🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Những Ngày Thứ Ba Với Thầy Morrie Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents LỜI GIỚI HIỆU CHƯƠNG I: HỌC TRÌNH CHƯƠNG II: GIÁO TRÌNH CHƯƠNG III: CHÀNG SINH VIÊN CHƯƠNG IV: THÍNH THỊ - PHẦN I CHƯƠNG V: HƯỚNG DẪN CHƯƠNG VI - LỚP HỌC CHƯƠNG VII - THAM DỰ LỚP HỌC CHƯƠNG VIII - THẾ GIỚI NGÀY THỨ BA ĐẦU TIÊN: CHÚNG TÔI NÓI VỀ THẾ GIỚI CHƯƠNG IX - SỰ TỦI PHẬN NGÀY THỨ BA CỦA TUẦN LỄ THỨ NHÌ: CHÚNG TÔI NÓI VỀ SỰ TỦI PHẬN MÌNH CHƯƠNG X - TIẾC NUỐI NGÀY THỨ BA CỦA TUẦN LỄ THỨ BA: CHÚNG TÔI NÓI VỀ TIẾC NUỐI, ÂN HẬN CHƯƠNG XI - THÍNH THỊ PHẦN II CHƯƠNG XII - VỊ GIÁO SƯ PHẦN 1 CHƯƠNG XIII - CÁI CHẾT CHƯƠNG XIV - GIA ĐÌNH CHƯƠNG XVI - VỊ GIÁO SƯ PHẦN II CHƯƠNG XVII - TUỔI GIÀ CHƯƠNG XVIII - TIỀN BẠC CHƯƠNG XIX - TÌNH YÊU CHƯƠNG XX- HÔN NHÂN CHƯƠNG XXI- VĂN HÓA CHƯƠNG XXII- THÍNH THỊ III CHƯƠNG XXIII- THA THỨ CHƯƠNG XXIV- MỘT NGÀY HOÀN TOÀN https://thuviensach.vn CHƯƠNG XXV- GIÃ TỪ. CHƯƠNG XXVI- TỐT NGHIỆP CHƯƠNG XVII-KẾT LUẬN https://thuviensach.vn Những ngày thứ Ba với thầy Morrie tác phẩm dạy biết sống và biết chết Chia sẻ ebook : http://downloadsach.com/ Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi https://thuviensach.vn LỜI GIỚI THIỆU Mitch Albom là một nhà báo, giữ mục thể thao cho tờ Detroit Free Press. Liên tiếp mười năm, lúc chỉ vào lứa tuổi trên 30, anh chàng ký mục gia thể thao này, được Hội Ký Giả Thể Thao (Associated Press Sports Editors) vinh danh là người ký muc gia thể Thao hay nhất. Thế rồi một ngày nọ, vì một sự đình công, anh đã tạm ngưng viết mục ký Thể Thao, để hoàn thành quyển sách, sau này là quyển sách bán chạy nhất trong năm 1977 - Quyển sách không liên quan gì tới thể thao. Một quyển sách viết về kinh nghiệm cuộc đời của một giáo sư đại học già đang chết dần mòn vì bệnh Lou Gehrig. Một tối nọ, Mitch Albom đang đổi từ đài này qua đài khác không mục đích, và anh bỗng chú ý tới chương trình "Nightline" của Ted Koppel. Kìa người ta đang nói về ông Thầy yêu quý của anh! Từ lâu khi ra khỏi đại học, anh không còn liên lạc với ông Thầy Xã Hội Học, mà anh rất thân từ thuở bận quần jeans, áo thun, và đầu óc đầy lý tưởng. Giờ đây Mitch Albom là ký mục gia ăn khách, người ta cần anh viết về các trận banh, bóng rỗ, túc cầu, baseball, quần vợt nóng bỏng. Thêm vào đó anh còn làm cho đài radio, xuất hiện trên đài truyền hình, anh bận rộn với các các buổi phỏng vấn về các tay thể thao gia nổi tiếng đương thời. Anh chạy theo từng mùa của thể thao và quên mất ông Thầy yêu quý đã từng có những buổi nói chuyện đời lý thú với.... Sau buổi truyền hình, Mitch Albom gọi điện thoại hỏi thăm người thầy già, rồi bay về lại thành phố đại học cũ để thăm thầy. Và từ đó mỗi ngày thứ Ba cho đến khi Thầy Morrie Schwartz qua đời, hai thầy trò gặp nhau. Một https://thuviensach.vn thầy giảng về cuộc đời, và một trò ghi chép bài học và cảm nghĩ đã thay đổi đời sống của anh. Dù Thầy đang chết dần mòn nhưng thế giới thầy đầy tình yêu và hy vọng. "Tình Yêu là sự hiện diện của ta trên cuộc đời, dù rằng thể xác ta đã ra đi (Love is how you stay alive, even after you are gone). Mitch Albom đã ghi lại kinh nghiệm của một người đang chết dần mòn, nhưng tư tưởng của ông vẫn còn mãi mãi. Đó là quyển "Những Ngày Thứ Ba Với Thầy Morrie" (Tuesdays with Morrie) của Mitch Albom. CHƯƠNG I: HỌC TRÌNH Khoá học cuối đời của vị giáo sư già của tôi diễn ra mỗi tuần một buổi tại nhà ông bên cạnh cửa sổ phòng đọc sách, nơi ông có thể nhìn ngắm một cây dâm-bụt, rụng lá đỏ hồng. Lớp nhóm vào mỗi ngày thứ ba. Bắt đầu sau bữa ăn sáng. Môn học là Ý Nghĩa Cuộc Đời. Dạy theo kinh nghiệm. Không có điểm sắp hạng nhưng có thi vấn đáp mỗi tuần. Sinh viên phải trả lời câu hỏi và phải tự đặt câu hỏi của mình. Cũng phải làm một vài công việc tay chân như nâng đầu giáo sư lên để vào một tư thế thoải mái, hoặc đeo cặp kiếng của ông vào sống mũi. Hôn ông từ giã cũng được thêm điểm. Không cần sách nhưng bàn nhiều về đề tài, bao gồm lòng nhân ái, làm việc cộng đồng, gia đình, tuổi già, tha thứ và cuối cùng là cái chết. Bài giảng cuối cùng rất vắn tắt chỉ có vài chữ. Đám tang diễn ra thay cho lễ tốt nghiệp. Mặc dầu không thi cuối khoá nhưng sinh viên phải viết một bài dài về những gì đã học được. Bài ấy được trình bày ở đây. Khoá học cuối cùng của vị thầy già chỉ có một sinh viên. Sinh viên đó là tôi. Khoảng cuối mùa Xuân năm 1979, vào một buổi chiều Chủ Nhật nóng bức, nhễ nhại. Tụi tôi cả trăm đứa ngồi với nhau, bên cạnh nhau, trên nhiều https://thuviensach.vn dãy ghế xếp đế trên nền cỏ trong khu trung tâm đại học. Chúng tôi mặc áo thụng nylon màu xanh dương và nghe bài diễn văn dài đến sốt ruột. Khi cuộc lễ chấm dứt, chúng tôi ném mũ lên trời và thế là chúng tôi chính thức tốt nghiệp, hoàn thành năm chót của đại học Brandeis, nằm trong thành phố Waltham, Massachussetts. Đối với nhiều đứa chúng tôi, tuổi thơ vừa mới hạ màn. Sau buổi lễ, tôi gặp Thầy Morrie Schwartz, ông thầy mà tôi quý mến nhất và giới thiệu Thầy với ba má tôi. Ông là người nhỏ bé, bước đi là những bước ngắn như thể là gió mạnh lúc nào cũng có thể bốc ông lên tới mây. Trong bộ lễ phục ngày tốt nghiệp, trông ông giống như một cây thánh giá dựng giữa ông tiên tri trong Kinh Thánh và một thiên thần tí hon vào dịp Giáng Sinh. Mắt ông long lanh hai màu xanh dương lục, tóc thưa mỏng màu bạch kim xoà xuống trán, đôi tai lớn, sóng mũi hình tam giác và hai chùm lông mày hơi ngả màu. Mặc dầu răng ông không đều đặn và hàm răng dưới thụt vào trong -- giống như có ai đấm xô vào trong -- khi ông cười lại giống như khi bạn vừa nói một câu khôi hài chưa ai từng nói trên trái đất này. Ông bảo ba má tôi là tôi đã chọn tất cả những giảng khoá mà ông dạy. Ông bảo ba má: "Ông bà có một cậu con đặc biệt lắm đấy. " Tôi bối rối nhìn xuống đôi chân. Trước khi chia tay, tôi trao tặng ông thày một gói quà là chiếc cặp da màu xám với tên tắt của phía trước chiếc cặp. Tôi đã mua chiếc cặp này ngày hôm trước tại một thương xá. Tôi không muốn quên ông. Có lẽ tôi không muốn ông quên tôi thì đúng hơn. "Mitch, cậu là một trong những sinh viên giỏi. " Ông vừa nói vừa ngắm chiếc cặp. Rồi ông ôm tôi. Tôi cảm thấy hai cẳng tay gầy gò ôm quanh lưng. Tôi cao hơn ông nên khi ông ôm tôi, tôi cảm thấy ngượng ngùng như tôi là một phụ huynh và ông là một thằng nhỏ. Ông hỏi rồi đây tôi sẽ còn liên lạc với ông nữa không, tôi không do dự trả lời: "Dĩ nhiên còn chứ, Thầy". Khi ông lùi ra, tôi thấy ông khóc. https://thuviensach.vn CHƯƠNG II: GIÁO TRÌNH Bản án tử hình đến tay ông vào mùa hè năm 1994. Bây giờ nghĩ lại thì Morrie đã biết trước chuyện chẳng lành đó từ lâu. Ông biết điều này từ ngày ông bỏ khiêu vũ. Trước đây ông vẫn thích khiêu vũ. Điệu nhạc gì không thành vấn đề. Rock, nhạc đại ban, nhạc blues. Điệu gì ông cũng thích. Ông thường nhắm chặt đôi mắt, mỉm một nụ cười thoải mái rồi bắt đầu chuyển động theo nhịp điệu riêng của mình. Không phải lúc nào ông cũng nhảy đẹp. Vả lại, ông cũng chẳng cần có đào. Ông nhảy một mình. Ông thường tới một nhà thờ tại công trường Harvard mỗi đêm thứ tư, để tham dự buổi "khiêu vũ tự do". Có đèn chớp và loa phóng thanh lớn và thầy Morrie lao mình vào đám đông mà phần lớn là sinh viên ấy, chỉ mặc một chiếc áo T-shirt và quần thể thao đen, cổ vắt một chiếc khăn lông, và bất cứ loại nhạc gì đang chơi, ông cũng đều nhảy theo. Nếu nhạc Jimmy Hendrix thì ông nhảy điệu lindy. Ông vặn mình và quay tròn, ông múa đôi tay như một nhạc trưởng đang say ma túy cho tới khi mồ hôi chảy xuống ngang lưng. Chẳng có ai ở đó biết ông là một tiến sĩ xuất sắc về xã hội học với nhiều năm làm giáo sư đại học và là tác giả nhiều cuốn sách giá trị. Họ chỉ nghĩ ông già điên khùng nào đó thôi. Có một lần ông đem đến một cuộn băng cũ điệu tango nhờ họ chơi trên dàn máy khuếch âm. Rồi ông điều khiển cả sàn nhảy, phóng mình về phía trước rồi lùi mau như một gã tình nhân si mê người Nam Mỹ. Khi ông ngừng mọi người đều vỗ tay. Chắc ông muốn thời gian ngừng trôi để sống mãi giây phút đó thôi. Thế rồi còn đâu ngày khiêu vũ. Lúc ông ngoài 60, ông mắc chứng xuyễn. Hít thở đối với ông trở nên nặng nhọc. Một hôm, ông đang đi dọc bờ sông Charles thì một cơn gió lạnh thổi mạnh làm ông nghẹt thở. Ông được chở vào nhà thương và được chích thuốc mạnh adrenalin. https://thuviensach.vn Vài năm sau ông cảm thấy đi đứng khó khăn. Tại một buổi họp mặt sinh nhật một người bạn, không hiểu sao ông loạng quạng chúi ngã. Một tối hôm khác, ông té trên bực một rạp hát, làm một đám người hốt hoảng. Có người hô lên: "Giúp cho ông thở. " Lúc đó ông đã ngoài 70 nên họ thì thầm: "Già ấy mà" và vực ông đứng dậy. Nhưng Thầy Morrie biết vẫn biết rõ hơn chúng tôi về cơ thể của Thầy, nghĩa là còn vấn đề gì khác nữa. Không phải chỉ tại già mà thôi. Lúc nào ông cũng mệt mỏi. Ông khó ngủ. Ông nằm mê thấy ông đang chết dần chết mòn. Ông bắt đầu đi khám bác sĩ. Khám nhiều bác sĩ. Họ thử máu. Họ thử nước tiểu. Họ để một ống kính vào hậu môn, và nhìn vào ruột ông. Cuối cùng cũng chẳng thấy gì, một bác sĩ ra lệnh cho làm tiểu giải phẫu bắp thịt, lấy một miếng nhỏ trên bắp vế. Kết quả phòng thí nghiệm có dấu chỉ trục trặc về thần kinh, và Thầy Morrie lại được gọi đến để chịu một loại thử nghiệm khác. Trong một cuộc thử nghiệm, ông ngồi trên một ghế dài đặc biệt và họ truyền một luồng điện vào người, cũng như thế ngồi trên ghế điện, để nghiên cứu những phản ứng trong não bộ của ông. Chúng tôi phải xem lại chuyện này mới được. “Các bác sĩ nói lúc nhìn bảng kết quả. “Sao vậy? Chuyện gì vậy?” Thầy Morrie hỏi. “Chúng tôi không chắc. Thời gian trên bảng chậm quá. - Thời gian trên bảng chậm nghĩa là thế nào? Cuối cùng, vào một ngày tháng 8 năm 1994 nóng bức và ẩm ướt, thầy Morrie và bà vợ Charlotte đến phòng khám bệnh của vị bác sĩ chuyên về não bộ, ông này yêu cầu thầy ngồi xuống ghế trước khi tiết lộ tin tức mới. Thầy Morrie bị chứng amyotrophic lateral sclerosis (ALS) cũng gọi là bệnh Lou Gehric, một chứng bệnh tàn nhẫn, dai dẳng của não bộ. Không có thuốc chữa. “Tại sao lại bị chứng này?” Ông hỏi. - Không ai biết tại sao. https://thuviensach.vn - Bệnh thập tử phải không? - Phải. - Vậy tôi sẽ chết hả? - Vâng tôi rất tiếc! Vị bác sĩ nói. Ông bác sĩ ngồi với thầy Morrie và Charlotte hai tiếng đồng hồ, kiên nhẫn trả lời các câu hỏi. Khi họ ra về, ông cho họ thêm chi tiết về bệnh ASL, những xấp giấy chỉ dẫn này nọ, giống như họ mở một trương mục ngân hàng. Ngoài kia trời sáng choang và thiên hạ vẫn sinh hoạt bình thường. Một bà chạy tới bỏ tiền vào cột đậu xe. Một bà khác xách túi đồ ăn. Charlotte thì có một triệu ý nghĩ trong đầu. Còn bao nhiêu thời gian nữa đây? Xoay sở ra sao? Làm sao trả tiền các hoá đơn. Trong khi đó thì ông thầy già của tôi ngạc nhiên với vẻ bình thường của ngày hôm đó xung quanh ông ta. “Tại sao thiên hạ không ngừng lại? Họ không biết chuyện gì xảy ra cho ông hay sao? Nhưng thế giới không dừng lại, không để ý gì đến chuyện đó, và khi thầy Morrie kéo nhẹ cánh cửa xe, ông cảm thấy như rớt xuống một lỗ hổng. “Bây giờ sao đây?” Ông nghĩ. Khi vị giáo sư già của tôi đang kiếm câu trả lời thì căn bệnh vẫn xâm chiếm ông từng ngày, từng ngày một. Một buổi sáng ông lùi xe ra khỏi nhà để xe, bỗng gần như không đạp thắng nổi. Thế là hết lái xe. Ông bị trượt té hoài nên ông phải mua một chiếc gậy. Thế là hết đi đứng tự nhiên. Ông đi bơi thường lệ tại hội quán YMCA, nhưng bỗng thấy không cởi đồ một mình được nữa. Ông bèn thuê một trợ tá đầu tiên, một sinh viên ban Thần Học tên Tony, giúp ông xuống bể bơi và lên bờ, mặc và cởi đồ tắm. Trong phòng thay áo, mấy người đến bơi làm bộ không nhìn ông. Nhưng họ vẫn nhìn thấy. Thế là hết kín đáo. https://thuviensach.vn Vào mùa thu năm 1994, Morrie tới ngôi trường đại học Brandeis ở trên đồi để dạy khoá học cuối cùng. Dĩ nhiên ông có thể bỏ dạy khoá này. Đại học hẳn sẽ thông cảm với ông. Tại sao lại phải chịu đau đớn trước mặt nhiều người vậy? Cứ ở nhà đi. Lo mọi chuyện cho yên ổn. Nhưng ý nghĩ bỏ dạy không đến với Morrie. “Các bạn sinh viên, chắc các bạn có mặt ở đây để học lớp Tâm lý Xã hội. Tôi đã dạy lớp này hai chục năm và đây là lần đầu tiên tôi có thể nói là chọn lớp này có cái nguy hiểm của nói, bởi vì tôi mắc một chứng bệnh thập tử bất trị. Tôi có thể không sống đến hết khóa. Nếu bạn cảm thấy đó là một vấn đề và muốn bỏ lớp này, tôi cũng thông cảm. Ông mỉm cười. Và thế là hết bí mật. Bệnh ASL giống như một cây đèn cầy đã mồi lửa. Nó làm cho thần kinh bạn chảy tan, để lại cơ thể bạn một đóng sáp. Thường thì nó khởi đầu từ cặp giò đi lên. Bạn mất kiểm soát bắp thịt đùi thành ra bạn hết khả năng đứng thẳng người. Bạn mất kiểm soát bắp thịt lưng thành ra bạn hết khả năng ngồi thẳng lưng. Cuối cùng nếu bạn vẫn còn sống, bạn thở qua một ống thông qua cổ họng, trong khi tâm hồn bạn hoàn toàn tỉnh táo, bị nhốt trong một chiếc vỏ què quặt. Có lẽ bạn chỉ chớp mắt, tặt lưỡi, giống như trong một cuốn phim khoa học giả tưởng, một con người đóng băng nằm trong phần thịt xương của chính mình. Diễn trình này xảy ra cũng không quá năm năm kể từ khi nhuốm bệnh. Các bác sĩ của Morrie thì đoán là ông chỉ còn sống hai năm. Morrie biết là còn ít thời gian hơn nữa. Nhưng vị giáo sư già của tôi đã có một quyết định sâu sa, một quyết định mà ông đã dự tính ngay từ khi ông bước chân ra khỏi phìng khám bệnh với lưỡi kiếm lơ lửng trên cổ họng. Tôi sẽ héo tàn dần rồi biến đi hay tôi sẽ tận dụng thời gian còn lại? Ông không héo tàn. Ông đâu có xấu hổ vì sẽ phải chết đi. Thay vì đó ông sẽ dùng cái chết làm dự án cuối cùng, làm điểm then chốt cho những ngày cuối. Vì ai cũng sẽ chết, con người ông có thể là đề tài giá trị phải https://thuviensach.vn không? Chính ông có thể là đề tài để khảo cứu, là cuốn sách bằng xương thịt. Hãy nghiên cứu tôi trong cái chết chậm rãi và kiên trì này. Hãy coi kỹ những gì đã xảy ra cho tôi. Hãy dùng tôi để học hỏi. Morrie sẽ đi bộ trên chiếc cầu cuối cùng nối liền sự sống và sự chết và tường thuật cuộc di hành này. Khoá mùa thu qua mau. Thuốc viên cũng tăng dần. Thể dục dưỡng sinh trở nên đều đặn. Các y tá tới nhà ông để săn sóc cặp giò càng ngày càng teo, để giữ cho bă‘p thịt còn hoạt động, nhấc lên kéo xuống như bơm nước từ lòng giếng. Các chuyên viên thoa bóp tới mỗi tuần một lần để làm dịu những phần cơ thể mà ông cảm thấy trơ cứng. Ông gặp những ông thày dạy về tĩnh tâm, nhắm mắt lại và giới hạn tầm suy nghĩ của ông tới mức chỉ còn nghĩ tới hơi thở của chính mình, thở ra và hít vào. Một hôm dùng chiếc gậy, ông bước lên bậc thềm và ngã xuống đường. Chiếc gậy được thay bằng gậy chống nhiều chân. Khi thân thể ông yếu dần, chuyện ra vô phòng tắm cũng trở nên quá nặng nhọc, Morrie bắt đầu tiểu tiện trong một chiếc bình tiểu cá nhân lớn. Ông phải thẳng lưng để làm chuyện này, nghĩa là phải có người giữ chiếc bình để ông tiểu vào. Đa số chúng ta chắc sẽ ngượng về tất cả những chuyện này, nhất là ở tuổi của Morrie. Nhưng Morrie không giống như đa số chúng ta. Khi có vài đồng nghiệp đến thăm ông thường nói: Này tôi phải đi tè, các ông giúp tôi được không? Mấy ông thấy ô-kê không? Thường thì họ đều thấy ô-kê và cũng ngạc nhiên về chính thái độ của họ. Thực vậy, ông tiếp từng đoàn khách, mà số này cứ tăng dần. Ông lập thành những nhóm thảo luận về cái chết, ý nghĩa của sự chết, các xã hội vẫn thường sợ chết ra sao vì không hiểu chết là gì. Ông bảo các bạn ông là nếu họ muốn giúp ông thì đừng thương hại ông mà nên đến thăm ông, điện thoại cho ông, chia sẻ những vấn đề nan giải với ông, vì Morrie vẫn giỏi trong việc lắng nghe người khác. Bao nhiêu chuyện xảy ra cho ông, nhưng giọng nói của ông vẫn mạnh mẽ, mời mọc và tâm trí của ông vẫn bừng lên https://thuviensach.vn với hàng triệu ý nghĩ. Ông muốn chứng minh rằng chữ “sắp chết” không đồng nghĩa với chữ “vô dụng. ” Tết dương lịch tới rồi qua. Mặc dù ông không hề nói với ai,nhưng Morrie biết đó là năm cuối của đời ông. Bây giờ thì ông phải dùng xe lăn, và ông tranh đấu để có đủ thì giờ nói những điều ông cần nói với tất cả những người ông yêu mến. Khi có một bạn đồng nghiệp chết bất ngờ vì đau tim, ông đi đưa đám. Lúc ra về ông thấy chán nản. “Thật uổng”. Ông nói: “Cả đám người nói toàn những điều tốt đẹp mà anh Irv lại không nghe được nữa”. Morrie có một ý nghĩ hay hơn. Ông kêu điện thoại vòng vòng. Ông chọn một ngày. Và một ngày Chủ Nhật trời lạnh, một nhóm bạn bè, họ hàng tới nhà ông để làm đám tang sống. Mọi người thay nhau nói lời ca tụng vị giáo sư già của tôi. Có kẻ khóc, người cười. Bà em họ đọc một bài thơ: Này anh thân quý mến Tim anh không tuổi trẻ hoài Như thân cổ thụ thêm vòng Càng lâu càng thêm vòng mới. Morrie khóc rồi lại cười với họ. Và tất cả những lời thành thật mà thiên hạ không nói kịp với những người họ yêu thương, Morrie nói hết trong ngày hôm ấy. “Đám tang sống”' của ông thành công quá sức tưởng tượng. Có điều Morrie chưa chết. Thực vậy, quãng đời lạ thường nhất của ông mới sắp sửa khởi đầu. CHƯƠNG III: CHÀNG SINH VIÊN Tới đây tôi phải giải thích chuyện gì đã xảy ra cho tôi kể từ hôm mùa hè ấy, sau khi tôi ôm từ biệt ông thày giáo thân yêu và hứa sẽ giữ liên lạc. Tôi đã không giữ liên lạc. https://thuviensach.vn Thực vậy tôi mất liên lạc với hầu hết các người tôi quen tại đại học, kể cả những thằng bạn thường uống chung bia với nhau, và người đàn bà đầu tiên đã cùng thức dậy đến khi trời sáng. Những năm tháng sau khi tốt nghiệp đã biến tôi thành một con ngươi khác hẳn, cứng dắn hơn. Anh chàng sinh viên tốt nghiệp trong lễ phục bảnh bao vênh váo bước khỏi khuôn viên đại học trực chỉ thành phố Nữu Ước, sẵn sàng đem tài sức cống hiến cho thiên hạ. Nhưng tôi nhận ra thiên hạ thì không mấy quan tâm. Vào những năm tuổi hăm mấy, tôi cứ lãng quãng chỗ này chỗ nọ, hết trả tiền thuê nhà, lại đọc rao vặt trên báo, không hiểu sao đèn xanh lại không bật lên cho tôi. Mộng ước của tôi lúc đó thành nhạc sĩ nổi tiếng (tôi chơi đàn dương cầm). Nhưng sau nhiều năm trong các hộp đêm tối tăm và vắng khách, với nhiều lần bị thất hứa, nhiều ban nhạc lần lượt rã đám, và nhiều nhà sản xuất lúc nào cũng nôn nóng, hào hứng với tất cả mọi người chí trừ tôi, mộng ước của tôi đã trở nên não nề. Lần đầu tiên trong đời, tôi cảm thấy thất bại. Cùng lúc đó tôi chạm trán với cái chết lần đầu tiên. Ông cậu rất thân của tôi, em ruột mẹ tôi, người đã dạy cho tôi âm nhạc, dạy lái xe, chọc tôi về mấy cô bạn gái, chơi thảy banh với tôi, chính người cậu mà tôi đã nhắm kỹ lúc còn nhỏ và nói: Đó là mẫu người tôi muốn trở thành lúc lớn. Cậu đã chết vì ung thư lá lách vào năm 44 tuổi. Ông là một người thấp, đẹp trai, mang bộ ria rậm rạp. Tôi sống với cậu trong năm chót của đời cậu, ở ngay căn phòng phía dưới lầu phòng cậu. Tôi đã chứng kiến thân thể cường tráng của cậu héo hon dần, rồi trương phình lên. Tôi thấy ông đau đớn, đêm này qua đêm khác, gục xuống bàn ăn, ôm chặt lấy bụng, mắt nhắm nghiền, miệng môi nhăn nhó vì quặn đau. "Ối! Trời đất!" Ông thốt lên "Ối! Chúa ơi!". Bọn tôi gồm bà mợ tôi, hai đứa con trai nhỏ của ông chỉ đứng trân, ăn nốt phần ăn trên đĩa, nhìn tránh đi phía khác. Suốt đời tôi, đó là lúc mà rõ nhất, tôi chẳng giúp được gì. https://thuviensach.vn Một buổi tối vào tháng năm, cậu và tôi ngồi trên bao lơn căn phòng của cậu. Hôm đó trời nóng bức nhưng lại nhiều gió. Cậu nhìn ra ngoài về phía chân trời và vừa nghiến răng vừa nói rằng cậu sẽ không còn sống đế thấy hai đứa con nhập học vào niên học tới. Cậu hỏi tôi có thế săn sóc chúng không. Tôi bảo cậu đừng nói vậy. Cậu nhìn tôi chậm chạp, vẻ buồn bã. Vài tuần sau cậu qua đời. Sau đám tang, cuộc đời tôi thay đổi. Tôi cảm thấy như thời gian bỗng trở nên rất quí, như nước chảy từ một miệng ống mở rộng mà tôi thì không hành động kịp. Thôi đi chuyện chơi nhạc trong hộp đêm vắng khách. Thôi đi chuyện viết ca khúc mà chẳng ai muốn nghe. Tôi trở lại trường học. Tôi kiếm được mảnh bằng Cao học Báo Chí và nhận công việc đầu tiên người ta cho làm: phóng viên thể thao. Thay vì theo mộng nổi tiếng của chính mình, tôi viết về các lực sĩ nổi tiếng theo đuổi mộng của họ. Tôi làm việc chính cho báo hàng ngày và làm việc thêm cho các tạp chí. Tôi làm với một tốc độ vô giới hạn và không biết mấy giờ mỗi ngày. Tôi thường ngủ dậy mỗi sáng, đánh răng rồi ngồi vào bàn máy chữ trong bộ đồ mặc lúc ngủ. Cậu tôi trước làm ở một hãng mà cậu rất ghét, công việc nhai đi nhai lại mỗi ngày. Tôi đã quyết là sẽ không bao giờ làm công việc như cậu. Tôi nhảy việc từ Nữu Ước tới Florida, và cuối cùng nhận một công việc tại thành phố Detroit, làm ký mục viên cho tờ Detroit Free Press. Dân thành phố này rất thích đọc về thể thao, và nhu cầu không thoả mãn nổi. Thành phố có nhiều đội banh chuyên nghiệp, banh bầu dục, bóng rổ, dã cầu và côn cầu. Và điều này hợp với tham vọng của tôi. Chỉ trong vài năm, tôi không chỉ viết ký mục mà viết cả sách thể thao, làm chương trình phát thanh, xuất hiện đều trên truyền hình,phê bình về các siêu lực sĩ giàu sụ và những chương trình thể thao đại học giả hiệu. Tôi đã góp phần trong trận sấm bão truyền thông hiện đang nổ bùng, bao trùm khắp nơi trên đất nước. Tôi được khắp nơi mời gọi. https://thuviensach.vn Thay vào đó, tôi vùi đầu vào những thành quả, bởi vì nhờ những thành quả, tôi nghĩ rằng tôi có thể kiểm soát được nhiều chuyện, tôi có thế vớt vát được đôi chút hạnh phúc nhỏ trước khi tôi ngã bệnh và chết như ông cậu trước mặt tôi. Lúc đó tôi nghĩ định mệnh tôi tất nhiên phải như thế. Còn Morrie thì sao? Thỉnh thoảng tôi cũng nghĩ tới Thày tôi, những điều thày dạy như làm người nhân ái và thông cảm với người khác, nhưngluôn luôn như thấy Thày ở mãi đâu đâu, như thể từ một cõi khác. Trong nhiều năm, tôi vẫn vứt bỏ các thư từ đại học Brandeis gởi đến, nghĩ là họ chỉ xin tiền thôi chứ gì. Vì vậy tôi không biết thày Morrie bị bệnh. Những người có thể báo tin này thì tôi đã quên họ từ lâu, số điện thoai của họ đã chôn vùi trong những hộp cất trên gác xép. Tôi có thể vẫn tiếp tục sống như thế nếu tình cờ tôi không mở truyền hình một buổi tối, đang đổi đài loạn xạ thì một tin lọt vào tai tôi... CHƯƠNG IV: THÍNH THỊ - PHẦN I Tháng 3 năm 1995, một chiếc xe limousine sang trọng chở Ted Koppel, chủ nhiệm của chương trình Nightline của đài truyền hình ABC ép vào lề đường tuyết phủ của căn nhà Morrie trong thành phố West Newton, tiếu bang Massachussetts. Lúc đó, Morrie đã dùng xe lăn toàn thời gian, đang làm quen với cảnh các khiêng ông lên như khiêng một túi nặng từ chiếc xe lên giường, và từ giường xuống xe. Ông đã bắt đầu chứng ho lúc ăn và nhai đồ ăn đối với ông đã trở nên nặng nhọc. Cặp chân thì đã chết hẳn, ông không thể nào đi đứng được nữa. Tuy nhiên, ông vẫn không chịu xuống tinh thần. Morrie đã trở nên mộc chiếc cột thu lôi truyền đạt ý nghĩ. Ông ghi nhận các ý nghĩ của mình trên xấp giấy ghi màu vàng, bao thơ, bìa đựng hồ sơ, hoặc giấy nháp. Ông viết những triết lý vụn vặt về việc sốngtrong bóng của tử thần. "Chấp nhận chuyện gì mình có thế làm được và chuyện gì mình không thể làm được". "Chấp nhận quá khứ là quá khứ, không cần chối cãi hoặc vứt bỏ". "Đừng cho là trễ quá nên không kịp can thiệp". https://thuviensach.vn Sau một thời gian, ông có hơn năm chục những câu "châm ngôn vụn" để chia sẻ với bạn bè. Một người bạn cũng là giáo sư tại đại học Brandeis thấy những câu đó quá hay, nên gởi cho một phóng viên của tờ Boston Globe. Ông này tiếp xúc với ông và viết một phóng sự dài về Morrie với tựa: Giảng khoá cuối cùng của một giáo sư: Cái chết của chính ông. Bài này lọt vào mắt xanh của một nhà sản xuất chương trình Nightline. Ông này đem tới cho Ted Koppel tại Hoa Thịnh Đốn. "Ông coi thử cái này". Nhà sản xuất nói. Thế là dẫn đến cảnh các chuyên viên thu hình chiếm đầy phòng khách của Morrie và chiếc xe sang trọng trước cửa nhà Morrie. Thân hữu và gia đình Morrie đã tề tựu tại nhà ông để gặp Ted Koppel và, khi con người nổi tiếng này bước vào căn nhà, tiếng xôn xao nổi lên thật hào hứng, chỉ trừ Morrie là thản nhiên lăn xe về phía trước, nhướng lông mày lên nhìn, làm ngưng cảnh xôn xao với giọng nói cao trầm bổng cố hữu. "Này ông Ted, tôi phải xét lại một chút trước khi thỏa thuận để ông phỏng vấn”. Tiếp theo là im lặng nặng nề, bối rối, rồi hai người được đưa vào phòng đọc sách. Cửa phòng đóng lại. Một người bạn nói thì thầm ngoài phòng: "Mong là ông Ted dễ dãi với ông Morrie một chút". Người khác lại nói: "Mong là Morrie dễ dãi với Ted một chút". Trong căn phòng, Morrie ra hiệu cho Ted ngồi xuống. Ông chắp tay lên đầu và mỉm cười: "Ông cho biết điều gì ông tha thiết, gần với trái tim ông nhất? - Tim tôi? Koppel chăm chú nhìn ông già: "Được rồi" Ông nói thật trịnh trọng, rồi ông nói chuyện về các con ông. Con cái là tha thiết, gần với trái tim phải https://thuviensach.vn không? Morrie tiếp: "Được rồi, bây giờ ông cho tôi biết ông tin những gì" Koppel cảm thấy thiếu thoải mái: "Đối với người tôi chỉ mới quen biết vài ba phút, thường tôi không nói về những chuyện như vậy. "Ông Ted này, tôi sắp chết rồi đấy". Morrie vừa nói, vừa nhìn chăm chú qua cặp kính. "Tôi không còn nhiều thời giờ nữa đâu". Koppel bật cười: "Được rồi". Ông trích dẫn một đoạn sách của Marcus Aurelius, một đoạn mà ông rất thích. Morrie gật đầu. Koppel nói: 'Bây giờ để tôi hỏi ông một điều, ông đã bao giờ xem chương trình của tôi chưa? Morrie nhún vai: "Hai lần, có lẽ. " - Chỉ có hai lần thôi à? Có vậy thôi à? "Ông đừng buồn, tôi chỉ xem chương trình Oprah có một lần thôi. - Ừ, vậy trong hai lần xem chương trình của tôi, ông có cảm tưởng gì? Morrie ngừng một lát: "Nói thật hả?" - Ừ, nói thật. - Tôi có cảm tưởng ông bảnh lắm. Koppel bật cười thành tiếng: - Tôi xấu trai thế này thì làm sao bảnh được. " Chẳng bao lâu các máy thu hình quay quang cảnh lò sưởi phòng khách với Ted Koppel trong bộ âu phục thẳng băng màu xanh biển và Morrie trong chiếc áo sweater dúm dó màu xám. Ông đã từ chối mặc quần áo đẹp và trang điểm để thâu hình phỏng vấn. Triết lý của ông là chết không phải là điều gì ngượng ngùng, không cần lấy phấn để hoá trang cái mũi của nó. Vì Morrie ngồi trên xe lăn, ống kính không hề nhắm tới cặp chân teo của ông. Và bởi vì ông vẫn cử động được đôi tay - Morrie vẫn luôn nói https://thuviensach.vn chuyện với đôi tay chuyển động - ông tỏ ra thật tha thiết đam mê khi thuyết giảng người ta phải đối diện với cái chết ra sao. "Này ông Ted", ông nói "thoạt đầu, tôi đã tự hỏi: Liệu tôi nên rút lui ra khỏi cuộc sống, giống như đa số thiên hạ làm hay là vẫn tiếp tục sống?". Tôi đã quyết định tiếp tục sống - hay ít ra là ráng tiếp tục sống - theo cách mà tôi muốn, với tư cách, can đảm, ý nhị và phong thái. "Có những buổi sáng tôi khóc, và khóc ròng, thương cho thân phận. Có những buổi sáng tôi tức giận và thấy cay đắng não nề. Nhưng những lúc như thế này không lâu đâu. Rồi tôi tỉnh dậy và nói: "Tôi muốn sống. " "Từ đó tới nay, tôi làm được chuyện này đấy. Liệu tôi có tiếp tục được không? Tôi không biết. Nhưng tôi cá với chính tôi là tôi sẽ làm được. " Koppel có vẻ say mê theo dõi Morrie. Ông nói về sự khiêm tốn mà cái chết mang lại. "Này ông Fred ơi", Morrie chợt vô ý gọi, rồi ông chữa lại câu nói: " Này ông Ted... " Koppel vừa nói vừa cười: "Chính ông gọi nhầm tên, đã làm cho tôi khiêm tốn đấy". Hai người nói chuyện về những điều xảy ra sau khi chết. Họ nói về chuyện càng ngày Morrie càng lệ thuộc vào người khác. Ông hiện đã cần người giúp ông ăn, giúp ông ngồi và di chuyển từ chỗ này tới chỗ khác. Koppel hỏi Morrie điều gì ông khiếp sợ nhất về chuyện cơ thể tàn héo dần? Morrie ngừng lại. Ông hỏi xem ông dùng chữ này trên truyền hình có được không. Koppel trả lời là cứ nói đi. Morrie nhìn thẳng vào mắt của nhà phỏng vấn nổi tiếng nhất trên đất Mỹ và nói: "Này ông Ted, chẳng bao lâu đâu, một ngày nào đó sẽ có người phải chùi đít cho tôi”. https://thuviensach.vn Chương trình này phát hình vào một tối thứ sáu. Bắt đầu bằng hình ảnh Ted Koppel ngồi sau bàng làm việc với giọng nói vang vang đầy uy tín. "Morrie Schwartz là ai? Và tại sao trước khi ngày hôm nay chấm dứt lại có nhiều người trong chúng ta quan tâm và thương cảm? Cách đó một ngàn dặm, trong ngôi nhà của tôi trên đồi, đó chính là lúc tôi đổi đài loạn xạ. Tôi nghe thấy câu: "Morrie Schwartz là ai?". Và tôi cảm thấy tê tái rụng rời. Hôm đó là buổi học đầu tiên của tôi trong lớp ông, khoá mùa Xuân năm 1976. Tôi bước vào căn phòng rộng của Thày Morrie và nhận thấy sách đọc đầy vách tường tưởng như đếm không nổi, hết kệ này đến kệ khác. Nào là sách về xã hội học, triết học, tôn giáo, tâm lý. Sàn nhà bằng gỗ lim trải một tấm thảm lớn và cửa sổ nhìn ra lối đi trong khuôn viên đại học. Có mặt chỉ chừng mươi mười hai sinh viên, đang giở đi giở lại mấy cuốn tập hoặc cuốn giáo trình. Đa số mặc đồ jeans và mang giày đi bộ, áo nỉ trơn. Tôi tự nhủ học lớp ít sinh viên loại này chắc không dễ cúp cua. Có lẽ tôi không nên chọn. "Mitchell?" Morrie gọi, theo danh sách các sinh viên dự lớp. Tôi giơ tay. - Anh thích tôi gọi là Mitch? Hay Mitchell hơn? Tôi chưa từng được ông thày nào hỏi câu này. Tôi hơi ngạc nhiên do dự trước ông thày mặc chiếc áo len cổ cao màu vàng và quần xanh lục vải corduroy với mớ tóc bạch kim xoà xuống trán. Ông mỉm cười. Tôi nói : "Mitch. Mitch là tên mà bạn bè thường gọi. " - Vậy thì gọi Mitch nhé". Ông Morrie nói như thể kết thúc một cuộc thương thảo. "Này anh Mitch. " - Dạ. - Tôi mong rằng một ngày nào đó anh sẽ coi tôi như một người bạn. CHƯƠNG V: HƯỚNG DẪN https://thuviensach.vn Tôi đang lái chiếc xe thuê rẽ vào đường nhà của Morrie nơi thị trấn West Newton, một vùng ngoại ô tĩnh mịch của thành phố Boston, một tay cầm ly cà-phê, còn chiếc điện thoại cầm tay thì kẹp vào tai, đỡ bằng một bên vai. Tôi bận nói chuyện điện thoại với một nhà sản xuất truyền hình về một chương trình mà chúng tôi đang thực hiện. Mắt lúc thì nhảy qua chiếc đồng hồ chữ số - giờ chuyến bay trở về của tôi chỉ còn vài ba tiếng - lúc thì kiếm số nhà ghi trên hộp thư trên con đường ngoại ô có cây cao rủ bóng. Máy thu thanh trên xe đang vặn đàiphát thanh tin tức. Tôi sinh hoạt như vậy đó, làm năm chuyện cùng một lúc. "Vặn lại cuốn băng đi!" Tôi nói với nhà sản xuất. "Cho tôi nghe lại đoạn ấy đi!" "Ô kê" Ông ta trả lời. "Chờ một giây nhé. " Bỗng tôi đã đến ngôi nhà. Tôi đạp thắng, làm cà phê sánh ra đùi. Lúc xe ngừng hẳn, tôi thấy một cây phong Nhật Bản lớn và dáng ba người ngồi gần trên lối vào nhà để xe, một thanh niên, một bà trung niên đứng bên một ông già nhỏ bé ngồi trên xe lăn. Morrie. Nhìn thấy vị giáo sư già của tôi, tôi lặng người. "Hello!" nhà sản xuất nói vào tai tôi: "Anh bỏ đi rồi hả?... " Đã mười sáu năm rồi tôi không gặp ông. Tóc ông thưa hơn trước, gần như bạc trắng, gương mặt ông gầy hốc hác. Bỗng tôi cảm thấy thiếu sửa soạn cho buổi gặp gỡ này - ít ra tôi cũng đang kẹt nói điện thoại - và tôi hy vọng ông không thấy lúc tôi đến, để tôi có thể lái mấy vòng nữa, nói nốt câu chuyện làm ăn và sửa soạn tinh thần. Nhưng thày Morrie, với dáng dấp khác hẳn người thày tôi từng quen biết rõ trước đây, gầy gò hơn xưa, mỉm miệng cười khi thấy xe tôi, tay chắp trên đùi, đợi tôi bước ra khỏi xe. "Nè", nhà sản xuất lại hỏi, "Anh còn đó không?" Với thời gian chúng tôi đã có với nhau, với tất cả tình thương và kiên nhẫn ông đã dành cho tôi khi tôi còn trẻ, đáng nhẽ tôi phải vứt cái điện https://thuviensach.vn thoại, nhảy ra khỏi xe và chạy vội tới ôm và hôn ông. Thế nhưng tôi lại tắt máy xe, ngồi thụp xuống ghế, làm bộ như kiếm một thứ gì. "Vâng, vâng, tôi còn đây". Tôi thì thầm, tiếp tục cho xong câu chuyện đang nói với người sản xuất truyền hình. Tôi làm việc mà tôi vẫn làm hay nhất từ trước đến giờ. Làm công chuyện của tôi, dù rằng ông thày đang chết dần mòn của tôi đang đợi tôi trên thảm cỏ trước nhà ông. Tôi chẳng hãnh diện gì về điều này nhưng thật là tôi đã hành động như thế. Năm phút sau đó thì thày Morrie ôm tôi vào lòng, chiếc đầu thưa tóc của ông chạm vào má tôi. Tôi nói với ông là tôi đang kiếm chiếc chìa khoá, vì thế cho nên tôi đã phải ngồi lại trong xe lâu như thế, và tôi xiết mạnh ông vào lòng như thể tôi có thể nghiền nát câu nói láo đó. Tuy hôm nay ánh nắng mùa Xuân rất ấm, nhưng ông bận một chiếc áo chắn gió, và chân ông được đắp bằng một tấm mền. Ông có mùi hơi chua chua, mùi của người bệnh tẩm nhiều thuốc. Má ông áp sát vào má tôi, tôi có thể nghe hơi thở nặng nhọc của ông qua tai tôi. "Anh bạn cũ của tôi," Ông thì thầm, "cuối cùng rồi anh cũng trở về". Ông lắc người tôi nhè nhẹ, không muốn nhả tôi ra, tay ông chạm cùi chỏ của tôi vì tôi cúi người xuống người ông. Tôi ngạc nhiên vì cái tình cảm ông dành cho tôi sau bao nhiêu năm qua, nhưng nghĩ lại tôi là người đã xây bức tường đá giữa hiện tại và quá khứ, và tôi quên mất hai chúng tôi đã có thời gian rất thân với nhau. Tôi nhớ lại ngày ra trường, chiếc cặp da, những giọt nước mắt của ông khi tiễn tôi, và tôi nuốt nước bọt, vì tôi biết trong tận cùng thâm tâm, tôi không còn là tên học trò giỏi, đầy triển vọng mà ông vẫn nhớ đến. Tôi chỉ mong trong vài tiếng đồng hồ sau, tôi có thể đánh lừa ông được. https://thuviensach.vn Vào nhà, chúng tôi ngồi chung quanh cái bàn bằng gỗ, gần cửa sổ nhìn ra nhà hàng xóm. Thày Morrie loay hoay trong chiếc xe lăn, tìm tư thế ngồi thoải mái hơn. Như thường lệ, Thày mời tôi ăn, và tôi đồng ý. Một trong những người trợ tá, Connie, một người đàn bà người Ý người chắc nịch, cắt bánh mì, cà chua, và dọn các hộp đựng gà, xà lách trộn với đậu ve, rau trộn tabouli (đồ chay của người xứ Lebanese). Bà Connie cũng đem ra mấy viên thuốc. Thày Morrie nhìn chúng và thở dài. Mắt thày sâu hơn ngày xưa, và gò má ông cũng nhô ra hơn. Trông ông khọm và già đi nhiều, trừ phi ông cười, lúc đó hai má của ông xệ và xếp lớp như màn cửa. "Mitch" ông nói, giọng nhỏ "Anh biết là tôi đang chết dần mòn". - Dạ em biết. - “Thế thì được” - Thày Morrie uống các viên thuốc, rồi đặt ly nước bằng giấy xuống bàn ăn, hít một hơi dài và thở ra. "Có thể, tôi nói cho anh biết cảm giác đó như thế nào không?" - Cảm giác nào? Về cái chết đó à? - "Đúng vậy. " Ông trả lời. Tôi nào ngờ, lớp học cuối cùng của chúng tôi lúc đó vừa bắt đầu. Vào thời điểm đó tôi đang học năm thứ nhất đại học. Thày Morrie già hơn phần đông các giáo sư trong trường, còn tôi thì lại trẻ hơn so với các sinh viên cùng thời, vì tôi ra khỏi trung học sớm một năm. Để bù đắp cho vẻ con nít của mình, tôi hay mặc áo thụng sweate rs cũ màu xám tro, la cà trong các phòng tập thể dục, và đi vòng vòng trong khuôn viên đại học, với điếu thuốc không mồi lửa ngậm hờ trên môi, dù rằng tôi chẳng hút thuốc. Tôi lái một chiếc xe Mercury Cougar cũ mèm, với cửa kính kéo xuống, nhạc thì vặn lớn tiếng. Tôi khoác trên người một dáng điệu cứng rắn, nhưng qua sự đối xử mềm dẻo của Thày, và nhất là Thày không coi tôi là đứa con nít học đòi là người lớn, tự nhiên tôi cảm thấy thanh thản, thoải mái. https://thuviensach.vn Học xong lớp đó với Thày, tôi ghi danh học lớp tiếp. Thày cho điểm rất rộng rãi, thày nổi tiếng không để ý đến điểm là mấy. Một năm, người ta kể lại, vào thời điểm chiến tranh Việt Nam, thày cho tất cả các sinh viên Nam điểm A, để giúp họ hoãn quân dịch. Tôi bắt đầu gọi ông là: "Sư phụ"1, danh từ mà tôi gọi ông thày huấn luyện viên thời trung học. Thày Morrie khoái danh xưng này lắm. "Sư phụ" ông nói "Được rồi, tôi sẽ là sư phụ của anh và anh là đệ tử của tôi. Anh có thể đóng những vai trò mà tôi đã quá già để thủ". Có khi chúng tôi ăn tại hội quán sinh viên trong trường. Tôi thú vị khám phá ra rằng thày Morrie ăn uống còn bừa hơn tôi nữa. Ông nói thay vì phải nhai, cười miệng há to, hăng say đưa ra một ý nghĩ trong khi mồm đầy cả trứng, những miếng vàng vàng còn dính trong răng. Hình ảnh của ông làm tôi buồn cười. Cả thời gian quen ông, tôi có hai ước muốn, một là ôm ông vào lòng, hai là trao cho ông tấm khăn chùi miệng. ---------------------------- 1 Tạm dịch chữ Coach là sư phụ. Coach là người huấn luyện viên thể thao. Có người Cach qua năm tháng rầt gần và thân với anh học trò /sinh viên, vì vị thày giáo này ngày nào cũng gặp để dìu dắt chàng học sinh kiêm lực sĩ không chỉ về giữ gìn sức khoẻ, kỹ thuật của trò chơi, tình đồng đội với nhau mà còn về mặt tinh thần nữa. Các cuộc tranh tài thể thao có tính cách rất cạnh tranh, nên cần người biết dìu dắt, hướng dẫn các lực sĩ của mình giữ vững tinh thần khi thắng cũng như khi thua. https://thuviensach.vn CHƯƠNG VI - LỚP HỌC Ánh nắng chiếu xuyên qua cửa sổ phòng ăn, soi sáng sàn nhà lát gỗ sồi. Chúng tôi đã chuyện trò gần hai tiếng đồng hồ qua. Điện thoại lại reo nữa, và thầy Morrie bảo bà trợ tá, Connie trả lời dùm điện thoại. Bà ghi tên những người gọi điện thoại đến trong quyền sổ hẹn màu đen của thầy Morrie. Bạn hữu. Các thầy dạy tĩnh tâm. Một nhóm hội thảo. Có người muốn chụp ảnh thầy cho một tạp chí. Rõ ràng tôi không phải là người duy nhất quan tâm đến việc viếng thăm ông giáo sư già – buổi xuất hiện trong chương trình “Nightline” đã ít nhiều biến ông thành một người nổi tiếng – tôi cảm thấy thích thú, thoảng chút lòng ước ao, vì việc thầy Morrie có rất nhiếu bạn bè. Tôi nghĩ đến đám “bố bịch”, nhóm bạn của tôi hồi những năm đại học. Không biết chúng đi đâu hết rồi? - “Này Mitch, anh biết không, hiện nay tôi đang chết dần chết mòn đây, thế mà tôi lại trở thành một nhân vật được lưu ý dưới mắt mọi người!" - Lúc nào thầy cũng là người quan trọng, đáng được lưu ý. - “Ha” Thầy Morrie mỉm cười. “Anh tử tế lắm! ”. - Không, tôi chẳng tử tế gì, tôi nghĩ thầm. - “Vấn đề là như thế này” ông nói. “Người ta nhìn tôi như là một cây cầu. Tôi không đang sống như đã từng sống trước đây, nhưng tôi chưa hẳn chết. Tôi như là... ở khoảng lưng chừng. ” Ông húng hắng ho, nhưng lấy ngay lại nụ cười. “Tôi đang ở đoạn chót của cuộc hành trình - và người ta muốn tôi cho họ biết họ phải mang gì theo. ” Điện thoại lại reo. - “Giáo sư Morrie, ông nói chuyện được không?”, Connie hỏi. - “Tôi đang mắc trò chuyện với ông bạn cũ mà. " Thầy trả lời. https://thuviensach.vn “Rồi thì họ sẽ gọi lại. ” Tôi không hiểu sao ông lại tiếp đón tôi niềm nở như thế. Tôi chẳng phải là người sinh viên đầy triển vọng của ông mười sáu năm về trước. Nếu không có chương trình “Nightline”, chắc thầy Morrie sẽ qua đời, mà chẳng có dịp gặp mặt tôi. Tôi không có lý do bào chữa nào thích đáng cho việc đó cả, ngoại trừ lý do mà hầu như ngày nay ai cũng có. Đó là tôi bị lôi cuốn theo điệu nhạc quyến rũ của cuộc đời tôi. Tôi quá bận bịu. Chuyện gì đã xảy ra cho tôi? Tôi tự hỏi. Giọng cao, lãng đãng khói sương của thầy Morrie, đã đem tôi trở về với những tháng năm đại học, thời mà tôi có ý tưởng rằng những người giàu thì xấu xa, chiếc áo sơ mi và cái cà vạt là quần áo tù đầy, một lối sống không đáng sống, lối sống không có sự tự do của bỗng dưng bỏ hết để ra đi – cưỡi xe mô tô, gió bạt vào mặt, trên đường phố Ba Lê, trên những ngọn núi Tây Tạng. Chuyện gì đã xảy ra cho tôi? Thập niên tám mươi đã đến. Thập niên chín mươi đã đến. Chết chóc, bệnh tật, mập phì, đầu sói, tóc thưa cũng qua. Tôi đã đánh đỗi vô số ước mơ cho một ngân phiếu lương tháng cao hơn, mà không hề nhận thức là mình đang làm điều đó. Thế mà thầy Morrie đây đang nói về những năm tháng kỳ diệu của đại học, như thể là tôi chỉ mới vắng mặt sau một chuyến nghỉ hè dài. - “Anh có tìm được người san sẻ tâm tình với anh chưa?” Ông hỏi tôi. - “Anh có phục vụ cho cộng đồng của anh không?” - “Anh có cảm thấy bình an với bản thân mình không?” - “Anh có cố gắng cư xử cho ra một con người không?” Tôi lúng túng, muốn tỏ cho thầy biết tôi để tâm suy ngh ĩ rất sâu xa về những câu hỏi như vậy. Chuyện gì đã xảy ra cho tôi? Ngày xưa, tôi đã từng hứa với chính mình tôi sẽ không bao giờ làm việc vì tiền, rằng tôi sẽ gia nhập Nhóm Thanh Niên Thiện Nguyện (Peace Corps), rằng tôi sẽ sống ở những chốn đẹp đẽ, thanh cao gần với thiên nhiên. https://thuviensach.vn Ngược lại, mười năm qua tôi vẫn ở Detroit, vẫn đi làm việc tại một chốn, sử dụng cùng một ngân hàng, hớt tóc cùng một anh thợ cạo. Tôi đã ba mươi bảy tuổi, có năng xuất cao hơn hồi còn ở đại học, nhưng nay lại bị trói buộc vào máy vi tính, máy chuyển tin, và điện thoại cầm tay. Tôi viết bài về những lực sĩ giàu có, mà phần lớn không mấy quan tâm gì đến những người như tôi. Trong cùng giới tôi, tôi cũng chẳng phải là người trẻ nữa, và tôi ch ẳng còn mặc áo thun xám, rộng đi lòng vòng, với điếu thuốc không mồi lửa ngậm hờ trên môi. Tôi cũng không vừa ăn bánh mì trứng trộn, vừa dự vào những vụ bàn cãi dông dài về ý nghĩa cuộc đời. Ngày tháng của tôi rất bận rộn, tuy nhiên phần nhiều tôi vẫn không cảm thấy hài lòng. Chuyện gì đã xảy ra cho tôi? “Sư phụ”, tôi bỗng gọi Thầy, bất chợt nhớ đến danh xưng ngày xưa tôi hay dùng để gọi ông. Thầy Morrie, mặt rạng rỡ hẳn: “Chính Thày đây, tôi vẫn là sư phụ của anh ngày nào". Thầy cười, rồi tiếp tục bữa ăn, bữa ăn bắt đầu từ bốn mươi phút trước đây. Tôi ngắm ông, đôi tay ông hoạt động một cách thận trọng, như thể ông vừa mới học cách sử dụng chúng lần đầu vậy. Ông khơng thể ấn mạnh con dao xuống. Mấy ngón tay ông run lẩy bẩy. Mồi miếng ăn là một cuộc phấn đấu; ông nhai thật nhuyễn thức ăn trước khi nuốt, thế mà thỉnh thoảng chúng cũng trượt ra mép, ra môi một ít, vậy là ông phải ngưng lại, để lấy khăn lau mặt. Làn da từ cổ tay ôngtới các ngón tay đều trố đồi mồi, trông lỏng lẻo như da dính trên con gà hầm trong nồi xúp. Chúng tôi ngồi ăn như thế một lúc, một ông già bệnh hoạn, một chàng thanh niên trẻ, khoẻ mạnh, cả hai thấm đượm sự im lặng của căn phòng. Có thể là một sự im lặng hơi bối rối, nhưng người duy nhất bối rối là tôi. https://thuviensach.vn - “Sắp chết, Mitch à," Thầy Morrie bỗng lên tiếng. "Sắp chết không phải là điều duy nhất đáng buồn, Sống không hạnh phúc là một điều khác nữa. Bao nhiêu người đến viếng tôi, sống không có hạnh phúc” - Tại sao? “À, điều đầu tiên là văn hoá của chúng ta không làm cho con người cảm thấy hạnh phúc. Chúng ta đã dạy những điều sai lầm. Phải là kẻ có can đảm để nhận thức rằng một khi văn hóa không đúng, thì đừng theo nó nữa. Hãy sáng tạo cho mình một nền văn hóa riêng. Nhiều người không làm được điều đó. Họ còn khốn khổ hơn tôi, dù hiện tại tôi đang ở trong hoàn cảnh như thế này. “Có thể tôi đang chết đấy, nhưng tôi được vây quanh bởi bao nhiêu là tấm lòng thương yêu và lo lắng cho tôi. Có bao nhiêu người nói được như vậy?” Tôi ngạc nhiên vô cùng, nhận ra rằng ông chẳng có gì là tủi xót thân phận mình cả. Một ông Morrie, giờ đây không còn có thể khiêu vũ, bơi lội, tắm rửa, hay đi đứng; một ông Morrie không còn có thể ra mở cửa khi có người gọi cửa nhà, hay tự lau khô thân hình sau khi tắm, thậm chí trở mình trên giường. Làm sao ông có thể cam phận đến thế nhỉ? Tôi nhìn ông chiến đấu với cái nĩa, cố xăm một miếng cà chua, hai lần đầu trượt mất – một cảnh tưởng trông thê thảm, ấy vậy mà tôi không thể phủ nhận được, ngồi cạnh ông, tôi cảm được sự thanh thản kỳ diệu, tựa như ngọn gió êm đềm đã xoa dịu tâm hồn tôi những năm tháng đại học. Tôi liếc mắt nhìn đồng hồ tay – một thói quen khó bỏ – đã muộn rồi, tôi nghĩ đến chuyện đổi chuyến máy bay về nhà, nhưng thầy Morrie làm một việc, đã ám ảnh tôi cho tôi ngày nay. Ông nói: - “Anh biết là tôi sẽ chết thế nào không?” Tôi nhướng lông mày lên, nhìn ông. “Tôi sẽ bị nghẹt thở. Đúng vậy. Vì bị suyễn, nên hai lá phổi tôi không chịu nổi bệnh này. Bệnh ASL này tấn công thân thể tôi từ dưới lên. Bệnh đã https://thuviensach.vn đoạt mất đôi chân tôi rồi. Chẳng bao lâu nó sẽ chiếm cánh tay, rồi bàn tay tôi. Và khi nó đến hai lá phổi tôi... “ Ông nhún vai. “... thì tôi đành chịu thua. ” Tôi không biết phải nói gì với ông, cho nên tôi vớt vát: “À, thầy biết không,... biết đâu được, Thầy. " Thầy Morrie nhắm mắt lại. “Mitch à, tôi biết mà. Anh đừng sợ việc tôi sắp chết. Tôi đã có một cuộc sống thật đầy đủ, và ai cũng biết chuyện gì sẽ xảy ra. Tôi có khoảng bốn hay năm tháng thôi. ” - "Chắc đâu, Thầy", tôi nói, giọng bồn chồn. Đâu ai biết được? - “Tôi thì biết được chuyện”, thầy dịu dàng trả lời. Họ có trắc nghiệm tôi rồi. Một bác sĩ chỉ cho tôi cách. ” - Trắc nghiệm? - “Anh hít hơi vài lần đi. ” Tôi làm theo lời ông bảo. “Bây giờ hít một hơi dài, nhưng lần này khi thở ra, anh thử đếm số được càng nhiều càng tốt, trước khi anh hụt hơi. ” Tôi nhanh nhẹn thở ra cùng với những con số đếm. “Một-hai- ba-bốn năm-sáu-bảy-tám... ” Tôi đếm tới số bảy mươi trước khi hết hơi. “Tốt”. Morrie nói. “Bộ phổi anh mạnh khoẻ lắm. Bây giờ anh xem tôi làm nhé!” Thầy hít hơi vào, rồi bắt đầu đếm, qua giọng nhỏ và run run của ông. “Một-hai-ba-bốn-năm-sáu-bảy-tám-chín-mười- mười một- mười hai- mười ba- mười bốn- mười lăm- mười sáu- mười bảy- mười tám”. Ông ngưng lại, thở hổn hển đế lấy hơi. “Lần đầu khi bác sĩ bảo tôi làm thế, tôi đếm được đến hai mươi ba. Bây giờ thì là mười tám. " https://thuviensach.vn Ông nhắm mắt lại, lắc đầu. “Bình hơi của tôi gần cạn rồi. ” Tôi vỗ đùi, tâm trạng căng thẳng. Một buổi trưa như vậy là quá đủ rồi. “Hãy trở lại và viếng ông thầy già của anh”. Thầy Morrie dặn dò khi tôi ôm hôn, từ giã ông. Tôi hứa sẽ trở lại, cố gắng không nghĩ đến lần cuối tôi đã hứa như vậy. Tôi đến tiệm sách trong khuôn viên trường, tìm mua những quyển sách thầy Morrie liệt kê cần phải đọc. Tôi mua những quyển sách mà trước đây tôi không hề biết chúng có trên đời này, những quyển với tựa sách như: “Tuổi trẻ: Cá Tính và Khủng Khoảng, Tôi và Anh, Cái Tôi Chia Hai”. Trước khi vào đại học, tôi không biết là sự nghiên cứu về các mối quan hệ giữa con người với nhau, có thể được xem như là một môn học. Trước khi gặp thầy Morrie, tôi không ngờ được điều này. Tính đam mê sách vở của thầy rất thực và lây lan. Không biết từ lúc nào, sau giờ học khi phòng học trống không, chúng tôi bắt đầu có với nhau những luận bàn nghiêm chỉnh. Thầy hỏi về cuộc sống của tôi, rồi trích dẫn những lời nói của Erich Fromm, Martin Buber, Erick Erikson. Thường khi thầy đồng ý với những câu nói của họ, chú thích thêm những lới khuyên của chính ông, dù rõ ràng ông cũng cùng ý nghĩ như họ. Những lúc như thế, tôi nhận ra ông đúng thực là một vị giáo sư, chứ không phải là một ông chú. Một bữa trưa nọ, tôi than phiền về sự rối rắm của tuổi trẻ chúng tôi, về điều mà mọi người mong chờ ở tôi so với điều tôi mong muốn cho chính bản thân mình. “Tôi có nói cho anh nghe về tình trạng căng thẳng của hai đối lực chưa?” Thầy hỏi tôi. - Tình trạng căng thẳng của đối lực? - “Đời sống là một chuỗi của sức đẩy lui, đẩy tới. Anh muốn làm một việc, nhưng lại bị ràng buộc phải làm một việc khác. Có việc làm đau lòng anh, dù anh biết là anh không nên có cảm giác đó. Có những điều anh nhận với thái độ vô ơn, dù rằng anh biết rằng anh không bao giờ nên có thái độ đó. https://thuviensach.vn - "Sự căng thẳng của đối lực, giống như ta kéo một sợi giây thun. Mà phần đông chúng ta đứng đâu đó giữa sợi thun”. - Giống như trận đấu đô vật! Tôi buột miệng la lên. - “Một trận đấu đô vật! “. Thầy phá lên cười. “Vâng, có thê diễn tả cuộc đời là như thế”. - Vậy thì phe bên nào thắng? Tôi hỏi thầy. - “Bên nào thắng à?” Ông nhìn tôi mỉm nụ cười, qua đôi mắt nhăn nheo, hàm răng không đều. - “Tình Yêu thắng. Tình Yêu bao giờ cũng thắng". CHƯƠNG VII - THAM DỰ LỚP HỌC Mấy tuần sau đó, tôi bay đi Luân Đôn. Tôi đang làm ký sự cho giải Wimbledon, trận đấu quần vợt hàng đầu trên thế giới, một trong những cuộc tranh tài thể thao mà quần chúng khán giả không la ó và không có một ai say khướt trong bãi đậu xe. Thời tiết nước Anh ấm với mây mù, buổi sáng tôi dạo bộ trên những con đường rợp bóng cây, gần các sân quần vợt, ngang qua các thiếu niên đang loay hoay mua vé còn sót lại, và các người bán hàng dạo với những rỗ dâu, phết kem. Phía ngoài cổng vào có một sạp báo bày bán khoảng nửa chục tờ báo lá cải Anh, trình bày đầy hình ảnh sặc sở, đàn bà phô trương ngực trần, những tấm ảnh giựt gân về hoàng gia Anh, về tử vi, các cuộc thi sổ số, với rất ít tin tức thời sự. Các tít lớn quan trọng trong ngày thường được viết trên một bảng đen, kê gần các chồng báo chí mới nhất, và thường có nhửng tựa như sau: “Công nương Diana một hai với hoàng tử Charles! hoặc “ theo đội banh này! Trúng một triệu đồng”. https://thuviensach.vn Thiên hạ quơ lấy những tờ báo lá cải đó, đọc ngấu nghiến những chuyện ngồi lê đôi mách. Trong những chuyến đi Anh Quốc trước đây, tôi vẫn thường làm y vậy. Nhưng giờ đây, không hiểu vì lý do gì, tự nhiên tôi thấy mình nghĩ về thầy Morrie mỗi khi đọc những mẩu tin vớ vẩn, tầm thường đó. Tôi cứ mãi thấy hình ảnh thầy Morrie trong ngôi nhà với cây phong Nhật Bản, với sàn gỗ sồi, đếm hơi thở của mình, bòn mót từng giây phút với những người thân của ông, trong khi tôi bỏ ra bao nhiêu thì giờ vào những chuyện không có ý nghĩa gì cho cá nhân mình hết: các tài tử xi nê, các siêu người mẫu, những tin đồn mới nhất về công nương Diana, về Madonna hay Johnh F. Kennedy, Jr. Lạ lùng thay, tôi lại ao ước chất lượng thời gian của thầy Morrie, mặc dù cũng thán trách nguồn dự trữ cạn kiệt của nó. Tại sao chúng ta lại thắc mắc với những chuyện việc chúng ta tự tạo ra? Lúc đó, tại xứ tôi, vụ án O. J. Simpson đang thời kỳ gây cấn, đã có người bỏ luôn giờ ăn trưa để xem chương trình này, rồi thâu băng phần không coi được, đến tối lại tiếp tục xem nữa. Họ đâu biết O. J. Simpson là ai? Họ cũng chẳng quen ai có liên hệ tới vụ án này hết. Vậy mà họ bỏ ra nhiều ngày, nhiều tuần của đời họ, đề nghiền ngẫm thảm kịch đời kẻ khác. Tôi nhớ lời thầy Morrie lần tôi đến thăm: “Nền Văn Hoá chúng ta đang hấp thụ, không làm cho con người cảm thấy thoải mái với chính mình. Và ta phải đủ can đảm để nhận thức rằng nếu nền Văn Hoá không tạo được kết quả tốt đẹp thì đừng tin tưởng vào nó nữa”. Thầy Morrie, sống thực với lời nói của ông, từ lâu, cả trước khi ông ngã bệnh, đã tạo cho mình một nền văn hóa riêng. Những nhóm thảo luận, những buổi đi dạo với bạn bè, khiêu vũ theo điệu nhạc ông yêu thích tại khu công trường Thánh Đường Harvard. Ông khởi xướng công trình Nhà Xanh (Greenhouse), nơi đó người nghèo có thể hưởng những dịch vụ về tâm thần. Ông đọc sách để tìm ý tưởng mới lạ cho các lớp ông dạy, thăm viếng bạn đồng nghiệp, giữ liên lạc với các sinh viên cũ và viềt thơ cho bạn bè ở phương xa. Ông bỏ ra nhiều thời giờ cho việc ăn uống, chiêm ngưỡng tạo vật, và không lãng phí thời giờ qua các chương trình truyền hình hàng https://thuviensach.vn tuần. Ông đã thiết lập một tổ kén gồm các hoạt động của con ngư ời – trò chuyện, giao tiếp giữa nhau, tình thương – và những việc như thế lấp kín cuộc sống của ông tựa chén súp múc tràn đầy. Tôi cũng tạo cho tôi một nền văn hóa cho riêng mình. Làm việc. Tôi làm cho bốn hoặc năm công ty truyền thông của Anh quốc, luân qua chuyển lại như một tên hề tại gánh xiếc. Tôi ngồi tám tiếng mỗi ngày trước máy vi tính, sau đó chuyển bài về Mỹ. Tôi còn làm vài chương trình cho truyền hình nữa, tôi có mặt khắp nơi trong thành phố Luân Đôn với nhóm quay phim của đài. Chưa hết, mỗi sáng và mỗi chiều, tôi còn điện thoại về cho hãng truyền thanh với các bài tường trình. Chẳng phải là thời khóa biểu bất thường đâu! Đã nhiều năm qua, tôi lấy Lao Động là người bạn đồng hành và dẹp tất cả mọi chuyện khác qua một bên. Tại Wimbledon, tôi dùng bữa ăn trong góc phòng đóng khung bằng gỗ và không mấy nghĩ ngợi gì việc này cả. Một ngày đặc biệt điên khùng nọ, một đám phóng viên rán sức đuổi theo Andre' Agassi và cô người yêu nổi tiếng của anh ta. Brooke Shields, một nhiếp ảnh viên người Anh, đâm sầm vào tôi, anh ta chỉ lầm bẩm trong họng chữ “xin lỗi”, và chạy vụt ngay đi, cổ đeo đầy những ống kính khổng lồ. Tôi chợt nghĩ đến một điều khác thầy Morrie đã nói với tôi: “Quá nhiều người loanh quanh, lẩn quẩn vối một cuộc sống vô nghĩa. Họ trông như nửa thức, nửa ngủ, ngay cả khi họ bận rộn làm những việc họ cho là quan trọng. Bởi vì họ đang đuổi theo những điều sai lầm. Đường lối để tạo ý nghĩa cho cuộc sống là làm hết sức mình, mang tình thương đến cho người khác, phục vụ cộng đồng chung quanh ta và cố hết tâm sức để tạo những gì có mục đích và ý nghĩa cho cuộc đời ta. ” Tôi biết ông nói đúng. Mà tôi chẳng có làm gì theo lời khuyên răn đó. Vào cuối cuộc tranh tài, - cộng với vô số tách cà phê tôi đã uống để hoàn tất công việc - tôi tắt máy vi tính, thu dọn sạch sẽ khuôn làm việc của https://thuviensach.vn tôi, trở về phòng trọ để sửa soạn sắp xếp vali. Đã khuya rồi. Trên truyền hình chẳng có gì, toàn chuyện không đáng. Bay về Detroit, chiều đã xuống khi đến nơi, tôi lết tấm thân về nhà và leo lên giường ngay. Tôi thức dậy và nhận được một cái tin choáng váng: các liên đoàn công nhân toà báo tôi làm, đình công. Tòa báo đóng cửa. Một nhóm người biểu tình dăn biểu ngữ tại cổng chính, đi tới đi lui chung quanh toà báo hô hào khẩu hiệu. Là thành viên của liên đoàn, tôi chẳng có một lựa chọn nào khác: thế là lần đầu tiên trong đời tôi bị mất việc, mất chi phiếu lương,và phải chống đối các chủ nhân tôi. Các lãnh tụ liên đoàn điện thoại về nhà tôi, cảnh cáo tôi không được liên lạc với các cựu chủ bút của tôi, mà phấn đông là bạn của tôi. Mỗi khi họ gọi đến, tôi phải cắt đứt buổi nói chuyện ngay, không để cho họ có cơ hội phân bày lý lẽ hơn thiệt chi cả. “Chúng ta sẽ chiến đấu cho đến khi chiến thắng”, các lãnh tụ liên đoàn hô hào, nghe như lính xung trận! Đầu óc rối rắm và tôi cảm thấy chán nản. Mặc dù công việc tại đài truyền hình và đài phát thanh là những phụ thu đáng kể, nhưng tờ báo mới là đời sống, là dưỡng khí của tôi. Mỗi sáng khi nhìn thấy bài viết của mình trên báo, tôi biết rằng qua một đường lối, tôi đang hiện hữu trên cuộc đời. Bây giờ đường lối đó không còn nữa. Và cuộc đình công vẫn tiếp tục – ngày thứ nhất, ngày thứ nhì, ngày thứ ba – rồi có những cú điện thoại đầy lo âu gọi tới, có tin đồn rằng cuộc biểu tình có thể kéo dài đến vài tháng. Mọi việc quen thuộc đều bị đảo lộn. Các chương trình thể thao hàng đêm mà đáng lẽ tôi phải tham dự và tường trình. Nay tôi nằm nhà và theo dõi chúng trên truyền hính. Từ lâu, tôi cứ tưởng độc giả cần đọc mấy mục tôi viết. Tôi rất đỗi ngạc nhiên thấy mọi việc vẫn diễn tiến khi không có tôi. Sau một tuần lễ với tình trạng như thế, tôi nhấc điện thoại lên và quay số của thầy Morrie. Connie trao máy điện thoại cho ông. “Anh đến thăm tôi” ông nói như một lời khẳng định thay vì là một câu hỏi. - Sao, em đến được chứ? https://thuviensach.vn “Thứ ba đi nhé!'” - Thứ ba được đấy, thầy. - Tôi nói. - Thứ ba được lắm đó, thầy. Vào năm thứ hai đại học, tôi kết thúc thêm hai lớp của Thầy. Ngoài giờ giảng dạy, đôi lúc chúng tôi gặp nhau chỉ để nói chuyện. Tôi chưa từng làm điều này với một người lớn nào mà không phải là bà con thân thích, không hiểu sao với thầy Morrie tôi cảm thấy thoải mái, còn ông thì lại có thì giờ cho tôi. “Hôm nay chúng ta sẽ viếng chốn nào đây”! Ông vui vẻ hỏi, khi tôi đặt chân vào văn phòng làm việc của ông. Vào mùa Xuân, chúng tôi ngồi dưới bóng cây của khu phân khoa Xã Hội Học, còn mùa đông, chúng tôi ngồi tại bàn làm việc của ông, tôi thì mặc áo thun dày thụng xám, chân mang giày thể thao Adidas, còn thầy Morrie mang giày Rockport và quần corduroy. Trong cuộc chuyện trò của chúng tôi, thầy lắng tai nghe tôi nói huyên thuyên, rồi ông tìm cách chen vào các bài học đời của ông. Ông cảnh cáo là tiền bạc không phải là một việc quan trọng nhất trong đời sống, khác hẳn với quan điểm của phần đông số người trong trường. Ông bảo tôi cần phải : “Thành một người hoàn toàn”. Ông nói đến thái độ xa lánh xã hội của giới trẻ và sự cần thiết phải có mối tương giao với xã hội mình đang sống. Những chuyện này có điều tôi hiểu, có điều tôi không hiểu. Nhưng việc đó không mấy quan trọng. Những buổi thảo luận là cái cớ tôi được chuyện trò cùng với thầy, có tính cách “cha con”, mà tôi không thể có được với chính cha ruột mình vì cha tôi lại muốn tôi thành luật sư. Thầy Morrie ghét luật sư. “Anh muốn làm nghề gì khi xong đại học?” - Dạ em muốn làm nhạc sĩ. Nhạc sĩ chơi dương cầm. “Tuyệt vời,” ông nói. “Nhưng cuộc sống gay go đấy. ” - Vâng. “Nhiều nanh vuốt lắm”. https://thuviensach.vn - Vâng, em cũng nghe nói thế. “Tuy nhiên”, ông tiếp. “Nếu anh thật sự muốn thế, thì thế nào anh cũng biến giấc mơ của anh thành sự thật” Tôi muốn ôm lấy ông, cảm ơn ông đã nói lên điều đó, nhưng tôi không cởi mở đến thế. Thay vào đó, tôi chỉ gật, gật đầu. “Tôi đoán chắc anh chơi dương cầm với nhiều sinh lực” Ông nói. Tôi bật cười. Sinh lực, hả thầy? Ông cũng cười. “Sinh lực. Sao? Bộ người ta không dùng tiếng đó nữa sao?” CHƯƠNG VIII - THẾ GIỚI NGÀY THỨ BA ĐẦU TIÊN: CHÚNG TÔI NÓI VỀ THẾ GIỚI Bà Connie mở cửa cho tôi vào. Thày Morrie ngồi trên chiếc xe lăn tại bàn trong bếp, mặc chiếc áo vải cotton rộng, và chiếc quần thể thao quá ư rộng cho thân hình thày. Quần quá rộng vì chân ông đã bị co rút lại, không có khổ quần nào vừa cả, ta có thể luồn cả hai tay, các ngón tay sẽ đụng vào nhau mà chưa đụng chân ông. Nếu ông đứng được, có lẽ ông chỉ cao đến 5 feet mà thôi, chắc ông bận vừa quần jeans trẻ em lớp 6. "Em có mua đồ ăn cho Thày". Tôi tuyên bố, tay dơ cao một bao giấy nâu. Trên đường từ phi trường đến đây, tôi đã dừng lại tại một siêu thị và https://thuviensach.vn mua bánh mì gà tây, xà lách khoai tây, xà lách mì ống nhỏ, và bánh mì Do Thái (bagels). Tôi biết nhà đã có nhiều đồ ăn, nhưng tôi vẫn muốn đóng góp chút gì. Tôi cảm thấy bất lực, chẳng giúp gì được cho ông. Và tôi nhớ rằng ông rất thích ăn uống. - À, nhiều đồ ăn quá! Giờ thì anh phải ăn với tôi. Chúng tôi ngồi tại bàn ăn trong phòng bếp, với đám ghế mây vây quanh. Lần này, chẳng phải làm quen lại nhau, bởi vì thời gian mười sáu năm cách trở, chúng tôi đi ngay vào cuộc đối thoại quen thuộc của thời đại học. Thày Morrie đặt câu hỏi, lắng nghe câu trả lời của tôi, có khi ngắt ngang, nhu thể một ông đầu bếp, để thêm thắt những chi tiết mà tôi quên hay không nhận thấy. Ông hỏi về cuộc đình công của tờ báo, và đúng như bản chất của ông, ông không hiểu tại sao hai bên không thể điều đình được với nhau cho xong mọi chuyện. Tôi bảo không phải ai cũng khôn ngoan như ông đâu. Thỉnh thoảng ông phải dừng lại để sử dụng buồng tắm, một việc làm tốn nhiều thì giờ. Bà Connie phải đẩy xe cho ông vào nhà cầu, nhấc người ông ra khỏi xe, và giữ cho ông đứng vững để ông có thể tiểu được. Mỗi lần trở lại, ông có vẻ mệt mỏi. - "Anh có nhớ lần tôi nói với Ted Koppel, chẳng bao lâu sẽ có người chùi đít cho tôi không?" Tôi cười. Làm sao mà quên một câu nói như thế! - "Tôi nghĩ rằng ngày đó sắp đến rồi. Và nó làm cho tôi băn khoăn không ít. " - Tại sao vậy? - Vì đó là dấu hiệu tuyệt đối của sự lệ thuộc. Có người chùi bàn toạ cho mình. Nhưng tôi đang cố nghĩ lại về chuyện này. Tôi phải làm sao để có cảm giác vui thích về sự việc đó. - Vui thích về chuyện đó? - Vâng, nghĩ lại coi, tự nhiên tôi thành em bé trở lại. https://thuviensach.vn - Thật là một ý nghĩ đặc biệt qua cách nhìn khác. - Bởi tôi bó buộc phải nhìn mọi việc một cách đặc biệt. Trên thực tế thì tôi không thể đi phố, không thể sử dụng trương mục của tôi tại nhà băng. Tôi không thể đem thùng rác ra. Nhưng tôi có thể ngồi đây với những ngày tháng còn lại mà suy ngẫm những gì tôi cho là quan trọng trong đời sống. Tôi đang có hai thứ - thời gian và lý do - để làm chuyện này. - "Thế là" tôi trả lời, vớimột câu nói có nét châm biếm. "Có lẽ, chìa khóa để tìm ý nghĩa cuộc đời sống là thôi đem thùng rác ra?" Ông phá lên cười, và tôi thở phào khi thấy ông cười. * * * Khi bà Connie đem các dĩa ăn đi, tôi để ý thấy một chồng báo, có dấu hiệu đã được qua đọc trước khi tôi đến. - Thầy cũng quan tâm đến thời sự hàng ngày à? - "Ừ. " Morrie đáp. "Bộ anh cho đó là chuyện lạ hay sao? Anh cho rằng vì tôi sắp chết nên không còn lưu tâm gì đến chuyện gì xảy ra trên thế giới nữa hay sao? - Có lẽ thế. - Có lẽ anh nói đúng. Có lẽ tôi không nên để tâm đến, vì rốt cuộc rồi tôi chẳng còn sống để coi sự việc diễn tiến ra sao. - Nhưng mà khó giải thích lắm Mitch à. Lúc này tôi đang khổ sở thì hơn bao giờ hết, tôi càng cảm thấy gần gui với những người cũng đang khổ sở. Tối nọ, tôi thấy trên truyền hình mấy người ở Bosnia đang chạy trốn trong thành phố, họ bị bom dội lên, người bị giết, những nạn nhân vô tội... và tôi bỗng dưng khóc. Tôi cảm được sự khổ sở của họ, cũng như sự khổ sở của chính tôi. Tôi chẳng quen biết một ai trong mấy người này cả. Làm sao tôi giải thích được, tôi gần như bị họ thu hút. https://thuviensach.vn Mắt ông ướt đẫm. Tôi cố xoay qua chuyện khác, nhưng ông lau mặt, giơ tay khoác về phía tôi và nói: - Giờ tôi hay khóc lắm. Đừng bận tâm đến. Thật là kỳ lạ! Tôi làm việc trong ngành báo chí. Tôi phải viết những tin có liên quan tới người chết. Tôi phỏng vấn gia đình đau khổ có thân nhân qua đời. Có khi tôi còn phải dự đám táng nữa. Tôi chẳng bao giờ khóc. Còn ông Morrie thì khóc về những người từ bên kia nửa bán cầu. Tôi đâm thắc mắc. Phải chăng đấy là điều cuối cùng sẽ xảy ra? Có lẽ chết chóc sẽ đem đến sự bình đẳng cho nhân loại. Để cho nh?ng người lạ nhỏ nước mắt khóc cho nhau? Thầy Morrie xịt mũi lớn tiếng qua giấy chùi miệng. "Anh đồng ý với chuyện này chứ. Sự việc đàn ông khóc?" - Chắc rồi, tôi nhanh nhẩu trả lời. Ông cười nhẹ: "À, Mitch, rồi tôi sẽ làm cho anh mềm mỏng hơn. Một ngày nào đó, tôi sẽ cho anh biết rằng, khóc là chuyện tự nhiên. " - Vâng, vâng, tôi nói. - "Vâng, vâng" ông lặp lại. Chúng tôi cùng cười, vì ông đã nói điều như thế, hai mươi năm về trước. Thường là vào ngày thứ ba. Nói cho ngay, thứ ba là ngày của chúng tôi. Những lớp tôi học của thày nhằm ngày thứ ba. Ông có giờ cho sinh viên vào ngày thứ ba, và khi tôi viết luận án cho năm thứ tư - cũng là do ông đề nghị từ lúc đầu - cũng lại những ngày thứ ba chúng tôi gặp nhau tại bàn làm việc của ông, hay tại câu lạc bộ sinh viên, hay trên những bậc tam cấp của hàng lang Pearlman để cùng duyệt qua luận án. Thành ra cũng đúng thôi khi chúng tôi trở lại với nhau vào ngày thứ ba, tại căn nhà này với cây thông Nhật Bản trước mặt nhà. Khi sắp ra về, tôi nói cho ông nhận xét này. - Chúng ta là những người của ngày thứ ba. https://thuviensach.vn - Những người của ngày thứ ba, tôi lập lại. - Thày Morrie mỉm cười. "Mitch, anh có hỏi về chuyện chúng ta quan tâm đến những người mà tôi không hề quen biết. Nhưng tôi có thể nói cho anh biết điều mà tôi học được qua cơn bệnh này không?' - “Điều gì vậy, Thày?" - Điều quan trọng nhất trên cuộc đời này là ta biết cách làm sao trao tình thương và tiếp nhận nó. " Giọng ông nhỏ xuống thành một lời thì thào: "Hãy tiếp nhận tình thương. Chúng ta nghĩ rằng chúng ta không xứng đáng với tình thương. Chúng ta nghĩ rằng khi tiếp nhận tình thương chúng ta trở thành quá mềm yếu. Nhưng có một người khôn ngoan tên Levine đã nói rất đúng. Ông ta nói: "Chỉ có Tình yêu mới là hành động chí lý". Tôi gật đầu như một tên học trò ngoan, và ông th ở ra một cách yếu đuối. Tôi cúi mình xuống để ôm ông, và khác hẳn tính thường nhật của tôi, tôi hôn má ông một cái. Tôi cảm được bàn tay yếu đuối của ông trên cánh tay tôi, những sợi râu mỏng của ông chạm nhẹ trên má tôi. - Thứ ba sau anh trở lại chứ! " Ông thì thào. * * * Ông vào lớp học, ngồi xuống và chắng nói điều gì cả. Ông nhìn chúng tôi, và chúng tôi nhìn ông lại. Lúc đầu có một vài tiếng cười khúc khích, nhưng thày Morrie chỉ nhún vai. Cuối cùng thì một sự yên lặng hoàn toàn phủ căn phòng, và chúng tôi bắt đầu nhận th? c được tiếng động nhỏ nhất, như tiếng máy điều hoà không khí tại một góc phòng, hơi thở của một anh học trò nặng ký. Một vài người trong đám học trò bắt đầu hơi dao động. Chừng nào thì ông ta lên tiếng đây. Một vài người có vẻ lúng túng, nhìn đồng hồ. Một vài người nhìn ra cửa sổ, tỏ vẻ ta đây không bị chi phối https://thuviensach.vn chi cả. Sự việc kéo dài như thế khoảng mười lăm phút, rồi thày Morrie phá vỡ yên lặng qua một lời thì thầm. - Chuyện gì đang xảy ra? Từ từ một cuộc tranh luận diễn ra - như điều thày Morrie đã có ý định từ lúc đầu - về tác dụng của sự yên lặng trên những tương quan của con người với nhau. Tại sao chúng ta lại cảm thấy bối rối với sự im lặng? Chúng ta tìm thấy sự thoải mái nào qua những tiếng động? Tôi là người không cảm thấy bối rối với sự im lặng. Dù chuyện trò với bạn bè thật nhiều, tôi không mấy thoải mái khi phải nói về những tình cảm của mình trước mặt mọi người - nhất là nếu không phải là các người bạn. Tôi có th? ngồi hàng giờ im lặng nếu cả lớp đòi hỏi như thế. Lúc đi ra khỏi lớp, thày Morrie chặn tôi lại. "Hôm nay anh chẳng nói bao nhiêu. " Ông nhận xét. - Chẳng biết nữa. Em không có gì để thêm vô cả. - Tôi nghĩ rằng anh có rất nhiều điều để nói. Đúng ra, anh làm tôi nhớ đến một người tôi từng biết trước đây, chỉ thích giữ trong lòng những ý nghĩ của mình khi ông ấy còn trẻ hơn. - Ai vậy, Thày? - Chính tôi chứ ai. CHƯƠNG IX - SỰ TỦI PHẬN NGÀY THỨ BA CỦA TUẦN LỄ THỨ NHÌ: CHÚNG TÔI NÓI VỀ SỰ TỦI PHẬN MÌNH Thứ ba tuần sau tôi trở lại. Và nhiều thứ ba sau nữa. Tôi mong ngóng những buổi thăm viếng đó hơn là mọi người tưởng, dù là tôi phải bay 700 https://thuviensach.vn dặm chỉ đến ngồi cạnh một người sắp chết. Thật là lạ, hình như tôi bị sa vào trong một vùng thời gian nào đó khi tới viếng Thày Morrie, và tôi yêu con người tôi hơn trong thời gian bên cạnh ông. Tôi không còn thuê chiếc điện thoại cầm tay khi đi từ phi trường tới nhà. Mặc, để họ đợi, tôi tự nhủ, như thày Morrie từng tuyên bố. Tình trạng tại toà báo ở Detroit vẫn không có triển vọng gì tốt đẹp. Đúng ra thì sự việc bỗng trở nên điên khùng hơn, qua những cuộc đụng độ chân tay giữa những người biểu tình và những người được thuê làm thế, người bị bắt, kẻ bị đánh đập, những kẻ khác nằm vạ trên lộ đường trước mặt các xe chở hàng. Để bù lại cho sự vệc này, tôi có cảm tưởng những chuyến viếng thăm với Thày Morrie là những gột rửa của tình thương nhân loại. Chúng tôi nói về đời sống, chúng tôi nói về tình yêu. Chúng tôi nói về đề tài Thày yêu thích nhất, lòng bác ái, và vì sao xã hội chúng ta thiếu điều này. Trước khi đến nhà Thày, lần viếng thăm thứ ba này, tôi ghé qua cái chợ tên là “Bánh Mì và Lung Tung” (Bread and Circus) - tôi nhận thấy có mấy bao đồ ăn với tên hiệu này ở nhà Thày và đoán là ông thích đồ ăn tại đây – và tôi đã mua một lố đồ ăn bỏ vào trong những hộp nhựa, nào là mì sợi nhỏ xào với cải, súp cà rốt và bánh tráng miệng Do Thái baklava. Tôi bước vào phòng làm việc của Thày, tay dơ cao mấy bao đồ ăn lên, như thể tôi vừa mới ăn cắp ở nhà băng ra. “Xem nè, đồ ăn!” tôi reo lên. Thày Morrie nhướng mắt lên, và mỉm cười. Trong khi đó tôi đưa mắt tìm những dấu hiệu của cơn bệnh tiến triển. Ông còn sử dụng được những ngón tay để cầm bút, hay nâng cặp kính lên, nhưng ông không thể nhấc hai cánh tay cao hơn tầm ngực. Ông ít ngồi tại bàn ăn trong bếp hay trong phòng khách mà giờ chỉ thích ngồi trong phòng làm việc, nơi đây ông có một chiếc ghế dựa dài với đầy đủ gối, mền, và những khoanh nhựa được cắt đặc biệt để đỡ đôi chân đã teo của ông. Bên cạnh ông, có một cái chuông nhỏ để khi cần sửa đầu cho thoải mái, hay sử https://thuviensach.vn dụng nhà cầu thì ông có thể lắc chuông, rồi thì Connie, Tony, Bertha hay Amy, đội quân trợ tá bé nhỏ này có thể chạy vào giúp ông. Có lúc không dễ gì cho ông khi sử dụng chuông và những lúc thế này ông cảm thấy bứt rứt. Tôi hỏi ông ta có cảm thấy thương xót cho phận mình không? “Đôi khi vào buổi sáng là lúc tôi buồn nản” ông trả lời. “Tôi sờ khắp người mình – cảm nhận những gì mình còn có thể cử động được, và buồn về những gì mình đã mất mát. Tôi buồn cho sự kéo dài chậm chạp của cái chết của mình. Nhưng rồi tôi ngưng cảm giác buồn bã này” - Chỉ vậy sao? - Nếu cần, tôi khóc một trận cho đã. Rồi tôi chú tâm vào những gì tốt đẹp của cuộc đời mình. Nghĩ đến những người đến thăm tôi. Đến những câu chuyện mà tôi sắp được nghe. Đến anh – nếu là ngày thứ ba. Bởi vì chúng ta là những người của ngày thứ ba. Tôi cười nhẹ: Những người của ngày thứ ba. “Mitch. Tôi không cho phép mình tủi phận mình hơn thế. Mỗi buổi sáng một ít, một vài giọt nước mắt. Thế thôi!” Tôi nghĩ đến có những người mà tôi biết đã dùng nhiều thời giờ mỗi ngày để tủi phận mình. Thật là ích lợi nếu ta biết giới hạn sự thương xót mình trong một khoảng thời gian nào đó mỗi ngày. Và nếu Thày Morrie có thể làm được chuyện này với căn bệnh kinh khủng như thế.... “Nó chỉ có cảm giác kinh khủng khi chúng ta nhìn nó như thế. " Thày Morrie tiếp. “Thật là khủng khiếp khi phải chứng kiến thân hình mình từ từ đi đến trạng thái bất động. Nhưng cũng la điều kỳ thú là ta có thời gian để từ giã nó. " Ông mỉm cười: “Không phải ai cũng hên như thế!” Tôi ngắm ông nằm trong chiếc ghế của ông, ông không thể đứng, không thể rửa mặt mày, không thể kéo quần lên. Hên? Có thật ông dùng https://thuviensach.vn chữ hên hay không? Trong một lúc nghỉ ngơi, khi Morrie phải dùng nhà tắm, tôi lật qua một tờ nhật báo của thành phố Boston, (tờ báo nằm gần ghế của thày Morrie). Có tin về một thành phố nhỏ, lâm sản, chuyện hai cô gái tuổi choai choai đã hành hạ và giết một ông già bảy mươi tuổi đã làm thân với họ, sau đó hai người này còn mở party tại nhà ông và khoe xác ông. Tin khác về một vụ xử sắp đến, chuyện của một người đàn ông đã giết một người đàn ông đồng tính, sau khi anh đồng tính nọ lên truyền hình và tuyên bố là anh có cảm tình với người đàn ông đó. Tôi đặt tờ báo xuống. Thày Morrie đã được đẩy về phòng, với nụ cười trên môi – luôn là thế – bà Connie sửa soạn đến đỡ thày từ xe lăn qua chiếc ghế dài. - Thày muốn em làm không? Có một khoảng im lặng, tôi thì không hiểu tại sao mình lại lên tiếng đề nghị làm việc này, nhưng thày Morrie nhìn bà Connie và nói: “Chị có thể bày cho anh ấy làm việc này được không? “Vâng. ” Bà Connie đáp. Theo lời chỉ dẫn của bà, tôi nghiêng mình tới, hai cánh tay tôi giữ dưới nách ông, và móc ông vào phía tôi, giống như ôm một thanh gỗ bự từ phía dưới lên. Thường nếu bạn đỡ ai lên, bạn đinh ninh rằng người đó sẽ dùng cánh tay họ để ôm bạn, nhưng thày Morrie không thể làm điều này, sức lực của thày hoàn toàn mất, và tôi có cảm thấy đầu ông lắc lư trên vai tôi, và thân hình ông thòng xuống bên cạnh thân thể tôi. - "Ahhh. “ Ông rên khe khẽ. - "Em ôm được Thày, không sao, không sao. " Tôi nói. Ôm ông như vậy đã làm tôi cảm động, tôi không làm sao diễn tả được, chỉ biết rằng tôi cảm được cái chết từ thân thể tàn yếu của ông, và khi tôi đặt ông xuống ghế, sửa lại tư thế đầu ông trên gối, là khi tôi nhận thực rằng thời gian sẽ qua rất mau. https://thuviensach.vn Và tôi phải làm một điều gì đó. * * * Vào năm 1978, tôi đang học đại học năm thứ ba, lúc đó nhạc disco với phim như Rocky là văn hoá đương thời. Chúng tôi đang có một lớp xã hội học đặc biệt, một lớp mà Thày Morrie gọi là "Nhóm tiến hành". Mỗi tuần chúng tôi nghiên cứu đường lối các sinh viên trong nhóm tương tác lẫn nhau, những hành vi mà họ đối xử với nhau, qua những tình cảm như giận dữ, ghen tuông, sự chú ý. Chúng tôi là những con chuột người trong phòng thí nghiệm. Đôi khi có vài người cuối cùng bật khóc. Tôi cho rằng những buổi như thế này là những buổi "xúc động tình cảm". Thày Morrie bảo tôi phải có cái nhìn mở rộng hơn. Một ngày nọ, thày Morrie bảo ông có một buổi thực tập cho chúng tôi thử. Chúng tôi phải đứng xây lưng với bạn mình, và rồi phải tự thả người ra đàng sau lưng, phó mặc cho người bạn đỡ mình. Phần đông chúng tôi không mấy tin tưởng gì chuyện này, và thường chỉ thả mình một chút, rồi tự đứng thẳng lại ngay. Chúng tôi nhe răng ra cười ngượng ngập. Cuối cùng có một cô gái, dáng mảnh khảnh, tính ít nói, tóc đen, và tôi để ý cô hay bận áo lưới, thụng trắng, cô khoanh hai tay trước ngực, mắt nhắm lạ, nghiêng người ra đàng sau một cách tự nhiên, dáng cô như cô người mẫu trong một quảng cáo của hãng trà Lipton, thả mình xuống hồ bơi. Trong giây phút, tôi có cảm tưởng cô sẽ rớt bịch xuống sàn nhà. Vào phút cuối, người bạn đồng đội được chỉ định trước của cô, đã chụp đầu và vai cô, đỡ thốc cô lên. - Ái chà! Một vài sinh viên la lên, có người vỗ tay. Thày Morrie mỉm cười. - "Thấy không" Ông nói với cô gái. "Cô đã nhắm mắt lại. Đó là điều khác biệt. Đôi khi con người không tin những điều mình nhìn thấy, nhưng ta https://thuviensach.vn có thể đặt tin tưởng vào điều mình cảm thấy. Nếu một ngày nào đó, bạn muốn người ta tin tưởng bạn, thì bạn cũng phải đặt niềm tin vào người ta nữa. - dù rằng bạn đang trong bóng tối - dù rằng bạn đang ngã quỵ. CHƯƠNG X - TIẾC NUỐI NGÀY THỨ BA CỦA TUẦN LỄ THỨ BA: CHÚNG TÔI NÓI VỀ TIẾC NUỐI, ÂN HẬN Như lệ thường, thứ ba tuần sau tôi đến với những bao đồ ăn, mì sợi với bắp, xà lách khoai tây, bánh táo tráng miệng và một thứ khác: máy thu thanh Sony. Tôi muốn lưu lại những gì chúng tôi nói với nhau. Tôi nói với Thày Morrie: "Em muốn nghe giọng nói của thày sau này. " - Khi tôi chết rồi. - Thày đừng nói như vậy. Ông cười: "Mitch, tôi sẽ chết, có lẽ sớm hơn là trễ”. Ông nhìn cái máy: "Bự quá nhỉ?" Tự dưng tôi có cảm giác mình tọc mạch vào đời tư người khác, tất cả các nhà báo thường có ý nghĩ như thế. Giữa câu chuyện của hai người bạn, máy thu thanh biến thành một vật xa lạ, một đôi tai giả tạo. Cùng với tất cả những người đến ca tụng thời gian của thày, có lẽ tôi đã đi quá đà sử dụng thời giờ của những ngày thứ ba này. - “Thày nè”, vừa nói tôi vừa cầm máy lên, “hay thôi đừng xài cái máy nữa, nếu thày không cảm thấy thoải mái với nó. ” Ông khoác tay, chặn tôi lại. Sau khi giở gọng kính ra khỏi mũi, để cặp kính rơi thòng theo sợi dây quấn quanh cổ, ông nhìn thẳng vào mắt tôi và nói: "Để nó xuống lại đi". https://thuviensach.vn Tôi đặt máy xuống. "Mitch, anh không hiểu," ông nhẹ nhàng nói tiếp. "Tôi muốn kể cho anh nghe đời tư tôi tôi, trước khi tôi không còn có thể kể nữa. " Giọng ông nhỏ lại, thành một lời thì thào: "Tôi muốn có người nghe chuyện của tôi. Anh là người đó được không?" Tôi gật đầu. Chúng tôi ngồi im lặng một lát. - "Máy mở chưa vậy?" Ông hỏi. Sự thật thì cái máy thu thanh còn hơn là một luyến tiếc của quá khứ nữa. Tôi đang mất thày Morrie, tất cả chúng tôi đang mất dần Thày, gia đình Thày, bạn bè Thày, những người học trò cũ, những giáo sư đồng sự, các người bạn của nhómthảo luận chính trị mà ông rất yêu thích,những người bạn khiêu vũ, tất cả chúng tôi. Tôi nghĩ rằng, máy thu thanh, cũng như hình ảnh và băng videos là những cố gắng dành lại hành lý của thần chết. Một điều tôi nhận rõ rằng là qua lòng can đảm, tính hài hước, sự kiên nhẫn, và tính trực thẳng, thày Morrie đã nhìn đời qua một cái nhìn rất khác, khác hẳn bất cứ ai tôi từng biết trước đây. Ông đã nhìn đời từ một nơi chốn khác, một nơi chốn lành mạnh hơn, nhạy cảm hơn. Và ông sắp lìa khỏi cuộc đời rồi. Nếu thày Morrie khi nhìn thẳng vào mặt của thần chết, mà tự dưng lý trí bỗng sáng suốt hẳn, thì chắc là ông muốn chia sẻ điều đó. Còn tôi thì muốn nhớ đến điều này càng lâu càng tốt. Lần đầu tiên xem thày Morrie trong chương trình "Nightline", tôi đã thắc mắc không biết ông có những niềm ân hận nào, một khi ông biết cái chết tất nhiên sẽ đến với ông. Ông có than vãn về bạn bè ông sắp mất? Có hành động nào ông muốn thay đổi chăng? Ích kỷ hơn nữa tôi nghĩ nếu tôi ở trong trường hợp của ông, tôi có bị những ý nghĩ buồn nản xâm chiếm khi nghĩ đến những gì tôi sẽ mất mát? Tôi có ân hận về những bí mật mà tôi hằn dấu kín? https://thuviensach.vn Khi tôi đem những điều này ra bàn với thày Morrie thì ông gật đầu: "Đó là những điều mọi người lo âu, phải vậy chăng? Nếu ngày hôm nay là ngày cuối cùng của tôi trên trái đất này?" Ông chăm chú nhìn vào mặt tôi, có lẽ ông thấy được sự phân tâm của tôi về những lựa chọn. Tôi thấy hình ảnh của mình ngã nhoài trên bàn làm việc, với bài viết dở chừng, các ông chủ bút thì giựt bài viết, trong khi mấy người cứu thương lôi thân thể tôi đi. “Mitch?” thày Morrie gọi. Tôi lắc đầu và không nói gì cả. Nhưng Thày Morrie đã nhìn thấy sự do dự của tôi. "Mitch", ông nói, "Văn hoá chúng ta không cho chúng ta nghĩ đến những điều như vậy cho đến lúc chúng ta sắp chết mà thôi. Chúng ta đã quá bận rộn với những mục đích ích kỷ: sự nghiệp, gia đình, phương cách làm ra tiền, tiền trả tiền nhà, tính chuyện mua chiếc xe hơi mới, sửa máy lạnh khi máy bị hỏng - chúng ta có muôn triệu việc để cứ tiếp tục mãi. Bởi thế chúng ta không có thói quen thụt lùi vài bước, nhìn lại cuộc đời chúng ta và nói: Đã đủ chưa? Đấy là tất cả điều tôi muốn chăng? Có điều gì thiếu sót không? " Ông ngừng lại giây lát. "Chúng ta cần người hướng dẫn chúng ta qua chiều hướng đó. Chuyện đó không tự nhiên mà xảy ra". Tôi biết ông muốn nói điều gì. Chúng ta đều cần thày giáo trong cuộc đời của chúng ta. Thày giáo của tôi thì đang ngồi ngay trước mặt tôi. * * * Được rồi, tôi suy ra. Nếu tôi là học trò thì tôi sẽ cố hết sức mình là một học trò giỏi. https://thuviensach.vn Trên chuyến bay về nhà hôm đó, tôi làm một thống kê nhỏ trong một cuốn sổ giấy vàng, những vấn đề và câu hỏi mà chúng ta thường vật lộn với, từ hạnh phúc, tuổi già, cho đến sanh con và rồi cái chết. Dĩ nhiên đã có rất nhiều sách tự trả lời, tìm hiểu về những đề tài này rồi, và nhiều chương trình truyền hình, cũng như 90 đô một giờ cho những buổi tham khảo. Hoa Kỳ đã biến thành một cửa hàng tạp hoá Trung Đông chuyên bán sách tự trả lời. Thế nhưng vẫn chưa có câu trả lời nào rõ ràng cả. Ta nên lo lắng cho người khác hay nên lo âu cho "cái tâm lý trẻ con" trong tận cùng thân tâm ta? Hãy trở về với những truyền thống giá trị hay đạp đổ truyền thống vì nó chẳng có ích dụng gì? Nên đeo đuổi thành công hay sống bình dị? Nên thẳng thắn trả lời “không” hay cứ làm theo sự lôi cuốn của đám đông? Tôi biết chắc rằng ông thày già của tôi không ở trong loại sách thương mại "tự trả lời" này. Hiện thời ông đang đứng trên những đường ray, lắng tai nghe tiếng còi xe lửa của thần chết, và ông biết rất rõ những gì quan trọng của cuộc sống. Tôi muốn sự rõ ràng này. Mỗi tâm hồn bối rối, băn khoăn mà tôi quen biết, muốn sự rõ ràng này. "Hỏi tôi bất cứ điều gì. " Thày thường hay nói vậy. Thế nên tôi đã liệt kê những thứ sau đây: - Cái Chết - Sự sợ hãi - Tuổi già - Sự tham lam - Hôn Nhân - Gia Đinh - Xã Hội https://thuviensach.vn - Tha thứ - Một đời sống có ý nghĩa. Bản liệt kê nằm trong cặp tôi khi tôi trở lại West Newton lần thứ tư, một ngày tháng ba vào cuối tháng Tám. Hôm ấy máy điều hoà không khí tại phi trường Logan bị hỏng, mọi người ngồi quạt phành phạch, cau có chùi mồ hôi trên trán, những khuôn mặt tôi trông thấy có vẻ như sắp sửa muốn giết ai. * * * Lúc đầu khoá năm thứ tư, tôi đã qua nhiều lớp Xã Hội học lắm rồi, chỉ còn vài chứng chỉ là tôi được mảnh bằng. Thày Morrie đề nghị tôi làm một luận án danh dự. - Em ấy à? Viết về đề tài gì bây giờ? - Điều gì làm cho anh thích thú". Ông nói. Chúng tôi bàn qua bàn lại, cuối cùng chọn, trong mọi thứ, thể thao. Tôi bắt đầu một năm trời dài đằng đẵng soạn về đề tài làm cách nào mà bóng đá lại trở thành một nghi thức, gần như một đạo giáo, một liều thuốc phiện, niềm đam mê của quần chúng. Lúc ấy tôi chỉ biết đấy là cái cơ hội cho tôi gặp thày mỗi tuần một lần. Với sự giúp đỡ của Thày Morrie, đến khoá mùa Xuân, tôi đã trình cho ông một luận án dài 112 trang, đầy đủ tài liệu tham khảo, có chú thích cuối trang, và được đóng bìa bằng da đen. Tôi trao cho ông với niềm hãnh diện của thằng bé chơi banh, lần đầu tiên chạy về được hết sân nhà. - "Có lời khen anh". Thày Morrie nói. Tôi nhe răng cười, trong lúc ông lật từng trang của bản luận án. Tôi nhìn chung quanh văn phòng ông. Những kệ đầy sách, sàn gỗ, tấm thảm trải https://thuviensach.vn trên mặt sàn, chiếc ghế bành. Tôi đã ngồi mọi nơi có thể ngồi được trong văn phòng này. - "Không biết đấy nhen, Mitch". Thày Morrie sửa lại kính của ông, và lên tiếng trêu tôi. "Với việc làm như thế này, có lẽ chúng tôi phải mời anh trở lại học Cao học”. - “Vâng, vâng, đúng thế. ” Tôi nói theo. Tuy là đùa, nhưng trong phút chốc cũng có màu quyến rũ. Một phần trong tôi lo sợ phải rời đại học đường. Phần khác, lại muốn ra khỏi trường tức thời. Đúng là sự giằng co của hai đối lực. Tôi ngắm thày Morrie đang đọc luận án của tôi, và thắc mắc không biết thế giới bên ngoài ra sao. CHƯƠNG XI - THÍNH THỊ PHẦN II Chương trình truyền hình "Nightline" làm một chương tiếp theo về thày Morrie, một phần vì chương trình đầu tiên rất ăn khách. Lần này, khi các chuyên viên thu hình và các nhà sản xuất bước vào cửa, họ có cảm giác thân mật, như là một phần của gia đình. Còn ông Koppel thì trông nồng ấm hẳn. Không một ai cảm thấy bị bỏ rơi, không có cuộc phỏng vấn trước cuộc phỏng vấn. Để hâm nóng câu chuyện, hai ông Koppel và Morrie trao đổi kỷ niệm thời thơ ấu của hai người. Ông Koppel nói về thuở thiếu thời, lớn lên tại Anh Quốc và ông Morrie kể chuyện ngày còn bé, lớn lên tại Bronx (New York). Thày Morrie bận chiếc áo màu xanh dương dài tay, lúc này ông hay cảm thấy lạnh dù rằng ở ngoài trời đang 90 độ F, nhưng ông Koppel thì cởi áo vét và chỉ bận áo sơ mi với cà vạt cho buổi phỏng vấn. Người ta có cảm giác như thày Morrie đã từ từ cởi từng lớp vỏ một của ông Koppel. "Ông coi được lắm. " Ông Koppel nhận xét khi máy bắt đầu quay. "Mọi người ai cũng bảo tôi thế. " Thày Morrie nói. "Giọng nói của ông còn khoẻ lắm". "Mọi người ai cũng bảo tôi thế". "Thế làm sao ông biết mọi chuyện đang xuống dổc?" https://thuviensach.vn Thày Morrie thở dài: "Không ai biết điều đó hơn tôi. Chỉ có tôi biết rõ thôi". Thật thế, sự suy thoái về thể xác biểu lộ rõ ràng khi ông trò chuyện. Ông không thể dùng hai bàn tay một cách tự do như trong buổi phỏng vấn lần trước đây giữa hai người. Ông còn bị trở ngại với phát âm của vài chữ, tỉ như chữ l, làm như bị nghẹn giữa cuống họng ông. Trong vài tháng nữa, có thể ông chẳng nói được gì. - “Tâm tình của tôi là như thế này", Thày Morrie phát biểu với ông Koppel - "Khi có mặt mọi người và bạn bè chung quanh, tinh thần tôi lên lắm. Tình thương đã làm tôi lên tinh thần”. - “Nhưng có ngày tôi cảm thấy chán nản. Chẳng dấu ông làm chi. Có những phần của thân thể tôi ra đi làm tôi cảm thấy kinh hãi. Tôi phải làm sao nếu tôi không có hai bàn tay? Chuyện gì xảy ra nếu tôi không nói được. Ăn nuốt, tôi chẳng cần lắm, người ta có thể nuôi tôi bằng những ống, chả sao. Nhưng giọng nói của tôi, hai bàn tay tôi thì sao? Chúng thật là những điều chủ yếu của tôi. Tôi phát biểu qua giọng nói của tôi, tôi diễn tả với đôi bàn tay, đó là cách tôi trao cho mọi người. " - Vậy ông làm sao để cho khi ông không còn có thể nói nữa? Ông Koppel hỏi. Thày Morrie nhún vai: "Có lẽ tôi sẽ bảo mọi người hỏi tôi những câu hỏi mà câu trả lời sẽ là có hay không mà thôi". Thật là một câu trả lời giản dị, làm ông Koppel phải mỉm cười. Rồi ông Koppel bắt câu chuyện qua đề tài im lặng. Ông nói về một người bạn rất thân của Thày Morrie, ông Maurice Stein, người đã gởi những câu triết lý của Thày cho tờ báo Boston Globe. Hai ông giáo sư đã làm việc cùng nhau tại đại học Brandeis, từ những năm 60. Bây giờ ông Stein sắp điếc. Ông Koppel vẽ ra hình ảnh, một ngày nào đó, một người không thể nói, một người không thể nghe. Thì rồi sẽ ra sao? - "Chúng tôi sẽ cầm tay nhau”. Morrie trả lời. "Và tình thương sẽ được truyền qua cho nhau. Anh Ted, chúng tôi có ba mươi lăm năm tình https://thuviensach.vn bạn. Không cần phải có ngôn ngữ hay thính thị để cảm được điều đó." Trước khi chương trình kết thúc, Thày Morrie đọc một trong những lá thư mà thày nhận được. Từ sau khi chương trình "Nightline", ông nhận được rất nhiều thư. Một lá thư nọ đến từ một bà giáo tại Pennsylvania. Bà ta dạy một lớp đặc biệt gồm chín học sinh, mỗi em trong lớp đều có mất một người cha hay mẹ. “Và đây là lá thư tôi trả lời bà ta" Thày Morrie nói với ông Koppel, sau khi móc gọng kính lên mũi. "Bà Barbara thân mến... Lá thư của bà làm tôi cảm động lắm. Tôi cảm thấy việc làm của bà cho các trẻ em mất cha mẹ thật là quan trọng. Tôi đã mất mẹ ngày tôi rất còn trẻ... " Bỗng nhiên, trong lúc máy vẫn đang quay, thày Morrie sửa lại gọng kính. Ông ngừng nói, cắn môi và giọng nghẹn ngào. Nước mắt rơi xuống mũi ông - "Tôi mất mẹ ngày tôi còn trẻ thơ... Thật là một điều bất ngờ, xót xa... Tôi ước gì tôi có một nhóm như của bà, để tôi có thể bày tỏ nỗi đau khổ của tôi. Chắc là tôi đã gia nhập nhóm của bà rồi, bởi vì.... " Giọng ông đứt quãng. "... Bởi vì tôi rất cô đơn.... " "Ông Morrie," Ông Koppel lên tiếng. "Mẹ ông qua đời đã bảy mươi năm qua. Niềm đau vẫn còn trong lòng ông?" "Dĩ nhiên rồi. " Thày Morrie thì thào. CHƯƠNG XII - VỊ GIÁO SƯ PHẦN 1 Lúc đó ông tám tuổi. Tờ điện tín từ bệnh viện tới, và vì cha là một người Nga tỵ nạn, không đọc được Anh ngữ, nên cậu bé Morrie trở thành người đưa tin buồn, cậu đọc giấy báo tin mẹ mất như thể một đứa học trò đang đứng trước lớp học: "Chúng tôi rất tiếc để báo tin cho... " cậu đọc. Sáng hôm đám táng, thân nhân Morrie bước xuống các bậc thềm của khu chung cư giới nghèo tại vùng phía đông tỉnh Manhattan. Đàn ông bận quần áo vét đậm màu, các đàn bà thì khăn voan lưới phủ mặt. Lúc đó https://thuviensach.vn là giờ trẻ con trong xóm đi học, và khi chúng đi qua Morrie cảm thấy xấu hổ khi các bạn cùng lớp thấy mình trong tình trạng này. Một trong mấy bà cô của Morrie, một người đàn bàn nặng ký, chụp cậu bé lại và than: “Con sẽ làm gì nếu không có mẹ con? Con sẽ thành người ra sao?” Morrie bật khóc. Lũ bạn của cậu bỏ chạy. Tại nghĩa trang, Morrie ngắm người ta xúc cát lên mộ mẹ mình. Cậu cố nhớ lại những giây phút êm đềm giữa bà và cậu khi bà còn sống. Bà trông coi tiệm kẹo cho đến lúc trở bệnh, sau đó bà hay ngủ khi ngồi cạnh cửa sổ, trông bà ốm yếu vô cùng. Đôi lúc bà lên tiếng gọi con trai lấy thuốc cho bà, và cậu bé Morrie, lúc đó đang chơi cây trước đường, làm bộ như không nghe tiếng. Trong trí óc non nớt của cậu, cậu tưởng rằng khi cậu làm lơ nó thì bệnh sẽ tan biến đi. Làm cách nào để một đứa bé đương đầu với cái chết? Bố của Morrie, tên gọi là Charlie, đã di cư qua Hoa Kỳ để khỏi đi lính cho quân đội Nga. Ông làm việc trong ngành lông thú, nhưng hầu như lúc nào cũng mất việc. Ít học và tiếng Anh không thạo, ông phải chịu nghèo, gia đình nhiều lúc phải ăn trợ cấp xã hội. Căn phòng của họ nằm sau tiệm kẹo, là một chốn ẩm thấp, tối và chán nản. Không có thứ gì xa hoa trong nhà. Họ không có xe hơi. Đôi khi, Morrie và cậu em trai, David, chùi và quét các bậc thềm của các nhà khác để thêm tí tiền tiêu vặt, mỗi lần như vậy được 5 cắc bạc. Sau khi mẹ mất, hai cậu được gởi tới trọ tại một khách sạn ở tiểu bang Connecticut, một nơi có nhiều gia đình sống chung, và cùng chia nhau một nhà bếp. May ra không khí mát mẻ ở đấy sẽ đem đến sức khoẻ cho hai đứa bé, thân nhân của họ bàn như thế. Morrie và David chưa bao giờ trông thấy nhiều cây cỏ xanh tươi như vậy, và hai đứa nhỏ thích thú chạy chơi khắp chốn. Một tối nọ, khi hai cậu đang đi dạo thì trời đổ mưa. Thay vì vào nhà, hai cậu bé lại nghịch nước tới hàng giờ. Sáng hôm sau, lúc thức giấc Morrie nhảy ra khỏi giường. - “Nào, đứng dậy đi”, Morrie giục em “Thức giấc đi nào. ” https://thuviensach.vn - "Em không đứng dậy được” - "Nghĩa là sao?" Mặt David tái nhợt. “Em không thể... cử động được. ” David đã bị bệnh polio. Dĩ nhiên trận mưa không gây bệnh này. Nhưng vào cái tuổi trẻ thơ của Morrie, cậu không hiểu được điều đó. Trong một thời gian khá lâu – thời kỳ David được khiêng đi khiêng về đến một nhà thương đặc biệt, và sau đó phải mang miếng sắt niềng chân lại, để rồi sau đó phải đi khập khiễng suốt đời, cậu bé Morrie nghĩ mình có trách nhiệm về căn bệnh của David. Thế là sáng nào Morrie cũng đi tới giáo đường (Do Thái) một mình, vì ba cậu không sùng đạo. Đứng giữa đám người bận áo đen dài nghiêng qua nghiêng về, Morrie cầu xin Thượng Đế chăm sóc cho mẹ cậu và phù hộ cho người em trai đang bị bệnh. Mỗi trưa, Morrie đứng tại trạm xe điện ngầm, rao báo, đem chút tiền còm về hầu giúp bữa ăn cho gia đình. Và mỗi tối, Morrie đứng ngắm cha mình ăn trong yên lặng, với hy vọng, nhưng không bao giờ nhận được, những âu yếm hoặc một lời nói năng ấm áp nào. Cậu bé chín tuổi cảm thấy như sức nặng của quả núi đè lên đôi vai mình. * * * Nhưng vào năm sau, một cứu tinh đã bước vào đời của Morrie: đó là bà mẹ ghẻ, Eva. Bà là một người di cư từ Romania, người thấp, với khuôn mặt bình dị, tóc quăn màu nâu, và sinh lực của hai người đàn bà nhập một. Bà có nguồn ánh sáng đã làm ấm lại không khí lạnh lùng tiết ra từ cha Morrie. Bà nói chuyện huyên thuyên trong khi ông chồng mới của https://thuviensach.vn bà im ỉm không có một lời. Tối đến, bà hát cho hai đứa trẻ nghe trước khi đi ngủ. Morrie cảm thấy ấm lòng qua những bài hát của bà, hay những bài học ở trường do bà kèm thêm, tất cả mang cá tính mạnh mẽ của bà. Sau khi David được trả về từ nhà thương đặc biệt, hai đứa trẻ ngủ chung chiếc giường được kéo ra mỗi tối, và bà hôn chúng trước khi đi ngủ. Morrie chờ đợi những nụ hôn này, như con chó con đợi sữa, và trong thâm tâm của cậu, cậu nghĩ rằng mình đã có lại một bà mẹ. Thế nhưng cái nghèo vẫn đeo đuổi họ. Bấy giờ họ sống tại Bronx, trong một chung cư một phòng ngủ, thuộc một tòa nhà gạch đỏ trên đường Tremont, cạnh một tiệm rượu Ý, mà thường các người đàn ông đến chơi bài vào những đêm hè. Lúc đó đang thời kỳ "Kinh Tế Suy Thoái" (*), nên cha của Morrie càng khó kiếm việc làm trong ngành lông thú. Có khi trên bàn ăn bà Eva chỉ có thể dọn bánh mì cho buổi cơm chiều. “Còn gì nữa không?” David hay hỏi. “Chẳng còn gì cả. ” bà Eva lại trả lời. Khi bà cho David và Morrie vào giường, bà thường hát bài hát bằng tiếng Do Thái, chính bài hát cũng buồn luôn. Bài hát về đứa bé gái bán thuốc lá. Mua dùm thuốc lá cho em Thuốc lá em khô, không bị ướt vì mưa Hãy thương xót em, thương xót em Tuy ở trong hoàn cảnh như thế, Morrie vẫn được hấp thụ tình yêu và sự tương trợ lẫn nhau. Và giáo dục. Bà Eva chỉ chấp nhận phải học thật giỏi tại trường, bởi vì bà cho rằng chỉ có sự học mới là liều thuốc giải hoá được nghèo khó. Chính bà cũng đi học trường đêm để luyện thêm Anh ngữ. Sự yêu thích học hành của Morrie đã được nuôi nấng bởi người đàn bà này. Buổi tối cậu bé học bài bên cạnh cây đèn trong phòng bếp. Và buổi sáng cậu đi lễ, đọc kinh thánh Yizkor – kinh cầu nguyện cho người chết, để cầu nguyện cho mẹ cậu. Cậu làm như thế hầu giữ mãi hình ảnh mẹ trong https://thuviensach.vn lòng. Thật là kỳ lạ, bố của Morrie nói với con trai đừng bao giờ nhắc đến mẹ. Ông Charlie muốn bé David coi bà Eva như mẹ ruột. Thật là một điều khó khăn cho Morrie. Trong bao nhiêu năm, chứng cớ duy nhất Morrie còn giữ về mẹ mình là bức điện tín báo tin bà qua đời. Cậu đã giấu nó ngày cậu nhận được. Cậu đã giữ nó đến suốt đời cậu. * * * Khi Morrie lớn hơn một chút, cha cậu dẫn cậu tới hãng làm lông thú, nơi ông làm việc. Lúc đó đang thời kỳ “Kinh Tế Suy Thoái”(*). Mục đích là kiếm cho Morrie một chân làm việc tại đó. Morrie bước vào hãng, ngay tức thời cậu có cảm giác các bức tường đóng khung đời cậu. Căn phòng tối và nóng hầm hập, các cửa sổ đóng bẩn, và các máy được xếp rất gần nhau, quay ầm ầm như bánh xe lửa. Lông thú bay đó đây, tạo thành một không khí nồng, và các nhân viên đang may các bộ da lại với nhau, người cong vòng với các mũi kim, trong khi đó ông chủ đi đi lại lại, la lối, giục họ làm việc nhanh hơn. Morrie cảm thấy khó thở. Cậu đứng cạnh cha, mà lạnh đi vì sợ, mong rằng ông chủ không la mắng cậu. Trong giờ nghỉ ăn trưa, bố Morrie đẩy con tới gặp ông chủ, hỏi ông có việc làm cho con trai mình không. Nhưng họ cũng không có đủ việc làm cho người lớn nữa là, và chẳng có ai nghỉ việc cả. Đối với Morrie, điều này thật là trời còn thương mình. Cậu ghét chốn đó. Cậu còn thề với mình rằng suốt đời cậu sẽ không bao giờ làm việc gì có tính cách lợi dụng người khác, cậu sẽ không cho phép cậu làm tiền trên mồ hôi của kẻ khác. “Thế con muốn làm gì?” bà Eva hỏi cậu. “Con cũng không biết nữa", cậu trả lời. Morrie không muốn học Luật vì cậu không thích luật sư, và cũng gạch bỏ Y Khoa, vì cậu không chịu được máu. https://thuviensach.vn “Anh sẽ làm gì?” Thế là theo định luật hiển nhiên, vị giáo sư giỏi nhất mà tôi được biết đã trở thành thày giáo. CHƯƠNG XIII - CÁI CHẾT Ngày Thứ Ba Của Tuần Lễ Thứ Tư: Chúng Tôi Nói Về Cái Chết "Chúng ta hãy bắt đầu với ý nghĩ như thế này: “Thày Morrie nói: “Ai cũng biết mình sẽ chết, nhưng không ai muốn tin điều đó”. Sáng thứ ba hôm nay, ông bắt tay ngay vào việc. Đề tài là Cái Chết, đề tài đầu tiên trong bản liệt kê của tôi. Trước khi tôi đến, để khỏi quên, thày Morrie đã ghi cảm nghĩ trên các miếng giấy. Chữ viết ông bây giờ run rẩy lắm, chỉ có ông có thể đọc được mà thôi. Gần tới ngày lễ Lao Động rồi, qua khung cửa sổ của văn phòng ông, tôi trông thấy hàng rào màu xanh rêu, và tiếng reo hò của trẻ em nghịch trong xóm đây là tuần tự do cuối cùng của chúng trước khi nhập học. Tại thành phố Detroit, nhóm biểu tình tờ báo đang dự định một cuộc xuống đường rầm rộ nhân dịp lễ, để chứng tỏ sự đoàn kết của các công đoàn đối với giới lãnh đạo tờ báo. Trên chuyến bay tới nhà thày, tôi đọc được bản tin một người đàn bà bắn chồng và hai con gái, để bảo vệ họ khỏi các “người xấu”. Tại California, các luật sư biện hộ cho O. J Simpson đã trở thành những ngư ời rất nổi tiếng. Nơi đây, tại văn phòng thày Morrie, đời sống quí báu hiển hiện từng ngày một. Lúc này, chúng tôi ngồi bên nhau, cạnh một vật mới trong nhà: máy dưỡng khí. Đó là một máy nhỏ, loại cầm tay, cao cỡ đầu gối. Những đêm thày Morrie khó thở, hai cánh mũi của ông được gắn qua cái ống, dài lòng thòng như dây xích . Tôi không mấy chuộng ý nghĩ thày Morrie bị lệ thuộc bởi một cái máy nào hết, cho nên tôi cố không nhìn ông khi ông nói. https://thuviensach.vn “Mọi người đều biết mình sẽ chết, nhưng không ai muốn tin điều đó”. Ông lập lại câu nói. “Nếu chúng ta tin điều đó, chúng ta đã hành xử khác rồi. ” “Cho nên chúng ta coi cái chết như trò đùa. " “Vâng, nhưng có một phương cách tốt hơn cho vấn đề. Biết rằng chúng ta sẽ chết, chúng ta hãy sửa soạn để lúc nào cũng sẵn sàng cả. Đó là điều tốt hơn cả, như vậy chúng ta sẽ sống tích cực”. - Làm sao con người có thể sẵn sàng với cái chết? “Mọi người đều biết mình sẽ chết, nhưng không ai muốn tin điều đó”. Ông lập lại câu nói. “Nếu chúng ta tin điều đó, chúng ta đã hành xử khác rồi. ” - Hãy hành động như các Phật tử. Mỗi ngày, hãy tưởng tượng như có một con chim đậu trên vai, để ta đặt câu hỏi cho nó: Có phải hôm nay là ngày đó không? Tôi có sẵn sàng chưa? Tôi đã làm tất cả những gì tôi cần làm chưa? Tôi có phải là người tôi muốn mình trở thành không? Rồi ông xây mình qua một bên phía vai, cứ y như có con chim đậu trên vai ông, rồi hỏi: - “Có phải hôm nay là ngày tôi mất không?” Thày Morrie mượn ý tưởng của mọi tôn giáo. Ông được sanh ra theo nghi thức đạo Do Thái, nhưng khi ông đến tuổi mười mấy thì ông chẳng theo đạo gì cả, có lẽ vì tất cả những việc xảy ra cho ông khi ông còn bé. Ông chuộng vài triết lý của đạo Phật và Thiên Chúa Giáo, và ông vẫn cảm thấy thoải mái với nền văn hoá Do Thái. Vẫn là người tìm hiểu các tôn giáo, nên qua bao nhiêu năm ông rất cởi mở với các sinh viên theo học với ông. Những điều ông phát biểu vào những ngày tháng cuối cùng trên trái đất, hình như vượt quá những khác biệt của các tôn giáo. Cái chết có tác dụng làm nên điều này. “Mitch à, sự thật là như thế này, mỗi khi chúng ta hiểu thế nào là cái chết, thì chúng ta sẽ biết cách sống. ” https://thuviensach.vn Tôi gật đầu. “Để tôi lập lại nhé: mỗi khi chúng ta hiểu thế nào là cái chết, thì chúng ta sẽ biết cách sống. “Ông mỉm cười và tôi bỗng hiểu ý ông. Ông muốn tôi hấp thụ ý tưởng, mà không phải chất vấn lại tôi, tránh cho tôi khỏi bối rối. Chính phương cách giáo dục này đã tạo ông thành một thày giáo giỏi. “Thày có nghĩ nhiều về cái chết trước khi thày trở bệnh không?” Tôi hỏi. “Không". Thày Morrie mỉm cười. “Tôi cũng như mọi người thôi. Có lần tôi nói với một người bạn, trong giây phút hứng chí, rằng tôi sẽ là ông già khoẻ mạnh nhất, mà ông ấy từng quen biết”. “Lúc đó thày bao nhiêu tuổi?” “Vào tuổi sáu mươi mấy”. “Có nghĩa là thày rất lạc quan”. “Tại sao không lạc quan chứ? Như tôi đã nói, thật sự chẳng ai nghĩ mình sẽ chết đâu”. “Nhưng ai cũng có biết đến một người đã mất rồi”. Tôi nói. “Vậy tại sao nghĩ đến cái chết là một điều khó khăn?” “Vì, phần đông chúng ta sống như người mộng du. Chúng ta không sống hoàn toàn, bởi vì chúng ta đang nửa tỉnh, nửa mơ, làm công việc một cách rất máy móc”. “Và đương đầu với tử thần làm thay đổi tất cả điều đó?" “Đúng thế. Tự nhiên, chúng ta sẽ loại bỏ những thứ đó và sẽ chú tâm vào những việc tất yếu. Khi con ngư ời nhận thức rằng mình sẽ chết, con người sẽ nhìn mọi việc một cách khác biệt”. Ông thở ra. “Học cách chết thì sẽ học cách sống". Tôi để ý thấy tay ông run rẩy khi phải sử dụng chúng. Cặp kính của ông, lúc nào cũng thòng quanh cổ, nhưng mỗi khi ông nhấc chúng đặt lên mắt, thì chúng lại rơi lưng chừng xuống thái dương, giống như ông đeo https://thuviensach.vn kính cho ai đó trong bóng tối. Tôi nghiêng mình qua sửa cho chúng ngay lại trên tai. “Cám ơn” Thày Morrie thì thào. Ông mỉm cười khi tay tôi đụng nhẹ đầu ông. Sự va chạm của thân thể con người đem đến cho ông niềm vui. “Mitch, tôi có thể nói cho anh điều này không?” -"Dĩ nhiên rồi”, tôi trả lời. “Có thể anh sẽ không thích”. “Tại sao vậy?” “Sự thật thì nếu anh để ý lắng tai nghe tiếng con chim trên vai anh. - Nếu anh chấp nhận điều này thì anh có thể sẵn sàng ra đi bất cứ lúc nào - và như vậy anh sẽ bớt tham vọng. ” Tôi cố mỉm một nụ cười. “Đó là vì anh đã bỏ công ra cho những công việc của anh, mà rồi nó trở nên chẳng có gì là quan trọng cả. Chắc là anh phải bỏ thì giờ cho những vấn đề tâm thần. - Những vấn đề tâm thần? “Chắc anh ghét chữ đó – Tâm thần. Anh nghĩ đó là những việc đưa mình tới xúc cảm. - À... tôi nói. Ông cố nheo mắt, nhưng không làm được, làm tôi bật cười. “Mitch”, ông cũng cười theo. “Chính tôi cũng chẳng biết những “khai triển về mặt tinh thần” có nghĩa như thế nào nữa. Nhưng tôi biết rằng chúng ta thiếu thốn điều đó. Chúng ta quan tâm nhiều về mặt vật chất, và chúng không thoả mãn chúng ta. Những tình cảm thương yêu mà chúng ta có, vũ trụ chung quanh ta, chúng ta cho đó là một sự hiển nhiên". Ông nhìn về phía cửa sổ, nơi có ánh mặt trời rọi qua. “Anh có thấy chăng? Anh có thể ra ngoài đó bất cứ lúc nào. Anh có thể chạy lên chạy xuống như điên trên con đường của xóm. Tôi không thể làm điều đó. Tôi https://thuviensach.vn không thể ra ngoài. Tôi không thể chạy nhảy. Tôi không thể ra ngoài mà không sợ bị cảm. Nhưng anh có biết không? Tôi hiểu rõ giá trị của cái cửa sổ đó hơn là anh. - Hiểu rõ giá trị của nó? “Vâng, tôi nhìn ra cửa sổ mỗi ngày. Tôi để ý đến những thay đổi của các cành cây, gió hôm nay thổi có mạnh không. Làm như tôi có thể thấy ngọn gió đó qua khung cửa sổ. Bởi vì tôi biết tôi chẳng còn bao nhiêu thời giờ nữa. Tôi nhìn thiên nhiên như là nhìn nó lần đầu tiên”. Ông ngừng lại, và trong giây phút cả hai chúng tôi đều nhìn ra ngoài cửa sổ. Tôi cố thấy những gì ông trông thấy. Tôi cố nhìn thấy thời gian và các mùa màng, liên tưởng cuộc đời tôi mình đi qua một cách chậm chạp. Thày Morrie hơi cúi đầu xuống, nghiêng người qua một bên vai. “Có phải hôm nay không, con chim nhỏ” Và ông hỏi lần nữa: “Có phải hôm nay không?” * * * Nhờ sự xuất hiện của Thày Morrie trong chương trình “Nightline”, những lá thư từ khắp nơi trên thế giới tiếp tục gởi đến. Khi nào cảm thấy thích, thì ông ngồi đọc những câu trả lời cho bạn bè và gia đình trong những kỳ trả lời thư của ông. Một sáng chủ nhật nọ, khi cả hai người con trai của ông, Rob và Jon, có mặt tại nhà, tất cả mọi người quây quần trong phòng gia đình. Thày Morrie ngồi trên chiếc xe lăn, chân đắp mền. Nếu ông cảm thấy lạnh, thì người trợ tá khoác trên vai ông chiếc áo lạnh. “Lá thư đầu tiên nói gì thế?” Thày Morrie hỏi. Một người bạn đọc lá thư của một người đàn bà tên Nancy, bà ta mất mẹ cũng vì bệnh ASL. Bà trình bày trong thư nỗi khổ đau của bà về sự mất mát này, và bà nói bà hiểu rằng chắc thày Morrie cũng khổ đau như thế. https://thuviensach.vn “Được rồi”. Thày Morrie lên tiếng khi lá thư đã dứt. Ông nhắm mắt lại. “Hãy bắt đầu thư bằng. “Bà Nancy mến. Lá thư của bà làm tôi cảm động lắm. Và tôi thông cảm những gì bà trải qua. Cả hai phía đều buồn và đau khổ. Bộc lộ được điều đó là một điều tốt cho tôi, và tôi cũng mong nó cũng là điều tốt cho bà”. “Chắc bố phải đổi câu trả lời đó đi”. Rob nói. Thày Morrie suy nghĩ một lát. “Con nói đúng, hay là mình viết: Tôi hy vọng bà đã tìm thấy sức mạnh trong sự bộc lộ niềm đau, như vậy nghe được hơn không?" Rob gật đầu, đồng ý. “Và nhớ thêm vào: Cám ơn, ký tên Morrie. ” Một lá thư từ một đàn bà tên Jane, bà ta viết thư cảm ơn ông đã tạo cho bà cảm hứng về niềm tin từ chương trình “Nightline”. Bà ta gọi ông là nhà chủ xướng triết lý. “Thật một câu ca tụng” Một ông bạn đồng nghiệp lên tiếng phê bình. “Một nhà chủ xướng triết lý". Morrie nhăn mặt. Ông lộ vẻ không đồng ý về lời ca tụng quá đáng đó. “Viết cho bà ta và cám ơn bà đã quá khen ngợi. Nói với bà tôi rất vui sướng vì những lời nói của tôi đã mang ít nhiều ý nghĩa cho bà”. “Và đừng quên thêm câu: Cám ơn, ký tên Morrie”. Có một lá thư từ một người đàn ông ở Anh Quốc, đã mất mẹ và nhờ ông Morrie giúp ông ta liên lạc với bà ta trên thế giới tâm linh. Một cặp nọ, viết thư với ý định lái xe tới Boston để gặp Thày Morrie. Một người học trò bậc cao học cũ viết lá thư thật dài, nói về cuộc đời của cô sau khi ra đại học. Cô cho biết về một lần toan tính tự vận và ba lần sẩy thai. Cô còn kể về người mẹ mất vì bệnh ASL, và nỗi lo sợ mình là con gái sẽ bị cùng bệnh. Lá thư dài thòng lòng, tới 2 trang, 3 trang, rồi 4 trang giấy. https://thuviensach.vn Thày Morrie ngồi kiên nhẫn nghe hết lá thư dài cùng câu chuyện thảm thương. Cuối cùng, khi lá thư chấm dứt, ông nhẹ nhàng lên tiếng: “Thế nào chúng ta trả lời ra sao đây?” Cả nhóm im lặng. Cuối cùng Rob nói: “Hay là, cám ơn cô với lá thư thật dài?” Mọi người bật cười. Morrie nhìn con trai, ánh mắt rạng rỡ. * * * Tờ báo trên ghế, kề nơi ông ngồi, có hình chụp một cầu thủ dã cầu tại Boston, đang tươi cười sau khi đã đánh một quả banh đáng giá. Trong tất cả mọi bệnh trên thế giới, thày Morrie đã trúng phải một bệnh mang tên của một lực sĩ. - Thày có nhớ Lou Gehrig không?” Tôi hỏi ông. “Tôi có nhớ đến anh chàng này trong sân vận động, nói lời giã từ”. “Vậy thày có nhớ câu nói bất hủ?” “Câu nào?” “Lou Gehrig mà thày không nhớ sao – Niềm hãnh diện của đội Yankees - Bài diễn văn vang động trên tất cả các loa?” “Anh đọc lại cho tôi nhớ lại xem nào, đọc lại bài diễn văn đi”. Qua cửa sổ mở tôi nghe tiếng động của xe rác. Dù rằng trời nóng, thày Morrie vẫn bận áo tay dài, với cái mềm khoác trên chân, da mặt tái nhợt. Căn bệnh đã ngự trị thày. Tôi lên giọng, bắt chước anh lực sĩ Lou Gehrig, mà lời nói vang dội cả những bức tường của sân vận động: “Hôm nayyy... Tôi cảm thấy mình là... một người hên n n ... nhất trên quả đất này... ” Morrie nhắm mắt lại và gật đầu nhè nhẹ. “Vâng, nhưng mà tôi không nói như thế. ” https://thuviensach.vn CHƯƠNG XIV - GIA ĐÌNH Ngày Thứ Ba Của Tuần Lễ Thứ Năm: Chúng Tôi Nói Về Gia "Bấy giờ là tuần đầu tiên của tháng Chín, tuần-trở-lại-học đường, và sau ba mươi lăm mùa thu liên tiếp, ông giáo sư già của tôi không có lớp chờ đợi ông trong khung trường đại học. Thành phố Boston đông dày những sinh viên, các xe đậu song đôi trên đường phố, cùng các xe hàng đang đổ hành lý xuống. Còn tại đây là thầy Morrie trong phòng làm việc của ông. Có chút gì nao lòng, tỷ như các lực sĩ dã cầu cuối cùng cũng về hưu, để rồi vào ngày chủ nhật sau đó, ngồi nhà xem truyền hình, với ý nghĩ "Tôi vẫn có thể có mặt trong trận chơi này!" Đối với những người này, tôi được biết, điều tốt nhất là để mặc họ, một khi cái thời của họ qua. Đừng nên nói gì hết. Nhưng đối với thầy Morrie, thì tôi khỏi phải nhắc nhở đến cái thời suy tàn của ông. Cho buổi nói chuyện thu thanh của chúng tôi, vì Thày Morrie không thể cầm một vật gì nặng trong thời gian lâu dài nữa, nên tôi đã thế cái micro cầm tay bằng loại micro thông dụng mà ngày nay các truyền hình hay sử dụng. Loại này có thể gắn được qua ve hay cổ áo. Thầy Morrie bận áo vải cotton mềm, cho nên áo thường rủ xuống trên tấm thân gầy guộc của ông, thành ra cái micro cứ tuột lên tuột xuống, và tôi cứ phải chồm tới sửa lại cho ngay ngắn. Cảm giác được săn sóc thật cần thiết cho ông trong lúc này, tôi nhận thấy ông rất vui thích mỗi khi tôi lại gần ông. Những lúc như thế, tôi nghe được tiếng thở và tiếng ho yếu ớt của ông, cùng tiếng bậm môi rất nhẹ trước khi ông nuốt nước bọt. - "À anh bạn của tôi, hôm nay chúng ta nói về gì đây?" Ông bắt đầu. - “Chúng ta nói về gia đình đi!" - "Gia đình?" Ông ngẫm nghĩ một lát. "Như anh thấy đó, gia đình tôi thì ở chung quanh tôi cả đây. " https://thuviensach.vn Ông đưa mắt chỉ những tấm ảnh la liệt trên các kệ sách, này tấm ông còn bé với bà nội, đây tấm lúc là chàng thanh niên cùng với người em trai, David, còn tấm nọ thì chụp với vợ Charlotte, tấm ảnh kia chụp cùng với hai con trai, Rob, một phóng viên báo chí hành nghề tại Tokyo, và Jon, một vi tính gia chuyên nghiệp, làm việc tại Boston. - "Tôi nghĩ rằng, qua những vấn đề mà chúng ta bàn tới mấy tuần qua, gia đình lại càng quan trọng hơn hết." Ông nói. -"Sự thật là chẳng có nền tảng nào, sự an toàn nào để con người có thể dựa vào và đứng vững cho tới ngày cuối cùng, bằng chính đơn vị gia đình. Tôi thấy điều đó rõ ràng hơn hết, khi tôi trở bệnh. Nếu ta không có sự hỗ trợ, tình yêu và lo lắng từ gia đình, thì ta chẳng có gì cả! Tình thương thật là tối quan trọng. Giống như nhà đại thi sĩ Audren đã nói: Yêu thương hay là tàn lụi". - "Yêu thương hay là tàn lụi." Tôi chép xuống. "Audren nói thế à?" - "Yêu thương hay là tàn lụi. " Morrie lập lại. "Hay quá chứ! Và đúng nữa. "Không có tình yêu, chúng ta tựa những con chim gẫy cánh." "Tỷ như tôi là một người đàn ông ly dị, hay sống một mình, không con cái, thì với căn bệnh như thế này, tôi nghĩ có lẽ sẽ khó khăn hơn nhiều. Tôi không chắc là tôi có thể chịu đựng được. Tất nhiên có người sẽ tới viếng thăm, bạn bè, các bạn đồng sự, nhưng điều đó không giống như có người luôn bên ta, không bao giờ rời bỏ ta, để trông chừng và lo lắng cho ta . "Đấy, gia đình là như thế đấy, không phải chỉ có tình thương mà thôi, mà còn là có người luôn trông lo cho mình nữa. Chính điều đó là tôi tiếc nuối nhất khi mất mẹ, điều mà tôi gọi là niềm an ninh về tinh thần – được biết rằng có gia đình sẽ luôn lo lắng cho mình. Không có gì đem lại cho ta điều đó cả, không phải tiền bạc. Không phải danh vọng.” Ông ném về phía tôi một cái nhìn. - "Không phải công việc." Ông nói tiếp. https://thuviensach.vn Xây dựng gia đình, một trong những vấn đề nằm trong bản liệt kê của tôi - những điều ta phải làm trước khi mọi việc quá trễ. Tôi nói với Thày Morrie về vấn đề khó xử của thế hệ chúng tôi trong việc có con cái, với ý nghĩ rằng có con sẽ cản trở con đường chúng tôi đi, bỗng dưng trở thành cha mẹ, một điều nhiều người chẳng muốn. Tôi cũng thú thật đôi khi mình cũng có những cảm tưởng này. Tôi nhìn thày Morrie và thắc mắc, nếu tôi ở trong trường hợp sắp chết như ông, mà tôi chẳng có gia đình, con cái, thì tôi có chịu đựng được sự trống vắng đó không? Ông đã nuôi và dạy hai người con trai biết yêu thương, và có tính quan tâm, chăm sóc cho gia đình. Cũng như ông cả hai không rụt rè khi phải biểu lộ tình cảm. Nếu ông tỏ ý muốn, cả hai đã ngưng công việc của họ để về với cha họ trong những giây phút cuối cùng của đời ông. Nhưng đấy không phải là điều mà thày Morrie muốn. - “Đừng ngưng cuộc đời các con.” Ông nói với hai con. “Như vậy, không những căn bệnh này phá hoại một đời, mà hủy hoại tới ba đời sống.” Thế đó, dù Thày Morrie sắp mất, ông đã chứng tỏ ông tôn trọng thế giới của hai con mình. Thành ra không có gì lạ mỗi khi hai người này ở bên cha họ, có một sự triìu mến hiển hiện, qua nhiều nụ hôn, tay cầm tay, câu bông đùa bên giường bệnh. Morrie nhìn tấm hình của người con trai lớn nhất của ông và nói: "Khi người ta hỏi tôi có nên có con hay không, thì tôi không bao giờ bảo họ là phải làm như thế nào hết. Tôi chỉ nói giản dị như thế này. Không có kinh nghiệm nào như kinh nghiệm có con hết. Chỉ thế thôi. Không có gì thay thế điều đó cả. Ta không thể có với một người bạn. Không thể có với một người tình. Nếu ta muốn có kinh nghiệm là chịu trách nhiệm hoàn toàn với một con người khác, biết thế nào là yêu thương và sự liên hệ mật thiết thật sâu xa, thì ta phải có con cái." "Như vậy có nghĩa là thầy sẽ làm lại điều đó?" Tôi hỏi ông. Tôi đưa mắt nhìn tấm ảnh Rob hôn cha trên trán, và ông đang cười, hai mắt nhắm lại. https://thuviensach.vn - “Nếu cho tôi chọn lựa thì tôi có con lại không à?” Ông hỏi lại tôi, có vẻ hơi ngạc nhiên, “tôi không để lỡ cơ hội đó với bất cứ thứ gì thế giới này. Dù rằng... ” Ông nuốt nước bọt và đặt tấm ảnh lên đùi ông. “Dù rằng tôi phải trả một giá rất đắt. Giờ tôi sắp phải rời xa chúng rồi.” “Giờ tôi sắp phải rời xa chúng rồi.” Ông cắn môi, nhắm mắt lại, và lần đầu tôi trông thấy giọt nước mắt rơi xuống má ông. * * * - "Và bây giờ, tới phiên anh nói." ông nhẹ nhàng lên tiếng. - "Em ấy à?” - “Nói về gia đình của anh. Tôi có gặp cha mẹ anh mấy năm về trước, lúc anh ra trường. Anh cũng có một người em hay chị gái phải không?” - “Vâng. " Tôi trả lời. - “Chị, lớn tuổi hơn phải không?” Tôi gật đầu. - “Và một người anh hay em trai, phải không?" - “Em trai. Nhỏ hơn.” - “Giống tôi vậy. “ Ông nói. “Tôi cũng có người em trai”. - "Vâng, giống như thày.” - “Anh ta cũng có đến nhân ngày lễ ra trường của anh phải không?” Tôi chớp mắt, và trong trí tôi hiện ra hình ảnh của tất cả chúng tôi, mười sáu năm về trước, dưới ánh nắng mặt trời, trong cái áo chùng màu xanh dương, đứng sát vào với nhau, rồi nheo mắt trong tư thế chụp hình, trong khi ai đó đếm: “Một, hai, ba... ” https://thuviensach.vn “Có chuyện gì không?" Thày Morrie lên tiếng hỏi, vì ông bỗng nhận thấy tôi tự dưng im lặng. Đúng thế, tôi có một người em trai, tóc vàng, mắt màu nâu hạt dẻ, nhỏ thua tôi hai tuổi. Anh chàng không giống chị tôi và tôi, hai chúng tôi đều tóc đen. Chúng tôi thường trêu hắn là có mấy người lạ đã đặt hắn trên thềm nhà, khi hắn còn là đứa bé. “Và một ngày nào đó, họ sẽ trở lại đem mày đi. “Thằng nhỏ khóc khi chúng tôi nói như vậy, nhưng chúng tôi vẫn cứ tiếp tục ghẹo nó”. Hắn lớn lên như phần đông mấy đứa nhỏ nhất trong các gia đình khác, hắn được chiều chuộng, yêu thương và chòng ghẹo. Hắn ước mơ sẽ trở thành tài tử màn ảnh hay là ca sĩ. Hắn bắt chước hầu hết các chương trình trên truyền hình, và nói huyên thuyên, tía lía miệng mồm. Tôi là một đứa trẻ ngoan, hắn thì ngược lại. Tôi ngoan ngoãn vâng lời, trong khi hắn chẳng tuân theo luât lệ trong trường. Tôi tránh xa ma túy và rượu chè, hắn thì thử hết mọi thứ. Sau đó chàng ta dời qua Âu Châu, vì đời sống tà tà bên ấy thích hợp với bản tính của anh chàng hơn. Tuy thế, hắn vẫn là người được yêu thích nhất trong nhà. Khi nào có mặt hắn tại nhà, với cái tính vui tươi, lang bạt của hắn, tôi có cảm giác mình vụng về và bảo thủ. Khác hẳn nhau như thế, tôi nghĩ rằng số phận của chúng tôi, khi trưởng thành sẽ đi về hai phía khác nhau. Tôi đoán đúng cả, chỉ trừ một điều. Từ ngày cậu tôi mất, tôi đinh ninh rằng mình sẽ có cùng số phận, sẽ bị cùng căn bệnh để rồi chết như thế. Một mặt, tôi làm việc hăng hái, mặt kia, chuẩn bị tinh thần cho căn bệnh ung thư. Tôi có thể ngửi thấy hơi thở của nó, tôi biết rằng nó sẽ tới. Tôi chờ đợi nó như một người bị án chờ đợi đao phủ thủ. Và tôi đoán đúng. Nó tới. Nhưng nó không đánh trúng tôi. Nó đánh trúng em trai tôi. Cùng một loại ung thư mà ông cậu tôi mắc phải. Ung thư lá lách. Một căn bệnh hiểm nghèo. Thế là đứa nhỏ nhất trong gia đình chúng tôi, đứa có https://thuviensach.vn tóc vàng, mắt nâu hạt dẻ phải trải qua những kỳ hóa chất trị liệu, và chiếu quang tuyến. Tóc hắn rụng, mặt hóp háp, xương xẩu. Đáng nhẽ người bị bệnh, phải là mình. Tôi nghĩ thầm. Nhưng em trai tôi không phải là tôi, và nó cũng không phải là cậu tôi. Hắn là người chiến đấu, nó đã từng như thế từ ngày còn bé. Khi chúng tôi vật với nhau trên sàn nhà, có khi nó cắn qua đôi giày của tôi cho đến khi tôi la lên vì đau và khi đó nó phải nhả ra. Và thế là hắn chiến đấu với căn bệnh tận ở xứ Tây Ban Nha, nơi anh chàng sinh sống, với một loại thuốc còn đang trong thời kỳ thử nghiệm, thuốc này lúc đó và tới bây giờ vẫn chưa được công nhận tại Hoa Kỳ. Anh chàng bay khắp Âu Châu để chữa trị. Sau năm năm trị liệu, có dấu hiệu cho thấy căn bệnh thuyên giảm. Đó là điều tốt. Điều đáng buồn là em tôi không muốn tôi có mặt bên cạnh hắn, hắn không muốn bất cứ ai trong gia đình cả. Dù chúng tôi đã tìm mọi cách liên lạc và thăm viếng, hắn để chúng tôi lơ lửng, bảo rằng đây là căn bệnh mà hắn phải tự chống đỡ một mình. Có nhiều tháng trôi qua, chúng tôi chẳng nhận được tin tức gì của hắn hết. Những lời nhắn nhủ trên máy điện thoại không được trả lời. Tôi cứ bị dằn vặt, ray rứt mãi về những gì tôi có thể làm được cho hắn, đôi khi đâm giận dữ hắn vì đã từ chối cho chúng tôi cái quyền làm điều đó. Thế là thêm lần nữa tôi chỉ biết vùi đầu vào công việc, vì chỉ có điều này là tôi có thể kiểm soát được. Chỉ có công việc là đáp ứng với tôi mà thôi. Mỗi lần tôi kêu em tôi tại nhà, và lại nhận câu chào hỏi trên máy nhắn bằng tiếng Tây Ban Nha, một chứng cớ thấy em mình cách xa với mình quá - tôi lại cúp máy và càng làm việc thêm nữa. Có lẽ chính đó là một lý do tại sao tôi lại thấy mình gần gũi với thầy Morrie. Ông cho phép tôi đến gần ông, mà em trai tôi thì lại không. Nhìn lại mọi việc, có lẽ thầy Morrie đã biết hết mọi sự từ đầu. https://thuviensach.vn * * * Mùa đông ấy chúng tôi còn bé, chúng tôi đang ở trên một ngọn đồi phủ đầy tuyết trong khu nhà nằm trong một tỉnh ngoại ô gần thành phố. Hai anh em chúng tôi đang chơi trượt băng, em trai tôi ngồi ở trên, tôi đàng sau đuôi. Cằm tôi đụng vai nó và chân nó chuồi tới đầu gối tôi. Cái băng trượt trườn trên những mảnh tuyết đông đá. Tốc độ càng lúc càng nhanh khi chúng tôi đi xuống đồi. “XE HƠI” có tiếng ai la lên. Từ đàng xa, chúng tôi thấy một chiếc xe phóng đến từ con đường phía dưới, bên tay trái. Hai đứa tôi la lên và cố lái cái băng trượt qua một bên, nhưng nó cũng cứ lao tiếp về phía trước. Người lái xe bấm còi, và đạp thắng, và như phản ứng của bất cứ các đứa trẻ khác, chúng tôi nhảy ra khỏi băng trượt. Trong chiếc áo choàng đầu, chúng tôi lăn như khúc gỗ trên tuyết lạnh, ẩm ướt, với ý nghĩ mình sẽ bị đụng vào bánh xe hơi. Chúng tôi la “AHHHHH”, cùng với cơn sợ hãi, quay vòng vòng, thế giới ngả nghiêng, nghiêng ngả, lộn tùng phèo. Và rồi, chẳng có gì cả. Chúng tôi ngừng quay, thở hổn hễn, dùng tay lau khuôn mặt ướt tuyết. Chiếc xe hơi quẹo qua đường dưới đồi, người lái xe đưa ngón tay ra mắng. Chúng tôi được bình an. Cái băng trượt thì rơi vào một đống tuyết, và các bạn chúng tôi chạy lại vỗ vai và nói: “Chì ” hay “Tụi mày có thể chết được”. Tôi nhe răng cười với em trai tôi, cùng hòa nhập với niềm hãnh diện trẻ thơ. Ôi, chẳng có gì khó khăn cả, và chúng tôi sẵn sàng đương đầu với tử thần lần nữa. CHƯƠNG XVI - VỊ GIÁO SƯ PHẦN II https://thuviensach.vn Ông Morrie tôi quen biết, ông giáo sư Morrie mà nhiều người biết, sẽ chẳng là người đàn ông như thế này, nếu ông không trải qua những năm tháng làm việc tại một bệnh viện tâm thần, nằm ở ngoại ô Hoa Thịnh Đốn, một bệnh viện có cái tên nghe thật bình an, Chestnut Lodge. Nơi này là nơi đầu tiên ông đến làm việc, sau khi đã lấy được mảnh bằng Cao học rồi tiến sĩ tại Đại học Chicago . Đã loại bỏ y khoa, luật, và thương mãi, ông Morrie quyết định đi vào ngành nghiên cứu, nơi mà ông có thể đóng góp cho xã hội mà không phải lợi dụng ai. Morrie được cấp một chương trình học bổng, để quan sát các bệnh nhân tâm thần và ghi chép dữ kiện chữa bệnh của các bệnh nhân này. Bây giờ thì chương trình như thế này có vẻ thông thường, nhưng vào đầu những năm 50, đó là chương trình tiên phong. Morrie nhìn thấy nhiều bệnh nhân la hét suốt ngày. Có bệnh nhân khóc sướt mướt cả đêm. Bệnh nhân làm bậy ra quần. Bệnh nhân không chịu ăn, phải có người đè nhét thức ăn, bỏ thuốc vào, và có khi còn phải chuyền đồ ăn qua máu nữa. Có một người đàn bà, tuổi trung niên, mỗi ngày khi ra khỏi phòng, lại nằm dài, mặt úp trên sàn lát gạch, các bác sĩ và các y tá cứ việc đi vòng qua bà. Morrie kinh hãi nhìn bà ta. Ông ghi chép mọi chuyện, đó là công việc của ông ở đấy. Mỗi ngày y như mọi ngày, buổi sáng bà ra khỏi phòng, nằm trên sàn nhà như thế cho tới tối, không nói chuyện với bất cứ ai, và mọi người cũng để mặc bà như thế. Chuyện này làm cho Morrie buồn lắm. Ông bắt đầu ngồi cạnh bà trên sàn nhà, có khi ông cũng nằm luôn trên sàn, cố làm sao cho kéo bà ra khỏi cơn đau khổ. Cuối cùng, ông đã lôi bà ngồi dậy được, có khi trở về phòng nữa. Từ đó ông suy ra rằng, bà cũng như những người khác, muốn có người lưu ý tới mình. Năm năm làm việc tại đây, dù không được khuyến khích ông đã làm bạn được với một vài bệnh nhân, trong đó có một người đàn bà đùa với ông như thế này: "Tôi thật là may mắn được nằm đây, vì chồng tôi giàu có, cho nên ông ta chi tiền được. Ông có thể tưởng tượng nếu tôi phải nằm trong những bệnh viện tâm thần nghèo nàn hơn?" https://thuviensach.vn Có một người đàn bà khác, lúc nào cũng nhổ nước miếng vào mặt mọi người, đã coi ông là một người bạn. Hai người nói chuyện hàng ngày, và mọi người trong bệnh viện cũng vui mừng là, ít nhất có người có thể trò chuyện với bà ta. Nhưng một ngày nọ, bà ta bỏ trốn, và người ta nhờ Morrie tới đem bà về. Họ đã kiếm ra được bà đang trốn đàng sau một cửa hàng gần bệnh viện. Khi Morrie tới, bà nổi giận, nhìn ông và la lên: "Thì ra ông cũng cùng với bọn họ thôi!" "Bọn nào?" "Mấy người cầm tù tôi." Morrie nhận thức rằng, hình như các bệnh nhân, trong cả cuộc đời họ, có cảm giác bị bỏ rơi và hắt hủi, làm cho họ mang cảm tưởng họ không còn có mặt trên cuộc đời này nữa. Họ cũng cần tình thương, một thứ mà các nhân viên không có đủ để ban phát. Phần đông các bệnh nhân này xuất thân từ các gia đình khá giả, giàu có, đủ biết tiền tài không đem lại hạnh phúc và sự mãn nguyện. Đó là một bài học mà không bao giờ ông quên được. * * * Tôi thường hay đùa Morrie là ông vẫn còn sống trong thời kỳ những năm 60. Ông trả lời là những năm 60 nào đâu có tệ, so với thời kỳ mà chúng ta sống hiện nay. Sau những năm tháng tại bệnh viện tâm thần, ông đến với đại học Brandeis vào đầu năm 60. Chỉ trong vòng vài năm sau đó, khuôn viên đại học này là nơi cách mạng văn hoá nóng bỏng: Ma Tuý, Tình Dục, Da Màu, chống chiến tranh Việt Nam. Abbie Hoffman đã từng học đại học Brandeis. Jerry Rubin và Angela Davis, cũng vậy. Giáo sư Morrie có rất nhiều sinh viên "cực đoan" trong lớp ông. Có lẽ, một phần thay vì làm công việc giáo dục mà thôi, phân khoa xã hội học đã dính dáng vào các vấn đề. Thí dụ như, họ rất chống chiến tranh. https://thuviensach.vn Khi các giáo sư được biết một khi các sinh viên không giữ một mức điểm nào đó, thì có thể mất quyền hoãn quân dịch và bị gọi động viên, các ông bèn từ chối cho điểm. Và khi ban quản trị ra quyết định: "Nếu các ông không cho sinh viên điểm thì tất cả coi như hỏng lớp đó". Thế là thầy Morrie đề nghị: "Hãy cho chúng nó con A hết". Và các giáo sư đều làm như thế. Những năm 60 mở rộng tầm mắt của khuôn viên đại học, và cũng nới rộng cái nhìn của các giáo sư tại phân khoa của Thầy Morrie, từ cách ăn bận, quần jeans, mang dép sandals cho tới ngày nay, cho đến cái nhìn về lớp học là một nơi sống động. Họ đã thay nhiều lớp giảng dạy bằng những lớp thảo luận, thay thế kinh nghiệm bằng lý thuyết. Họ gởi sinh viên vào vùng cực Nam cho những dự án về nhân quyền, và gởi sinh viên tới các tỉnh lớn để thực hành. Các giáo sư tham dự những cuộc biểu tình tại Hoa Thịnh Đốn, và thường thầy Morrie đi cùng xe bus với các sinh viên. Trong một chuyến nọ, ông thích thú nhìn các cô sinh viên trong những chiếc váy đầm lả lướt, với giây chuyền tình yêu, gắn hoa trên súng của mấy người lính, rồi ngồi trên cỏ, tay cầm tay hát hò, hầu thay đổi ý kiến của Ngũ Giác Đài. "Họ chẳng thay đổi được người ta, nhưng ít ra họ cố gắng làm điều đó". Thầy Morrie nói. Một lần nọ, một nhóm sinh viên da đen chiếm đóng khu giảng đường Ford, của trường Brandeis, quấn chung quanh bản hiệu ĐẠI HỌC MALCOLM X. Giảng đường Ford có phòng thí nghiệm ở các tầng dưới, nên nhiều người trong ban quản trị của trường lo ngại các sinh viên cực đoan này sẽ chế tạo bom. Nhưng thầy Morrie nhìn thấy rõ vấn đề chính, đó là những con người muốn người ta biết họ có tiếng nói. Cuộc chống đối diễn ra nhiều tuần lễ. Có lẽ nó còn kéo dài lâu hơn nữa nếu thầy Morrie không tình cờ đi qua dãy nhà, và một trong những sinh viên chống đối, nhận ra vị thầy mà anh ta yêu thích nhất, và gọi ông vào từ cửa sổ. https://thuviensach.vn Một giờ sau, thầy Morrie leo ra bằng cửa sổ, mang theo một bảng liệt kê những đòi hỏi của những người chống đối. Ông đem đòi hỏi này tới nói chuyện với ông viện trưởng trường đại học, và sau đó tình hình được giải quyết. Thầy Morrie luôn là người giảng hoà tốt đẹp. Tại đại học Brandeis, ông dạy các lớp về tâm lý xã hội, bệnh tâm thần, nhóm xã hội và sự tiến triển. Phân khoa ông không chú trọng lắm về những môn mà ngày nay gọi là: "phát triển chuyên nghiệp", mà chú trọng nhiều về "sự tiến triển của từng cá nhân con người". Vì thế, ngày nay những sinh viên luật hay thương mãi có thể nhìn những đóng góp của thầy Morrie như là ngông cuồng. Học trò của ông làm lương bao nhiêu, họ thắng bao nhiêu vụ kiện? Nhưng có bao nhiêu sinh viên luật và thương mãi tới viếng ông thầy học cũ, một khi họ đã rời mái trường? Học trò của thầy Morrie trở lại thăm viếng ông luôn. Trong những giờ phút cuối của ông, đã có hàng trăm học trò cũ tới từ Boston, New York, California, London và Thuỵ Sĩ, từ những người giữ chức vụ cao tại các hãng cho đến những người dạy học từ các tỉnh lớn. Họ gọi điện thoại. Họ viết thơ. Họ lái xe từ cả trăm dặm để viếng thăm, nói vài lời, trao một nụ cười. "Em chưa có một người thầy nào như thầy. " Họ đều nói thế. CHƯƠNG XVII - TUỔI GIÀ Ngày Thứ Ba Của Tuần Lễ Thứ Bảy: Chúng Tôi Bàn Về Nỗi Sợ Hãi Đối Với Tuổi Già. Thầy Morrie đã thua trận chiến bệnh tật. Giờ đây ông cần người chùi bàn toạ cho ông. https://thuviensach.vn Ông đối mặt việc này bằng một thái độ dũng cảm, chấp nhận. Không thể nào với tay xuống khi dùng bô được, ông cho bà Connie biết nhược điểm mới nhất của mình. "Bà có phiền làm giúp cho tôi điều này không?" Bà bảo không! Thật đúng là cá tính của ông khi hỏi bà trước như vậy. Thầy Morrie thú nhận là không dễ dàng quen với sự nhờ vả này, bởi đó là hành động hoàn toàn đầu hàng đối với căn bệnh. Giờ đây ông bị tước đoạt tất cả những gì mang tính cách riêng tư và căn bản - Từ việc dùng nhà vệ sinh, chùi mũi, chùi rửa nơi phần kín của thân thể. Ngoại trừ thở và nuốt thức ăn, đa số những thứ khác ông đều lệ thuộc vào người khác. Tôi hỏi ông làm cách gì mà ông có thể giữ mình lạc quan với tất cả mọi chịu đựng đang co. “Này Mitch, điều đó thật cũng buồn cười,” ông bảo, “Tôi thích sống độc lập, do đó có khuynh hướng chống lại tất cả những điều này – từ việc cần giúp để ngồi vào xe, ngay cả việc cần người khác thay quần áo. Tôi cảm thấy xấu hổ, bởi truyền thống bảo chúng ta nên xấu hổ nếu không thể tự chùi sau khi sử dụng nhà cầu. Nhưng rồi tôi hiểu ra. Hãy quên đi tất cả những gì truyền thống đã bảo. Suốt đời tôi đã nhiều lần phớt lờ những gì gọi là truyền thống. Tôi sẽ không để cho mình phải bị xấu hổ. Có gì đáng xấu hổ đâu?" “ Rồi anh biết không? Điều lạ lùng nhất đã xảy ra". - Điều gì thưa thầy? "Tôi bắt đầu cảm thấy khoái việc phải lệ thuộc vào người khác. Bây giờ tôi thú vị mỗi khi có người khác nghiêng người bôi kem vào lưng, vào mông để đỡ bị rát. Hay là khi được chùi lông mày, hoặc được đấm bóp đôi chân. Tôi thích thú với những phục vụ đó. Nhắm mắt lại để cảm giác đó được ngấm sâu vào người. Chẳng khác gì mình quay trở lại thời ấu thơ. Có người tắm, người bế, người lau chùi. Tất cả chúng ta đều biết làm trẻ con là https://thuviensach.vn như thế nào. Điều đó nằm sâu trong tiềm thức của chúng ta. Đối với tôi, đó chỉ là sự nhớ lại để biết cách hưởng nó. "Sự thật là lúc được mẹ ẵm bồng, ru hời, xoa đầu - không ai trong chúng ta thấy mình có được đầy đủ. Một cách nào đó, tất cả chúng ta đều ao ước được sống trở lại cái thuở chẳng phải lo gì cả – với tình thương vô bờ và sự chăm sóc vô điều kiện. Đa số chúng ta đều không được hưởng đủ. “Tôi biết mình thì thiếu thốn điều đó”. Tôi nhìn thầy Morrie và bỗng nhiên chợt hiểu tại sao ông thích những khi tôi nghiêng người để sửa lại máy ghi âm cho ông, hay loay hoay với mấy cái gối, hay chùi mắt cho ông. Sự va chạm thân thể con người với nhau. Bảy mươi tám tuổi, ông là một người trưởng thành, và lại được trở về săn sóc như một đứa trẻ. * * * Cuối ngày, chúng tôi bàn về tuổi già. Hay là nỗi lo sợ tuổi già, tôi nên nói như thế – Đây là một trong những vấn đề nằm trong danh sách những khắc khoải của thế hệ chúng tôi. Trên xe, khi rời phi trường Boston, tôi đã đếm không biết bao nhiêu tấm quảng cáo trình bày hình ảnh những thanh thiếu niên trẻ và đẹp. Tấm có hình một anh chàng đội mũ cao bồi, miệng ngậm điếu thuốc, tấm hai cô gái đẹp tươi cười bên cạnh chai thuốc gội đầu, tấm có một cô bé choai choai mượt mà bận chiếc quần jeans, khuy quần mở hớ hênh, và bích chương một người thiếu phụ trong chiếc áo nhung đen, bên cạnh một người đàn ông bận bộ lễ phục, cả hai đang âu yếm choàng tay nâng một ly rượu scotch. Trong những hình ảnh lướt qua mắt, tôi chẳng thấy ai quá lứa tuổi ba mươi lăm. Tôi bảo với thày Morrie là tôi đã cảm thấy mình già rồi, mặc dầu từng cố gắng một cách tuyệt vọng để thoát khỏi nó. Tập thể dục liên miên. Để ý cách ăn uống. Nhìn kiếng để xem xét chân tóc. Tôi đã trải qua thời kỳ hãnh diện để khai báo tuổi tác mình - do những gì đã làm để duy trì tuổi trẻ https://thuviensach.vn – đến lúc này tôi không còn muốn nhắc đến tuổi tác, bởi nỗi sợ hãi là mình đã quá gần cái tuổi bốn mươi, bị nghề nghiệp lãng quên. Thầy Morrie nhìn tuổi già với viễn ảnh khả quan hơn. “Tất cả những thứ trên đều nhắm vào những người trẻ - Tôi không đồng ý đâu.” Ông nói. “Nghe đây, tuổi trẻ cũng có biết bao điều bất hạnh, bởi thế đừng nói với tôi tuổi trẻ thật tuyệt vời. Tất cả những người trẻ đã tìm đến tôi vì chúng có những dằn vặt, xung đột, cảm giác thiếu thốn, cảm thấy cuộc sống bất hạnh, xấu xa quá đỗi, có khi chỉ muốn tự kết liễu đời mình nữa... "Thêm vào những bất hạnh đó, người trẻ cũng không khôn ngoan. Chúng hiểu rất ít về cuộc đời. Thử hỏi có ai giữa cuộc sống hằng ngày chẳng mảy may muốn biết điều gì đang xảy ra quanh mình? Người ta điều khiển mình với những lời dụ dỗ như hãy mua thứ dầu thơm này sẽ làm cho đẹp da, hay nếu mặc quần jean này sẽ trở nên hấp dẫn hơn – và cứ thế mà tin họ! Những điều như thế có phải là vô lý chăng!” - Thế thầy có bao giờ hãi sợ tuổi già? Tôi hỏi. - Không, tôi đón nhận tuổi già. - Đón nhận nó? - Mitch, tôi đón nhận tuổi già. - Đón nhận tuổi già à? “Đơn giản lắm. Càng lớn lên, anh càng được học hỏi thêm. Nếu anh cứ ở mãi tuổi hai mươi hai, anh sẽ luôn luôn ngu ngơ như đang ở tuổi hai mươi hai. Anh biết đó, già cả không chỉ là suy tàn, mà là sự phát triển. Nó không chỉ nằm ở mặt tiêu cực là đưa anh đến cái chết, mà chính thật nhờ nó, anh sống được đời sống tốt đẹp hơn”. - Vâng, nhưng nếu tuổi già có giá trị như vậy, tại sao mọi người luôn nói: "Ồ, giá như tôi còn trẻ ", chẳng bao giờ mình nghe người ta nói: "Tôi ước muốn tôi sáu mươi lăm tuổi. " https://thuviensach.vn Ông cười. “Anh có biết những lời nói đó phản ảnh điều gì không? Một cuộc sống bất mãn, một cuộc sống không thành đạt. Một đời sống chưa tìm được ý nghĩa. Bởi vì nếu anh tìm được ý nghĩa cuộc sống rồi, anh không muốn quay trở lại đời sống cũ nữa. Anh muốn bước tới phía trước. Anh muốn nhìn thêm, làm thêm. Và anh mong chờ ngày anh đạt tuổi sáu mươi lăm. " "Nghe đây nhé. Anh nên biết một điều. Tất cả người trẻ nên biết một điều. Nếu các anh luôn luôn chống chọi lại tuổi già, thì các anh luôn luôn thiếu hạnh phúc vì tuổi già vẫn đương nhiên xảy đến". "Mitch nè!" Ông xuống giọng. "Hiển nhiên là cuối cùng anh cũng sẽ chết". Tôi gật đầu. "Mình nói gì thì cũng thế thôi". - Em biết. “Nhưng hy vọng rằng,” ông bảo, “còn rất lâu, thật là lâu”. Ông nhắm mắt với cái nhìn bình an, sau đó nhờ tôi sửa lại chiếc gối bên dưới đầu. Người ông luôn luôn cần được xoay sửa để được thoải mái. Thân người chìm lủng trong chiếc ghế giữa những chiếc gối trắng, khối xốp màu vàng và những chiếc khăn lông màu xanh da trời. Nhìn thoáng qua, không khác gì thày Morrie được đóng gói thành kiện hàng để gửi đi. “Cám ơn,” ông nói rất khẽ trong lúc tôi dời chiếc gối. - Không có chi. Tôi trả lời. -"Mitch, anh đang nghĩ gì đó?" Ngẫm nghĩ một lúc, tôi trả lời. "Vâng, em đang thắc mắc tại sao thầy không khao khát tuổi trẻ, và những người khoẻ mạnh". "Ồ, có lẽ tôi cũng có". Ông nhắm mắt lại. Tôi thèm muốn được đi tới phòng tập thể dục, được đi bơi như họ. Hay đi nhảy đầm. Sự thèm muốn tới trong tôi, tôi cảm thấy điều đó, rồi tôi buông nó. Anh có nhớ tôi nói gì https://thuviensach.vn về Tách Rời không? Gỡ, bỏ nó đi. Hãy dặn lòng rằng. Đấy là sự khao khát, thèm muốn. Tôi sẽ tách nó ra khỏi tôi. Rồi bỏ nó đi.” Ông lên cơn ho, một cơn ho dài, khàn khạc - ông đưa miếng giấy tới miệng, và khạc yếu ớt vào trong đó. Ngồi đấy, tôi thấy mình mạnh hơn ông nhiều, tôi có thể nhấc ông lên và để ông lên vai như nhấc một bao bột mì, nhưng kỳ lạ sao, tôi lại cảm thấy ngượng về sức mạnh đó, vì tôi chẳng thấy mình trên ông chút nào. - Làm cách nào thày tránh được lòng ganh tị, ham muốn? “Cái gì?” - Tôi ấy à? Ông cười. “Mitch, rất khó cho người già nào không khỏi ganh tị với người trẻ. Nhưng vấn đề là biết chấp nhận con người của mình và vui vẻ với con người đó. Đây là khoảng thời gian anh đang ở lứa tuổi ba mươi. Tôi từng sống khoảng thời gian của tuổi ba mươi, và đây là thời gian tôi ở tuổi bảy mươi tám. “Ngay bây giờ anh phải tìm được những điều tốt, thật và đẹp trong cuộc đời của anh. Quay lại quá khứ chỉ tạo nên sự ganh đua tranh giành. Mà tuổi tác lại không phải là vấn đề để ganh đua tranh giành. Ông thở ra, mắt hạ thấp xuống như đang nhìn từng hơi thở của mình tản mạn trong không khí. “Sự thật là, trong tôi đã có đủ mọi lứa tuổi. Ba tuổi. Năm tuổi. Ba mươi bảy tuổi. Năm chục tuổi. Tôi đã qua tất cả tuổi đó và biết tuổi đó như thế nào. Tôi vui sướng lúc bé khi mình đang ở thời gian đó. Tôi vui thích được làm một ông già hiểu rộng lúc mình thích hợp làm một ông già hiểu rộng. Nghĩ đến tất cả mọi lứa tuổi tôi có thể được ở trong đó. Tôi ở mọi lứa tuổi, cho đến số tuổi hiện nay. Anh có hiểu như thế không?” Tôi gật đầu. “Làm sao tôi có thể ganh tị về tuổi tác của anh – khi chính tôi cũng từng sống qua tuổi đó.” https://thuviensach.vn