🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Ngược Chiều Vun Vút Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Ngược chiều vun vút Joe Ruelle “Một chàng Tây viết hay hơn Ta.” - Đạo diễn Lê Hoàng Nhà xuất bản: NXB Hội Nhà Văn Đơn vị phát hành: Nhã Nam Năm xuất bản: 2012 Số trang: 290 Đánh máy: dth.92 Sửa chính tả & làm ebook: loventh http://www.thuvien-ebook.com (Ebook này được thực hiện với mục đích phi lợi nhuận. Nếu có điều kiện mong bạn mua sách in để ủng hộ tác giả và đơn vị xuất bản.) https://thuviensach.vn MỤC LỤC Lời tác giả 1. BỰC MỘT TÍ Các tay còi Việt Nam Tạm biệt Hello Tình cảm Taxi lừa Nhung xấu xí Về quê Rất nguy hiểm ME, Nguyễn Thằng nào? 2. VUI MỘT TẸO Đổi mới 12 con giáp Câu cá trên Mess Chuyện tôi, Mỹ Tâm và nước mắm Phú Quốc Dịch vụ TTBT Tom Lạc Đà Hội phụ nữ ế chồng Không bấm Luật pháp và tình yêu https://thuviensach.vn Nguyên âm Đo độ ế Một vòng Trái Đất Trông ngon Học tiếng Việt Con Tây Tiến hóa Whoops 3. HƠI HƠI TIẾC Cái kiêu gượng của tiếng Anh mẹ đẻ Một phút huy hoàng Trời mưa Em làm bên finance Ân hận Sóng thần Bệnh Kichi Kichi Sao bằng sao băng Thi vị Trang trại Heisenberg 4. RẤT TÒ MÒ Ai Việt Nam hơn ai? Cảm ơn xì-căng-đan? https://thuviensach.vn Ma Tây Bổ đề cơ bản Bọn 9X Ngoặc chấm chấm ngoặc Thoát xấu với Charisma Man Chuyện Linh và Lucy Hoa chuối và cảm giác nhàm chán Lễ ăn dọn Kiểu người nào phù hợp lấy người nước ngoài? People pháp Chết! Chuyện spellcheck và người máy nổi loạn Văn hóa ong kiến 5. MUỐN GIÃI BÀY Cơm quê Dầu xả tâm hồn Hội chứng Tây sợ Tết Hâm 3.0 Khăn tắm Hội những người thích ở một mình Một Việt Nam thật sự Mùa thu Hà Nội và cháu https://thuviensach.vn Cảm giác sáng hôm sau Mắt nhìn vào đâu? Em Echo Đàn ông “trở thu” Em https://thuviensach.vn Lời tác giả Chào bạn, Thôi chết. Tôi mới bắt đầu là đã bóp méo sự thật. Chắc bạn không phải là “bạn” của tôi đâu. Chắc tôi chưa bao giờ gặp bạn, không biết mặt mũi của bạn ra sao. Với tôi, bạn là bức chân dung vẽ bằng sơn dầu trắng trên nền vải trắng. Nhưng mặt khác, bạn đang chịu khó khẳng định sự tồn tại của tôi nên xưng hô như vậy chắc cũng không quá thân thiện đâu. Tôi chọn cái tên Ngược chiều vun vút vì hai lý do, phụ và chính. Lý do phụ là trong khi mỗi năm có hàng nghìn người Việt sang các nước phương Tây đi học, đi làm, lập gia đình, định cư, cộng với hàng trăm nghìn người không đi khỏi Việt Nam nhưng cuối tuần nào cũng xem phim Hollywood, đọc sách dịch từ tiếng Anh - thì cũng có một số người Tây tạm biệt quê hương để đến với Việt Nam. Vì đó là hướng đi bất ngờ nên chúng tôi phải phản xạ nhanh cố gắng giữ tốc độ mà không gây tai nạn văn hóa. Còn lý do chính là từ “vun vút” nghe hay. Đa số bài viết trong sách bắt nguồn từ những bài đã đăng trên Dân Trí, VnExpress, tạp chí Đẹp, blog cá nhân của tôi. Tôi dùng từ “bắt nguồn” vì thời gian gần đây tôi viết lại hết. Một số bài tôi chỉnh sửa ngữ pháp cho phù hợp với trình độ ngôn ngữ đã phát triển hơn; một số tôi xây dựng lại từ đầu. Xét về mặt lối viết, tôi bây giờ khác nhiều với tôi cách đây mấy năm, và tôi muốn các bài đều phản ánh phiên bản mới nhất của tác giả. Vì được viết lại gần đây nên tôi không thể xếp các bài theo ngày viết, xếp theo chủ đề cũng khó. Cuối cùng, tôi quyết định xếp các bài theo cảm giác lúc viết, là nguồn cảm hứng chính khiến nảy sinh nội dung (dù có hiện rõ https://thuviensach.vn trong bài hay không). Cách sắp xếp nào cũng có thiếu sót, nhưng ít nhất cách này không thiếu cảm giác. Trong quá trình biên tập lại cuốn sách, tôi nhận ra có nhiều bài mâu thuẫn với nhau; quan điểm phủ nhận quan điểm, ý dập ý. Cũng có bài mâu thuẫn với tác giả - với hành động, đạo đức, quá khứ và hiện tại của tôi (sổ đỏ không khớp với đất). Thay vì cố chỉnh sửa như lỗi ngữ pháp, tôi để nguyên. Xét cho cùng, đây là tác phẩm của một con người, và con người dù ở đâu cũng mâu thuẫn không chỉnh sửa được. Thanh minh xong, tôi muốn gửi lời cảm ơn tới bạn Võ Hằng Nga ở công ty sách Nhã Nam đã kiên nhẫn giúp tôi đánh bóng câu chữ, cũng như tới các biên tập cũ - đặc biệt bạn Lê Hồ Thị Mỹ Thanh Nga, người đã chứng minh họ tên không ảnh hưởng đến khả năng nhận ra từ thừa. Tôi cũng muốn cảm ơn những người dành thời gian viết lời bình dưới các bài của tôi đăng trên mạng. Nhiều lời bình sâu sắc đã khiến tôi phải suy nghĩ, thay đổi hẳn một quan điểm giữ từ lâu. Nhiều lời bình vui vẻ khác thì khiến tôi khỏi phải suy nghĩ gì nữa, và cảm giác đó cũng hay. Cuối cùng, tôi muốn cảm ơn bạn vì đã ủng hộ lối viết cá nhân. Xây dựng một bộ sưu tập bài viết dựa chủ yếu trên đại từ nhân xưng “tôi” là một việc rủi ro. Tác giả phải cởi hết quần áo, đứng giữa quán cà phê. Nếu thích, khách sẽ mời tác giả ngồi bên cạnh, chia sẻ niềm vui rồi gửi chút ít tiền cảm ơn. Còn nếu không, khách sẽ hắt cà phê vào người ông đó, để lại một số vết bỏng lâu lâu mới tành. Joe Ruelle 11 giờ, 11 phút, ngày 11, tháng 11, năm 2011 https://thuviensach.vn 1. BỰC MỘT TÍ https://thuviensach.vn Các tay còi Việt Nam Một dàn nhạc truyền thống kết hợp nhiều tay tài năng: tay chơi vi ô lông, tay thổi ô boa, tay đánh chũm chọe. Điều thú vị là dàn nhạc đường phố Việt Nam cũng kết hợp nhiều tay tài năng không kém. Tay còi giả là một tay còi lừa đảo. Hãy tưởng tượng khi đang đi xe thì mình nghe tiếng còi ngay sát đằng sau - có thể là xe ô tô lớn, xe buýt, xe công te nơ. Mình hốt hoảng chuyển sang làn bên phải vừa lúc một đứa hư hỏng vụt qua trên xe Wave Alpha bé tí. Hóa ra hắn cài còi to vào chiếc xe nhỏ - cảm giác từ sợ thành tức, như vừa phát hiện “con ma” trên tầng ba hóa ra cũng chỉ là chuột hamster do cháu ngoại bỏ rơi. Tay còi khản bóp còi nhiều đến mức không còn còi để bóp; bóp cái còi lại ra tiếng ho yếu ớt của một xe máy bị viêm thanh quản. Điều thú vị là hắn vẫn cứ bóp bình thường, vẫn tỏ ra bực mình khi các xe đi trước không nghe tiếng và nhường chỗ. Kỳ lạ hơn là Tay còi liên thanh. Hắn “bip bip bip bip” như cái còi của mình là súng chống máy bay và các xe đi trước đều là B52 hết. Rồi đến với Tay còi suốt. Thay vì bóp nhiều lần liên tiếp, hắn bóp một phát dài. Tiếng bip kéo dài đến tận hai, ba phút - ngón cái hôn nút còi suốt từ lúc ra đầu ngõ đến lúc dừng lại trước cổng công ty. (Lưu ý: tay còi suốt dễ trở thành tay còi khản). Tay còi đèn xanh xuất hiện đằng sau đám đông xe dừng trước đèn dỏ. Ngay lúc đèn chuyển xanh hắn bóp còi liên tục, mặc dù các anh chị dừng trước quá biết đèn chuyển xanh (do một số quy luật vật lý nên họ không thể cùng nổ ga một lúc được). Tay còi này có tên gọi khác là Tay còi tuyên https://thuviensach.vn truyền - hắn rất thích nói những điều ai cũng biết, khuyên những điều không ai làm nổi. Đối với Tay còi điệu, tiếng còi là nhạc chuông trên phố. Hắn thích những giai điệu mang chút chất xiếc, phù hợp với các chương trình biểu diễn có con gấu đạp xe đạp. Để tăng độ phong phú, hắn thiết kế thêm những đèn màu LED (nhạc phát xập xình thì đèn nhảy lấp lánh), tưởng mỗi lần bóp còi là tặng người xung quanh món quà ý nghĩa. Theo lý thuyết, bóp còi là để tránh tai nạn xảy ra. Rất tiếc Tay còi muộn chưa hiểu điều đó. Hắn đâm vào xe khác mới bóp còi - bóp to, bóp dài. Không dừng lại ở đó mà hắn chửi mắng người vừa bị hắn đâm. Hắn học thủ đoạn này ở các cầu thủ bóng đá khi làm đối thủ vấp ngã thì lập tức tự ngã lăn ra cheo, ôm chân, kêu đau. Tay còi tay phải xuất hiện bên làn phải đằng sau hàng chục xe dừng trước đèn đỏ. Hắn bấm, hắn bóp, hắn kêu, hắn thét. Y hắn là: “Chúng mày rẽ phải đi để tao có thể rẽ phải theo”. Mặc dù là người Việt nhưng hắn chưa hiểu một số luật ngữ pháp tiếng Việt cơ bản. “Các phương tiện được phép rẽ phải” (ghi trên biển màu xanh) không có nghĩa là các phương tiện phải rẽ phải. “Được phép” mang ý nghĩa khác với “phải”. Tôi được phép lấy vợ Việt Nam không có nghĩa là lấy vợ Tây thì tôi sẽ bị công an văn hóa hành hung. Có người mù màu. Cũng có người mù vằn. Tay còi mù vằn dừng xe ngay trước vạch trắng rồi bấm còi liên tục, nhìn người đang đi bộ qua đường với ánh mắt độc ác. Rất tiếc mắt hắn không nhìn thấy đường vằn dành cho người đi bộ. Có thể kiếp trước hắn là ngựa vằn bị sư tử vồ chét, kiếp này muốn quên hết mọi thứ liên quan đến kết thúc đau buồn ấy. Cuối cùng là Tay còi không. Không bóp còi. Đơn giản hắn thích bóp miệng hơn. Miệng hắn đủ to khiến các loại phương tiện đi trước nhường đường ngay. Thỉnh thoảng cũng có trường hợp Tay còi không “bất đắc dĩ”, https://thuviensach.vn là hậu quả cuối cùng của quá trình bắt đầu với Tay còi suốt và tiếp tục với Tay còi khản. https://thuviensach.vn Tạm biệt Hello Tôi may mắn được đi nhiều nước châu Á. Ở Nhật, nhân viên phục vụ luôn cúi đầu và chào khách bằng “Konichiwa”, nghe rất hay, cách lịch sự chỉ có ở Nhật. Ở Lào, nhân viên chào khách bằng “Sabaidee”, dù khách người Lào 90 tuổi hay người Tây vừa sang hôm qua. Ở Thái, nơi trình độ tiếng Anh của dân rất cao, nhân viên chắp hai tay vào nhau chào khách bằng “Sawatdee-Kaa” (hoặc “Sawatdee-Krap” nếu nhân viên là người nam). Ở Trung Quốc thì “Ni'hao”, ở Hàn Quốc thì “An nyeong ha say yo”, ở Campuchia thì “Choum-reap-sua”, ở Mông Cổ thì “Sain-baina-uu”… Vậy tại sao ở Việt Nam cứ khách Tây đến là “Hêlô! Hêlô!”, như các anh chị làm nghề phục vụ đang tham gia chương trình trao giải đặc biệt do Hội đồng Anh tài trợ. Tiếng Việt nghe rất thanh lịch và tình cảm - kể cả khi không hiểu nghĩa. Tại sao không dùng nó? Tôi hỏi nhiều nhân viên phục vụ tại sao họ không chào khách Tây bằng tiếng Việt. Họ trả lời rằng họ muốn làm hài lòng khách tối đa, chào khách Tây bằng tiếng Tây sẽ khiến khách cảm thấy được quý. Họ lý giải một cách cặn kẽ, nhẹ nhàng và khiêm tốn. Họ nhầm. Hãy hình dung một anh người Việt sang nước ngoài rồi ở đâu cũng được (hoặc bị) chào bằng “Xin chào”, phát âm lơ lớ, thanh điệu chưa chuẩn. Có khi lúc đầu anh ấy cảm thấy vui - “Hay nhỉ, người ở đây thích dùng tiếng mình!” - nhưng sau một thời gian anh ấy rất chán. “Hello” nói với giọng uyển chuyển và thanh lịch của người Anh nghe hay hơn nhiều. Nhiều khách Tây bước vào cửa hàng tại Việt Nam và được chào bằng tiếng Việt thấy sướng tai lắm. Câu đó, nó lạ, nó hay, nó chính là lý do mình xách va li đi đến nơi xa. Trái lại, nhiều khách Tây bước vào cửa hàng tại Việt Nam và bị chào bằng “Hello”, từ hai âm tiết nghe hàng triệu lần tính từ https://thuviensach.vn lúc sinh ra, phải nói là hơi ngứa tai một chút. Chưa đủ ngứa để nói với người ta, nhưng đủ để nói với bản thân. Không phải chỉ mất cơ hội “tặng quà”, mà các anh chị phục vụ vô tình mở hộp Pandora, tự kéo về nhiều rắc rối lẽ ra không cần. Nhân viên chào khách Tây bằng tiếng Tây là vô thức chấp nhận theo văn hóa của khách (mà có theo được đâu), còn nhân viên chào khách Tây bằng tiếng Việt là lịch sự mời khách theo văn hóa của nơi đang ở. Thêm vào đó, “Hello” là tiếng Anh. Có nhiều người không thực sự thoải mái với sự phổ biến của tiếng Anh toàn cầu - nhất là người Pháp. Người Pháp nào cũng biết một chút tiếng Anh, nhưng sang Paris sẽ không có người bán bánh nào chào du khách nước ngoài bằng “Hello”. Người Đức, người Nga, người Tây Ban Nha - số người “dị ứng tiếng Anh” hiện đang rất cao. Họ công nhận tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế, nhưng sự công nhận ấy mang tính miễn cưỡng. (Hãy hình dung tiếng Trung thành ngôn ngữ quốc tế và du khách người Việt đi đâu cũng bị chào bằng “Ni-hao”). Biết đâu cánh cửa cửa hàng chưa kịp đóng là người bán hàng đã làm mất lòng khách. Cách của Việt Nam luôn là an toàn nhất. Là sướng tai nhất, là chu đáo nhất. Tuy nhiên cách của Việt Nam là cách nào? Khuyên nhân viên chào khách Tây bằng tiếng Việt thì dễ - nhưng chọn cụm từ nào để chào là một việc khác. Xin chào? Chào anh chị? Chào cô, chú, bác, ông, bà, cụ? Khỏe không? Đi đâu đấy? Mỉm cười không nói gì? Hình như tiếng Việt chưa có cách chào phổ biến nào có thể áp dụng trong mọi trường hợp thuộc loại “Hello”. Tiếng Nhật có “Konichiwa”, tiếng Hàn có “An nyeong ha say yo”. Nhưng tiếng Việt thì… tiếng Việt hơi phức tạp. Lúc đầu tôi nghĩ ứng cử viên triển vọng nhất vẫn là “Xin chào”. Vừa đơn giản vừa Việt Nam. Nhưng sự thật là từ “Xin chào” trong tiếng Việt nghe khác với từ “Hello” trong tiếng Anh. Khi phân tích về chuyện này trên các https://thuviensach.vn mạng xã hội tôi nhận một số phản hồi tỉnh táo, trong đó có lời nhận xét của một bạn tên Nghị đang sinh sống tại thành phố quê hương tôi. “Xin chào có trong từ điến tiếng Việt hẳn hoi, có trong hầu hết tất cả phần dịch của các sách ngoại ngữ giao tiếp, nhưng đây lại là một từ gần như tuyệt chủng trong giao tiếp hằng ngày. Chỗ duy nhất mà tôi biết nơi ‘Xin chào’ được chính thức hóa là nhà hàng gà rán Kentucky. Và thú thật, tôi có ác cảm với nó ngay từ lần đầu nó được áp dụng hồi tôi còn học cấp hai… ‘Xin chàooo!’ Thú thật tôi không hiểu vì sao KFC lại đề ra quy định này cho nhân viên… Với phong cách hiện đại, chủ đề thức ăn nhanh và trẻ trung của KFC, nói ‘Hi’ là gọn lẹ và hợp nhất với tiêu chí của nhà hàng.” Chuyện Nghị là người Việt viết bài ở Vancouver để ủng hộ cách chào của tiếng Anh, còn tôi là người Canada viết bài ở Hà Nội để ủng hộ cách chào của tiếng Việt chứng tỏ rằng Thái Bình Dương đang ngày càng nhỏ đi. Nhưng nước vẫn còn và mình nên trôi về vấn đề chính: từ “Xin chào” chưa ổn. Nếu cảm giác của bạn Nghị là cảm giác phổ biến (và tôi tin thế) thì phải tìm từ khác. Cứ cho rằng “Xin chào” đã tuyệt chủng trong giao tiếp hằng ngày. “Konichiwa” là nhân viên Nhật chào khách Tây giống cách họ chào khách Nhật. Nhưng “Xin chào” (vì chết trong giao tiếp) là nhân viên Việt chào khách Tây không giống cách họ chào khách Việt. Mà sự phân biệt là thực chất của vấn đề. Một cách chào đành riêng cho khách Tây, một cách ứng xử dành riêng cho khách Tây, (một mức giá dành riêng cho khách Tây) - tất cả đều không ổn. Sự quý mến là nguyên lý nhân quả: quý người ta là để người ta quý mình. Nhưng muốn được quý thì phải biết mình là ai. Tôi vẫn cho rằng nếu chỉ có hai lựa chọn “Hello)” và “Xin chào” thì các anh chị làm nghề phục vụ nên chọn “Xin chào” để dùng với khách Tây. Trong mắt đa số thì “Xin chào” thắng “Hello” tuyệt đối. Nhưng không phải tiếng Việt chỉ mỗi sự lựa chọn ấy đâu. Tôi nghĩ tới nghĩ lui mới quyết định https://thuviensach.vn cách tốt nhất là cách quen thuộc nhất. Chào anh! Chào chị! (Chào cô, chào chú, chào bác!) Tại sao không? Thỉnh thoảng người Việt đánh giá hơi thấp về khả năng tiếp cận văn hóa của khách Tây - đến giờ vẫn có người ngạc nhiên khi thấy tôi dùng đũa. Sự thật là du khách Tây ở bên này nhanh hiểu không khác gì du khách “ta” ở bên kia. Cách chào của tiếng Thái cũng phụ thuộc giới tính (của người nói) nhưng không vì thế mà nhân viên phục vụ ỏ đó ngại dùng với khách Tây. Họ tự tin. Họ công bằng, họ không lộ quốc tịch của khách qua nội dung lời chào. Tất nhiên hệ thống xưng hô của Việt Nam phức tạp hơn một chút, nhưng không đến nỗi là phải giấu nó dưới giường mỗi khi thấy khách Tây chạy tới. Chào anh đi. Chào chị đi. Khách sẽ hiểu, còn nếu chưa thì đó là cơ hội dạy thêm về văn hóa Việt Nam - “You are my ‘chị’, it means ‘older sister’”. Đó là một Việt Nam tôi muốn du khách muốn thấy. Một Việc Nam tự tin. Một Việt Nam tự nhiên. Không phải một Việt Nam “generic” đạc tiêu chuẩn ISO 9002. Cách chào là một trọng những điều thiêng liêng nhất của một ngôn ngữ, là điểm khởi đầu và khép tại một cuộc trò chuyện. Người Việt khá khiêm tốn, quý khách, nhiệt tình hòa nhập - nhưng hòa nhập đến mức thay lời chào của mình bằng lời chào của người ta “hé-lộ” một điều khó nói. Chào xong thì dùng tiếng nào cũng được; nhưng phải chào xong đã. Dĩ nhiên vấn đề này lớn hơn các anh chị làm nghề phục vụ. Vừa lớn hơn, vừa nhỏ hơn. Tôi xin kết thúc bài viết đanh đá này bằng một câu chuyện vui. Hồi mới sang Hà Nội, tôi thuê nhà trong một khu chung cư cũ. “Hello, Hello”, các cháu kêu mỗi khi thấy tôi xuống cầu thang. Đứa nào ngại bị bố mẹ giục: “Ông Tây kìa. Con Hê-lô đi”. Tôi cười mỉm, vẫy tay, bước ra khỏi cổng. Ngay cổng hay có một cháu trai khoảng bốn tuổi đạp xe đạp theo vòng số tám, mặt nó to, tóc nó ngắn tũn. Khi thấy tôi, nó liền nhìn lên và nói “Chào chú!” (Còn chưa thấy thì bố nó nhắc: “Con ơi, chào chú kìa!”) Tôi quý nó lắm! Quý nó vô cùng. https://thuviensach.vn Nó là tương lai của Việt Nam. https://thuviensach.vn Tình cảm Tôi chợt nghĩ từ “tình cảm” đang bị cưỡng đoạt. Tình cảm dịch sang tiếng Anh là affection, sentiment, warm feeling inside… Nhiều cách dịch, cách nào cũng để lại cảm giác ấm áp. Nhưng mỗi lần nghe từ “tình cảm” trong tiếng Việt, tôi có cảm giác không ấm áp lắm. “Anh ơi, tuần sau mình sang cơ quan thuế gặp chú Nhất, tình cảm tí.” Cô trợ lý vừa nói với tôi hôm qua. Là trợ lý lâu năm nên tôi rất hiểu ý cô ấy. Tình cảm có nghĩa là phong bì, cộng vài phút nói chuyện xã giao, thế hiện (giả bộ) sự quan tâm. Trong những trường hợp đó, tôi thích lãnh cảm hơn. Giá mà tôi có thể lạnh lùng gửi phong bì, chú Nhất lạnh lùng nhận lấy, không ai nói câu gì hết. Không “Cháu đã có vợ chưa?”, không “Văn phòng mới của chú đẹp lắm ạ!”. Tình cảm có nghĩa là phát triển quan hệ. Phát triển quan hệ có nghĩa là đi cà phê cóc không tiện, đi nhậu lúc không muốn, đi về lúc không giờ. Từ “hữu nghị” cùng gây cảm giác tương tự. Hữu nghị ít khi có nghĩa là “friendship”. Hữu nghị nhiều khi có nghĩa là: “Tôi sẽ làm miễn phí cho ông để… thôi, để sau này tôi mới nói”. Tình cảm, quan hệ, hữu nghị. Tiền, tiền, tiền. Công bằng mà nói, việc sử dụng từ đẹp là để mô tả điều xấu đang phổ biến khắp thế giới. “Mẹ” là một trong những từ thiêng liếng nhất của mọi ngôn ngữ. Tuy nhiên, trong tiếng Anh lẫn tiếng Việt từ “mẹ” là yếu tố không thể thiếu trong nhiều câu chửi. Chúng ta dùng từ dành cho người mình yêu nhất để chửi người mình ghét nhất. Con người ở đâu cũng đều mâu thuẫn như thế. Vậy nên người Việt dùng từ “tình cảm” để mô tả các trường hợp không tình cảm chút nào là chuyện dễ hiểu. Nói cách khác, tôi không nên cảm thấy https://thuviensach.vn khó chịu. Nhưng có một sự khác biệt quan trọng ở giữa cảm giác của người Việt khi nghe từ “tình cảm” và cảm giác của tôi. Đó là người Việt biết nghĩa đẹp từ hồi nhỏ; họ phải lớn lên, va chạm với cuộc sống mới biết thêm nghĩa xấu. Với họ, nghĩa đẹp đã có thời gian ổn định. Với tôi thì không. Tôi đã học cả nghĩa đẹp lẫn nghĩa xấu gần như trong một buổi sáng - thầy giáo đứng bên phải giải thích nghĩa đẹp, trợ lý đứng bên trái giải thích nghĩa xấu. Nghĩa đẹp có thời gian ổn định đâu; từ lúc mới quen, tôi đã có ác cảm với “tình cảm”. Nếu có một người bạn thân hỏi vay tiền thì tôi sẽ cảm thấy bình thường, nếu giúp được tôi sẽ giúp. Nhưng nếu có một người mới quen hỏi vay tiền - sáng bắt tay làm quen, chiều khum tay làm bát - thì tôi sẻ cảm thấy khó chịu. Người bạn thân vay xong lâu lâu không trả thì thôi, cuộc sống nhiều chuyện, bỏ qua. Nhưng người mới quen vay xong lâu lâu không trả lại thì cảm giác khỏ chịu đó sẽ thành ác cảm. Có thể người ấy rất tốt, nhưng cái “tốt” ấy chưa có thời gian ổn định. Giờ tôi chẳng muốn có “tình cảm” với ai. Tôi càng chẳng muốn tạo “quan hệ” với ai, chẳng muốn “chơi” với ai, chẳng hy vọng điều gì ớ cái gọi là “hữu nghị”. Giá mà tôi có thể học lại tiếng Việt từ đầu, dành mấy năm ổn định hóa các nghĩa đẹp - rồi mới mang đầu óc ra bia hơi, mang trái tim vào cơ quan thuế. Nhưng không ai có thể quay ngược thời gian. Giờ nếu nằm cạnh một em xinh đẹp dưới hàng ngàn ngôi sao, gió thổi nhè nhẹ, em ấy dịu dàng nổi với tôi: “Anh ơi, em thấy em có tình cảm với anh đấy!” - thì tôi sẽ có cảm giác là phải nói lời cảm ơn xã giao rồi rút tờ 500.000 cộng photo công chứng giấy đăng ký kinh doanh. “Thôi em cứ nói em có ‘tình bạn đặc biệt’ với anh đi.” “Là sao hả anh?” “Chuyện dài.” https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn Taxi lừa Sân bay là bộ mặt của thành phố. Theo một báo cáo tôi vừa đọc xong, từ đầu năm đã có hơn 2.400 trường hợp xe taxi vi phạm trật tự tại sân bay Tân Sơn Nhất, trong đó có tới gần 1.450 trường hợp đón khách sai quy định và 236 trường hợp từ chối chở khách đi gần - chưa kể đến các trường hợp chưa phát hiện và các trường hợp phát hiện rồi chìm ngay. Bộ mặt hơi đỏ. Tôi ít bị taxi lừa, ít bán đường cho các anh thèm của ngọt. Tôi học cách đi Taxi ở Hà Nội, nơi các trò lừa đảo bốn bánh phát triển bậc nhất. Thậm chí tôi còn biết lừa đảo taxi lừa đảo. Thấy đồng hồ có vấn đề, tôi không vội trả tiền mà bấm điện thoại giả vờ gọi cho “bố người yêu” là phó giám đốc Công an Giao thông Hà Nội (tôi thuộc hết tên đầy đủ các vị đó). “Cháu chào chú ạ!” Tôi nói riêng cho anh taxi nghe. “Cháu lại gặp trường hợp như hôm kia chú ạ. Chú có thể bảo đội điều tra chạy ngang số 1 Hai Bà Trưng được không? Mã xe 2889, công ty Matiz4me, lái xe tên Lại Anh Núi sinh năm 88. Vầng, cháu cảm ơn chú rất nhiều! À, Chủ nhật này hai chú cháu mình vẫn đi câu cá như bình thường phải không ạ.” Tôi mở cửa bước ra là anh taxi chạy mất bánh, không dám cãi, không dám đánh. Một ông Tây rành tiếng Việt mà lại hàng tuần đi câu cá với ông phó giám đốc Công an Giao thông Hà Nội - thế mới sợ! Công bằng mà nói, đa số người lái xe taxi có đạo đức. Ở Việt Nam, lái taxi không phải nghề kiếm nhiều tiền (hơi giống nghề báo), lại phải chịu sự quản lý của một hệ thống mơ hồ (rất giống nghề báo), làm việc từ sáng sớm đến tối muộn - thậm chí cả đêm - mong kiếm đủ tiền để con học nhiều, vợ nói ít. Mặc dù vất vả như thế nhưng có nhiều anh và một số chị làm việc rất đúng quy định, thật thà, lịch sự, để lại ấn tượng tốt với khách nước ngoài lẫn khách Việt Nam. https://thuviensach.vn Vấn đề ở đây, cũng như ở rất nhiều lĩnh vực khác, là hệ thống quản lý không xử lý nổi các con sâu làm rầu nồi canh. Việt Nam là nơi có văn hóa. Từ khi mới sang Hà Nội tôi đã rất ấn tượng với cách đối xử tình cảm và nhã nhặn của những người làm quen với tôi. Bạn bè, đồng nghiệp, giáo viên… hầu hết đều thể hiện ứng xử văn hóa cao, thậm chí hơi cao quá so với một chàng Tây ăn mặc lôi thôi như tôi. Canh ngon quá - thế mà các con sâu vẫn cứ nhảy vào thoải mái, bơi ngửa, bơi trườn, bơi ếch, bơi bướm, bơi chó… bơi đủ các kiểu. Không phải con sâu lớn (không phải các trùm mafia) mà các con sâu nhỏ, đốt nhẹ nhưng để lại cảm giác rất khó chịu. Sở Giao thông Vận tải TP.HCM cho biết họ đã tính đến phương án bắt nguội, giả làm hành khách để bắt quả tang các tài xế vi phạm. Tôi rất ủng hộ nhưng tôi thắc mắc không hiểu vì sao họ chỉ “tính đến” mà chưa “thực hiện”. Vì sao họ không tính đến cách đây 15 năm, thực hiện cách đây 10 năm? Vừa không hiểu vừa rất hiểu. Chuyện cũ như mây bay, bài viết về nó thì nhiều như hạt mưa. Nhưng tôi vẫn lên tiếng. Thứ nhất vì tôi thấy nhiều người Việt nghĩ các con sâu ấy đang làm rầu hình ảnh của đất nước trong mắt bạn bè thế giới. Xin thay mặt thế giới, điều đó không đúng. Thế giới (ít nhất bộ phận khiêm tốn cho phép tôi đại diện cho nó) rất hiểu. Nếu thế giới là phố ẩm thực thì nhà hàng nào cũng đều bị sâu tấn công. Có một số chú đầu bếp nhiệt tình lấy ra rồi vứt đi, nhưng chưa chú nào tìm ra và tiêu diệt tận ổ sâu. Thứ hai, trong vấn đề này, việc lên tiếng không giống việc thử gõ mật khẩu để vào trang facebook của người yêu, kết quả không như mong muốn thì phải chấp nhận thất bại, chuyển sang phương án khác. Trong vấn đề này, việc lên tiếng giống việc làm chuyện ấy - làm đi làm lại, lần nào cũng như lần nào, rồi bỗng một buổi sáng sẽ có tin vui. https://thuviensach.vn Nhung xấu xí “The Grumpy Alcoholic” Đó là tên tiếng Anh của truyện Chí Phèo theo cách dịch tác phẩm nghệ thuật hiện nay. Chất độc đáo bị xóa mất, thay vào đó là cụm từ nói lướt qua về nội dung: “Kẻ khó tính nghiện rượu”. Có ba cách phổ biến để đặt tên cho tác phẩm nghệ thuật nhập từ nước ngoài: dịch sát nghĩa với tên gốc, dịch sát bản chất với tên gốc, bỏ qua tên gốc và sáng tác tên khác dựa trên nội dung của tác phẩm. Ví dụ phim The Godfather. Nếu dịch sát nghĩa sẽ là “Cha đỡ đầu”. Nếu dịch sát bản chất sẽ là “Bố già”. Nếu chọn tên khác dựa trên nội dung sẽ là “Trùm mafia và người thừa kế”. Dịch sát nghĩa là việc rủi ro. Trong một số trường hợp cách đó thành công, nhưng trong đa số trường hợp tên dịch bị mất hồn, hoặc nghe buồn cười. Do đó, người dịch thường chỉ có hai lựa chọn: dịch sát với bản chất của tên gốc hoặc bỏ qua tên gốc và sáng tác tên khác dựa trên dung của tác phẩm. Nếu thời xưa người dịch được phép cảm nhận bản chất của tên gốc và sáng tác tên mới chứa đúng bản chất đó thì giờ đây tên gốc hay bị vứt đi, thay vào đó là cụm từ nhạt nhẽo dựa hoàn toàn trên nội dung cơ bản. Nội dung rất cơ bản. Nhất là ở thế giới điện ảnh. Phim Whip It kể về một cô gái tuổi teen nổi loạn. Vậy nên chúng ta sẽ đặt là “Teen Girl nổi loạn”. Phim Red kể về chuyện CIA tái xuất, vậy nên… Phim Happy Feet kể về vũ điệu chim cánh cụt, vậy nên… Phim Ratatouille kể về chú chuột đầu bếp, vậy nên… Phim The Collector kể về sát nhân máu lạnh, vậy nên… Phim Ray kể về người https://thuviensach.vn vượt qua số phận, vậy nên… Phim Juno kể về người dính bầu vậy nên… Phim Cloverfìeld kể về chuyện thảm họa diệt vong, vậy nên… Cách “dịch” này đang phổ biến dần ở mọi nước và nguyên nhân chính là nguyên nhân các bạn đã nghĩ tới rồi: tiền. Ở Mỹ các nhà phê bình phim hay nhắc đến vấn đề “mẫu số chung nhỏ nhất”. Cụm từ bắt nguồn từ toán học (lowest common denominator) nhưng mang khái niệm rất xã hội, và hơi thô: người thông minh có thể hiểu nội dung ngu nhưng người ngu không thể hiểu nổi nội dung thông minh. Muốn tác phẩm của mình đến với khán giả đông nhất thì phải đảm bảo “chất xám” của nó thích hợp với nhóm đối tượng thấp nhất. Tất nhiên cụm từ này dùng để chê tác phẩm thiếu chất xám, nhưng đằng sau nó là một sự thật kinh tế. Cõ lẽ lúc phim Ugly Betty mới nhập về Việt Nam, có người dịch muốn đặt tên cho nó là “Nhung xấu xí”. Tên Nhung trong tai người bên này nghe giống tên Betty trong tai người bên đó (hơi già nhưng cũng hơi nhí nhảnh một chút), vậy bản chất tên gốc được giữ nguyên. “Yo soy Betty, la fea”, “Ugly Betty”, “Nhung xấu xí”. “Không được em ạ”, anh marketing đáp lại. “Dân ta sẽ không thích tên đó. Dân ta cần một cái tên dễ nuốt hơn. Không nên cá tính đến mức đó em nhé. Với cả, người tên Nhung sẽ phản đối.” Vậy nên Nhung, một con người cụ thể, phải nhường chỗ cho “cô gái”, một danh từ chung chung. Có thể đổ là một thất bại về mặt nghệ thuật, nhưng khó có thể phủ nhận đó là một thành công về mặt kinh doanh. Tôi xin bịa một ví dụ ngược lại. Hãy hình dung một công ty truyền thông của Mỹ nhập phim Bao giờ cho đến tháng mười để chiếu kỷ niệm 30 năm sau Chiến tranh Việt Nam. “Waiting for October” là tên người dịch đề nghị, vừa sát nghĩa vừa sát hồn. Anh marketing lắc đầu. “Khán giả sẽ không biết nó là phim về cái gì. Tên tiếng Anh phải có mùi Việt Nam nặng chứ! Chủ đề đang hot!” https://thuviensach.vn Cuối cùng, “Bao giờ cho đến tháng Mười” phải nhường chỗ cho một tên mang tính chất minh họa hơn: “Tears in the Rice Fields” (Nước mắt trên cánh đồng lúa). Chiếu thành công, công ty truyền thông đó nhập thêm phim Cải ơi dịch “Oh Stepdaughter Where Art thou?” (Con riêng của vợ ơi, con đang ở đâu?), phim Đẹp từng centimet dịch “The Boy Who Shoots Nudes” (Anh chàng chụp hình nuy), phim Để mai tính dịch “My Gay Boss (Sếp tôi là gay)… Có lẽ đánh vào điện ảnh không công bằng. Phim là sản phẩm của chung, không gian thương lượng rộng. Các anh chị biên kịch phim thường không được chính đạo diễn thực hiện kịch bản của mình tôn trọng, chứ nói gì đến các anh làm marketing cho công ty phát hành phim ở đất nước xa xôi. Không gian thương lượng cho chương trình truyền hình lại càng rộng hơn; mục đích chính là địa phương hóa tốt, đến với khán giả mới. Và kiếm tiền. Người xem ti vi cũng như người hay đi rạp thuộc nhiều tầng lớp xã hội “mẫu số chung nhỏ nhất” không được to cho lắm. Nhưng đó là lô-gíc suy dinh dưỡng. Thứ nhất, điện ảnh chỉ là lĩnh vực điển hình - việc gói lại sản phẩm cho phù hợp với khán giả đông đang diễn ra ở nhiều lĩnh vực khác: văn học, âm nhạc, thời sự… đánh vào cái điển hình là đánh vào tất. Thứ hai, kể cả trong một lĩnh vực thoải mái như điện ảnh và với một việc đơn giản như đặt lại tên, tư duy “nhỏ nhất” vẫn có hại cho khán giả. Bởi nó cướp của họ một cái “hóa ra” rất có giá trị. Quay lại với phim Ratatouille. Trước khi xem nó, ít khán giả Mỹ biết “Ratatouille” cụ thể là cái gì. Không khán giả nào đã hiểu sẵn ý nghĩa của “Ratatouille” trong câu chuyện phim. Trong lúc xem, họ mới biết “Ratatouille” là món ăn bình dân truyền thống của Pháp, mới hiểu đó là biểu tượng cửa thông điệp lớn nhất trong phim: “Những điều giản dị và có ý nghĩa sẽ đi sâu vào lòng con người hơn những điều sang trọng, hoành tráng”. https://thuviensach.vn Khi họ nhận ra điều này - nhận ra ý nghĩa sâu sắc của tên “Ratatouille” - họ sẽ tự nói “Hóa ra” (chấm chấm chấm) với mình, hoặc với người ngồi bên cạnh. Đó là đỉnh cao của nghệ thuật, còn phim Ratatouille đúng là một tác phẩm nghệ thuật, không chỉ là phim cho trẻ con. Khán giả Việt Nam sẽ không được thưởng thức cái “hóa ra” đó. Có khi họ sẽ nhận ra một “Chú chuột đầu bếp” giống như tên phim nhưng đó chỉ là “nhận ra” thôi, không có chút gì là “hóa ra” cả (còn nếu xem áp phích trước thì họ nhận ra điều đó rồi). Anh marketing cướp mất cái “hóa ra”, nhất quyết không cho phép công ty chọn tên tiếng Việt sâu sắc dựa trên món ăn biểu tượng trong phim, pha chút chất gặm nhấm vào. “Chú chuột đâu? Bếp đâu? Trẻ em sẽ không hiếu. Bố mẹ sẽ không dẫn con đi xem!” Và câu đánh giá buồn cười nhất của các anh chị “marketers” Việt Nam hay nói: “Có khi bên Tây thì được nhưng người Việt Nam mình chậm hiểu lắm, em ạ.” Bỏ qua những khán giả biết tiếng nước ngoài và chỉ xem tên tiếng Việt như là phần mô tả. (Sao phải biết tiếng nước ngoài mới được thưởng chức cái “hóa ra” đó?) Bỏ qua số tiền lớn mà tên dễ hiểu mang lại cho công ty phát hành. (Biết đâu khán giả nhanh hiểu hơn nhiều người nghĩ và tên sắc sảo mang lại số tiền không kém?) Bỏ qua các lời giải thích khác. Đó là những vụ ăn cướp. Cướp món Ratatouille, cướp em Nhung, cướp tháng Mười và để lại cánh đồng lúa. Nói về cánh đồng, phim Cánh đồng bất tận gần đây bị dịch là “Floating Lives “ (Những cuộc đời trôi nổi) - vậy trong bài viết này có trường hợp thêm từ “cánh đồng” không hợp lý, cũng có những trường hợp bỏ từ “cánh đồng” không hợp lý. “Endless Fields” nghe hay hơn nhiều, vừa sát nghĩa vừa sát bản chất. Còn tên “Floating Lives “, mặc dù rất sát khung cảnh quay hơn nhưng nghe rất “cố”. Trôi trên mồ hôi. Tôi không biết công ty phát hành phim có hỏi ý kiến của Nguyễn Ngọc Tư về vấn đề này không. Tôi hình dung một anh mặc com lê màu đen đi https://thuviensach.vn đến tận Cà Mau, mở laptop, cho chị Tư xem poster tiếng Anh. “Ồ sao anh lại đặt là Floating Lives?” Chị Tư hỏi. “Đó là tên tiếng Anh rất hay chị ạ. Nó giúp khán giả nước ngoài biết rõ hơn về nội dung phim, cũng tạo cảm giác chơi vơi như trong truyện chị viết ấy!” Chị Tư vừa cau mày vừa cười lịch sự. “Yên tâm.” Anh com lê nhẹ nhàng để tay lên vai chị ấy. “Tôi có bằng marketing.” https://thuviensach.vn Về quê Cuối tháng là được nghỉ. Được nghỉ là về quê. Về quê là ra bến xe, nhìn lên lịch chạy, nhìn xuống đồng hồ. Rồi bi hài kịch mở màn. Tiết mục đầu tiên là nhân vật chính chạy qua các anh bán vé giả, các chị bán bánh bao thật (đắt), các em bán đồ linh tinh, các cháu bán kẹo cao su - người nào cũng không ngại tiếp xúc nếu tiếp xúc bị hiểu theo nghĩa làm phiền. Hello!” “You!” “Hey!” “HEY!” Rồi nhân vật chính chạy qua quân cò tóc nhuộm - không tấn công khách thì tấn công nhau, húc nhau như dê, cắn nhau như chó. Ở đâu cũng nghe tiếng sủa, tiếng chửi, tiếng bậy. Và tiếng $. “Tao muốn tiền của mày” là câu nghe từ mọi phía, mọi bên - tao tao, tiền tiền, mày mày. Nhân vật chính là con gà béo và người xung quanh là những chủ trại dã man, nhổ lông từng chiếc, từng sợi - rồi chém đầu luôn, nhìn con thân còn lại luống cuống chạy vào chạy ra. Lên xe là bắt đầu tiết mục hai. Bên tay trái là hai lần đi “Liverphun”, đang chuẩn bị đi lần thứ ba nhưng chưa tìm ra túi ni lông nên tạm dừng lại (túi ni lông giống hộ chiếu, không có thì sang Liverphun sẽ rất phức tạp). Phía tay phải là một ống xả 70 cân, khói vào từ miệng ra từ mũi, từ tai, từ mắt, từ nách. Phía trước là một “chú mũ cối” say như điếu đổ, chuệnh choạng từ ghế nọ sang ghế kia bắt chuyện với người lạ. Thấy không có https://thuviensach.vn chuyện nào để bắt - gặp chú ai cũng ngồi im - chú chuyển bắt không gian, để tay lên vai, để tay lên chân. Phía sau là các em tuổi học sinh (nhưng không phải học sinh) xem phim sex trên laptop, bình luận như đang xem trận bóng đá. Cả bốn phía đều có người sử dụng máy điện thoại hỏng micro (chắc hỏng lắm họ mới phải nói to thế), cả xe đều biết tám giờ bác Tuấn sẽ quay lại lấy tiền, chín giờ cô Trịnh làm xong ở bệnh viện, mười giờ anh Mạnh (bị vợ nghi đang ngoại tình) sẽ đón con ở rạp phim. Rồi người đi Liverphun tìm ra túi ni lông rồi, dùng rồi, vứt ra ngoài cửa sổ rồi lại tặng quà lưu niệm cho người đi ngược chiều. Thế là đi tiếp, lái xe không dám vượt dưới tốc độ cho phép, đánh võng giữa các phương tiện khác như sinh viên Bách Khoa chơi Playstation 3, tính mạng của hơn 30 người ngồi đằng sau mang giá trị ngang bằng đĩa game. Rồi xe dừng lại để bắt thêm khách, cả 20 ô tô vừa vượt qua đều vượt qua mình để được vượt qua một lần nữa. Cuối cùng cả 30 ghế nhựa đều sử dụng hết; trên mỗi chiếc là hai con người, dưới mỗi chiếc là một con vịt đang tìm thóc. Để tạo không khí thêm mùi mẫn là những bài hát thị trường hơn cả chợ, “volume” đặt ở mức 11 mặc dù nút vặn chỉ có từ 1 đến 10. Và máy điều hòa bị hỏng. Còn tiết mục thứ tư. Đã về quê, đã uống say (đang đau đầu). Đã lên xe về thành phố, sắp về đến nơi. Xe dừng lại ở bến và - vui quá! - có người đến đón. Là người yêu mặc váy mới? Là đại diện của hãng xe khách bắt tay cảm ơn? Không ai ngoài 30 chú xe ôm kêu chíp chíp, thấy mẹ chim đang bay về, trong mỏ có nhiều con giun tươi ơi là tươi. Xuống xe, nhân vật chính phải chạy nhanh ơi là nhanh, không thì các chú lao vào cầm tay, cầm chân (có khi cầm ví và iphone nữa), chuyện mình đang cầm mũ bảo hiểm và móc chìa khóa chưa đủ chứng minh rằng mình không có nhu cầu. https://thuviensach.vn Tiết mục đầu tiên, thứ hai… thứ tư? Tiết mục thứ ba - tiết mục tôi vừa cố tình bỏ qua - chính là thời gian nghỉ ngơi ở quê. Ở quê vui lắm. Nhân vật chính rất thích ở nông thôn Việt Nam, đặc biệt các làng nhỏ, yên tĩnh. Con người thì tốt bụng. Không ai làm phiền mình, không ai muốn gì ngoài một cuộc nói chuyện vui vẻ kết thúc bằng một chai rượu cạn. Con người rất con người. Không có chỗ ở? Gia đình nào cũng sẵn sàng khai trương “khách sạn một đêm”, tiện nghi đầy đủ, dứt khoát không lấy tiền. Muốn đi câu mực? Có người dẫn đi ngay, đêm luộc mực ngay trên thuyền, ngủ vùi đến trưa. Nói thì thật lòng, bán thì đúng giá, ứng xử thì có văn hóa. Rất ấm áp. Một sự ấm áp khó nhét vào va li. https://thuviensach.vn Rất nguy hiểm Lại một tuần nữa các anh bình luận viên bóng đá khiến tôi muốn chạy lên rừng, tìm cây lá ngón, tạm biệt bóng đá quốc tế. Tôi biết các anh ấy muốn phục vụ khán giả tốt nhất có thể - với điều kiện đang có. Tôi không muốn trách họ trước đám đông hoặc phàn nàn một cách thái quá. Tôi cũng không phải chuyên gia gì mà chỉ trỏ, điều kiện lên tiếng cũng chỉ là tính cách ông già và sở thích xem bóng đá không đập đầu vào tường, vấn đề là tôi đã phát điên rồi và như một quả bom bị châm ngòi, tôi không thể không nổ. “Rất nguy hiểm!”. Tôi vô cùng đau đớn với câu nhận xét này. Các anh bình luận viên chỉ cần xem trọng tài búng đồng xu đầu trận là đã kêu “rất nguy hiểm” mấy lần rồi. (Biết đâu bị rơi tiền?) Rất nguy hiểm, rất nguy hiểm; cái gì cũng nguy hiểm hết - thành ra chẳng có gì là nguy hiểm cả. Rồi là “Rất kỹ thuật.” “Rất đẹp mắt.” Và “Không vào!” Tôi cũng có hai con mắt. Rõ ràng là kỹ thuật. Rõ ràng là đẹp mắt. Rõ ràng là quả bóng đã “không vào” lưới vẫn đang ở trong tay của thủ môn. Tôi thấy rồi. Truyền hình không phải đài tiếng nói. Có hình đang nói rồi; vai trò của các anh bình luận viên là phải nói thêm. Nhưng việc “nói thêm” đó phải có ý nghĩa. Đội tuyển Brazil. Các cầu thủ mặc áo vàng. Các chàng trai Samba. Các học trò thầy Dunga. Tôi nghĩ một bình luận viên chuyên nghiệp sẽ gọi các cầu thủ Brazil là “các cầu thủ Brazil hoặc đơn giản “đội Brazil” - từ đầu đến cuối trận, nếu dùng các tên vui thì chỉ trong vài trường hợp phù hợp (khi “các chàng trai Samba” đang nhảy Samba thật). https://thuviensach.vn Trong các bài hát của Trịnh Công Sơn, ông không bắt đầu xưng “tôi”, rồi chuyển sang “anh”, rồi “mình”, rồi “Sơn”, rồi quay lại xưng “tôi”. Đó là sự phong phú vô nghĩa. Những chỗ cần phong phú thì ông rất phong phú, còn không thì không - thế mới có điểm nhấn. Tôi thực sự không muốn các cầu thủ Anh luôn thành con sư tử, các cầu thủ Đức luôn thành xe tăng, các cầu thủ Nhật luôn thành Samurai, các cầu thủ Hàn Quốc luôn thành bát kim chi khổng lồ. Tôi cũng không muốn các cầu thủ trưởng thành luôn thành “học trò”, và tôi quá biết các cầu thủ cả hai đội đang mặc áo màu gì. Có lẽ điều làm tôi điên nhất là các anh bình luận viên ấy hiếm khi nói một câu từ đầu đến cuối không dừng lại mấy lần ở giữa. Giật vấp, vấp giật, giống một clip Youtube bị “buffering” vì internet quá chậm. “Trọng tài (buffering) đã (buffering) rút ra một chiếc thẻ… Ắc-yên Rô bần đã có một (buffering) pha bóng (buffering) rất đẹp mắt và…” “Những cú sút xa của (buffering) các cầu thủ mặc áo (buffering)…” Nhận ra điều này một lần là nhận ra thêm ngàn lần nữa; một khuyết điểm trên mặt người yêu chưa đủ to để chấp nhận là thế, chưa đủ nhỏ để yêu. Vấn đề thứ nhất là thiếu sự chuẩn bị. vấn đề thứ hai thiếu chiếc ghế. Tại sân. Rất tiếc các anh không có mặt tại World Cup như các anh bình luận viên đến từ các nước khác. Họ cũng phải chờ cận cảnh mới biết cầu thủ vừa việt vị là ai. Họ không thể cho tôi biết về những gì đang xảy ra ngoài tầm nhìn cùa màn hình bởi ngoài tầm nhìn của màn hình cũng là ngoài tầm nhìn của họ. Nhưng điều đó không bào chữa cho những câu quá lười. “Khi đá penalty bên cạnh bản lĩnh phải có may mắn…” Thật hả? Tôi tưởng bên cạnh bản lĩnh phải có bún bò Huế, tóc vàng hoe và một chiếc bugi lấy từ xe Super Cub sản xuất năm 1982! (Tôi vừa bảo ti https://thuviensach.vn vi xong.) Thay vì chuyển những thông tin rõ như ban ngày, tại sao các anh ấy không chuyển những thông tin bổ ích mà khán giả xem truyền hình chưa biết? (Tôi vừa hỏi ti vi xong.) Một vài thống kê thú vị? Một câu chuyện lịch sử? Bất cứ điều gì cũng được, miễn không thuộc loại “bản lĩnh” và “may mắn” . “Cũng nhiều người nói rằng đội tuyển Anh thiếu sáng tạo, bế tắc và thiếu cảm hứng.” Ai? Người nào? Cũng nhiều người nói rằng Adolf Hitler vẫn đang sống tại nông thôn Argentina. “Cũng nhiều người nói rằng đội tuyển Anh thiếu sáng tạo” là câu lười. “Hôm qua Franz Beckenbauer đã nói rằng đội tuyển Anh đang trở lại với thời ‘chạy và sút’” là câu chăm chỉ. Số câu chăm chỉ nên nhiều hơn. Nhưng thôi. Giờ tôi hết điên rồi, cả bốn bức tường sập mất và ti vi đang nhìn tôi với ánh mắt sợ sệt. Mà biết đâu các anh bình luận viên ấy đang cố gắng nhiều hơn tôi nghĩ. (Đài truyền hình chưa coi việc của họ làm là nghề nghiệp thực sự, chưa trả lương xứng đáng, chưa thành lập đội nghiên cứu chuyên nghiệp.) Con người ai cũng có sai lầm, nhất là con người sắp gõ dấu chấm vào cuối câu này. Điều quan trọng là chúng ta được sống trong hòa bình và được thưởng thức các trận bóng đá hay nhất. Thật thú vị khi… không! No! Stop! Đó là tư duy yếu kém. Rất phản tác dụng! Rất vô hiệu! Rất nguy hiểm! https://thuviensach.vn ME, Nguyễn Hồi năm 2003, cuộc sống đã thật đơn giản, làm quen với người tên Thủy, tôi lưu số điện thoại vào cục gạch Nokia, ghi tên “Thuy”. Sau một thời gian (và mấy cục gạch mới), tôi phát hiện cách lưu tên đó không còn hiệu quả. Nhiều lần tôi thấy “Thuy” đang gọi nhưng không biết đó là “Thuy” nào. Vậy nên tôi bắt đầu thêm đại từ chỉ định: co Thuy, chi Thuy, em Thuy. Tuy nhiên, sau một thời gian nữa số “em Thuy” phát triển quá mức, khiến tôi phải viết cụ thể hơn nữa: em Minh Thuy, em Mai Thuy, em Pham Thi My Thuy. Thế rồi là em Thuy cao, em Thuy nhuom toc. Giờ tôi đang có 2.214 tên lưu trong một chiếc máy điện thoại không còn so sánh với vật liệu xây dựng nữa - bạn bè, bạn của bạn bè, người không biết từ hành tinh nào xuống. Vì thế, mỗi lần lưu “contact” mới tôi viết cụ thể lắm: “Chi Minh Thuy ban cua anh Hai gap o Starbowl hom sinh nhat”. Do phần mềm linh hoạt nên tôi có thể viết dài dòng, thêm đại từ chỉ định, kể cả viết tiếng Việt có dấu, phân biệt giữa các em Thúy, Thủy, Thùy, và Thụy. Tuy nhiên giờ còn nhiều hệ thống công nghệ chưa Việt hóa được một cách trọn vẹn như vậy. Đây là hình ảnh quen thuộc với người Việt dùng gmail: me, Nguyen (2) me, Nguyen (8) https://thuviensach.vn me, Nguyen (3) “Me” và “Nguyễn” có vẻ rất thân nhau, suốt ngày viết email cho nhau. Người nước ngoài nhìn vào inbox của tôi sẽ nghĩ tôi có bốn bạn thân nhất là bạn Nguyễn, bạn Đỗ, bạn Trần, và bạn Phạm. Vấn đề là Gmail hiện họ tên theo cách của Tây: tên hiện trước, họ hiện sau. Gmail tưởng “Nguyễn Thị Hương” là “Hương Thị Nguyễn”, còn lừa hệ chống bằng cách đảo ngược họ và tên khi đăng ký sử dụng dịch vụ cũng không được vì trong mỗi email tên mình cũng sẽ hiện cách đảo ngược như vậy. Hệ thống đặt vé máy bay cũng cứng đầu không kém. Là hệ thống nhập từ nước ngoài vào nên nó không hỗ trợ tiếng Việt có dấu. Nhiều lần tôi ngồi ở sân bay nghe nhân viên dùng loa nói những câu như: “Hãng hàng không quốc gia Việt Nam xin mời hành khách có tên Nguyễn Lê Cương hoặc Nguyễn Lê Cường nhanh chóng đến quầy số ba.” Tên LE CUONG (theo cách hiển thị trên màn hình nhân viên) tương đối dễ xử lý. Tôi rốt thắc mắc muốn biết các nhân viên sân bay sẽ xử tý những tên phức tạp hơn như thế nào. Những PHI PHUONG THUY chẳng hạn: “Hãng hàng không quốc gia Việt Nam xin mời hành khách trên chuyến bay VN123 có tên Phi Phương Thủy, hay Phi Phương Thúy, hay Phi Phương Thùy, hay Phi Phượng Thủy, hay Phi Phượng Thùy, hay Phí Phương Thủy…” Nói xong, máy bay đã cất cánh mất. https://thuviensach.vn Thằng nào? “Thằng nào?” Em phục vụ hỏi. “Áo xanh kia kìa!” Chị phục vụ đứng bên cạnh bàn tôi trả lời, dùng đầu để chỉ đạo. Em phục vụ để đĩa cơm rang trên bàn một du khách người Tây mặc áo màu xanh, cười tươi, quay về chỗ bếp. Cảnh này diễn ra ở một quán ăn nhộn nhịp nằm trên dường Phạm Ngũ Lão, quận nhất, Sài Gòn. Khu Tây ba-lô. Chắc cả quán chỉ có mỗi tôi là ba lô biết tiếng Việt, đặt câu hỏi về cách dùng từ “thằng” của em phục vụ đó. Tôi công nhận Phạm Ngũ Lão không phải con đường văn minh nhất Việt Nam, cả về người ở lẫn người đến. Tôi cũng công nhận từ “thằng” không phải từ mạnh quá, đặc biệt trong trường hợp tôi vừa kể. Em phục vụ không có ý gì. Nhưng tôi vẫn cầm bút viết bài này như một cách âm thầm trả thù “nó”. Việc đầu tiên là phải xác định vì sao tôi cảm thấy bực bội - Tôi khá chắc chắn nếu làm ở một quán chỉ có khách người Việt thì em ấy đã không dám hỏi “Thằng nào?” bằng giọng to và tự nhiên như thế. “Anh nào?”, “Bàn nào?” “Ở đâu hả chị?” - có nhiều cách xác định suất cơm rang sẽ vào miệng ai mà không dùng đến ngôn ngữ chợ. Nhưng riêng điều đó chưa đủ khiến tôi bực bội như bây giờ. Người thiếu ý thức ở đâu cũng có. Chính tôi hay “tạm thời” thiếu ý thức, sáng phàn nàn về người khác, chiều làm giống y họ. Vấn đề phải lớn hơn em ấy. Mà nghĩ một lát, tôi thấy vấn đề lớn hơn thật. Từ lúc mới học tiếng Việt, tôi chứng kiến nhiều người Việt dùng từ “thằng” với đàn ông Tây trong https://thuviensach.vn trường hợp họ sẽ không dùng với đàn ông Việt. “Thằng ấy sẽ xuất hiện từ cánh gà bên phải,” chị tổ chức sự kiện chốt lại vị trí của một khách mời người Tây (trong lúc tôi im lặng dịch bài phát biểu ở bàn bên cạnh). Những người đàn ông Việt cùng tham gia sự kiện đó đều được chị ấy nhắc bằng “ông”. “Thế thằng đó em gặp ở đâu?” Anh sinh viên hỏi cô bạn của mình trên đường về sau khi cả hai vừa đi uống cà phê cùng một anh tóc vàng và hai anh người Việt. “Ở triển lãm du học hôm kia anh ạ.” “Thế à. Còn hai anh kia?” Vân vân và thằng thằng, số lượng và chất lượng các ví dụ không quan lượng. Cuối cùng bài này là cảm nghĩ của cá nhân tôi - còn đúng hay không, cá nhân tôi nghĩ có quá nhiều trường hợp trong đó người Việt dùng “thằng” với Tây, mà dùng “anh, chú, bác, ông” với ta. Thằng ấy. Thằng kia. Nó. Đó là sự phân biệt chủng tộc. Tất nhiên nó không bằng sự phân biệt ác nghiệt mà nhiều người Việt vẫn phải chịu khi lập nghiệp ở nước ngoài. Nó cũng dễ bỏ qua; có nhiều trường hợp trong đó đàn ông Tây ở Việt Nam được đối xử tốt hơn đàn ông Việt ở Việt Nam Nếu giá phải trả là một số chữ “thằng” ngẫu hứng (mà có hiểu được đâu) thì đó là sự quý mến rất rẻ. Có lẽ đó chính là lý do vì sao tôi bực bội. Thứ nhất, đó là hành động phân biệt mà tôi chứng kiến quá nhiều lần qua quá nhiều năm - em phục vụ đó là giọt nước làm tràn ly. Thứ hai, đàn ông Tây ở Việt Nam xét cho cùng thì khá sung sướng nên nếu tôi lên tiếng mạnh mẽ sẽ bị gọi là thằng Tây vô ơn. https://thuviensach.vn 2. VUI MỘT TẸO https://thuviensach.vn Đổi mới 12 con giáp “Con tuổi Máy Giặt, anh ấy tuổi Điều Hòa; có hợp nhau không hả thầy?” Biết đâu tương lai sẽ có người hỏi vậy. Thời xưa, các con giáp đều là động vật gắn bó với cuộc sống của người dân - sáng sáng vỗ lợn, chiều chiều lùa trâu. (Biết đâu con rồng cũng đã từng tồn tại theo một hình thức nào đó.) Nhưng với nhiều gia đình thời bây giờ, các động vật ấy chỉ xuất hiện trong phim hoạt hình, trong sách giáo khoa, trong thực đơn. Dân thành phố đâu còn nuôi trâu? Săn khỉ? Giết gà? Tất nhiên nhiều chú chó, chú mèo và rất nhiều chú chuột đã cuốn gói theo dân mình lên thành phố - nhưng xét cho cùng “cuộc sống hiện đại” và “động vật bói toán” đã xa nhau rồi. Có nên thế không? Có phải đến lúc Việt Nam nên đổi mới 12 con giáp cho phù hợp với cuộc sống hiện đại không? Nếu thời xưa các gia đình hằng ngày đều tiếp xúc với con lợn và con trâu, thì bây giờ thành con laptop và con ti vi. Điện thay máu, nhựa thay thịt. Việc cập nhật 12 giáp có lẽ nên để ý điều đó, chọn 12 con thay thế dựa trên cảm hứng chủ yếu là công nghệ thông dụng. Máy giặt, ti vi, laptop, máy điều hòa, đầu DVD, quạt điện, tủ lạnh, bàn là nồi cơm điện, bếp ga, xe máy, ô tô. Điều quan trọng là thầy bói xem tuổi, xem duyên, vẫn phải dựa trên yếu tố riêng của mỗi con. Ví dụ, Máy Giặt luôn muốn giải quyết mọi vấn đề trong đời, từ bẩn thành sạch. Bếp Ga hay tập trung vào việc sáng tạo; tình trạng bừa bộn, bẩn thỉu do việc sáng tạo ấy để lại thì kệ. Máy Giặt thích làm sạch và Bếp Ga thích làm bẩn. Rất tiếc hai sở thích đó không ăn với nhau. Một người cầu kỳ không nên dọn phòng của một người sáng tạo (sẽ làm hỏng những “dự án bí mật” đang được thực hiện). Một chiếc chảo bẩn không nên cho vào máy giặt. https://thuviensach.vn Tóm lại, một người tuổi Máy Giặt không nên lấy một người tuổi Bếp Ga. Một người có nhiều việc cần phải giải quyết nhưng không biết cách vào cuộc. Người kia có nhiều việc cần bảo vệ nhưng không biết cách “chặn cuộc”. Vì vậy, cuộc hôn nhân sẽ căng thẳng. Tuy nhiên một người tuổi Máy Giặt sẽ rất vui khi lấy người tuổi Bàn Là. Cả hai đều thích làm sạch, làm đẹp, không có mâu thuẫn trong việc hợp tác. Một sở thích, hai cách thể hiện. Họ sẽ làm việc cùng nhau, vì mục đích chung - mà không ảnh hưởng đến “lĩnh vực độc quyền” của nhau. Đó sẽ là cuộc hôn nhân tuyệt vời - chỉ tội nghiệp con cái sau này bị giặt và là liên tục. Sẽ có trường hợp 50/50, khó xác định có nên lấy nhau hay không. Ti vi hay thay đổi sở thích và lối sống, trong khi DVD chọn duy nhất một con đường, theo đến cùng. Mặc dù thế nhưng Ti vi và DVD vẫn có sự phối hợp nhất định, có thể bổ sung cho nhau. Nếu có một em tuổi Ti vi muốn lấy một anh tuổi DVD thì ông thầy bói phải xem kỹ. Ti vi loại gì? DVD đời nào? Cái chính là đường kết nối. Nếu kết nối tốt, thiết bị tương hợp, thì đó sẽ là cuộc hôn nhân hạnh phúc. Còn nếu kết nối không được tốt, hoặc có máy thứ ba xen vào đường dây (Playstation) thì em tuổi Ti vi đó nên lấy một anh tuổi Điều Hòa còn hơn, xây tổ ấm vừa sôi động vừa mát. Bên cạnh các trường hợp mơ hồ sẽ có nhiều trường hợp rõ như ban ngày, không cần nhờ thầy bói góp ý. Một người tuổi Điều Hòa dĩ nhiên không nên lấy một người tuổi Quạt Điện - sự cạnh tranh không lành mạnh chút nào. Quạt Điện sẽ mất tự tin khi luôn thấy Điều Hòa chạy vênh váo ở trên. Thêm vào đó, Quạt Điện có tư duy tiết kiệm trong khi Điều Hòa tiêu tiền như không có ngày mai. Tràn đầy mâu thuẫn, tràn đầy nước mắt. Người tuổi Laptop yêu người tuổi Xe Máy sẽ hạnh phúc hơn. Cả hai đều thích đi, đều rất sợ bị bó buộc bởi sợi dây mang tên cuộc sống hằng ngày. Xe Máy có nhiệm vụ đưa đến địa điểm mới, Laptop có nhiệm vụ lưu lại và chia sẻ những kỷ niệm đã có tại địa điểm đó. https://thuviensach.vn Nhưng người tuổi Laptop yêu người tuổi Tủ Lạnh sẽ hỏng. Người tuổi Ô Tô yêu người tuổi Tủ Lạnh mới đẹp: cả hai đều sống nội tâm, tránh không khí bên ngoài. Cả hai cũng đều sống rất gia đình. Các em tuổi Tủ Lạnh rất tốt bụng, muốn lấy gì chả được, muốn cho gì chả nhận. Các anh tuổi Ô Tô tốt bụng không kém - dù cho mưa, dù có gió lạnh đầy, có tuyết bùn lầy nhưng vẫn đưa con đi học. Một sự kết hợp giữa mệnh điện và mệnh xăng rất hợp lý. Các anh tuổi Máy Ảnh Kỹ Thuật Số thường rất thật thà (Ở miền Nam, không có tuổi con Bàn Là mà đổi bằng tuổi con Máy Ảnh Kỹ Thuật Số; trong Nam, “Bàn Là” là “Bàn Ủi” nhưng từ “ủi” nghe hơi “ủi sập” quá.) Chính vì thế, các anh tuổi Máy Ảnh Kỹ Thuật số nên nghĩ ngay đến các em tuổi Nồi Cơm Điện. Có lý do cụ thể nhưng chắc tôi nên dừng bàn phím tại đây - nói hết ra trong sách này thì Các ông bà thầy bói sẽ không còn đường làm ăn. https://thuviensach.vn Câu cá trên Mess Bạn đã rơi vào trường hợp này chưa? Tối hôm qua cãi người yêu, hai người đi về trong im lặng. Chiều hôm nay thấy người yêu Online trên Yahoo Mess, rất muốn bắt chuyện hỏi thăm nhưng vì tính tự ái nên không thèm mở hộp chat. Người yêu bắt chuyện mình thì được, chứ mình chủ động bắt chuyện người yêu thì mất điểm quá. Bạn yên tâm. Tôi có chút kinh nghiệm ở lĩnh vực này và sẵn sàng tư vấn. Bốn cách để tiếp cận “ai đó” trên mess mà không bị mất điểm: 1. Làm cá nhảy Một cách rất hiệu quả để thu hút sự chú ý là nhảy. Bạn cứ hình dung Mess là biển Đông còn bạn là chú cá thừa sức. Để status “Online”, rồi “Ẩn với mọi người” rồi “Onilne”, rồi “Ẩn với mọi người”… Cứ như thế trong vòng khoảng nửa tiếng. Trên màn hình của người yêu, nick của bạn xuất hiện và biến mất liên tục như một chú cá đang nhảy - có lúc vượt lên mặt biển, có lúc lặn sâu xuống dưới. Nếu bấm nhanh thì bạn có thể thực hiện cú nhảy oách nhất thế giới điện tử - xuất hiện vừa Online vừa offline cùng lúc (hay còn gọi là “bơ-gơ hai lớp”): https://thuviensach.vn Nhảy nhiều, nhảy nhanh thì chắc chắn người yêu sẽ phải để ý - sẽ nghĩ đến bạn. Như vậy bạn đã tạo cơ hội tốt để người ấy có thể bắt chuyện nhẹ nhàng: “Anh ơi, hình như internet ở nhà anh đang bị hỏng?” 2. Câu bằng status Nếu đóng vai con cá không hiệu quả thì bạn có thể coi người yêu là con cá và đóng vai người đi câu. Câu cá thì phải có mồi, còn mồi hấp dẫn nhất trên Mess chính là cái status. Bạn nên để status thật hấp dẫn để người ấy tò mò, thậm chí hơi sốc. Sau khoảng 20 phút, bạn nên đổi bằng status hấp dẫn khác - cứ như thế cho đến khi cá bắt đầu rỉa. https://thuviensach.vn Nói dối cũng được. Nếu người yêu bắt chuyện hỏi về vụ gặp Daniel Radcliffe ở Hồ Gươm Xanh thì bạn chỉ cần giải thích là đang đùa (“Có áp phích của Daniel Radcliffe thôi mà, hehe”). Nhưng bạn phải lưu ý một điều: lần đầu tiên câu bằng “status bịa” cũng sẽ là lần cuối cùng. Người yêu sẽ rơi vào tình trạng đó, có rất nhiều người thích xem ảnh linh tinh trên mạng - càng trầm cảm càng dành thời gian lượt phượt Online. 3. Đổi avatar Bạn nên chọn avatar khác lạ một chút để người yêu có nhiều thắc mắc muốn hỏi, nhận xét muốn nói. “Ôi, anh leo Fanzipan vào lúc nào vậy?” “Ôi, anh cưỡi lạc đà ở đâu thế?” “Ôi, hồi nhỏ trông yêu quá!” https://thuviensach.vn Khi được người yêu bắt chuyện, bạn nên giải thích một chút về ảnh avatar đó rồi chuyển ngay sang nội dung chính (là anh rất yêu em và tại sao chuyện nhỏ luôn cứ thành chuyện to?). Với các bạn nữ thì nên chọn avatar sexy một chút - có thể bạn trai vẫn không thèm bắt chuyện mình nhưng chắc chắn anh ấy sẽ bị tra tấn một cách chỉ có đàn ông mới hiểu. 4. Bắt chuyện nhầm (mà không nhầm) Nếu bạn làm cá không người nào bắt, làm người không cá nào rỉa, thì bạn nên bò qua “chiến lược ngư dân” và chuyển sang “chiến lược ngón tay béo”. Có nghĩa là bạn sẽ chủ động bắt chuyện người yêu nhưng giả vờ bắt chuyện nhầm. Bạn đang offline với anh Joe https://thuviensach.vn Anh Joe: Thơm ơi, Joe vừa hỏi chị Hương xong, chị ấy bảo mình thực hiện ngay! Thơm cứ tiến hành đi nhé, xong gọi điện Joe! “Ngón tay béo” là chiến lược đòi hỏi sự tỉnh táo. Ví dụ, người yêu của bạn tên Thơ thì bạn có thể “bắt chuyện nhầm” một người bạn khác tên “Thơm” (Thơ và Thơm sẽ nằm gần nhau trong danh sách Mess). Khi bắt chuyện bạn nhớ viết nội dung mang tính gấp gáp, quan trọng. Thơ cheesecake: Anh nhắn nhầm? Joe: Hi! Sori em, anh vụng về quá! Thơ cheesecake: Không sao đâu anh ạ. Joe: Thế em ăn tối chưa? Thơ cheesecake: Em ăn rồi anh ạ. Joe: Hôm nay Chủ nhật, chắc em vừa đi ăn phở xào ở nhà bác Dũng béo phải ko? Thơ cheesecake: Hihi, vâng ạ. Thế anh đang làm gì? Nếu là người tốt thì người yêu của bạn sẽ thông báo lại ngay. Vì đang tức giận nên người ấy chắc sẽ viết ngắn gọn, xã giao. Bạn yên tâm. Ít nhất người ấy đã bắt chuyện mình - việc còn lại chỉ là mở rộng đối thoại. Còn một cách nữa. Nếu bạn là người trưởng thành thì bạn sẽ không áp dụng những mẹo này mà gặp trực tiếp với người yêu, những gì cần xin lỗi thì xin lỗi, tha thứ thì tha thứ, vượt qua trục trặc như hai người lớn. Tuy nhiên, nếu bạn là người trưởng thành như vậy thì bạn đã không đọc đến câu cuối này đâu. https://thuviensach.vn Chuyện tôi, Mỹ Tâm và nước mắm Phú Quốc Đọc tin Mỹ Tâm tiết lộ về tình yêu mới, tôi không biết cảm giác nào hơn cảm giác nào, đau buồn hay phấn khởi. Chắc nhiều người chưa biết chuyện tình cảm giữa tôi và Mỹ Tâm kéo dài mấy năm trời, đầy sóng gió. Một phần vì sóng gió đó nên tôi mới rơi vào trường hợp không gặp Tâm nữa nhưng còn nhiều điều muốn nói. Vậy nên tôi quyết định xuất bản bức thư cuối cùng viết tặng Tâm - hy vọng nhờ một phép màu nào đó em ấy sẽ đọc và mọi chuyện sẽ có kết thúc tốt đẹp. Em mãi yêu, Anh vẫn nhớ lần đầu tiên lên sân khấu tặng hoa cho em. Em cười duyên, nói “cảm ơn”. Ôi, lúc đó em không thể hiểu anh xúc động như thế nào! Anh xem tất cả các clip phỏng vấn của em trên truyền hình, xem đi xem lại, và anh thấy em luôn chỉ nói “cám ơn” - tức chữ “cám” có dấu sắc. Nhưng chắc chắn, một trăm phần trăm, lúc mình gặp nhau trên sân khấu ngày hôm đó em đã nói “cảm ơn” với anh chữ “cảm” có dấu hỏi! Anh nghe rất rõ, cứ như vũ trường là đại sa mạc chỉ có anh và em đứng giữa các đụn cát. Anh biết đó là quà tặng đặc biệt em dành cho riêng anh. Điều em muốn nói (nhưng không thể nói được trước đám đông) là em cảm thấy đặc biệt ấn tượng với anh, rất muốn biết thêm về anh, muốn “hỏi” anh rất nhiều chuyện. Anh hiểu ý em - có một số cái không cần phải nói ra. Lần kế chúng mình được chia sẻ tình cảm là lúc anh gửi request add em vào danh sách Messenger với nick lovefromtay78 - là nick anh tạo cho riêng em. Anh nhận hồi âm đầy triển vọng của em là: “User đã không cho phép bạn thêm user vào danh sách messenger và chặn mọi tin nhắn liên hệ”. Anh đã khóc. Khóc vì mừng quá! Anh gửi request vào lúc 8:32:21 tối thứ Sáu, nhưng phải đến tận 10:13:14 sáng Chủ nhật anh mới nhận được https://thuviensach.vn reply của em (anh để Online suốt thời gian đó, dùng ba laptop kết nối ba đường internet Viettel, FPT và VNPT). Trên tạp chí, em tiết lộ rằng em tối nào cũng vào Yahoo. Có nghĩa là em đã bối rối trong hơn 37,5 tiếng đồng hồ không biết điều khiển trái tim bằng cách nào. Anh hình dung em ngồi khọm khọm, đầy hồi hộp, ngón tay trỏ run run trên chuột trái mà không dám bấm. Khổ thân em quá! Rõ ràng em muốn chat với anh - chat mãi chat hoài - nhưng em không dám nhận request đó. Em quá sợ một cơn gió Canada sẽ cuốn em đi nơi rất xa. Anh hiểu. Lần tiếp theo chúng mình gặp nhau là tại biệt thự của em. Lúc thay quần áo chuẩn bị vượt rào, anh ngửi thấy mùi nước hoa của em. Chú xe ôm bảo chỉ là sông Sài Gòn, anh đáp lại: “Sông Sài Gòn thơm thế này mỗi ngày sẽ có hàng nghìn người nhảy vào chết đuối!”. Khi tung người lên vượt rào, anh thấy hình bóng của em bên cửa sổ, hai mắt nhìn anh, hai tay run run cầm điện thoại… Rồi sau đó, lúc vệ sĩ dừng đánh anh để nhận điện thoại, anh nghe giọng em vang lên qua loa: “Anh ơi, xử nó xong chưa?” Ôi Tâm ơi, lúc đấy anh cười rất tươi, ngay trên cỏ vườn nhà em, quên hết sự đau đớn của một trái tim bị vỡ và một xương đòn bị rạn ở ba nơi. Hóa ra em yêu anh rất rất nhiều. Ông giám đốc công ty nhạc đã bắt em phải giả vờ yêu anh vệ sĩ đó, để tạo xì-căng-đan PR, để thêm nội dung cho cuốn tự truyện sắp xuất bản của em… (Tất nhiên ông ấy sẽ lấy hết tiền nhuận bút). Ông ấy đe dọa em với những lời khủng khiếp nhất. Thật là vô nhân đạo! Nhưng em ơi, em vào vai tốt quá! Anh vệ sĩ đó bị điên vì tình yêu, bất cứ người dàn ông nào đến gần em là anh ta đánh như sói mẹ bảo vệ đàn con mới đẻ. Em nhìn ra cửa sổ thấy hai giầy boot màu đen ấy đạp liên tục vào bụng anh. Em ân hận quá, thương anh quá. Thế là em gọi điện để gây mất tập trung, tạo cho anh cơ hội chạy thoát. Còn em nhắc đến anh và dùng từ “nó” là trường hợp vừa diễn vừa thật. Nghe giọng truyền cảm của em là anh biết ngay em coi anh như một người em, một ““little nó” đáng yêu. Mặc dù anh lớn hơn em mấy tuổi nhưng em vẫn luôn https://thuviensach.vn muốn nuôi và chăm sóc cho anh đến khi chúng mình ngồi xe lăn bên nhau, ngắm mặt trời lặn xuống Hồ Con Rùa. Cả tuần anh nằm sấp trên giường bệnh viện hát bài Họa mi tóc nâu. Thế rồi em đi Hàn Quốc. Em lấy lý do là phát triển sự nghiệp nhưng anh biết sự thật là em chỉ muốn thoát khỏi tay của ông giám đốc độc ác và tay vệ sĩ điên đầu đó - để chúng mình có thể yêu nhau như số phận đã ghi trên mây với bút là tia nắng. Anh hiểu và chuẩn bị đi theo. Nhưng em ơi, những gì số phận muốn, ông trời không cho lấy. Anh tốn hết gia tài để trả nợ cho bệnh viện Việt Pháp (ai ngờ phẫu thuật xương đòn đắt thế) không có cách nào mua vé máy bay sang với em; còn em vẫn nhẫn nại chờ đợi anh ở nơi đó, không biết về chuyện phá sản của anh, tưởng anh đã quên em, hoặc tồi tệ hơn là không muốn gặp em nữa. Buồn ơi là đau, anh không chịu nổi! Anh quyết định sang bên đó theo con đường duy nhất còn lại là xuất khẩu lao động. Nhưng thật đen đủi em ơi, đến đại sứ quán Hàn Quốc mấy ông quản lý cười phá lên, bảo bên đó chỉ nhận người lao động đến từ Hà Tây thôi, chứ đến từ Tây thật thì ghê gớm quá! Lúc tuyệt vọng nhất cũng là lúc số phận buộc ông trời phải cho anh chút hy vọng. Anh làm quen qua mạng với một chị người Hàn Quốc 42 tuổi. Chị ấy chưa lấy chồng, sống ở vùng nông thôn, không có quá nhiều tiền nhưng so với tờ 500 nghìn bẩn bụi trong túi quần anh thì là cả một đống vàng. Chị ấy tính lạ lắm em ạ, cứ hỏi đi hỏi lại: “Anh có phải là người Canada cao 179cm như trong ảnh avatar không?” Rồi chị ấy đột ngột sang Việt Nam. Một người đàn bà tên Tươi (là bạn thân của chị ấy) tổ chức một buổi giới thiệu rất đặc biệt. Bà ấy dẫn anh vào một căn phòng nhỏ, bảo anh ngồi xếp hàng cùng khoảng 30 anh Tây-ba-lô đang gặp khó khăn về tài chính. Phòng đó có một chiếc gương to đùng treo trên bức cường đối diện. Anh Tây-ba-lô ngồi cạnh anh bảo đó là kính một chiều, ai thích nhìn vào thì nhìn, người ở trong không thấy gì hết! (Anh hỏi bà Tươi về chuyện dó, bả ấy bảo đó là kính cách ly liên quan đến người Hàn Quốc và bệnh SARS). https://thuviensach.vn Các anh Tây-ba-lô lần lượt về, rồi lúc chi còn anh và bà Tươi trong phòng thì chị người Hàn Quốc đó chạy vào, ôm hôn anh, cho anh một vé đi Hàn Quốc vào cuối tháng Anh biết xứ sở mới lạ thì cái em nhớ nhất (ngoài anh ra) là nước mắm Phú Quốc, bởi có lần em đã nhẹ nhàng tâm sự với anh điều đó qua báo. Nhưng ông trời ác thật em ạ, sắp gần Hàn Quốc, máy bay gặp thời tiết xấu, lắc lên lắc xuống khiến một trong hai chai nước mắm mà anh giấu kín trong túi laptop bị vỡ, mùi Phú Quốc tràn ra, tiếp viên hàng không tràn vào. Một anh tiếp viên kiểm tra phát hiện hai chai nước mắm đó, bảo phải tịch thu cả hai mặc dù chai còn lại vẫn còn nguyên. “Cứ để đấy cho tôi.” Anh nói. Sao họ phải can thiệp. Sao họ dám can thiệp vào chuyện riêng của anh, em, và đảo Phú Quốc. “Cứ để đấy cho tôi.” Anh nói lại lần nữa. “Đặc sản thôi mà có phải bom đâu!” Không ngờ, ngay lập tức mười ông cảnh sát nhảy ra từ đâu đó anh vẫn chưa biết, rút súng, cầm còng số 8, bắt anh phải ngồi trong phòng vệ sinh cho đến khi máy bay hạ cánh ở thành phố Seoul. Cửa máy bay mở ra là 30 người mặc quân phục chạy vào, dẫn anh vào nhà tù Seoul số 1, nơi anh đang ngồi viết lá thư này gửi em. Đó là cách đây năm năm; anh còn phải ở đây đến tận năm 2060 mới được về cơ. Luật sư bảo gì gì đấy, khủng bố mang tính nước mắm, anh chưa hiểu lắm. Anh chỉ biết lúc chúng mình gặp lại nhau thì em sẽ không còn sức để sinh cho anh một đứa bé gái - hoặc anh sẽ không còn sức để cung cấp những gì em sẽ cần để làm được điều đó. Đọc lại tin em tiết lộ về tình yêu mới thì anh mừng. Không có ai xứng đáng có tổ ấm hạnh phúc như em đâu. Em cần tình yêu thì em cứ yêu đi, biết đâu mọi chuyện sẽ có happy ending mà thôi. Tâm ơi, anh cho phép. https://thuviensach.vn Dịch vụ TTBT Cách đây hai tuần, cậu em ruột của tôi lấy vợ. Năm 2005 nó xếp đồ vào ba lô theo anh trai đến Hà Nội. Không lâu sau đó, nó tìm được một cô bé Hà Nội hiền lành - giờ nó đang ăn quả của cây si được trồng vào những buổi chiều mát mẻ thuộc thời “không lâu sau đó”. Bỏ qua chuyện tôi ở Việt Nam tám năm chưa lừa được ai (đau), cũng chưa được ai lừa (đau hơn), những lần suýt thành thì bị tính cầu toàn của tôi làm hỏng vào phút tám chín (thôi cứ giết tôi bây giờ). Bỏ qua nỗi đau riêng là tôi đã giúp hai em tổ chức lễ ăn hỏi và lễ cưới thành công, thêm nhiều kinh nghiệm ở lĩnh vực đó. Giờ tôi quyết định biến kinh nghiệm đó thành tiền. Nó được vợ, tôi phải được gì. Nhân và quả. Nhẫn và quà. Tôi sẽ mở công ty giúp các anh chàng Tây lấy vợ Việt một cách phù hợp văn hóa, làm cho hai bên gia đình cảm thấy hài lòng, được tôn trọng. Tôi đặt tên công ty rồi (Công ty TNHH hỗ trợ duyên LAYVOCO), giờ đang làm việc với luật sư để đưa vào hoạt động. Khẩu hiệu sẽ là “Hợp đồng có dấu, quý khách có dâu”. Quán phở Bát Đàn có nước dùng đặc biệt khiến khách luôn muốn quay lại. Nguyên liệu nước dùng tất nhiên là bí mật của gia đình. Tôi sẽ làm kinh doanh theo cách bí đó. Tôi có bài phát biểu tuyệt vời dành cho các ông bố người Tây đến nhà gia đình người yêu con, đòi lấy tài sản quý giá nhất. Bài có những câu như: “Vì hai nền văn hóa khác nhau nên nếu có gì chưa phải, mong rằng nhà gái sẽ thông cảm và giúp chúng tôi tổ chức đám cưới cho hai cháu một cách chu đáo nhất!” (Tức bọn mình hơi Nga ngố một chút nhưng cũng rất nhiệt tình học hỏi…) https://thuviensach.vn Bài hiệu quả lắm. Hơn 90% các bác tham gia buổi nghiên cứu đã cảm thấy thuyết phục và sẵn sàng tạm biệt con ngay. Mỗi lễ ăn hòi được công ty LAYVOCO tham gia hỗ trợ sẽ có tôi đứng cạnh ông bố người Tây làm phiên dịch (như hôm trước tôi đứng cạnh chính ông bố của tôi). Các ông bố đó thích nói gì thì nói, chim trời, cá biển, thế nào cũng được - tôi vẫn sẽ dịch theo kịch bản của tôi. Ông bố Tây (nói tiếng Anh): “Trước hết phải nói bọn tôi rất ấn tượng với thành phố này. Sáng hôm qua cậu xe ôm đỗ ngoài cổng khách sạn dẫn bọn tôi đi ăn chân gà nướng, ngon kinh khủng!” Tôi (nói tiếng Việt): “Sau một thời gian tìm hiểu, quen biết, hai cháu đã có tình cảm và quyết định đi đến hôn nhân.” Miễn các cụ không biết tiếng Anh, mọi chuyện sẽ diễn ra một cách suôn sẻ. Chắc tôi phải nói luôn. Giá sẽ là $5.000/gói, gồm cả phần phát biểu trước khi chú rể lên cầu thang, cả phần phát biểu tạm biệt khi việc đã xong. (Nếu nhà chỉ có một tầng, tôi sẽ giảm 20% giá gốc.) Phần thực hiện lễ ăn hỏi có thể thêm dịch vụ lựa chọn bao gồm: * 3 - 9 TTBT (thằng Tây bê tráp) = $500/thằng (tôi có lực lượng Tây Ba Lô sẵn). * Đảm bảo xuất phát và đến nơi đúng giờ = $1.000 (nếu muộn giờ tôi sẽ trả lại số tiền đó và làm việc với thầy bói để sửa lại giờ đẹp cho phù hợp với sự kiện đã xảy ra). * Đảm bảo đi đường khác về nhà chú rể, quay clip trong ô tô gửi gia đình nhà gái kiểm tra = $300 * Tham gia dạm ngõ với tư cách là doanh nhân thành đạt, thân với anh chú rể từ hồi bé = $2.000 https://thuviensach.vn Tham gia “dạm ngõ chính” hay không, tôi vẫn sẽ xếp thời gian tham gia “dạm ngõ phụ”. Lúc đó tôi sẽ một mình đến nhà gái, lên kế hoạch chi tiết dựa trên những yêu cầu riêng của gia đình, nghiên cứu thêm về ông thầy bói đang ngồi trong bóng tối. Việc đó tôi sẽ làm miễn phí để chứng tỏ rằng tôi là người không tham tiền. Tiếp tục với phần đám cưới. Công ty sẽ nhận làm với giá trọn gói là $8.000. Tôi muốn lấy ít hơn nhưng tôi biết ở Việt Nam số tám được coi là số đẹp, còn tôi luôn tôn trọng phong tục của nơi đang ở. Nhất là giờ đẹp. Nếu đám cưới tổ chức ở Hà Nội thì đơn giản; ngõ ngách tôi biết hết, tình trạng giao thông tôi hiểu rõ hơn ai. Miễn là không tổ chức ở Sân vận động Mỹ Đình trong một đêm bắn pháo hoa thì tôi có thể đảm bảo đoàn nhà trai sẽ đón dâu rất đúng giờ. (Đương nhiên tôi dẫn mẹ chú rể vào xin dâu mấy phút trước.) Nếu đám cưới tổ chức ở thành phố khác thì tôi sẽ tìm đến bác xe ôm lớn tuổi nhất, nhiều dấu chân chim nhất, nhờ bác ấy tư vấn về đường đi và tình trạng giao thông. Trên đường đi đến nơi tổ chức đám cưới, tôi sẽ dạy nhà trai vài câu tiếng Việt lịch sự (“mời anh, mời chị, mời bà, mời cụ”) cũng như vài câu dân gian giúp về việc hòa nhập với làng (“một, hai, ba, dzô!”). Nếu bên nhà trai thiếu khách, tôi sẽ huy động lực lượng Tây Ba-Lô luôn sẵn của công ty - từ vài khách ngồi nhắn tin điện thoại, sẽ có hàng trăm anh chị mắt xanh mũi lõ, mặc dù tóc hơi bù xù nhưng nhiệt tình đến cùng, ôm hôn chú rể như vừa gặp lại bạn bè cấp một. Tôi từng tham gia một chương trình truyền hình trong đó các thí sinh phải cầm dao giết gà. Vì thế tôi có đủ kinh nghiệm tổ chức lễ lại mặt tại Hà Nội. Tôi đảm bảo con gà khi chú rể đi đến thì đang sống, khi chú rể đi về thì đã chết. (Còn nếu gia đình nhà gái chưa biết về phong tục đó thì ít nhất mọi người sẽ được ăn ngon.) Hai vợ chồng về nhà là hết phần trách nhiệm của công ty. Tuy nhiên nếu có khách hàng nào gặp trục trặc ở phần trăng mật thì tôi sẵn sàng tư vấn miễn phí với tư cách là một anh Tây có chút hiểu biết liên quan. https://thuviensach.vn Đó là sự hy sinh của người đi trước. https://thuviensach.vn Tom Lạc Đà Hôm trước tôi dành một buổi chiều đọc báo teen. Đừng hỏi vì sao tôi làm thế. Đó là việc của tôi. Bài đầu tiên tôi đọc có tiêu đề “Lala: Thích được người ấy tặng những món quà đặc biệt”’ Với câu cuối, phóng viên “Cảm ơn Lala về buổi tám chuyện thú vị này nhé!”. Phải đọc kỹ các câu giữa mới biết bạn Lala tên thật là Mai Chi. Bài thứ hai khoe bộ ảnh “stylish” của hai chị em sinh đôi. Ở cuối bài đề thông tin: Photo by: Ds Nick, Stylist: Titti, Model: Mie & Jimmie, Makeup: Luân Louis, Location: Lit café, Fashion: Kej Shop…Bài thứ ba, thứ tư, thứ năm, tất cả đều nửa Anh nửa Việt. Hãy thử tưởng tượng ra: Năm 2021, một sinh viên trường Bách Khoa phát hiện cách làm phim 7Đ. Cậu ấy vừa thông minh vừa khôn - không cho biết cách làm mà bắt các hãng phim lớn muốn “chơi 7Đ” thì phải sang Việt Nam thôi. Nước này nhanh chóng trở thành trung tâm thế giới phim ảnh, Hollywood nhường chỗ cho Vollywood. Diên viên Tây bay sang hàng loạt. Việt Nam thành thơm và các diễn viên Tây nhất quyết sẽ thơm lây - bằng cách sửa tên. Đây là bài phỏng vấn diễn viên Tom Lạc Đà (tên trước kia là Tom Cruise) do một tờ tạp chí của Mỹ thực hiện vào năm 2021, ngay tại Club Vollywood, Sài Gòn. 01/04/2021 Tom Lạc Đà: Tôi là hiện tượng vô định nghĩa! Hello Lạc Đà. Thanks very much for meeting me today! Yeah sure man, Lạc Đà loves the people! https://thuviensach.vn (Dịch từ tiếng Anh) Tom Cruise và Tom Lạc Đà, bây giờ anh thích tên nào hơn? Cảm giác của anh khi được gọi bằng “Lạc Đà” như thế nào? Tôi thích tên mới hơn. Nhờ cái tên ấy, Lạc Đà thêm nhiều bạn bè, trở nên tự tin hơn nhiều. Lạc Đà luôn cười tươi với các fan trẻ. Lạc Đà gọi họ là các chú Lạc Đà Con. Dạo này khá nhiều diễn viên Vollywood chọn tên nửa Việt nửa Ta, Có Brad Cà Rốt, Gwyn Hải Phòng; Justin Mẹ Chồng - kể cả diễn viên lớn tuổi là Clint Bim Bim. Với một bộ phận xã hội Mỹ, những tên ấy khó nhớ, khó phát âm, có thể nói là không rõ nghĩa lắm. Anh giải thích điều này thế nào? Đúng là nhiều người Mỹ thắc mắc về cách phát âm tên mới của tôi, không biết phải nói Lackda hay Luckza hay Like' duck. Tiếng Anh không có dấu, cũng không có chữ “đ”, nên khi đổi Lạc Đà từ phát âm tiếng Việt sang phát âm tiếng Anh thì… mỗi người một kiểu (cười). Lúc đầu tôi cảm thấy đau đầu, muốn quay lại với tên cũ. Nhưng giờ tôi hiểu chính phát âm không rõ đó tạo cảm giác bí ẩn với các fan hâm mộ. Có phải Lackda? Có phải Lickdad? Từ những cuộc trò chuyện vỉa hè đó, hình ảnh của mình sẽ sáng lên. Nhiều người sẽ coi mình là hiện tượng vô định nghĩa. Còn những người phản đối thì sao? Họ có lý không? Vừa rồi bạn nhắc một “bộ phận xã hội Mỹ”. Chắc ý bạn là những người lớn tuổi không biết tiếng Việt phải không? Điều đó không tránh được. Người lớn tuổi không dễ tiếp cận với cái mới. Lạc Đà tôn trọng quan điểm của họ, nhưng thế giới ngày càng nhỏ đi và xu hướng “pha trộn” văn hóa cũng hợp lý mà thôi. Hơn nữa, trường hợp của chú Bim Bim cho thấy rằng người lớn tuổi vẫn có thể tiếp cận với cái mới, không nên so sánh chung. Nhiều người nói rằng anh không còn là “diễn viên trẻ tuổi” nữa, còn Clint Bim Bim bị lẩm cẩm, mất tự chủ. Lạc Đà xin khẳng định rằng tuổi tác và ngôn ngữ đều là khái niệm tương đối (gầm). https://thuviensach.vn Dạ, chân thành xin lỗi anh Lạc Đà. À, tôi nghe nói anh Lạc Đà có dự án phim mới! Kể với độc giả teen đi nào! Vầng, Lạc Đà vừa nhận đóng vai chính trong bộ phim 7Đ mới do các hãng phim tư nhân của Việt Nam kết hợp với nhau sản xuất. Phim có tên “Để mai đại chiến giữa hai cánh đồng ruồi”, là phần hai của phim “Khi Bạch Tuyết quay đầu với ngũ hổ tướng rực rỡ” chiếu thành công năm ngoái. Phim hứa hẹn rất nhiều điều thú vị, mong rằng các chú Lạc Đà Con sẽ mua vé ủng hộ! Cảm ơn Lạc Đà về buổi tám chuyện thú vị này nhé! https://thuviensach.vn Hội phụ nữ ế chồng Có lần tôi thấy áp phích in hình bốn bộ xương ngồi ở bàn. Mỗi bộ xương được trang trí bằng một món đồ: chiếc mũ màu hồng, túi trang điểm, đôi giầy cao gót, khăn quàng có hàng hiệu. Suy ra bốn bộ xương ấy từng thuộc bốn người phụ nữ. Ở dưới ghi dòng chữ: “Chờ người đàn ông hoàn hảo”. Chờ, chờ nữa, chờ mãi. Ở Hà Nội, tôi bắt đầu thấy nhiều người phụ nữ khoảng 30 tuổi chưa lấy chồng, chưa có ý định lấy chồng, hoặc đã có ý định nhưng chưa có ứng cử viên phù hợp. “Lấy chồng sớm làm gì” là câu cửa miệng của họ. Lấy chồng bình thường làm gì? Cứ phát triển sự nghiệp đi đã - nếu có hoàng tử xứng đáng nào đến gõ cửa thì mở, không thì chờ tiếp. Vấn đề là phụ nữ Việt Nam giỏi quá, ít hoàng tử xứng đáng. Hôm trước tôi ngồi đọc tạp chí tiếng Anh thấy có bài phỏng vấn một cô Hà Nội 24 tuổi về những sự thay đổi trong văn hóa thành thị. Bạn ấy có nhiều sự nhận xét thú vị, trong đó: “People are becoming more beautiful, especially women. I think in some ways girls are developing faster than boys. I see so many beautiful, strong, smart [women] becomin independent, and yet still keeping their cultural values “ “Người ta càng ngày càng đẹp hơn, đặc biệt là phụ nữ. Tôi thấy các bạn nữ trưởng thành nhanh hơn các ban nam. Tôi thấy nhiều phụ nữ xinh đẹp, mạnh mẽ, thông minh, tự lập, mà vẫn giữ được bản sắc văn hóa.” https://thuviensach.vn Đúng rồi, tôi tự nói với mình. Tôi thấy một khoảng cách lớn đang mở rộng ở giữa các bạn nam và nữ trẻ. Hầu như mọi lĩnh vực, các bạn nữ cũng đang “chạy” nhanh hơn các bạn nam: ngoại ngữ, tài chính, tiếp thị, xuất bản, quản lý, giải trí… Đó chỉ là cảm giác, nhưng là cảm giác mạnh. Riêng ngoại ngữ, tôi được mời tham gia nhiều lớp học tiếng Anh tại các trường đại học lớn. Cứ chín sinh viên nữ mới có một sinh viên nam, lớp nào cũng thế, trường nào cũng vậy (đủ mì chính cánh mời công ty Ajinomoto tài trợ). Các cuộc thi khiêu vũ và ca hát do khán giả bình chọn gần đây hầu như là sân chơi dành riêng cho phái “yếu”. Phương Vy, Đoan Trang, Thủy Tiên, Thu Minh, Uyên Linh, Văn Mai Hương… Họ không tình cờ là người nữ. Trong bối cảnh phát triển hiện nay, họ phải là người nữ. Nhiều lĩnh vực khác nữa, nữ có mặt đông hơn, chiến đấu mạnh hơn. Kể cả những hành động nhỏ như cách đứng lên và giới thiệu về bản thân trong các cuộc họp quốc tế thì nữ trẻ tỏ ra tự tin hơn nam trẻ. Thậm chí nhiều tổ chức nước ngoài đang cố tình tuyển nhân viên nữ (mặc dù không nói ra), dành các vị trí quan trọng nhất cho các chị em Việt Nam. “Ở Việt Nam nhân viên nữ tốt hơn hẳn,” một anh bạn Tây là sếp của một tổ chức phi chính phủ từng tâm sự với tôi. “Trình độ cao hơn, thái độ tốt hơn, góc nhìn cởi mở hơn, và khác với nhiều nước ở châu Á thì khả năng mở rộng quan hệ không kém gì đàn ông.” Tóm lại: nữ trẻ đang chạy nhanh hơn nam trẻ. Sự thật: người chạy nhanh khó yêu người chạy chậm. Kết quả: nhiều bạn nữ trẻ sắp không còn trẻ nhưng vẫn chưa có gì. Trong cuộc đua này có một số người đại thắng. Họ là những người đàn ông chạy nhanh. Nhìn chung, các bạn nam đang chạy chậm hơn các bạn nữ. https://thuviensach.vn Nhưng quy tắc nào đều có ngoại lệ. Nhìn kỹ tôi thấy một số đại diện của phái mạnh đang chạy nhanh ơi là nhanh. Tôi xin kể chuyện về chị Phương và anh Minh. Chị Phương 30 tuổi, xinh đẹp, chưa chồng. Chị ấy có công ty nhỏ, nói tiếng Anh như ma (ma Tây), mạnh mẽ, giỏi giang. Nhiều anh chàng xin hát tặng chị ấy bài tình ca. Chị Phương từ chối hết, đôi khi nghe nửa bài mới yêu cầu phải dừng lại. Ca sĩ chưa đủ trình. Chị Phương không muốn lấy người kém hơn mình - chịu làm sao được khi cả đời còn lại phải “dạ dạ” và “vâng vâng” một người không có khả năng làm phụ nữ hiện đại nổi da gà. Rồi xuất hiện anh Minh. Anh Minh có khả năng làm chị Phương nổi da gà và nhiều thứ hơn nữa. Anh Minh có công ty lớn, nói tiếng Anh như ma (bố ma Tây), lịch lãm đẹp trai, biết mình, biết người. Anh ấy là người chị Phương chờ đợi hơn mười năm qua. Anh ấy cũng rất Việt Nam, cùng văn hóa mến yêu của chị Phương. Chỉ có anh Minh có thể làm chị Phương hài lòng. Vì chị Phương phải hài lòng mới cưới, suy ra chỉ có anh Minh mới có thể làm bố me chị Phương hài lòng nữa. Chị Phương và anh Minh đi cà phê nhiều lần, thấy có duyên với nhau. Nhưng mất cân đối quá! Với anh Minh, chị Phương chỉ là một trong nhiều sự lựa chọn - dù xinh đẹp, dù giỏi giang nhưng vẫn chỉ là một trong những. Bài toán đơn giản. Cứ 10 chị Phương chỉ có 4 anh Minh. Nhưng cứ 10 chị Phương lại có 30 em Giang, Hiền và Chi - là các em 25 tuổi, xinh xắn, nhanh nhẹn, rất muốn có một người đàn ông thành đạt như anh Minh để cùng bước vào tương lai sáng. Tính ra, cứ 10 người phụ nữ xinh đang theo anh Minh thì chỉ có 1 anh Minh. Chênh lệch quá. Các “chị Phương” đang rất khó khăn vì tiêu chuẩn. Họ có tầm nhìn rộng nên không thể lấy một người có tầm nhìn hẹp. Chỉ có anh Minh mới đạt. Suy ra chỉ có anh Minh mới sướng. Mà thực tế anh Minh không sướng đâu. Vì lắm mối nên tối nào anh Minh cũng nằm không (theo cách nằm không của đàn ông thỉnh thoảng nằm có). https://thuviensach.vn Thời gian trôi qua, các em Giang, Hiền và Chi cướp ngôi chị Phương, hoặc chị tự nhường ngôi sang Tây. Thời gian trôi tiếp, anh Minh bắt đầu để ý đến các em Lý, Thủy và Hảo, là các em gái của Giang, Hiền và Chi. Cuối cùng rồi không ai tìm được hạnh phúc cả. Nhưng đau tim nhất vẫn là các bạn nam chạy chậm, không được tiền, không được tình, không được điều thú vị nào hết. Thật đáng thương. Thật đáng lo. Phân tích nốt, tôi chợt nghĩ các họa sĩ Việt Nam nên vẽ thêm một poster khác: bốn bộ xương thuộc bốn người đàn ông ngồi ở bàn bia hơi, ở dưới ghi dòng chữ “Chờ người phụ nữ bình thường”. https://thuviensach.vn Không bấm Theo lời hướng dẫn của Microsoft, trước khi rút ổ USB ra, người sử dụng nên bấm “Safely Remove Hardware” (Rút phần cứng một cách an toàn), dùng nút ảo ở góc dưới bên phải màn hình. Làm như vậy mới đảm bảo không có lỗi fìle. Tôi thuộc loại người không bấm. Đã “rút không” hàng nghìn lần, chưa lần nào bị mất file hay treo máy, nên tôi rất yên tâm. Kể cả máy có bị treo vài lần - đó là cái giá tôi sẵn sàng trả để không bị các nút nhỏ làm phiền. Tiếng Việt có từ “cái tôi”. Cái tôi của Joe ngày càng lớn. Cái tôi của Hiền luôn đặt trên hết. Tôi xin cung cấp thêm một từ liên quan là “cái thôi”. Nếu “cái tôi” của một người là nhận thức của cá nhân về bản thân mình, thì “cái thôi” là khả năng mặc kệ chi tiết không quan trọng với bản thân mình. Phải thừa nhận “cái thôi” của tôi rất lớn. Phòng ngủ của tôi bẩn? Thôi, kệ (vẫn ngủ được). Áo sơ mi nhăn? Thôi, kệ (vẫn mặc được). Người yêu đi với người khác? Thôi của tôi có hạn, nhưng xét cho cùng nó tương đối. Một cách rất hiệu quả để đo “cái thôi” của một người là xem họ có bấm “Safely Remove Hardware” trước khi rút ổ USB hay không. Qua hành động tầm thường này, mình có thể biết nhiều về môi trường sinh sống của họ: cách ăn, cách ngủ, cách cười và cách hôn. Tôi hay nói với bạn bè tôi sẽ thành lập CLB Un-Safe Remove Hardware, rút phần cứng nguy hiểm nhất có thể (CLB Rút liều). Mỗi tuần những người “không bấm” như tôi có thể gặp gỡ nhau một lần, chia sẽ những khó khăn do những người có bấm gây ra. Còn nếu có thành viên nào bị phát hiện bấm nút đó, nhiều lần hay ít, say rượu hay tỉnh, người ấy sẽ bị đuổi khỏi CLB và phải sống nốt cuộc đời trong nỗi nhục của một người bấm chui. https://thuviensach.vn Không phải chúng tôi coi những người “có bấm” là những người thấp kém. Trái lại, thế giới rất cần sự cẩn thận của họ. Lấy vợ “có bấm”, ông chồng đỡ mệt mỏi gọi điện kiểm tra. Và chắc CLB dự định của tôi cũng phải thuê một người “có bấm” làm kế toán trưởng - cho chắc. https://thuviensach.vn Luật pháp và tình yêu Những năm đầu tiên sống tại Việt Nam, tôi rất thất bại trong tình yêu. Thấy tình yêu phức tạp quá, tôi chuyển tập trung vào kinh doanh, Nhưng công ty hoạt động mới có một năm thì tôi nhận ra một điều kỳ lạ. Tại Việt Nam, kinh doanh và tình yêu có nhiều điểm phức tạp giống nhau. Trong kinh doanh, muốn thực hiện dự án thường sẽ rất khó xác định quyền quyết định nằm ở đâu, thuộc về ai. Có thể là bộ abc, có thể là bộ xyz, rồi đến với các sở, cục, phòng - chưa kể những người làm việc tại các nơi đó. Chuyện thú vị là ở Việt Nam, tình yêu cũng rất giống thế. Muốn yêu một em xinh đẹp thường sẽ rất khó biết nên lấy lòng ai - có thể ông bố, có thể bà ngoại, có thể thằng em trai đáng ghét. Trong đa số trường hợp, muốn chắc chắn chỉ có mỗi cách là phải lấy lòng tất. Sự giống nhau không dừng lại ở đó. Ở Việt Nam, cả Luật kinh doanh lẫn Luật tình yêu đều mơ hồ như nhau. “Doanh nghiệp nên được tạo điều kiện tốt nhất để phát triển” là câu tiêu biểu trong văn bản luật kinh doanh các loại. Nhưng điều kiện gì? Tạo bằng cách nào? Mọi thứ đều biến mất trong sương mờ câu chữ. Luật tình yêu cũng mơ hồ không kém. “Hai người có quyền tìm hiểu nhau,” luật sẽ nói. Nhưng tìm cái gì? Hiểu thế nào? “Không sao,” người Việt hay nói. “Ở đây luật chỉ là mở đầu. Cứ đợi nghị định ra, mọi thứ sẽ rõ hơn.” Tuy nhiên, khi nghị định đã ra thì mọi thứ chỉ rõ hơn mà chưa rõ hẳn. “Công ty loại n được phép thực hiện dự án loại X. Thế nhưng dự án loại X https://thuviensach.vn gồm những yếu tố gì và công ty loại n phải chứng minh khả năng bằng cách nào? Cứ một chi tiết làm rõ là xuất hiện thêm hai chi tiết mơ hồ hơn trước. Nghị định tình yêu sẽ có những điều khoản như: (a) Hai người không được phép đi chơi về muộn (nhưng không nói mấy giờ cô phải có mặt ở nhà), (b) Anh được phép dẫn cô đi du lịch (nhưng không nói du lịch kiểu gì), (c) Cô được phép giới thiệu anh với gia đình (nhưng không nói vào dịp nào). Muốn biết rõ hơn nữa thì phải chờ… thông tư hướng dẫn. Tức phải kiên nhẫn thêm một thời gian. Nhưng đã sốt ruột rồi, đã kiên nhẫn lâu rồi, muốn làm một số việc cụ thể quá. Ví dụ, cầm tay. Nghị định không nói về việc này. Nghị định chỉ nói: “Hai người có quyền thể hiện tình cảm dành cho nhau qua những hành động phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam”. Vậy nên các anh chàng muốn cầm tay cô bạn gái của mình sẽ có hai sự lựa chọn: (1) Đợi thông tư hướng dẫn ra để biết chắc chắn hành động dự định của mình có được phép thực hiện hay không, hoặc (2) Cứ làm đi và hy vọng thông tư hướng dẫn lúc ra không có gì quá trái chiều với những gì mình vừa thực hiện xong. Mà kiên nhẫn đợi đến khi cầm cả luật, cả nghị định, cả thông tư hướng dẫn trong tay nhiều khi không khác gì ôm bom ba càng. Ở Việt Nam, trong kinh doanh lẫn tình yêu, tôi thấy các anh “cứ làm đi” thường rất thành công, trong khi các anh dần dần bước về phía trước chết sớm mà thôi. Điểm giống thứ ba là cách tư vấn. Muốn thực hiện dự án phải gặp luật sư, muốn phát triển tình cảm phải gặp thầy bói. Hai việc đó có giống nhau không? Quá giống nhau ở điểm: hỏi một trăm người sẽ có một trăm câu trả lời khác nhau, còn trả lời xong người nào cũng đòi tiền hết. Thêm vào đó, người nào cũng có cơ sở đặc biệt của riêng mình, không phải tự nhiên mà nói đâu. Đó sẽ là cơ sở oai oách, gồm cả tài liệu, cả giải thưởng, cả nhiều năm kinh nghiệm chưa bao giờ tư vấn sai. Dựa trên cơ sở đó, luật sư A sẽ bảo dự án có thể được thực hiện, luật sư B bảo không. Thầy bói A bảo hai người sẽ hạnh phúc lắm, thầy bói B bảo không. Nghe lời ai? Tin ai? https://thuviensach.vn Theo kinh nghiệm của tôi, nên đặt niềm tin vào ông luật sư, bà thầy bói thân nhất với người có thể giúp mình nhiều nhất. Có thể là ông luật sư học cấp ba cùng bác trưởng phòng duyệt dự án. Có thể là bà thầy bói lâu năm tư vấn cho bà nội người yêu. Nói tóm lại, nên chọn “người tư vấn” có quan hệ rất tốt với “người có quyền quyết định”. Nhưng như thế lại là quay trở về với vấn đề đầu tiên! https://thuviensach.vn Nguyên âm Bảng chữ cái tiếng Anh gồm năm nguyên âm chính: a, e, i, o, u. Lấy cảm hứng từ đó, một nhà thơ người Canada tên Christian Bok xuất bản quyển thơ gồm năm chương, mỗi chương viết tặng một nguyên âm. Đây là đoạn thơ lấy từ chương “i”: “Hiking in British districts, I picnic in Virgin firths, grin- ning in mirth with misfit whims, smiling if I find birch twigs, smirking if I find mint sprigs. Midspring brings with it singing birds, six kinds, (finch, siskin, ibis, tit, pipit, swift), whistling shrill chirps, trilling chirr chirr in high pitch…” Trong chương đó, tất cả các từ trong tất cả các bài chi có mỗi nguyên âm “i” - rồi chương “a” là “a”, chương “e” là “e”. Đọc xong vài trang, tôi tự hỏi mình: Tiếng Việt có cho phép làm như vậy không? Tôi từng đọc bài thơ tiếng Việt mỗi dòng chỉ có một thanh điệu (Mình là người chồng đàng hoàng… Mình đà phiền lòng vì mùa màng tồi tàn…) Nhưng tôi chưa đọc bài thơ tiếng Việt nào cả bài chỉ có một nguyên âm. Bảng chữ cái tiếng Việt gồm 11 nguyên âm chính. Điều đó không có nghĩa là hệ thống nguyên âm tiếng Việt phong phú hơn hệ thống tiếng Anh. Tiếng Anh có từ 11 đến 20 nguyên âm nói (tùy giọng địa phương) nhưng bảng chữ cái chỉ có 1 nguyên âm viết. Đó là vì mỗi nguyên âm viết sẽ có mấy cách phát âm, chữ “i” trong “bird” phát âm khác với chữ “i” trong “fìnd”. Nói tóm lại, các Christian Bok của Việt Nam sẽ vất vả hơn một chút; số chương thì nhiều hơn, mỗi chương số từ có thể cho vào được thì ít hơn. Thấy tò mò muốn thử tôi ngồi viết 11 bài thơ ngắn, mỗi bài tặng một nguyên âm. A https://thuviensach.vn Bác Nga bạn ta đã lang thang sang nhà An-đan (anh chàng Hà Lan) mang trà đá và… Chà! Bác Nga đang tán anh ta dã man, mạnh dạn! Quá đáng, quá đáng! Ă Hằng thắc mắc chẳng nắm bắt mặt trăng. Mặt trăng lăn, mặt trăng tăn, mặt trăng vắng, mặt trăng lặng. Hằng ngắm đăm đăm, căng thẳng. Chắc hẳn rằng mặt trăng đắc thắng Hằng. Â Nhân dân cần ấn phẩm hấp dẫn; bất chấp ấn phẩm bẩn, ấn phẩm đần. E Em Len xem nhẹ mẹ. Mẹ Len lèm bèm, mẹ Len e hèm. Em Len ném dép, ném kem, ném chén chè đen. Mẹ em Len nem nép. Ê Lê mê mệt pê-đê. Thế nên Lê ế. I Chị Kim xinh xinh đi tìm sim chín chín chín chín. Khi tìm sim, chị Kim bị bí rì rì. Sim xịn; ví Kim chỉ “tìn” lì xì. https://thuviensach.vn Hic, hic! O Top có bong bong to to. Ton lon ton, bong bong Top lòng thong, ọc ọc, ọc ọc. Ơ Lớp Thơm nhờ tớ đơm cơm. Tớ lờ ngờ, đờ đờ. Thơm sợ lớp chờ. Thơm rơm rớm, tớ gờm. (Cơm nhơn nhớt, rơn rớt.) Ô Cô không chồng giống hổ không mông. U Chú Thu mù. Chú Thu chùi súng lục. (Súng lục phủ bùn.) Đúng lúc chú Thu chùi vui, cụ Du (cũng mù) cù chú Thu Cù cù, cù cù. Chú Thu run run. Súng lục bum bum! Cu Du “hu hu”. Ư https://thuviensach.vn Cưng! Cưng ứng xử cực bựa, cưng! Cưng cứ lừng khừng, bứt rứt, lử thử lừ thừ, cưng! Cưng, đừng bực. … Cưng? https://thuviensach.vn Đo độ ế Tôi có một bạn nữ 27 tuổi. Hôm nay bạn ấy bảo tôi ế. “Em ế hơn anh chứ,” tôi đáp lại. “Em ít hơn anh 5 tuổi nhưng em là nữ còn anh là nam. Hai tiêu chuẩn khác nhau. Anh dễ tìm vợ hơn em tìm chồng.” Sau mấy phút cãi vã, hai người thở dài, bắt tay, chấp nhận bị ế bằng nhau. Về nhà tôi suy nghĩ. Có lẽ vấn đề này có thể phân tích một cách khoa học hơn. Đã xác định một người nam 32 tuổi và một người nữ 27 tuổi bị ế như nhau, thì chỉ cần tạo thêm hai điểm so sánh - một điểm trước và một điểm sau là có thể vẽ đường xu hướng chuẩn. Điểm trước thì dễ. Theo luật pháp của Việt Nam, phải 18 mới kết hôn; cứ cho rằng cuộc đua với chữ “ế” bắt đầu tại đó. Lúc 18 tuổi, mức độ ế của người nam và người nữ ngang bằng nhau (mức độ thấp nhất có thể). Nữ tìm chồng, nam tìm vợ - hai việc đó đều thực hiện như nhau, dễ như nhau. Tiếp theo, phải xác định một điểm so sánh sau, càng xa điểm trước càng tốt. Là người yêu sự khách quan nên tôi gọi điện một số người bạn, hỏi: “Trong câu ‘Một người đàn ông 60 tuổi tìm vợ sẽ vất vả bằng một người phụ nữ n tuổi tìm chồng’ thì “n” là số bao nhiêu?”. Tôi dẫn các bạn ấy bỏ qua các yếu tố bên ngoài và đưa ra một câu trả lời dựa trên mỗi hai yếu tố là tuổi tác và giới tính. Câu trả lời trung bình là 38 tuổi. Có nghĩa là nếu giàu như nhau, vui tính như nhau, thông minh như nhau, đẹp như nhau, khả năng tán tỉnh như nhau, điều kiện gia đình như nhau… thì thời gian (ngày) và sự nỗ lực (kilô calo) mà một người đàn ông 60 tuổi phải bỏ ra để tìm bạn đời sẽ giống của một người phụ nữ 38 tuổi. https://thuviensach.vn Nói cách khác, giờ phút này, ở đất nước Việt Nam, một người đàn ông 60 tuổi chưa vợ thì ế bằng một người phụ nữ 38 tuổi chưa chồng. Độ ế giống nhau. Như vậy là có hai đường xu hướng rất khác nhau. Độ ế của nam phát triển gần như theo đường tuyến tính, cứ tăng đều đều. Còn độ ế của nữ phát triển theo đường xu hướng khủng khiếp nhất là đường số mũ. (Mẹo học thuộc: đàn ông ế có vấn đề với tuyến giáp, phụ nữ ế rất thích đội mũ.) Độ chênh lệch hiện rõ ở tỷ lệ ế nam nữ tính theo điểm so sánh: Trái: nam, phải: nữ 18 tuổi - 18 tuổi = 1:1 32 tuổi - 27 tuổi = 1:1.19 60 tuổi - 38 tuổi = 1:1.58 Nếu thêm yếu tố quan trọng là sự tương ứng với thời gian và phát triển thành biểu đồ, thì độ chênh lệch hiện rõ hơn nữa. Có lẽ khi xã hội Việt Nam phát triển hơn thì hai đường xu hướng đó sẽ dịch lại gần nhau. Nhưng hiện giờ, theo phương pháp đo độ ế hiện đại nhất, tình hình là như thế. https://thuviensach.vn Vậy qua bài phân tích này chúng ta học được điều gì? Dù hơi chủ quan một chút, nhưng tôi nghĩ chúng ta đã học được một điều rất quan trọng. Đó là người ế có rất nhiều thời gian rảnh. https://thuviensach.vn Một vòng Trái Đất Vòng 1, vòng 3. Nghe rất Việt Nam. Tôi không biết cách dùng từ này xuất phát từ đâu. Sự sáng tác riêng của tiếng Việt? Sự ảnh hưởng của tiếng Pháp? Không phải sự ảnh hưởng của tiếng Anh, bởi tiếng Anh không tờ báo nào đặt tiêu đề theo cách: “Thủy Tiên khoe vòng 1 không-thể-nóng-hơn trong buổi ra mắt album”. “Vòng 1” tiếng Anh dịch gần nhất là “bust”. Đó là từ thợ may dùng, nghe nhẹ nhàng, không tục, không thô. Thợ may phải đo thì thợ may phải đo, công việc là thế, cơ thể phụ nữ là vậy. Nhưng báo mạng tiếng Anh sẽ không đặt tiêu đề: “Thủy Tiên shows off her couldn't-be-hotter bust at the launch of her new album.” No, no, no. “Shows off her curves” (khoe đường cong) thì được, vì curves không nhắc vùng (vòng) cụ thể nào. Curves là sự gợi cảm chung của cơ thể phụ nữ, còn cơ thể phụ nữ nhiều curves lắm - “Thuy Tien shows off her (ai muốn hiểu) curves (nào thì hiểu)”. “Elly Trần ‘đọ’ vòng một với Đinh Ngọc Diệp!” mạng Việt Nam đăng được. “Elly Tran and Dinh Ngoe Diep compare busts!” mạng tiếng Anh thì… no way. Nếu khái niệm của “Vòng 1” làm báo mạng tiếng Anh ngại thì khái niệm của “Vòng 3” làm các tờ chạy mất monitor luôn. “Vòng 3” tiếng Anh dịch gần nhất là “hips”. Thợ may người Việt đo vòng 3, thợ may người Anh đo hips Nhưng từ “hips” nghe nhẹ nhàng hơn nhiều. “Hips” chủ yếu nhắc hai bên trái và phải (thế mới là danh từ số nhiều có chữ “s” ở cuối), còn “vòng 3” là… cả một vòng. https://thuviensach.vn “Sao và những màn khoe vòng 3 quá ‘lố’ năm qua” là tiêu đề báo mạng tiếng Anh không đăng được. Dịch “vòng 3” thành “hips” không được vì cái “khoe quá lố” trong các bài viết như thế không phải là hips, không phải hai bên trái và phải đâu. Ngọc Trinh có thể “đọ vòng 3” với Lan Hương trên báo mạng Việt Nam, nhưng Jennifer Aniston không thể “compare posteriors” với Angelina Jolie trên báo mạng tiếng Anh (nếu có thì phải báo mạng đặc biệt). Thay vì viết “vòng 3”, báo mạng tiếng Anh phải viết “vòng vo”, thậm chí dùng từ rất trừu tượng (“money-maker”), hoặc nhắc vòng 3 bằng cách nhắc vòng gần. Chân đẹp (tức mông gợi cảm) eo hấp dẫn (tức hông hot). Với các tờ báo mạng tiếng Anh, “vòng 3” giống như biên giới Iran; đến gần thì được nhưng đến gần quá sẽ có trục trặc ngoại giao. Môt ví dụ khác là từ “lộ hàng” - không có cách nào để dịch từ đó sang tiếng Anh mà báo mạng lớn dùng được (Show the goods? Expose the product?). Báo mạng Việt Nam có thể viết về chuyện “Sao lộ hàng”. Báo mạng tiếng Anh thì - tôi không biết các tờ Canada sẽ nhắc chuyện đó như thế nào. “One more time, Britney Spears, has revealed the merchandise!” Dĩ nhiên có lúc báo mạng tiếng Anh thoáng thật. Thay vì viết về “các vùng kín” và “những thứ quý giá nhất của đời người con gái”, bài nhắc luôn một hành động cụ thế, một bộ phận cơ thể không lẫn vào đâu được. Sự khác biệt nằm ở chỗ: báo mạng tiếng Anh viết về chuyện sao nữ khoe vòng 3 thì không được, nhưng hướng dẫn cách sử dụng vòng 3 thì có. Còn báo mạng Việt Nam thì ngược lại. https://thuviensach.vn Trông ngon “Tiếng Việt khác tiếng Anh như thế nào?” Đó là câu hỏi dễ trả lời ẩu - “Khác phát âm và từ vựng” - khó trả lời một cách đàng hoàng đi sâu vào bản chất. Tuy nhiên, tôi đã học tiếng Việt gần tám năm rồi và trong thời gian đó nhận ra một số đặc điểm nếu không vào tận tới bản chất thì ít nhất vào đủ sâu để ra kết quả và nảy sinh ý tưởng viết bài. Một đặc điểm thú vị là tiếng Việt cho phép người sử dụng mô tả nhiều khía cạnh tình yêu, tình dục, bạo lực, bệnh tật - chỉ dùng đến mỗi danh từ ẩm thực. Các sự vật so sánh chính của Hồ Xuân Hương là quả mít, bánh trôi nước, miếng trầu cau… Các sự vật so sánh chính của người Việt thời bây giờ vẫn vậy; muốn nhắc chuyện tế nhị, buồn cười, hoặc đơn giản khó mô tả bằng ngôn ngữ “chuẩn” thì người Việt hay nhờ đến từ vựng ẩm thực. Chắc có rất ít nước mà ẩm thực ăn sâu vào ngôn ngữ hằng ngày như ở Việt Nam. Đế làm rõ quan điểm này, tôi đã sáng tác một truyện ngắn dựa trên những cuộc trò chuyện “chua cay” tôi đã nghe trộm thời gian qua. Truyện cơm phở Không lâu sau khi cưới, tôi chán cơm. Nhưng tôi vẫn phải ăn chứ - thế là tôi đi tìm phở. Rất tiếc, một người như tôi khó mà tìm được phở ngon. Đời là vậy, tôi đành phải bóc bánh trả tiền. Không ngờ trong lúc tôi ăn chả thì vợ tôi cũng chán, hằng ngày đi ăn nem. Một hôm, tôi về nhà thì bắt gặp một người lạ mặt (mặt mít đặc, tóc muối tiêu) đang xơi cơm của mình. Tôi đứng há hốc mồm mất một lúc mới mở miệng được: “Đồ khốn! Mày đang làm gì đấy? Mày muốn ăn cháo hả?” “Ồ không đâu,” kẻ kia trả lời, giọng bình thản, mặt lạnh như nước đá. “Tao ăn no rồi, ngon lắm, đặc biệt https://thuviensach.vn là xôi trắng. Mày mời tao ăn cháo sẽ hơi thừa, mà nếu thế thì tao phải mời mày xơi củ đậu bay!” Tôi bắt đầu khóc. “Thôi bình tĩnh nào anh bạn,” kẻ kia tự dưng dịu giọng. Hai người ngồi xuống cạnh nhau ở bàn ăn “Anh vẫn là người ăn ốc, anh hiểu chưa,” gã nhìn thẳng vào mắt tôi. “Tôi chi đổ vỏ cho gọn. Mà anh vừa đi bóc bánh trả tiền về phải không? Mất vệ sinh quá anh ơi. Để tôi giới thiệu mấy chỗ toàn rau sạch, dinh dưỡng hơn nhiều chứ! Anh chắc không muốn bị dính chôm chôm.” “Được đấy,” tôi phấn khởi hẳn lên. “Thanh kiu Vina-miu! Nhưng anh đừng nói gì với vợ tôi nhé. Vợ tôi suốt ngày buôn dưa lê, chỉ cần thêm một con vịt là đã có cái chợ lớn rồi. Tôi chơi mấy con gà đầu ngõ chắc chẳng sao, nhưng bị bắt quả tang ăn rau sạch thì lại là chuyện khác ngay!” “Sợ gì,” người ấy lại cười. “Vợ anh mà tám chuyện thì anh tám kinh hơn!” Thấy tôi chưa hiểu lắm, gã khoác vai tôi, giải thích thêm: “Việc trả đũa là thế mà. Vợ anh buôn dưa lê thì anh phải buôn dưa hấu”. Lố bịch thì lố bịch, nhưng khó có thể phủ nhận truyện này nghe rất Việt Nam. (Viết xong tôi không cảm thấy buồn mà đói). Tiếng Anh cũng có một số cách so sánh vè ẩm thực như vậy nhưng không nhiều; tiếng Việt “tươi” hơn gấp mấy lần. Để nhấn mạnh sự khác biệt này, tôi đã viết lại truyện này bằng tiếng Anh, tặng những người rành cả hai ngôn ngữ. A tale of rice and pho Not long after getting married, I grew bored of rice. A man’s got to eat, so i turned to pho. But for a guy like me, a good bowl of pho is hard to find. Frustrated and hungry, I turned instead to baguettes off the Street. Little did I know, at around the time I started on grilled chopped meat, my wife had started on springrolls. One day I retumed home to fìnd a stranger, a man with pepper hair and a jackfruit look, sitting at my table eating my rice. https://thuviensach.vn I stood with my mouth wide open then collected myself and said: “Hey you! What do you think you’re doing Seems to me you’d like a bowl of rice congee!” “No thank you,” he replied coldly, his face like ice. “YOUR ice is fine, particularly the sticky stuff. I’m rather full, in fact. And let’s be plain, if you insist I try your congee then I shall insist you try my flying yam beans.” I started to cry. “Hey cheer up,” the man said, his voice suddenly soft. We sat beside each other at the kitchen table. “You’ve still got first choice on the snails, don’t you see?” He was looking straight at me. “All I’m doing is gathering the shells, keeping the place clean. Wait, you’ve been eat¬ing baguettes off the street, haven’t you? That’s no good at all, terribly unhygienic. Let me show you where you can find some good sanitised vegetables, much more nutritious, no risk of rambutans.” “Alright,” I said, already feeling better. “Thank you Vinamilk! Oh and please don’t tell my wife. She’s always rushing out to sell pear-melons. Add a duck and you’ve got a market. I can pick up the odd chicken from the end of the alley, that’s fine. But sanitised vegetables are another matter altogether.” “What are you worried about?” he giggled. “If your wife blabbers away then you blabber more.” Seeing the unsure look on my face he continued: “That’s how the chopstick wars work, my friend. If she sells pear-melons, you get out there and you sell watermelons!” https://thuviensach.vn Học tiếng Việt Yes is “có”. Yes is “vâng”. Yes is “ừ”. Tôi thích đọc lại quyển vở từ những ngày đầu học tiếng Việt. Một phần để phân tích quá trình học tập của mình, hai phần để xem lại những bức xúc viết nguệch ngoạc bằng tiếng Anh dưới mỗi dòng ghi chép. Rice is “cơm”. Rice is “lúa”. Rice is “gạo”. Why can't rice be rice? (Sao cơm không thể là cơm không?) I is “tôi”. I is “tớ”. I is “em”. You is “bạn”. You is “ấy”. You is “cô”. Bên dưới những đại từ nhân xưng này tôi không viết dòng tiếng Anh nào mà vẽ quái vật nhiều đầu, giống trong các phim thần thoại của Hy Lạp. Chặt một cái đầu (tức học thuộc một cách xưng hô) là ba cái đầu kinh dị hơn mọc lên; chém thịt, chém gió, quái vật mãi không chết. Có nhiều lần tôi quyết định bỏ cuộc, không học tiếng Việt nữa. Việt Nam đã mang lại nhiều thứ cho tôi rồi. Nhiều kỷ niệm vui, chút nước mắt - thế là đủ. Đấu tranh học ngôn ngữ để làm gì? Nguyên nhân khiến tôi tiếp tục học tập là một số lớp học vui của Khoa Tiếng Việt, Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn Hà Nội. Khi nhắc đến hệ thống giáo dục ở Việt Nam, nhất là ở bậc đại học, báo chí thường thở dài. Nào là cơ sở vật chất, nào là chất lượng giáo viên, là phương pháp giảng dạy, là sự ảnh hưởng của lối học Khổng Mạnh, của hiện tượng El Nino, của sao chổi Halley. Sự thật là giáo viên nào yêu nghề và có chút hiểu biết về tâm lý đều có thể chuyển kiến thức từ đầu mình sang đầu https://thuviensach.vn khác. Nhiều khi quan trọng nhất không phải mình học ở đâu mà là mình may mắn vớ được giáo viên nào. Tôi may mắn vớ được thầy Sơn, giáo viên cùng tuổi (con ngựa), cùng loại xe (con Vespa), cùng gót chân Asin (con gái). Thầy Sơn rất biết tạo không khí, còn trong một lớp học ngoại ngữ thì không khí là tất cả. Tôi may mắn vớ được cô Chi, giáo viên miêu tả về sự thất bại của quân Nguyên với mức độ nhiệt tình của một người trẻ đang tiết lộ bí mật cho các bạn trong lớp nghe. Tôi may mắn vớ được cô Thanh, cô giáo dạy phát âm tiếng Việt như dạy Vovinam; bắt tôi phải nói đi nói lại các thanh điệu và nguyên âm đến sắp ngất… Người đầu tiên dạy tiếng Việt cho tôi là một em sinh viên tên Hương. Em ấy đến nhà tôi mỗi tuần ba buổi. Hai tháng đầu, tôi tiến bộ nhanh. Tôi nói gì, Hương cũng hiểu. Phải đến lúc có đầy đủ can đảm để bắt chuyện với người dân ngoài đường là tôi mới phát hiện sự thật. Không phải tôi đang học tiếng Việt chuẩn của Hương mà Hương đang học tiếng Việt lởm của tôi! “Hóa ra chỉ có mỗi em hiểu anh,” tôi than van với em ấy, ánh mắt tha thiết như hồi còn bốn tuổi. “Yên tâm,” em Hương trả lời. “Em đang chạy trước một chút. Mấy tháng nữa các anh chị ngoài đường sẽ hiểu anh thôi.” Và em Hương đã đúng. Cộng với các thầy cô giáo đột phá, tôi tìmg có một số thầy cô giáo “đột vòm”, lấy trộm nhiều thời gian, bỏ lại những kỷ niệm vui vẻ nên kể trong một bài viết như thế này. Tôi từng có một ông thầy mỗi lần dạy từ mới thì cầm bút viết tiếng Việt ở trên, tiếng Nga ở dưới. Thầy đã mất mấy chục năm học tiếng Nga ở Mátxcơva, nhất quyết sử dụng kiến thức đó trong phương pháp giảng dạy. Rất tiếc, ngoài một cậu Ưkraina hay bỏ học, cả lớp không có sinh viên nào biết tiếng Nga. Mỗi lần xuất hiện các “paỉORhiìi marcyi” và https://thuviensach.vn