🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Nông Dân Làm Giàu Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn HOÄI ÑOÀNG CHÆ ÑAÏO XUAÁT BAÛN Chuû tòch Hoäi ñoàng TS. NGUYEÃN THEÁ KYÛ Phoù Chuû tòch Hoäi ñoàng TS. NGUYEÃN DUY HUØNG Thaønh vieân TS. NGUYEÃN AN TIEÂM TS. KHUAÁT DUY KIM HAÛI NGUYEÃN VUÕ THANH HAÛO https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn Bieân soaïn: - Nguyeãn Vaên Taâm: Tröôûng ban Tuyeân huaán Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam - Nguyeãn Thò Maù: Tröôûng ban ñieàu haønh Quyõ hoã trôï noâng daân - Leâ Huy Daùng: Phoù Chaùnh Vaên phoøng Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam - Leâ Vaên Khoâi: Phoù Giaùm ñoác Trung taâm Nghieân cöùu Khoa hoïc Noâng vaän, Hoäi Noâng daân Vieät Nam - Ngoâ Vaên Huøng: Phoù Ban bieân taäp Baûn tin Khoa hoïc vôùi nhaø noâng 4 https://thuviensach.vn Lôøi nhaø xuaát baûn Taïi Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù XI, Ñaûng ta ñeà ra ñònh höôùng lôùn: Ñoåi môùi moâ hình taêng tröôûng vaø cô caáu laïi neàn kinh teá; ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, phaùt trieån nhanh, beàn vöõng. Trong ñoù, phaùt trieån noâng nghieäp toaøn dieän, hieäu quaû, beàn vöõng theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, phaùt huy öu theá cuûa neàn noâng nghieäp nhieät ñôùi gaén vôùi giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà noâng daân, noâng thoân. Khuyeán khích taäp trung ruoäng ñaát, aùp duïng tieán boä khoa hoïc, coâng ngheä, phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp haøng hoùa lôùn, coù naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû cao. Gaén saûn xuaát vôùi cheá bieán vaø tieâu thuï, môû roäng xuaát khaåu. Xaây döïng noâng thoân môùi theo höôùng vaên minh, giaøu ñeïp, naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa noâng daân. Nhö vaäy, vaán ñeà noâng nghieäp vaø noâng thoân ñöôïc Ñaûng ta ñaëc bieät quan taâm vaø coi ñoù laø moät khaâu quan troïng ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc theo höôùng daân giaøu, nöôùc maïnh, daân chuû, coâng baèng, vaên minh. Cuoán saùch Noâng daân laøm giaøu neâu moät soá kinh nghieäm noâng daân laøm giaøu treân caùc loaïi hình troàng troït, chaên nuoâi, nuoâi troàng thuûy saûn... vaø nhöõng 5 https://thuviensach.vn taám göông tieâu bieåu cuûa ngöôøi noâng daân vöôït qua moïi khoù khaên vöôn leân laøm giaøu chính ñaùng. Vôùi 109 caâu hoûi vaø traû lôøi veà nhöõng vaán ñeà nhö tieâu chuaån VietGAP, chính saùch thueá, hoã trôï voán vay mua maùy moùc, thieát bò,...; veà Quyõ hoã trôï noâng daân, toå tieát kieäm vaø vay voán; veà moät soá chöông trình cho vay hoä ngheøo vaø caùc ñoái töôïng chính saùch; veà chính saùch vay voán Ngaân haøng Chính saùch xaõ hoäi... ñoù laø nhöõng vaán ñeà böùc thieát maø ngöôøi noâng daân heát söùc quan taâm. Xin giôùi thieäu cuoán saùch cuøng baïn ñoïc. Thaùng 12 naêm 2011 NHAØ XUAÁT BAÛN CHÍNH TRÒ QUOÁC GIA - SÖÏ THAÄT 6 https://thuviensach.vn Phaàn thöù nhaát KINH Nghieäm LAØM GIAØU CUÛA NHAØ NOÂNG I- KINH NGHIEÄM LAØM GIAØU TÖØ TRANG TRAÏI TOÅNG HÔÏP XAÂY DÖÏNG THAØNH COÂNG TRANG TRAÏI ÔÛ VUØNG KINH TEÁ MÔÙI* Anh Tröông Nuoâi, thoân Thaïch Bi II, xaõ Phoå Thaïnh, huyeän Ñöùc Phoå, tænh Quaûng Ngaõi thaønh coâng nhôø keát hôïp troàng troït vaø vaät nuoâi ñaëc saûn. Gia ñình anh ñaõ coù cuûa aên, cuûa ñeå, caùc con ñöôïc ñeán tröôøng hoïc haønh ñaày ñuû. Anh coù ñieàu kieän giuùp ñôõ baø con trong vuøng thi ñua phaùt trieån saûn xuaát, trao ñoåi kinh nghieäm cuûa mình vaø giuùp ñôõ haøng traêm caây gioáng moãi naêm cho baø con, ñoù laø nhôø vieäc quyeát taâm thöïc hieän chính saùch cuûa ñòa phöông, di daân ñi vuøng kinh teá môùi Taân An, baøn vôùi vôï, quyeát taâm tìm loái thoaùt caùi ngheøo. * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Haø Noäi, 2010, tr. 145. 7 https://thuviensach.vn Vaøo naêm 1997, vuøng kinh teá môùi Taân An luùc baáy giôø laø moät thung luõng nhoû loït thoûm döôùi chaân nuùi, caùch khu daân cö gaàn 10 km, ñieän nöôùc khoâng coù, ñöôøng ñi laïi thì gaäp gheành khoù khaên. Chính vì ñieàu ñoù ñaõ khoâng ít gia ñình naûn chí, trôû veà nôi ôû cuõ. Ñöôïc söï uûng hoä cuûa vôï, gia ñình anh ñaõ che taïm moät ngoâi nhaø nhoû gaàn bôø suoái, xung quanh coù nhöõng thöûa ñaát baèng nhôø doøng suoái boài pha ñeå troàng caùc loaïi caây ngaén ngaøy laøm cô sôû phaùt trieån ban ñaàu. Nghó thì deã vaäy, nhöng töø nhoû, hai vôï choàng chæ bieát laøm ngö nghieäp, bieát con caù, con toâm, chôï buùa, chöù naøo coù bieát laøm röøng, laøm raãy, troàng caây, chaên nuoâi gì, do ñoù gia ñình anh gaëp heát khoù khaên naøy ñeán khoù khaên khaùc. Luùc thì chaên nuoâi gaëp dòch, luùc thì troàng caây khoâng cho quaû, saâu beänh... vaø cô baûn nhaát laø chöa tìm ra ñöôïc caây troàng, vaät nuoâi thích hôïp. Cöù nhö theá, cuoäc soáng ôû vuøng kinh teá môùi cuûa gia ñình anh vaãn khoù khaên keùo daøi. Ñeán naêm 2002, qua moät laàn ñeán Hoäi Noâng daân xaõ ñeå nghe höôùng daãn kyõ thuaät chaên nuoâi, ñoïc ñöôïc thoâng tin töø baùo Noâng thoân ngaøy nay, anh Tröông Nuoâi bieát ñöôïc hieäu quaû cuûa moâ hình troàng caây quyùt ñöôøng ôû Long Thaønh (Ñoàng Nai). Nhaän thaáy ñaát ñai ôû Taân An cuõng coù theå troàng ñöôïc, anh quyeát ñònh ñeán taän Long Thaønh mua 20 caây quyùt gioáng Thaùi Lan veà troàng thöû. Nhôø kieân trì chaêm soùc, soá quyùt anh troàng ñaõ sinh 8 https://thuviensach.vn tröôûng, phaùt trieån toát, caây sai tróu quaû. Thaønh coâng ban ñaàu khieán vôï choàng anh vui möøng nhö ñöôïc ñoùn nhaän moät moùn quaø quyù - moùn quaø seõ laøm thay ñoåi cuoäc soáng cuûa gia ñình anh. Anh quyeát taâm vaøo laïi Long Thaønh moät laàn nöõa vaø laàn naøy anh mua taän 1.200 goác quyùt veà troàng ra khaép khu vöôøn cuûa mình. Thôøi gian ñaàu, do chöa coù kinh nghieäm, haèng naêm anh chæ thu ñöôïc 3 - 4 taán quaû, quyùt chua vaø traùi nhoû, hình thöùc khoâng ñeïp neân khoâng caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc loaïi quyùt treân thò tröôøng. Sau moãi vuï, anh laïi ñuùc ruùt kinh nghieäm vaø nghieân cöùu, hoïc hoûi ôû caùc keânh thoâng tin ñeå chaêm soùc, boùn phaân cho caây quyùt hôïp lyù hôn. Caøng ngaøy, vöôøn quyùt cuûa anh caøng sai quaû, chaát löôïng khoâng thua keùm gì quyùt Thaùi Lan treân thò tröôøng. Anh laïi tieáp tuïc mua theâm caây gioáng veà troàng. Hieän vôùi 1.400 goác quyùt, moãi naêm cho gaàn 15 taán quaû, anh thu veà ñöôïc tre ân 130 trie äu ño àng. Anh co øn öôm ca ây gio áng ñe å cung ca áp cho ca ùc ho ä no âng da ân trong va ø ngoa øi tænh, so á tie àn thu ñöô ïc mo ãi na êm cu õng tre ân 20 trieäu ñoàng. Soá tieàn thu ñöôïc töø caây quyùt, anh tieáp tuïc thöïc hieän yù töôûng phaùt trieån trang traïi cuûa mình baèng caùch troàng röøng. Anh troàng keo lai vaø xen trong ñoù laø caùc loaïi caây sao ñen vaø lim xanh. Ñeán nay anh ñaõ troàng ñöôïc 24 ha caây laâm nghieäp vaø thu hoaïch ñöôïc gaàn 10 ha keo lai. Nhöõng caây lim 9 https://thuviensach.vn xanh vaø sao ñen cuûa anh cuõng coù ñoä tuoåi 4 - 6 naêm, höùa heïn nhöõng muøa boäi thu. Cuõng chính töø caây quyùt, naêm 2009 anh ñaõ ñöôïc moät chuû trang traïi nuoâi lôïn röøng lai quy moâ lôùn trong tænh trao ñoåi caây, con gioáng vaø phöông thö ùc la øm a ên. Anh ña õ nha än ve à 9 con lô ïn na ùi va ø 1 con lôïn ñöïc trò giaù gaàn 70 trieäu ñoàng roài ñaàu tö chuoàng traïi doïc beân bôø suoái ñeå chaên nuoâi. Nhôø söï höôùng daãn taän tình cuûa ñoái taùc, ñeán nay ñaøn lôïn cuûa gia ñình anh ñaõ coù treân 100 con. Môùi ña ây, trong la àn xua át chuo àng lö ùa ña àu tie ân go àm 18 con lôïn thòt vaø lôïn gioáng ñaõ mang veà cho gia ñình anh 80 trieäu ñoàng. Ngoaøi ra, taän duïng nhöõng hoá xung quanh bôø suoái, anh ñaøo ba ao nuoâi caù vöøa ñeå caûi thieän ñôøi soáng, vöøa ñeå döï tröõ nöôùc töôùi cho quyùt trong muøa khoâ. Xung quanh caùc vöôøn troàng quyùt, anh coøn troàng 2.000 goác maây neáp vöøa ñeå laøm bôø raøo baûo veä vöôøn vaø töông lai coù theå khai thaùc maây xuaát khaåu. Thaønh tích ñaùng neå cuûa gia ñình anh ñaõ ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Quaûng Ngaõi taëng Baèng khen trong phong traøo noâng daân thi ñua saûn xuaát kinh doanh gioûi giai ñoaïn 2005-2008 vaø môùi ñaây laø Baèng khen giai ñoaïn 2000-2010. Anh vinh döï ñöôïc Hoäi Noâng daân tænh cöû laøm thaønh vieân trong Ban chuû nhieäm Caâu laïc boä saûn xuaát kinh doanh gioûi cuûa tænh. 10 https://thuviensach.vn “Ñòa chæ ñoû” cho nhöngõ giaác mô laøm giaøu* Ngoài trong ngoâi nhaø ba taàng khang trang vôùi ñaày ñuû nhöõng tieän nghi sinh hoaït ñaét tieàn, anh Ngoâ Ñình Chieán (thoân Coác Kheâ, xaõ Phaïm Nguõ Laõo, huyeän Kim Ñoäng, tænh Höng Yeân) baät mí vôùi chuùng toâi: toaøn boä taøi saûn treân laø töø ñaøn vòt hôn 8.000 con maø coù ñaáy. Trong caâu chuyeän côûi môû giöõa chuû vaø khaùch, chuùng toâi khoâng khoûi ngaïc nhieân veà kinh nghieäm laøm giaøu cuûa anh. Vaøo nhöõng naêm 90 theá kyû XX, duø ôû noâng thoân nhöng vôï choàng anh Chieán chaúng coù moät taác ñaát caém duøi. Laøm thueâ, laøm möôùn heát trong Nam ngoaøi Baéc nhöng cuõng chaúng ñuû aên, cuoäc soáng gia ñình thieáu thoán traêm beà... Anh nghó, ñeå thoaùt ngheøo vaø tieán tôùi laøm giaøu, tröôùc heát baûn thaân phaûi noã löïc heát söùc mình, xaùc ñònh ñöôïc moät höôùng ñi ñuùng ñaén vaø khai thaùc ñöôïc nhöõng lôïi theá töø tieàm naêng saün coù. Do vaäy, naêm 2000 anh quyeát ñònh thaàu khu ñaát truõng boû hoang quanh naêm ngaäp nöôùc cuûa thoân ñeå xaây döïng trang traïi nuoâi vòt, thaû caù. Haøng traêm meùt khoái ñaát ñöôïc ñaép leân, ñoàng nghóa vôùi nhöõng gioït moà hoâi cuûa hai vôï choàng thi nhau nhoû xuoáng. Ban ñaàu, anh * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 121 vaø baùo hungyen.org.vn. 11 https://thuviensach.vn nuoâi 1.000 con vòt sinh saûn chuyeân cung caáp vòt gioáng cho nhaân daân trong vuøng. Khi coù voán trong tay, anh quyeát ñònh ñaáu thaàu theâm ruoäng cuûa ngöôøi daân trong thoân ñeå môû roäng dieän tích chaên nuoâi, ñeán nay toång dieän tích trang traïi cuûa gia ñình leân ñeán 18.000 m2. Khu ñaát truõng ngaøy naøo ñöôïc vôï choàng anh be bôø, ñaøo ao, nay ñaõ thaønh chuoàng traïi vaø nhöõng vöôøn caây traùi xum xueâ... Hieän nay, trong chuoàng, ñaøn vòt sinh saûn cuûa gia ñình luoân dao ñoäng töø 3.000 ñeán 4.000 con, coù thôøi ñieåm leân ñeán 8.000 con. Thu nhaäp töø saûn xuaát vòt gioáng cuûa gia ñình haèng naêm laõi töø 300 ñeán 400 trieäu ñoàng. Ñeå taän duïng thöùc aên laø nhöõng quaû tröùng aáp keùm chaát löôïng, nhöõng con vòt con chaát löôïng thaáp, dò taät... anh nuoâi moät ñaøn caù saáu sinh saûn goàm 8 con. Ñeán nay soá caù saáu naøy ñaõ cho nhöõng löùa con ñaàu tieân, anh vöøa xuaát baùn, thu ñöôïc gaàn 100 trieäu ñoàng. Anh cho raèng, nhöõng con vòt phaåm caáp thaáp hay nhöõng quaû tröùng aáp bò hoûng thöôøng boû ñi raát nhieàu, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laïi thieät haïi veà kinh teá. Giôø ñaây nhöõng thöù ñoù laïi trôû thaønh nguoàn thöùc aên quan troïng cuûa caù saáu, vöøa giuùp naâng cao hieäu quaû kinh teá laïi khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Phaùt trieån kinh teá phaûi gaén vôùi nhu caàu thò tröôøng, ñaëc bieät laø ñaàu ra cho saûn phaåm. Naém baét ñöôïc thò hieáu cuûa ngöôøi daân, naêm 2005-2006 anh quyeát ñònh nuoâi moät soá gioáng caù caûnh maø nhu caàu thò tröôøng hieän raát caàn nhö caù Roàng, 12 https://thuviensach.vn Hoaøng Long, Thanh Long, caù cheùp Nhaät... Ñaëc bieät, nhöõng ao nuoâi caù roâ phi ñôn tính vöøa mang laïi hieäu quaû kinh teá, vöøa caûi taïo moâi tröôøng nöôùc vì phaân töø vòt thaûi ra laøm thöùc aên cho caù. Töø caùc ñoái töôïng naøy cuõng cho anh theâm nguoàn thu leân tôùi hôn traêm trieäu ñoàng moãi naêm. Anh luoân tìm toøi hoïc hoûi nhöõng caùi môùi, nhöõng tieán boä kyõ thuaät trong saûn xuaát, ñaëc bieät laø coâng taùc phoøng tröø dòch beänh cho caùc ñoái töôïng nuoâi luoân ñöôïc anh ñaët leân haøng ñaàu. Coâng taùc veä sinh chuoàng traïi cuûa gia ñình luoân ñöôïc duy trì thöôøng xuyeân. Coù theå thaáy ñöôïc qua nhöõng ñôït dòch beänh treân gia suùc, gia caàm vöøa qua nhö dòch cuùm gia caàm H5N1, nhöng ñaøn vòt hôn 4.000 con cuûa gia ñình anh do ñöôïc phoøng tröø nghieâm ngaët theo ñuùng quy trình kyõ thuaät neân vaãn khoûe maïnh vaø tieáp tuïc sinh saûn. Vieäc phaùt trieån kinh teá trang traïi khoâng chæ ñem laïi thu nhaäp cho gia ñình maø coøn taïo vieäc laøm cho ngöôøi daân ñòa phöông. Vaøo muøa vòt gioáng (töø thaùng 3 ñeán thaùng 8) gia ñình anh luoân coù töø 8 ñeán 10 lao ñoäng, thu nhaäp trung bình haèng thaùng töø 1,5 ñeán 2,5 trieäu ñoàng/ngöôøi. Ngoaøi nhöõng dieän tích ñaát cho chaên nuoâi, anh coøn troàng 300 ñeán 500 caây nhaõn chín muoän, vöøa giuùp caûi taïo caûnh quan moâi tröôøng maùt meû, trong laønh; ñoàng thôøi taêng thu nhaäp ñaùng keå. Khaùc haún vôùi nhöõng trang traïi chaên nuoâi khaùc, ñieàu ñaëc bieät ôû ñaây laø, duø nuoâi ñeán haøng nghìn con vòt, song 13 https://thuviensach.vn khoâng thaáy baát cöù muøi oâ nhieãm naøo töø vòt thaûi ra. Anh noùi, coù ñöôïc moâi tröôøng nhö vaäy laø do gia ñình aùp duïng caùch xöû lyù chaát thaûi baèng coâng ngheä khí sinh hoïc (biogas). Beân caïnh ñoù, söû duïng coâng ngheä khí sinh hoïc coøn mang laïi hieäu quaû kinh teá roõ reät. Nhôø chaïy maùy phaùt ñieän baèng khí sinh hoïc, moãi thaùng gia ñình anh tieát kieäm ñöôïc treân 10 trieäu ñoàng chi phí tieàn ñieän naêng phuïc vuï saûn xuaát vaø sinh hoaït. Tieáng laønh ñoàn xa, töø nhöõng naêm gaàn ñaây gia ñình anh luoân laø “ñòa chæ ñoû” cuûa nhöõng hoä noâng daân ôû caùc ñòa phöông nhö Haø Noäi, Phuù Thoï, Haø Nam... ñeán tham quan, hoïc hoûi kinh nghieäm. Cuõng töø moâ hình phaùt trieån kinh teá trang traïi naøy, 5 naêm lieân tuïc (2005-2010) anh vinh döï ñöôïc cöû ñi döï Hoäi nghò baùo caùo ñieån hình tieân tieán trong phaùt trieån kinh teá trang traïi cuûa ñòa phöông vaø ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Höng Yeân taëng Baèng khen. Anh noâng daân Thuû ñoâ tieâu bieåu* Anh Vu õ Ho àng Sôn, xa õ Tri Trung, huye än Phu ù Xuye ân ña õ trô û tha ønh ngöô øi ñi ña àu trong phong tra øo la øm kinh te á trang tra ïi ô û xa õ. Hie än thu nha äp tö ø mo â hình trang tra ïi va ø lónh vö ïc xa ây dö ïng cu ûa anh mo ãi na êm le ân ñe án * Nguoàn: www.hanoi.gov.vn. 14 https://thuviensach.vn 300 trie äu ño àng. Tha ønh tích na øy ña õ ñöô ïc Ho äi No âng da ân tha ønh pho á Ha ø No äi ba àu anh la ø mo ät trong 10 göông ma ët no âng da ân tie âu bie åu cu ûa phong tra øo sa ûn xua át kinh doanh gio ûi trong 5 na êm (2005-2010). Sau 13 naêm tham gia quaân nguõ vaø laøm coâng nhaân, trôû veà ñòa phöông, anh Sôn thaáy roõ caùi khoù, caùi ngheøo cuûa laøng queâ vaø luoân traên trôû raát nhieàu. Ñaàu naêm 1993, xaõ Tri Trung chuû tröông cho ñaáu thaàu khu bôø Nuøng vôùi dieän tích 3 ha. Anh ñaõ truùng thaàu khu ñaát naøy. Goïi laø truùng thaàu cho oai chöù khu ñaát naøy vöøa laø ruoäng, vöøa laø möông truõng, vöøa laø goø ñoáng, raát khoù khaên cho saûn xuaát neân coù môøi cuõng khoâng ai daùm maïo hieåm nhaän thaàu. Thaàu ñöôïc ruoäng roài, nhöng baøi toaùn ñaët ra ñoái vôùi anh luùc ñoù laø troàng caây gì, nuoâi con gì, quy hoaïch theá naøo, voán lieáng ôû ñaâu... Voán laø ngöôøi sieâng naêng lao ñoäng, anh quyeát taâm vay möôïn anh em, baïn beø gaàn 100 trieäu ñoàng ñeå ñaép bôø, mua caây gioáng, caù gioáng veà laøm nhö caùc moâ hình anh ñaõ ñöôïc tham quan. Naêm ñaàu, nôi truõng caáy luùa moät vuï vaø thaû caù; goø ñoáng chöa bieát laøm gì neân thu nhaäp raát thaáp. Anh ñaõ ñeà nghò Hôïp taùc xaõ vaø UÛy ban nhaân daân xaõ cho khai thaùc ñaát goø ñoáng laøm vaät lieäu xaây döïng. Ñöôïc chính quyeàn ñòa phöông ñoàng yù, anh vöøa laáy ñaát ñoùng gaïch, vöøa gom goùp voán lieáng ñeå môû roäng saûn xuaát. Anh keå laïi: “Do chöa coù kinh nghieäm neân nhöõng naêm 15 https://thuviensach.vn ñaàu, toâi ñaõ gaëp nhieàu ruûi ro, thua thieät, töôûng chöøng khoâng ñöùng daäy ñöôïc. Nhöng nghò löïc vaø yù chí laøm giaøu chính ñaùng ñaõ thoâi thuùc toâi khoâng naûn. Nghe tin ôû ñaâu coù moâ hình trang traïi laøm aên coù hieäu quaû laø toâi ñeán taän nôi ñoù hoïc taäp, töø Baéc Ninh, Nam Ñònh, Haûi Döông, Nam Haø...”. Ñeán naêm 1998, moâ hình trang traïi cuûa anh ñaõ daàn hoaøn thieän vôùi 2 ha nuoâi thaû caù; 0,5 ha nuoâi caù gioáng; dieän tích coøn laïi anh xaây döïng khu chaên nuoâi gia suùc, gia caàm. Sau khi ñaõ quy hoaïch oån ñònh, anh coù ñieàu kieän thaâm canh, môû roäng saûn xuaát. Töø naêm 2006 ñeán nay, bình quaân moãi naêm anh cho xuaát chuoàng 27 taán lôïn thòt (300 con); thu baùn 60 - 65 vaïn quaû tröùng gaø, vòt; 16 - 17 taán caù vaø nhieàu saûn phaåm töø ruoäng canh taùc, caây aên quaû. Sau khi tröø chi phí, thu nhaäp töø saûn xuaát trang traïi ñaõ ñem veà cho gia ñình anh 160 trieäu ñoàng/naêm. Ngoaøi ra, trang traïi cuõng thu huùt khoaûng 20 lao ñoäng vôùi thu nhaäp töø 1,5 ñeán 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Khoâng chæ laøm kinh teá trang traïi, anh coøn tham gia phaùt trieån ngheà moäc truyeàn thoáng, tham gia lónh vöïc ñaàu tö xaây döïng, kyù hôïp ñoàng truøng tu, toân taïo ñình chuøa ôû Haø Noäi vaø nhieàu nôi nhö Nam Ñònh, Höng Yeân... Trung bình moãi naêm, thu nhaäp töø lónh vöïc naøy cuõng mang veà cho anh 140 trieäu ñoàng vaø taïo vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 30 lao ñoäng ñòa phöông vôùi möùc löông töø 2,5 ñeán 3 trieäu ñoàng/thaùng. 16 https://thuviensach.vn Anh ñaõ phoå bieán kieán thöùc, kyõ thuaät cho hôn 50 ngöôøi ôû ñòa phöông ñeán hoïc hoûi kinh nghieäm. Töø moâ hình trang traïi cuûa anh Sôn, ñeán nay toaøn xaõ Tri Trung ñaõ coù 34 hoä coù trang traïi vôùi toång dieän tích 45 ha treân caùc caùnh ñoàng. Nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc trang traïi cho thu nhaäp bình quaân töø 55 ñeán 70 trieäu ñoàng/ha/naêm. LAØM GIAØU TREÂN VUØNG CAÙT TRAÉNG* Nhôø keát hôïp haøi hoøa, moâ hình kinh teá trang traïi toång hôïp treân vuøng caùt taïi xaõ Haûi Ninh, huyeän Quaûng Ninh, tænh Quaûng Bình cuûa anh Voõ Ñaïi Nghóa ñaït doanh thu haèng naêm hôn 30 tyû ñoàng, lôïi nhuaän bình quaân 3 - 4 tyû ñoàng. Khu trang traïi cuûa anh vôùi dieän tích 34,5 ha, trong ñoù coù 30 hoà nuoâi toâm; traïi lôïn coù 150 con lôïn naùi, gaàn 1.000 con lôïn thòt; traïi gaø coù hôn 6.000 con gaø ñeû Ai Caäp, 10.000 con gaø gioáng vaø hôn 10 ha röøng xanh ngaét. Ñaây laø trang traïi toång hôïp vaøo loaïi lôùn nhaát tænh Quaûng Bình, laø moät ñòa chæ tham quan quen thuoäc cuûa noâng daân trong vaø ngoaøi tænh. Coù ñöôïc keát quaû naøy laø caû moät quaù trình coá gaéng, noã löïc khoâng ngöøng cuûa vôï choàng anh Nghóa. * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 103 vaø cand.com.vn. 17 https://thuviensach.vn Anh nhô ù la ïi, va øo mo ät nga øy ñe ïp trô øi ña àu na êm 2002, anh baét ñaàu ñoäng thoå, döïng leàu, xaây döïng trang traïi treân ñoäng caùt bay. Mieäng cöôøi töôi roùi, nhöng buïng anh lo ngay ngaùy. Haøng naêm trôøi ngaäp huïp trong caùt, ñoâi vai anh söng taáy, maët bao laàn ngaõ duïi xuoáng caùt. Moãi laàn nhö theá anh nhö muoán kieät söùc phaûi boû cuoäc. Nhöng anh nghó, boû ngang theá naøy thì vôï con baáu víu vaøo ñaâu, caùt cuõng laø ñaát, maø ñaát ñaâu phuï ngöôøi... ÔÛ vuøng caùt, khoán khoå nhaát laø naïn caùt bay, caùt nhaûy. Vieäc laøm ñaàu tieân cuûa anh laø troàng keo lai chaén caùt. Khi keo lai ñaõ beùn reã, anh thöïc hieän caùc keá hoaïch tieáp theo, naøo laø troàng rau saïch, nuoâi gaø, lôïn naùi, lôïn thòt, boø sinh saûn... Naêm ñaàu loã voán, naêm tieáp theo hoaø, ñeán naêm thöù ba, anh baét ñaàu thu ñöôïc soá laõi gaàn 150 trieäu ñoàng. Naêm 2005, sau khi ñi nhieàu nôi, tham quan nhieàu moâ hình laøm aên coù hieäu quaû, anh baét ñaàu ñaàu tö phaùt trieån kinh teá toång hôïp theo höôùng öùng duïng coâng ngheä sinh hoïc vaøo nuoâi troàng thuûy saûn, phaùt trieån chaên nuoâi, troàng röøng treân caùt, taïo neân moät trang traïi sinh thaùi beàn vöõng. Nhôø vaäy, trang traïi cuûa anh cho hieäu quaû raát cao. Thaønh coâng lôùn nhaát cuûa anh laø trong lónh vöïc thuûy saûn. Hieän taïi, saûn phaåm toâm nuoâi chính cuûa anh laø toâm theû chaân traéng, dieän tích 15 ha vôùi 30 hoà nuoâi, ñaït saûn löôïng töø 330 - 350 taán moãi naêm. Anh thöïc hieän phöông thöùc nuoâi luaân canh nhaèm cung caáp ñuû cho thò tröôøng taát caû caùc muøa 18 https://thuviensach.vn trong naêm, ñaëc bieät laø vaøo vuï ñoâng. Beân caïnh ñoù, anh ñaõ phoái hôïp cuøng Tröôøng Ñaïi hoïc Nha Trang, tieán haønh tieáp nhaän vaø thöïc thi ñeà aùn “Sinh saûn gioáng nhaân taïo caù Ñoái Muïc” vôùi dieän tích 5 ha, coù 9 ao öông nuoâi gioáng caù naøy. Ñaây laø moät loaøi caù coù giaù trò kinh teá cao, deã nuoâi. Döï aùn cho ñeán thôøi ñieåm cuoái naêm 2009 ñaõ thaønh coâng hôn mong ñôïi, môû ra moät höôùng ñi môùi cho caùc hoä daân chuyeân nuoâi troàng thuûy saûn trong caû nöôùc. Trang traïi toång hôïp cuûa anh saûn xuaát kheùp kín, taän duïng heát dieän tích ñaát vaø caùc saûn phaåm dö thöøa nhö: söû duïng nguoàn phaân gia suùc ñeå saûn xuaát khí sinh hoïc, taïo nguoàn naêng löôïng môùi phuïc vuï saûn xuaát vaø ñôøi soáng; troàng caùc loaïi rau, cuû, quaû ñeå chaên nuoâi lôïn,... Nhôø bieát aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, löïa choïn ñoái töôïng nuoâi phuø hôïp neân trang traïi ñaõ môû roäng daàn vaø phaùt trieån thuaän lôïi, vöøa thu ñöôïc hieäu quaû kinh teá cao, vöøa coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán moâi tröôøng. Töø moät vuøng ñaát caùt hoang sô, trang traïi ñaõ bieán thaønh vuøng saûn xuaát haøng hoùa phuïc vuï tieâu duøng noäi ñòa vaø tieán tôùi xuaát khaåu. Bình quaân thu ñöôïc töø 100 ñeán 150 trieäu ñoàng treân moãi ha moät naêm. Trang traïi taïo vieäc laøm oån ñònh cho gaàn 100 lao ñoäng, thu nhaäp bình quaân 2,5 - 3 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Döïa vaøo tieàm naêng saün coù cuøng theá maïnh veà nguoàn nhaân löïc, vaät chaát,... anh Nghóa döï tính ñeán naêm 2015 seõ thieát laäp, phaùt trieån thaønh khu du lòch sinh thaùi ven bieån. Ñaây laø hình thöùc du 19 https://thuviensach.vn lòch mang tính quaûng baù caùc saûn phaåm röøng vaø bieån mang höông vò ñaëc tröng cuûa Quaûng Bình queâ anh. Nöõ chuû trang traïi naêng ñoäng* Vôùi quy moâ 10.000 con gaø ñeû, 3.000 con gaø thòt moãi löùa, ngoaøi ra coøn 12 heo naùi vaø 50 heo thòt, thaû caù treân dieän tích hoà 12.000 m2, moãi naêm trang traïi cho thu nhaäp laõi roøng töø 400 - 500 trieäu ñoàng. Thaät baát ngôø khi chuû trang traïi laïi laø moät phuï nöõ - chò Traàn Thò Tî ôû thò traán Töù Haï, huyeän Höông Traø, tænh Thöøa Thieân Hueá. Sinh ra vaø lôùn leân treân vuøng ñaát thuaàn noâng, quanh naêm chæ troàng caây luùa, do hoaøn caûnh gia ñình, chò Tî chæ hoïc ñeán lôùp 10 roài phaûi ôû nhaø phuï giuùp cha meï laøm ruoäng. Chính khoù khaên ñoù ñaõ giuùp chò thaáu hieåu noãi khoù nhoïc cuûa ngöôøi noâng daân. Noâng daân troàng luùa ñeå ñuû aên, nuoâi soáng gia ñình ñaõ khoù, noùi gì ñeán chuyeän laøm giaøu. Vì vaäy, sau khi laáy choàng, chò quyeát ñònh khoâng theo ngheà cuûa cha meï vaø ñaõ ñi hoïc ngheà thuù y, sau ñoù laäp nghieäp baèng ngheà chaên nuoâi. Naêm 1995, chò baét ñaàu nuoâi gaø quy moâ nhoû döôùi 1.000 con. Vöøa laøm vöøa hoïc, chò ñaõ ñi tham quan, hoïc hoûi * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 112. 20 https://thuviensach.vn caùc trang traïi lôùn ôû mieàn Nam. Thaønh coâng böôùc ñaàu, ñeán naêm 2001, chò thueâ ñaát cuûa huyeän Höông Traø ñeå xaây döïng trang traïi vôùi quy moâ 3.000 con gaø ñeû tröùng vaø 4.000 con gaø thòt. Saûn xuaát ñang thuaän lôïi, nhöng may maén khoâng ñeán vôùi chò. Naêm 2003, trang traïi cuûa chò naèm trong vuøng bò dòch cuùm gia caàm buoäc phaûi tieâu huûy, chò bò thieät haïi khoaûng 200 trieäu ñoàng. Thôøi ñieåm ñoù, maát moät soá tieàn nhö vaäy laø quaù lôùn ñoái vôùi chò, nhöng khoù khaên cuõng khoâng laøm chò naûn loøng. Naêm 2004, Nhaø nöôùc cho nuoâi laïi gia caàm, chò ñaõ ñöôïc Hoäi Noâng daân huyeän tín chaáp cho vay 100 trieäu ñoàng. Chò maïnh daïn mua 2.000 con gaø ñeû vaø 1.000 con gaø thòt veà ñeå taùi saûn xuaát. Cuoái naêm 2004, khi tænh coù chuû tröông khoâng ñöôïc nuoâi gia caàm trong noäi thaønh, noäi thò, chò buoäc phaûi di dôøi trang traïi veà vuøng Ruù Caùt, huyeän Quaûng Ñieàn, caùch nhaø 20 km. Tuy gaëp nhieàu khoù khaên vaø thieät haïi doàn daäp, nhöng gia ñình chò khoâng naûn chí, vaãn tieáp tuïc xaây döïng vaø môû roäng trang traïi vôùi quy moâ ngaøy caøng lôùn hôn. Naêm 2005-2006, trang traïi cuûa gia ñình chò luùc naøy ñaõ oån ñònh saûn xuaát vôùi quy moâ 3.000 con gaø ñeû vaø nuoâi 3.000 - 4.000 con gaø thòt moãi löùa, thöôøng xuyeân coù 3 coâng nhaân laøm vieäc vôùi möùc löông töø 1,2 - 1,5 trieäu ñoàng/ ngöôøi/thaùng. Ñöôïc Chi cuïc thuù y tænh vaø Traïm thuù y huyeän Quaûng Ñieàn quan taâm giuùp ñôõ vieäc phoøng choáng dòch beänh, cuøng vôùi vieäc chò ñaõ aùp duïng trieät ñeå caùc quy trình chaên nuoâi neân maëc duø 21 https://thuviensach.vn ôû nhöõng thôøi ñieåm raát nhaïy caûm vôùi dòch beänh nhöng trang traïi cuûa chò vaãn hoaït ñoäng raát toát. Cuõng trong thôøi gian naøy, thò tröôøng raát thieáu saûn phaåm gia caàm, trong khi ñoù trang traïi ñöôïc söï kieåm soaùt chaët cheõ cuûa ngaønh thuù y, neân caùc saûn phaåm ñöôïc nhieàu ngöôøi tieâu duøng tin caäy, ñaëc bieät caùc khaùch saïn vaø sieâu thò cuûa thaønh phoá Hueá ñaõ coù hôïp ñoàng tieâu thuï saûn phaåm oån ñònh. Treân ñaø thaéng lôïi, naêm 2007-2008, trang traïi cuûa chò ñaõ môû roäng quy moâ saûn xuaát vôùi 6.000 con gaø ñeû vaø 2.000 - 3.000 con gaø thòt moãi löùa. Chò nuoâi theâm 12 heo naùi vaø 50 heo thòt, thaû caù treân dieän tích hoà 8.000 m2 ñeå goùp phaàn taêng thu nhaäp cuûa trang traïi. Ñaëc bieät, naêm 2007, trang traïi cuûa chò ñaõ laøm moâ hình chaên nuoâi gaø “an toaøn sinh hoïc” do Chi cuïc thuù y tænh thöïc hieän, sau khi trieån khai thaønh coâng moâ hình, chò ñaõ aùp duïng cho ñeán nay vaø noù ñaõ mang laïi hieäu quaû cao trong saûn xuaát. Naêm 2009-2010, sau khi ñaõ tích luõy voán, chò xaây döïng theâm trang traïi ñöa ñaøn gaø ñeû leân quy moâ 10.000 con vaø thöôøng xuyeân duy trì ñaøn gaø thòt 3.000 con moãi löùa; môû roäng dieän tích nuoâi caù leân 12.000 m2. Moãi naêm, trang traïi cuûa chò cho thu nhaäp laõi roøng töø 400 - 500 trieäu ñoàng. Trang traïi thöôøng xuyeân coù 6 coâng nhaân vôùi möùc löông töø 1,5 ñeán 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Do trang traïi xa nhaø vaø thaønh phoá, vieäc ñi laïi, giao haøng hoùa gaëp nhieàu khoù khaên, nhaát laø muøa möa, hôn nöõa choàng chò laø caùn boä nhaø nöôùc, chæ giuùp chò nhöõng 22 https://thuviensach.vn ngaøy nghæ neân chò ñaõ quyeát taâm ñi hoïc laùi xe oâ toâ vaø mua xe baùn taûi, tröïc tieáp laùi xe ñi giao dòch vôùi khaùch haøng, töø ñoù raát thuaän lôïi cho coâng vieäc. Trong hôn chuïc naêm laøm ngheà chaên nuoâi gaø, chò ñaõ truyeàn ñaït vaø chia seû kinh nghieäm cho nhieàu baø con noâng daân cuûa hai huyeän Höông Traø vaø Quaûng Ñieàn ñeán hoïc hoûi kinh nghieäm. Moät soá noâng daân gaëp khoù khaên, chò ñaõ taïo ñieàu kieän baèng caùch baùn nôï con gioáng vaø bao tieâu saûn phaåm cho hoï. Ñaõ coù 10 gia traïi, trang traïi nhoû thaønh coâng vôùi moâ hình nuoâi gaø, moät soá trang traïi trôû thaønh veä tinh vôùi trang traïi cuûa chò. Beân caïnh boän beà coâng vieäc cuûa trang traïi, chò luoân luoân yù thöùc traùch nhieäm ñaûm ñöông coâng vieäc cuûa gia ñình vaø cuøng choàng nuoâi daïy con caùi. Hieän nay hai con cuûa chò ñaõ vaøo ñaïi hoïc, caùc chaùu ñeàu ngoan ngoaõn vaø chaêm chæ hoïc taäp. Chò luoân luoân chaáp haønh toát nhöõng chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Ñaûng, chính saùch, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc, göông maãu tham gia uûng hoä caùc quyõ xaõ hoäi, thöïc hieän neáp soáng vaên minh, gia ñình vaên hoùa. Naêm 2008, chò ñöôïc baàu vaøo Ban Chaáp haønh Hoäi Noâng daân tænh Thöøa Thieân Hueá khoùa VII nhieäm kyø 2008-2013. Vôùi traùch nhieäm môùi, chò caøng phaán ñaáu hôn ñeå giöõ vöõng danh hieäu noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi caáp trung öông Hoäi; ñoàng thôøi, heát söùc quan taâm giuùp ñôõ caùc gia ñình khoù khaên coù cuøng chí höôùng chaên nuoâi gaø ñeå giuùp hoï vöôn leân laøm giaøu chính ñaùng. 23 https://thuviensach.vn Cöïu chieán binh laøm kinh teá gioûi* Sau nhieàu naêm lao ñoäng saûn xuaát, oâng Queá Phi Huøng, thöông binh 1/4 ôû xoùm Ñaøo Nguyeân, xaõ Nghóa Duõng, huyeän Taân Kyø tænh Ngheä An ñaõ taïo döïng cho gia ñình moät trang traïi quy moâ vôùi 2.000 caây aên quaû, treân 200 con lôïn röøng, cuøng ao nuoâi caù, ba ba. Chæ tính rieâng nguoàn thu töø vieäc baùn lôïn gioáng, haèng naêm gia ñình oâng ñaõ thu veà treân 1 tyû ñoàng. Trôû veà töø chieán tröôøng vôùi thöông taät ñaày mình, söùc khoeû yeáu do veát thöông chieán tranh thöôøng xuyeân taùi phaùt, nhöng oâng Huøng vaãn haêng say lao ñoäng saûn xuaát. Naêm 1999, vôùi quyeát taâm thoaùt ngheøo, laøm giaøu treân maûnh ñaát queâ höông, oâng ñaõ ñaàu tö mua 5 ha ñaát ñeå laøm kinh teá. Nhìn maûnh ñaát goà gheà, caèn coãi aáy, ai cuõng laéc ñaàu baûo vôï choàng oâng “haâm”, chaúng theå troàng caây gì cho hieäu quaû ñöôïc. Ñöôïc söï uûng hoä cuûa vôï, oâng ñaõ thueâ maùy uûi, maùy xuùc veà laøm vieäc haøng thaùng trôøi vôùi khoâng bieát bao nhieâu moà hoâi, coâng söùc cuûa vôï choàng oâng boû xuoáng. OÂng ñaõ tính toaùn chia ñaát thaønh töøng khu phuø hôïp ñeå troàng caây gì vaø nuoâi con gì. Ñeå coù ñöôïc vöôøn caây thaúng haøng thaúng loái, oâng phaûi veõ sô ñoà trang traïi tröôùc, sau ñoù môùi baét tay vaøo troàng caây. OÂng ñaõ bieán vuøng ñaát caèn coãi ngaøy naøo ôû xoùm Ñaøo Nguyeân * Nguoàn: congannghean.vn. 24 https://thuviensach.vn trôû thaønh moät moâ hình kinh teá VAC toång hôïp vôùi haøng traêm caây aên quaû caùc loaïi vaø caûi taïo hôn 2.000 m2 maët nöôùc ñeå nuoâi caù. Vôùi 500 goác vaûi thieàu, moãi muøa vôï choàng oâng thu veà hôn 400 trieäu ñoàng tie àn la õi; chöa ke å 300 go ác xoa øi, 400 go ác chanh, o åi... ñang chua ån bò thu hoa ïch. Mo ãi na êm, thu nha äp töø caây aên quaû, gia ñình oâng cuõng thu veà treân 500 trieäu ñoàng. Naêm 2008, sau khi ñi tham quan thöïc teá taïi moät soá moâ hình chaên nuoâi lôïn röøng ôû caùc tænh phía Baéc, nhaän thaáy lôïn röøng laø loaøi ñoäng vaät deã nuoâi, söùc ñeà khaùng toát, deã thích nghi vôùi ñieàu kieän thöïc teá ôû ñòa phöông neân oâng ñaõ mua moät caëp lôïn gioáng veà nuoâi thöû nghieäm. Ñeå chaêm soùc vaø thuaàn döôõng loaøi vaät naøy, oâng ñaõ phaûi ñi nhieàu nôi, hoïc hoûi kinh nghieäm, tìm hieåu caùc kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät veà caùch chaêm soùc vaø thuaàn döôõng lôïn röøng. Taän duïng dieän tích vöôøn caây aên quaû, oâng ñaõ ñaàu tö hôn 20 trieäu ñoàng ñeå xaây bôø töôøng bao boïc xung quanh, vöøa taïo moâi tröôøng gaàn gioáng vôùi moâi tröôøng töï nhieân; ñoàng thôøi, khoâng ñeå ñaøn lôïn ra ngoaøi phaù hoaïi hoa maøu cuûa ngöôøi daân trong vuøng. Nhôø aùp duïng ñuùng quy trình kyõ thuaät chaên nuoâi maø töø caëp lôïn gioáng ban ñaàu, ñeán nay oâng ñaõ môû roäng quy moâ leân 15 con naùi sinh saûn. Bình quaân moãi naêm oâng cho xuaát chuoàng khoaûng 400 con lôïn gioáng. Vôùi giaù thò tröôøng 2,5 - 3 trieäu ñoàng/con, haèng 25 https://thuviensach.vn naêm gia ñình oâng thu veà treân 1 tyû ñoàng töø tieàn baùn lôïn gioáng. Khoâng chæ taïo thu nhaäp rieâng cho gia ñình, moâ hình trang traïi cuûa vôï choàng oâng Huøng coøn taïo vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 5 lao ñoäng vôùi möùc thu nhaäp oån ñònh. OÂng nhieät tình höôùng daãn kinh nghieäm saûn xuaát cuûa gia ñình cho nhöõng baø con trong vuøng muoán thay ñoåi phöông thöùc saûn xuaát cuõ. Giôø ñaây, trang traïi cuûa gia ñình oâng Huøng ñang trôû thaønh moâ hình ñieåm giuùp noâng daân trong vaø ngoaøi tænh tìm ñeán tham quan, hoïc taäp. ngöôøi noâng daân daân toäc KDong laøm kinh teá gioûi* OÂng teân laø Thao Thöôïng AÙc, ngöôøi daân toäc thieåu soá KDong, laøng IEÂk, xaõ Bôø Y, huyeän Ngoïc Hoài, tænh Kon Tum. Töø nhöõng khaùt khao xoùa ngheøo, mong muoán laøm giaøu ngay treân maûnh ñaát queâ höông mình, oâng luoân traên trôû taïi sao treân ñaøi, baùo, tivi nhieàu ngöôøi ñaõ töï laøm giaøu treân ñaát, treân ruoäng maø mình thì khoâng laøm ñöôïc. Xuaát phaùt töø nhöõng yù nghó ñoù, oâng ñaõ maïnh daïn baét tay vaøo thöïc hieän öôùc mô cuûa mình. Vaø chæ trong khoaûng * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 169. 26 https://thuviensach.vn thôøi gian 5 naêm, töø naêm 2007 ñeán nay gia ñình oâng ñaõ thöïc söï thoaùt ngheøo vöôn leân laøm giaøu vôùi möùc thu nhaäp moãi naêm haøng traêm trieäu ñoàng vaø ngaøy caøng taêng. Töø nhöõng laàn tham döï caùc lôùp taäp huaán veà caây troàng, vaät nuoâi do Phoøng Noâng nghieäp huyeän Ngoïc Hoài toå chöùc, roài ñöôïc Hoäi Noâng daân huyeän toå chöùc ñi tham quan hoïc taäp kinh nghieäm moät soá moâ hình laøm kinh teá gioûi, oâng Thao Thöôïng AÙc nhaän ra raèng, muoán laøm giaøu thì phaûi thay ñoåi taäp quaùn canh taùc vaø quyeát taâm doàn heát söùc lao ñoäng vaøo saûn xuaát. Töø ñoù, oâng ñònh ra höôùng ñi phuø hôïp vôùi phöông thöùc canh taùc cuûa gia ñình vaø baét tay vaøo laøm noâng nghieäp moät caùch khoa hoïc. Tính thì tính vaäy, nhöng luùc ñoù do chöa coù voán lieáng neân quanh ñi quaån laïi oâng cuõng chæ bieát troàng caây ngoâ, caây saén. Vôùi phöông chaâm “laáy ngaén nuoâi daøi”, ñaàu tieân, oâng thay theá gioáng saén cuûa ñòa phöông baèng gioáng saén cao saûn, ñoàng thôøi vaãn tieáp tuïc duy trì dieän tích luùa raãy vaø luùa nöôùc. Coù voán ñeán ñaâu, oâng thöïc hieän chuyeån ñoåi cô caáu caây troàng ñeán ñoù. Naêm 2007, oâng tieán haønh troàng 2 ha caø pheâ vaø 6 ha cao su tieåu ñieàn xen canh vôùi caây saén. Töø nguoàn thu cuûa caây saén xen canh, oâng tieáp tuïc ñaàu tö cho vöôøn cao su vaø moät phaàn ñeå tích luõy. Ngoaøi troàng troït, gia ñình oâng coøn maïnh daïn mua moät soá boø caùi vaøng ñòa phöông coù voùc daùng to ñeïp ñeå phaùt trieån chaên nuoâi, ñaøo 2 saøo ao nuoâi caù, vöøa taêng theâm thu 27 https://thuviensach.vn nhaäp, vöøa taän duïng nguoàn phaân chuoàng ñeå chaêm boùn cho vöôøn caây. Naêm 2009, oâng mua theâm 3 ha ñaát vaø tieáp tuïc ñaàu tö troàng cao su. Hieän nay, gia ñình oâng coù hôn 12 ha ñaát canh taùc, trong ñoù dieän tích cao su chieám öu theá. Caùc loaïi caây coâng nghieäp cuûa oâng ñang trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn, neân thu nhaäp bình quaân cuûa gia ñình oâng môùi chæ ñaït gaàn 100 trieäu ñoàng/naêm. Trong vaøi naêm tôùi, khi vöôøn caây baét ñaàu cho thu hoaïch, döï tính thu nhaäp cuûa gia ñình oâng leân ñeán vaøi traêm trieäu ñoàng. Vöøa qua, oâng ñaõ xaây ñöôïc ngoâi nhaø môùi khang trang vôùi dieän tích 130 m2, mua saém ñaày ñuû caùc tieän nghi phuïc vuï sinh hoaït gia ñình; caùc loaïi duïng cuï saûn xuaát. Töø khi kinh teá gia ñình vöõng vaøng, oâng ñaõ taäp trung lo cho caùc con aên hoïc ñaøng hoaøng. OÂng coù 5 ngöôøi con thì 3 ngöôøi con lôùn ñaõ hoïc ñaïi hoïc vaø ñi laøm. Khoâng chæ laøm giaøu cho baûn thaân, oâng luoân tuyeân truyeàn, vaän ñoäng baø con khoâng soáng du canh du cö maø thay vaøo ñoù laø saûn xuaát thaâm canh, xen canh... OÂng coøn giuùp ñôõ caùc hoä ngheøo trong laøng vay voán khoâng tính laõi. Gia ñình oâng ñaõ giaûi quyeát vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 5 lao ñoäng vaø 20 lao ñoäng thôøi vuï khi ñeán muøa thu hoaïch. OÂng saün loøng chia seû nhöõng kinh nghieäm, kieán thöùc tích luõy ñöôïc vôùi baø con trong laøng, ñoäng vieân moïi ngöôøi bôùt uoáng röôïu, chaêm chæ laøm aên, ñoaøn keát giuùp nhau xoùa ñoùi, giaûm ngheøo. 28 https://thuviensach.vn Cuøng vôùi söï noã löïc vaø phaán ñaáu cuûa gia ñình trong xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá, oâng luoân göông maãu thöïc hieän toát caùc quy ñònh cuûa ñòa phöông, ñaáu tranh choáng laïi caùi xaáu, vaän ñoäng baø con khoâng ñöôïc laøm nhöõng vieäc maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc caám, thöïc hieän neáp soáng môùi, xoùa boû caùc huû tuïc laïc haäu vaø teä naïn xaõ hoäi. Trong 5 naêm qua, oâng ñaõ coù thaønh tích xuaát saéc trong phong traøo baûo veä an ninh Toå quoác vaø ñöôïc Ñoàn Bieân phoøng huyeän khen taëng; oâng coøn ñöôïc nhaän nhieàu giaáy khen, baèng khen cuûa caùc caáp, caùc ngaønh trong huyeän. Vöøa qua, oâng laø moät trong nhöõng noâng daân tieâu bieåu ñöôïc baùo caùo thaønh tích taïi Hoäi nghò Noâng daân ñieån hình tieân tieán tænh Kon Tum laàn thöù I vaø ñöôïc vinh döï ra Haø Noäi döï Ñaïi hoäi Thi ñua yeâu nöôùc vaø bieåu döông noâng daân ñieån hình tieân tieán toaøn quoác laàn thöù III do Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam toå chöùc naêm 2010. NGÖÔØI HOÄI VIEÂN NOÂNG DAÂN KIEÂN TRÌ VÖÔÏT KHOÙ* OÂng laø Nguyeãn Vaên Sôn, 55 tuoåi, ôû thoân Taû Giang 2, xaõ Taây Giang, huyeän Taây Sôn, tænh Bình Ñònh. Nhaän thaáy vieäc phaùt trieån kinh teá * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 47. 29 https://thuviensach.vn noâng thoân ôû vuøng queâ ngheøo Taây Sôn raát phuø hôïp vôùi moâ hình kinh teá trang traïi, gia ñình oâng ñaõ khoâng quaûn ngaïi ñeå baét tay vaøo coâng vieäc ngay töø vieäc khai khaån ñaát hoang hoùa taïi ñòa phöông, ñeå roài baøn tay con ngöôøi “phuø pheùp” nhöõng dieän tích hoang hoùa ñoù thaønh moät trang traïi toång hôïp coù quy moâ. Khôûi ñaàu töø naêm 1996, oâng Sôn vaø gia ñình töï khai hoang vôùi dieän tích 2 ha chuû yeáu ñeå troàng mía, troàng mì, keát hôïp chaên nuoâi gia suùc, gia caàm. Thôøi ñoù, gia ñình raát khoù khaên, phöông tieän xe coä khoâng coù, caøy ñaát baèng boø, lao ñoäng thuû coâng laø chính. Tuy nhieân vôùi quyeát taâm vaø loøng kieân trì baùm ñaát, baùm röøng, laáy ngaén nuoâi daøi, trang traïi ñaõ ñöôïc hình thaønh, töøng böôùc oån ñònh vôùi moät vaøi cô sôû vaät chaát cô baûn phuïc vuï cho sinh hoaït vaø saûn xuaát. Töø khi trang traïi ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän, ñöôïc tieáp caän vôùi caùc nguoàn voán hoã trôï nhö voán Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, Quyõ tín duïng, Döï aùn giaûi quyeát vie äc la øm ô û ñòa phöông, mo ãi ñô ït vay nhö vaäy töø 5 trieäu ñeán 20 trieäu ñoàng, roài möôïn theâm cuûa anh em, baø con 5 - 7 trieäu ñoàng. Maëc duø caùc khoaûn tieàn khoâng lôùn nhöng taïo cho gia ñình moät nguoàn voán ñeå ñaàu tö daàn daàn vaøo trang traïi, môû roäng dieän tích leân caû thaûy ñöôïc 13 ha. Ñaëc bieät gaàn ñaây oâng vay voán töø Ngaân haøng Chính saùch xaõ hoäi ñöôïc 200 trieäu ñoàng, vôùi soá tieàn lôùn ñoù, oâng coù ñieàu kieän thaâm canh naâng cao naêng suaát 30 https://thuviensach.vn caây troàng, vaät nuoâi. Vôùi lôïi theá ñòa hình ñaát ñai ña daïng, oâng boá trí troàng 9 ha röøng caây baïch ñaøn, 2 ha caây ñieàu, 2 ha caây xoaøi. Khi caây aên quaû coøn nhoû oâng troàng xen caùc loaïi rau ñaäu, caây ngaén ngaøy. Ngoaøi ra, oâng coøn nuoâi 10 con boø lai; nuoâi lôïn moät naêm 3 löùa, moãi löùa 10 con vaø nuoâi vaøi traêm gia caàm; ñoàng thôøi saûn xuaát 2 vuï luùa moãi naêm. Caùc saûn phaåm laøm ra ñöôïc tieâu thuï trong vaø ngoaøi ñòa phöông. Sau khi tröø chi phí, moãi naêm trang tra ïi cho gia ñình co ù thu nha äp bình qua ân ga àn 100 trieäu ñoàng. Döï ñònh cho nhöõng naêm tôùi, oâng seõ ñaàu tö ñaøo ao hoà ñeå nuoâi caù, caùc loaïi thuûy saûn ñeå ña daïng hoùa saûn phaåm cuûa trang traïi, naâng caáp chuoàng traïi nuoâi lôïn, nuoâi boø, xaây döïng heä thoáng coâng ngheä khí sinh hoïc ñeå phaùt huy hieäu quaû cuûa trang traïi. Ñeán thaêm trang traïi cuûa gia ñình oâng Sôn, oâng Voõ Ñình Baûy - Chi hoäi tröôûng Chi hoäi noâng daân thoân Taû Giang nhaän xeùt: oâng Sôn laø moät hoäi vieân tham gia sinh hoaït ôû Chi hoäi noâng daân thoân, nhieàu naêm lieàn laø hoä saûn xuaát gioûi coù nhieàu ñoùng goùp xaây döïng Hoäi. Ngaøy tröôùc gia ñình oâng Sôn thuoäc dieän khoù khaên, nhôø kieân trì laøm trang traïi, bieát khai thaùc tieàm naêng ñaát ñai, aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø quaûn lyù trong haïch toaùn kinh teá phuø hôïp vôùi thò tröôøng neân ñaõ coù nhöõng keát quaû thaät ñaùng möøng. Chi hoäi ñaõ giôùi thieäu nhieàu hoä noâng daân ñeán tham quan hoïc taäp nhaèm nhaân roäng moâ hình laøm kinh teá trang traïi ôû ñòa phöông. 31 https://thuviensach.vn Laø moät ñieån hình veà noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi, gia ñình oâng luoân ñöôïc vinh döï ñoùn nhaän nhöõng lôøi ñoäng vieân cuûa moïi ngöôøi, nhöõng phaàn thöôûng vinh danh cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc caáp hoäi. Ngöôøi noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi giaøu loøng nhaân aùi* Ñeán xaõ Gia Taân 2, huyeän Thoáng Nhaát, tænh Ñoàng Nai, khoâng ai khoâng bieát ñeán oâng Ngöõ (Phaïm Vaên Ngöõ), truù taïi aáp Baïch Laâm. Moïi ngöôøi bieát ñeán oâng khoâng chæ vì oâng noåi tieáng laø moät ngöôøi noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi, bieát laøm giaøu töø hai baøn tay traéng, maø ngöôøi ta bieát ñeán oâng laø moät ngöôøi giaøu loøng nhaân aùi, luoân luoân mong öôùc ñöôïc nhöôøng côm seû aùo vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, nhöõng maûnh ñôøi baát haïnh, eùo le. Laø moät ngöôøi noâng daân goác tænh Nam Ñònh, oâng Ngöõ ñaõ choïn Ñoàng Nai laø queâ höông thöù hai cuûa mình ñeå vöôn leân laøm giaøu. Ñöôïc söï hoã trôï nhieàu maët cuûa caáp uûy, chính quyeàn ñòa phöông, Hoäi Noâng daân cô sôû, söï hoã trôï cuûa Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, coäng vôùi * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 173, dongnai.gov.vn vaø agroviet.gov.vn. 32 https://thuviensach.vn söï ñoäng vieân, khuyeán khích cuûa gia ñình, ngöôøi thaân vaø quyeát taâm laøm giaøu chaùy boûng, naêm 2005, oâng ñaõ baét tay thöïc hieän keá hoaïch, öôùc mô cuûa mình. Ban ñaàu, voán ít, oâng ñaàu tö vaøo vieäc ñaøo ao thaû caù, keát hôïp vôùi chaên nuoâi theo moâ hình VAC, laáy ngaén nuoâi daøi, taùi ñaàu tö nguoàn voán, môû roäng quy moâ. Nhaän thaáy con caù saáu ñem laïi hieäu quaû cao, deã nuoâi, deã tieâu thuï, oâng ñaõ maïnh daïn ñaàu tö chuoàng traïi ñeå phaùt trieån loaïi caù naøy. Keát hôïp vôùi Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng - Laâm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, chuyeån giao coâng ngheä aáp tröùng baèng maùy, cung caáp gioáng cho trang traïi cuûa oâng, ñeán nay soá löôïng caù saáu oâng ñang nuoâi leân ñeán 7.000 con. Vôùi chu kyø chaên nuoâi caù saáu 2 naêm, ñeå traùnh toàn ñoïng voán, oån ñònh nguoàn thu, laáy ngaén nuoâi daøi, oâng Ngöõ ñaõ khoân kheùo chia laøm ba ñôït xuaát baùn trong naêm. Khoâng ñeå cho nguoàn voán toàn ñoïng, oâng taùi ñaàu tö vaøo xaây döïng chuoàng traïi nuoâi lôïn naùi, lôïn con, lôïn thòt. AÙp duïng phöông phaùp chaên nuoâi coâng nghieäp, phoøng tröø dòch beänh, taùch laøm nhieàu khu chuoàng traïi rieâng bieät, chuû ñoäng keát hôïp vôùi caùn boä thuù y phoøng ngöøa dòch beänh. Nay, trang traïi cuûa oâng coù 300 con lôïn naùi vaø 2.000 con lôïn thòt. Taän duïng, khai thaùc trieät ñeå nhöõng gì mình coù. Treân toång dieän tích 130 ha, oâng troàng röøng sao, daàu, xaø cöø... Döôùi boùng maùt cuûa taùn caây, oâng 33 https://thuviensach.vn thaû nhieàu lôïn röøng, gaø ñoài, gaø sao... keát hôïp duy trì ñaøn boø aên coû töï nhieân ñeå khoâng caàn phaûi tröø dieät coû. Nhôø bieát aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaøo saûn xuaát chaên nuoâi, troàng troït, keát hôïp vôùi vieäc theo saùt nhu caàu, bieán ñoäng thò tröôøng noâng saûn, oâng ñaõ lieân tieáp gaët haùi thaønh coâng naøy ñeán thaønh coâng khaùc. Trang traïi ngaøy caøng phaùt trieån, quy moâ ngaøy caøng môû roäng. Vôùi phöông chaâm haïn cheá chi phí ñaàu vaøo, taän duïng taát caû nhöõng gì mình coù, nhaát laø nguoàn lao ñoäng saün coù taïi ñòa phöông, nhaän thaáy vieäc caàn thieát phaûi coù maùy moùc phuïc vuï cho coâng vieäc, oâng maïnh daïn ñaàu tö xöôûng cô khí söûa chöõa maùy noâng nghieäp, thu nhaän moät soá ngöôøi khoâng coù vieäc laøm vaøo hoïc ngheà, möôïn nhöõng thôï gioûi veà ñeå daïy ngheà vaø ñaøo taïo vieäc söû duïng, söûa chöõa maùy moùc. Töø soá löôïng ban ñaàu chæ coù 5 coâng nhaân, ñeán nay xöôûng cô khí cuûa gia ñình oâng ñaõ coù 30 coâng nhaân laønh ngheà, thu nhaäp bình quaân 3,5 trieäu ñoàng/thaùng. Nhieàu ngöôøi sau khi thaïo ngheà, oâng ñoäng vieân taùch môû xöôûng rieâng, töï laøm chuû, nay ñaõ khaù giaû, taïo nhieàu vieäc laøm cho nhieàu ngöôøi ôû ñòa phöông. Toång nguoàn thu nhaäp cuûa gia ñình oâng töø caùc loaïi moâ hình moät naêm ñaït töø 600 - 900 trieäu ñoàng. Xuaát thaân töø moät gia ñình ngheøo, baûn thaân ñaõ töøng bò beänh naèm lieät giöôøng 5 naêm, oâng luoân coù söï ñoàng caûm vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø coù hoaøn caûnh baát haïnh. Hieän oâng ñang nuoâi 30 ngöôøi muø, 34 https://thuviensach.vn bò lieät. Moãi ngaøy naáu 200 suaát côm cho nhöõng ñieåm nuoâi ngöôøi giaø vaø beänh vieän ña khoa Daàu Taây. Moãi naêm ñoùng caáp hoïc boång cho töø 30 - 40 hoïc sinh ngheøo vöôït khoù, moãi suaát 800.000 ñoàng/naêm. Taëng haøng nghìn taäp vôû cho caùc em hoïc sinh ngheøo xaõ Gia Kieäm, taëng xe ñaïp cho con em vuøng saâu, vuøng xa ñeå coù phöông tieän ñeán tröôøng. Moãi dòp leã, teát, oâng ñeàu taëng töø 5 - 7 taán gaïo cho baø con ngheøo ngöôøi daân toäc thieåu soá, tham gia ñoùng goùp xaây nhaø cho ngöôøi ngheøo. Caùc chöông trình töø thieän ôû ñòa phöông oâng ñeàu haêng haùi tham gia. Vôùi nhöõng thaønh tích ñaõ ñaït ñöôïc trong saûn xuaát noâng nghieäp, vôùi nhöõng “baùt côm”, “manh aùo” naëng nghóa, naëng tình, oâng ñaõ coù ñöôïc söï kính troïng, neå phuïc cuûa baø con loái xoùm, cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Nhieàu naêm lieàn gia ñình oâng nhaän ñöôïc baèng khen cuûa chính quyeàn, caùc ban ngaønh nhö Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam, Hoäi Chöõ thaäp ñoû, Hoäi Khuyeán hoïc Vieät Nam, UÛy ban nhaân daân tænh Ñoàng Nai, UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá Hoà Chí Minh... Thaønh tích gaàn ñaây nhaát maø oâng Ngöõ ñaït ñöôïc laø moät trong nhöõng göông noâng daân ñieån hình tieân tieán ñöôïc toân vinh taïi Ñaïi hoäi Thi ñua yeâu nöôùc vaø bieåu döông noâng daân ñieån hình tieân tieán toaøn quoác laàn thöù III do Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam toå chöùc taïi Haø Noäi naêm 2010. 35 https://thuviensach.vn NGÖÔØI NÖÕ HOÄI VIEÂN NOÂNG DAÂN SAÛN XUAÁT, KINH DOANH GIOÛI* Chò laø Vaên Thò Ngaïn, hoäi vieân noâng daân Chi hoäi Ñoâng Phong, phöôøng Minh Ñöùc, quaän Ñoà Sôn, thaønh phoá Haûi Phoøng. Vôùi nguoàn voán ban ñaàu laø 100 trieäu ñoàng, trong ñoù gia ñình coù 25 trieäu, vay anh em, baïn beø 25 trieäu vaø vay ngaân haøng 50 trieäu, chò maïnh daïn ñaàu tö 14.460 m2 ñaàm nöôùc maën ñeå nuoâi toâm, cua, rau caâu; ñaáu thaàu laïi moät soá dieän tích ruoäng cuûa baø con xaõ vieân ñeå xaây döïng trang traïi nuoâi traâu, boø, lôïn, deâ, caù vôùi toång dieän tích 18.000 m2. Sau moät naêm ñaàu bieát bao vaát vaû, cöïc nhoïc, naêm ñaàu tieân gia ñình chò Ngaïn thu ñöôïc 154 trieäu ñoàng, tröø heát chi phí ban ñaàu ñöôïc laõi 54 trieäu ñoàng. Moät thaønh coâng böôùc ñaàu laøm taêng söï khích leä ñoäng vieân ñoái vôùi baûn thaân chò vaø caùc thaønh vieân trong gia ñình. Tieáp tuïc taùi ñaàu tö, chò mua 10 con boø (3 con boø ñöïc lai gioáng) trò giaù 15 trieäu ñoàng, 10 caëp deâ ñeû trò giaù 10 trieäu ñoàng, soá coøn laïi chò ñaàu tö toâm, cua gioáng. Cöù nhö vaäy, lôïi nhuaän naêm sau cao hôn naêm tröôùc, trung bình moãi naêm chò thu laõi * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 67. 36 https://thuviensach.vn töø 200 ñeán 400 trieäu ñoàng. Môû roäng quy moâ saûn xuaát chaên nuoâi, thueâ theâm dieän tích ñaát ruoäng vuøng truõng cuûa baø con noâng daân heát 153 trieäu ñoàng. Töø naêm 2007 gia ñình chò ñaõ coù moät moâ hình trang traïi lôùn, quy moâ ñaàu tö leân ñeán 2 tyû ñoàng, chò coøn mua theâm oâ toâ laøm dòch vuï chuyeân chôû nguyeân vaät lieäu. Hieän chò ñang xaây döïng moâ hình trang traïi gaø quy moâ 5.000 con/löùa. Haèng naêm, toång doanh thu cuûa gia ñình chò ñaït khoaûng 2,790 tyû ñoàng; lôïi nhuaän sau tröø chi phí ñaït 766 trieäu ñoàng/naêm. Gia ñình chò ñaõ taïo coâng aên vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 7 lao ñoäng trong vuøng, vôùi möùc löông töø 1,5 - 1,7 trieäu ñoàng/ ngöôøi/thaùng. Coøn lao ñoäng thôøi vuï leân ñeán 30 ngöôøi. Haèng naêm, gia ñình chò uûng hoä caùc chöông trình cuûa quaän, phöôøng toå chöùc 5 - 7 trieäu ñoàng/naêm; vaø giuùp 2 hoä noâng daân thoaùt ngheøo. Chò coøn giuùp ñôõ cho 50 hoä trong vuøng baèng caùch cho vay 50 con lôïn gioáng, 500 kg caù gioáng, 10 con boø, cho hoäi vieân Hoäi Noâng daân trong vuøng vay 100 trieäu ñoàng khoâng tính laõi. Töø nhöõng thaønh tích ñaït ñöôïc, gia ñình chò xöùng ñaùng ñöôïc ñoùn nhaän nhöõng phaàn thöôûng danh hieäu cao quyù cuûa caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông: - 2 Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân thaønh phoá Haûi Phoøng naêm 2008, naêm 2009. - 1 Baèng khen cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân naêm 2009. 37 https://thuviensach.vn - 5 gia áy khen cu ûa huye än Kie án Thu ïy tö ø na êm 1999 ñe án na êm 2003. - 1 Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân thaønh phoá Haûi Phoøng (khen giai ñoaïn 3 naêm 2002-2004). - 1 Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân thaønh phoá Haûi Phoøng (khen giai ñoaïn 5 naêm 2001-2005). Naêm 2010, chò ñöôïc döï Ñaïi hoäi Thi ñua yeâu nöôùc vaø bieåu döông noâng daân ñieån hình tieân tieán toaøn quoác laàn thöù III do Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam toå chöùc taïi Haø Noäi. MOÄT NOÂNG DAÂN LAØM KINH TEÁ GIOÛI Ñoù laø moâ hình saûn xuaát kinh teá cuûa gia ñình anh Nguyeãn Vaên Laém ôû thoân 2, xaõ Dieân Bình, huyeän Ñaék Toâ, tænh Kon Tum. Gia ñình anh hieän giôø coù 4 ha cao su, treân 3.000 m2 dieän tích luùa nöôùc, hai ao caù dieän tích khoaûng 2.000 m2, 3.000 m2 dieän tích caây caø pheâ, ñaøn boø khoaûng 10 con. Ñoù laø nguoàn thu nhaäp chính cuûa gia ñình anh haèng naêm, töø 300 trieäu ñeán 400 trieäu ñoàng sau khi tröø heát caùc khoaûn chi phí ñaàu tö ban ñaàu. Ñaây laø keát quaû cuûa anh sau moät quaù trình hoïc hoûi vôùi yù chí, nghò löïc vaø quyeát taâm thoaùt ngheøo vaø anh ñaõ laøm ñöôïc ñieàu ñoù. Vôùi dieän tích ñaát saün coù, anh Laém daønh khoaûng 3.000 m2 ñeå troàng luùa nöôùc, vôùi vieäc aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät vaøo canh taùc ñeå taêng naêng suaát vaø chaát löôïng luùa, ñaëc bieät laø khaâu 38 https://thuviensach.vn choïn gioáng, xuoáng gioáng vaø söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät ñuùng theo chæ daãn cuûa caùn boä khuyeán noâng. Moät naêm hai vuï luùa, tröø chi phí gia ñình anh thu ñöôïc 40 trieäu ñoàng töø vieäc baùn luùa. Dieän tích ñaát coøn laïi thuaän lôïi cho vieäc ñaøo ao thaû caù, anh maïnh daïn thueâ theâm 1.000 m2 dieän tích ao nuoâi cuûa hôïp taùc xaõ, vöøa öôm caù gioáng vöøa nuoâi caù thòt, moät naêm thu ñöôïc khoaûng 20 trieäu ñoàng tieàn caù sau khi tröø chi phí ñaàu tö. Ñeå caûi taïo gioáng boø coû cuûa ñòa phöông, anh nhaän nuoâi boø lai theo chöông trình phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông. Ñeán nay, ñaøn boø cuûa gia ñình anh ñaõ ñöôïc 10 con, chöa keå soá löôïng anh ñaõ xuaát chuoàng ñeå laáy tieàn chi phí haèng ngaøy. Ñaây cuõng laø caùch anh choïn ñeå taêng theâm thu nhaäp cuõng nhö giaûm chi phí ñaàu tö trong troàng troït töø vieäc taän duïng ñöôïc nguoàn phaân xanh uû vôùi rôm raï, coû daïi. Kinh teá gia ñình daàn oån ñònh, anh tieáp tuïc ñaàu tö vaøo phaùt trieån caây coâng nghieäp laâu naêm. Ñaàu tieân laø caây caø pheâ, hieän nay gia ñình anh coù treân 300 caây caø pheâ ñaõ cho thu hoaïch, moãi naêm thu ñöôïc töø 10 - 15 trieäu ñoàng. Khoâng döøng laïi ôû ñaây, anh nhaän chaêm soùc cho 2 ha cao su ñaïi ñieàn, sau 5 naêm cho thu muû, anh baét ñaàu tích luõy voán vaø maïnh daïn vay theâm nguoàn voán ngaân haøng ñeå mua laïi 2 ha cao su ñaïi ñieàn khi coâng ty thu hoài voán ñaàu tö. Naém baét nhu caàu thò tröôøng, anh tieáp tuïc ñaàu tö troàng theâm 2 ha cao su tieåu ñieàn, vôùi phöông chaâm “laáy ngaén nuoâi daøi”, anh thöïc hieän moâ hình xen canh caùc 39 https://thuviensach.vn loaïi caây ngaén ngaøy trong cao su ñeå haïn cheá coû daïi, taêng theâm thu nhaäp vaø coù theå taän duïng ñeå laøm phaân boùn cho cao su, tieát kieäm chi phí ñaàu tö. Hieän giôø, gia ñình anh coù 4 ha cao su tieåu ñieàn, haèng naêm thu laõi treân 250 trieäu ñoàng. Giôø ñaây, kinh teá gia ñình khaù giaû, traû heát nôï ngaân haøng, anh ñaõ coù ñieàu kieän söûa sang laïi nhaø cöûa, mua saém trang thieát bò caàn thieát cho coâng vieäc, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän toát cho caùc con aên hoïc, ñoù laø nieàm vui lôùn nhaát cuûa anh. Mai AÙi Vaân Ngöôøi caùn boä xaõ 30A laøm kinh teá gioûi Tieáp chuyeän chuùng toâi trong moät ngoâi nhaø caáp 4 nhöng raát khang trang, anh Nguyeãn Vaên Coäng, Bí thö kieâm Chuû tòch xaõ Tuaán Ñaïo, huyeän Sôn Ñoäng, tænh Baéc Giang taâm söï: “Rôøi quaân nguõ, toâi trôû veà ngay vôùi ñoàng ruoäng thoân Chuûa queâ mình, neáp nhaø ñang ôû ñöôïc thöøa höôûng töø cha meï, coøn nhöõng gì coù hoâm nay ñeàu do hai vôï choàng gaây döïng”. Quyeát taâm laøm RVAC Toâi vaø anh Coäng leân chieác xe maùy cuõ ñi qua suoái vaøo khu vöôøn röøng cuûa gia ñình caùch nhaø chöøng maáy caây soá. Anh cho bieát ôû ñaây chæ coù ñaøn gaø, ngan chöøng traêm con thaû roâng caû ngaøy chæ chaên moät böõa chieàu toái; ngoaøi ra, coøn gaàn chuïc 40 https://thuviensach.vn heùcta troàng toaøn keo lai chöøng 2 - 3 naêm nöõa laø cho thu hoaïch; 100 buïi tre, mai laáy maêng laøm maêng khoâ; khoaûng daêm saøo luùa ñang thì con gaùi, maáy saøo khoai soï nuùi. Khi ñeán choã coù hai ao caù gaàn nhau, anh chaët maáy taøu laù saén, daây khoai boû xuoáng ao thì caùc chuù caù traém coû ñaõ nhao leân nhö möøng oâng chuû ñeán thaêm. Coù cô ngôi nhö hieän nay, gia ñình anh ñaõ phaûi coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp vôùi söï tö vaán cuûa caùc ñoàng chí beân Hoäi Noâng daân, Hoäi Laøm vöôøn cuûa xaõ vaø söï maïnh daïn, quyeát ñoaùn cuûa mình. Nhöõng khoù khaên ban ñaàu khoâng keå heát, nhö mua phaûi gioáng keo ban ñaàu khoâng phaûi keo lai, nhöõng ruoäng luùa naøy ngaøy ñaàu môùi khai phaù cho naêng suaát raát thaáp vaø ngöôøi daân vaãn coøn taäp quaùn thaû roâng traâu boø... Anh cho raèng, hieän nay khoù khaên nhaát laø ñöôøng ñi, anh em mình ñi ngöôøi khoâng maø khoù theá, neáu vaän chuyeån vaät tö, noâng saûn thì coøn khoù hôn nhieàu, nhöng khoù vaãn phaûi göông maãu, vì mình laø caùn boä cuûa daân vaø ñaây laø nguoàn thu nhaäp chính cuûa gia ñình. Lôïn röøng ñöïc lai Nhìn con lôïn röøng ñöïc maø toâi thaáy meâ, anh cho bieát laø mình coù duyeân vôùi con lôïn naøy vaø may maén ñöôïc coù chuù lôïn röøng ñöïc lai naøy, mua noù töø khi coøn nhoû cuûa moät oâng chuyeân nuoâi lôïn röøng lai gaàn thaønh phoá Baéc Giang. Caøng lôùn, noù caøng maïnh meõ, ñaùnh baät maáy con lôïn röøng ñöïc lai nuoâi cuøng. Khi tröôûng thaønh, noù troâng maïnh 41 https://thuviensach.vn meõ, cho phoái gioáng vôùi moät naùi lôïn röøng lai löùa ñaàu ñeû ra 14 con, moät naùi khaùc 13 con, roài tieáp theo laø 15 con. Anh cho bieát, toâi phaûi nuoâi boä, keát hôïp vôùi cho chuùng thay nhau buù meï vì meï chuùng khoâng ñuû nuùm vuù. Sau ñoù toâi maïnh daïn cho noù lai vôùi maáy gioáng lôïn röøng lai khaùc nhau nhö cuûa Vieät Nam, Thaùi Lan vaø caû gioáng lôïn Moùng Caùi, keát quaû khaû quan vaø cuõng trôû thaønh nguoàn thu nhaäp chính cuûa gia ñình. Vaän ñoäng baø con laøm theo Khoâng chæ laøm giaøu cho gia ñình mình, anh coøn vaän ñoäng baø con trong xaõ phaùt trieån maïnh kinh teá vöôøn - röøng, theá maïnh cuûa queâ anh, hieän moâ hình vöôøn - röøng caùch xa nôi ôû cuûa baø con ñaõ ñöôïc baø con trong xaõ höôûng öùng vaø laøm theo. Moät soá gia ñình muoán nuoâi lôïn röøng lai, anh ñaõ höôùng daãn kinh nghieäm vaø mieãn phí khi lôïn ñöïc ñi phoái gioáng. Öôùc mô coù con ñöôøng beâ toâng, khu vöôøn röøng vaø saûn xuaát ñöôïc “tinh lôïn röøng lai” Taâm söï luùc saép chia tay, anh cho bieát coâng vieäc cuûa Ñaûng giao anh ñaõ vaø ñang hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï (chæ haøng loaït giaáy khen treo treân töôøng, anh cöôøi), nhöng ñieàu traên trôû laø coù con ñöôøng khoaûng 3 km baèng beâtoâng qua suoái ñeán khu vöôøn röøng ñeå baø con thuaän lôïi trong vaän chuyeån noâng saûn haøng hoùa vaãn chöa laøm ñöôïc. Anh cuõng mong muoán caùc nhaø khoa hoïc tìm caùch giuùp laáy 42 https://thuviensach.vn ñöôïc “tinh lôïn röøng lai” ñeå nhaân nhanh con nuoâi ñaëc saûn naøy, taêng thu nhaäp cho noâng daân. Ngoâ Vaên Huøng Ngöôøi noâng daân cöïu chieán binh vôùi moâ hình VAC* OÂng laø Nguyeãn Vaên Khoa, sinh naêm 1964, hoäi vieân Hoäi Noâng daân xaõ Cao Ñaïi, huyeän Vónh Töôøng, tænh Vónh Phuùc. Vôùi tö töôûng, tinh thaàn cuûa moät ngöôøi lính sau khi hoaøn thaønh nghóa vuï vôùi Toå quoác, anh luoân chòu khoù, chòu khoå, daùm nghó, daùm laøm, quyeát taâm laøm giaøu chính ñaùng ngay treân maûnh ñaát queâ höông mình. Ban ñaàu, töø vieäc nhaän thaàu 2.000 m2 ñaát troàng caây, chaên nuoâi, nay ñaõ coù moät moâ hình trang traïi gaàn 20 ha cho laõi moãi naêm treân 1 tyû ñoàng. Hôn chuïc naêm trôøi gaén boù vôùi ruoäng ñoàng, anh noâng daân treû Nguyeãn Vaên Khoa thaáy raèng, neáu ñöôïc muøa thoùc luùa hai vuï cuõng chæ ñuû aên, gaëp thieân tai haïn haùn thì ñoùi, khoâng theå laøm giaøu. Höôûng öùng phong traøo thi ñua yeâu nöôùc, noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi, phaán ñaáu laøm giaøu * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 96. 43 https://thuviensach.vn chính ñaùng do caùc caáp hoäi noâng daân phaùt ñoäng, nhaän thaáy vôùi ñieàu kieän töï nhieân cuûa ñòa phöông raát phuø hôïp vôùi moâ hình VAC, naêm 2000 anh ñaõ maïnh daïn nhaän thaàu 2.000 m2 ñaát ñeå troàng caây aên quaû, chaên nuoâi gaø, boø thòt vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu. Laáy ngaén nuoâi daøi, naêm 2005 oâng tieáp tuïc ñaàu tö voán xaây döïng 150 m2 chuoàng traïi quy moâ chaên nuoâi lôïn thòt, naêng suaát 80 con/löùa. Tích cöïc tham gia coâng taùc Hoäi, tröïc tieáp tham gia nhieàu lôùp taäp huaán kyõ thuaät chaên nuoâi do Hoäi Noâng daân toå chöùc, cuøng vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùn boä thuù y xaõ, ngay trong naêm ñaàu tieân oâng ñaõ xuaát baùn 18 taán lôïn thòt, tröø heát chi phí cho thu nhaäp 80 trieäu ñoàng, moät khoaûn thu nhaäp töông ñoái lôùn vôùi moät hoä gia ñình noâng daân ngheøo thôøi ñieåm ñoù. Naêm 2005 cuõng laø naêm gia ñình oâng ñöôïc vinh döï nhaän Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân tænh Vónh Phuùc veà nhöõng thaønh tích ñaõ ñaït ñöôïc. Tích lu õy ñöô ïc kinh nghie äm, ta ïo ña ø cho sö ï pha ùt trie ån, na êm 2008 o âng tie áp tu ïc nha än tha àu 45 maãu ñaàm (16 ha) cuûa xaõ ñeå trieån khai môû roäng moâ hình VAC, ñöôïc oâng phaân boå: 20 maãu thaû caù, 22 maãu troàng luùa 1 vuï, caù 1 vuï; 3 maãu nuoâi caù gioáng; xaây döïng 200 m2 chuoàng traïi treân ao caù, treân bôø ñaàm vaø dieän tích ñaát troáng xung quanh ñöôïc oâng troàng toaøn boä chuoái. Khoâng phuï coâng söùc cuûa oâng vaø nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình, ñöôïc chaêm soùc ñuùng quy 44 https://thuviensach.vn trình kyõ thuaät, ñuùng caùch, thaønh coâng luoân ñeán vôùi oâng. Trong naêm 2009, 34 taán caù thöông phaåm cho 476 trieäu ñoàng, 15 taán luùa thu 75 trieäu ñoàng, chaên nuoâi lôïn thu 900 trieäu ñoàng, 500 goác chuoái cho 40 trieäu ñoàng. Tröø caùc chi phí con gioáng, thöùc aên, nhaân coâng, gia ñình oâng coøn laõi hôn 1 tyû ñoàng. Moâ hình VAC cuûa gia ñình oâng ñaõ taïo vieäc laøm oån ñònh thöôøng xuyeân cho 6 lao ñoäng vôùi möùc löông 1,2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Lao ñoäng theo thôøi vuï cuõng söû duïng 15 - 20 ngöôøi vôùi möùc 80.000 - 100.000ñoàng/ngöôøi/ngaøy coâng. Baûn thaân oâng cuøng gia ñình luoân chaáp haønh toát caùc chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Ñaûng, chính saùch, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc, cuõng nhö nhöõng quy ñònh cuûa ñòa phöông. Haèng naêm gia ñình oâng ñeàu ñöôïc coâng nhaän laø Gia ñình vaên hoùa. Ñònh höôùng môû roäng quy moâ trang traïi trong töông lai, oâng cho bieát seõ xaây döïng cô caáu hôïp lyù, khai thaùc trieät ñeå phaùt huy theá maïnh cuûa moâ hình. Phaán ñaáu aùp duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät, nuoâi troàng thaâm canh, naâng cao naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm, ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng; ñoàng thôøi, oâng seõ giuùp ñôõ baø con hoäi vieân noâng daân naøo muoán theo hoïc moâ hình cuûa gia ñình oâng. Vôùi thaønh tích ban ñaàu coøn khieâm toán, oâng ñaõ ñöôïc Ñaûng uyû, UÛy ban nhaân daân xaõ khen thöôûng vaø ñöôïc ñi döï Hoäi nghò thi ñua cuûa huyeän, ñöôïc nhaän Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân tænh taëng naêm 2005. 45 https://thuviensach.vn OÂng cuõng vinh döï laø ñaïi bieåu tham döï ñieån hình tieân tieán trong phong traøo thi ñua yeâu nöôùc giai ñoaïn 2005-2010 do Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam toå chöùc vaøo thaùng 10-2010, ñaây laø moùn quaø voâ giaù ñoái vôùi baûn thaân vaø gia ñình oâng. Phaàn thöôûng mang giaù trò tinh thaàn heát söùc to lôùn vaø coù yù nghóa naøy seõ taêng theâm ñoäng löïc laøm giaøu chính ñaùng cuûa oâng ngay treân maûnh ñaát queâ höông mình. Ngöôøi Chi hoäi Tröôûng naêng ñoäng* OÂng laø Vuõ Vaên Hieán, Hoäi tröôûng Hoäi VAC thoân Ñìa, xaõ Bình Döông, huyeän Gia Bình, tænh Baéc Ninh. Töø ñoùi ngheøo cô cöïc, quanh naêm chaïy aên töøng böõa roài vöôn leân laøm giaøu chính ñaùng baèng moâ hình saûn xuaát VAC, coù möùc thu nhaäp taêng daàn leân 70 trieäu ñoàng, 93 trieäu ñoàng, 100 trieäu ñoàng, 120 trieäu ñoàng/naêm trong baûy, taùm naêm nay, trôû thaønh moät noâng daân saûn xuaát, kinh doanh gioûi caáp tænh. ÔÛ vuøng kinh teá thuaàn noâng, vaøo naêm 2001, cuøng vôùi baø con noâng daân chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá noâng nghieäp, oâng Hieán ñaõ nhaän ñaáu thaàu daøi haïn 2 ha ruoäng truõng, hoà ñaàm hoang hoaù, ñaàu * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 51 vaø hoinongdan.hochiminhcity.gov.vn. 46 https://thuviensach.vn tö caûi taïo quyeát chí laøm giaøu, ñöa gia ñình thoaùt khoûi caûnh ngheøo. Vay voán ngaân haøng, ngöôøi thaân, oâng ñaøo 1,5 ha ao ñeå nuoâi thaû caù, xaây döïng heä thoáng chuoàng traïi chaên nuoâi lôïn gaø, hình thaønh moâ hình VAC saûn xuaát, kinh doanh toång hôïp. Hoïc hoûi kinh nghieäm gaàn xa, tích luõy kieán thöùc kyõ thuaät chaêm soùc, phoøng tröø dòch beänh vaø tieáp caän vôùi nhu caàu thò tröôøng, oâng Hieán coù ñieàu kieän thích nghi nhanh vôùi hoaøn caûnh vaø daàn laøm aên coù laõi, traùnh ñöôïc thaát baùt, ruûi ro. Naêm ñaàu tieân, oâng maïnh daïn thaû haøng vaïn con caù gioáng, nuoâi 15 con lôïn naùi höôùng naïc, 240 con lôïn thòt, 200 con vòt sieâu tröùng. OÂng vöøa phaùt trieån ñaøn lôïn thòt, ñaøn caù, vöøa saûn xuaát lôïn gioáng baùn ra thò tröôøng, baùn cho baø con trong vuøng ñang coù nhu caàu phaùt trieån chaên nuoâi. Vôùi quy moâ naøy, moãi naêm oâng cho xuaát chuoàng haøng chuïc taán thòt, haøng chuïc taán caù, haøng trieäu quaû tröùng coù phaåm caáp toát, chieám ñöôïc uy tín ñoái vôùi baïn haøng. Töø ñoù, oâng duy trì toång ñaøn gia suùc, gia caàm, thuûy saûn vaø giöõ ñöôïc xu theá phaùt trieån beàn vöõng, coù möùc laõi suaát cao, vöøa söû duïng cho nhöõng nhu caàu sinh hoaït ñôøi soáng gia ñình, vöøa ñaàu tö cho nhu caàu taùi saûn xuaát môû roäng. Ngoaøi laøm kinh teá cho mình, oâng Hieán coøn giuùp ñôõ 5 hoä daân ngheøo khaùc trong xaõ baèng caùch cung caáp caây, con gioáng, vaät tö, phoå bieán kinh nghieäm, höôùng daãn kyõ thuaät... ñeå hoï laøm aên taán tôùi, caûi thieän ñôøi soáng gia ñình, vöôn leân thoaùt 47 https://thuviensach.vn caûnh ñoùi ngheøo. Coù ñieàu kieän veà kinh teá, oâng Hieán raát tích cöïc tham gia caùc chöông trình hoaït ñoäng nhaân ñaïo, töø thieän, uûng hoä ñoàng baøo vuøng bò baõo luït, thieân tai, naïn nhaân chaát ñoäc da cam... Vì theá, oâng ñöôïc caùc caáp chính quyeàn, ñoaøn theå bình xeùt, coâng nhaän laø hoä noâng daân saûn xuaát, kinh doanh gioûi, gia ñình noâng daân vaên hoùa lieân tuïc nhieàu naêm. II- KINH NGHIEÄm LAØM GIAØU TÖØ TRO ÀNG TRO ÏT Troàng hoa phong lan thoaùt ngheøo* Moâ hình troàng hoa phong lan cuûa chaøng trai treû Hoà Vaên Giaùp ôû xaõ Ñaïi Ñình, huyeän Tam Ñaûo, tænh Vónh Phuùc thu laõi töø 100 - 120 trieäu ñoàng moãi naêm. Nhôø coù hoa phong lan maø gia ñình anh ñaõ thoaùt ngheøo, vöôn leân laøm giaøu vaø giaûi quyeát vieäc laøm oån ñònh cho hôn chuïc ñoaøn vieân thanh nieân taïi ñòa phöông. Laø ngöôøi daân toäc Saùn Dìu, gia ñình anh Giaùp ñoâng anh em, cuoäc soáng vaát vaû, ngheøo khoù neân khoâng coù ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoïc taäp. Naêm 2006, nhôø söï giuùp ñôõ cuûa Ñoaøn Thanh nieân caùc caáp, cuûa baïn beø coäng vôùi nieàm ñam meâ lan röøng töø nhoû, anh quye át ñònh ña àu tö mo â hình tro àng hoa * Nguoàn: vinhphuc.vn vaø tinhdoanvinhphuc.vn.48 https://thuviensach.vn phong lan. Vôùi soá voán vay ban ñaàu hôn 20 trieäu ñoàng vaø dieän tích vöôøn hôn 70 m2, anh ñaõ ñöa vaøo thöû nghieäm troàng hôn 40 gioø lan thuoäc hôn chuïc gioáng lan khaùc nhau. Naêm 2008, anh ñöôïc vay theâm 50 trieäu ñoàng töø Quyõ taøi naêng treû cuûa Tænh Ñoaøn. Tham khaûo treân maïng internet vaø ñi nhieàu nôi söu taàm, anh ñöa theâm nhieàu loaøi lan röøng quyù hieám veà nhaân gioáng baèng phöông phaùp giaâm caønh vaø caáy gheùp. Ñeán nay dieän tích vöôøn lan cuûa anh ñöôïc naâng leân gaàn 400 m2 vôùi hôn 1.000 gioø hoa thuoäc treân 100 loaøi lan khaùc nhau. Trong ñoù, coù nhieàu loaøi raát quyù hieám nhö tai traâu traéng, haøi ñoû, baïch ngoïc, haøi ñuoâi coâng... vaø nhieàu gioáng lan chaát löôïng cao, hoäi tuï ñaày ñuû nhöõng ñaëc tính öu vieät cuûa caây meï, khoâng bò saâu beänh, giuùp baûo toàn, löu giöõ nhieàu nguoàn gen quyù hieám. Nhôø kyõ thuaät taïo daùng ñoäc ñaùo vaø haáp daãn, nôû ñuùng thôøi vuï, saûn phaåm hoa lan cuûa anh ñöôïc nhieàu khaùch haøng yeâu thích. Trung bình moãi gioø lan coù giaù töø 250.000 ñeán 400.000 ñoàng, nhieàu goác coù giaù treân chuïc trieäu ñoàng; moãi naêm tröø chi phí anh thu laõi töø 100 - 120 trieäu ñoàng. Ngoaøi ra, anh coøn giaûi quyeát vieäc laøm cho 13 ñoaøn vieân vôùi möùc thu nhaäp töø 1,5 ñeán 2 trieäu ñoàng/thaùng. Vôùi nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc, Hoà Vaên Giaùp vinh döï ñöôïc Trung öông Ñoaøn trao taëng Giaûi thöôûng Löông Ñònh Cuûa naêm 2009, Ban Thöôøng vuï Tænh Ñoaøn Vónh Phuùc bieåu döông laø ñieån hình thanh nieân tieân tieán laøm theo lôøi Baùc naêm 2011. 49 https://thuviensach.vn Laøm giaøu töø caây mía* Anh Nguyeãn Ngoïc Linh, sinh naêm 1960, ôû thoân 3, xaõ Ña Kai, huyeän Ñöùc Linh, tænh Bình Thuaän laø hoäi vieân noâng daân tieâu bieåu laøm giaøu cho baûn thaân, tích cöïc tham gia ñoùng goùp cho xaõ hoäi. Sinh ra vaø lôùn leân ôû daûi ñaát mieàn Trung (Nuùi Thaønh, Quaûng Nam) voán khoâng ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi neân anh Linh thaáu hieåu ñöôïc noãi vaát vaû, cô cöïc cuûa ngöôøi noâng daân. Naêm 1993, anh ñaõ choïn vuøng ñaát mieàn nuùi xaõ Ña Kai laøm queâ höông thöù hai. Ngaøy ñaàu tieân veà laäp nghieäp, khoâng ngheà, voûn veïn ít löng voán ñöôïc tích goùp baáy laâu khoâng ñuû ñeå laøm moät vieäc gì thay ñoåi cuoäc soáng ñang khoù khaên traêm beà. Nhöng vôùi suy nghó “moät ngheà cho chín coøn hôn chín ngheà”, anh quyeát ñònh theo ngheà troàng mía vaø eùp laáy maät ñöôøng. Töø soá voán ít oûi, coäng vay möôïn baïn beø, ngöôøi thaân, anh mua 1,5 ha ñaát ñeå troàng mía vaø laøm cô sôû naáu mía ñöôøng. Nhöõng ngaøy ñaàu, “ngöôøi baïn” ñoàng haønh cuøng vôï choàng anh laø con traâu “söùt moõm”. Ngaøy ngaøy ra ñoàng, traâu ñi tröôùc, ngöôøi ñi sau, cöù theá maø vôõ ñaát troàng mía. Taän duïng “taác ñaát taác vaøng”, anh troàng xen ñaäu, baép, bí, ngoâ, khoai... vöøa choáng ñoùi, vöøa coù thöùc aên chaên nuoâi lôïn, gaø ñeå caûi thieän cuoäc soáng... * Nguoàn: hnd.binhthuan.gov.vn. 50 https://thuviensach.vn Nhôø chòu khoù, thích hoïc hoûi kinh nghieäm saûn xuaát, neân vöôøn mía nhaø anh naêm naøo cuõng xanh toát, cho naêng suaát cao hôn baø con xung quanh. Vuï mía ñaàu tieân thaéng lôïi, caàm treân tay 14 trieäu ñoàng lôïi nhuaän töø chính söùc lao ñoäng cuûa mình, anh voâ cuøng haïnh phuùc. Nhöõng naêm sau, thaáy chieàu höôùng laøm aên khaù thuaän lôïi, anh maïnh daïn vay voán Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân vaø möôïn theâm cuûa hoï haøng, môû roäng dieän tích ñaát troàng mía. Ñeán nay toång dieän tích troàng mía leân ñeán 15 ha, nhôø ñoù anh luoân chuû ñoäng ñöôïc nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát mía ñöôøng. Haèng naêm, sau khi tröø chi phí, trung bình moãi naêm anh thu laõi ñöôïc töø 350 - 400 trieäu ñoàng, giaûi quyeát vieäc laøm thöôøng xuyeân 15 - 20 lao ñoäng vaø lao ñoäng thôøi vuï coù luùc ñeán 60 coâng/ngaøy. Töø nguoàn laõi thu ñöôïc, anh ñaàu tö ñieåm thu mua noâng saûn xuaát baùn thò tröôøng Thaønh phoá Hoà Chí Minh, trung bình moãi naêm coù theâm hôn 100 trieäu ñoàng tieàn laõi. Khi kinh teá oån ñònh, anh xaây döïng ñöôïc caên nhaø kieân coá, mua saém tieän nghi sinh hoaït ñaày ñuû vaø nuoâi ba ngöôøi con hoïc ñaïi hoïc taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Baûn thaân töø ngheøo khoù vöôn leân, vì theá anh luoân saün loøng chia seû vôùi nhöõng ngöôøi coù hoaøn caûnh vaø nghò löïc vöôn leân trong cuoäc soáng nhö anh. Ñöôïc bieát nhöõng naêm qua, anh ñaõ döïng vôï, gaû choàng, taïo coâng aên vieäc laøm, mua 10 ha ñaát saûn xuaát khoâng tính laõi cho 5 ñoâi vôï choàng coù hoaøn caûnh khoù khaên vöôn leân laøm giaøu. Trung 51 https://thuviensach.vn bình moät naêm taøi trôï nhieàu phaàn thöôûng vôùi trò giaù 4 - 5 trieäu ñoàng cho hoïc sinh ngheøo vöôït khoù hoïc khaù, gioûi. Hoã trôï tieàn ñeå söûa chöõa cô sôû vaät chaát cho caùc tröôøng trung hoïc cô sôû cuûa xaõ. Vaän ñoäng baø con noâng daân ôû ñòa phöông tu boå, söûa chöõa gaàn 2 km ñöôøng giao thoâng noäi ñoàng cuûa thoân 2, xaõ Ña Kai, trò giaù 20 trieäu ñoàng. Chia seû kinh nghieäm, kyõ thuaät, hoã trôï voán, caây gioáng, phaân boùn khoâng tính laõi cho hôn 30 hoä, öôùc khoaûng 400 - 500 trieäu ñoàng/naêm. Vôùi nhöõng vieäc laøm thaät yù nghóa vôùi coäng ñoàng taïi ñòa phöông, anh xöùng ñaùng ñöôïc Ban Chæ ñaïo Cuoäc vaän ñoäng “Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” huyeän taëng Giaáy khen. Giaøu leân nhôø troàng hoa Naêm 1991, sau traän luõ, gia ñình anh Laàu Chí Theành, daân toäc Hoa, truù taïi baûn Gioûng, phöôøng Quyeát Thaéng, thaønh phoá Sôn La haàu nhö traéng tay, hoaøn caûnh gia ñình töôûng chöøng khoâng coøn loái thoaùt neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ cuûa Hoäi Chöõ thaäp ñoû, Boä ñoäi Bieân phoøng vaø baø con daân toäc cuïm daân cö. Vôùi 1.000 m2 ñaát canh taùc troàng luùa vaø hoa maøu, hai vôï choàng vaø hai con coøn nhoû, lao ñoäng heát söùc cuõng chæ ñuû aên. Töø khi chuyeån sang troàng hoa, kinh teá gia ñình anh Laàu Chí Theành khaù daàn leân nhôø lôïi ích töø hoa, gia ñình töø ngheøo nay ñaõ xaây nhaø cao taàng, moïi coâng trình kheùp kín, 52 https://thuviensach.vn trang bò noäi thaát trong nhaø ñaày ñuû, haèng naêm töø hoa anh thu laõi treân 200 trieäu ñoàng. Roài anh keå: moät laàn veà Haø Noäi chôi, thaáy giaù moät boâng hoa thaáp hôn ôû Sôn La, Sôn La nhu caàu söû duïng hoa trong caùc ngaøy leã, teát, kyû nieäm... raát lôùn, nhieàu xe ñaõ chuyeån hoa töø Haø Noäi leân. Anh ñaõ tìm hieåu qua saùch baùo, hoïc taäp thöïc teá töø nhieàu ngöôøi troàng hoa trong vaø ngoaøi tænh vaø thaáy raèng, ñieàu kieän khí haäu, thoå nhöôõng ôû Sôn La raát thuaän lôïi ñeå troàng hoa. Anh maïnh daïn vay theâm voán, thueâ theâm ñaát ñaàu tö vaøo lónh vöïc troàng hoa. Maëc duø chöa ñöôïc taäp huaán veà kyõ thuaät, nhöng vôùi kieán thöùc ñöôïc hoïc hoûi, kinh nghieäm qua nhöõng vuï hoa, anh ñaõ bieát gheùp caønh, kích thích cho hoa nôû ñuùng vuï, giöõ ñöôïc maøu saéc hoa, thu hoaïch ñeán ñaâu baùn ñeán ñoù. Thaønh coâng trong nhöõng vuï hoa, anh phaán khôûi môû roäng dieän tích troàng hoa baèng caønh. Anh thueâ 2.000 m2 ñaát, ñaàu tö voán vaø lao ñoäng môû roäng saûn xuaát, haèng ngaøy coù 4 lao ñoäng giuùp vieäc thöôøng xuyeân, löông töø 900.000 ñoàng ñeán 1.200.000 ñoàng. Gia ñình coøn môû cöûa haøng baùn ñoà thoå caåm cho khaùch du lòch. Vôùi nghò löïc vöôn leân laøm giaøu baèng ñoâi baøn tay vaø khoái oùc, anh Laàu Chí Theành ñaõ ñöôïc baùo caùo ñieån hình taïi Hoäi nghò Noâng daân saûn xuaát kinh doanh gioûi cuûa tænh vaø ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Sôn La taëng Baèng khen. Phan Löông 53 https://thuviensach.vn Troàng chuoái thaønh tyû phuù* Anh laø Ngoâ Vaên Coâng, 43 tuoåi, ôû thoân Naêm Maãu, xaõ Töù Daân, huyeän Khoaùi Chaâu, tænh Höng Yeân. Ñeán vôùi troàng chuoái khoâng heà baát ngôø. Töøng laø moät “laùi chuoái” laâu naêm, laën loäi heát caùc vuøng Baéc, Trung, Nam, vuøng naøo chuoái ngon anh ñeàu thuoäc heát. Vieäc tìm ñöôïc gioáng chuoái tieâu hoàng ñaõ giuùp anh trôû thaønh tyû phuù ngay treân vöôøn chuoái nhaø mình. Vaø cuõng giuùp cho caû laøng anh cuøng giaøu leân nhôø troàng chuoái. Tröôùc kia, caû laøng anh Coâng troàng caây thuoác baéc, gia ñình anh cuõng vaäy, vaø anh coøn theâm ngheà buoân chuoái. Moät laàn thoà chuoái leân Haø Noäi baùn dòp Teát naêm 2002, anh tình côø nhìn thaáy moät gioáng chuoái raát ñeïp, quaû caêng moïng, boùng ñeïp nhö phun sôn taïi moät haøng baùn chuoái ôû chôï Hoâm. Laân la doø hoûi, ñöôïc ngöôøi baùn haøng cho bieát gioáng chuoái naøy ôû Lyù Nhaân, Haø Nam. Tìm veà xaõ Hoøa Haäu, Lyù Nhaân, ngay töø ñaàu laøng anh ñaõ möøng nhö baét ñöôïc vaøng khi thaáy vaøi buïi chuoái anh ñang tìm vôùi nhöõng buoàng chuoái tróu naëng. Ñaây laø gioáng chuoái tieâu hoàng raát ngon, sai quaû vaø raát ñeïp maõ, chæ coøn moät ít gia ñình coøn giöõ ñöôïc. * Nguoàn: vtc.vn. 54 https://thuviensach.vn Anh phaûi nhôø moät thôï buoân chuoái ôû ñaây gom gioáng hoä. Sau gaàn 10 ngaøy môùi mua ñöôïc 400 caây chuoái gioáng, giaù 500 ñoàng/caây. Song, khi chuoái ra quaû thì bò laãn maát 200 caây gioáng chuoái tieâu xanh. Töø 200 goác, anh nhaân leân 5 saøo, roài 5 maãu... Töø naêm 2006 ñeán nay, moãi naêm anh baùn cho baø con khoaûng 2 vaïn caây gioáng, giaù 2.000 - 4.000 ñoàng/caây. Hieän, anh coù 10 maãu chuoái tieâu hoàng, vôùi giaù baùn 100.000 - 120.000 ñoàng/buoàng. Moãi naêm anh thu veà hôn 1 tyû ñoàng tieàn baùn quaû vaø 300 - 400 trieäu ñoàng baùn chuoái gioáng. Tröô ûng tho ân Ngo â Quang Y Ù cho bie át: “Tö ø naêm 2005 ñeán nay, khoaûng 95% dieän tích troàng caây thuoác baéc trong thoân ñaõ chuyeån sang troàng chuoái. Troàng chuoái laõi gaáp 4 - 6 laàn hoa maøu, trung bình moãi ha cho 200 - 300 trieäu ñoàng/naêm. Nhôø chuoái, thoân chæ coøn 1% hoä ngheøo, hoä khaù giaû laø 50%... Nhieàu tyû phuù ñaõ xuaát hieän”. Gia ñình anh Nguye ãn Hö õu Tö ù (39 tuo åi) co ù ga àn 2 maãu ñaát, troàng ngoâ, thuoác baéc. Naêm 2005, anh vay ngaân haøng 20 trieäu ñoàng troàng 1 maãu chuoái tieâu hoàng. Naêm 2007, anh traû heát nôï. Cuoái naêm 2009, anh xaây bieät thöï hôn 1 tyû ñoàng. Tyû phuù chuoái Ngoâ Vaên Ñaùn (42 tuoåi), cho bieát, tröôùc anh cuõng ñi buoân chuoái. Naêm 2004, anh mua 1.000 caây chuoái gioáng veà troàng vaø ñöôïc anh Ngoâ Vaên Coâng tö vaán kyõ thuaät. Rieâng baùn chuoái quaû anh laõi gaàn 100 trieäu ñoàng. Naêm 2006, anh thaàu 55 https://thuviensach.vn laïi gaàn 6 maãu baø con troàng ngoâ, hoa maøu khoâng hieäu quaû, giaù 1,5 - 2 trieäu ñoàng/naêm ñeå troàng chuoái. Naêm ñoù thôøi tieát laïnh, anh vaãn laõi 300 trieäu ñoàng. Naêm 2008, anh thaàu theâm 4 maãu nöõa. Ñeán nay, anh coù gaàn 15 maãu troàng chuoái. Ngoaøi ngoâi bieät thöï tieàn tyû to nhaát thoân, anh coøn mua oâ toâ taûi ñeå chuû ñoäng giao haøng. Anh Ñaùn taâm söï: “Naêm 2009, tröø chi phí toâi laõi 1,3 tyû ñoàng. Chuoái ñaõ trôû thaønh caây laøm giaøu cuûa caû thoân”. Laøm giaøu töø mít Thaùi “sieâu sôùm”* Baét ñaàu troàng caây mít Thaùi töø naêm 2005, ñeán nay gia ñình oâng Nguyeãn Vaên Bieåu, ôû aáp Long Lôïi, xaõ Ñoâng Phöôùc A, huyeän Chaâu Thaønh, tænh Haäu Giang ñaõ coù 2.000 caây mít vaø treân 1.000 caây ñang cho traùi. Nhôø giaù caû oån ñònh töø 12.000 - 13.000 ñoàng/kg maø trong naêm qua, nguoàn thu nhaäp töø tieàn baùn mít traùi cuûa gia ñình oâng ñaït treân 750 trieäu ñoàng. OÂng Bieåu nhôù laïi, luùc môùi mang mít gioáng veà troàng, nhieàu ngöôøi trong xoùm deø bæu: “Troàng gì khoâng troàng laïi troàng mít, coù traùi roài seõ ñem ñoå soâng, ai maø mua!”. Baây giôø thì thöïc teá ñaõ chöùng minh, caây mít maø oâng choïn trong thôøi ñieåm naøy laø khoâng sai chuùt naøo. * Nguoàn: haugiang online. 56 https://thuviensach.vn Tröôùc ñaây, vôùi dieän tích 2 ha ñaát vöôøn, gia ñình oâng troàng moät soá loaïi traùi caây nhö: cam, böôûi, saàu rieâng, maän hoàng ñaøo,... nhöng nguoàn thu nhaäp khoâng ñöôïc bao nhieâu do giaù caû baáp beânh vaø chi phí ñaàu vaøo cao. Naêm 2005, trong dòp tham quan hoäi chôï noâng nghieäp ôû Caàn Thô, ñöôïc thöông laùi giôùi thieäu veà gioáng mít Thaùi “sieâu sôùm” vôùi nhieàu öu ñieåm nhö traùi to, daøy côm, aên ngoït, thôm, gioøn,... Thaáy gioáng laï laïi coù giaù trò kinh teá vöôït troäi so vôùi moät soá loaïi mít thoâng thöôøng, neân oâng quyeát ñònh mua veà troàng thöû. Ban ñaàu, do chöa coù kinh nghieäm vaø khoâng bieát coù phuø hôïp vôùi thoå nhöôõng vuøng ñaát ñòa phöông khoâng, neân oâng chæ troàng thöû 20 nhaùnh xen canh vôùi cam maät. Khoâng ñaày naêm sau mít ñaõ baét ñaàu cho traùi. Thaáy hieäu quaû, oâng tieáp tuïc ñaàu tö vaø môû roäng dieän tích, ñeán nay, gia ñình oâng Bieåu ñaõ coù 2.000 caây mít treân dieän tích 2 ha ñaát vöôøn vaø treân 1.000 caây ñang cho traùi (coù moät soá caây ñaõ 6 naêm tuoåi). Nhôø giaù caû oån ñònh töø 12.000 - 13.000 ñoàng/kg maø trong naêm qua, nguoàn thu nhaäp töø tieàn baùn mít traùi cuûa gia ñình treân 750 trieäu ñoàng/naêm. Khoâng chæ troàng mít cho naêng suaát cao, oâng coøn thaønh coâng vôùi vieäc gheùp caây gioáng ñeå taïo ra thöông hieäu rieâng cho caây mít cuûa mình. Haèng naêm, oâng saûn xuaát treân 20.000 caây gioáng cung caáp cho thò tröôøng, moãi caây coù giaù 10.000 ñoàng, sau khi tröø chi phí gia ñình coù theâm nguoàn thu nhaäp treân 200 trieäu ñoàng/naêm. 57 https://thuviensach.vn Hieän nay, taïi aáp Long Lôïi chæ coù vöôøn mít Thaùi “sieâu sôùm” cuûa oâng laø troàng vôùi soá löôïng vaø saûn löôïng nhieàu nhaát. Cöù caùch moät tuaàn laø oâng thu hoaïch töø 600 - 700kg, vaøo nhöõng luùc cao ñieåm coù theå leân ñeán treân 1 taán traùi, nhöng vaãn khoâng ñuû giao cho caùc thöông laùi ñi caùc tænh, thaønh, chuû yeáu laø Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Haø Noäi hay khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long... Theo so saùnh cuûa oâng Bieåu, neáu troàng cam hay xoaøi thì phaûi maát 4 naêm môùi baét ñaàu cho traùi, hôn nöõa, moät naêm chæ thu hoaïch ñöôïc moät laàn, giaù caû thì luùc leân luùc xuoáng, coøn troàng mít Thaùi “sieâu sôùm” seõ ruùt ngaén thôøi gian hôn vaø coù theå cho traùi ñöôïc quanh naêm. Nhöng hôn heát laø ñaàu ra oån ñònh, thò tröôøng tieâu thuï maïnh, thöông laùi ñeán taän nhaø ñeå haùi traùi vaø nhaø vöôøn chæ ñôïi caân kyù tính tieàn, ñaây laø öu ñieåm cuûa moâ hình troàng mít ñaõ khieán nhieàu nhaø vöôøn nôi ñaây gaén boù vôùi gioáng caây naøy. Tha áy hie äu qua û mang la ïi tö ø ca ây mít, cuo ái na êm 2009 oâng ñaõ maïnh daïn vaän ñoäng thaønh laäp Hôïp taùc xaõ Ñaïi Lôïi ñeå baø con coù theå hoïc hoûi, trao ñoåi kinh nghieäm laãn nhau nhöng hôn heát laø cung caáp nguoàn gioáng chaát löôïng cho baø con xaõ vieân. Chæ sau hôn moät naêm hoaït ñoäng, töø 20 xaõ vieân ban ñaàu ñeán nay Hôïp taùc xaõ coù treân 26 xaõ vieân, vôùi hôn 20 ha vöôøn mít Thaùi “sieâu sôùm”. Hieän nay, ñaây ñöôïc xem laø moâ hình thoaùt ngheøo hieäu quaû nhaát cuûa caùc xaõ vieân. 58 https://thuviensach.vn Thu nhaäp 500 trieäu ñoàng moãi naêm töø rau dieáp caù* OÂng Nguyeãn Vaên Haø, xaõ Thuaän An, huyeän Bình Minh, tænh Vónh Long, ñaõ thoaùt ngheøo, vöôn leân khaù giaøu töø khi maïnh daïn chuyeån ñoåi ñaát luùa keùm naêng suaát sang troàng rau dieáp caù. Moät naêm thu hoaïch, sau khi tröø chi phí, oâng coøn thu veà cho gia ñình treân 500 trieäu ñoàng. Tröôùc ñaây, kinh teá gia ñình oâng Haø raát khoù khaên do ñaát canh taùc nhieãm pheøn, caây luùa cho naêng suaát keùm. Tình côø trong laàn ñi thaêm ngöôøi baø con ôû Tieàn Giang, oâng thaáy ngöôøi daân ôû ñoù troàng raát nhieàu rau dieáp caù, lieàn hoïc hoûi kinh nghieäm vaø mua gioáng veà troàng thöû. Nhôø caàn cuø, chòu khoù aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät vaøo troàng troït neân vöôøn rau cuûa gia ñình oâng phaùt trieån raát toát. Hieän oâng Haø ñang troàng 12 coâng rau dieáp caù. Loaïi rau naøy 60 ngaøy laø coù theå thu hoaïch 1 laàn, moät naêm oâng coù theå thu hoaïch 5 löùa. Do thò tröôøng tieâu thuï roäng lôùn neân oâng Haø an taâm saûn xuaát, khoâng phaûi sôï caûnh rôùt giaù. OÂng cho bieát: “Moät löùa toâi thu hoaïch 2 taán, giaù nhö hieän nay laø 7.000 ñoàng/kg, moät coâng toâi thu hoaïch khoaûng 14 - 15 trieäu ñoàng, tröø chi phí cuõng coøn lôøi 9 - 10 trieäu. Moät löùa rau 12 coâng lôøi boän. Moät naêm tröø chi phí, * Nguoàn: baovinhlong.com.vn vaø 2lua.vn. 59 https://thuviensach.vn toâi coøn lôøi khoaûng 500 trieäu ñoàng”. Theo oâng Haø, rau dieáp caù raát deã troàng, neáu so vôùi troàng luùa thì troàng rau dieáp caù nhaøn hôn nhieàu. Do laø loaïi rau caét löu goác neân khoâng toán nhieàu chi phí cho vieäc mua caây gioáng. Rau dieáp caù ít saâu beänh neân ít söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaät. Töø vieäc chuyeån ñoåi töø ñaát luùa keùm naêng suaát sang troàng rau dieáp caù, gia ñình oâng ñaõ xaây ñöôïc ngoâi nhaø khang trang, coù nguoàn thu nhaäp oån ñònh. Caùc con cuûa oâng ñeàu ñöôïc hoïc haønh ñeán nôi ñeán choán. Khoâng chæ taïo nguoàn thu nhaäp ñaùng keå cho gia ñình mình, oâng coøn goùp phaàn taïo thu nhaäp thöôøng xuyeân (1,5 trieäu ñoàng/thaùng) cho 8 - 10 lao ñoäng taïi ñòa phöông vôùi vieäc caét, boù rau. OÂng Nguyeãn Thaønh Phöông - Chuû tòch Hoäi Noâng daân xaõ Thuaän An cho bieát: Moâ hình troàng rau dieáp caù cuûa anh Haø coù theå noùi laø moät moâ hình tieâu bieåu ôû xaõ. Khaâu saûn xuaát cuûa anh Haø raát chaët cheõ, töø quaûn lyù, chaêm soùc, thu hoaïch, tieâu thuï, coù theå noùi laø coù moät quy trình chaët cheõ vaø kheùp kín cho neân mang laïi hieäu quaû cho gia ñình anh raát cao. OÂng Nguyeãn Thaønh Kính - Phoù Chuû tòch Hoäi Noâng daân huyeän Bình Minh chia seû: “OÂng Nguyeãn Vaên Haø laø noâng daân saûn xuaát gioûi treân 10 naêm, coøn taïo ñieàu kieän cho xoùm gieàng coù coâng aên vieäc laøm. Ñoái vôùi huyeän, chuùng toâi seõ nhaân roäng moâ hình naøy taïo ñieàu kieän cho noâng daân huyeän nhaø phaùt trieån”. 60 https://thuviensach.vn Laøm giaøu töø nhaõn höông chi Laø hoä gia ñình ngöôøi daân toäc Saùn Dìu soáng treân vuøng ñaát saûn xuaát vaûi thieàu noåi tieáng, nhöng gia ñình oâng Tröông Vaên Baùo, baø Haø Thò Tö, ôû thoân Chaõo Môùi, xaõ Giaùp Sôn, huyeän Luïc Ngaïn, tænh Baéc Giang laïi ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán laø hoä coù thu nhaäp cao töø caây nhaõn. Vôùi vöôøn nhaõn höông chi hôn 700 caây cho thu hoaïch, moãi naêm gia ñình oâng Baùo coù nguoàn thu nhaäp haøng traêm trieäu ñoàng... Nhöõng ngaøy giöõa thaùng 8, chuùng toâi coù dòp ñeán thaêm trang traïi troàng nhaõn höông chi noåi tieáng cuûa gia ñình oâng Tröông Vaên Baùo ôû thoân Chaõo Môùi, xaõ Giaùp Sôn. Tieáp ñoùn chuùng toâi taïi nôi vöôøn nhaõn quaû sai tróu caønh vaø ñang chuaån bò cho thu hoaïch, oâng Baùo nieàm nôû taâm söï: Trong suoát 5 naêm trôû laïi ñaây, chöa naêm naøo thôøi tieát laïi thuaän lôïi ñeå nhaõn ra hoa vaø ñaäu quaû ñöôïc muøa sai nhö naêm nay. Vôùi vöôøn nhaõn naøy, gia ñình toâi seõ thu veà khoaûng 20 taán quaû töôi... Töø laâu oâng Tröông Vaên Baùo ñaõ noåi tieáng laø ngöôøi naêng ñoäng, daùm nghó daùm laøm, bôûi oâng thöôøng ñi ñaàu trong caùc moâ hình kinh teá môùi ôû ñòa phöông. Taän duïng lôïi theá gia ñình coù dieän tích ñaát saûn xuaát lôùn 4,5 ha, trong ñoù chuû yeáu laø ñaát ñoài, caùch ñaây 18 naêm - khi ñoù caùc hoä daân khaùc ôû trong vaø ngoaøi xaõ ñeàu ñang taäp trung vaøo phaùt trieån dieän tích caây vaûi thieàu, oâng Baùo ñaõ tính: 61 https://thuviensach.vn Tuy vaûi thieàu luùc naøy ñang ñöôïc giaù nhöng neáu mình chæ troàng moãi vaûi thieàu, nhôõ vaøo naêm vaûi maát muøa thì gia ñình laáy ñaâu ra nguoàn thu khaùc ñeå chi tieâu. Nghó vaäy, töø naêm 1993, oâng ñaõ baøn vôùi vôï thöïc hieän quy hoaïch trang traïi cuûa gia ñình mình thaønh ba voøng kinh teá: Khu vöïc ñoài cao nhaát troàng 1 ha röøng keo vaø baïch ñaøn; choã ñoài thoai thoaûi doác daønh 2,5 ha troàng vaûi thieàu; coøn dieän tích 1,5 ha ôû nôi thuaän nöôùc hôn seõ troàng gioáng nhaõn höông chi. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän ñöôïc moâ hình naøy thaønh coâng thì khoâng theå laøm ñöôïc trong voøng moät naêm, bôûi khi aáy ñieàu kieän kinh teá cuûa gia ñình oâng vaãn coøn nhieàu khoù khaên, vieäc mua ñöôïc gioáng caây ñeå troàng heát dieän tích khoâng phaûi laø ñieàu ñôn giaûn. Vì theá, naêm ñaàu tieân, oâng Baùo chæ tích goùp ñöôïc khoaûn tieàn nhoû ñeå ñeán tænh Höng Yeân mua 120 caønh nhaõn höông chi veà troàng thöû nghieäm. Sau ba naêm taäp trung chaêm soùc, nhaän thaáy gioáng nhaõn naøy phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thoå nhöôõng, caây sinh tröôûng toát vaø baét ñaàu boùi quaû. Ñeán naêm thöù tö thì vöôøn nhaõn nhaø oâng ñaõ cho thu hoaïch ñöôïc gaàn 1 taán quaû. Thaáy gioáng nhaõn höông chi coù ñaëc ñieåm quaû töông ñoái to, cuøi gioøn, saéc nöôùc, aên thôm ngon, ñöôïc thò tröôøng öa chuoäng maø khi thu hoaïch laïi luoân baùn ñöôïc giaù hôn so vôùi vaûi thieàu neân ñeán naêm 1999, oâng Baùo quyeát ñònh chieát 200 caønh gioáng töø soá caây ban ñaàu ñeå môû roäng dieän tích. 62 https://thuviensach.vn Cuõng vôùi caùch laøm ñoù, ñeán naêm 2004, gia ñình oâng Baùo laïi troàng theâm ñöôïc 400 caây nhaõn nöõa. Vaø töø ñoù ñeán nay, saûn löôïng nhaõn höông chi nhaø oâng khoâng ngöøng ñöôïc naâng leân. Ñieån hình naêm 2008, gia ñình oâng Baùo ñaõ thu ñöôïc 14 taán quaû, baùn ñöôïc giaù bình quaân 8.000 ñoàng/kg, thu veà treân 100 trieäu ñoàng. Trong hai naêm 2009 vaø 2010, tuy nhaõn nhaø oâng bò maát muøa, saûn löôïng chæ ñaït töø 2 ñeán 4 taán quaû/naêm, nhöng buø laïi nhaõn ñöôïc giaù cao töø 25.000 - 35.000 ñoàng/kg neân giaù trò kinh teá thu veà vaãn ñaït töông ñoái khaù. Do nhaø oâng Baùo troàng nhaõn vôùi soá löôïng nhieàu, chaát löôïng quaû nhaõn höông chi laïi thôm ngon neân cöù ñeán muøa thu hoaïch laø tö thöông töø caùc tænh thaønh nhö Haø Noäi, Haûi Döông, Haûi Phoøng vaø Baéc Giang laïi goïi ñieän, ñeán thaêm vöôøn, roài ñaùnh oâ toâ ñeán taän nôi thu mua. Vì theá, vieäc tieâu thuï raát thuaän lôïi, ñôõ nhieàu coâng vaän chuyeån. Khoâng chæ ñöôïc baùn quaû nhaõn maø töø naêm 2000 ñeán naêm 2004, trung bình moãi naêm gia ñình oâng Baùo coøn chieát töø 500 - 700 caønh nhaõn ñeå baùn cho caùc hoä daân ôû trong vaø ngoaøi tænh Baéc Giang vôùi giaù 25.000 ñoàng/caønh. Ñaëc bieät trong hai naêm 2005 vaø 2006, moãi naêm oâng Baùo chieát ñöôïc khoaûng 4.000 caønh nhaõn gioáng ñeå cung caáp cho khaùch haøng ôû caùc tænh nhö Laïng Sôn, Thaùi Nguyeân, Quaûng Ninh, Baéc Giang..., thu veà haøng traêm trieäu ñoàng/naêm. 63 https://thuviensach.vn Nhôø thu nhaäp cao töø caây nhaõn höông chi maø ngay töø naêm 1998, gia ñình oâng Baùo ñaõ coù tieàn hôn 100 trieäu ñoàng ñeå xaây döïng ñöôïc nhaø kieân coá to vaø ñeïp nhaát laøng Chaõo Môùi luùc baáy giôø. Cuõng vôùi caùch laøm nhaân gioáng nhö vöôøn nhaõn höông chi, ñeán nay, gia ñình oâng Baùo coøn coù 2,5 ha vôùi haøng nghìn caây vaûi thieàu cho thu hoaïch vaø 1 ha röøng kinh teá chuaån bò ñöôïc khai thaùc goã. Chæ tính nguoàn thu nhaäp töø nhaõn höông chi vaø vaûi thieàu, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tröø moïi khoaûn chi phí veà phaân boùn, thuoác baûo veä thöïc vaät vaø tieàn thueâ nhaân coâng lao ñoäng, gia ñình oâng Baùo coøn thu veà ñöôïc töø 200 - 300 trieäu ñoàng/naêm. Taâm söï vôùi chuùng toâi theâm veà kyõ thuaät chaêm soùc nhaõn, oâng Baùo chia seû: Ñeå cho caây nhaõn phaùt trieån xanh toát, cho chaát löôïng quaû ngon, ngöôøi troàng nhaõn caàn laøm toát khaâu tæa caønh, phoøng tröø saâu beänh vaø boùn phaân hôïp lyù. Ñaëc bieät laø khi nhaõn ra hoa, ñaäu quaû thì caây raát öa loaïi phaân boùn NPK Ñaàu traâu vaø NPK Vieät - Nhaät, nhaø vöôøn caàn boùn löôïng phaân vöøa ñuû cho löùa tuoåi cuûa caây vaø töôùi nöôùc giöõ aåm thöôøng xuyeân ñeå chaát löôïng nhaõn to vaø ñeïp. Trong thôøi gian naøy cuõng caàn chuù yù phoøng tröø beänh thaùn thö vaø söông mai cho quaû nhaõn. So vôùi vaûi thieàu thì nhaõn chaêm soùc deã hôn, bôûi quaû nhaõn khoâng bao giôø phaûi lo bò chaøm nhö quaû vaûi. Cuõng nhôø coù thu nhaäp cao töø nhaõn höông chi vaø vaûi thieàu neân ñeán naêm 2008, oâng Baùo 64 https://thuviensach.vn laïi ñaàu tö hôn 300 trieäu ñoàng xaây döïng theâm ñöôïc caên nhaø 2 taàng to ñeïp, khang trang nöõa vaø ñeå ngoâi nhaø cuõ cho ngöôøi con trai laáy vôï ra ôû rieâng. Laø moät trong nhöõng hoä ñaàu tieân ñöa caây nhaõn höông chi veà Luïc Ngaïn troàng vaø cho hieäu quaû kinh teá cao neân moâ hình kinh teá cuûa gia ñình oâng Tröông Vaên Baùo ñaõ ñöôïc Hoäi Noâng daân xaõ laøm ñieåm ñeå nhaân ra dieän roäng. Giôø ñaây, taïi xaõ Giaùp Sôn cuõng ñaõ coù khoaûng 20 ha nhaõn chaát löôïng cao ñöôïc thu hoaïch vaø mang laïi nguoàn thu nhaäp ñaùng keå cho nhaân daân. Coøn gia ñình oâng Tröông Vaên Baùo ñaõ trôû thaønh hoä ñoàng baøo daân toäc thieåu soá laøm kinh teá gioûi ñieån hình cuûa huyeän Luïc Ngaïn noùi rieâng vaø cuûa tænh Baéc Giang noùi chung. Ñöùc Thoï Döøa xieâm daây cho töø 60 - 100 traùi/buoàng* Anh Huyønh Vaên Duõng, ôû aáp Sôn Chaâu, xaõ Sôn Ñònh, huyeän Chôï Laùch, tænh Beán Tre ñaõ thaønh coâng trong vieäc nhaân gioáng döøa xieâm daây cho töø 60 - 100 traùi/buoàng, nöôùc döøa ngoït thanh raát haáp daãn, laøm nhieàu ngöôøi phaûi ngaïc nhieân. * Nguoàn: nhanong.com.vn vaø nongnghiep.vn. 65 https://thuviensach.vn Noái nghieäp gia ñình laøm ngheà kinh doanh caây gioáng vaø hoa caûnh, qua nhieàu naêm töôûng chöøng thaát baïi phaûi boû ngheà do thò tröôøng quaù caïnh tranh, naêm 2004, anh Duõng rôi vaøo tình traïng tuyeät voïng khi caây gioáng laøm ra eá aåm. Theá roài moät hoâm sang nhaø ngöôøi baïn ôû tænh Traø Vinh, anh thaáy gioáng döøa laï. Maëc duø caây ñaõ giaø nhöng vaãn cho traùi raát sai (khoaûng 20 - 30 traùi/buoàng). Ñaây laø gioáng döøa ngöôøi daân ñòa phöông ít quan taâm vì traùi nhoû, baùn khoâng ñöôïc giaù. Anh naûy ra yù ñònh ñem gioáng döøa naøy lai taïo vôùi gioáng döøa khaùc seõ cho naêng suaát cao, coù theå phaùt trieån baùn döøa caûnh hoaëc baùn döøa giaûi khaùt, caây laïi thaáp, raát tieän lôïi cho thu hoaïch. Nghó vaäy, anh mua laïi cuûa ngöôøi baïn 20 caëp döøa veà laøm gioáng vaø baét tay vaøo thöïc hieän yù töôûng cuûa mình. Boû qua nhieàu lôøi gieøm pha laø “chôû cuûi veà röøng”, anh vaãn caëm cuïi chaêm soùc vaø chæ sau ba naêm anh ñaõ nhaân gioáng ñaït keát quaû cao. Keát quaû ban ñaàu cho thaáy döøa ra hoa vaø cho traùi raát sai, buoàng ra traùi ñaàu tieân ñöôïc khoaûng 65 traùi, caây cao chöa tôùi 1 meùt, töø khi ra hoa ñeán ngaøy thu hoaïch traùi chæ khoaûng 25 ngaøy. Anh Duõng thaáy gioáng döøa sai traùi vaø töï ñaët teân cho noù laø gioáng döøa xieâm daây. Hieän nay, anh Duõng ñang sôû höõu gaàn 100 goác döøa xieâm daây gaàn 4 naêm tuoåi ñang cho traùi ñeå phuïc vuï coâng vieäc nhaân gioáng baùn. 66 https://thuviensach.vn Theo anh Duõng, gioáng döøa naøy chuû yeáu duøng ñeå giaûi khaùt laø chính, neáu ñöôïc chaêm soùc ñuùng möùc, moät buoàng coù theå cho töø 60 ñeán 100 traùi. Traùi lôùn trong buoàng coù theå cho ñeán nöûa lít nöôùc, nöôùc döøa ngoït thanh raát haáp daãn. Gioáng döøa xieâm daây khaùc vôùi gioáng döøa eûo ôû choã traùi coù voû maøu xanh (voû traùi döøa eûo maøu vaøng), coøn naêng suaát vaø chaát löôïng thì hôn haún gioáng döøa eûo. Nhöõng traùi döøa ñaàu tieân anh coù ñöôïc ñeàu giöõ laïi laøm gioáng, chæ hôn 2 naêm nhaân gioáng döøa xieâm daây anh ñaõ coù trong tay gaàn 1.000 caây gioáng. Ñaëc ñieåm cuûa gioáng döøa xieâm daây troàng 3 naêm baét ñaàu cho traùi, caây cho traùi quanh naêm, khoaûng 25 ngaøy thu hoaïch buoàng döøa moät laàn. Gioáng döøa naøy coù söùc ñeà khaùng cao, ít beänh, khoâng bò boï caùnh cöùng caén phaù ñoït non, troàng ñöôïc treân nhieàu loaïi ñaát, keå caû ñaát pheøn, maën vaãn phaùt trieån töôi toát bình thöôøng. Ñaàu naêm 2007, ôû huyeän Chôï Laùch toå chöùc hoäi thi traùi ngon, anh ñem gioáng döøa xieâm daây nhieàu traùi nhaát trong vöôøn ñi thi, keát quaû anh ñoaït giaûi nhaát. Töø ñoù thöông hieäu döøa xieâm daây ñöôïc lan roäng khaép nôi trong vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø ngöôøi Ñoâng Nam Boä cuõng xuoáng taän cô sôû cuûa anh xin mua gioáng veà troàng ñeå laøm caûnh hoaëc laáy nöôùc uoáng. Moãi naêm anh cung caáp ra thò tröôøng töø 4.000 - 5.000 caây döøa gioáng. Maëc duø, giaù döøa gioáng khaù cao 50.000 ñoàng/caây, nhöng vaãn raát nhieàu ngöôøi ôû xa ñieän thoaïi xuoáng taän cô 67 https://thuviensach.vn sôû ñaët haøng hoûi mua, thaäm chí coù luùc khoâng ñuû gioáng cung caáp. LAØM GIAØU TÖØ HOA VAØ RAU SAÏCH* Ñeán khu P III, phöôøng 7, thaønh phoá Ñaø Laït, tænh Laâm Ñoàng, vaøo thaêm khu nhaø kính troàng hoa roäng ñeán 1,3 ha cuûa gia ñình oâng Vuõ Ñình Phuùc, UÛy vieân Thöôøng vuï Hoäi Noâng daân phöôøng 7 (nhieäm kyø 2007-2012), khoâng ai khoâng baøy toû söï khaâm phuïc veà nhöõng gì maø oâng vaø gia ñình ñaõ laøm ñöôïc. Nhìn cô ngôi khang trang, roäng raõi, nhöõng nhaø hoa, nhaø rau noái tieáp nhau san saùt laø thaønh quaû cuûa nhöõng nhoïc nhaèn, nhöõng lo toan cuûa oâng vaø gia ñình ñaõ traûi qua. Tröôùc kia, treân khu ñaát naøy gia ñình oâng Phuùc troàng chuû yeáu laø caùc loaïi rau xanh: caûi baép, poù xoâi, haønh taây... Toång thu nhaäp treân döôùi 650 trieäu ñoàng/naêm, sau khi tröø chi phí laõi ñöôïc töø 300 ñeán 350 trieäu ñoàng/naêm, thu nhaäp bình quaân treân 6 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Ñaàu naêm 2008, gia ñình oâng ñaàu tö laøm 6.500 m2 nhaø kính ñeå troàng hoa caåm chöôùng, hoa ñoàng tieàn * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 62. 68 https://thuviensach.vn vaø caø chua. Hoa caåm chöôùng haèng thaùng thu ñöôïc 150.000 caønh, vôùi giaù bình quaân 600 ñoàng/caønh, toång thu khoaûng treân 1 tyû ñoàng/naêm. Hoa ñoàng tieàn thu ñöôïc khoaûng 180 trieäu ñoàng/naêm. Vôùi hai loaïi hoa naøy gia ñình oâng thu ñöôïc khoaûng 1,2 tyû ñoàng/naêm. Rieâng 1 saøo caø chua, sau khi tröø chi phí vaø coâng, oâng thu ñöôïc khoaûng 70 trieäu ñoàng/vuï. Dieän tích 6.500 m2 coøn laïi oâng troàng haønh taây vôùi saûn löôïng treân 50 taán, thu ñöôïc khoaûng 300 trieäu ñoàng. Toång thu nhaäp treân, sau khi tröø chi phí ñaàu tö giaøn nhaø kính, caây troàng, coâng thueâ lao ñoäng vaø trang thieát bò phuïc vuï cho saûn xuaát, gia ñình oâng thu ñöôïc khoaûng 850 trieäu ñoàng. Thu nhaäp bình quaân treân 200 trieäu ñoàng/ngöôøi/naêm. Nhaän thaáy keát quaû roõ reät neân gia ñình oâng tieáp tuïc maïnh daïn ñaàu tö laøm theâm 6.500 m2 nhaø kính ñeå troàng hoa vaø caùc loaïi rau saïch, ñeán nay ñaõ coù thu hoaïch, kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån, cuoäc soáng ñöôïc caûi thieän, aám no, haïnh phuùc. So vôùi caùch laøm truyeàn thoáng ngoaøi ñoàng ruoäng tröôùc ñaây thì thu nhaäp, coâng lao ñoäng cuûa gia ñình oâng ñaõ taêng gaáp ba laàn. Gia ñình oâng coøn taïo coâng aên vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 6 lao ñoäng taïi ñòa phöông, vôùi thu nhaäp treân 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng. Ngoaøi vieäc lao ñoäng saûn xuaát, oâng ñaõ vaän ñoäng ôû ñòa phöông ñöôïc 47 hoäi vieân tham gia vaøo toå hôïp taùc ñeå saûn xuaát rau, hoa quaû an toaøn. 69 https://thuviensach.vn Beân caïnh nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc cho baûn thaân vaø gia ñình, coøn coù nhöõng ñoäng vieân, khích leä tinh thaàn to lôùn ñoái vôùi ngöôøi caùn boä, hoäi vieân noâng daân: - Baèng khen cuûa UÛy ban nhaân daân tænh Laâm Ñoàng naêm 2005. - Baèng kyû nieäm chöông cuûa Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam naêm 2006. - Nhieàu giaáy khen cuûa UÛy ban nhaân daân phöôøng. - OÂng ñöôïc tham döï Ñaïi hoäi Thi ñua yeâu nöôùc vaø bieåu döông noâng daân ñieån hình tieân tieán toaøn quoác laàn thöù III do Trung öông Hoäi Noâng daân Vieät Nam toå chöùc naêm 2010. OÂng noâng daân Khmer vaø gioáng luùa “Hoàng Ngoïc OÙc Eo”* “Hoàng Ngoïc OÙc Eo” - ñoù laø caùi teân cuûa gioáng luùa xöù nuùi Ba Theâ do hoäi vieân noâng daân ñòa phöông, ñöùng ñaàu laø oâng Danh Vaên Döôõng (aáp Trung Sôn, thò traán OÙc Eo, huyeän Thoaïi Sôn, tænh An Giang) töï lai taïo vaø saûn xuaát phoå bieán hieän nay. Haït gaïo coù maøu ñoû hoàng raát ñeïp, côm ngoït vaø ngon. * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 196. 70 https://thuviensach.vn Naêm 2004, oâng Döôõng ñöôïc tham döï lôùp taäp huaán “Kyõ naêng choïn taïo gioáng luùa taïi coäng ñoàng” vaø ñöôïc cöû laø toå tröôûng toå nhaân gioáng luùa chaát löôïng cao taïi ñòa phöông. Naêm 2005, oâng laø Chuû nhieäm Caâu laïc boä noâng daân thò traán OÙc Eo, phuï traùch toå nhaân gioáng, saûn xuaát gioáng xaùc nhaän cung caáp laïi cho noâng daân laân caän cuøng anh em, baïn beø saûn xuaát luùa ôû ñòa phöông. Naêm 2006, oâng ñöôïc tham döï lôùp “Ñaøo taïo giaûng vieân noâng daân” do Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån ñoàng baèng soâng Cöûu Long toå chöùc veà chuyeân ñeà “Kyõ thuaät choïn taïo gioáng vaø saûn xuaát haït gioáng luùa”. Qua töøng vuï saûn xuaát, oâng khoâng ngöøng noã löïc lai taïo choïn gioáng luùa ñeå noâng daân cuøng coù gioáng toát, naêng suaát cao, phaåm chaát gaïo thôm ngon, giaûm chi phí trong saûn xuaát, thu lôïi nhuaän ngaøy caøng nhieàu. Naêm 2007, oâng ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn taäp huaán laïi cho 128 noâng daân 5 xaõ coù tham döï lôùp “Kyõ naêng choïn taïo gioáng luùa taïi coäng ñoàng”. Cuøng vôùi vieäc höôùng daãn, taäp huaán laïi cho noâng daân, oâng coøn lai taïo gioáng luùa ñöôïc 14 toå hôïp lai. Qua 8 vuï saûn xuaát choïn loïc ñeán vuï ñoâng xuaân naêm 2010, trong buoåi hoäi thaûo ñaùnh giaù gioáng luùa, ñöôïc noâng daân bình choïn hai gioáng luùa trieån voïng ñaït yeâu caàu gieo troàng saûn xuaát cho caùc vuï tieáp theo, ñoù laø gioáng Hoàng Ngoïc OÙc Eo 1 vaø OÙc Eo 2 gaïo traéng thôm. 71 https://thuviensach.vn OÂng cho bieát, hieän taïi ñaõ göûi khaûo nghieäm ôû Tri Toân, Tònh Bieân, Chaâu Thaønh, Chaâu Phuù, Chôï Môùi vaø An Phuù; ñoàng thôøi, Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Ñaïi hoïc Caàn Thô vaø Vieän Luùa ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuõng ñaõ taïo ñieàu kieän giuùp ñôõ cho gioáng luùa OE1 (Hoàng Ngoïc OÙc Eo) coù maët ôû Baïc Lieâu, Kieân Giang, Vónh Long, Tieàn Giang, Beán Tre... vôùi toång dieän tích xaáp xæ 300 ha khaûo nghieäm. OÂng töï tin noùi: “Ñaây seõ laø cô sôû phaùt trieån leân hôn 500 ha, ñeå ñöôïc Vieän Luùa ñoàng baèng soâng Cöûu Long coâng nhaän quyeàn taùc giaû gioáng luùa OE1 cuûa toâi”. Cuõng trong vuï ñoâng xuaân naêm 2010 naøy, oâng coøn thöïc nghieäm lai taïo gioáng OE2 vaø OE3 (gaïo traéng) treân nhieàu maët ñaát khaùc nhau ôû Töù giaùc Long Xuyeân, hy voïng ñem laïi keát quaû lôùn. Gioáng luùa Hoàng Ngoïc OÙc Eo ñaõ ñöôïc ngöôøi noâng daân chaáp nhaän, caâu laïc boä doanh nhaân tænh An Giang vaøo hôïp ñoàng cuøng noâng daân OÙc Eo saûn xuaát vuï heø thu naêm 2010 bao tieâu saûn phaåm cho 5 hoä noâng daân saûn xuaát 20 ha luùa Hoàng Ngoïc OÙc Eo vôùi maøu gaïo ñoû hoàng, thôm, meàm côm, ngon ngoït. Qua nhieàu vuï gieo troàng choïn loïc, loaïi luùa naøy coù naêng suaát oån ñònh, tính khaùng cao, daïng hình ñeïp, thôøi gian sinh tröôûng döôùi 100 ngaøy, cöùng caây, khoâng ñoå ngaõ, thích nghi cho caû 3 vuï: ñoâng xuaân treân 8 taán/ha; heø thu vaø thu ñoâng treân 6 taán/ha. 72 https://thuviensach.vn III- KINH NGHIEÄM LAØM GIAØU TÖØ CHAÊN NUO ÂI Ñoåi ñôøi töø nuoâi höôu* OÂng Nguyeãn Ngoïc Khaùnh, xoùm Loäc Moân, xaõ Trung Sôn, huyeän Löông Sôn, tænh Hoøa Bình ñaõ vöôn leân thoaùt ngheøo vaø trôû thaønh moät hoä giaøu ôû ñòa phöông nhôø moâ hình nuoâi höôu. Chæ vôùi 12 con höôu, gia ñình oâng ñaõ coù thu nhaäp haèng naêm gaàn 200 trieäu ñoàng töø vieäc baùn höôu gioáng vaø loäc nhung. Tröôùc ñaây, oâng Khaùnh ñaõ töøng nuoâi 2.000 con gaø theo moâ hình coâng nghieäp cuûa Coâng ty CP (Thaùi Lan), nhöng do chi phí thöùc aên ngaøy caøng cao, dòch beänh xaûy ra nhieàu, hieäu quaû khoâng cao neân oâng quyeát ñònh chuyeån höôùng ñaàu tö vaøo vaät nuoâi khaùc. Sau nhieàu naêm tìm hieåu vaø nghieân cöùu, naêm 2001 oâng ñeán vôùi moâ hình nuoâi höôu vaø cuõng laø ngöôøi maïnh daïn ñaàu tieân nuoâi thöû nghieäm ôû ñòa phöông. OÂng vaøo taän Ngheä An ñeå mua ba con höôu con veà nuoâi vôùi giaù 7 trieäu ñoàng/con. Vöøa nuoâi, vöøa maøy moø, hoïc hoûi theâm veà kyõ thuaät nuoâi höôu, daàn daàn oâng Khaùnh ñaõ naém baét ñöôïc nhöõng kinh nghieäm nuoâi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän khí haäu vaø thoå nhöôõng ôû xaõ Trung Sôn. Thöùc aên cuûa höôu raát ñôn giaûn, chuû yeáu laø laù röøng, coû caây * Nguoàn: baohoabinh.com.vn vaø khuyennongvn.gov.vn.73 https://thuviensach.vn (coû voi, laù xoan, laù sung, laù mít...). Bình quaân moät con höôu tröôûng thaønh aên heát khoaûng 5 kg coû hoaëc laù moãi ngaøy, ngoaøi ra oâng coøn boå sung theâm trong khaåu phaàn aên cho höôu thöùc aên tinh boät nhö caùm gaïo, caùm ngoâ... Khu chuoàng nuoâi ñöôïc oâng thieát keá raát ñôn giaûn, moãi oâ chuoàng roäng khoaûng gaàn 10 m2, xung quanh ñöôïc xaây thaønh cao vaø beân treân lôïp baèng maùi toân ñeå che möa, che naéng. OÂng cho bieát, höôu voán laø loaøi ñoäng vaät hoang daõ, coù söùc ñeà khaùng cao, vì vaäy raát deã chaêm soùc, nuoâi döôõng. Höôu raát saïch, khoâng aên nhöõng thöùc aên baån, oâi thoái neân chuùng ít bò beänh. Neáu coù maéc thì höôu chæ maéc nhöõng beänh chöôùng hôi, ñi ngoaøi, vôùi beänh naøy chæ caàn giaõ naém laù traàu troän vôùi muoái, roài xoa vaøo daï coû vaø naáu ít nöôùc cho höôu uoáng laø khoûi. Sau hai naêm nuoâi döôõng, höôu baét ñaàu moïc söøng non maøu hoàng nhaït troâng raát mòn, ñöôïc daân gian goïi laø nhung. Nhung töø khi moïc ñeán luùc caét laø 50 - 55 ngaøy. Giaù baùn thôøi ñieåm hieän taïi laø 1 trieäu ñoàng/100 gam nhung höôu. Töø 3 con höôu ban ñaàu ñeán nay ñaøn höôu cuûa gia ñình oâng ñaõ taêng leân thaønh 12 con, trong ñoù coù nhöõng con ñaõ laáy ñöôïc nhung vaø maáy con ñang trong thôøi kyø sinh saûn. Thaáy nuoâi höôu ñôn giaûn maø hieäu quaû, oâng döï ñònh seõ tieáp tuïc môû roäng vaø nhaân ñaøn leân nöõa. Hieän oâng ñang tham gia Caâu laïc boä nuoâi höôu cuûa huyeän Löông Sôn vaø laøm Hoäi tröôûng cuûa 17 hoä nuoâi höôu ôû caùc xaõ Trung Sôn, Taân Thaønh, 74 https://thuviensach.vn Nhuaän Traïch, Cao Döông..., moãi hoä trong nhoùm ñeàu nuoâi töø 1 - 5 con höôu. OÂng khoâng ngaàn ngaïi giuùp ñôõ, chia seû kinh nghieäm trong chaên nuoâi vôùi caùc hoäi vieân ñeå cuøng nhau phaùt trieån kinh teá gia ñình. Töø moät hoä ngheøo, oâng Nguyeãn Ngoïc Khaùnh ñaõ trôû thaønh moät hoä giaøu trong thoân, xoùm. OÂng laø moät taám göông naêng ñoäng, maïnh daïn chuyeån ñoåi cô caáu vaät nuoâi hieäu quaû, xöùng ñaùng ñeå baø con noâng daân hoïc taäp. Ngöôøi tyû phuù noâng daân khmer* ÔÛ aáp Phöôùc An, xaõ Phuù Taân, huyeän Myõ Tuù, tænh Soùc Traêng ai cuõng bieát anh Thaïch Vaên Bal, moät noâng daân saûn xuaát, kinh doanh gioûi nhieàu naêm lieàn. Naêm 1989, anh Bal laäp gia ñình rieâng. Xuaát thaân töø moät gia ñình ñoâng anh em, ngheøo khoù, neân khi ñoù hoaøn caûnh kinh teá cuûa anh heát söùc ngaët ngheøo. Vôï choàng khoâng ñaát canh taùc, nhaø ôû chæ laø chieác choøi laù döïng taïm bôï beân bôø keânh. Ban ngaøy ñi laøm thueâ laøm möôùn, ban ñeâm anh soi caù kieám theâm ñeå ñaép ñoåi qua ngaøy. Taän duïng ñaát bôø keânh, vôï choàng anh Thaïch Vaên Bal troàng rau caûi, haønh, heï, baàu, bí. Muøa naøo * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 184. 75 https://thuviensach.vn thöùc aáy, luùc ñaàu chæ laø ñeå bôùt tieàn chôï buùa, nhöng roài aên khoâng heát, chò ñem ra chôï baùn. Phöông chaâm cuûa hai vôï choàng anh laø caàn kieäm trong laøm aên, chi tieâu, “tích tieåu thaønh ñaïi”. Coâng söùc vaø yù chí cuûa vôï choàng anh Thaïch Vaên Bal ñaõ ñöôïc ñeàn buø xöùng ñaùng. Naêm 1990, gia ñình anh tích luõy ñöôïc 200.000 ñoàng, moät soá tieàn lôùn ñoái vôùi anh luùc baáy giôø, anh “coá” (thueâ) 1 coâng ruoäng ñeå saûn xuaát trong thôøi gian 3 naêm. Nhôø aùp duïng nhöõng kieán thöùc tieáp thu töø caùc buoåi taäp huaán, hoäi thaûo anh aùp duïng coâng thöùc hai luùa xen canh moät vuï döa haáu vaø moät vuï ñaäu xanh, vuï naøo anh cuõng boäi thu. Sau ba naêm troàng troït coù hieäu quaû, gia ñình anh Thaïch Vaên Bal ñaõ tích luõy ñöôïc 17,4 trieäu ñoàng, anh ñaàu tö mua theâm ñaát ñai, môû roäng saûn xuaát. Khoâng chæ troâng vaøo caây luùa naêng suaát cao, anh Bal nuoâi theâm boø, deâ, caù; taän duïng ñaát bôø raãy troàng rau maøu, caát chuoàng nhöû dôi muoãi veà truù nguï laáy phaân... Cöù theá, moãi naêm voán lieáng, ñaát ñai, chuoàng traïi cuûa anh taêng daàn theo ñaø laøm aên phaùt ñaït. Anh noâng daân tay traéng hoâm naøo ñaõ sôû höõu 1,8 ha ñaát troàng troït, 26 con boø, gaàn 20 con deâ... Na êm 1998, tha áy co û hoang mo ïc kha ép nôi, anh nghó ngay ñe án chuye än nuo âi bo ø. Ña àu tie ân, anh nuo âi ñöô ïc 4 con, nhöng chæ toa øn la ø bo ø “co ùc”. Naêm 2000, anh chuyeån sang nuoâi boø lai Sind vaø ñeán giôø anh ñaõ coù 40 con boø lai Sind sinh saûn. 76 https://thuviensach.vn Roài ñeán naêm 2002, sau khi tham gia caùc buoåi taäp huaán saûn xuaát noâng nghieäp, anh môû roäng cô sôû ñeå nuoâi deâ. Ñeán nay, ñaøn deâ cuûa anh coù 20 con boá meï sinh saûn... Sau hôn 15 naêm laäp nghieäp, toång taøi saûn cuûa vôï choàng anh Thaïch Vaên Bal ñaõ treân 1 tyû ñoàng vôùi möùc thu nhaäp caùc nguoàn gaàn 200 trieäu ñoàng/naêm. Khoâng chæ laøm giaøu cho mình, anh Thaïch Vaên Bal coøn giaûi quyeát cho 10 lao ñoäng ñòa phöông coù vieäc laøm thöôøng xuyeân vôùi thu nhaäp töø 600.000 ñeán 800.000 ñoàng/thaùng... Naêm 2004, ñöôïc söï vaän ñoäng cuûa ngöôøi daân, anh ra öùng cöû hoäi ñoàng nhaân daân caáp xaõ vaø trôû thaønh UÛy vieân Ban Chaáp haønh Hoäi Noâng daân xaõ. Baây giôø, ngoaøi vieäc lo cho gia ñình, anh coøn vaän ñoäng ngöôøi daân ñoùng goùp vaøo Quyõ tình thöông, Quyõ xoùa ñoùi giaûm ngheøo ñeå giuùp ñôõ baø con coøn nhieàu khoù khaên. Nuoâi nhím gioáng laøm giaøu* OÂng Cao Xuaân Haäu ôû thò traán Vónh Tuy, huyeän Baéc Quang, tænh Haø Giang laø moät noâng daân raát naêng ñoäng, maïnh daïn trong vieäc ñaàu tö saûn xuaát noâng nghieäp. Hieän nay, vôùi moâ hình nuoâi nhím gioáng, troàng cam saønh vaø troàng * Hoäi Noâng daân Vieät Nam: Baùo caùo toång keát phong traøo Thi ñua yeâu nöôùc 5 naêm 2005-2010, phöông höôùng nhieäm vuï 2010-2015, Sñd, tr. 32 vaø baohagiang.vn. 77 https://thuviensach.vn