnh đánh cầu Bà Đặng, nơi đang có một trung đội bảo an đóng giữ. Trung đội của chúng đóng hai bên chốt cầu phía trong vườn chuối, sau lưng nó là ruộng mía và gò đống, trước mặt là con sông Đồng Nai. Tiểu đội Lợi được phân công làm xung kích đánh mở đường. Đúng sáu giờ, thủ pháo ta liên tục nổ vang làm chấn động khắp nơi, tiếng súng vang lên từng loạt ngắn, nín lặng rồi lại vang lên, giành giựt nhau từng tấc đất. Một loạt tiểu liên của giặc cày chéo qua chỗ Lợi nằm, anh vừa lăn người đi thì đã nghe tiếng kêu của Hùng. Lợi quyết định cho Hùng dùng tiểu liên bắn khống chế còn anh và Phước lao vào đánh thủ pháo. Những tiếng nổ dữ dội đã làm tắt hẳn hỏa lực địch. Hùng từ phía sau vượt lên trên cùng đồng đội truy kích địch. Chúng chạy ra phía sông Đồng Nai nhưng không có cách nào qua sông đành phải đầu hàng. Sau những trận đánh giải phóng liên tiếp nhiều khu vực rộng lớn, tiểu đoàn D106 được thành lập. Lợi được phân công về đại đội 9. Đại đội nhận nhiệm vụ bảo vệ vùng Trao Trảo, Vĩnh Tân, Phú Chánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bình Dương, để hoạt động nhằm mở thêm nhiều cửa khẩu mua gạo. Tiểu đội Lợi được lịnh bảo vệ các chuyến hàng đặc biệt cho quân khu. Hàng ngày những chuyến xe bò nặng nề đi ngang qua vùng này đều phải vượt một bãi cát lớn và băng qua con suối. Mọi người đều phải ra sức đẩy phụ với những đôi bò mới có thể đưa xe qua suối được. Vừa lên khỏi dốc cát, Lợi đã nhận ra một chiếc xe ì ạch lăn bánh. Người đẩy xe là một cô gái mặc áo trắng, đầu đội nón bài thơ. Lưng áo cô đẫm ướt mồ hôi, nắng và sự gắng sức làm cho hai má cô đỏ hồng. Lợi chú ý đến cô gái vì chiếc nón Huế ấy, chiếc nón mà Huệ thường đội. Anh biết chắc cô gái ấy không thể nào là Huệ được nhưng trong thâm tâm vẫn có một cái gì thúc đẩy anh đến gần. Lợi đưa xe mình lên dốc xong liền trở lại lặng lẽ đến phụ với cô gái. Qua khỏi dốc cô gái thở phào, lấy cái nón xuống quạt mát và cười hồn nhiên. Chợt thấy Lợi đứng giữa nắng, mặt sạm đen cô gái liền đưa cái nón cho Lợi: https://thuviensach.vn - Anh đội cho đỡ nắng. - Cám ơn cô. Tôi đã quen mưa nắng rồi. Nhưng cô gái đã lấy chiếc khăn rằn quấn qua đầu mình rồi đưa nón cho Lợi. Lợi tiếp lấy và nói: - Từ nãy giờ chưa được biết tên cô. - Em tên Bạch, ở Định Phước. - Định Phước thuộc xã Tân Định phải không? - Phải. Khi nào có dịp đi qua, mời anh ghé nhà em chơi. Cứ hỏi nhà má Ba là ai cũng biết. - Vậy mà tôi cứ tưởng là hỏi nhà cô Bạch thì người ta rảnh hơn, nhứt là mấy anh thanh niên. Bạch cười khúc khích. Hai người đi một đỗi thì tới chỗ đóng quân. Lợi trả chiếc nón lá cho cô gái và lấy gạo nấu cơm. Bạch nói: - Em có đem theo mấy đòn bánh tét. Anh ăn với em cho vui. Cô gái bày bánh ra cái nón lá. Lợi nói: - Cô còn để dành ăn trên đường về. - Nhà em ở gần đây. Anh cứ dùng đi. Bạch lột lá xong, đưa cho Lợi. Lợi ăn ngon lành. Buổi trưa trong rừng gió mát rượi. Hai người ngồi dưới bóng cây lắng nghe sự yên tĩnh của rừng, lòng thấy thanh thản kỳ lạ. Rải rác trong các lùm cây có tiếng trở mình trên võng, tiếng chân đi trên lá khô, và vài tiếng nói vang từ xa, nghe mơ hồ. Khi tất cả đều im bặt thì tiếng suối lại nổi lên, róc rách, nhẹ thoáng và đều đặn trong cái im lặng mênh mông của rừng. Bỗng nhiên Bạch lại nói: - Khi nào có dịp, mời anh ghé nhà em chơi. Anh nhớ đấy. ° Hành quân liên tiếp mấy ngày đêm mới đến được ba xã nam Bến Cát, lúc trời rạng sáng. Lợi và Dòng đến chính quyền địa phương để liên hệ chỗ nghỉ quân. Các đồng chí địa phương chỉ cho Dòng và Lợi một ngôi nhà ngói rộng rãi. Các bạn cho biết: - Đó là nhà của đồng chí xã đội trưởng. Dòng và Lợi rất mừng vì đây là vùng giải phóng, sống đã tự do lại được ở chỗ rộng rãi ấm áp. https://thuviensach.vn Dòng bước vào căn nhà, anh gặp một bà già tóc đã hoa râm. Dòng lễ phép hỏi: - Dạ, chào bác. Bà già không ngẩng lên, hỏi: - Các chú đi đâu đây? - Cháu được xã giới thiệu đến nhà bác xin ở nhờ vài bữa. - Nhà tôi chật lắm. Các chú tìm nơi khác đi. Lợi nói: - Chúng cháu từ xa mới đến không rành làng xóm nên đi nơi khác chẳng tiện, sợ tình hình có gì diễn biến thì các đồng chí địa phương không biết đâu mà tìm, mong bác thông cảm. - Các chú bộ đội nào? - Dạ, tụi cháu là lực lượng tỉnh. - Thôi được, các chú cứ vào ở tạm đằng kia đi. Bà cụ đưa tay chỉ một cái nhà trống lụp xụp, nơi ấy có đặt một cái cối xay lúa, một cối giã gạo. Lợi thấy vậy nghĩ thầm: "Nhà lớn thế này mà bà cụ nói chật. Có lẽ không muốn cho mình ở chăng?" Anh em lần lượt vào trong nhà trống. Lợi hỏi bà cụ: - Bác có nồi lớn cho cháu mượn một cái để nấu cơm. Tụi cháu có nồi nhưng nhỏ lắm. Phải nấu hai lần bác ạ. Bà già đáp tỉnh khô: - Không có! Bà cụ bỏ đi ra phía đám khoai tiếp tục bỏ phân. Lát sau có một người đàn bà từ trong nhà đi ra, đầu choàng một chiếc khăn vuông, nhìn sơ qua cũng đoán được chị đang ở cữ. Chị mở cũi lấy một cái nồi cho Lợi mượn. Cái nồi thiệt lớn, có thể nấu được mười lăm người ăn. Lợi nghĩ, té ra không phải là không có nồi lớn. Vậy thì tại sao bà cụ có vẻ lạnh nhạt với đơn vị anh như vậy? Chắc bên trong có điều gì đây. Lợi họp anh em lại, nói: - Các đồng chí. Suốt mấy ngày hành quân ròng rã chúng ta ai cũng mệt mỏi, nhưng khi đến đây thấy nhân dân đối xử với mình như thế, chắc là https://thuviensach.vn có chuyện gì không hay rồi, vì vậy chúng ta cần ra sức công tác dân vận để thuyết phục gia đình này, mong các đồng chí hãy cố gắng. Dòng đề nghị: - Theo tôi ta nên làm liền bây giờ. Ai nấu cơm cứ nấu, còn lại tất cả lo đi kiếm củi, quét sân, quét nhà, ai biết làm phân khoai thì theo tôi. Mọi người xắn tay áo lên bước tới chỗ bà cụ đang làm. Họ hốt phân đem bón từng bụi khoai rồi vun đất lên. Bà cụ thấy vậy hỏi: - Bộ đội mà cũng biết làm à? - Làm như vầy được không bác? - Được. Nhưng tôi tưởng bộ đội không biết mần chớ. - Chúng cháu cũng là những người nông dân nghèo vừa buông tay cày tay cuốc, cầm súng đánh giặc, lúc chúng cháu còn ở nhà thì cũng làm ruộng làm rẫy như bác đây. - Các chú có phải chủ lực miền không? Thời kỳ đó ta còn giữ bí mật không biểu dương lực lượng trước nhân dân nên Lợi trả lời: - Không phải bác à, chúng cháu là bộ đội tỉnh. - Tụi bây đừng giấu tao. Mấy thằng tỉnh tao biết hết. Đứa nào cũng trắng đỏ và mập ù chớ không phải xanh xanh mét mét như tụi bây. Câu chuyện nửa chừng thì các đồng chí trực nhật kêu anh em vô ăn cơm. Mọi người rửa tay rửa chân. Lợi nhìn bà cụ: - Mời bác vào ăn cơm với tụi cháu. Bà bỏ việc đi vào nhà. Bà nhìn mâm cơm của bộ đội, mỗi người chỉ có hai con khô đù nhỏ kho mặn nên đi thẳng vô bếp múc hai tô cá lóc kho với thịt heo đem ra đưa cho anh em và nói: - Các con ăn tạm cái này đi. - Cám ơn bác. Mời bác dùng cơm. - Các con ăn đi. Má không ăn sáng. Bà cụ nhìn anh em ngồi quanh mâm cơm với vẻ cảm mến rồi bỗng nhiên bà nói: - Má có nhiều thiếu sót với các con. Lợi nói: https://thuviensach.vn - Con có thấy gì đâu mà má nói vậy. - Đúng ra khi các con về đây má phải có trách nhiệm đùm bọc và giúp đỡ các con nhưng má đã làm cho các con buồn. - Thôi má đừng nhắc lại chuyện đó nữa. Dòng tiếp lời bạn: - Chắc trước đây có đơn vị nào tới làm phật ý má? - Đúng đấy. Các con cơm nước xong dọn đồ đạc lên nhà lớn ở. Lợi nói: - Tụi con ở đây canh gác có phần tiện hơn. Và thế là đơn vị anh cứ ở đó. Mấy hôm sau có bà lối xóm kể rằng trước đây có một đơn vị đóng quân ở nhà bà cụ có bao nhiêu củi cũng xài hết, bao nhiêu nước cũng dùng sạch, ra đi còn để lại bao nhiêu là rác rưởi. Một buổi tối Lợi đang ngồi nhìn trăng và nhớ nhà thì có một thiếu nữ đến bên anh. Cô nói: - Em là Điệp, văn công của xã. Tụi em ở đây lâu nay chưa thấy đơn vị bộ đội nào sống với đồng bào tình nghĩa như các anh. Bà con ở đây rất mến các anh nên tụi em muốn phục vụ các anh một đêm văn nghệ, sẵn dịp mời các anh tham gia văn nghệ cho vui. Dòng nói xen vào: - Anh Lợi là một tay đờn rất cừ của tụi tui đó. - Anh Dòng nói chơi, chớ tôi có biết đờn đâu. Điệp quay qua những người lính trẻ đang ngồi quanh cô, hỏi: - Anh Tư biết đờn không, các anh? - Cừ lắm đó. Lợi đành nói: - Thôi được, bữa nào có đờn tôi đờn cho cô hát. - Ngay bây giờ cũng có. Điệp nói xong chạy đi, một lát sau đem đờn lại. Lợi cầm cây đàn lên, so dây rồi bắt đầu dạo. Tiếng hát của Điệp trong trẻo, ngọt ngào. Đêm vui của những người lính trẻ bắt đầu như thế. Chiều hôm sau buổi biểu diễn văn nghệ được tổ chức tại Bàu Tây Nam Bến Cát. Nhân dân đến xem văn nghệ rất đông. Lợi không muốn ngồi https://thuviensach.vn ở các hàng ghế nên anh tìm cách ra đứng dựa lưng vào những gốc cao su cho mát. Bỗng nhiên giữa đám đông người chen chúc ấy có một người con gái đầu trùm một chiếc khăn rằn, bước ra đến trước mặt anh: - Anh Tư. - Huệ em! Lợi kêu lên thảng thốt. Huệ vịn lấy vai người yêu mà tự nhiên hai dòng nước mắt chảy dài xuống má. Lợi hỏi: - Em đi công tác qua đây? - Rất tình cờ anh à. Em đang đi trên chiếc đò máy khi đến trạm có mấy anh du kích lên xét giấy, em thấy có Út Hiền trong số đó. Nó cũng nhận ra em. Em ra dấu với nó có ý hỏi anh hiện giờ ở đâu nhưng nó không hiểu, cuối cùng nó đành phải giả bộ bắt em. Nó đóng kịch giỏi lắm. Nó nói: "Mời chị lên bờ". Em hỏi: "Tôi có tội gì mà bắt tôi?" Nhưng em vẫn bước theo nó. Khi chiếc đò máy đi rồi thì nó mới cười và bảo em: "Anh Lợi đang có mặt ở đây". Lợi nghe kể rất cảm động, anh nắm lấy bàn tay thon nhỏ của Huệ và dìu cô đi dần về xa đám đông người đang xem văn nghệ. Nắng xế lấp loáng trong các vòm lá cao su khiến cho mặt đất bên dưới sáng lên rực rỡ. Thứ ánh sáng mà lúc nãy hai người không hề thấy, thứ ánh sáng bừng lên bất chợt trước khi tắt. Huệ lau nước mắt và hỏi Lợi: - Từ bấy đến nay anh đánh bao nhiêu trận, có bị thương tích gì không? - Anh đánh nhiều quá không nhớ hết bao nhiêu trận, nhưng thương tích thì chưa. Huệ này? - Dạ? - Sao em cứ trùm khăn lên đầu chi vậy? Lợi vừa hỏi vừa đưa tay gỡ chiếc khăn ra nhưng Huệ đã giữ tay anh lại, vẻ hoảng hốt: - Đừng! Kỳ lắm. - Sao lại kỳ. Hay em đã xuống tóc quy y? - Không. Huệ đáp nhỏ và lại muốn khóc. Lợi lo lắng hỏi: - Em có gì muốn giấu anh? Em nói đi! https://thuviensach.vn Và Lợi đưa tay gỡ cái khăn ra. Lần này thì Huệ để yên. Tóc Huệ đổ xuống vai nhưng lần này không phải là mái tóc thề ngày xưa mà là mái tóc uốn quăn theo kiểu tân thời. Lợi trố mắt nhìn kinh ngạc và cái nhìn ấy làm Huệ sợ hãi. Cô hơi lùi lại một chút và nói: - Không phải lỗi ở em. - Anh hiểu rồi. Nhưng… không sao, em đừng buồn. Nay ta gặp nhau là quý hơn tất cả. Huệ dùng hai bàn tay ôm lấy mái tóc mình, cô nói: - Vì hoàn cảnh… vì nhiệm vụ anh à. Chi bộ… đó là nghị quyết… nhờ mái tóc này mà có một lần em thoát khỏi một cuộc lục xét. Lợi nói: - Thôi, bỏ qua chuyện mái tóc đi. Ta dạo quanh quanh một lát. Hai người vừa đi một quãng thì có ba bốn người từ trong đám đông chạy ra, trong số đó có Điệp, cô văn công xã. Một người hỏi: - Ai đấy, Lợi? - Bà chị của mình. Mọi người chào Huệ mà mắt cứ nhìn chăm chăm vào mái tóc uốn của Huệ. Điệp tươi cười đến bên Huệ, cô ngắm mái tóc mới của Huệ rồi thân mật hỏi: - Chị ruột hay chị bà con? Huệ đành phải đóng kịch: - Chị ruột. Điệp nắm tay Huệ, vẻ rất quyến luyến: - Chị Ba à. Em với anh Lợi thân nhau lắm. Ảnh đờn rất hay, tụi em mới quen nhau nhưng hiểu nhau rất nhiều. Sự hồn nhiên của cô gái làm Huệ vui lây, chị nói: - Coi chừng, cậu ấy khó hiểu lắm đấy. Mọi người cười vui vẻ rồi kéo nhau đi. Điệp nói: - Sắp tới phiên em hát. Mọi người đi rồi, còn lại hai người tự nhiên không khí trở thành ngượng nghịu. Lợi nói: - Em đóng kịch giỏi quá. https://thuviensach.vn - Tại anh bắt em phải đóng kịch. Tự nhiên Lợi nhìn chăm chăm vào mái tóc uốn quăn của Huệ và trong lòng cộm lên một cái gì. Cái mái tóc ấy có cái vẻ xa lạ, cách biệt không những với anh mà cả với khung cảnh, không khí, sinh hoạt ở đây. Anh buông bàn tay nhỏ nhắn của Huệ ra và đi tìm hái một cái hoa dại mọc bên gốc cây cao su. Huệ bỗng bật khóc. Tiếng khóc làm Lợi giựt mình quay lại. - Anh xin lỗi. Huệ cúi mặt, nghĩ ngợi. Lợi hỏi: - Gặp anh, sao em lại buồn? - Em nhức đầu lắm. - Anh hiểu em rồi, đừng khóc nữa. Dầu đây, em xoa đi. Huệ nhận lấy chai dầu và nói: - Anh cho em miếng nước. Lợi mở bình toong đưa nước cho Huệ rửa mặt, rửa xong Huệ trao bình toong lại cho Lợi rồi bỗng nói: - Phải có một trái lựu đạn mà tự vận chết cho rồi. - Thiệt không? Sợ không dám chớ. - Thiệt mà. - Đừng thử anh. Nếu dám, anh đem trái thủ pháo nửa ký cho em tự vận. - Nói chơi với anh chớ tự vận người ta nói mình gián điệp sao. Huệ mỉm cười, nụ cười vẫn buồn. Cô hỏi: - Thấy em uốn tóc, anh không ưa phải không? Anh không biết chớ trước khi uốn tóc em đã khóc suốt mấy đêm liền. Lợi nói: - Anh không buồn đâu. Họ đi ra mé rừng. Huệ lấy trong túi ra hai trăm đồng đưa cho Lợi: - Tiền của chị Ba cho đó. Anh cầm xài đỡ. - Anh có xin em đâu. https://thuviensach.vn - Anh cầm đi. Biết bao giờ mình mới gặp lại nữa. Đơn vị anh có gần đây không. - Xa lắm. Với lại sắp phải chuyển đi nơi khác, em đừng đến mất công. Huệ đánh vào vai Lợi một cái để thay lời từ biệt rồi đi lẫn vào đám đông lúc ấy cũng đang lục đục kéo nhau về sau một buổi trình diễn văn nghệ hào hứng. https://thuviensach.vn 12 Huệ ghé hàng chè ăn một ly xương xáo, nhẩn nha ở đó một chút rồi xách giỏ đi thẳng vô chợ. Chị đi loanh quanh mua mấy món đồ lặt vặt như cái kéo cắt giấy, vài cái kẹp tóc… vừa đi vừa kín đáo quan sát xem có tên mật vụ nào theo dõi không, nhưng không thấy có dấu hiệu khả nghi. Đúng 12 giờ kém 15, Huệ đến chỗ hẹn. Đó là một sạp vải nhỏ bán vải hoa đủ màu đủ kiểu. Những người lao động thường ghé mua loại vải rẻ tiền này về may cho con cái. Chị nhận ra ám hiệu nơi người khách hàng mới tới vừa định bắt chuyện để nhận món tiền thì người nọ đã nháy mắt và nói nhanh, vừa đủ cho Huệ nghe: - Coi chừng. Bị lộ rồi. Nói xong người ấy biến mất trong đám đông, Huệ cũng quay phắt đi nhưng chỉ bước được mấy bước thì một tên mật vụ đã chồm tới chụp mạnh cổ tay Huệ, lôi đi. Huệ la lên: - Bà con ơi, tự nhiên thằng cha này hành hung tôi. Nhưng ba tên mật vụ khác đã xông tới nhấc bổng Huệ lên, ném vào trong chiếc xe jip mui trần sơn xanh lá cây. Chiếc xe vụt đi giữa phố phường. Huệ ngồi giữa những thằng mật vụ to dềnh dàng đang cười nói hả hê, thỏa mãn. Một tên nói: - Bịt mắt nó lại. Và một miếng vải đen choàng kín mắt Huệ. Xe quanh qua nhiều ngã tư rồi đi sâu vào trong một cái sân lớn, đậu lại. Khi chúng lôi Huệ xuống và mở băng bịt mắt ra thì chị đã thấy người đàn bà lúc nãy bị còng tay ngồi trên chiếc ghế dài trong một căn phòng nhỏ, u ám. Huệ bị dẫn ngang qua đó nhưng không ghé vào. https://thuviensach.vn Chúng dẫn Huệ vào một căn phòng sang trọng có bày ba cái bàn giấy bằng gỗ láng bóng nhưng không có ai ngồi. Huệ bị đẩy ra đứng giữa phòng và hai tên mật vụ nhảy phóc lên bàn ngồi đu đưa hai chân. Một tên có vẻ nóng lòng, hỏi cung ngay: - Nhận tiền xong mày sẽ đem đi đâu? - Tiền gì? Tui có biết đâu. Thằng mật vụ cười nhạt. Hắn moi trong cái xách của người đàn bà lúc nãy ra một cái gói giấy. - Một trăm ngàn. Con mẹ kia đem cái này giao cho mày để mày đem đi đâu? - Con mẹ nào? Ông nói gì vậy. Tôi đang định đi mua một xấp vải về may áo cho đứa em. - Thôi, đừng làm bộ, bà nội. Con mẹ đó khai tuột tuốt hết trơn rồi. - Tôi không hiểu gì cả. Một cái tát nảy lửa xáng vào mặt Huệ. Thằng mật vụ tháo kính đen ra, để trên bàn và chồm tới chỗ Huệ ngồi: - Bây giờ đã hiểu chưa? Huệ im lặng. Một tên khác nói: - Thôi, tao cho mày suy nghĩ tới tối. Khôn hồn thì sống. Cứng đầu thì chết. Rõ chưa? Rồi bọn chúng dẫn Huệ đi loanh quanh dọc theo các hành lang hẹp và đưa vào một cát-sô tối om, ẩm thấp. Chúng đóng ập cửa, khóa trái lại và bỏ đi. Huệ đưa tay sờ má mình, cái tát hết sức lực của gã đàn ông làm má Huệ nóng rát. Chị áp hai tay vào má một lúc lâu rồi ngồi xuống khoảng đất hẹp dưới chân. Có tiếng nước chảy róc rách đâu đó. Mắt Huệ cũng đã quen dần với bóng tối nên Huệ nhận ra một vòi nước nhỏ đang rỉ nước ra, chảy xuống một cái hố tiêu. Huệ khum hai bàn tay hứng lấy nước và uống một ngụm nhỏ vì để dìm cơn khát cháy cổ họng. Chị cảm thấy toàn thân mỏi rời và https://thuviensach.vn ngồi tựa vào tường. Cát-sô quá chật, không thể duỗi chân được. Chị nhắm mắt lại và ngủ thiếp đi. Khi người đưa cơm đến đập vào cánh cửa sắt thì Huệ tỉnh dậy. Ánh sáng từ nơi cái lỗ nhỏ trên cánh cửa rọi vào làm Huệ chói mắt. Chị đứng dậy nhìn ra ngoài hơi ngỡ ngàng một chút trước gương mặt già nua của người đưa cơm. Đó cũng là một bạn tù ở phòng giam tập thể, một con người chậm chạp, câm lặng. Huệ muốn hỏi ông một câu nhưng người nọ đã ra hiệu cho chị im lặng. Phía đầu hành lang, tên cai tù đã rung xâu chìa khóa rổn rảng lên để đe dọa. Huệ nhận phần ăn của mình và ngồi xuống đất. Chị gọi thầm: - Anh ơi, hiện giờ anh đang làm gì, anh có biết em đã sa chân vào hang ổ của giặc hay không. ° Huệ bị đánh thức dậy lúc nửa đêm. Khi mở mắt ra chị không nhớ nổi là mình hiện đang ở đâu, tới khi luồng ánh sáng từ lỗ đưa cơm trên cánh cửa sắt rọi vào thì chị mới nhớ lại tất cả. Tên cai tù mở khóa lách cách và dẫn chị đi qua mấy dãy hành lang hẹp thắp đèn vàng vọt. Có lẽ đã khuya lắm, phía ngoài đường không có tiếng xe cộ, chung quanh chỉ nghe tiếng quạt trần quay vù vù. Chị nhớ lại câu nói của một đồng chí có kinh nghiệm ở tù, đã dặn:Nhứt lý, nhì lì, tam suy, tứ tử.Hiện nay địch có thể chưa có bằng chứng gì về mình thì cứ áp dụng kế thứ nhứt. Tên cai tù mở một cánh cửa lớn và đẩy Huệ vô đó. Căn phòng quá rộng nhưng lại chỉ kê có một cái bàn, trên bàn có một cái máy gì hình vuông màu đen, có tay quay. Máy này được nối liền với một sợi dây điện màu đen. Huệ còn đang ngơ ngác thì cánh cửa sịch mở và một tên gầy nhom mặc chiếc quần rằn ri bước vô. Hắn ở trần, để lộ mấy cặp xương sườn. Hắn đứng nhìn Huệ rất lâu, nhìn từ đầu đến chân, rồi cái nhìn hắn dừng lại trên ngực Huệ, Huệ chờ đợi hành động của hắn, nhưng hắn cứ đứng im như thế rồi đột nhiên hắn bỏ đi. Lát sau hắn trở lại và nói: - Cô theo tôi! https://thuviensach.vn Hắn dẫn Huệ vào một căn phòng khác, nhỏ hơn nhưng là một căn phòng làm việc và mời Huệ ngồi vào ghế bành. Hắn rút lui được một lúc thì một tên thiếu úy cảnh sát bước vào. Huệ nhận ra đó là tên chồng của cô thợ may Loan. Hắn cười và cố lấy giọng dịu dàng, hắn nói: - Chào Huệ. Chắc cô ngạc nhiên khi gặp tôi ở đây? Huệ nói: - Không ngạc nhiên bằng việc các ông bắt tôi. Ông trả tự do cho tôi đi. Tôi làm gì mà các ông bắt? Viên thiếu úy cười, đến ngồi vào ghế đối diện với Huệ: - Cô Huệ à, thực ra tôi muốn giúp cô. Tôi sẽ xem lại hồ sơ. Bây giờ cô có cần báo tin gì cho gia đình không? - Gia đình biết rồi. - Ở Củ Chi cũng biết rồi à? Lẹ quá vậy? - Củ Chi nào? - Củ Chi là quê của cô mà cô không biết à? Các đồng chí của cô đấy. Hắn cười cười, chậm rãi móc bao thuốc ra, lấy một điếu rồi đánh diêm châm lửa. Huệ nhìn hắn bằng cái nhìn dò xét, chị nói: - Ông nói chuyện nghe khó hiểu quá. Tôi nhức đầu. - Thôi, đừng làm bộ nữa. Tôi đã gặp cô nhiều lần ở Củ Chi. Tôi còn có cả ảnh của cô nữa. Tên nọ cười thành tiếng, ném mẩu thuốc lá vào một chậu kiểng gần đó và ngửa người ra sau, hắn nói: - Hay là mai chúng mình về thăm lại Củ Chi một chuyến. Cô bằng lòng không? - Tôi nhức đầu lắm. Tôi chỉ là người buôn bán trái cây. Tôi chẳng biết gì về những thứ ông nói. Ông hãy trả tự do cho tôi. Tên thiếu úy đốt một điếu thuốc nữa và nói: - Thôi được. Hôm nay như vậy là tạm xong. Cô cần thuốc nhức đầu phải không? Tôi sẽ cho người đem tới. Tên cảnh sát gầy còm lúc nãy bước vào và dẫn Huệ đi. Buổi tối, hắn lại đến cát-sô của Huệ và dẫn chị tới căn phòng cũ. Tên thiếu úy khi sáng đợi chị với một gói quà trên bàn. Hắn đặt gói quà trước https://thuviensach.vn mặt Huệ và nói: - Đây là quà của nhà tôi gửi tặng chị. Món quà này không có liên quan gì tới tôi cả, Huệ đừng ngại. Huệ nhìn cái gói giấy. Chị hỏi: - Mấy giờ rồi? - Gần một giờ sáng. - Tôi không thấy ai tặng quà vào lúc một giờ sáng. Chắc trong gói đó còn chứa những cái gì khác. - Cô nói chuyện rất thông minh, cô Huệ ạ. Nhưng trong đó không có cạm bẫy đâu mà là tình cảm của một người bạn rất thân của cô. Sở dĩ tôi mời cô đến giờ này là vì suốt ngày nay tôi rất bận. Cô có còn nhức đầu không? Quả thực là mấy hôm nay Huệ thấy nhức đầu kinh khủng nhưng khi nghe hắn ta hỏi thì Huệ lại làm thinh. Tên sĩ quan lấy trong ngăn kéo ra một viên thuốc màu hồng và rót một ly nước trà lợt đưa cho Huệ. - Uống tạm một viên Optalidon. Cô sẽ thấy đỡ nhức. Huệ do dự trước viên thuốc. Có nên uống không? Có nên nhận ân huệ của hắn không? Tên nọ nói: - Uống đi. Nếu cô có muốn chống lại tôi thì cũng phải tỉnh táo mới được. Huệ nói: - Tôi chẳng có gì để đối phó với ông. Tôi chỉ là một người dân bình thường bị các ông bắt oan thì các ông phải thả tôi ra thôi. - Vậy tại sao cô dè dặt quá như vậy! - Cũng chẳng dè dặt gì. Tù nhân bịnh thì phải có thuốc uống đó là qui ước quốc tế chớ cũng chẳng có gì mới lạ. Và Huệ bưng lấy ly nước uống viên thuốc. Viên sĩ quan mỉm cười một cách thú vị và nói: - Nhưng cái mới lạ là một cô bán trái cây lại có thể nói tới chuyện "qui ước quốc tế" một cách rành rẽ như thế. Huệ ngửng lên nhìn hắn. Chị thấy mình càng nhức đầu thêm và một sự mệt mỏi kỳ lạ cứ lan dần ra trong chị. Một chiếc xe tuần tiễu nào đó vừa đi https://thuviensach.vn qua ngoài đường, tiếng động cơ vang đi rất xa và giữ rất lâu trong không gian. Huệ thấy buồn ngủ và đưa tay vịn vào một góc bàn rồi gục đầu vào đó. Tên sĩ quan nhếch cười. Hắn đứng im nhìn Huệ một lúc lâu, coi đồng hồ rồi đến bên Huệ, đặt một tay lên vai chị. Hắn gọi: - Dậy đi. Nhưng Huệ không còn nghe thấy tiếng gọi ấy. https://thuviensach.vn 13 Ngày 15 tháng 9 năm 1963 Phan Thành Lợi được kết nạp vào Đảng. Sau đó không đầy hai tháng, xảy ra vụ Dương Văn Minh đảo chánh Ngô Đình Diệm. Nắm lấy thời cơ đó, ta tranh thủ bức rút các đồn bót lẻ tẻ, tiêu diệt các cứ điểm quan trọng có tính chất chiến lược của địch. Người đảng viên mới của Củ Chi đã lập được thêm nhiều chiến công mới. Đồn Bến Sắn là một cứ điểm quân sự lớn có nhiều lớp rào kiên cố, chính giữa các hàng rào có hào sâu và bốn phía đều có lô-cốt. Tuy vậy khi nhận được lệnh san bằng đồn này, đơn vị của Lợi rất vui mừng. Vì thế chỉ sau một đêm, ban chỉ huy đã triển khai xong kế hoạch tiêu diệt địch. Chạng vạng tối các tổ đặc công ôm trái bò vào. Tổ một, tổ hai, tổ bốn đặt trái xong thì chợt nghe có tiếng ngỗng kêu quang quác. - Lộ mục tiêu rồi! Đồng chí chỉ huy mặt trận thốt lên và nhìn về hướng tiến của tổ ba. Chính nơi ấy phát ra tiếng ngỗng. Không còn cách nào khác, ban chỉ huy ra lệnh nổ súng trước giờ quy định. Các chiến sĩ trợ chiến, xạ thủ ĐKZ-57 bắn chi viện cho Tổ 3 bị lộ. Lô cốt số 4 của địch bị mấy quả ĐKZ nổ tan tành. Lợi dẫn tiểu đội lao vào hướng ấy mở đường cho toàn đơn vị tiến công. Nhưng tiếng ngỗng lúc nãy đã báo động kịp thời cho địch, nên chúng đã ra nằm phục sẵn ngoài chiến hào. Chúng bắn đạn như hốt cát vãi, lưới lửa đạn dày đặt sát mặt đất. Mũi tiến công của Lợi bị chặn lại. Trước tình huống đó, ban chỉ huy mặt trận ra lệnh: - Dùng đại liên, trung liên bắn mạnh để kéo hỏa lực địch phân tán ra. Sau đó các tổ xung kích xông vào đánh thủ pháo. Lợi cùng anh em như những con thoi lao vào trận địa. Phút chốc thủ pháo nổ rền khắp nơi như sấm dậy. Những ổ đại liên, trung liên của giặc lần https://thuviensach.vn lượt bị dập tắt. Tiếng kèn thúc quân chợt vang lên thúc giục. - Xung phong! Các chiến sĩ quân giải phóng hàng loạt xông lên băng qua giao thông hào, hố cá nhân, hàng rào kẽm gai truy kích giặc. Bỗng một loạt pháo địch nổ chát chúa trước mặt Lợi độ hai mươi mét. Lợi nằm rạp xuống mà nghe mảnh pháo chém sàn sạt qua đầu. Dứt loạt pháo anh và đồng đội lại xông tới. Một loạt pháo thứ hai lại rót tới. Chân trái anh bị gạt mạnh một cái rồi tê buốt. Lợi đưa tay sờ ngay nhượng thấy máu ra ướt đẫm Lợi lảo đảo rồi té quÿ xuống. Anh gọi đồng đội: - Chín ơi, mình bị thương. Chín quay lại đỡ Lợi dậy: - Nặng không? - Không biết. Nhưng chạy không được. Tiếp tục truy kích đi, đừng bỏ lỡ cơ hội. Chín ngó lui ngó tới thấy có toán dân công vừa chạy đến liền bảo Lợi: - Yên tâm, dân công sắp tới. Mình đi nhé. Thế là Chín ôm súng lào vụt đi giữa những tràng súng liên thanh xối xả. Lợi được dân công đưa ra tuyến sau. Đi được một lát đã nghe tiếng reo mừng thắng trận vang rền trận địa. Cứ điểm cuối cùng là bộ chỉ huy của địch ở Đồn Bến Sắn đã bị chiếm lĩnh hoàn toàn. Toán dân công khiêng Lợi đều dừng chân, ngoảnh lại trận địa. Trong cơn gió bay qua, Lợi nghe mùi thuốc súng sao mà quyến rũ lạ thường. Anh bảo một anh đang khiêng võng: - Cho tôi một điếu thuốc. Người bạn rút bao thuốc Ruby ra chia cho mỗi người một điếu và châm lửa đốt. Trong bóng đêm, những đóm lửa lập lòe sáng làm ửng lên từng khuôn mặt trẻ, rắn rỏi dạn dày sương gió. Lợi qua cái Tết năm 1964 ở quân y viện Phước Thành. Vết thương ở chân đã lành sau mấy lần mổ nhưng lòng anh không được vui vì xa nhà, xa đồng đội và nhớ Huệ. Mấy ngày gần đây Lợi đâm khó ngủ. Đêm đêm, Lợi nằm trên võng cứ nghĩ hoài đến cái ngày hai người chia tay nhau trên sông Sài Gòn. https://thuviensach.vn Mấy năm rồi, Lợi chỉ gặp Huệ có một lần. Không biết giờ này Huệ có còn nhớ anh hay đã xa mặt cách lòng. Lợi nghĩ ngợi miên man mà không ngủ được. Những buổi xế chiều Lợi tập đi, thơ thẩn trên những lối mòn quanh bệnh viện dã chiến, nhìn những con chồn đèn đi kiếm ăn quanh những đám hoa mắc cỡ mà nhớ tới thuở thơ ấu ở quê nhà, nhớ má một đời gian lao khổ cực, chồng chết năm má vừa ba mươi ngoài, má ở vậy nuôi con. Lợi thấy cần về thăm má một chuyến. Hôm sau anh ngỏ ý với đồng chí phụ trách tranh thủ lúc tập đi về thăm nhà. Thấy không có gì trở ngại, đơn vị đồng ý cho Lợi 15 ngày phép. Trên đường đi, Lợi ghé Tân Định thăm Bạch, cô gái tải hàng cho chiến khu Đ dạo nào. Lợi đến nhà lúc chạng vạng tối. Cuộc gặp gỡ quá bất ngờ làm mọi người ngạc nhiên thích thú. Các em của Bạch ôm chặt lấy chân Lợi hỏi lung tung: - Anh Tư bị thương trận nào? - Bị thương có đau không, anh? Lợi chưa kịp trả lời các em thì má của Bạch hỏi: - Nay con thật khỏe chưa? - Dạ, con khỏe nhiều lắm rồi má à. Cô Hai đi Sài Gòn về chưa, má? - Về rồi. Nó mới chạy đi đâu đó. Nó nhắc con liền liền, hè. Má Ba vừa dứt tiếng đã thấy Bạch về tới. Cô mừng quá kêu lên: - Trời ơi! Anh Tư! Lợi bắt gặp trong cái nhìn dài của Bạch biết bao lời vừa thương yêu vừa trách móc. Lợi còn nhớ như in cái lưng áo bà ba ướt đẫm mồ hôi của người con gái trẻ và cánh tay dịu dàng khi Bạch đưa cho anh mượn chiếc nón che đầu. Bạch đến ngồi trên ván và hỏi một cách táo bạo: - Xa nhau lâu quá, anh có nhớ em không? - Nhớ. Nhưng mà thôi Bạch à. Bạch im lặng. Lợi thấy mình đã quá vụng về khi nói câu ấy, anh tìm cách phân trần: https://thuviensach.vn - Kể từ ngày quen biết nhau, thấm thoát mà đã gần hai năm. Chúng ta quen nhau trong tình anh em, tôi không dám nghĩ điều gì khác hơn nữa vì tôi là bộ đội mà, cuộc sống nay đây may đó… Bạch buồn, nhưng không buồn lâu, hoặc là người con gái Củ Chi dễ giấu nỗi buồn của mình qua một nụ cười, cô nói: - Vậy mà lâu nay em cứ tưởng cuộc sống anh đã có định hướng rồi chớ. Má Ba từ nãy giờ nấu ấm trà nhưng sự thực cũng đã nghe hết câu chuyện giữa hai người, má nói: - Theo ý má, hai con nên kết tình anh em. Bạch đứng lên, vẻ nhí nhảnh hồn nhiên trở lại rất nhanh. Cô nói: - Má ơi, để con đãi anh con một bữa chè mới được. ° Cơn mưa đến lúc sáng sớm. Một cơn mưa phùn nhẹ. Cánh đồng nằm lim dim trong giấc ngủ còn đang say. Lợi đi một mình trên đồng vắng cho tới khi cơn mưa phùn tạnh hẳn và những đám mây bay đi, để hanh một chút nắng nhẹ. Hoa mười giờ bắt đầu nở lác đác. Lợi đứng bên này sông Sài Gòn nhìn về mảnh đất thân yêu. Dòng sông vẫn lững lờ. Khúc sông hò hẹn của hai người trong buổi sáng sớm vẫn được khua động lên bởi những tiếng lép kép của đàn vịt trời, của bầy le le lăng xăng bơi qua lại. Lợi đứng rất lâu nơi khúc sông ấy và nhìn về xóm cũ. Mái trường xưa bắt đầu vang tiếng trẻ đánh vần và những đám mía xanh mượt mà nay đã trải dài mút mắt không ngớt tiếng rì rào bất tận. Những tháng ngày kháng chiến chống Pháp má anh tất bật với công tác, thì những đám mía ngút ngàn kia đã thay lời mẹ ru anh ngủ. Anh theo dấu hoa mười giờ nở đỏ rực mà trở về ngõ cũ. Bàn tay khô nhăn nheo của má Tám lại vuốt ve anh như vuốt ve đứa con trai thuở còn thơ dại. Lợi đứng lặng im. Bà con kéo đến chật nhà. - Con bị thương nặng không, Tư? - Cũng thường thôi, dì ạ. https://thuviensach.vn - Con đi mấy ngày mới về tới đây? - Hai ngày hai đêm. Mợ Ba nói với má Tám: - Giờ nó mập và cao hơn hồi đó, phải không chị? - Ờ, có phần nhổ giò một chút. Lợi nói: - Gần bốn mùa cấy rồi vắng con trên đồng làng. Lợi lại nghĩ đến Huệ. Bà con nói rằng trong những lúc cấy lúa hay gặt lúa nhiều người đã nhắc tới anh nhưng không ai nhắc tới Huệ. Lạ lùng thay! Vừa nghĩ đến Huệ thì Huệ trở về. Huệ trở về, dáng xanh xao tiều tụy. Lợi kêu lên một tiếng thảng thốt: - Huệ! Nhưng cô gái vẫn đứng im trước cổng nhà, tay xách chiếc nón rách, tóc bay rối loạn trong gió. Lợi đến cầm tay người yêu và dịu dàng hỏi: - Em không được khỏe phải không, vào nhà đi! - Cám ơn anh. Huệ nói. Em không sao đâu. Và Huệ gượng cười với những người ra đón. Suốt trong buổi ấy, Huệ chỉ nói chuyện với Thủy và mấy cô bạn gái. Cái vẻ tiều tụy ban đầu dường như đã mất đi, Huệ ốm hơn trước nhiều nhưng vẻ linh hoạt và tươi tắn của ngày xưa vẫn còn. Có một lúc nào đấy, dường như cảm thấy mình đã bỏ quên Lợi khá lâu nên Huệ quay lại cười với anh. - Vết thương của anh đã lành hẳn chưa? Thái độ ấy làm Lợi ngỡ ngàng đến nỗi anh không dám gọi Huệ bằng tiếng em thân mật ngày trước. Anh đáp: - Cám ơn cô Năm, lành như thường rồi. Rồi Huệ lại xoay sang nói chuyện với các bạn gái, mấy cụ già trong làng. Lát sau Huệ lại quay sang Lợi hỏi một câu khác: - Má Tám khỏe không, anh Tư? - Khỏe. - Sao anh có vẻ buồn vậy? Bao giờ anh đi? Lợi hết muốn trả lời. Anh đứng lên, bỏ ra ngoài sân, đi tới đi lui suy nghĩ. Hay là Huệ đã có gì thay đổi. Lợi định bỏ về nhưng cuối cùng lại sợ https://thuviensach.vn mình xét đoán vội vàng, tự ái quá lớn gây thêm buồn phiền cho người yêu, nên anh trở vô nhà và đến bên Huệ. Anh nói vừa đủ cho Huệ nghe: - Lát nữa bà con về hết, cô Năm cho tôi gặp riêng một chút nha? Huệ ngẫm nghĩ một lát rồi đặt một tay lên vai Lợi mỉm cười rất tươi và nói: - Anh Tư à. Các bạn này lại rủ tới nhà ăn cơm. Tôi chẳng biết làm sao từ chối được. Lợi thở dài: - Vậy à. Thôi, xin chào cô Năm. Tự nhiên hai người trở nên xa cách, khách sáo với nhau như trước đây chưa từng yêu nhau, chưa từng cầm tay nhau nói những lời ân ái. Tại sao như thế? Tại sao lại như thế hở trời! Chắc chắn đã có một cái gì đó thay đổi. Hay là một sự phản bội? Con người như thế có theo cách mạng cũng không bền đâu… nghĩ đến đó thì hình ảnh xanh xao của Huệ lại hiện lên trong trí anh. Trời ơi, sao mi suy nghĩ lẩn quẩn như thế hả Lợi, sao mi ích kỷ và xấu xa như thế, người yêu của mi đã chịu bao nỗi đắng cay trong lao tù độc ác, đã chết đi sống lại nhiều lần dưới những cực hình tra tấn và hôm nay trở về với tấm thân gầy gò xanh xao như thế mà mi nỡ suy nghĩ về đồng chí của mi, người yêu của mi như thế đấy sao…??? Lợi đỏ bừng mặt. Anh quay lại. Phải đến xin lỗi Huệ. Hay là ta bàn với chị Thủy tổ chức một bữa liên hoan mừng ngày sum họp, sau đó mình và Huệ sẽ bơi thuyền ra ngoài sông, ôn lại chuyện cũ, tỏ bày hết tất cả niềm mong ước nhớ nhung trong suốt bốn năm dài đằng đẵng. Lợi đến thẳng nhà Thủy để bàn việc tổ chức buổi liên hoan. Vừa tính toán xong thì Huệ đến. Lợi nói: - Xa cách lâu quá, cô Năm quên hết bạn bè rồi. - Anh nói không đúng. Từ sáng giờ tôi tiếp bạn bè biết là bao nhiêu. Tại anh nửa chừng bỏ đi, nên không thấy. - Vì cô Năm làm mặt lạ nên tôi phải lánh đi. - Anh đừng nói như thế. Cuộc đời có nhiều đau khổ lắm, anh à. Lợi hỏi: https://thuviensach.vn - Chẳng hay cô đau khổ điều gì? Chắc có lẽ đau khổ vì ra tù xong chưa có dịp uốn tóc như ngày trước. Huệ bật cười. Quay sang Thủy: - Ảnh nói chuyện nghe mắc cười quá. Lợi cũng thấy ngay là mình đã thiếu tự chủ và nói năng chẳng ra làm sao cả. Và chính lúc ấy anh thấy lòng tràn ngập một nỗi ê chề. Đầu óc anh nặng nề, khốn khổ và tuyệt vọng. Huệ đang đứng trước mặt anh mà như ngàn trùng xa cách, như là một bóng hình nào khác xa lạ, giả tạo. Và trong giây phút anh thấy như có một cô Huệ nào khác của anh vẫn còn đang ở trong lao tù, vẫn hằng nhớ tới anh… Có đêm nào anh không thao thức lo âu, khi được tin Huệ bị địch bắt. Khi giận khi vui, khi bỗng hoảng hốt thấy mình xa lạ với chính mình, thấy mình sa sút, lẩn quẩn trong một cõi mù tịt rối mù nào đó của những buồn thương, suy xét, ước muốn và giận hờn hòa lẫn nhau… Con cò hương ở đâu bay về đậu trên nhánh cây thấp. Nó đứng tĩnh lại, trắng muốt, xinh đẹp. Nó đứng rỉa lông, hồn nhiên trong cái yên lặng vàng mênh mông của buổi trưa. Bỗng chốc Lợi quên hết những phiền muộn và anh thấy lòng mình được vuốt ve bởi cảm giác rần rần chạy trong máu. Lợi nhắm mắt lại và ngủ thiếp đi, chiếc áo kaki vàng phủ trên mặt. Anh cứ ngủ như thế cho tới khi Hiền, đứa em trai của anh đến và gọi anh dậy: - Anh Tư, chị Thủy mời anh về dự liên hoan. Lợi khoát nước rửa mặt, chợt nhớ lại chuyện vừa qua, lòng bỗng se lại, bùi ngùi. Lợi bảo em: - Anh không dự đâu. - Sao vậy? Anh về dự đi. Có chị Huệ nữa. - Không về. Tao chán lắm. - Sao chán? - Tao nhức đầu. Nhưng cậu em đã kéo Lợi đi. https://thuviensach.vn Hai anh em bước vào nhà Thủy. Các món ăn đã dọn trên bàn: Hai đĩa lớn thịt đầu heo xào giấm, hai tô nước mắm tỏi ớt chanh thơm ngon, hai đĩa thịt đùi luộc xắt phay và rất nhiều bánh tráng, rau sống đủ thứ. Bảy người ngồi vào bàn ăn: Dì Ba, mẹ Thủy, chị Ba và hai đứa em của Thủy, Lời, Thủy và Huệ. Lợi đến là người thứ tám. Nhưng anh không ngồi vào bàn, anh đến ngồi ở mép giường. Mẹ Thủy thấy vậy, hỏi: - Con, nay sao kỳ cục quá vậy, Tư? - Dạ, con mới ăn cơm no lắm. Nhà này con có ngại gì đâu. Con xem dì như mẹ, dì không nhớ sao? Hồi còn ở nhà muốn ăn thứ gì thì tự tay con lấy mà. Huệ liếc mắt nhìn Lợi: - Anh Tư chê chớ gì? - Không dám đâu cô Năm à. Vì tôi no. - Sáng giờ, anh chắc chưa ăn gì đâu. Lợi im lặng, không muốn nói thêm một lời nào nữa. Anh ngồi cúi đầu, trầm ngâm. Huệ thấy vậy cũng bỏ dở bữa ăn rồi đứng lên bỏ vô buồng nằm. Không khí trong nhà tự nhiên ngột ngạt. Ai hiểu được chuyện gì đã xảy ra cho người con gái ấy. Tại sao cô không nói một lời nào? Lợi muốn vô buồng để hỏi cho biết sự tình nhưng vì tự ái anh lại cứ ngồi im như tượng trên giường. Cuối cùng, đợi mọi người ăn hết Lợi bảo Thủy: - Năm giờ chiều nay chị rủ Huệ đến nhà anh Sáu Thành chơi, em tìm cách để nói chuyện với Huệ một chút nhen chị Sáu. - Ờ, chị Thủy đáp – Huệ nó cũng muốn tới đó mua ổi để mai lên Sài Gòn làm quà cho bạn bè gì của nó. - Vậy thì hay lắm. Buổi chiều họ gặp nhau tại nhà Sáu Thành nhưng Lợi chưa tìm được câu mở đầu thì Huệ đã tươi cười nói: - Anh Tư cũng đi mua ổi à? Lợi làm thinh. Tại sao Huệ biết mình buồn mà vẫn giữ cái giọng tươi cười ấy. Bây giờ ở đây chỉ có mình với Huệ và chị Thủy, sao Huệ vẫn có vẻ xa cách dường ấy? Tự nhiên Lợi thấy lúng túng không biết phải mở lời như https://thuviensach.vn thế nào đây. Nhưng mà tội gì mình phải mở lời trước. Nếu như cô ấy muốn cắt đứt, muốn lơ mà mình cứ nhào tới thì hèn quá. Lợi đốt điếu thuốc lá để lấy lại bình tĩnh. Anh ngồi nhìn mông lung ra con rạch nhỏ trước nhà, chợt ngoảnh lại vì nghe có tiếng Huệ cười khúc khích trên cây ổi. - Chị Thủy ơi, một trái rất là to. Tặng chị đây. - Để dành tặng người yêu. Thủy nói. Chị không muốn tranh phần của người ấy. Lợi chờ nghe câu nói tiếp theo của Huệ, câu nói ấy sẽ vén được phần nào cái bí mật tàn nhẫn mà cô gái kia đang giấu trong lòng. Câu nói ấy sẽ giúp Lợi có thể quyết định được rằng sẽ gợi chuyện hay không gợi chuyện với người con gái ấy, sẽ xáp vô hay thu lại trong nỗi buồn giận, tự ái của mình. Nhưng Lợi đợi hoài mà không thấy Huệ nói một lời nào. Huệ đã chuyền sang cành ổi khác, nhanh nhẹn linh hoạt, thỉnh thoảng lại kêu lên khi gặp được trái ổi to, ngon lành. Còn Lợi thì cứ ngồi im hút thuốc, hết điếu này tới điếu khác cho tới khi Huệ hái ổi xong và ra về. Lợi muốn tìm cách nói chuyện với Huệ nhưng rồi lòng tự ái lại bắt anh lặng thinh cho tới khi đi tới gần nhà Thủy. Lợi nói nhỏ với Thủy: - Chị Sáu đứng lại, em nói này nghe. Chị về trước, để Năm Huệ ở lại em nói chuyện tí. Thủy bảo Huệ: - Huệ ở lại nhà chị chơi chút. - Em không ở đâu. Lợi nói: - Năm Huệ không tin tôi nữa sao? - Đối với anh thì tôi đã biết từ lâu nhưng giờ này thì anh làm sao hiểu tôi được. Thủy thấy gay, nói giúp một câu: - Dì nên ở lại đi. Tôi bảo đảm không có gì xảy ra đâu. Huệ nói: https://thuviensach.vn - Em đã biết anh ấy từ lâu vẫn là người đứng đắn nhưng chiều nay em có hẹn với cơ quan, phải đi. Lợi nóng bừng cả mặt, anh nói: - Thôi, được. Chị và Năm Huệ về đi. - Còn em? Thủy hỏi. - Em về nhà nghỉ cho khỏe vì đời em không biết van xin một tình cảm của ai. Thủy nói: - Thôi, chị khuyên hai em cùng về nhà chị đi. Có gì sẽ nói chuyện với nhau. Huệ bằng lòng. Ba người bước vào nhà. Chừng một phút sau là có người đến gọi Huệ đi công tác. Huệ nói với Thủy: - Em đi chừng nửa tiếng em về. Lợi nghĩ, thì ra Huệ bận công tác thực chớ không phải kiếm cớ để lánh mặt Lợi, lòng anh lại nhóm lên một chút hy vọng và anh cho rằng câu nói vừa rồi của Huệ có ngầm ý dặn mình ở lại chờ. Đúng nửa giờ sau Huệ về, rửa chân tay xong, mẹ của Thủy nói: - Tụi bây tắt đèn ngủ sớm một đêm coi. Huệ đi bỏ mùng, rồi đi nằm chung với Thủy còn Lợi thì ngồi ở bộ ván kê gần đó. Anh đốt thuốc lá và ngồi lặng im hồi lâu, nhưng anh chỉ hút được nửa điếu đã thấy thuốc đắng lưỡi, anh ném tàn thuốc đi. Đóm lửa còn cháy đỏ tươi trong đêm. Lợi lấy chân dập cho tắt và nói: - Đây là nhà của dì ba, chị ba. Tôi coi gia đình này cũng như gia đình mình. Tôi đã xin phép cả nhà để nói chuyện với Huệ đêm nay. Huệ trở mình: - Có gì anh cứ nói. - Mấy ngày nay đã nhiều lần tôi muốn gặp riêng Huệ để nói chuyện, chắc Huệ biết tôi nói chuyện gì chớ? Tình cảm của chúng ta bao năm xa cách, nay lại gặp nhau sao Huệ lại phũ phàng với tôi như thế, chắc tình thương của chúng ta đến đây là hết phải không? Huệ nói thật cho tôi nghe đi. https://thuviensach.vn - Một thời gian dài trôi qua, tôi không được tin anh, tôi tưởng rằng anh đã có vợ rồi, nên tôi cũng hứa hôn với người khác. Xin anh tha lỗi cho tôi. - Năm Huệ nói giỡn hay thiệt? - Thật đó anh. Lợi cố không tin những lời đó, anh nói: - Đã bấy lâu tôi ấp ủ mối tình đầu. Đó là mối tình đẹp nhất đời tôi. Tôi đã tin tưởng ở lòng chung thủy của Huệ như tin tưởng ở lòng mình. Tuy ở xa, tuy chiến đấu gian khổ, nhưng tôi vẫn nhớ từng bến nước từng khúc sông, con thuyền. Tôi vẫn nghĩ rằng mình đã lựa chọn một tình yêu đúng đắn, đẹp đẽ, trong trắng. Tôi mãi hy vọng rằng Huệ chặt dạ yêu tôi cũng như tôi yêu Huệ. Huệ còn nhớ không? Cũng ngôi nhà ấm áp này cách đây năm năm về trước nó đã chứng minh cho hai đứa chung một lời thề cao thượng. Sao hôm nay Huệ lại quên đi lời thề ấy? Huệ suy nghĩ đi. Trên đất nước này có biết bao nhiêu cô gái. Tôi vẫn tìm người khác được, nhưng đây là mối tình đầu, tôi không thể nào quên được, tôi muốn vun bồi cho đẹp mãi về sau. Có lẽ Năm Huệ chê tôi nghèo, thiếu đạo đức hay là vì má tôi khó? Huệ nói lại cho tôi nghe xem? - Tôi không dám nghĩ tới những điều đó đâu. Việc này hẹn anh hai tháng nữa tôi sẽ trả lời. - Không được. Vì đời tôi là đời lính chiến nay đây mai đó. Không thể lường trước được thương tật, sống chết ra sao. Hiện giờ tôi chỉ còn bảy ngày phép, còn Năm Huệ thì sáng mai đã đi công tác rồi, mong Năm Huệ suy nghĩ mười phút cho tôi biết lại lần nữa coi thế nào. Im lặng. Không phải chỉ có căn phòng im lặng mà khắp nơi im lặng dù Lợi biết chắc rằng cả mẹ của Thủy và Thủy cũng còn thức để theo dõi câu chuyện. Lợi lại đốt thuốc, nhìn đồng hồ. Chín giờ hai mươi phút. Mùi thơm dịu của khói thuốc Rubi tỏa ra khắp phòng, bên ngoài sương đã bắt đầu xuống, có tiếng mấy con nhạc sành kêu trong lá khô trong vườn và tiếng gió lao xao lúc xa lúc gần. Lợi hút xong điếu thuốc là đúng chín giờ ba mươi. - Đủ mười phút rồi. Năm Huệ trả lời đi. Đời lính có bao giờ được yên tĩnh đâu. https://thuviensach.vn Huệ không nói. Lâu lâu có tiếng thở dài. - Năm Huệ ngủ à? Huệ trở mình. Lợi đốt thêm một điếu thuốc tiếp: - Mặc dù đường có cách núi ngăn sông nhưng ở nhà, Huệ giúp đỡ má tôi như thế nào, tâm sự với mọi người ra sao tôi đều biết cả, chính vì thế mà tôi rất cám ơn Huệ, rất xúc động vả lại càng yêu mến Huệ. Huệ còn nhớ không? Cách đây hơn một năm, Huệ gặp tôi tràn đầy âu yếm, không lẽ giờ này Huệ đã quên rồi. Mấy năm qua, biết bao nhiêu vui buồn, khó khăn, hiểm nguy, gian khổ đã trải qua cuộc đời chúng ta. Nhưng tôi vẫn quan niệm rằng đó chính là những thử thách rất đáng quý. Chỉ sợ người đời không chịu nổi thử thách mà thôi. Nhiều tiếng thở dài. Huệ trở mình. Tiếng lách tách rất nhỏ, rất đều của chiếc đồng hồ để bàn. Gần mười hai giờ đêm rồi. Đã có vài tiếng gà gáy sang canh. Cảnh vật bên ngoài hiu quạnh, bóng trăng xế nhợt nhạt và lạnh lẽo. Lợi bước xuống đất, đi lại chỗ Huệ nằm. Anh bật quẹt lên rọi ngay Huệ. Một tay Huệ gác trên trán, nắm chặt lấy chiếc khăn lông, tay kia đặt lên ngực. Lợi nắm lấy bàn tay Huệ đang đặt trên trán xuống, anh nhìn vào mặt Huệ. Hai dòng nước mắt đang lặng lẽ chảy xuống đôi má đã ướt đầm từ lúc nào. Chiếc khăn lông Huệ cầm đã sũng nước mắt. Chưa bao giờ anh thấy thương Huệ như lúc ấy. Anh muốn ôm hôn Huệ mà không dám. Anh chỉ vuốt ve bàn tay Huệ và dịu dàng nói: - Sao Huệ lại khóc? Nín đi. Năm Huệ ngủ nhé. Mong Huệ lên đường công tác gặp nhiều may mắn. Chào Huệ tôi về. Huệ siết chặt bàn tay Lợi thật mạnh rồi phủ chiếc khăn lông lên mặt, xoay người về phía Thủy rồi khóc nấc lên. Nhưng vẫn không nói một lời nào. Lợi thẫn thờ bước ra cửa. Vầng trăng khuyết đã lặn xuống dưới rặng tre đen. Anh thấy bao nhiêu nỗi giận hờn tiêu tan đi hết, chỉ còn lại một sự thương cảm vô bờ bến và một câu hỏi lớn như một thứ bóng tối đang tiến về phía anh mỗi lúc một tràn ngập cả tâm hồn mình. Anh bước đi dưới ánh trăng khuya một mình, bâng khuâng. https://thuviensach.vn Hôm sau Lợi trở lại nhà Thủy thật sớm nhưng Huệ đã đi rồi. Lợi hỏi Thủy: - Hồi hôm em về, em kêu chị hai lần, chị có hay không? - Chị hay. Nhưng chị giả ngủ say. - Năm Huệ đi, có nói với chị điều gì không? - Có nói như vầy: "Chị Thủy cứ nói với người ta là đừng lo gì tất cả". Lợi ngẫm nghĩ một chút rồi hỏi: - Chị nghĩ sao về chuyện này? - Suốt đêm rồi chị không ngủ. Chị theo dõi từng bước đi của em. Chị không ngờ em nói chuyện cảm động như vậy. Em biết không. Em về khoảng chừng mười phút sau, Dì Năm ngồi dậy, đốt đèn lên rồi đi rửa mặt. Sau đó dì vô nhà lấy giấy mực viết một cái thơ độ chừng hai tiếng đồng hồ. Viết xong, Huệ đọc đi đọc lại nhiều lần rồi gục mặt vào bàn mà khóc. Hồi lâu lại đốt bức thư ấy đi và viết bức thư khác. Gần sáng mới viết xong nhưng khi đọc lại thì cũng khóc rồi đốt thư đi. Không sao hiểu được nó có những chuyện gì. Đốt thư xong, nó đi. Không nói một tiếng nào. Đi thui thủi một mình. Tội nghiệp. Lợi ngồi im, cúi đầu. Tại sao có chuyện lạ. Anh không hiểu gì hết. Nếu không thương sao lại khóc? https://thuviensach.vn 14 Chưa về đến cơ quan mới, Lợi đã có Giấy quyết định. Giấy chưa kịp trao tay, đã có người trong văn phòng Ban chỉ huy K17 nhảy ra ôm choàng lấy cổ, gọi lăng xăng ríu rít: - Về luôn bên này rồi đó, hả? Lợi chưa trả lời. Nắm bàn tay bạn thật chặt, anh nhìn vào khuôn mặt rám nắng ấy và thét lên: - Anh Lộc! - Tao về đây đã ba tháng rồi. - Đúng là trăm con sông đều chảy về biển. Mình từ giã chiến khu Đ sao lòng bùi ngùi quá anh à. Không biết lần ra đi anh có tình cảm ấy không? Lộc đốt thuốc lá đưa cho bạn: - Mang bồng vô nhà ở với tao. Chơi ít bữa đã rồi sẽ bố trí công tác. Nhưng mày thích ngành nào? Bộ binh hay trinh sát? - Cái nào cũng được. - Càng hay. Thôi về nghỉ đi. Để tao báo cơm. Thế là Lợi trở thành tiểu đội trưởng, làm việc dưới quyền của Lộc, một người anh và cũng là một người thầy trước đây từng dìu dắt anh trong những bước đầu từ cách treo võng, cho đến dựng lán trại… Anh ở đơn vị mới được hơn hai tháng. Đó là hai tháng chuẩn bị ráo riết cho những đợt tiến công mới. Sáng sớm, trên những bờ ruộng sương còn đọng đầy trên mạng nhện, bà con nông dân chưa thức dậy ra đồng, những bếp lửa nhỏ chưa được nhóm lên thì có báo động giặc càn. Địch có một trung đoàn chia ba mũi tấn công Củ Chi. Cánh thứ nhứt từ Bàu Lách kéo vô, cánh thứ hai từ Trung Hòa kéo sang và cánh thứ ba đổ https://thuviensach.vn bộ bằng tàu từ bờ sông Sài Gòn. Cánh này do một tên chiêu hồi hướng dẫn đánh phá vùng giải phóng. Lệnh khẩn trương của ban chỉ huy đơn vị là đánh chặn cánh quân này lại. Chỉ trong mấy phút, tiểu đội của Lợi đã triển khai phục kích xong. Nhưng đến phút chót, địch thay đổi phương án. Chúng càn vô miễu ông Tà rồi vượt qua suối Sa-Nò. Ban chỉ huy của ta cũng đổi phương án đánh vận động chiến và đụng địch dữ dội tại miễu ông Tà. Súng nổ giòn giã, khói bụi mịt mù, lá cây cành nhỏ rơi lả tả. Tiếng thủ pháo, lựu đạn ầm ầm khắp nơi. Toán lính ngụy ở miễu ông Tà tháo chạy, ta truy kích thì gặp cánh quân thứ hai của chúng đánh thẳng vào sườn. Tiểu đội của Lợi được lệnh chặn cánh quân này lại. Hai bên ở sát nhau. Bên cánh phải đột nhiên khẩu trung liên của địch nổi lên bắn xối xả vào đội hình. Lợi bò sát đất tiến tới quan sát vị trí của khẩu trung liên nhưng nó bắn rát quá anh không tài nào ngóc đầu lên được. Anh nằm im đợi hết loạt đạn liền đứng bật dậy quan sát. Đúng ngay lúc anh phát hiện ra nó thì một loạt đạn rỉa dưới chân. Lợi nằm rạp người xuống. Anh bảo Trung: - Bắn yểm trợ cho tao lên khóa miệng nó lại. Nói xong Lợi lấy hai quả lựu đạn cầm tay rồi trườn về phía khẩu trung liên của địch. Nó ở bên kia một mảng rừng chồi thấp. Anh trườn tới, trườn tới thận trọng từng chút. Lá cây và cành nhỏ cứ đổ như mưa xuống người anh. Lợi dừng lại một chút để quan sát. Tên địch vẫn chưa biết anh tới gần. Nó cứ gằm mặt xuống siết cò. - Tạch tạch tạch… Lợi cắn chốt lựu đạn cả hai trái, tiếp tục trườn tới. Khi vào trong tầm ném anh dừng lại và vụt một quả vào ngay công sự của nó. Quả thứ hai bồi tiếp theo cho chắc ăn. Nhưng hai quả gần như nổ cùng lúc. Sau đó là im lặng. Lợi thét lớn: - Xung phong! Xung phong! Một rừng tiếng hô đáp lại. https://thuviensach.vn Lợi cùng đồng đội lao tới, vượt qua những gai góc, lửa khói và xác giặc. Đột nhiên toàn thân anh giật mạnh. Rồi một cảm giác đau nhói ập đến. Lợi ngã xuống và ngất xỉu. Viên đạn ga-răng phá nát bàn chân phải của anh. Các bác sĩ ở trạm giải phẫu trung đoàn hội ý chớp nhoáng xong trở lại nói với Lợi: - Vết thương đồng chí khó bảo toàn vì bàn chân xơ xác hết nên chúng tôi định tháo khớp bàn chân bỏ. Đồng chí nghĩ sao? Trời ơi, một bàn chân bị mất đi có nghĩa là cuộc đời chiến sĩ của mình chấm dứt từ đây sao? Lợi rầu rĩ nói: - Nếu không bảo tồn được… Và anh nằm mê man trên bàn mổ. Đêm đến. Đêm không có trăng nhưng đầy sao. Càng về khuya gió càng lạnh. Lợi tỉnh dậy sau một cơn mê man dài. Anh trở mình cho đỡ tê nhưng không được. Dần dần anh hiểu ra mình không còn nằm trên bàn mổ nữa mà là trên một chiếc võng ny lông và văng vẳng bên tai có tiếng nhiều người nói chuyện rầm rì. Đồng thời anh nghe rõ tiếng bước chân đi. Chiếc võng chao qua chao lại làm cho sao trên trời cũng chao đi. - Các anh các chị ơi! Cho tôi mượn tấm đắp. Lạnh quá. Nghe gọi, bỗng nhiên từ trong đoàn người có một cô gái tiến nhanh tới, chạy theo võng. Cô hỏi: - Phải anh Tư đó không? Lợi nghe tiếng rất quen nên hỏi: - Ai biết tôi vậy? - Em đây. Anh không nhận ra tiếng của em sao? - Đang mệt lắm, không nhận ra. Người thiếu nữ không xưng tên mà òa lên khóc. Lợi ngạc nhiên mở to mắt ra cố nhìn gương mặt cô gái, nhưng đêm tối quá anh không nhận ra, hơn nữa cơn đau nhức làm mắt anh hoa lên. Bỗng nhiên anh nghe có tiếng ai gọi: - Đừng khóc. Bạch ơi, đừng có khóc như thế. Anh chỉ nghe được có bấy nhiêu rồi thiếp đi trong cơn mê nặng nhọc. https://thuviensach.vn Bây giờ thì anh tỉnh dậy trên một chiếc giường tre, cạnh giường là những dây ny-lông lòng thòng truyền máu cho anh. Lợi hỏi người thương binh nằm cạnh: - Đồng chí ơi, đây là chỗ nào vậy? - Phòng cấp cứu của quân y viện 14. Lợi nhìn quanh. Đó là một gian nhà lá thoáng, giường bệnh thưa thớt. Hình như đang là buổi sáng, anh thấy ánh nắng dịu dịu tuy vậy người anh sốt hâm hấp và cơn đau nhức cứ quặn lên từng cơn. Mấy cô y tá vừa tới, sạch sẽ gọn gàng, tóc thắt bím. - Anh nghe trong mình đã khỏe chưa? - Đau lắm. Nhức nhối rất khó chịu. - Anh uống sữa nhá? - Khoan đã. Cô thay băng dùm đi cho đỡ nhức rồi hãy uống. Những mảnh khăn đẫm máu được bàn tay khéo léo của cô y tá rứt khỏi vết thương. Anh nín thở chịu đựng, đến khi khối thịt tím bầm lộ ra thì mùi hôi thúi bốc lên nồng nặc khó chịu. Mỗi lần cô y tá chặm gạc sát trùng thì thịt lún xuống, mềm xèo. Chân anh giật tung lên, người co lại. Cô y tá hốt hoảng quay ra: - Cẩm à, mày xuống kêu bác sĩ trực lên xem. Vết thương của anh Lợi sao biến dạng thế này. Lát sau một người đàn ông trung niên mặc áo choàng trắng, tay cầm ống nghe lanh lẹ bước vào. Ông dừng lại bên giường Lợi, đặt nhẹ tay lên trán anh, mắt đăm đăm nhìn vào vết mổ. Một người già dặn trong nghề nhưng lần này chợt nhíu mày. Ông với tay lấy tập hồ sơ bệnh án, ghi chép hồi lâu. - Cô Cẩm – ông gọi – lên mời tổ xét nghiệm xuống thử máu. Báo với đồng chí chủ tịch hội đồng thương binh và các đồng chí y sĩ đến phòng cấp cứu hội chẩn gấp. Ông day qua bảo cô y tá: - Cô Mai sửa soạn dụng cụ để hấp. Bác sĩ nói xong đi ra khỏi phòng. Độ nửa giờ sau ông trở lại đưa bàn tay gầy guộc xoa lên chân đau của anh. Ông nói: - Vết thương đồng chí bị nhiễm trùng hoại thư sình hơi… https://thuviensach.vn Bác sĩ ngập ngừng, cúi xuống nhìn anh bằng ánh mắt ái ngại Lợi biết ngay có chuyện chẳng lành. Bác sĩ nói: - Thôi, đồng chí hãy an tâm. Chân đồng chí khó giữ được. Nếu cố giữ rất nguy đến tính mạng. Những câu ấy làm anh tê tái lòng. Anh mường tượng tới ngày một tay chống nạng gỗ khập khiễng bước đi. Bác sĩ lại nói: - Đồng chí hãy dũng cảm lên. Buổi trưa, Lợi được chuyển lên bàn mổ. Anh liếc mắt nhìn bức màn dù màu xanh lợt che chung quanh. Bác sĩ Vũ, một y sĩ và ba y tá đứng chung quanh. Hai người y tá nâng tay anh lên truyền huyết thanh và máu rồi kéo hai tay anh dang rộng ra. Thuốc mê không có, bác sĩ phải dùng thuốc gây tê trực tiếp nên mỗi nhát dao đi là một nỗi tê dại. Bỗng nhiên anh nghe cả thân mình vỡ tan như có một quả B40 đang nổ. Anh ngất đi. Nhưng cắt lên tới một phần ba đùi cũng chưa phải là yên. Hai hôm sau khi cô y tá Mai thay băng lại thất sắc vì vết thương sưng tấy lên và tím bầm. Bác sĩ lại đến. Đứng trầm ngâm. Sự im lặng ấy kéo dài một cách khốc liệt. Chưa bao giờ Lợi cảm thấy sự im lặng dễ sợ đến như vậy. - Cắt hết chỉ khâu ra đi. Bác sĩ nói. Lợi nhìn xuống vết thương. Nó ở gần anh quá. Nó đang nóng lên và ngả sang màu tím của sự chết. Lợi lại nhìn sang bác sĩ. Ông vẫn đứng lặng lẽ và căng thẳng. Lát sau ông nói: - Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức. Đồng chí phải giúp chúng tôi nhé. Giữ vững tư tưởng. Phải thắng. Phải thắng. Nhớ lấy. Nước muối nhỏ giọt đều đặn vào vết thương. Những liều pênixilin cực mạnh tiêm trực tiếp vào vết thương mỗi ngày sáu lần. Lợi tê dại cả người. Đau xé, nhức buốt, rồi lại rơi vào mê sản. https://thuviensach.vn 15 Huệ ghé hàng chè ăn một ly xương xáo, nhẩn nha ở đó một chút rồi xách giỏ đi thẳng vô chợ. Chị đi loanh quanh mua mấy món đồ lặt vặt như cái kéo cắt giấy, vài cái kẹp tóc… vừa đi vừa kín đáo quan sát xem có tên mật vụ nào theo dõi không, nhưng không thấy có dấu hiệu khả nghi. Đúng 12 giờ kém 15, Huệ đến chỗ hẹn. Đó là một sạp vải nhỏ bán vải hoa đủ màu đủ kiểu. Những người lao động thường ghé mua loại vải rẻ tiền này về may cho con cái. Chị nhận ra ám hiệu nơi người khách hàng mới tới vừa định bắt chuyện để nhận món tiền thì người nọ đã nháy mắt và nói nhanh, vừa đủ cho Huệ nghe: - Coi chừng. Bị lộ rồi. Nói xong người ấy biến mất trong đám đông, Huệ cũng quay phắt đi nhưng chỉ bước được mấy bước thì một tên mật vụ đã chồm tới chụp mạnh cổ tay Huệ, lôi đi. Huệ la lên: - Bà con ơi, tự nhiên thằng cha này hành hung tôi. Nhưng ba tên mật vụ khác đã xông tới nhấc bổng Huệ lên, ném vào trong chiếc xe jip mui trần sơn xanh lá cây. Chiếc xe vụt đi giữa phố phường. Huệ ngồi giữa những thằng mật vụ to dềnh dàng đang cười nói hả hê, thỏa mãn. Một tên nói: - Bịt mắt nó lại. Và một miếng vải đen choàng kín mắt Huệ. Xe quanh qua nhiều ngã tư rồi đi sâu vào trong một cái sân lớn, đậu lại. Khi chúng lôi Huệ xuống và mở băng bịt mắt ra thì chị đã thấy người đàn bà lúc nãy bị còng tay ngồi trên chiếc ghế dài trong một căn phòng nhỏ, u ám. Huệ bị dẫn ngang qua đó nhưng không ghé vào. https://thuviensach.vn Chúng dẫn Huệ vào một căn phòng sang trọng có bày ba cái bàn giấy bằng gỗ láng bóng nhưng không có ai ngồi. Huệ bị đẩy ra đứng giữa phòng và hai tên mật vụ nhảy phóc lên bàn ngồi đu đưa hai chân. Một tên có vẻ nóng lòng, hỏi cung ngay: - Nhận tiền xong mày sẽ đem đi đâu? - Tiền gì? Tui có biết đâu. Thằng mật vụ cười nhạt. Hắn moi trong cái xách của người đàn bà lúc nãy ra một cái gói giấy. - Một trăm ngàn. Con mẹ kia đem cái này giao cho mày để mày đem đi đâu? - Con mẹ nào? Ông nói gì vậy. Tôi đang định đi mua một xấp vải về may áo cho đứa em. - Thôi, đừng làm bộ, bà nội. Con mẹ đó khai tuột tuốt hết trơn rồi. - Tôi không hiểu gì cả. Một cái tát nảy lửa xáng vào mặt Huệ. Thằng mật vụ tháo kính đen ra, để trên bàn và chồm tới chỗ Huệ ngồi: - Bây giờ đã hiểu chưa? Huệ im lặng. Một tên khác nói: - Thôi, tao cho mày suy nghĩ tới tối. Khôn hồn thì sống. Cứng đầu thì chết. Rõ chưa? Rồi bọn chúng dẫn Huệ đi loanh quanh dọc theo các hành lang hẹp và đưa vào một cát-sô tối om, ẩm thấp. Chúng đóng ập cửa, khóa trái lại và bỏ đi. Huệ đưa tay sờ má mình, cái tát hết sức lực của gã đàn ông làm má Huệ nóng rát. Chị áp hai tay vào má một lúc lâu rồi ngồi xuống khoảng đất hẹp dưới chân. Có tiếng nước chảy róc rách đâu đó. Mắt Huệ cũng đã quen dần với bóng tối nên Huệ nhận ra một vòi nước nhỏ đang rỉ nước ra, chảy xuống một cái hố tiêu. Huệ khum hai bàn tay hứng lấy nước và uống một ngụm nhỏ vì để dìm cơn khát cháy cổ họng. Chị cảm thấy toàn thân mỏi rời và https://thuviensach.vn ngồi tựa vào tường. Cát-sô quá chật, không thể duỗi chân được. Chị nhắm mắt lại và ngủ thiếp đi. Khi người đưa cơm đến đập vào cánh cửa sắt thì Huệ tỉnh dậy. Ánh sáng từ nơi cái lỗ nhỏ trên cánh cửa rọi vào làm Huệ chói mắt. Chị đứng dậy nhìn ra ngoài hơi ngỡ ngàng một chút trước gương mặt già nua của người đưa cơm. Đó cũng là một bạn tù ở phòng giam tập thể, một con người chậm chạp, câm lặng. Huệ muốn hỏi ông một câu nhưng người nọ đã ra hiệu cho chị im lặng. Phía đầu hành lang, tên cai tù đã rung xâu chìa khóa rổn rảng lên để đe dọa. Huệ nhận phần ăn của mình và ngồi xuống đất. Chị gọi thầm: - Anh ơi, hiện giờ anh đang làm gì, anh có biết em đã sa chân vào hang ổ của giặc hay không. ° Huệ bị đánh thức dậy lúc nửa đêm. Khi mở mắt ra chị không nhớ nổi là mình hiện đang ở đâu, tới khi luồng ánh sáng từ lỗ đưa cơm trên cánh cửa sắt rọi vào thì chị mới nhớ lại tất cả. Tên cai tù mở khóa lách cách và dẫn chị đi qua mấy dãy hành lang hẹp thắp đèn vàng vọt. Có lẽ đã khuya lắm, phía ngoài đường không có tiếng xe cộ, chung quanh chỉ nghe tiếng quạt trần quay vù vù. Chị nhớ lại câu nói của một đồng chí có kinh nghiệm ở tù, đã dặn:Nhứt lý, nhì lì, tam suy, tứ tử.Hiện nay địch có thể chưa có bằng chứng gì về mình thì cứ áp dụng kế thứ nhứt. Tên cai tù mở một cánh cửa lớn và đẩy Huệ vô đó. Căn phòng quá rộng nhưng lại chỉ kê có một cái bàn, trên bàn có một cái máy gì hình vuông màu đen, có tay quay. Máy này được nối liền với một sợi dây điện màu đen. Huệ còn đang ngơ ngác thì cánh cửa sịch mở và một tên gầy nhom mặc chiếc quần rằn ri bước vô. Hắn ở trần, để lộ mấy cặp xương sườn. Hắn đứng nhìn Huệ rất lâu, nhìn từ đầu đến chân, rồi cái nhìn hắn dừng lại trên ngực Huệ, Huệ chờ đợi hành động của hắn, nhưng hắn cứ đứng im như thế rồi đột nhiên hắn bỏ đi. Lát sau hắn trở lại và nói: - Cô theo tôi! https://thuviensach.vn Hắn dẫn Huệ vào một căn phòng khác, nhỏ hơn nhưng là một căn phòng làm việc và mời Huệ ngồi vào ghế bành. Hắn rút lui được một lúc thì một tên thiếu úy cảnh sát bước vào. Huệ nhận ra đó là tên chồng của cô thợ may Loan. Hắn cười và cố lấy giọng dịu dàng, hắn nói: - Chào Huệ. Chắc cô ngạc nhiên khi gặp tôi ở đây? Huệ nói: - Không ngạc nhiên bằng việc các ông bắt tôi. Ông trả tự do cho tôi đi. Tôi làm gì mà các ông bắt? Viên thiếu úy cười, đến ngồi vào ghế đối diện với Huệ: - Cô Huệ à, thực ra tôi muốn giúp cô. Tôi sẽ xem lại hồ sơ. Bây giờ cô có cần báo tin gì cho gia đình không? - Gia đình biết rồi. - Ở Củ Chi cũng biết rồi à? Lẹ quá vậy? - Củ Chi nào? - Củ Chi là quê của cô mà cô không biết à? Các đồng chí của cô đấy. Hắn cười cười, chậm rãi móc bao thuốc ra, lấy một điếu rồi đánh diêm châm lửa. Huệ nhìn hắn bằng cái nhìn dò xét, chị nói: - Ông nói chuyện nghe khó hiểu quá. Tôi nhức đầu. - Thôi, đừng làm bộ nữa. Tôi đã gặp cô nhiều lần ở Củ Chi. Tôi còn có cả ảnh của cô nữa. Tên nọ cười thành tiếng, ném mẩu thuốc lá vào một chậu kiểng gần đó và ngửa người ra sau, hắn nói: - Hay là mai chúng mình về thăm lại Củ Chi một chuyến. Cô bằng lòng không? - Tôi nhức đầu lắm. Tôi chỉ là người buôn bán trái cây. Tôi chẳng biết gì về những thứ ông nói. Ông hãy trả tự do cho tôi. Tên thiếu úy đốt một điếu thuốc nữa và nói: - Thôi được. Hôm nay như vậy là tạm xong. Cô cần thuốc nhức đầu phải không? Tôi sẽ cho người đem tới. Tên cảnh sát gầy còm lúc nãy bước vào và dẫn Huệ đi. Buổi tối, hắn lại đến cát-sô của Huệ và dẫn chị tới căn phòng cũ. Tên thiếu úy khi sáng đợi chị với một gói quà trên bàn. Hắn đặt gói quà trước https://thuviensach.vn mặt Huệ và nói: - Đây là quà của nhà tôi gửi tặng chị. Món quà này không có liên quan gì tới tôi cả, Huệ đừng ngại. Huệ nhìn cái gói giấy. Chị hỏi: - Mấy giờ rồi? - Gần một giờ sáng. - Tôi không thấy ai tặng quà vào lúc một giờ sáng. Chắc trong gói đó còn chứa những cái gì khác. - Cô nói chuyện rất thông minh, cô Huệ ạ. Nhưng trong đó không có cạm bẫy đâu mà là tình cảm của một người bạn rất thân của cô. Sở dĩ tôi mời cô đến giờ này là vì suốt ngày nay tôi rất bận. Cô có còn nhức đầu không? Quả thực là mấy hôm nay Huệ thấy nhức đầu kinh khủng nhưng khi nghe hắn ta hỏi thì Huệ lại làm thinh. Tên sĩ quan lấy trong ngăn kéo ra một viên thuốc màu hồng và rót một ly nước trà lợt đưa cho Huệ. - Uống tạm một viên Optalidon. Cô sẽ thấy đỡ nhức. Huệ do dự trước viên thuốc. Có nên uống không? Có nên nhận ân huệ của hắn không? Tên nọ nói: - Uống đi. Nếu cô có muốn chống lại tôi thì cũng phải tỉnh táo mới được. Huệ nói: - Tôi chẳng có gì để đối phó với ông. Tôi chỉ là một người dân bình thường bị các ông bắt oan thì các ông phải thả tôi ra thôi. - Vậy tại sao cô dè dặt quá như vậy! - Cũng chẳng dè dặt gì. Tù nhân bịnh thì phải có thuốc uống đó là qui ước quốc tế chớ cũng chẳng có gì mới lạ. Và Huệ bưng lấy ly nước uống viên thuốc. Viên sĩ quan mỉm cười một cách thú vị và nói: - Nhưng cái mới lạ là một cô bán trái cây lại có thể nói tới chuyện "qui ước quốc tế" một cách rành rẽ như thế. Huệ ngửng lên nhìn hắn. Chị thấy mình càng nhức đầu thêm và một sự mệt mỏi kỳ lạ cứ lan dần ra trong chị. Một chiếc xe tuần tiễu nào đó vừa đi https://thuviensach.vn