🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Narcisse Và Goldmund
Ebooks
Nhóm Zalo
https://thuviensach.vn
Chào các bạn, Đây là EBook cho thiết bị di động của trang Web: http://vnthuquan.net
Việt Nam Thư Quán muốn gửi đến tất cả những bạn yêu thích văn hóa đọc cuốn sách này, đặc biệt là những người không có điều kiện đọc những ấn phẩm sách thông thường. Tuy nhiên, trong khả năng có thể, các bạn hãy
mua và thưởng thức sách giấy như một sự tôn trọng đối với các tác giả và các nhà xuất bản.
Ebook này được Việt Nam Thư Quán đăng tải trên trang vnthuquan.net. Các bạn có thể sử dụng dưới bất kỳ hình thức nào như: sao lưu, sử dụng bài viết, tư liệu, đăng trên các diễn đàn hay trang Web khác, chỉ có một yêu cầu
là giữ nguyên nội dung cũng như ghi rõ nguồn cung cấp như một sự tôn trọng đối với những người thực hiện.
Chế bản ebook: Phạm Huy Hùng.
https://thuviensach.vn
Mục lục
Giới Thiệu
Chương 1
Chương 2
Chương 3
Chương 4
Chương 5
Chương 6
Chương 7
Chương 8
Chương 9
Chương 10
Chương 11
Chương 12
Chương 13
https://thuviensach.vn
Chương 14 Chương 15 Chương 16 Chương 17 Chương 18 Chương 19 Chương 20
https://thuviensach.vn
T
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Giới Thiệu
ập tu ở tu viện Mariabronn, Narcisse nổi bật bởi năng lực trí tuệ và văn hoá của mình. Người ta giao phó cho thầy cậu học sinh Goldmund mà thân sinh cậu ta muốn định phận làm một tu sĩ: để chuộc tội cho cuộc sống xáo động trong quá khứ của thân mẫu cậu. Narcisse kết bạn với chú em thông minh ấy. Thầy cảm nhận khuynh hướng của cậu không phải ở tu viện, và giúp cậu chọn con đường đi.
Từ ấy, Goldmund lao vào sống lang thang: trải qua các cuộc phiêu lưu tình ái, cậu tha thiết bắt gặp được tiện mạo lý tưởng của người phụ nữ “Êva vĩnh cửu”, gương mặt thần tượng có thể thay cho thân mẫu cậu đã qua đời. Goldmund trải qua mọi nỗi gian truân, phạm nhiều lỗi lầm trong cuộc sống nay đây mai đó. Không phải Goldmund không ý thức về bản ngã, các điều đối lập nhau trong tâm hồn và xúc cảm của mình. Trong một giờ khắc suy tư tỉnh táo và sâu lắng, cậu quyết định trở thành một nhà điêu khắc: nghệ thuật là phương sách để tìm cái đẹp. Tuy vậy, cậu lại ra đi, cuốn hút theo cuộc sống lang thang… Narcisse và Goldmand kết thân với nhau; tư chất, lối sống, số phận của họ khác nhau, nhưng họ có những điểm gặp để hiểu và yêu quý nhau, để bổ sung cho nhau, khi còn trẻ cũng như về sau này.
https://thuviensach.vn
Chính trong khung cảnh nước Đức thời trung cổ, nhà viết tiểu thuyết HERMANN HESSE đã đặt câu chuyện có tính phúng dụ về tu sĩ Narcisse và về nghệ sĩ Goldmund, mà theo ý ông, cuộc đi tìm kép ấy phản ánh các mối ưu tư của con người, giằng co giữa các đòi hỏi của tâm hồn và thể xác.
Feruaud Delmas
https://thuviensach.vn
Hermann Hesse sinh ngày 2.7.1877 ở Calw vùng Wũrttemberg (Đức) và mất ngày 9.8.1962 ở Montagnola (Thụy Sĩ). Cha của ông đã sống ba năm ở Ấn Độ với tư cách là nhà truyền giáo, mẹ ông là con gái của nhà truyền giáo, nhà Ấn Độ học, tiến sĩ Hermann Gundert- một người có học vấn uyên thâm về Ấn Độ và có riêng một thư viện lớn.Năm 1890, Hermann Hesse học Trường Latinh. 1891, ông học thần học. Ông bỏ học do thấy mình không thích hợp với nghề làm giáo sĩ, rồi 1892 ông học nghề buôn bán sách. 1899-1904, ông sống ở Bael (Thụy Sĩ) và mở hiệu sách cũ. Từ 1904, ông sống ở Gaienhofen bên bờ hồ đẹp như mộng là Bodensee (bên này hồ thì thuộc về Đức, bên kia hồ thuộc Thụy Sĩ) và chuyển sang viết văn chuyên nghiệp. Cũng năm 1904 ông xuất hiện trên văn đàn với tác phẩm Peter Camenzind. Đây là một tiểu thuyết giáo dục (Bildungsroman) rất hấp dẫn bạn đọc đương thời. 1911, ngán cảnh náo nhiệt của thời cuộc nên năm 1912, Hermann Hesse sang Thụy Sĩ và nhập quốc tịch nước này.
***
Các tác phẩm chính:
- Unterm Rad (Bị chà đạp – 1906)
- Peter Camenzind (1904)
- Kurgast (Khách dưỡng bệnh – 1925)
- Die Nurnberger Reise (Chuyến đi Nurnberg – 1927)
- Der Steppenwolf (Sói Thảo Nguyên – 1927)
https://thuviensach.vn
- Die Morgenlandfahrt (Hành trình về phương Đông – 1932) - Das Glasperlenspiel (Trò chơi hạt ngọc thủy tinh – 1943)
https://thuviensach.vn
T
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 1
rước chiếc cổng vòm bán nguyệt do hai hàng cột chống đỡ dẫn vào tu viện Mariabronn, một cây dẻ lẻ loi giống Phương Nam, lâu lắm rồi một khách hành hương đã đưa từ Rôma về, dựng lên bên đường thân hình lực lưỡng của nó. Vòm lá hình cánh cung sum suê che rợp lối đi với dáng vẻ quen thân, và thở trong gió như thể một lồng ngực căng phồng. Xuân về, trong khi chung quanh tràn một màu xanh, và các cây bồ đào của tu viện đều đã phủ tán lá non màu đỏ nhạt, cây dẻ vẫn đứng đó như chưa có ý định đâm chồi nẩy lộc. Rồi đến thời kỳ đêm ngắn lại hơn cả, nó mới xoè ra các chùm lá như thể các tia nắng nhạt, trình diễn vụ nở hoa kỳ lạ của nó. Khi nó toả các mùi hương hăng và đậm, các ký ức bừng dậy, ai cũng cảm thấy tim mình thắt lại. Vào tháng Mười, kết thúc mùa hái quả và thu hoạch nho, vòm lá của nó úa vàng, từng đợt quả chưa kịp chín lởm chởm gai rơi rụng qua mỗi trận gió thu. Bọn trẻ trong tu viện tranh nhau nhặt, rồi thì cho Grégoire, phó tu viện trưởng gốc gác xứ Latinh, đem nướng các hạt dẻ ấy ở bếp lửa lò sưởi nhà ông. Trên đường vào tu viện, cây cù mộc đẹp đẽ xa lạ ấy, với tấm lòng trìu mến, cứ chầm chậm vươn cành nhấp nhô như một vị khách hơi kém chịu rét đến đây từ một vùng khí hậu khác, nó có những dây liên
https://thuviensach.vn
hệ thân thuộc bí ẩn với các hàng cột nhỏ lênh khênh bằng cát kết nối từ cổng chính vào. Cái cây xa lạ ấy bao thân thiết với những người Pháp và người Latinh, trong khi bà con trong vùng cứ ngơ ngác nhìn nó. Dưới bóng cây dẻ được đưa về từ những xứ sở xa xôi, đã nhiều thế hệ học trò đi qua trong tu viện, kẹp những tấm ván nhỏ để ghi chép dưới cánh tay, cùng nhau chuyện trò, cười đùa gây gổ đi chân trần hoặc mang giày tuỳ theo mỗi mùa, một cánh hoa trên miệng, một quả dẻ giữa hai hàm răng, hoặc một nắm tuyết vo tròn trong bàn tay. Luôn luôn, có những lớp học sinh khác tựu đến. Trong vòng mấy năm, nơi đây chỉ có những bộ mặt mới phần đông giống nhau: những cậu bé lớn lên với mái tóc hoe vàng xoăn xoăn. Một số ở lại các phong tu kín, trở thành tập tu, trở thành tu sĩ, nhận lễ gọt tóc trên đỉnh đầu, mặc chiếc áo và thắt chiếc dây thầy tu, đọc sách dạy bọn trẻ học, già và chết. Một số khác học xong cha mẹ rút về, trở lại các lâu đài hoặc ngôi nhà của những người buôn bán và làm thợ, đi đó đây trong thiên hạ, lao vào các cuộc chơi, các nghề nghiệp, tình cờ trở lại tu viện một đôi bận. Trở thành đàn ông, có những người cha trong khi đưa con trẻ của họ đến, đã đưa đôi mắt mấp máy cười chốc lát nhìn lên cây dẻ, rồi lại biến mất. Ở các phòng riêng và các căn buồng trong tu viện, giữa các vòm cửa sổ nặng nề và các dãy cột vững chắc bằng cát kết màu hồng, những người đàn ông sống hằng ngày, làm các công việc dạy học, nghiên cứu, quản lý, lãnh đạo. Nơi đây họ trao dồi các khoa học và các nghệ thuật rất khác nhau, về đạo và về thế tục, mỗi thế hệ truyền lại cho lớp người sau các ánh sáng và các bóng tối của họ. Người ta viết những quyển sách, bình luận các tác phẩm ấy người ta suy tưởng về các hệ thống sưu tập các bản viết thời xưa, người ta tô vẽ chữ và trang trí sách, bàn và chế giễu các tín ngưỡng dân gian. Học thức uyên bác và tính sùng đạo, tính thơ ngây và tính ranh mãnh, đầu óc minh triết về các kinh thánh và hội Hêlên cổ Hy Lạp, điều ma thuật tội lỗi và điều thần diệu thiêng liêng, tất cả đều kết trái ở nơi đây, có chỗ ở đây cho mọi thứ. Nơi đây có chỗ cho cuộc sống cô độc và sự chịu hình phạt, cũng như cho đời sống xã hội và các cuộc tiếp đón niềm nở: điều đó tuỳ thuộc vào cá tính của vị tu viện trưởng đương chức và các trào lưu đương thời có sức chi phối theo khuynh hướng này hoặc khuynh hướng
https://thuviensach.vn
khác nổi trội và chiếm ưu thế. Có một số thời kỳ người ta làm cho tu viện nổi tiếng, thu hút khách thập phương đến thăm, nhờ tiến hành các phép trừ tà chống lại mọi bộ mặt thay đổi của quỷ dữ; những thời kỳ khác thì nhờ vào dàn nhạc tuyệt diệu hoặc đôi khi là tính thần thánh của một trong các cha có tài chữa bệnh, tạo nên chuyện thần kỳ, hoặc đôi khi là những bữa cháo cá và món patê gan nai, thời nào thức ấy. Trong nhóm các tu sĩ và các học sinh với lòng mộ đạo nồng nhiệt hoặc ấm áp, trong số các tu sĩ khổ hạnh và những kẻ bụng phệ, trong những con người ấy đến để sống tại đây và chết tại đây, luôn luôn có loại nhân cách này, nhân cách khác có tính độc đáo. Co người được ai nấy đều mến yêu hoặc e sợ, có người dường như được ân sủng, có gương mặt về lâu dài ai cũng để ý. Trong khi đó có những kẻ cùng thời với người ấy thì đã bị lãng quên.
Vào thời chúng tôi đang nói tới tại tu viện Mariabronn cũng có hai bộ mặt độc đáo: một cụ già và một thanh niên. Trong các thầy dòng đông đúc dưới các mái hành lang để đi dạo chơi, trong các nhà thờ nhỏ và các lớp học, có hai người mà cuộc sống của họ ai cũng biết và với họ mọi người đều quay mắt nhìn theo. Có trong số đó vị tu viện trưởng Danicl ông cụ già, và cậu học sinh Narcisse, chàng trai mới bắt đầu tập tu. Có điều trái ngược hẳn với mọi truyền thống, người ta cư xử với cậu ta như với một giáo sĩ, bởi lẽ cậu ta có những khả năng trời phú, nhất là về tiếng Hy Lạp. Cả hai người, vị tu viện trưởng và chàng trai tập tu, đều được mọi người coi trọng: người ta quan sát họ, tò mò về họ, mến mộ, ước ao được như họ - và cũng bí mật nói xấu họ.
Hầu như mọi người đều yêu mến vị tu viện trưởng. Ông không có kẻ thù. Ở ông, tất cả là lòng tốt, tính giản dị, tính nhún nhường. Chỉ các nhà thông thái của tu viện mới pha lẫn trong niềm mến mộ của họ một chút coi thường. Bởi vì tu viện trưởng Daniel rất có thể là một vị thánh nhưng ông không phải là một nhà thông thái. Ông có tính giản dị vốn là sự minh triết, nhưng tiếng La Tinh của ông rất kém, còn về ngôn ngữ Hy Lạp, ông không biết một từ nào.
Những người, không mấy đông, cười chê tính giản dị của tu viện trưởng thì lại càng say mê Narcisse, cậu thần đồng, chàng trai trẻ đẹp người, giỏi tiếng
https://thuviensach.vn
Hy Lạp, có những dáng điệu đáng mặt hiệp sĩ, có cái nhìn của nhà tư tưởng sâu lắng với cặp môi mỏng xinh tươi, nghiêm khắc trong các quyết định. Các nhà thông thái yêu quí anh ta bởi sự hiểu biết kỳ diệu về tiếng Hy Lạp, hầu như ai cũng mến phục tính cao quí và tinh tế của anh ta, nhiều người say mê các tính nết trang nhã ấy. Với sự rất tự tin, biết làm chủ bản thân, và các cung cách nhã nhặn của anh, không ít người lại có ác cảm.
Vị tu viện trưởng và anh chàng tập tu, mỗi người có cung cách riêng của mình về số mệnh được ưu ái, mỗi người phát huy sức chi phối và chịu đau khổ cũng theo cung cách riêng. Giữa họ, người này cảm thấy gần gũi hơn với người kia, hấp dẫn với nhau hơn tất thảy những ai khác trong tu viện. Tuy vậy, họ không tìm thấy con đường của người này là của người kia, con tim của người này không thể ấm nóng lên với sự hiện diện của người kia. Vị tu viện trưởng xử sự với chàng trẻ tuổi rất thận trọng, rất quan tâm, mang nặng những nỗi lo như với một chú em có một bản tính hiếm thấy, tinh tế, một tâm hồn sớm chín muồi, có lẽ một tâm hồn đang lâm nạn. Chàng trai nhận lãnh một mệnh lệnh, mọi lời khuyên bảo, mọi lời ngợi khen của vị tu viện trưởng với một thái độ hoàn toàn không thể chê trách, không hề cãi lại, không hề làm trái ý. Và nếu như điều phê phán của tu viện trưởng với anh ta là đúng đắn, nếu như khuyết điểm duy nhất của anh ta là tính tự kiêu, anh ta biết cách che giấu khéo léo khuyết điểm của mình. Người ta không thể quở trách anh ta về bất cứ điều gì; hoàn hảo, anh ta cao hơn mọi người khác. Chỉ có điều anh không có nhiều các bạn bè thật sự, nét khác biệt của anh như trùm lên người anh một bầu không khí lạnh giá.
“Narcisse, - linh mục tu viện trưởng nói với anh sau một lễ xưng tội -, cha nhận ra mình có lỗi đã nêu lên với con một lời phê phán, nghiêm khắc. Ta thường lưu ý con về tính kiêu căng, có lẽ khi đó ta bất công với con. Con rất cô đơn, anh bạn thầy dòng trẻ tuổi của ta. Có những người mến mộ con, nhưng con không có bạn bè. Đôi khi ta muốn có cớ để quở trách con nhưng ta không hề tìm ra. Ta rất muốn đôi khi con làm điều gì đó dại dột, như các bạn trẻ ở độ tuổi của con thường dễ mắc phải. Narcisse ạ, đôi khi ta lo lắng cho con”.
Chàng trẻ tuổi đưa đôi mắt đen lên nhìn ông già:
https://thuviensach.vn
- Cha kính mến của con, con mong không chút làm cho cha phải lo lắng. Rất có thể là con kiêu căng, thưa cha kính mến, xin cha trừng phạt con về khuyết điểm ấy. Có những lúc bản thân con muốn tự trừng phạt mình về điều ấy. Thưa cha, xin hãy đưa con đến một nhà tu khổ hạnh, hoặc giao cho con làm các công việc hèn kém.
- Anh bạn thầy dòng thân mến, con còn quá trẻ đối với nơi nọ và việc kia - tu viện trưởng bảo - Hơn nữa, con có được những khả năng rất đáng quí về các ngôn ngữ và về tư duy. Con có ý đem sử dụng con vào những công việc tầm thường thì thật là hoài phí các tài năng chúa trời đã ban cho con. Chắc hẳn con sẽ trở thành một vị giáo sư và một nhà bác học. Bản thân con không ước mong điều đó sao?
- Xin lỗi, thưa cha của con, con chưa xác định các mong muốn của con. Con luôn ham thích các môn khoa học, làm sao con có thể khác thế được? Nhưng con không tin rằng các ngành khoa học là lĩnh vực duy nhất của con. Chắc không phải là các ham thích của con một người luôn luôn định đoạt số phận và chức phận của người ấy mà có một điều gì đó khác: sự tiền định.
Vị tu viện trưởng lắng nghe, vẻ trang nghiêm thoáng hiện lên khuôn mặt già nua của ông. Nhưng nó được xua tan bởi một nụ cười khi ông cất tiếng. - Ví như cha học được cách thấu hiểu mọi người. Tất cả chúng ta nhất là trong thời tuổi trẻ đều có khuynh hướng lẫn lộn chúa quan phòng với các mong ước riêng tư của chúng ta. Nhưng con hãy nói với cha, bởi vì con có
nghĩ suy để biết trước chức phận của mình, vậy con tính sao? Narcisse vẫn giữ im lặng khép nửa chừng đôi mắt sẩm tối lấp kín dưới làn mi đen.
- Con trai của ta, con nói đi - Vị tu viện trưởng nhắc sau hồi lâu chờ đợi. Nhìn xuống, Narcisse bắt đầu đáp lại, nhỏ giọng:
- Thưa cha kính mến, con nghĩ rằng con biết trước hết con được dành cho cuộc sống tu hành. Con sẽ trở thành tu sĩ, con nghĩ con sẽ là linh mục, phụ tá của linh mục tu viện trưởng, và có lẽ sẽ là tu viện trưởng. Con không tin tưởng điều đó, con đang mong muốn được như vậy. Các nguyện vọng của
https://thuviensach.vn
con không hề phù hợp với các nghĩa vụ ấy nhưng đối với con đó là điều bắt buộc.
Cả hai người ngồi yên lặng kéo dài.
- Vì sao con tin ở điều đó? - Ông già hơi ngập ngừng lên tiếng hỏi. - Ngoài khoa học ra, có những khuynh hướng nào con cảm thấy ở mình, và chính chúng giúp con có một niềm tin như vậy?
Narcisse đáp lại chậm rãi:
- Thưa, đó là khả năng nhận biết tự nhiên và số phận những con người. Không phải chỉ của con, còn của những người khác. Đó là khả năng thiên phú đã buộc con phục vụ những người khác bằng cách chi phối họ. Nếu con không sinh ra để sống ở tu viện, hẳn con trở thành một quan toà hoặc một chính khách.
- Có thể - vị tu viện trưởng đồng tình. - Đã có bao giờ con thử vận dụng trong những trường hợp riêng biệt khả năng của con đi sâu vào những con người và số phận của họ?
- Thưa, con có làm.
- Con có sẵn sàng nêu với cha một thí dụ?
- Thưa vâng.
- Tốt. Bởi lẽ cha không có khả năng đi sâu vào điều bí mật của các thầy dòng của ta trong khi họ không hề hay biết, con có thể nói với cha những gì con cho là con hiểu về cha Daniel, tu viện trưởng của con không? Narcisse nhướng các hàng mi nhìn vào mắt tu vị viện trưởng. - Kính cha, có phải đó là lệnh của cha?
- Lệnh của ta.
- Thưa cha, con nói ra không dễ gì.
- Anh bạn thầy dòng trẻ tuổi, cha cũng khó buộc con nói, vậy mà cha vẫn làm. Con nói đi Narcisse cúi đầu, nói thầm thì:
- Kính thưa cha, những gì con biết về cha không có bao nhiêu. Con biết cha là một nô bộc của chúa hằng thích chăn dắt đàn dê hoặc kéo chuông trong một tu viện hoặc nghe các lời xưng tội của bà con nông dân hơn là cai quản một tu viện lớn. Con biết là cha có một niềm âu yếm đặc biệt đối với Thánh mẫu của Chúa, và chính với Đức Mẹ, cha thích hơn các lời cầu nguyện của
https://thuviensach.vn
cha. Cũng có đôi khi cha nguyện cầu sao cho tiếng Hy lạp và các khoa học khác được vun trồng trong tu viện này đừng đem lại sự rối loạn và hiểm nguy cho các tâm hồn đã phó thác với cha. Có đôi lần trong các bài thuyết giảng của mình, cha yêu cầu sao cho tính kiên nhẫn không rời bỏ cha trong quan hệ với vị phó của cha, cha Gringoire. Đôi khi cha cầu mong một cái chết dịu dàng. Và cha sẽ được thoả nguyện, con tin như vậy, và cha sẽ đạt một sự kết thúc êm thấm.
Trong căn phòng nhỏ, nơi vị tu viện trưởng đang có mặt, rất vắng lặng. Cuối cùng, ông già nói tiếp với một giọng thân tình:
- Con là một người mơ mộng và con có những ảo tưởng; bằng những cách nhìn sùng tín và tươi đẹp, người ta có thể dẫn tới sai lầm. Con đừng có tin vào chúng, bản thân cha cũng không tin đâu. Anh bạn thầy dòng của ta, con người mơ mộng hão, có thể nào con thấy được những gì trong tim ta, là ta nghĩ đến tất cả những điều đó?
- Thưa cha, con có thể thấy qua đó cha có những xu hướng rất nhân từ. Đây là những điều cha đang tự bảo mình: “Cậu học trò trẻ tuổi này đang bị đe doạ bởi một mối nguy hiểm nào đó. Cậu ta có những ảo tưởng, có lẽ cậu ta suy ngẫm quá nhiều. Có lẽ ta có thể bắt cậu chịu một hình phạt, việc ấy sẽ không tác động xấu đối với cậu đâu. Nhưng điều trừng phạt mà ta trao cho cậu, ta sẽ đem áp đặt với bản thân ta”. Thưa cha, đó là những gì cha đang suy nghĩ.
Vị tu viện trưởng đứng lên. Ông mỉm cười và ra hiệu cho anh chàng tập tu hai chân.
- Tốt. - Ông bảo - Anh bạn thầy dòng trẻ, con đừng coi các điều ảo tưởng của con là quá thật.
Chúa đòi hỏi ở chúng ta nhiều điều khác hơn là các ảo tưởng. Chúng ta thừa nhận là con đã làm cho một ông già được vui thích bằng cách hứa với ông là một cái chết dễ dàng. Chúng ta thừa nhận rằng ông già ấy lấy làm vui lòng với lời hứa đó. Bây giờ thế là đủ. Ngày mai, sau lễ nhà thờ buổi sáng, con đọc một bài kinh trong khi lần tràng hạt. Con hãy đọc với tất cả lòng thành của một kẻ hèn mọn từ đáy lòng mình, chứ không phải trên đầu
https://thuviensach.vn
lưỡi. Và cha cũng làm thế. Narcisse, bây giờ con hãy đi đi, chúng ta nói chuyện đã khá đủ.
Một lần khác, vị tu viện trưởng phải làm trọng tài giữa một linh mục trẻ tuổi phụ trách giảng dạy và Narcisse. Hai người không thể thoả thuận với nhau về một điểm trong chương trình học. Narcisse đặc biệt nhấn mạnh, yêu cầu thực hiện một số sửa đổi trong việc học hành, còn biết đưa ra các lập luận có sức thuyết phục để xác minh cho lời nói của mình. Nhưng cha Lorenz, vì ghen tị, không chịu nghe theo các lý lẽ ấy; hai bên đã nhiều lần bàn cãi với nhau. Những ngày hờn dỗi và bực bội, không nói với nhau đã trôi qua trong khi Narcisse tự tin là mình phải, và đặt vấn đề tại thảo luận. Rốt cuộc, hơi tổn thương, cha Lorenz tuyên bố:
- Narcisse, thôi được, chúng ta không tranh cãi nữa. Cậu biết là chính tôi, chứ không phải cậu là người giải quyết vấn đề. Cậu không phải là bạn đồng nghiệp mà là người phụ tá của tôi, và cậu phải phục tùng tôi. Tuy tôi không vượt trội cậu về khoa học cũng như về tài năng; về đẳng cấp thì tôi là bề trên của cậu. Nhưng vì câu chuyện ấy đối với cậu quá thiết cốt, tôi không muốn tự mình kết luận cuộc tranh cãi. Chúng ta sẽ trình vấn đề ấy lên cha tu viện trưởng và thỉnh cầu cha quyết định.
Câu chuyện đã đến đó, vị tu viện trưởng nghe một cách kiên nhẫn và thân ái cả hai nhà thông thái trình bày các quan điểm khác nhau của họ về vấn đề giảng dạy ngữ pháp. Sau khi họ giải trình xong cặn kẽ và xác định quan điểm của mỗi bên, ông đưa mắt nhìn họ một cách lém lỉnh, lắc lắc cái đầu già nua của mình và nói:
- Các chú thân mến, người này cung như người kia, các chú đều không tin chắc rằng ta hiểu các chuyện này bằng các chú. Narcisse có mặt tốt là tha thiết với công việc của nhà trường đến mức đã cố gắng góp ý cải thiện chương trình học tập. Nhưng người có quyền hạn hơn cậu lại có ý kiến khác. Narcisse chỉ có việc đừng nói gì nữa và tuân theo. Và mọi sự cải thiện trong việc học tập sẽ không bù lại được cho điều xấu sẽ nẩy sinh nếu vì đó mà kỷ luật và tinh thần tuân thủ trong ngôi nhà này sẽ bị lung lay. Ta trách Narcisse đã không biết nhân nhượng. Và với cả hai, các nhà thông
https://thuviensach.vn
thái trẻ tuổi, ta mong mỏi không bao giờ thiếu những người bề trên lại ngốc hơn các chú, không có cách nào khác hơn để chống tính kiêu căng. Với lời nói đùa vui trong sáng ấy, ông cho hai người ra về, nhưng những ngày sau đó ông không hề quên để mắt xem giữa hai thầy giáo có hiểu biết nhau có hoà thuận không.
Và đây xuất hiện trong tu viện một gương mặt mới, nơi đã có bao nhiêu diện mạo đi qua và bộ mặt mới này không thuộc số những kẻ mà người ta không để ý tới hoặc người ta nhanh chóng quên đi. Hắn là một cậu bé trai đã được ông bố của hắn loan báo trước xin nhập học, và vào một ngày mùa xuân, nó đã đến, ông bố và cậu con trai cột ngựa của họ gần cây dẻ; rồi người gác cổng ra đón mời họ vào. Cậu con trai ngước mắt nhìn lên cây cồ mộc đang trơ cành qua mùa đông. “Cho đến nay, - hắn nói -, con chưa thấy một cây nào giống như thế, đẹp và rất kỳ lạ. Con rất muốn biết người ta gọi nó là cây gì”.
Ông bố, một người đàn ông đứng tuổi với bộ mặt lo âu, hơi kiểu cách, không hề để ý đến câu hỏi của cậu con trai. Nhưng người gác cổng nói cho nó biết, và lập tức anh ta được cảm tình của thằng bé. Hắn lịch sự tỏ lời cảm ơn, chìa bàn tay với người gác cổng và nói thêm:
- Tên tôi là Goldmund, tôi đến đây để đi học.
Người đàn ông đáp lại nó bằng nụ cười dễ mến, và bước lên trước đưa hai người khách đi qua cổng rồi đi lên một bậc cấp rộng bằng đá. Goldmund bước vào tu viện không chút ngại ngùng, với cảm tưởng gặp được hai đối tượng có thể trở thành bạn thân của mình: cây dẻ và người gác cổng.
Hai người khách mới đến trước hết được cha hiệu trưởng trường học tiếp, rồi chiều thì đích thân tu viện trưởng gặp. Với cả hai vị linh mục, người bố, một công chức đế chế, giới thiệu cậu con trai Goldmund của mình; sau đó, ông được mời ở lại làm khách. Tuy nhiên, ông chỉ nhận ở lại một đêm, viện lẽ sáng mai còn phải trở về. Ông tặng tu viện một trong hai con ngựa, món quà được tiếp nhận. Cuộc trò chuyện với các nhà tu hành diễn ra trong bầu không khí lạnh lùng, tuy nhiên cha tu viện trưởng cũng như cha hiệu trưởng đều nhìn Goldmund với những con mắt vừa ý trong khi cậu bé kính cẩn giữ im lặng.
https://thuviensach.vn
Chú bé kháu khỉnh với các cung cách dễ mến liền được lòng cả hai vị linh mục. Sáng hôm sau, họ để người bố ra đi không lưu luyến; họ rất mãn ý giữ lại cậu con trai. Goldmund được giới thiệu với các thầy tu và được phân cho một chiếc giường ở phòng ngủ của học sinh. Cậu con trai chào từ biệt ông bố khi ông lên ngựa ra về, mãi nhìn theo cho đến khi ông đi khuất sau kho lúa mì và xưởng cối xay dưới mái vòm hẹp của chiếc cổng hậu tu viện. Khi cậu bé quay mặt lại, một giọt lệ treo long lanh ở đuôi hàng mi dài màu hoe.
Một bàn tay bè bạn vỗ nhẹ trên vai Goldmund, người gác cổng an ủi cậu bé.
- Chú em đừng buồn. - Anh ta an ủi. - Hầu hết học sinh lúc đầu đều ít nhiều nhớ nhà. Nhớ cha mẹ, anh chị em. Nhưng không lâu đâu em sẽ thấy cũng có thể sống ở đây, không hẳn tệ.
- Cảm ơn anh -, cậu ta nói -, em không có anh, cũng không có chị, không có mẹ chỉ có bố em thôi.
- Thay vào đó, ở đây em sẽ có các bạn bè, có khoa học và âm nhạc, và các trò chơi mới mà em chưa biết. Rồi em sẽ thấy. Còn khi nào em cần có người yêu quí em thì hãy đến với anh.
Goldmund cười vui với người gác cổng:
- Ôi, em cảm ơn anh nhiều. Anh muốn cho em vui thì em xin, hãy sớm chỉ cho em biết con ngựa nhỏ bố em để lại ở đâu. Em muốn đến thăm hỏi nó và xem nó cũng được ổn không.
Người gác cổng liền đưa cậu đến chuồng ngựa ở gần kho lúa mì. Trong bóng tối mờ mờ ấm áp, xông lên mùi nằng nặng từ đàn ngựa, phân và lúa yến mạch, và ở trong một ngăn, Goldmund tìm thấy con ngựa đã đưa cậu đến đây. Cậu thiếu niên đưa bàn tay ôm cổ con vật trong khi chú ngựa nhận ra cậu. Nghiêng đầu, áp má vào chiếc trán rộng có những đám lông trắng của nó, cậu âu yếm vuốt ve và thủ thỉ bên tai nó:
- Chào Bless, con vật bé bỏng thân mến. Mày vẫn khoẻ mạnh chứ? Mày vẫn yêu quí ta chứ? Mày ăn được không? Mày nữa, còn nhớ nhà không? Bless, chú ngựa bé bỏng của ta, chú bạn tử tế của ta, may sao mày được ở đây! Ta sẽ thường đến thăm và trông nom mày.
https://thuviensach.vn
Cậu kéo trong lớp lót ống tay áo ra một mẫu bánh mì để dành lại từ bữa ăn sáng của mình, và bẻ từng mảnh cho con ngựa ăn. Sau đó tạm biệt con vật, cậu đi theo người gác cổng băng qua chiếc sân rộng hết như bãi họp chợ của một thành phố lớn, rải rác co trồng những cây đoạn. Bước vào dãy nhà, cậu cảm ơn anh gác cổng, bắt tay anh, rồi nhận ra mình quên mất đường đến lớp học đã được chỉ cho hôm trước. Mỉm cười, hơi đỏ mặt cậu nhờ anh bạn đưa đến, anh ta liền niềm nở giúp. Bấy giờ cậu bé vào lớp, ở đó có chừng mười hai đứa trẻ ngồi trên những chiếc ghế dài. Thấy cậu, thầy phụ giáo Narcisse thì quay mắt ra nhìn.
- Em là Goldmund, học trò mới đến. - Cậu bé tự giới thiệu. Narcisse khẽ ra hiệu chào đáp lại, không cười, chỉ cho cậu bé một chỗ ngồi trên chiếc ghế dài ở cuối lớp và liền tiếp tục bài dạy.
Goldmund ngồi xuống. Cậu lấy làm lạ thấy ở đây có một thầy giáo quá trẻ, chỉ hơn cậu mấy tuổi; cũng ngạc nhiên và rất sung sướng nhận thấy vị thầy giáo trẻ rất thanh tú, rất lịch sự, đồng thời dễ gần, dễ mến. Anh gác cổng đối với cậu rất tốt bụng, tu viện trưởng tiếp đón cậu bao nhân từ, dưới chuồng ngựa có Bless, đã có được một phần như ở nhà, rồi còn có vị giáo sư đặc biệt trẻ, trang trọng như một nhà thông thái, lịch sự như một hoàng tử, với giọng nói điềm đạm, chuẩn xác và có sức thuyết phục. Cậu lắng tai nghe tuy chưa hiểu rõ lắm về vấn đề gì. Cậu cảm thấy sung sướng, được sống giữa những con người trung hậu rất đáng yêu, và cậu sẵn lòng quí mến họ, tranh thủ tình bè bạn với họ. Sáng ra, thức giấc dậy trên giường, cậu cảm thấy đau buồn. Và còn mệt sau chuyến đi. Khi từ biệt bố, cậu không thể cầm được nước mắt. Nhưng nay thì mọi chuyện đều tốt, cậu thấy bằng lòng. Mải nhìn thầy giáo trẻ, đôi mắt cậu cứ hướng về đó. Cậu lấy làm vui trông theo hình dáng dong dỏng và thẳng người của thầy, đôi mắt nghiêm nghị phát ra các tia sáng, thầy phát âm rất rõ ràng và chắc chắn với âm giọng như có cánh.
Nhưng khi bài học kết thúc và học sinh ồn ào đứng lên, Goldmund bỗng giật mình, hơi xấu hổ, nhận ra mình đã ngủ thiếp hồi lâu. Và không phải một mình cậu nhận thấy, các bạn ngồi gần cũng để ý đến, xì xào báo cho
https://thuviensach.vn
nhau hay. Thầy giáo trẻ vừa rời khỏi lớp, các bạn lôi lôi kéo kéo, xô đẩy Goldmund qua lại tứ phía.
- Mày ngủ đã rồi chứ? - Một đứa nhăn mặt và lên tiếng hỏi. - Một học sinh cứ dậy -, một đứa khác chế giễu -, cậu sẽ là ánh hào quang rực rỡ của Nhà thờ; mới bài học đầu tiên đã tha hồ ngủ.
- Cho thằng nhóc con lên giường đi - một đứa khác nữa đề xuất. Rồi chúng kéo tay, lôi chân cậu bé giữa những tràng cười ròn. Giật mình thức giấc, Goldmund nổi giận, đấm bên phải, đấm bên trái, cố vùng vẫy trong khi bị xô đẩy. Cuối cùng chúng nó cho cậu ngã kềnh dưới đất, một đứa vẫn đưa tay ôm giữ đằng chân. Cậu vùng vẫy kịch liệt để thoát thân, nhảy xổ vào đứa đầu tiên đến gần, và thấy mình quần với nó trong một cuộc ẩu đả hăng tiết. Đối thủ của cậu là một anh chàng khoẻ mạnh. Mọi người tò mò nhìn hai bên choảng nhau. Bởi Goldmund không có ưu thế mà đã chơi cho đối thủ lực lưỡng của mình mấy cú đấm chắc tay, cậu liền được cảm tình và nhập bạn với một số cùng học ngay cả khi chưa biết tên họ. Bỗng cả đám chạy biến, họ vừa mất tăm thì cha Mertin, giám học, bước đến đứng trước cậu học trò mới chỉ còn trơ lại một mình. Ngạc nhiên, cha nhìn cậu nhóc trong khi cậu cũng đưa mắt lên nhìn cha với vẻ lúng túng, mặt mày đỏ rần và đang in dấu vết mấy quả đấm.
- Có chuyện gì xảy ra với em vậy? - Ông hỏi. - Đúng em là Goldmund? có phải bọn trẻ nghịch ngợm đã làm gì em?
- Ôi! Thưa không - Cậu bé đáp - Em vừa cùng với chúng nó đánh nhau xong.
- Em đánh nhau với ai vừa rồi?
- Em không biết. Em chưa biết tên ai cả. Có một người đã đánh nhau với em.
- A! Có phải hắn bắt đầu không?
- Em không rõ. Không phải chính em. Em nghĩ chính em đã bắt đầu. Họ chế giễu em, vậy là em nổi giận.
- Chà! cậu mở màn ra trò đó! Vậy hãy ghi nhớ lấy điều này trong đầu. Nếu lại đánh nhau trong lớp học thì lãnh phạt đủ. Bây giờ đến bữa, đi ăn đi!
https://thuviensach.vn
Và đôi mắt tươi cười của cha nhìn theo, trong khi Goldmund xấu hổ đi lánh, cố đưa mấy ngón tay lên sửa lại mái tóc màu hoe vàng rối bù. Bản thân Goldmund có ý cho rằng chiến công đầu tiên của mình trong cuộc sống ở tu viện quả là không đứng đắn, rất kỳ quặc. Hơi hối hận, cậu tìm gặp các bạn học đang dùng bữa. Tuy nhiên, cuộc tiếp xúc tử tế, còn có phần thân mật. Hào hiệp, cậu giảng hoà với kẻ kình địch; từ ấy họ hoà nhập vui vẻ với nhau.
https://thuviensach.vn
M
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 2
ặc dù quan hệ tốt với mọi người, không phải Goldmund kết thân ngay được với người bạn tâm đầu ý hợp. Trong số cùng học, không một ai cậu cảm thấy đặc biệt gần gũi hoặc có sức lôi cuốn với mình. Nhưng họ có thể lấy làm lạ: Với người võ sĩ gan dạ, họ có xu hướng coi đó là một tay đánh nhau dễ mến, dường như đúng hơn một người bạn rất hiền hoà đã sắp sẵn để được nổi tiếng là một học sinh gương mẫu.
Trong tu viện, có hai người; cậu cảm thấy mến mộ, yêu quí: tu viện trưởng Daniel và thầy phụ giáo Narcisse. Cậu sẵn sàng coi tu viện trưởng như một vị thánh. Tính giản dị, lòng nhân từ, con mắt nhìn trong sáng rất đỗi ân cần, tính khiêm nhường trong khi ông làm tròn chức phận chỉ huy và lãnh đạo, một công việc ông buộc phải làm, sự tốt bụng và kín đáo trong khi ông biểu thị thái độ, tất cả cuốn hút cậu hướng theo ông không sao cưỡng lại được. Ý thích tha thiết nhất của cậu là được gắn bo với vị tu viện trưởng mà cậu sùng kính, luôn luôn ở bên ong để vâng lời phụng sự. Không ngừng tỏ lòng khâm phục, cậu dâng hiến lên ông tất cả lòng nhiệt thành thơ trẻ sẵn sàng hy sinh của mình. Ở ông, cậu học được một phong cách sống thanh khiết, cao thượng, hướng về Đức chí tôn. Bởi vì Goldmund quyết không chỉ bằng
https://thuviensach.vn
lòng với việc hoàn thành nhiệm vụ học tập ở tu viện mà nếu có thể, còn hoàn toàn và mãi mãi ở lại tu viện, dành cuộc sống của mình cho Chúa. Không một ai có vẻ nghi ngờ điều đó, tuy nhiên ở cậu con trai thanh tú toả rạng sức sống này, đè nặng một tì vết, một tì vết nguyên lại khiến cậu phải lặng lẽ chịu hình phạt để chuộc tội và hy sinh. Bản thân tu viện trưởng không nhận ra điều đó mặc dù bố của Goldmund có nói xa nói gần, và trình rõ nguyện vọng để cho con trai mình được ở mãi trong tu viện. Một nhiệm vụ bí ẩn dường như đánh dấu sự ra đời của Goldmund, một điều gì đó người ta không nói tới, dường như đòi hỏi một sự hiến thân.
Vẻ quan trọng của bố Goldmund đã không được cảm tình của vị tu viện trưởng vốn giữ thái độ thận trọng lịch sự trong khi không coi trọng lắm các ảo tưởng của ông khách.
Người thứ hai trong số cùng ở tu viện cũng đánh thức dậy các tình cảm thân yêu của Goldmund thì lại có cái nhìn sắc sảo khiến cậu cảm thấy xa cách. Narcisse nhận biết có con chim đẹp lông vàng bay về phía mình. Trong sự cô độc hãm mình cách biệt, người phụ giáo trẻ cảm nhận thấy Goldmund là bạn đồng trang đồng lứa với mình mặc dù về mọi mặt hai người rất khác nhau. Narcisse tóc nâu, người khô khan; Goldmund thì nước da sáng, vẻ rạng rỡ. Narcisse là một nhà tư tưởng say sưa phân tích, Goldmund là một chàng mơ mộng, một tâm hồn thơ trẻ. Nhưng có một điểm chung chi phối các điều khác biệt: cả hai đều là những con người ưu tú. Cả hai phân cách với những người khác bởi những khả năng thiên phú và những dấu hiệu rõ ràng, cả hai đều nhận từ định mệnh một chức phận đặc biệt.
Narcisse nhiệt thành quan tâm đến tâm hồn trẻ ấy mà thấy sớm nhận biết bản chất và số phận. Goldmund sốt sắng mến mộ vị giáo sư đẹp người mà trí huệ vượt trội mình rất nhiều. Nhưng Goldmund rụt rè, không biết cách nào để đến gần với Narcisse ngoài việc gắng sức học hành, trở nên một học sinh chăm chỉ và dễ bảo, và không phải chỉ có tính rụt rè ngăn cản cậu. Còn có một cảm nhận sâu xa rằng Narcisse đối với cậu là một mối nguy hiểm. Cậu không thể đồng thời tiếp nhận vị tu viện trưởng nhân hậu và khiêm tốn làm lý tưởng và hình mẫu, lại theo thầy Narcisse quá thông minh, thông
https://thuviensach.vn
thái, trí óc quá sáng suốt. Tuy vậy, từ các sức mạnh tâm hồn thơ trẻ của mình, cậu vẫn có khuynh hướng rập theo hai gương mặt không thể chung hợp ấy. Cậu thường dằn vặt về điều đó. Đôi khi, trong những tháng đầu ở trường, Goldmund cảm thấy tim mình xáo trộn, bị kéo theo những hướng quá dị biệt, cậu tìm cách tự giải thoát hoặc trút cho vơi nhẹ nỗi khốn khổ và tức tối trong người mình bằng cách giao tiếp với bạn bè. Đôi khi một chút đùa cợt hoặc thái độ xấc xược nào đó của các bạn đồng học bỗng nhiên khơi dậy ở cậu những cơn giận lôi đình, trong khi cậu vốn nhu nhược thường khó chịu, nhắm mắt quay mặt làm thinh, tái xám như thể một thây ma mỗi khi bị người khác gây tổn thương. Bấy giờ cậu đến chuồng ngựa thăm con Bless, tựa đầu lên cổ nó, hôn nó, khóc bên nó. Dan dần nỗi cô quạnh vật vã của cậu tăng lên, lộ ra dưới con mắt mọi người má cậu tóp đi, cái nhìn héo hắt, các nụ cười mà ai cũng ưa thích trở nên hiểm hóc.
Bản thân Goldmund không hiểu chính mình. Cậu có ý thích, có ý chí làm một học sinh giỏi, sớm được thừa nhận tập tu và trở thành một thầy dòng sùng tín hiền từ. Từ các sức mạnh và mọi khả năng của mình, cậu hướng theo ly tưởng về một con người hiền lành và mộ đạo. Cậu không tiếp nhận nơi mình nguyện vọng nào khác. Cho nên cậu thấy kỳ lạ và nhọc nhằn nhận ra rằng mục đích đơn giản và tốt đẹp ấy sao quá khó đạt tới. Bao sửng sốt, đôi khi cậu phát hiện thấy ở mình có những thiên hướng và năng khiếu đáng bị quở trách: đầu óc phân tán và ngán học, thích mơ mộng và ảo tưởng, hoặc ngủ gà ngủ gật trong các giờ học, muốn phản kháng và ghét cay ghét đắng thầy giáo dạy La tinh, có tính mẫn cảm, mất kiên nhẫn, nổi nóng với bạn cùng học. Và điều gây lúng túng hơn cả là tình thương mến của cậu đối với Narcisse rất khó hoà hợp với tình thương mến của cậu đối với tu viện trưởng Daniel. Mặt khác, đôi khi trong thâm tâm cậu cảm thấy về phía Narcisse thầy cũng yêu quí cậu, quan tâm đến cậu, đợi chờ ở cậu.
Hơn là mình tưởng, cậu học sinh ấy cứ lảng vảng trong trí Narcisse, thầy mong trở thành bạn thân của chàng trai dễ mến có bộ mặt sáng sủa và thanh tú ấy. Thầy nhận thấy ở cậu ta cực đối lập của mình và một bản chất bổ sung cho bản chất của mình. Thầy muốn lôi cuốn cậu ta theo mình bày vẽ, phát hiện nhân cách của chính cậu ta cho cậu rõ, nâng cao, hướng dẫn cậu
https://thuviensach.vn
nở rộ. Nhưng thầy còn dè dặt. Về nhiều lẽ thầy có thái độ ứng xử được ý thức. Trước hết, thầy kìm hãm được vì thấy gớm ghiếc có những ông giáo và những thầy tu - không hiếm trường hợp - đã yêu một học sinh hoặc một tập tu. Thầy thường cảm thấy rờn rợn khi có những con mắt đè nặng lên bản thân mình đầy ham muốn trừ những người đàn ông lớn tuổi hơn; nhiều lúc thầy đã chống đối lại bằng thái độ im lặng bất bình đối với các cử chỉ trìu mến và mơn trớn của họ. Bây giờ, thầy hiểu họ hơn. Bản thân thầy cũng thèm muốn buông thả mình để âu yếm cậu Goldmund xinh trai, làm cho hắn bật cười duyên dáng, đưa nhẹ bàn tay mình vuốt ve mái tóc hoe vàng của hắn. Nhưng thầy không bao giờ làm điều đó, không bao giờ. Ngoài ra, với tư cách phụ giáo được xếp vào hàng các giáo sư tuy không có trách nhiệm và quyền hạn theo chức danh ấy, thầy đã quen đặc biệt thận trọng và cảnh giác. Trước những chàng trai chỉ kém thầy mấy tuổi, thầy đã rèn mình đối với họ như thể thầy lớn hơn họ vài chục tuổi. Thầy đã quen tự nghiêm cấm không được có bất cứ sự ưu ái nào đối với một học sinh, buộc mình phải công bằng và quan tâm đặc biệt đối với người nào có ác cảm với mình. Chức phận của thầy đặt thầy vào cương vị phải phụng sự cho trí tuệ, cuộc sống khắc khổ của thầy đã dâng cho Chúa; chỉ vì bất giác, chỉ những lúc tính cảnh giác của thầy hoàn toàn buông lơi thì thầy mới cho phép mình hưởng thú kiêu căng. Cái cảm tưởng mình hiểu biết rộng hơn những người khác, tài giỏi hơn họ. Không, cho dù tình bè bạn thân thiết với Goldmund hấp dẫn đen đâu, đó là một mối hiểm hoạ, thầy không được để cho thứ tình cảm ấy có chỗ trong cuộc sống của mình. Ở trung tâm cuộc sống của thầy - đó là điều đem lại cho thầy ý nghĩa của nó - có công việc phụng sự cho trí tuệ, phụng sự cho lời nói. Từ bỏ mọi lợi ích cá nhân thầy phải hướng dẫn bao quát và với một tâm hồn ngang bằng các học sinh của mình - và không phải chỉ có chúng nó - đến cac lĩnh vực cao cấp của trí tuệ.
Đã một năm, hơn một năm, Goldmund ở tại tu viện Mariabronn. Đã trăm bận cậu cùng với các bạn học khác lao vào cái trò chơi của học sinh dưới bóng các cây đoạn ở sân trường và cây dẻ đẹp: chạy, đá bóng, chơi trò kẻ trộm, ném nhau các nắm tuyết. Mùa xuân đến, Goldmund cảm thấy mệt
https://thuviensach.vn
mỏi và khó ở: cậu thường đau đầu, và ở lớp thì khó tập trung chăm chú, giữ cho trí óc tỉnh táo.
Một hôm, Adolphe đến tìm cậu. Lần gặp đầu tiên trước đây của họ đã biến thành cuộc đánh nhau, nhưng qua mùa đông này, hắn ta cùng học về Euclide với cậu. Đó là vào giờ sau bữa ăn tối, một giờ tự do, trong thời gian ấy được phép chơi ở các hành lang, nói chuyện trong các phòng, và cũng có thể đi dạo ở sân ngoài tu viện. Adolphe kéo cậu đi xuống bậc cấp và bảo:
- Goldmund, tớ sẽ kể cho cậu nghe một câu chuyện, một câu chuyện hay. Nhưng cậu là một chàng trai gương mẫu, và cậu muốn có ngày trở thành giám mục, chắc vậy. Trước hết, cậu hãy hứa với tớ là cậu sẽ ăn ở tốt giữa bạn bè với nhau và cậu sẽ không dò xét để tố giác tớ với các thầy giáo.
Goldmund hứa giữ lời, không chút do dự. Cậu có trong người mình hai cách cảm nhận về ý thức danh dự đôi khi xung đột với nhau. Cậu biết: danh dự của tu viện và danh dự bằng hữu. Nhưng, ở đâu cũng vậy, các luật lệ không thành văn mạnh hơn các luật thành văn; và chừng nào còn là học sinh, cậu không bao giờ vi phạm các luật lệ về danh dư, vẫn theo như quan niệm của các bạn cùng học.
Trong khi nói nhỏ giọng lại, Adolphe kéo cậu đi về phía cổng chính dưới các bóng cây.
- Có ở đây, - hắn ta kể -, vài chàng trai vui tính và bạo gan (có hắn trong đó), đã tiếp nhận từ các thế hệ trước một truyền thống: Đừng bao giờ, tuyệt đối đừng bao giờ quên rằng ta đâu phải là thầy tu; vào một tối nào đó, dám nhảy tường tu viện đi vào làng. Đó là một trò chơi, một cuộc phiêu lưu mà một gã đáng mặt con trai không nên không biết. Đi chơi rồi trở về ngay trong đêm.
- Nhưng mà giờ này, cổng đóng. - Goldmund cãi lại.
- Đương nhiên, hẳn cổng đã đóng; nhưng chính đó là điều quyến rũ trong cuộc chơi. Người ta biết tìm ra những lối đi bí mật để trở về; đây đâu phải là lần đầu .
Goldmund nhớ lại các kỷ niệm của mình. Cậu đã nghe thuật ngữ “đi xuống làng”. Qua đó người ta nói về những cuộc trốn nhà trường đi chơi đâu của học sinh, đi tìm mọi loại lạc thú bí mật và các cuộc phiêu lưu bị qui tắc của
https://thuviensach.vn
tu viện ngăn cấm, trừng phạt nghiêm khắc nhất. Thật đáng lo. “Đi vào làng” là một tội lỗi, bị nghiêm cấm. Nhưng cậu biết quá rõ ràng chính vì thế mà “những gã đáng mặt con trai” đã mắc vào hiểm hoạ vi phạm qui tắc danh dự, và về một ý nghĩa nào đó đối với cậu thì việc mời tham gia cuộc phiêu lưu này lại là một sự biệt đãi.
Rất sẵn sàng, lẽ ra cậu đáp lại “không”, rồi mau trở vào đi ngủ. Cậu rất mệt, cảm thấy khốn khổ, cả buổi chiều luôn đau đầu. Nhưng cậu hơi xấu hổ với Adolphe. Nào ai biết? Có lẽ ở đấy, trong cuộc đi chơi, có cái gì đẹp đẽ và mới lạ, có cái gì đó làm quên đau đau xua tan trạng thái mụ mẫm và mọi nỗi khốn khổ. Đây là một lần bay bổng vào trần thế, tuy bị cấm và làm lén lút, không hiển hách lắm, nhưng dù sao cũng là một sự giải phóng, một điều từng trải ở đời. Cậu vẫn còn do dự, trong khi đó Adolphe thử tiếp tục thuyết phục… Rồi bỗng Goldmund cười và trả lời “ừ”.
Không hề có ai thấy, cậu mất hút cùng với Adolphe sau rặng cây đoạn qua chiếc sân vắng vẻ tối mờ mờ, và đến bên cửa ngoài vào giờ này đã đóng kín. Anh bạn đưa cậu đi qua phía xưởng cối xay của tu viện: trong bóng tranh tối tranh sáng và tiếng các bánh xe không ngớt kẽo kẹt, thật dễ dàng tuồn ra ngoài, chẳng bị ai nghe thấy. Nhảy qua một chiếc cửa sổ, hoàn toàn trong đêm tối, hai người bước qua một giàn giáo những cây đòn ẩm ướt và trơn trợt. Phải bê một cây đặt ngang trên con suối để vượt qua. Bấy giờ thì đã ra ngoài, gặp ngay con lộ lớn trong ánh mờ mờ xám chạy mất hút vào vùng rừng tối đen. Đối với cậu, qua cuộc hanh trình ấy, tất cả đều bí ẩn, đầy hấp dẫn và gây hưng phấn.
Ở bìa rừng, đã có Conrad, một đồng bạn đứng chờ; và một chặp sau thêm một bạn khác đến, vừa đi vừa nện gót giày. Eberhardt lênh khênh. Cả bốn người băng qua rừng, trên đầu lũ chim ăn đêm lạo xạo, và mấy ngôi sao lấp lánh một ánh sáng ẩm ướt giữa những đám mây lững lờ. Conrad tán gẫu, kể chuyện tầm phơ, từng lúc các bạn khác hùa theo cười vang. Tuy vậy, trên đầu họ, bóng đêm trùm kín với vẻ trang nghiêm của nó tạo nên ở mọi người cảm giác lo âu, làm cho tim ai nấy đều đập nhanh thình thịch.
Một tiếng đồng hồ sau, ra khỏi rừng, họ vào làng. Dường như mọi người đang chìm trong giấc ngủ. Các cây thông lọng thấp đỡ cái khung những cây
https://thuviensach.vn
xà ngang tối sẫm phản chiếu một thứ ánh sáng tai tái. Không một nhà nào có ánh đèn. Adolphe dẫn đầu. Lặng lẽ, cả bọn đi lén lút quanh mấy ngôi nhà, bước qua một hàng rào thấp, vào một ngôi vườn. Bước chân họ lún vào đất ẩm các bồn cây, lần lên một bậc cấp, rồi dừng lại trước bức tường một ngôi nhà. Adolphe gõ nhẹ tay lên một cánh cửa sổ, chờ giây lâu, rồi lại gõ. Trong nhà có người đã nghe tiếng, một ánh đèn liền bật sáng mờ mờ, và chiếc cửa ngách mở ra. Các cậu lần lượt vào một gian nhà bếp, dưới sàn là đất nện chặt, lò lửa tắt ngấm. Trên bệ, một cây đèn dầu để hé một ngọn lửa nhỏ chập chờn. Một cô con gái, một thôn nữ đứng đó, vóc dáng khô khốc. Nàng bắt tay các chàng trai mới đến. Đằng sau, một hình dáng khác nép trong bóng tối, một cô bé rất trẻ với đầu tóc tết các đuôi đài. Adolphe bày ra các quà mang đến cho các cô chủ nhà: nửa ổ bánh mì trắng của tu viện, và thứ gì đó bọc trong giấy. Goldmund cho đó là một ít hương lấy cắp hoặc nến thờ. Cô bé tết tóc bước ra, mở cửa đi sờ soạng trong đêm tối hồi lâu rồi trở vào, xách trên tay một chiếc hũ đất nung màu xám trên miệng cài một bông hoa màu xanh. Cô ta đưa cho Conrad, hắn uống rồi trao qua cho người khác. Mọi người đều uống. Đây là loại rượu táo nặng.
Dưới ánh sáng chiếc đèn con, họ ngồi, hai cô gái trên các chiếc ghế đẩu nhỏ thô kệch, mấy cậu học trò ngồi bệt vây quanh. Họ trò chuyện với nhau, chốc chốc uống rượu táo. Adolphe và Conrad dắt dẫn các câu chuyện. Đôi lúc, một cậu đứng lên, đưa tay vuốt ve mái tóc và sau gáy cô gái gầy, nói rỉ tai với cô gái điều gì đó. Với cô bé, không ai đụng tới. Chắc hẳn cô gái lớn là đầy tớ, còn cô bé xinh xinh là con chủ nhà. Vả chăng điều đó đối với Goldmund không quan trọng, không làm cho cậu quan tâm, vì cậu sẽ không bao giờ đến đây nữa. Cuộc trốn lén đi chơi đêm và hành trình băng qua rừng thật thú vị, là chuyện mới mẻ, bí ẩn, gây hưng phấn, cũng không nguy hiểm. Hiển nhiên là của cấm. Vi phạm điều cấm kỵ ấy, tuy vậy cậu không cảm thấy lương tâm bị đè nặng. Nhưng những gì diễn ra ở đây, cuộc đi thăm con gái ban đêm lại càng cấm kỵ, cậu cảm nhận điều đó, một tội lỗi. Đối với các bạn khác, có lẽ chuyện đó cũng chỉ là một lầm lạc nhỏ. Nhưng đối với cậu thì không; đối với cậu vốn đã tự mình dành cho cuộc sống tu hành, thì không được phép đi chơi la cà với con gái. Không, không bao giờ
https://thuviensach.vn
cậu trở lại nơi này. Nhưng trái tim lo âu của cậu đập mạnh dưới ánh sáng yếu ớt của ngọn đèn trong gian nhà bếp khốn khó.
Các bạn của cậu ra vẻ ta đây trước hai cô gái, tỏ ra lém lỉnh, xổ ra các công thức tiếng La tinh pha lẫn vào các câu chuyện. Cả ba dường như được cô đầy tớ gái ưu ái, thi thoảng họ xáp gần lại các cô, nhẹ tay vuốt ve cô đầy tớ gái với những cử chỉ vụng về, gởi một nụ hôn rụt rè ra điều âu yếm nhất. Dường như họ biết chính xác các giới hạn về những gì cho phép họ ở đây. Bởi các câu chuyện đều phải nói khe khẽ, quang cảnh thật ra có vẻ buồn cười; nhưng đó không phải là cảm nhận của Goldmund. Ngồi xổm trên nền đất, cậu chăm chăm nhìn ngọn đèn nhỏ, không nói một lời nào. Đôi khi cậu liếc nhìn với con mắt hơi thèm thuồng và bắt gặp thoáng qua một vài cử chỉ âu yếm trao đổi giữa những người khác. Mong muốn thiết tha nhất của cậu là chỉ nhìn độc cô bé có cái đuôi tóc tết, thế nhưng chính điều đó thì cậu lại tự cấm ngăn mình. Mỗi khi cậu cầm lòng không đậu và cái nhìn của cậu lạc trên khuôn mặt xinh đẹp lặng lẽ của cô bé, không lần nào cậu không gặp đôi mắt u buồn ấy dán chặt vào người cậu, như thể dưới ma lực của một sức quyến rũ, cả hai không rời mắt nhìn nhau.
Một tiếng đồng hồ trôi qua - chưa bao giờ Goldmund thấy một giờ quá lâu đến thế -, mấy bạn kia đã cạn ráo bài bản tán gẫu và cũng khong tiện vuốt ve nữa, căn nhà bếp nhỏ trở nên im ắng, mọi người cảm thấy hơi lúng túng. Eberhardt ngáp dài. Cô gái đầy tớ bấy giờ mời các bạn ra về. Mọi người đứng lên, các bạn trai bắt tay cô con gái, tiếp đó bắt tay cô bé. Goldmund là người sau cùng. Rồi Conrad là người đầu tiên bước qua cửa sổ. Eberhardt và Adolphe theo chân. Khi đến lượt Goldmund bước ra, cậu cảm thấy có một bàn tay giữ lại trên vai mình. Ở bên ngoài, cậu không thể dừng lại một khi đã chạm đất, nên ngập ngừng quay mặt lại. Cô bé có các tết tóc đứng nghiêng mình qua khung cửa sổ.
- Goldmund! - Cô thầm thì gọi; cậu dừng lại.
- Anh có còn trở lại không? - Cô hỏi?
Cậu ra hiệu “không”. Cô bé với hai tay ra ngoài, nắm lấy đầu Goldmund. Cậu cảm nhận hai bàn tay ấm nóng áp bên các thái dương mình. Cô trườn
https://thuviensach.vn
người xuống rất thấp bên ngoài khung cửa, cho đến khi đôi mắt âu sầu của cô áp sát đôi mắt Goldmund.
- Anh trở lại nhá! - Cô thì thầm, ấp môi mình vào môi anh bạn, hôn theo cách giữa trẻ con với nhau.
Nhanh chân, cậu chạy đuổi theo các bạn qua ngôi vườn, vấp vào một bồn cây, ngửi thấy mùi đất và phân, hai bàn tay bị một cây hoa hồng cào xước. Vượt qua mảng tường thấp, chạy lò cò sau các bạn, cậu rời ngôi làng và đi về phía rừng. Ý chí cậu bảo: “Đừng bao giờ nữa!” nhưng trong tim cậu như có tiếng van nài và thổn thức: “Mai, lại đến!”
Lũ chim đi ăn đêm không gặp một ai. Cả bọn về lại Mariabronn không phải lo lắng, lội qua con suối, băng qua xưởng cối xay, vào ngôi sân rộng có các hàng cây, đoạn leo qua các cửa sổ xen giữa các hàng cột, lẻn vào phòng ngủ.
Sáng hôm sau, phải lay mạnh mấy lần mới đánh thức được Eberhardt dậy, hắn ngủ quá say. Cả bọn đều đi lễ buổi sáng đúng giờ, sau đó ăn sáng và đến lớp học. Nhưng mặt mày Goldmund ủ rũ, cha Martin hỏi xem cậu có đau ốm gì không. Bằng một cái nhìn, Adolphe ra hiệu với cậu để cảnh báo; cậu thưa lại với cha sức khoẻ của mình vẫn tốt. Nhưng buổi trưa, vào giờ học tiếng Hy Lạp, Narcisse không rời mắt khỏi cậu. Thầy cũng thấy rõ Goldmund đang ốm nhưng chỉ quan sát không nói gì. Xong giờ học, thầy gọi cậu đến gặp. Để học trò đừng để ý, thầy giao cho cậu nhiệm vụ đến thư viện, và thầy đi theo sau.
- Goldmund, - thầy nói -, tôi có thể làm gì để giúp đỡ em? Tôi thấy em đang ủ rũ. Có lẽ em ốm? Vậy chúng ta đưa em về giường nghỉ và báo để em ăn cháo ốm, được thêm một cốc rượu vang. Giờ học tiếng Hy Lạp hôm nay, em không tập trung trí óc.
Thầy mải chờ đáp lại. Mặt tái xám, cậu giương cặp mắt thẩn thờ nhìn thầy, cúi đầu rồi ngẩng mặt lên, mấp máy môi muốn nói, nhưng không nói được. Bỗng nhiên cậu nghiêng người, cúi tựa trán trên ngăn bàn học đóng khung giữa hai chiếc đầu thiên thần bằng gỗ sồi, và nức nở khóc. Narcisse cảm thấy ngượng ngựu, quay mắt nhìn nơi khác trong giây lát, rồi nắm tay và đỡ dậy cậu học trò đang giàn giụa nước mắt.
https://thuviensach.vn
- Tốt đó! - thầy bảo với giọng nói rất ôn tồn. Goldmund chưa bao giờ cảm nhận thái độ ấy như hôm nay.- Nên thế, bạn ạ, cứ khóc đi, rồi sẽ sớm thấy dễ chịu hơn. Nào, em ngồi, đừng nói, không cần thiết. Thầy thấy em đang kiệt sức: chắc hẳn cả buổi sáng em đã khó nhọc lắm để che đậy sự nhọc nhằn của em. Em đã không tự giải toả được! Bây giờ cứ khóc đi, đó là điều em có thể làm tốt hơn cả. Không ư? Hết khóc rồi sao? Vậy là em thấy dễ chịu hơn? Nào, bây giờ chúng ta xuống bệnh xá, em sẽ nằm nghỉ, rồi đêm nay sẽ đỡ hơn. Em lại đây.
Tránh đi qua các lớp học, thầy đưa Goldmund vào một phòng của bệnh nhân, chỉ cho cậu một trong hai chiếc giường còn trống. Khi cậu bắt đầu ngoan ngoãn thay áo quần, thầy đến báo với cha hiệu trưởng tin Goldmund bị ốm. Thầy cũng xuống bếp nhờ mang cháo người bệnh và một cốc rượu vang lên cho cậu như thầy đã hứa, hai điều lợi mà học trò mới ốm sơ thôi thường rất ưa thích.
Nằm trong giường ở bệnh xá, Goldmund thử tìm một lối ra cho các điều rối rắm mình đang lâm vào. Cách đây một tiếng đồng hồ, có lẽ cậu nhận ra được điều gì hôm nay đã đưa cậu vào tình trạng mệt nhọc không sao có thể tả được, một sự căng thẳng trong tâm hồn làm cho trí óc cậu trống rỗng và đôi mắt nẩy lửa. Cậu phải cố gắng ghê gớm, mỗi phút bị thất bại thì mỗi phút lại phải cố gắng, để quên đi đêm hôm trước - hay đúng hơn - không phải tối ấy, không phải cái tối điên loạn và dịu ngọt cùng nhau trốn khỏi tu viện đóng kín cổng, không phải cuộc dạo chơi trong rừng qua chiếc cầu chênh vênh trơn trợt trên con suối tối mờ mờ gần xưởng cối xay, cũng không phải các lần nhảy qua rào, vào ra qua cửa sổ và các hành lang, mà duy chỉ giây phút trải qua trước khung cửa sổ tối mờ mờ của gian nhà bếp, hơi thở của cô gái, các lời nói, các tiếp xúc của bàn tay, nụ hôn từ môi em.
Nhưng thêm vào tất cả những gì ấy, đối với Goldmund còn có điều nào đó, một nỗi sợ hãi chưa được biết đến, một sự kiện lớn mới mẻ: Narcisse quan tâm đến cậu thương yêu cậu. Narcisse ra sức nhọc nhằn vì cậu, vị phụ giáo trẻ tuổi hào hoa, vị bề trên, nhà minh triết với làn môi mỏng hơi kiêu căng. Còn bản thân cậu! Cậu quỵ xuống trước thầy, xấu hổ, ấp úng, và cuối cùng khóc nấc trước mặt thầy. Thay vì cậy nhờ bộ óc cao quí ấy với các vũ khí
https://thuviensach.vn
cao quí là tiếng Hy lạp, môn triết học, chủ nghĩa anh hùng về phương diện trí tuệ, chủ nghĩa khắc kỷ đầy vinh dự, cậu đã để buông xuôi mình trước mặt thầy trong một trạng thái yếu hèn tồi tệ. Sẽ không bao giờ cậu tha thứ cho mình về điều đó; sẽ không bao giờ cậu có thể nhìn thầy vào mắt mà không đỏ mặt.
Nhưng cậu căng thẳng cực độ đã nhẹ vơi đi trong nước mắt, trạng thái cô tịch trong căn phòng và chiếc giường ấm áp đem lại cảm giác dễ chịu, nhưng nỗi thất vọng đã lấy mất của cậu hơn một nửa sức lực. Một tiếng đồng hồ sau, một thầy dòng vào, mang đen cho cậu bữa cháo, một mẩu bánh mì trắng với một cốc rượu vang đỏ mà người ta chỉ cho học trò dùng vào những ngày lễ. Goldmund ăn và uống, ăn phân nửa đĩa cháo thì để qua một bên, lại suy nghĩ, nhưng không được. Cậu kéo lại chiếc đĩa và ăn thêm mấy thìa, ít lâu sau đó, khi cánh cửa mở nhẹ nhàng, khi Narcisse bước vào thăm người ốm thì cậu đã ngủ, màu sắc đã hồi lại trên má. Một chặp lâu Narcisse nhìn cậu âu yếm, tính hiếu kỳ trong người thầy thức dậy, cũng có cả chút ham thích. Thầy thấy rõ điều đó Goldmund không ốm đau gì. Ngày mai không đem rượu vang cho cậu nữa. Nhưng thầy biết rõ đã chấm dứt sự quyến rũ, và họ trở thành đôi bạn thân với nhau. Hôm nay thì Goldmund cần đến thầy, và thầy giúp đỡ cậu. Một lần khác, có thể đến lượt thầy ốm đau, cần đến sự giúp đỡ và tình cảm thương mến. Từ cậu học sinh này, thầy sẽ có thể nhận các điều ấy, giá như các sự việc chỉ diễn ra đến đó.
https://thuviensach.vn
T
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 3
ình bạn bè thiết lập giữa Narcisse và Goldmund là một tình bằng hữu kỳ lạ. Không hề có những ai mà ở họ tình bạn ấy đem lại sự hài lòng, và đôi khi người ta có thể có cảm giác nó khiến cho bản thân họ không vui. Chính Narcisse, trước hết là nhà tư tưởng có điều để khổ sở. Đối với thầy, tất cả đều là tư duy, tình yêu cũng vậy. Thầy không có được niềm hạnh phúc để có thể buông mình không suy nghĩ gì về một quan hệ luyến ái. Trong tình bạn bè ấy, thầy là người dắt dẫn cuộc chơi, và đã làm chỉ một mình thầy có ý thức đầy đủ về số phận của mình, tầm quan trọng và ý nghĩa của nó. Đã từ lâu, ở trung tâm tình yêu của mình, thầy vẫn cô độc, biết rằng người bạn của mình chỉ thực sự là của mình khi bản thân cậu ta phát hiện thấy điều đó. Trong khi cùng vui vầy, không hề đi sâu, Goldmund buông mình cho những quan hệ thân thiết, cho nhiệt tâm trong cuộc sống mới của mình. Narcisse tiếp nhận với xúc cảm về một trách nhiệm đầy đủ trước sự ưu ái lớn lao ấy của số phận.
Đối với Goldmund, trước hết đó là một sự giải toả và chữa lành bệnh. Cái nhìn và nụ hôn của một cô gái xinh đẹp đã đánh thức dậy đồng thời dồn nén niềm hy vọng và nhu cầu trìu mến của cậu vốn đang độ tuổi trẻ. Cậu
https://thuviensach.vn
cảm nhận trong sâu thẳm người mình cuộc sống mà cậu đã mơ ước cho đến nay, tất cả những gì cậu tin tưởng, tất cả những gì cậu xét đoán mình được mời gọi và dâng hiến, nay đều sụp đổ đến tận gốc rễ của chúng bởi nụ hôn đón nhận qua khung cửa sổ ấy, bởi cái nhìn của đôi mắt u buồn ấy. Vì thân phụ mà cậu gởi gắm mình vào cuộc sống tu hành, vì ý chí của ông mà cậu đi theo sự mời gọi ấy, được định hướng với tất cả lòng nhiệt thành tư đầu theo một lý tưởng mộ đạo khổ hạnh và anh hùng, cậu cảm thấy hiển nhiên qua lần đầu gặp gỡ chùng lén với phụ nữ, qua tiếng gọi đầu tiên của sự sống theo các giác quan của mình, qua lời chào đầu tiên gởi trao bởi giới tính nữ bất diệt, chính ở đó đã ẩn náu tên quỷ dữ, kẻ thù của cậu, người phụ nữ, hiểm hoạ của cậu. Và rằng đây số mệnh đã trao cho cậu một tấm ván của sự cứu rỗi; rằng đây hiện ra trước mặt cậu, trong cơn nguy biến tồi tệ, mối tình bè bạn ấy, vốn theo ý muốn của cậu, nó mở ra một vườn hoa, đáp ứng nhu cầu của cậu về một bàn thờ mới để tôn thờ. Nơi đây, cậu được phép yêu thương mà không phạm tội lỗi, tự hiến dâng mình, trao gởi trái tim mình cho một người bạn lớn tuổi hơn, minh tuệ hơn, mà cậu mến mộ, để thay thế ngọn lửa của một hy sinh cao quí cho sự rực sáng nguy hiểm của các giác quan, để làm cho tình cảm trìu mến của cậu trở nên cao quí.
Tuy vậy, từ buổi đầu xuân của mối tình bạn ấy, trong khi vô cùng ngạc nhiên thâm nhập vào những vùng giá lạnh, cậu vấp phải những trở ngại kỳ lạ trước những đòi hỏi bí ẩn và dễ sợ. Bởi lẽ cậu không nghĩ đến để hình dung người bạn thân như là con người trái ngược, là cực đối lập với mình. Cậu nghĩ rằng chỉ cần đến tình thương yêu, sự gởi trao chân thật của bản thân mình, để làm cho hai trái tim chỉ là một trái tim, để xoá đi các khác biệt và hoà hợp các điều trái ngược nhau. Nhưng thầy Narcisse ấy khắc khổ và tự tin vững chắc, trong sáng và không gì lay chuyển được. một trái tim hàm ẩn buông thả vô tội trong một cuộc dạo chơi ở làng quê đối với thầy không hề có sức lôi cuốn, dường như không dính dáng gì với tình bè bạn. Người ta cho rằng thầy không biết các con đường chẳng đưa đến đâu, thầy không hề chịu chấp nhận đi lang thang trong cõi mộng. Khi Goldmund ốm, hẳn thầy tỏ ra lo lắng đối với cậu, hẳn thầy khuyên bảo và giúp đỡ cậu một cách thuỷ chung về tất cả những gì có quan hệ đến sự học hành và khoa
https://thuviensach.vn
học, giảng giải cho cậu các đoạn văn khó, mở rộng tầm mắt cho cậu về các lĩnh vực văn phạm, lôgíc học, thần học; nhưng thầy không tỏ ra đồng tình với cậu, thậm chí nhiều khi người ta bảo thầy chế giễu, không coi trọng cậu. Goldmund cảm thấy rõ đó không phải chỉ là thái độ của thầy giáo, không phải là cung cách của người anh lớn và người mạnh thế hơn để tỏ ra ta đây là quan trọng. Cậu thấy rõ đằng sau đó có điều gì khác, một cái gì đó sâu kín, quan trọng hơn. Nhưng cậu không sao nhận biết được đó là gì, và cứ thế, tình bạn của cậu đối với Narcisse thường khiến cậu buồn và bối rối.
Thật ra Narcisse không phải không biết những gì bạn của mình cống hiến cho mình, thầy không nhắm mắt trước vẻ thanh tú của bạn mình đang nở hoa, sức sống của bạn định hướng về phía tự nhiên, sự phong phú của các năng lực thiên bẩm của bạn đang nở rộ. Thầy chỉ là một ông giáo chăm lo nhồi nhét vốn tiếng Hy Lạp cho một tâm hồn nồng nhiệt, tỏ rõ tình cảm thân yêu chất phát của mình là hợp lý. Trái lại, cảm tình của thầy đối với cậu con trai tóc hoe vàng quá nồng nhiệt, đối với thầy đó là điều nguy hiểm, bởi vì yêu thương đối với thầy không phải là một chức năng tự nhiên, mà là một điều thần kỳ. Thầy không được phép say mê Goldmund, tự hạn chế mình với thú vui ngắm nhìn đôi mắt xinh đẹp và mái tóc hoe vàng toả sáng. Thầy không được phép để cho tình thương yêu của mình dù chỉ trong chốc lát nén lại trong niềm lạc thú. Bởi lẽ Narcisse vốn xác định cống hiến cả đời mình cho cuộc sống khổ hạnh của một tu sĩ, để nỗ lực hướng về tính thánh thiện, thực sự hứa hẹn với một cuộc đời như thế. Chỉ có một dạng tình yêu cho phép đối với thầy: cao cả nhất. Nhưng Narcisse không tin rằng Goldmund được mời gọi đến với cuộc sống khổ hạnh. Thầy am hiểu hơn ai hết để đọc trong lương tâm người khác và ở nơi nào thầy yêu thương, các sự việc xuất hiện trước thầy bừng sáng hơn. Thầy nhận định bản chất đích thực của Goldmund và thầy hiểu cặn kẽ bởi vì bản chất ấy là một nửa đã mất đi thực thể của chính nó. Thầy hiểu thấu nó, cho dù nó bọc trong lớp áo giáp với cái vỏ ngoài chắc chắn về các ảo tưởng, kết quả của một nền giáo dục trái với lẽ phải và những lời giáo huấn của ông thân sinh. Từ lâu thầy ngờ vực điều bí mật giản đơn của cuộc sống trẻ tuổi ấy. Đối với thầy, bổn phận của thầy đã bộc lộ rõ: Vén bức màn bí mật ấy đối với người mang nó,
https://thuviensach.vn
cởi bỏ cho bạn chiếc vỏ bọc, trả lại cho bạn bản chất thực của cậu ta. Điều đau xót và gay gắt hơn cả là qua đó thầy có thể mất tình bạn của mình. Thầy đi đến gần mục đích một cách vô cùng chậm chạp. Bao nhiêu tháng đã trôi qua trước khi có một cuộc tấn công, một cuộc chuyện trò đi sâu vào tận góc các sự việc trong phạm vi có thể được. Chừng nào họ cách xa nhau giữa người này và người kia, cho dù họ có cả tình bạn ấy, chừng nào giữa họ cây cung đã căng dây. Họ đi bên nhau, người này trông thấy, người kia khiếm thị. Người mù không biết tật khiếm thị của mình, đối với hắn đó là một niềm an ủi.
Bằng cách lần đầu mối cho rõ câu chuyện xảy ra trước đây từng khiến cho cậu học sinh cả tiếng đồng hồ bị rơi vào trạng thái yếu đuối và xao xuyến, Narcisse đã mở ra đột phá khẩu đầu tiên. Việc thầy đi sâu tìm hiểu ít khó khăn hơn thầy đã nghĩ. Từ lâu Goldmund cảm thấy cần phải xưng tội về cái sự việc trong buổi tối không thể nào quên ấy, nhưng ngoài tu viện trưởng ra, không có ai để cậu cảm thấy khá tin cậy, và tu viện trưởng không phải là linh mục nghe cậu xưng tội. Qua một tiếng đồng hồ trong không khí thuận lợi cho việc trao đổi, khi Narcisse nhắc nhở lại với cậu bạn các kỷ niệm buổi đầu họ kết thân với nhau và nhẹ nhàng tiếp cận điều bí ẩn, Goldmund không úp mở, đáp lại:
- Tiếc là thầy chưa nhận các dòng và chưa thể nghe em xưng tội, em muốn rũ bỏ cái gánh nặng ấy, em muốn chuộc tội bằng một hình phạt. Nhưng em không thể nói ra điều đó với cha xưng tội của em.
Thận trọng và khéo léo, Narcisse tiếp cận thêm:
- Em nhớ không, sáng hôm ấy em có vẻ ốm, em chưa quên đâu, bởi vì đó là ngày chúng ta thành bạn bè với nhau. Thầy thường nghĩ đến điều đó. Có lẽ em không nhận ra, nhưng lúc đó thầy rất bối rối.
- Thầy! Thầy mà bối rối? - Cậu thốt - Ôi, không đâu! Chính em bối rối, đứng chết trân, cuống họng thít chặt không nói được tiếng nào, rồi cuối cùng em khóc như một đứa trẻ con. Ôi chao! Cho đến nay em lấy làm xấu hổ về điều đó; em cứ nghĩ em không thể nào chường mặt với thầy. Chắc là thầy thấy em yếu đuối đến thảm hại!
Narcisse dấn tới:
https://thuviensach.vn
- Thầy biết em cảm thấy khó chịu. Một chàng trai quả quyết và dũng cảm như em mà lại khóc trước một người lạ, thêm nữa trước mặt một thầy giáo, quả thật đó không phải là tính cách của em. Nhưng khi người ta bị sốc thì bản thân một Aristote cũng có thể ứng xử một cách ky cục. Thầy cứ tưởng em ốm! Nhưng thật ra hôm ấy em không ốm. Không phải em sốt chứ gì? Chính vì vậy mà em xấu hổ. Sự thực không ai xấu hổ vì sốt. Em xấu hổ vì em bị tác động bởi một chuyện nào khác; thầy không biết điều gì đã ảnh hưởng đến em. Chắc hẳn đã xảy ra một sự việc kỳ quặc.
Goldmund hơi ngập ngừng rồi nói chậm rãi:
- Vâng, đã xảy ra một chuyện kỳ khôi. Xin để em coi thầy là linh mục nghe em xưng tội, dù sao cũng phải có ngày cần nói ra.
Cúi gằm mặt, cậu kể lại với bạn mình câu chuyện đêm hôm ấy. Narcisse vừa mỉm cười vừa nói lại:
- Chao ôi! Đúng “đi vào làng” quả là việc cấm kỵ. Nhưng cũng có những việc cấm mà người ta có thể làm, rồi cười vui, thế thôi hoặc người ta có thể xưng tội, thế là xong, và việc ấy không can hệ gì đến họ nữa. Sao em không cho phép mình cũng như hầu hết mọi học sinh có đôi việc điên rồ nho nhỏ? Như vậy đâu có nghiêm trọng lắm?
Goldmund không cầm lại được nữa, liền nổi giận:
- Sự thực anh nói như một ông giáo. Anh biết chính xác chuyện ấy gây xáo trộn ra sao. Đương nhiên việc đôi khi vi phạm qui tắc một chút và tham gia vào một trò đùa của học trò, em không coi là quá nghiêm trọng tuy rõ ràng không phải đó là một bước chuẩn bị cho cuộc sống tu hành.
- Em dừng lại! - Narcisse trở nên sôi nổi - Bạn của tôi, chú không biết đối với nhiều vị tu sĩ sùng đạo, đó từng là một cuộc luyện tập ban đầu cần thiết sao? Chú không biết rằng một trong các con đường ngắn nhất dẫn đến tính thánh thiện đó là cuộc sống đồi truỵ sao?
- Ôi, anh im đi! Goldmund cắt ngang. Em không muốn nói là tí chút không tuân thủ ấy đã đè nặng lên lương tâm em. Đây là chuyện khác. Cô bé gái. Đây la một cảm tưởng em không sao dứt ra được. Điều cảm nhận là nếu em buông thả cho sự cám dỗ ấy, nếu em chỉ chìa tay đụng vào người con gái, em sẽ không bao giờ còn có thể quay lại được nữa: Tội lỗi bấy giờ vò xé
https://thuviensach.vn
em như thể cái mỏm của địa ngục và nó sẽ không bao giờ buông em ra. Thế là hết mọi ước mơ tốt đẹp, chẳng còn gì đức hạnh, cả lòng yêu Chúa và tính hiếu thiện.
Narcisse trầm ngâm trong các suy tư của mình, khẽ gật đầu. Thầy nói chầm chậm trong khi tìm lời diễn đạt:
- Tình yêu Chúa không phải bao giờ cũng là tính hiếu thiện. Ôi! Giá mà cuộc sống cũng đơn giản như thế! Điều gì tốt, như chúng ta biết, đã có trong các điều răn. Các điều răn tạo thành một phần nhỏ trong sự bao la của cái thiện. Em có thể đúng qui tắc với các điều răn mà vẫn cách xa Chúa.
- Nhưng vậy là anh không hiểu? Goldmund rên rỉ.
- Hiển nhiên anh hiểu chứ em. Em cảm nhận trong người phụ nữ, trong giới tính cái tinh tuý của những gì em gọi là “thế tục”, “tội lỗi”. Mọi tội lỗi khác, đối với em dường như hoặc em không thể phạm phải, hoặc nếu em có phạm thì chúng vẫn không chà đạp em. Em có thể xưng tội và sửa chữa. Nhưng riêng về lỗi lầm ấy thì không.
- Hiển nhiên, đó là cảm nhận của em.
- Chú thấy rõ là anh hiểu chú. - Không phải chú có khuyết điểm lớn đến thế. Câu chuyện Eva và con rắn, không phải là một bài ngụ ngôn vô bổ, hẳn vậy. Tuy nhiên, chú em thân yêu, chú không đúng đâu. Chú sẽ có lý nếu chú là tu viện trưởng Daniel hoặc chú là Chrysostome, thánh bổn mạng của chú, nếu chú là một giám mục hoặc một linh mục, hoặc chỉ là một tu sĩ trẻ tuổi; nhưng chú không phải như thế. Chú đang là một học sinh, và nếu chú thích ở lại nhà tu kín mãi mãi hoặc ông thân sinh chú có ý muốn ấy cho chú, chú đâu đã làm lễ thí nguyện, chú chưa nhận các dòng. Nếu hôm nay hoặc ngày mai chú bị một cô gái xinh đẹp quyến rũ và không cưỡng lại nổi sự thèm muốn, chú không phá bỏ lời thề, không vi phạm nguyện ước của mình.
- Không phải là một lời thề thành văn. - Goldmund thốt, rất xúc động. - Nhưng là một lời hứa không thành văn, điều mà em mang trong mình thiêng liêng hơn cả. Anh không thấy những gì có giá trị đối với những người khác không có giá trị đối với em sao? Bản thân anh chưa nhận các dòng, chưa tuyên đọc các lời nguyện, và anh không bao giờ tự cho phép
https://thuviensach.vn
mình đụng vào một phụ nữ. Hay là em nhầm? Anh không như vậy sao? Anh chẳng phai là người mà em tha thiết?
Từ lâu rồi, anh cũng vậy, anh không nói lên trong tim mình lời thề mà anh chưa tuyên đọc trước các vị bề trên của anh, và anh tự xét thấy không hề bị cam kết? Anh chẳng giống em sao?
- Goldmund, không. Anh không giống em, không như em tưởng. Chắc hẳn anh cũng vậy, anh bám giữ một lời thề mà anh chưa tuyên đọc, về điều ấy em có lý. Nhưng anh không hề giống với em. Hôm nay anh sẽ nói với em một lời rồi có ngày em sẽ suy nghĩ. Anh nói với em: “Tình bạn của chúng ta không có mục đích, không có ý nghĩa nào khác hơn để chỉ ra với em rằng em hoàn toàn khác anh”.
Goldmund sững sờ, Narcisse diễn đạt với một giọng nói không chap nhận cãi lại. Cậu làm thinh. Nhưng tại sao anh bạn nói như vậy. Tại sao lời thề chưa diễn đạt của Narcisse lại thiêng liêng hơn lời cũng thế của bản thân cậu? Phải chăng anh nhìn ở cậu là một đứa bé? Anh không hề coi trọng cậu. Các điều rắc rối và các chuyện buồn phiền từ mối tình bạn kỳ lạ ấy lại tái diễn.
Narcisse đã xác định bản chất điều bí ẩn của Goldmund. Đó là Eva, người mẹ đầu tiên của chúng ta ẩn giấu ở bên dưới. Nhưng làm sao ở một chàng trai thanh tú, lành mạnh, phơi phới như thế mà các nhu cầu tình dục từ khi đánh thức dậy đã vấp phải ngay một trạng thái chống đối gay gắt đến thế? Hẳn có một con quỷ đã nhập cuộc, một kẻ thù bí mật đã thành công trong việc chia cắt, chống lại bản thân cậu, một con người tuyệt vời và đưa cậu đến chỗ nổi dậy chống lại các bản năng chủ yếu của mình? Được, cần phải tìm cho ra con quỷ ấy, bắt nó xuất đầu lộ diện, trừ khử nó đi, bấy giờ mới có thể thắng nó.
Trong thời gian ấy, các bạn của Goldmund ngày càng tránh né - cho cậu ra rìa, hoặc đúng hơn, cảm thấy - cậu bỏ rơi, và theo một ý nghĩa nào đó cậu phản bội họ. Quan hệ của cậu với Narcisse, không một ai bằng lòng. Những kẻ có ác ý thì bất bình, cho điều đó trái ngược với tự nhiên - đặc biệt là những kẻ thầm yêu một trong hai chàng trai ấy. Nhưng ngay những người biết rõ hơn ai hết không có chuyện bậy bạ trong mối liên hệ ấy cung bắt
https://thuviensach.vn
đầu. Chẳng ai vui thú gì với sự ăn ý giữa hai con người trẻ tuổi ấy. Bằng cách gần nhau người này với người kia, với kiểu cách kiêu ngạo của bọn quí phái, dường như thế, họ co cụm với nhau trong một chiến hào, tách rời với mọi người khác trong cộng đồng nhà trường mà chắc hẳn họ coi chẳng ra gì. Như vậy không phải là tình bằng hữu tốt đẹp, là dị thường trong một tu viện, như vậy là phi Kitô giáo.
Các lời tai tiếng, tố cáo, vu khống đến tu viện trưởng Daniel. Ông đã chứng kiến những quan hệ bạn bè như thế giữa những người trẻ tuổi hơn bốn mươi năm qua trong tu viện. Điều đó nằm trong cuộc sống tu viện, đôi khi tô điểm cho có duyên hoặc gây nên tai hoạ. Ông định không dính vào, lưu ý để mắt trông chừng mà không can thiệp. Một tình bạn mặn mà và đặc biệt như vậy thật hiếm không hẳn không nguy hại. Nhưng không chút nghi ngờ tính trong sáng của nó, ông cứ để cho hai người vẫn tiếp tục bè bạn với nhau. Giá như Narcisse không thuộc một trường hợp đặc biệt giữa các học trò và thầy giáo thì tu viện trưởng đã không ngần ngại tách họ ra bằng cách bắt phạt giữ họ lại trong trường. Đối với Goldmund, không nên tách rời với các bạn cùng học và không nên chỉ có một bạn thân lớn tuổi hơn, một thầy giáo. Nhưng Narcisse, một con người ưu tú, giàu trí thông minh, được tất cả các thầy giáo của y coi là đồng trang đồng lứa và thậm chí còn cho là có trình độ cao hơn, thì làm sao có thể cản trở con đường y đã lựa chọn và bãi bỏ các chức trách dạy học của y được? Nếu y không giữ cho ngang tầm nhiệm vụ, nếu mối tình bạn ấy đưa y đến chỗ thiên vị hoặc chểnh mảng thì lập tức y sẽ bị huyền chức. Nhưng không hề có điều gì phản bác y, chỉ có những lời đồn đại, chỉ có chuyện nghi ngờ ganh ghét của những kẻ khác.
Ngoài ra, tu viện trưởng không phải không biết các khả năng thiên phú có một không hai của Narcisse, sự hiểu thấu kỳ lạ của y thâm nhập vào tâm tư người khác, trong đó có lẽ có phần suy luận. Ông không đánh giá thấp các khả năng như vậy, có những người khác cũng thích thú nhận ra các ưu điểm ấy ở Narcisse. Nhưng ông không nghi ngờ là thầy đã phát hiện ở cậu học sinh Goldmund một nhân cách độc đáo. Ở Goldmund, đối với ông là tu viện trưởng, không có gì đáng lưu ý ngoài chuyện không cưỡng được thuộc bản tính của cậu ta, ngay hiện nay đang còn là học sinh trên là lưu trú ở tu
https://thuviensach.vn
viện, dường như cậu đã tự cho mình gắn với tu viện và gần như là một trong các thầy dòng về mặt đạo, với nhiệt tình sớm sủa, thậm chí hơi già. Ông không nghĩ đến sợ rằng Narcisse ưu ái và hơn thế, còn khích lệ lòng nhiệt tình dễ gây xúc cảm nhưng còn thiếu chín chắn ấy. Điều đáng ngại đối với Goldmund, chính là anh bạn của cậu chẳng truyền cho cậu một tham vọng nào đó về trì tuệ và tính kiêu căng của nhà thông thái. Nhưng về người học sinh ấy, công bằng mà nói, theo ông dường như điều nguy hiểm không lớn. Và ông không muốn để mình cuốn theo lòng nghi kỵ, ông không muốn tỏ ra vô ơn đối với Chúa đã phó thác cho ông hai con người ưu tú.
Narcisse suy nghĩ nhiều về trường hợp chú bạn của mình. Từ lâu khả năng đặc biệt của thầy trong việc hiểu thấu và cảm nhận tính khí cũng như khuynh hướng của những người khác đã cho thầy biết về Goldmund. Sức sống toả sáng từ chàng trẻ tuổi ấy cho thầy thấy rõ ràng: Cậu mang mọi dấu hiệu của một cá nhân thông tuệ phong phú trong các giác quan và trong tâm hồn của cậu, có lẽ một nhà nghệ sĩ, dù sao cũng là của một con người có sức mạnh lớn về tình yêu thương mà số phận và niềm hạnh phúc là đốt cháy bùng lên và dâng hiến bản thân mình. Vậy thì tại sao con người đa cảm ấy, với những giác quan tinh tế và phong phú có the cảm nhận hết tận cùng sức quyến rũ của một đoá hoa, một buổi bình minh, một con ngựa, một đường chim bay, một bản nhạc và yêu chúng, tại sao lại cứ bám lấy ý muốn làm một trí thức và một nhà tu hành khổ hạnh? Narcisse trầm ngâm suy nghĩ hồi lâu về điều đó. Thầy biết rằng bố của Goldmund khuyến khích khuynh hướng ấy của con mình. Nhưng ông ấy có thể đã khêu gợi chăng? Bằng công thức ma lực nào ông ấy đã quyến rũ con trai mình để cậu ta tưởng chừng thấy đó là sự mời gọi và bổn phận dành cho mình? Ông bố ấy, liệu ông ấy, có thể là người thế nào?. Mặc dù đã nhiều lần thầy dắt dẫn câu chuyện về ông bố, Goldmund vẫn không nói đến. Tuy Narcisse không hình dung được ông ấy thầy cũng không gặp ông ta. Thế có kỳ lạ và đáng ngờ không? Khi Goldmund nói chuyện về con cá hồi sông cậu bắt được khi còn bé, khi cậu tả một con bướm, bắt chước tiếng kêu một con chim, kể một điều gì đó về một người bạn, một con chó, một người ăn xin, bấy giờ các
https://thuviensach.vn
hình ảnh hiện lên, người ta trông thấy rõ mồn một. Khi cậu nói về bố mình, người ta chẳng thấy gì hết. Không, nếu ông bố đó thực sự có trong cuộc sống của Goldmund như một bộ mặt quan trọng mạnh mẽ, có sức chi phối thì hẳn cậu đã mô tả một cách khác, gợi lên các hình ảnh khác của ông ta. Narcisse không coi trọng nhiều ông bố ấy, không thích thú ông ta, thậm chí đôi khi cậu tự hỏi không biết ông ấy có quả là thân sinh của Goldmund không. Đó là một hình tượng không thực. Vậy ở đâu ông ta lấy ra được sức mạnh của mình? Làm sao ông ta có thể chứa đầy trong tâm hồn cậu con trai mình bao nhiêu ước mộng kỳ lạ so với bản chất của cậu ta?
Goldmund cũng lung bung suy nghĩ mãi. Dẫu tin chắc vào tình thương của anh bạn, cậu không khỏi vì thế mà luôn có cảm tưởng vật vã là anh không khá coi trọng mình, thường đối đãi với mình ít nhiều như với một đứa trẻ. Liệu Narcisse muốn nói gì trong khi cứ luôn luôn cho cậu hiểu là cậu không giống với anh?
Tuy vậy, các điều suy tư ấy không choáng hết thì giờ hằng ngày của Goldmund. Cậu không có khả năng trầm ngâm kéo dài. Sáng chiều cậu còn có những việc khác phải làm. Thường thường cậu chui vào chỗ ở của thầy dòng gác cổng, với anh này cậu thông cảm tuyệt vời, cậu có thể xin hoặc tạo ra cớ để có dịp chỉ con Bless một hai tiếng đồng hồ; và cậu cũng thấy rất thú vị với vài người làm công trong tu viện, đặc biệt với người thợ vận hành cối xay. Nhiều hôm cậu cùng với người đầy tớ của anh ta ngồi rình các con rái cá, hoặc cùng nhau lấy loại bột mì tốt dành riêng cho các giáo phẩm mà cậu nhắm mắt ngửi mùi cũng nhận ra ngay để làm bánh rán ăn chơi. Cũng thường nữa với Narcisse cậu có nhiều giờ vẫn còn rảnh rang để cùng ngồi vui chơi theo thói quen của mình. Các buổi kinh lễ đối với cậu cũng thường là một nguồn vui. Cậu thích hát trong dàn đồng ca của học sinh, đọc một bài kinh và lần tràng hạt trước một bàn thờ theo cậu chọn, nghe đọc kinh bằng tiếng La tinh trang nghiêm, ngắm nhìn qua làn khói hương sắc vàng óng ánh của các đồ thờ và các vật trang trí thiêng liêng, cũng như các bộ mặt bình yên và tôn kính của các thánh đường trên các hàng cột, các nhà truyền đạo với các con thú tượng trưng, thánh Jacques với chiếc túi khắc thực và chiếc mũ khách hành hương.
https://thuviensach.vn
Cậu cảm thấy thu hút bởi các bộ mặt bằng da và bằng gỗ ấy. Cậu thích thú tưởng tượng các mối tương quan bí ẩn giữa bản thân mình và các pho tượng; cậu thấy ở đó như những vị đỡ đầu, hộ mệnh và hướng dẫn cuộc sống của mình, bất diệt và luôn luôn có mặt ở mọi nơi. Và cũng vậy, cậu cảm nhận có một sự thân cận bí ẩn và quyến rũ giữa tâm hồn dịu dàng của mình với các hàng cột, các nóc nhà, các cửa sổ và các cổng chính, các trang trí trên các bàn thờ, các cây gậy biểu tượng quyền uy của các giáo phẩm và các chỏm đầu hình tròn cạo sạch tóc, với những bộ mặt nhìn nghiêng ân cần, các tán lá và những cành hoa phát triển mạnh mẽ toát ra từ chất liệu đá các hàng cột và khép mình lại một cách bao khêu gợi và xúc động. Sự sinh tồn ấy bên thế giới thực vật và động vật của một bản tính thứ hai. Cái bản tính câm lặng ấy do con người tạo nên, sự hiện diện của những nhân vật ấy, những thú vật và cây cỏ ấy bằng đá và bằng gỗ, điều đó đối với cậu dường như là một điều bí ẩn quí báu và sâu đậm. Thường thường cậu dành một trong những giờ rảnh rỗi của mình để tái hiện các bộ mặt ấy, các đầu thú vật, các bó hoa ấy, và đôi khi cậu thử vẽ các đoá hoa thực, những con ngựa thực và những bộ mặt người đích thực.
Cậu rất thích các bài hát nhà thờ, đặc biệt các bài thánh ca đối với Đức Mẹ Đồng Trinh. Cậu thú vị nhận ra tiến trình không thay đổi và chắc chắn của các khúc hát ấy, và không ngớt nhắc lại các lời cầu xin cùng ca ngợi. Cậu có thể theo dõi ý nghĩa trong mỗi khúc hát với trạng thái tĩnh tâm sùng tín cũng nhưng quên đi ý nghĩa ấy để chỉ thưởng thức nhịp điệu trang nghiêm của các câu thơ và tiếp nhận chúng, để cho các âm hưởng sâu lắng và kéo dài, mật độ và tiếng vang của các nguyên âm, các lời hiếu đạo ấy thấm vào lòng mình. Từ thâm tâm, cậu không cảm thấy hấp dẫn với khoa học cũng như ngữ pháp, hoặc môn lôgic học, mặc dù đối với cậu, các lĩnh vực ấy vẫn có những cái đẹp của chúng, nhưng cậu ưa thích hơn thế giới hình tượng và âm vang của nghi lễ tụng kinh.
Và luôn luôn cậu có những chốc lát phá tan sự lẻ loi hằng bao trùm cậu giữa các bạn cùng học. Cùng thời gian, đối với cậu thật khó nhọc và buồn tẻ việc phải sống với không khí lạnh nhạt và co mình xa lánh. Cậu luôn luôn tìm cách để gây cười với một anh bạn cùng bàn học có tính quàu quạu
https://thuviensach.vn
, hoặc lôi cuốn anh bạn bên cạnh thường lặng lẽ cùng trò chuyện. Hằng giờ cậu cố gắng, và có khi bỏ trần ra đài đẵng để tỏ tình cảm và lôi kéo về mình trong chốc lát các con mắt, bộ mặt, tấm lòng gần gũi ấy, cậu bất đắc dĩ mời một người bạn “đi vào làng”. Bấy giờ cậu cảm thấy sợ, và rùng mình sớm lánh xa. Không, cậu không “đi vào làng” nữa. Cậu đã quên đi cô con gái có tóc tết, không hề, hoặc ít ra, hầu như không mấy khi nghĩ đến cô ta nữa.
https://thuviensach.vn
C
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 4
ác công việc của Narcisse tìm hiểu điều bí mật của Goldmund đã lâu chưa đem lại kết quả. Đã lâu, thầy thử đánh thức cậu dậy, chỉ vẽ cho cậu cách giãi bày, nhưng dường như không được gì.
Từ những điều cậu nói ra về nguồn gốc, về xứ sở của cậu thời thơ ấu, không một hình ảnh nào có thể hình thành. Cuộc sống diễn ra với sự hiện diện của một ông bố mà bóng dáng luôn mờ mờ, các đường nét không rõ ràng, nhưng đứa trẻ kính nể ông; và với huyền thoại về một bà mẹ mất tích hoặc đã chết từ lâu, chỉ còn là một cái tên không để lại chút dấu vết. Biết đọc trong cái tâm hồn, Narcisse dần dần nhận biết chú bạn của mình thuộc loại những người đã mất đi một phần quá khứ, những người bị áp lực của sự ràng buộc hoặc điều phù phép nào đó, đành phải nhẫn nhục quên đi phần nào. Thầy biết rằng các câu hỏi giản đơn hoặc những lời khích lệ giản đơn trong trường hợp này không có tác dụng. Thầy cũng thấy mình đã quá trông vào sức mạnh của lý trí và đã nói quá nhiều để chẳng được ích lợi gì.
Nhưng vẫn còn có phần không phải vô bổ, đó là tình yêu thương đã liên kết thầy với chú bạn và thói quen trong cuộc sống đời thường. Mặc dù bản tính của họ có những điều khác biệt sâu sắc cả hai người đã học với nhau được
https://thuviensach.vn
rất nhiều; giữa hai bên, cùng với ngôn ngữ của lý trí, dần dần hình thành một cách nói của tâm hồn, một lối diễn đạt bằng các dấu hiệu, giống như giữa hai khu vực cư trú có hẳn một con đường xe cộc và người cưỡi ngựa đi lại, nhưng cạnh đó trở ra nhiều con đường mòn, các đường đi bằng các ngõ ngách đổi hướng: các con đường mòn của những người yêu nhau, các lối đi chưa thành hình rõ ràng của chó và mèo. Được làm phong phú bởi tình cảm mến thương trí tưởng tượng của Goldmund dần dần tìm được cách thâm nhập bằng những con đường kỳ ảo vào tư duy của anh bạn và trong ngôn ngữ của anh; và về phía Narcisse, thầy học được cách hiểu và cảm nhận không qua lời nói các lối nhìn và xử sự của Goldmund. Chầm chậm trong ánh sáng của tình thương yêu, các quan hệ tiếp xúc mới gắn kết tâm hồn người này với tâm hồn người kia, sau đó mới biểu hiện bằng lời nói. Cứ thế, cả hai điều lấy làm lạ, một ngày nghỉ, một câu chuyện trong thư viện giữa bạn bè, những dịp để họ thấu hiểu nhau tận đáy lòng, đã phát hiện cho họ thấy ý nghĩa của điều đó và chiếu rọi ra xa những làn ánh sáng mới.
Họ bàn với nhau về thuật chiêm tinh mà trong tu viện người ta không thực hành và cấm không được truyền bá. Narcisse giải thích rằng thuật chiêm tinh là một cố gắng để sắp xếp thành một hệ thống hàng nghìn tính khí đa dạng của những con người và các số phận, các định mệnh của họ. Lúc ấy Goldmund lên tiếng:
- Anh cứ nói mãi về các khác biệt; dần dà em nhận ra đó là điều làm nổi rõ hơn cả, đặc điểm của anh. Khi anh nói về sự khác biệt lớn, thí dụ tồn tại giữa anh và em, em luôn luôn có cảm tưởng điều khác biệt không là gì ngoài tính kỳ lạ của anh cứ bám lấy để phát hiện ở khắp nơi các điều khác biệt.
Narcisse: - Hẳn là em đúng. Những điều phân biệt không quan trọng lắm đối với em, đối với anh, quả thật lại là điểm duy nhất đáng kể. Bằng cả con người của mình, anh là một bác học, số mệnh của anh là khoa học. Và làm khoa học, để nói theo cách của em, chẳng là gì khác, cứ bám lấy để phát hiện ra các điều dị biệt. Người ta không có cách nào tốt hơn để xác định thực chất của nó. Đối với những người như anh, các nhà khoa học, không có gì quan trọng hơn là thiết lập các điều phân biệt; khoa học là nghệ thuật
https://thuviensach.vn
về các điều phân biệt. Cho nên, phát hiện ra ở mỗi người các tính cách phân biệt người ấy với những người khác, như vậy là học tập để biết người ấy. Goldmund : - Ôi, vâng. Người đang mang đôi guốc của nông dân: đó là một nông dân. Người kia mang một vương miện trên đầu: đó là một ông vua. Hiển nhiên đó là những điều phân biệt, nhưng chúng ở trong tầm tay một đứa trẻ mà chẳng cần gì đến cả cái khoa học của anh. Narcisse: - Chỉ có nhà vua và người nông dân mặc áo quần giống nhau, đứa trẻ mới không biết phân biệt.
Goldmund:- Khoa học cũng không biết phân biệt.
Narcisse: - Có lẽ, có biết đó. Khoa học khôn hơn đứa trẻ, cần đồng ý với nhau về điều ấy, nhưng kiên nhẫn hơn khoa học không chỉ bằng lòng ghi chép các đặc tính nổi bật nhất.
Goldmund: - Một đứa trẻ thông minh cũng vậy. Nó sẽ nhận ra nhà vua theo con mắt nhìn và dáng đi của ông ta. Tóm lại các nhà bác học các anh, các anh kiêu kỳ các anh luôn tự tin ở mình, còn chúng tôi, chúng tôi ngốc hơn các anh. Người ta có thể rất thông minh mà không có sự hỗ trợ của khoa học. Narcisse:- Anh sung sướng là chú bắt đầu nhận ra mình. Em sẽ không chậm lắm để nhận ra rằng, khi anh nói đến sự khác biệt giữa em và anh, anh không nghĩ đến trí thông minh. Anh không nói em thông minh hơn hay ngốc hơn, tốt hơn hay xấu hơn: anh chỉ nói là em khác.
Goldmund: - Dễ hiểu thôi. Nhưng anh không chỉ nói sự khác biệt về tính cách, anh còn hàm ý về các điều khác biệt trong số phận dành cho mỗi người chúng ta. Thí dụ, vì sao anh có một số mệnh khác em? Cũng như em anh là một người ki-tô-giáo. Cũng như em, anh quyết tiến đến cuộc sống tu hành. Anh cũng như em, là con trai của Chúa nhân từ của chúng ta. Mục đích của cả hai chúng ta giống nhau: sự cực lạc vĩnh hằng. Số mệnh của chúng ta giống nhau, trở về với Chúa.
Narcisse:- Rất đúng. Trong sách giáo lý Kitô-giáo, quả thực một người có giá trị bằng người khác, nhưng trong cuộc sống thì không. Người tông đồ được sùng ái tựa đầu lên ngực Chúa Cứu Thế, và người tông đồ kia, kẻ phản bội Người, cả hai theo anh, họ không có cùng một số mệnh.
https://thuviensach.vn
Goldmund: - Narcisse, anh nguỵ biện. Không phải theo con đường ấy mà chúng ta sẽ gần nhau người này với người kia.
Narcisse: - Không có con đường mà theo đó chúng ta có thể gần nhau. Goldmund: - Em không nói như thế
Narcisse: - Anh nói điều ấy như anh suy nghĩ. Chúng ta đâu có gần nhau giữa những người này người khác bằng mặt trời và mặt trăng, biển và đất liền. Bạn thân mến, hai chúng ta là mặt trời và mặt trăng, biển và đất liền. Mục đích của chúng ta không phải là hoà tan người này trong người kia, mà phân định ở người này và người kia những gì là chúng ta, và mỗi người học lấy để nhìn và để đem lại vinh dự cho điều thực sự tồn tại; điều trái ngược và điều bổ sung cho bạn của mình.
Goldmund cúi đầu, sững sờ, buồn ra mặt.
Sau cùng, cậu tuyên bố:
- Có phải vì vậy mà anh thường không coi trọng các ý tứ của em? Narcisse ngập ngừng một chốc rồi đáp lại với một giọng rõ ràng và gay gắt: - Chính vì điều ấy. Goldmund thân mến, em cần phải tạo thói quen trong việc đó, chỉ có bản thân em là anh coi trọng. Hãy tin vào điều ấy, anh coi trọng mỗi âm điệu tiếng nói của em, mỗi cử chỉ, mỗi nụ cười của em. Nhưng các ý tưởng của em, anh ít coi trọng hơn. Ở em, anh xem trong những gì anh cho là thiết yếu và cần thiết. Vì sao em muốn là đối với các ý tưởng của em anh coi trọng nhiều, trong khi em nhận được bao nhiêu các khả năng thiên phú khác?
Goldmund mỉm cười chua chát:
- Em nói đúng mà! Đối với anh, em luôn luôn như một đứa trẻ con. Narcisse không nhân nhượng:
- Anh coi một số phận trong các ý tưởng của em như của trẻ con. Em nhớ không chúng ta nói khi hồi là một đứa bé có lương tri của nó không hề ngốc hơn một nhà thông thái. Nhưng khi đứa trẻ muốn nói một từ về khoa học, nhà thông thái không coi trọng điều nó nói ấy.
Goldmund cãi lại mạnh mẽ:
- Anh cũng chế giễu em khi chúng ta không nói về khoa học. Vậy đó, anh luôn làm như thể cả lòng hiếu đạo, mọi cố gắng của em để tiến bộ trong
https://thuviensach.vn
học tập cũng như ý muốn của em sống cuộc đời tu hành đều chỉ là những trò trẻ con.
Narcisse nhìn chú bạn của mình với một vẻ trang trọng:
- Anh trọng em khi em là Goldmund. Nhưng không phải lúc nào em cũng vậy. Nguyện vọng tha thiết nhất của anh, đó là em hoàn toàn là Goldmund. Em không phải là một nhà bác học, em không phải là một tu sĩ. Một nhà bác học một tu sĩ, những người như vậy được thánh tạo với thứ gỗ không đắt giá mấy. Em tưởng là em quá kém thông thái đối với anh, chẳng mấy là nhà Lôgíc học, hoặc lòng mộ đạo của em không được khá nồng nhiệt. Nhưng không! Em đối với anh quá ít là bản thân em.
Mặc dù cuộc nói chuyện ấy Goldmund rút lui ngượng ngùng, thậm chí bị tổn thương nhưng qua mấy hôm, bản thân cậu không kém tỏ ra mong muốn tiếp tục trao đổi. Lần này Narcisse đạt kết quả vạch ra với chú bạn các điều khác biệt vốn phân định giữa họ với nhau, một hình ảnh mà chính Goldmund đã thừa nhận.
Narcisse nóng người trong khi chứng minh cảm thông Goldmund bữa nay cởi mở hơn với các lời diễn giải của bạn và vui lòng tiếp thu. Thầy biết mình đã có tác động đối với chú em. Theo đà thành công, thầy nói nhiều hơn so với dự định, cuốn hút theo câu chuyện của mình:
- Em thấy đó, - thầy tiếp tục, - chỉ có một điểm mình được lợi thế hơn chú. Anh có đôi mắt mở còn em thì chỉ nửa thức nửa tỉnh hoặc đôi khi hoàn toàn ngủ. Anh đánh thức dậy một con người, mà với cả lương tâm và lý trí của mình người ấy đang tự biết rõ hơn bản thân, tự biết các điểm mạnh và các điểm yếu thầm kín của mình vốn thoát ra khỏi lý trí, và đang biết tính đến chúng. Hiểu điều đó, ấy là ý nghĩa có thể có được với em qua cuộc gặp này của chúng ta. Goldmund, ở em, bản tính và tư duy, thế giới được ý thức và thế giới các mơ mộng tách riêng bởi một vực sâu. Em quên mất tuổi ấu thơ của em. Tâm hồn em từ những chiều sâu thẳm đang tìm để chiếm lại em. Nó còn làm em đau đớn cho đến khi nào em hiểu ra lời gọi của nó. Đến thế là đủ! Như anh đã nói với chú, mình hơn chú ở chỗ mình thức tỉnh hơn chú. Về điểm này, mình vượt chú cả trăm khuỷu tay, vì thế mà mình có thể giúp
https://thuviensach.vn
ích chú. Về tất cả những gì khác, bạn thân mến, chắc chắn chú vượt mình. Nói cho đúng hơn, chú sẽ vượt mình khi chú tìm lại được bản thân chú. Goldmund nghe với sự ngạc nhiên, nhưng về điều “em đã quên mất tuổi thơ của em” cậu giật nẩy mình như thể bị một mũi tên bắn phải. Narcisse theo thói quen thường nhìn xuống trong khi nói hoặc nhìn thẳng về phía trước như để tìm các từ nghĩ dễ hơn, nên không để ý đến cử động ấy của chú bạn. Thầy cũng không nhận thấy nét mặt của Goldmund bỗng nhiên co giật và tái xanh.
- Em! Em mà hơn anh! - Cậu lúng túng trong mồm, muốn nói điều gì đó, cả bộ mặt trở nên sững sờ.
- Hẳn rồi, - Narcisse tiếp tục nói các bản tính kiểu như em, những con người được phú cho các giác quan tinh tế, những người có tâm hồn, các nhà thơ, những người cả cuộc đời là tình yêu, đều hầu như luôn luôn hơn chúng tôi vốn do trí tuệ chi phối. Theo nguồn gốc của mình, chú đứng về phía thân mẫu. Chú sống trong trạng thái trọn vẹn của bản thể. Sức mạnh của tình yêu, khả năng đi vào chiều sâu các sự vật là phận của chú. Chúng tôi, những người trí thức, mặc dù chúng tôi thường có vẻ lãnh đạo và cai quản các bạn, chúng tôi không sống trong sự trọn vẹn của bản thể, chúng tôi sống trong các điều trừu trượng. Những người như chú, là toàn vẹn sự sống, tinh chất nước quả, vườn hoa của tình yêu, xứ sở tươi đẹp của nghệ thuật. Các bạn sống ở nhà các bạn trên mặt đất, còn chúng tôi thì ở thế giới các tư duy. Các bạn có cơ vấp phải rủi ro đắm chìm trong nhục cảm, chúng tôi thì nghẹt thở trong sự trống không. Em là nghệ sĩ, anh là nhà tư tưởng. Em ngủ trên trái tim một bà mẹ, anh thì thức giữa sa mạc. Anh là mặt trời chiếu sáng cho mình; em là trăng sao lấp lánh. Các cô gái ám ảnh các cơn mộng của em; với anh, là các học sinh…
Goldmund mở to mắt, nghe Narcisse nói với một vẻ say sưa, ngây ngất. Hơn một trong những lời nói ấy đã chạm vào cậu như một lưỡi gươm. Các lời sau cùng làm cho cậu tái mặt, cậu nhắm mắt. Và khi Narcisse nhận ra điều ấy, lo lắng, muốn đặt ra các câu hỏi, thì Goldmund nói với một giọng liu líu, mặt mày nhợt nhạt:
https://thuviensach.vn
- Đã một lần em xỉu trước mặt anh, và không sao cầm được nước mắt, anh còn nhớ không? Không thể để tái diễn như vậy. Em sẽ không bao giờ tha thứ cho mình như vậy; em cũng không tha thứ cho anh. Anh hãy nhanh chóng đi đi, để cho em được một mình. Anh đã nói với em những điều đáng ghê sợ.
Narcisse rất cảm động. Thầy đã để cho các lời nói của mình lôi cuốn mình đi. Thầy có cảm giác mình đã phân giải tốt hơn so với bình thường. Bây giờ, thầy lấy làm ngạc nhiên nhận ra có điều gì trong các cách nói của mình đã chạm vào da thịt bạn ở một chỗ nào đó. Thầy cảm thấy xót xa để bạn chỉ một mình trong giờ phút như vậy, hơi do dự trong mấy giây đồng hồ. Vầng trán của Goldmund hằn lên mấy vết nhăn, hiểu là trong lòng chú muốn thấy thầy liền rời khỏi với vẻ ngượng ngùng, để cho bạn ở đó một mình như chú đang cần.
Lần này trạng thái kích thích quá độ, và tâm hồn Goldmund không vơi nhẹ đi bằng nước mắt. Ý thức đã nhận một vết thương sâu và không sao lành được, như thể anh bạn đã bất ngờ đâm một lưỡi dao vào giữa ngực mình, cậu dừng lại, thở rất khó nhọc, tim quặn thắt đến muốn chết, mặt trắng bệch như một tấm khăn, hai bàn tay mất cảm giác. Cũng lại nỗi thống khổ trước đây, duy có điều sâu đậm hơn. Cậu lại cảm thấy khó thở, buộc mình phải nhìn thẳng ở trước mặt một cảnh tượng ghê rợn, một điều gì đó không thể tha thứ được. nhưng lần này các tiếng khóc nấc có tính giải toả không đến giúp cậu vượt qua cơn thử thách. Đức mẹ của Chúa tôi! Vậy chuyện gì đây? Có ai cắt cổ cậu chăng? Ai giết cậu sao? Những lời khủng khiếp nào đã nói lên điều đó?
Cậu phì phò tuôn ra những hơi thở nặng nhọc. Như một người bị đầu độc, cậu ngập tràn cảm giác trút bỏ được một cái gì đó chết người đã vào sâu trong cậu. Với cái cử động của người bơi lội, cậu thoát ra khỏi gian phòng và trốn chạy không ý thức vào những góc im lặng nhất, hoang vắng nhất trong tu viện, qua các hành lang, các bật cấp, ra ngoài trời, tìm lấy không khí tự do. Cậu đến tại nơi ẩn lánh sâu nhất của tu viện, ở dãy hàng hiên để đi dạo. Bên trên các bồn cây xanh, mặt trời bừng chiếu sáng loáng, xuyên
https://thuviensach.vn
qua bầu không khí nơi đó các công trình bằng đá giữ lại sự mát mẻ, nơi đó hương thơm hoa hồng toả ngát, dịu dàng và lững lờ.
Không nghi ngờ gì, Narcisse vừa thực hiện điều từ lâu thầy đã có ý định. Thầy gọi đích danh con quỷ đã ám chú bạn của mình, và đương đầu với nó. Một lời nào đó trong câu chuyện của Narcisse đã đánh thức dậy điều bí mật, gây ra một cơn đau ê ẩm. Hồi lâu, Narcisse lang thang trong tu viện, đi tìm chú bạn của mình nhưng không thấy ở đâu cả.
Goldmund đứng dưới một trong các chiếc vòm nặng nề dẫn từ hàng hiên để đi dạo ra ngôi vườn nhỏ. Từ mỗi chiếc cột chống đỡ mái vòm, ba cái đầu thú vật, đầu chó hoặc chó sói bằng đá giương những cặp mắt tròn nhìn cậu. Nỗi đau dày xé lòng cậu ghê gớm, cậu đang tìm một con đường đi đến ánh sáng đến với lý trí. Trong khi máy móc nhìn lên bên trên đầu của mình, cậu nhận ra một trong các mái với ba cái đầu con vật, và liền có cảm giác ba con thú ấy nằm trong người mình, trong ruột mình, sủa và giương tròn những con mắt dữ tợn.
“Mình sắp chết” cậu cảm nhận vô cùng hoảng sợ. Ngay sau đó, run lên vì lo âu, cậu tự bảo: “Mình mất trí rồi, ba cái mõm thú vật đang cắn xé mình”. Cậu quỵ xuống thở hổn hển ở chân cây cột. Nỗi đau sâu nặng, tột độ. Quanh mình cậu, tất cả trở nên mờ nhạt; ngất xỉu, cậu nằm đó áp má trên
nền đất, vơi nhẹ như đã mong muốn trong trạng thái hư ảo. Ngày hôm ấy không đem lại cho tu viện trưởng chút vui nào. Một lần nữa, có hai ông tu sĩ cao niên nhất vốn đố kỵ nhau đã lâu, cùng gặp, rất kích động, la lối om sòm, tố cáo và gây gổ với nhau điên cuồng vì những chuyện không đâu. Tu viện trưởng nghe hai cụ nói, rất lâu, cảnh cáo các cụ nhưng vô hiệu, đành mời các cụ đi, trao cho mỗi cụ một hình phạt khá nặng, còn bản thân mình cảm thấy nhọc công vô ích. Mệt nhoài, ông lui về nhà thờ nhỏ trong hầm mộ, cầu nguyện hồi lâu mà vẫn không lấy lại được sự thư thái. Bấy giờ, hấp dẫn bởi hương thơm kín đáo của cụm hoa hồng, ông đi về phía mái hiên để đi dạo, mong được hít thở không khí dễ chịu hơn. Ở đó ông gặp cậu học trò Goldmund nằm sóng sượt bất tỉnh trên nền đất. Ông buồn bã nhìn chàng trai, hoảng sợ trước bộ mặt tái xám tàn tạ ấy bình thường vốn trẻ trung và thanh tú. Hôm nay như là xúi quẩy. Ông cố đỡ
https://thuviensach.vn
chàng trai dậy, nhưng không đủ sức. Thở dốc, ông già đi gọi hai thầy dòng trẻ đến để khênh chàng trai xuống bệnh xá. Ông cho người đi tìm cha Anselme, người lo chạy chữa cho các bệnh nhân. Đồng thời ông cho gọi Narcisse đến ngay.
- Thầy biết chưa? - Ông hỏi.
- Thưa về Goldmund? Cha kính mến, có ạ. Con vừa nghe tin cậu ấy ốm hay bị tai nạn, và người ta vừa đưa đi.
- Đúng. Ta vừa bắt gặp cậu nằm sóng sượt ở đầu hành lang để đi dạo. Đúng ra bấy giờ cậu ấy không có gì để làm ở đó. Không phải là tai nạn. Cậu ta bị bất tỉnh. Ta không hài lòng. Dường như không phải con xa lạ với chuyện đã xảy ra, hay chí ít con cũng có biết điều đó. Cậu ta chẳng phải là bạn thân thiết của con sao? Vì vậy ta cho gọi con. Nói đi!
Bởi luôn làm chủ thái độ và ngôn ngữ của mình. Narcisse báo cáo vắn tắt về cuộc nói chuyện hôm nay với Goldmund và về tính chất gay gắt đáng ngạc nhiên trong thái độ cậu ta tiếp thu các lời nói của mình. Tu viện trưởng bắt đầu tỏ ý có điều ông không được hài lòng.
- Đó là những câu chuyện kỳ lạ, ông nói trong khi cố gắng tự trấn tĩnh. Câu chuyện thầy vừa kể cho ta hay, có thể nói hầu như đó là một sự can thiệp vào cuộc sống nội tâm của người khác, thầy đã thực hiện vai trò của một cha nghe xưng tội. Thế nhưng thầy chưa phải là cha nghe xưng tội của Goldmund. Thầy chưa nhận các dòng. Làm sao thầy nói được như một người khuyên nhủ với một học sinh về những đề tài chỉ thuộc trách nhiệm một hiệu trưởng? Các hậu quả xấu xảy ra, thầy thấy đó.
- Thưa cha kính mến, các hậu quả chúng ta chưa biết đến, - Narcisse nói với giọng bình tĩnh và chắc chắn. - Sự phản ứng lại mạnh mẽ của cậu ấy làm cho con hơi sợ, nhưng con không nghi ngờ các kết quả tốt sẽ theo sau cuộc trò chuyện ấy của chúng ta đối với Goldmund.
- Chúng ta sẽ xem sau. Ta không nói về các hậu quả lúc này, nhưng ta nói về cách hành động của thầy. Điều gì đã đưa thầy đến những câu chuyện như vậy với Goldmund?
- Thưa, như cha biết, cậu ấy là bạn của con. Đối với cậu ấy, con có một tình thương đặc biệt và con nghĩ, con nhìn thấy rõ cậu ấy. Cha nhắc nhở cách
https://thuviensach.vn
đối đãi của con với cậu ấy là của một cha nghe xưng tội, con không hề lạm dụng một quyền lực tôn giáo. Con chỉ nghĩ rằng con hiểu cậu ấy hơn cậu ta tự hiểu mình.
Tu viện trưởng nhún vai:
- Ta biết. Đó là biệt tài của thầy. Chúng ta hy vọng thầy sẽ không gây ta tổn thương nào. Goldmund có ốm không? Ta muốn nói, ở cậu ấy, có điều gì không ổn chăng? Cậu ấy có suy yếu đi không? Cậu ấy ngủ kém? Ăn không ngon? Theo một cách nào đó, cậu ấy đau đớn?
- Thưa không. Cho đến nay, cậu ấy khoẻ mạnh. Thể lực tốt. - Còn về mặt khác?
- Về tinh thần cậu ấy đang đau khổ, chắc hẳn thế. Cha biết điều đó, cậu ta đang ở độ tuổi bắt đầu cuộc đấu tranh chống lại bản năng tình dục. - Cha biết, cậu ấy đã mười bảy tuổi.
- Thưa mười tám. Quả là mười tám. Hơi muộn. Nhưng cuộc đấu tranh ấy là chuyện bình thường. Ai cũng trải qua. Không thể nói vì thế mà cậu ấy đau khổ về tinh thần.
- Thưa cha kính mến, không phải chỉ vì thế. Nhưng từ trước, đã lâu rồi, Goldmund có điều khó ở trong tâm tư. Vì vậy mà các cuộc chiến đấu ấy đối với cậu nguy hại hơn ở những người khác. Cậu ấy đau đớn, theo con nghĩ, vì đã quên mất một phần dĩ vãng của mình!
- Sao? Phần nào vậy?
- Thân mẫu cậu, những gì liên quan đến bà ấy. Thưa, bản thân con cũng không biết gì hơn. Con chỉ biết hẳn đó là nguồn gốc bệnh tình của cậu ta. Goldmund cho rằng mình không biết gì về thân mẫu ngoài việc cậu ấy mất mẹ quá sớm. Nhưng cậu tỏ ra có cảm giác lấy làm xấu hổ về thân mẫu của mình. Thế nhưng hẳn là của bà, cậu đã kế thừa những gì cậu được phú cho; những gì cậu có thể kể về ông bố không cho thấy có thể có được một người con trai thanh tú, thông minh, khác thường như thế. Tất cả các điều ấy, con không biết bởi vì cậu ta không nói với con, nhưng con suy ra từ một số dấu hiệu.
Lúc đầu, tu viện trưởng hơi cười thầm về các điều nhận xét ấy - đối với ông, chúng có vẻ là câu chuyện của một chú nhãi kiêu kỳ với hắn ta thì việc
https://thuviensach.vn
gì cũng rối rắm và làm cho người khác mệt, vì ông cũng suy nghĩ… Ông nhớ lại về thân phụ của Goldmund, con người hơi trịnh trọng và xa cách. Trong khi nghĩ về chi tiết ấy, ông cũng nhớ lại đôi câu của người bố đã nói về bà mẹ Goldmund. Theo như ông bố nói với cha, bà ấy làm cho ông ta xấu hổ, bà đã bỏ ông ta. Qua đứa con trai bé bỏng ông ta cố quên đi kỷ niệm với người vợ và các tật xấu thằng bé có thể thừa hưởng của mẹ nó. Ông ta cho là mình đã thành công trong việc ấy và con trai ông sẵn sàng dâng hiến cuộc sống của nó cho Chúa Trời để chuộc lại cái lỗi lầm của người mẹ.
Chưa bao giờ tu viện trưởng bực dọc với Narcisse như hôm nay. Tuy nhiên, ông nhan thấy anh chàng mơ mộng hão này đã đoán biết đúng, như thể quả thật anh ta hiểu rõ Goldmund!
Để chấm dứt câu chuyện, Narcisse lại hỏi về tình hình đã xảy ra hôm nay và nói:
- Cơn xúc động mạnh đã chế ngự Goldmund, con không nhìn thấy trước. Con lưu ý với cậu ấy là cậu không tự biết bản thân, quên mất tuổi trẻ của mình và thân mẫu. Hẳn là một lời nào đó của con đã chạm vào cậu và thâm nhập trong các vùng bóng tối mà từ lâu nay cậu đã đấu tranh. Goldmund như thể hoá đá. Cậu ấy nhìn con như thể không biết con nữa, và cũng không tự biết mình. Con nói với cậu ấy nhiều lần là cậu ta đã ngủ và không thực sự thức giấc. Bây giờ thì cậu đã tỉnh ngủ, con không hề nghi ngờ điều đó.
Cha bề trên cho Narcisse lui, không bị quở trách, nhưng lúc này không được phép đi thăm người ốm.
Trong khi ấy cha Anselme đặt chàng trai bị ngất nằm trên giường, và ở trực bên cạnh. Làm cậu tỉnh lại bằng các phương sách dùng bạo lực, đối với cha đó không phải là biện pháp chỉ định. Người ốm có vẻ mặt rất dễ mến. Bộ mặt nhăn nheo của ông già ân cần ghé sát chàng trai mới lớn lên. Ông bắt mạch và nghe nhịp tim. “Chắc là thằng nhóc ngốn thứ gì đó chưa biết được, thí dụ quá nhiều trái chút chít hoặc một loại của ngốc nghếch nào khác, rồi ta cũng biết thôi”. Ông không xem được lưỡi. Cha rất thương Goldmund, nhưng không thể cảm được anh bạn của cậu, một con người còn trẻ làm
https://thuviensach.vn
thầy giáo quá sớm. “Chắc là Narcisse có dính dáng gì đó trong chuyện ngốc nghếch này. Nhưng chàng trai tươi vui có đôi mắt sáng, đứa con dũng cảm của đất trời này cần gì đi kết bạn đúng với nhà bác học kiêu kỳ, nhà văn phạm hợm hĩnh ấy mà theo con mắt anh ta, tiếng Hy Lạp của anh ta có tầm quan trọng hơn mọi thứ trên đời...”.
Một chặp sau, khi tu viện trưởng mở cửa bước vào, cha Anselme vẫn ngồi đó, đôi mắt chăm chăm nhìn vào mặt người bệnh vẫn chưa tỉnh lại. “Gương mặt chàng trai thanh tú không chút ma mãnh! - Ông đang nghĩ - Có ở bên cậu ta cũng vô ích, sẵn lòng chăm sóc nhưng chưa chắc đã đem lại kết quả. Hẳn có thể căn nguyên là một chứng đau bụng…” Cha có ý cho uống rượu vang nóng, hoặc có lẽ thuốc nước cây đại hoàng. Nhưng càng nhìn kỹ bộ mặt nhăn nhúm xanh tái, cha càng nghi theo một hướng khác, phức tạp hơn. Cha Anselme có kinh nghiệm. Hơn một lần, trải qua cuộc sống dài lâu của mình, cha đã thấy có những người bị ai đó ám. Cha ngại nói ra, dù chỉ thầm nói với mình ý nghi ngờ ấy. Cha chờ đợi, cha quan sát. Nhưng cha tức giận nghĩ đến nếu cậu con trai đáng thương này bị mê hoặc khi ấy chẳng cần đi đâu xa để tìm kẻ thủ phạm, và hắn hãy coi chừng!
Tu viện trưởng lại gần, nhìn người bệnh, đưa mấy ngón tay đỡ nhẹ một mi mắt.
- Có thể đánh thức cháu dậy không? - Ông hỏi?
- Tôi muốn chờ xem. Nhịp tim tốt. Xin đừng để ai đến gần cậu ta. - Có gì nguy hiểm không?
- Tôi không tin, không có chút vết thương nào. Không có dấu bị đánh đập hoặc ngã trên cao xuống. Cậu ấy ngất xỉu. Có thể là một cơn đau bụng. Những cơn đau rất căng gây ra bất tỉnh nhân sự. Nếu là đầu độc thì phát sốt. Không, cậu ấy sẽ tỉnh lại, không nguy hiểm đến sinh mạng đâu.
- Có phải tinh thần bị tổn thương không?
- Tôi không muốn phủ nhận điều đó. Không hiểu thế nào. Có lẽ đã trải qua một cơn hoảng sợ. Biết tin có người thân chết chăng? Hay là một cuộc gây gổ dữ dội, một vụ lăng nhục? Rồi sẽ rõ thôi.
- Chúng ta còn chưa biết chuyện gì. Cha trông nom, đừng cho ai đến gần cậu bé. Tôi yêu cầu cha trực cho đến lúc cậu ta tỉnh lại. Nếu tình hình xấu
https://thuviensach.vn
thêm, xin gọi tôi bất cứ lúc nào kể cả đêm khuya.
Trước khi rời bước, ông cụ cúi xuống một lần nữa trên mình người bệnh. Ông nghĩ đến người bố và ngày cậu bé tóc hoe vàng vui vẻ và xinh trai được bố đưa đến đây. Ai cũng liền gắn bó với chàng trai! Bản thân cha cũng thích nhìn cậu. Nhưng, về một điểm, Narcisse quả thật có lý; cậu con trai này chẳng có gì giống bố! Ôi! Ở đâu cũng có chuyện phải lo lắng! Sức lực thì không mấy! Ông tự hỏi liệu có điều gì ông chưa thật coi trọng liên quan đến cậu con trai đáng thương này? Đã nhận cho cậu một linh mục nghe xưng tội thích hợp chưa? Trong tu viện không ai biết rõ về cậu bằng Narcisse, như vậy có bình thường không? Về phần mình, cha có thể giúp đỡ Narcisse không, anh ta đang tập tu, chưa phải là thầy dòng, là cha, và các ý tứ, các dư luận, tuy đánh giá cao, vẫn có điều gì đó khó chịu, hầu như không ưa. Và bản thân Narcisse từ lâu nay có chệch hướng không? Chưa biết liệu anh ta có che giấu điều gì xấu đằng sau chiếc mặt nạ dễ bảo ấy? Liệu anh ta có thể ngoại đạo không? Việc một ngày nào đó hai chàng trai này sẽ ra sao, ông sẽ có một phần trách nhiệm.
Khi Goldmund tỉnh lại, trời đã tối. Cậu cảm thấy đầu óc trống rỗng, người choáng váng. Cậu nằm trên một chiếc giường, nhưng không biết mình đang ở đâu. Ồ, cũng chẳng cần tự hỏi để biết làm gì, đối với cậu cũng thế thôi. Nhưng cậu đã ở đâu? Từ đâu đến đây? Từ đất nước xa xôi nào, qua những cuộc phiêu lưu nào? Cậu đã đi đâu đó, rất xa đã thấy nhiều điều kỳ lạ, tuyệt đẹp, dễ sợ và cũng không thể nào quên được, tuy vậy cậu chẳng nhớ gì. Ở đâu đây? Ai đó đứng trước mặt cậu, cao lớn, đau khổ, đẹp đẽ bao nhiêu - để rồi sau đó biến mất?
Từ sâu thẳm lòng mình, nay cậu nghe ở nơi ấy có cái gì đó khởi phát, cái gì đó đã diễn ra, cái gì vậy? Những hình ảnh lờ mờ từ ký ức cậu trồi lên thành những điều nhăng nhít. Cậu trông thấy những đầu chó, ba đầu chó, và cậu hít lấy hương thơm các hoa hồng. Ôi! Cậu thấy trong người khó chịu! Cậu nhắm mắt. Ôi! Đau ghê gớm! Cậu lại ngủ thiếp.
Thức giấc vào lúc ảo ảnh cơn mộng tan biến và lướt ra ngoài tầm với của mình, cậu cố tìm lại hình ảnh ấy và rùng mình với một thú vị xót xa. Cậu nhìn thấy, cậu trở thành người sáng mắt. Cậu thấy thân mẫu cao lồng lộng,
https://thuviensach.vn
tươi cười, mái tóc lóng lánh. Cậu thấy mẹ mình. Đồng thời cậu tưởng chừng nghe giọng nói của bà. “Con đã quên mất tuổi trẻ của con!”. Tiếng nói nào đó? Cậu suy nghĩ và nhận ra tiếng nói của Narcisse. Narcisse ư? Trong nháy mắt qua một tia vụt sáng làm loá mắt, cậu tìm ra lại tất cả: Cậu nhớ lại, cậu nhận thức ra. Ôi mẹ, mẹ! Bao nhiêu núi gạch ngói đổ nát, bao nhiêu đại dương của sự lãng quên đa tan biến mất tăm. Chúng để lại ở cậu những con mắt xanh trong sáng, cái nhìn vương giả của người phụ nữ cậu đã yêu quí vô bờ, của người phụ nữ cậu đã đánh mất.
Cha Anselme tựa vào chiếc ghế bành bên cạnh giường người ốm đang ngủ, cha liền thức giấc. Cha nghe người ốm cựa quậy; và nhận ra hơi thở, cha cẩn thận đứng lên:
- Có ai ở đó không? Chàng trai hỏi.
- Con của cha, con bị ngất. Đưa bàn tay cho cha xem. Chúng ta xem mạch đập của con ra sao. Con cảm thấy thế nào?
- Thưa, tốt ạ. Thưa cha Anselme con cảm ơn cha. Cha quí hoá quá. Con không đau đớn nữa. Con chỉ mệt thôi.
- Đương nhiên là con mệt. Con sẽ sớm ngủ lại thôi. Trước hết, con hãy uống một ngụm rươu vang nóng, sẵn đây rồi. Chúng ta cùng uống với nhau một cốc, con trai nhé. Vì tình bạn của chúng ta!
Ông đã cẩn thận đặt bình rượu vang nhỏ trong một chậu nước nóng. - Thế là cả hai chúng ta đã ngủ một giấc ngon lành. - Ông thầy thuốc vừa cười, vừa nói. - Một y tá trực cũng không thể tỉnh ngủ bằng phải không con? Phải rồi, chúng ta là đàn ông mà! Nè con, bây giờ chúng ta uống một ít thứ nước thần dịu này. Không gì bằng uống lén một ngụm vào ban đêm. Chúc sức khoẻ con!
Goldmund mỉm cười, cụng ly và nhấp nháp. Rượu vang nóng pha hương quế và hoa cúc, ngọt đậm. Chưa bao giờ cậu uống thứ nước như vậy. Cậu nhớ lại có một lần cũng trong khi ốm. Bấy giờ cậu được Narcisse chăm sóc. Lần này là cha Anselme trông nom rất tận tình, cậu lấy làm cảm kích. Nằm ở đây dưới ánh sáng cây đèn con và uống một cốc vang nóng ngọt lịm với vị linh mục già thật thú vị và quyến rũ.
- Con có đau bụng không? - Ông già hỏi.
https://thuviensach.vn
- Thưa không.
- Ủa lạ! Goldmund à. Cha cứ nghĩ là hẳn con mắc bệnh đau bụng. Vậy là không phải. Lè lưỡi cha xem nào. A, tốt thôi, lão già Anselme của con chưa rõ thế nào cả. Ngày mai con vẫn ở đây, nằm ngủ yên, cha sẽ theo dõi? Phần rượu vang của con, uống hết rồi hả? Cha hy vọng sẽ có tác dụng tốt. Để cha xem thử có còn ít nào không. Còn được nửa cốc, chúng ta chia nhau. Goldmund à, con làm chúng ta lo sợ quá. Con nằm sóng sượt ở ngoài hành lang để dạo chơi như một thây ma. Thực sự con không đau bụng sao?
Hai người cười với nhau, cùng chia đều phần rượu vang còn lại dành cho người ốm. Cha đùa vui; Goldmund nhìn cha với đôi mắt trở lại tươi sáng, vui vẻ và hàm ơn. Rồi ông già lại giường nằm.
Goldmund nằm một chốc vẫn chưa ngủ. Chầm chậm, các hình ảnh lại hiện ra trong tâm khảm cậu. Các lời nói của anh bạn lại rực sáng. Một lần nữa, bà lại xuất hiện, khắc hoạ trong hồn cậu, mẹ cậu người phụ nữ tóc hoe vàng trang nhã và rạng rỡ. Hình ảnh bà đi qua trong trí cậu với cường độ của ngọn gió nóng và khô hằng tràn về địa phương, là đám mây của sự sống và tình âu yếm đầy tràn tính khích lệ cao cả. “Ôi mẹ! Làm sao con có thể quên lãng mẹ lâu đến thế?” Cậu ngủ thiếp đi.
https://thuviensach.vn
C
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 5
ho đến bây giờ Goldmund giữ lại của mẹ một số kỷ niệm, nhưng là qua các câu chuyện của những người khác kể lại. Hình ảnh của mẹ không còn sống động nữa trong cậu và cậu chỉ trao cho Narcisse một phần rất nhỏ từ những gì ít ỏi cậu cho là mình biết về bà. Mẹ cậu là một đề tài người ta không có quyền nói đến. Người ta xấu hổ về bà. Đó là một gái nhảy, một phụ nữ kiều diễm sống rất gần tự nhiên, gốc gác rất cao trong thang bậc xã hội nhưng không trong sạch và nghịch đạo. Bố Goldmund, theo như ông kể, đã nhặt bà ta trong cảnh nghèo hèn và nhục nhã. Bởi vì không biết là bà ngoại đạo, ông đã nhờ rửa tội va dạy về tôn giáo cho bà.Ông đã làm lễ thành hôn với bà, tạo thành một phụ nữ có phẩm giá và trao cho bà một chỗ đứng quan trọng. Nhưng chỉ được mấy năm chịu phục thiện và sống bình thường, bỗng nhiên bà lại chứng nào tật ấy, trở lại với lối sống cũ, gây ra chuyện bê bối, quyến rũ đám đàn ông, bỏ nhà ra đi nhiều ngày nhiều tuần lễ, nổi tiếng là một mụ phù thuỷ. Cuối cùng ông đi tìm bà, nhiều lần đưa về nhà với mình, rồi bà lại ra đi biệt tăm. Trong một thời gian, kỷ niệm về bà vẫn còn lại dưới dạng thanh tích bất hảo bùng cháy như một đuôi sao chổi rồi tắt ngấm. Ông chồng dần dần hồi phục sau những năm lo lắng, sợ hãi, và…
https://thuviensach.vn
bận nhọc nhiều bà đã dành cho ông, thay bà vợ giở quẻ, ông chăm sóc thằng bé, như thể cái bóng và bộ mặt của bà, và dạy con. Trở nên cau có và mộ đạo, ông phát triển ở Goldmund niềm tin là cậu phải dâng hiến đời mình cho Chúa để chuộc lại cái lỗi lầm của mẹ.
Đó hầu như là tất cả những gì ông bố Goldmund thường kể về bà vợ ông là đã biệt tăm mặc dù ông không muốn nói đến chuyện ấy. Vừa rồi gởi gắm con trai mình, ông bố có nói xa nói gần như vậy với tu viện trưởng. Cậu bé có dịp biết chuyện đó như một huyền thoại hãi hùng nhưng cậu đã học cách gạt các kỷ niệm ấy đi và gần như đã lãng quên. Còn về gương mặt đích thực của mẹ, cậu hoàn toàn không còn nhớ gì; bà đã tan biến hình ảnh ấy khác hẳn, khác với những gì bố cậu hoặc đám đầy tớ đã nói, hoặc với những lời bép xép về cuộc sống phóng túng của bà. Cái ký ức về mẹ, đúng như bản thân cậu đã sống thực sự, không còn dấu vết gì. Nay ảo ảnh ấy, ngôi sao trùm lên thời tuổi thơ của cậu lại biểu hiện ở cậu.
- Em không thể hiểu được làm sao con có thể quên điều đó. - Goldmund nói. - Trong đời, em chưa hề yêu ai bằng mẹ em với cung cách tha thiết và tuyệt đối như vậy. Em chưa hề cung kính và mến một ai đến thế, mẹ là mặt trời, mặt trăng đối với em. Chúa biết làm thế nào để có thể làm mờ nhạt đi trong tâm hồn em gương mặt rạng rỡ ấy và dần dần biến mẹ em từ bao nhiêu năm nay thành một mụ phù thuỷ phi thực tại và lu mờ đối với bố em và đối với em.
Narcisse mới kết thúc thời kỳ tập tu và đã được mặc áo. Thái độ của thầy đối với Goldmund thay đổi một cách kỳ lạ. Trước đây Goldmund thường phản bác lại các ý kiến và các lời khích lệ của anh bạn, qua đó cậu chỉ thấy ý định quấy rầy và sốt sắng không phải lúc. Từ hôm sự kiện lớn xảy ra, cậu có thái độ đầy mến phục và ngạc nhiên trước khả năng minh triết của anh bạn. Bao nhiêu lời nói của anh đã thành hiện thực như là những điều tiên tri! Cái nhìn của anh nhập sâu vào tâm khảm cậu; đứng trước mặt anh, cậu cảm thấy rùng mình! Anh đã suy đoán chính xác điều bí mật trong đời cậu, nhìn thấy vết thương dấu kín của cậu và đã chữa lành bao tài tình!
Bởi lẽ chàng trai dường như đã hết bệnh. Trạng thái ngất xỉu của cậu không chỉ không có hậu quả xấu đáng tiếc; trong bản tính của Goldmund, đó là
https://thuviensach.vn
những gì vừa trẻ con vừa vô bổ vừa giả tạo. Cái tinh thần ấy muốn đi tu quá sớm, niềm tin ấy về một sự mời gọi đặc biệt dành cho việc phụng thờ Chúa, tất cả đã rữa tan. Chàng trai đang lớn lên, về toàn bộ, dường như trẻ hơn và già hơn kể từ khi cậu tìm ra con đường của bản thân, cậu chịu ơn Narcisse về điều đó.
Những từ ấy, Narcisse ứng xử với chú bạn của mình với một ý tứ rất thận trọng; trước mặt chú bạn, thầy tỏ ý rất khiêm tốn, không còn ra vẻ bề trên nữa, tránh mọi biểu hiện thông thái rởm. Thầy có cảm tưởng Goldmund đã lấy lại được sức lực cho mình từ những nguồn bí ẩn xa lạ với thầy. Thầy có thể thúc đẩy việc tạo ra các dòng chảy nhưng không hề có phần trong đó. Thầy rất vui nhìn thấy chú bạn từ bỏ được sự đỡ đầu của mình tuy đôi lúc cũng thấy buồn về điều ấy. Thầy có cảm tưởng mình không còn có mặt nữa sau một hành trình đã vượt qua, như thể một trái cây người ta đã bóc vỏ vứt đi. Thầy nhận thấy bước kết thúc của mối tình bạn ấy mà đối với thầy rất quý báu. Về Goldmund, thầy luôn hiểu chú hơn bản thân Goldmund, bởi lẽ nếu như chú đã lấy lại thần hồn và cảm thấy sẵn sàng nghe theo lời gọi của mình, chú không có một mảy may ý tứ nào về cái xứ sở từ đó lời gọi ấy hằng dẫn dắt cậu. Về phần mình, Narcisse cảm nhận rõ điều đó, nhưng vốn khoa học của thầy quả là vô dụng: các con đường của chú bạn thân yêu của thầy dẫn đi từ những vùng mà chú chưa từng bước chân đến. Thị hiếu của Goldmund đối với khoa học đã giảm đi nhiều. Trong các câu chuyện với anh bạn của mình, cậu không còn thú vị tranh cãi nữa; cậu nhớ lại các cuộc trao đổi trước đây trong lòng thấy buồn. Mới gần đây, dưới ảnh hưởng của thời kỳ tập tu thầy vừa hoàn thanh hoặc tiếp theo sau sự cải biến thầy vừa tạo nên ở Goldmund trong tâm tư thầy xuất hiện một nhu cầu hư về ẩn dật, tu khổ hạnh, rèn luyện tinh thần, một khuynh hướng muốn nhịn ăn, cầu nguyện nhiều giờ, thường xưng tội, tự mình trừng phạt. Goldmund hiểu được nhu cầu ấy và cậu đạt đến cùng chia sẻ với anh bạn. Từ khi lành bệnh, cậu cảm thấy bản năng của mình tăng thêm nhiều sức lực. Tuy cậu hoàn toàn chưa biết đời mình sẽ hướng theo những mục đích nào nhưng cậu cảm thấy rất rõ kèm theo với nỗi lo âu là số phận của mình đang được chuẩn bị. Một thời thơ ngây, bình yên, đợi chờ và giữ ý nay đã kết thúc; mọi sức
https://thuviensach.vn
mạnh hé mở ở cậu từ nay cũng ra và được tô điểm. Với cảm giác lờ mờ ấy, cậu thường thấy thú vị khi ban đêm chợt tỉnh giấc và như đã dự vào một giấc mộng yêu đương dịu dàng, cậu cũng thường buồn vẩn vơ và lo âu nặng nề. Cậu tìm thấy lại mẹ mình sau bao thời gian mất biệt đó là niềm hạnh phúc tột cùng, nhưng lời gọi của mẹ sẽ đưa cậu về đâu? Đến những điều không chắc chắn và phức tạp trong cuộc sống tình cảnh khốn khó, và có thể đến cái chết. Chắc chắn nó không đem lại cảnh sống bình yên, êm dịu, an toàn trong phòng kín cua tu sĩ, trong cộng đồng ở tu viện: Lời gọi ấy không có gì chung với các mệnh lệnh của bố cậu mà từ lâu cậu lẫn lộn với các nguyện ước của bản thân. Chính trong cảm nhận ấy, âu lo và nóng bỏng như thể một cảm giác mạnh mẽ của cơ thể ấy lòng mộ đạo của Goldmund đã bắt rễ. Trong cac lời cầu nguyện thường lặp đi lặp lại với Đức Mẹ thánh thiện của Chúa, cậu để chảy tuôn niềm âu yếm tràn đầy vốn kéo cậu đến với mẹ cậu. Nhưng nhiều khi các lời cầu nguyện của cậu kết thúc trong những cơn mộng kỳ lạ và tuyệt diệu mà nay cậu hay bắt gặp: những giấc mộng giữa ban ngày, các giác quan nửa thức tỉnh, cậu mơ thấy mẹ, và cả cơ thể cậu dự vào các giấc mộng ấy. Bấy giờ thế giới mẫu tử trùm lên cậu hương vị của nó, đưa mắt nhìn cậu buồn rầu và bí ẩn, trĩu nặng tình yêu, xào xạc trong các chiều sâu của nó như thể dưới biển và trên thiên đàng, bập bẹ những âm thanh âu yếm, vô nghĩa hoặc đúng hơn, tràn trề các ý nghĩa đưa vào miệng cậu vị ngọt và mặn, lướt trên mắt và môi cậu vốn thèm khát các mái tóc mịn màng. Và điều cậu phát hiện ra ở mẹ, đó không chỉ là tất cả sưc quyến rũ của thiên hạ: Màu thanh thiên trong cái nhìn dịu dàng mang nặng yêu thương, vẻ duyên dáng của nụ cười mỉm, lời hứa hẹn hạnh phúc, niềm an ủi tuôn ra từ các cử chỉ âu yếm; cũng có cả đâu đó ở mẹ, ẩn giấu dưới vẻ yêu kiều ấy tất cả sự hãi hùng, mọi bóng tối, mọi ham muốn thèm khát, tất cả sự lo âu, tội lỗi, toàn bộ cảnh cô đơn khốn quẫn, mọi ràng buộc của sự sản sinh và sự chết chóc.
Chàng trai ngập chìm trong các cơn mộng mị ấy, trong tấm lưới phức tạp của các ý nghĩa và các biểu tượng của chúng. Đó không phải chỉ là những niềm vui thú của dĩ vãng xuất hiện trở lại, phát huy một lần nữa sức quyến rũ của chúng: Tuổi ấu thơ và tình yêu mẹ con buổi sớm mai vàng tươi rực
https://thuviensach.vn
rỡ của cuộc sống; ở chúng cũng rung động cái ngày mai với các mối uy hiếp và các hứa hẹn, các sức thu hút và các hiểm hoạ của nó. Trong các giấc mộng ấy, bấy giờ mẹ cậu, Đức mẹ và người tình chỉ là một, đôi khi xuất hiện với cậu sau đó như những tội ác ghê sợ và những lời xúc phạm, như thế có chịu các tội chết thì cậu cũng không bao giờ chuộc được, có những lần khóc cậu thấy ở chúng sự giải thoát hoàn toàn và hài hoà hoàn hảo. Cuộc sống bí ẩn nơi ấy nhìn xoáy vào cậu: một thế giới bóng đêm không sao thâm nhập được, một vùng rừng lởm chởm những bụi cây gai nhọn, đầy rẫy những hiểm hoạ hoang đường nhưng điều bí ẩn ấy là bí mật của tình mẹ con: nó đến với mẹ, nó dẫn tới mẹ, nó là cái vòng tròn đen tối, vực thẳm đầy rẫy những mối đe doạ dưới đáy con mắt lóng lánh của mẹ.
Nhiều việc bị lãng quên từ tuổi ấu thơ của cậu trỗi lên trên các cơn mộng ấy. Từ những đáy sâu thăm thẳm không dò, từ những cõi không thể đến được, những bông hoa nhỏ của kỷ niệm nở rộ trong ánh vàng một cái nhìn, phảng phất một mùi hương nồng của sự dự đoán mơ hồ: Những kỷ niệm về các xúc cảm tuổi thơ có lẽ có liên quan với các sự kiện có thật, với các cơn mộng mị. Đôi khi cậu mơ thấy những con cá đen và lấp lánh ửng vàng bơi lội về phía mình, gặp cậu, ngang qua cậu, là những sứ giả của một thế giới đẹp hơn, mang đến những tin mới mừng hạnh phúc, rồi vừa quẫy đuôi vừa đi xa và biến mất như những chiếc bóng chỉ lui lại sau đó những điều bí ẩn mới và không có các thông điệp. Thường thường cậu thấy trong các giấc mộng những đàn cá bơi lội, những đàn chim trời bay lượn, và mỗi con chim, mỗi con cá là sản phẩm sáng tạo của cậu, phục tùng theo ý muốn của cậu, tuân thủ sự chỉ dẫn của cậu như thể hơi thở của chính cậu, toả sáng từ cậu như thể một trong cái nhìn của cậu, như thể một trong những ý tưởng của cậu, trở về với cậu. Thường thường cậu mơ thấy một ngôi vườn, một ngôi vườn diệu kỳ có những hàng cây như thể trong các chuyện cổ, với những đoá hoa mỏng manh, mơ thấy những hang động xanh xanh sâu thẳm, lẫn trong các đám cỏ chiếu long lanh những con mắt rực sáng của những loài thú chưa từng biết đến, trên các cành cây bao nhiêu là rắn trơn láng treo mình giận rỗi, trên các giàn nho và bụi bờ lủng lẳng các trái mọng to, ẩm ướt và rực rỡ. Qua bàn tay cậu đưa ra hái, các trái cây lớn phổng
https://thuviensach.vn
thêm và tiết ra một loại nước giống như máu hoặc mở trừng những con mắt buồn rầu nhìn đảo có vẻ thâm độc. Giang tay tựa mình vào một thân cây, cậu nhìn thấy và cảm nhận cả một mớ tóc dày lẫn với lông trong các kẽ nách. Một lần cậu nằm mơ thấy bản thân hoặc vị thánh đỡ đầu của mình, Goldmund Chrysostome, người có cái miệng vàng qua đó thốt ra các từ, và các từ ấy là một bầy chim nhỏ ra đi, bay ngang lưng trời.
Một bận, cậu trải qua một cơn mộng khác: cậu cao lớn và là người thanh niên, nhưng ngồi bệt dưới đất như một đứa trẻ, hai bàn tay nhào đất sét và nặn các hình thù như một chú nhóc. Từ đất thó hiện ra nào một con ngựa nhỏ, một con bò đực, một cậu bé, một phụ nữ nhỏ nhắn và hiền từ. Cậu vui thú với trò chơi ấy, cậu cho các con vật và các con người làm các động tác giao hợp thô lỗ; và trong mộng, cậu thấy hay hay với cách đùa nghịch ấy. Chơi chán, cậu tiếp tục đi, bấy giờ cảm thấy đằng sau mình có cái gì sống động lặng lẽ đến gần, cậu quay lại rất ngạc nhiên và sợ sệt - nhưng không phải là không vui - cậu bỗng thấy các bộ mặt nhỏ bé bằng đất thó ấy lớn lên và có đầy sức sống linh hoạt. Người và thú vật đều cao lớn, đông đúc, lặng lẽ diễu hành trước mặt cậu, rồi tiếp tục lớn hơn nữa, di tản trong thiên hạ, lặng lẽ như những cái bóng khổng lồ rướn cao lên như những ngọn tháp.
Cậu sống trong các mộng mị của mình nhiều hơn là trong thực tại. Thế giới thực: lớp học, sân chơi trong tu viện, tủ sách, phòng ngủ, nhà thờ nhỏ đều bồng bềnh như một lớp da mong manh run rẩy bọc ngoài cái thế giới phi thực của những hình tượng tràn đầy mộng ảo. Một điều không đâu cũng đủ để chọc thủng lớp màng mỏng ấy, một điều gì đó có tính khơi gợi của một từ Hy Lạp giữa tiết học, một hương vị từ chiếc túi đi lấy cây thuốc của cha Auselme, một con mắt nhìn dán vào chiếc cành cây rậm lá bằng đá ướt át trên cây cột đỡ vòm cửa sổ - những rung động nhỏ nhỏ kiểu ấy, thế cũng đủ để chọc thủng lớp da bọc cuộc sống thực tại và làm kích động, đằng sau cái hiện thực tĩnh lặng khô khan, các vực sâu , các ghềnh thác và các giải ngân hà của cái thế giới ấy, các hình tượng của tâm hồn. Một chữ cái đầu một từ La tinh biến thành khuôn mặt thơm tho của mẹ, một âm tiết kéo dài của tiếng Avê trở thành cánh cửa thiên đàng, một chữ Hy lạp hoá ra một con
https://thuviensach.vn
ngựa đang phi tốc lực, một con rắn vểnh đuôi trườn đi lặng lờ giữa những đoá hoa - và sau đó, thay vào chỉ có trang sách khô khan về văn phạm. Hiếm khi cậu nói về điều đó; chỉ một vài bận, cậu có ám chỉ đến trong khi chuyện trò với Narcisse về thế giới các cơn mộng mị.
- Em nghĩ, - cậu nói -, một cánh hoa hoặc con sâu nhỏ trên đường đi chứa đựng và bộc lộ ra nhiều chuyện hơn mọi cuốn sách của cả thư viện. Với các con chữ và các từ, người ta chẳng có thể nói lên được chi. Đôi khi con viết một con chữ Hy Lạp bất kỳ, một thêta, hoặc một ômêga, em chỉ cần quay một tị ngòi bút, vậy là ngòi bút vẽ ra một chiếc đuôi và trở thành một con cá, gợi lên trong phút chốc mọi con suối và mọi dòng sông trên mặt đất, toàn bộ vẻ tươi tắn và ẩm ướt của nó, đại dương của Homère và các làn nước thánh Pierre đã đi trên đó, hoặc con chữ biến thành một chú chim nhỏ vểnh đuôi, xoè lông, gồng mình lớn thêm, cười rồi bay đi. Anh Narcisse nè! Chắc em không coi trọng các con chữ ấy chăng? Nhưng em nói với anh rằng chính với các con chữ ấy Chúa đã viết nên cuộc sống thế gian.
- Trái lại, điều anh coi trọng - Narcisse nói lại, giọng buồn buồn - đó là những con chữ kỳ ảo, với chúng người ta có thể xua đuổi mọi lũ ma quỷ. Ôi! Với những gì để đưa các khoa học tiến lên, chúng chẳng ích chi. Trí tuệ thích những gì cố định, những gì có hình dạng có thể tin cậy vào các dấu hiệu, nó yêu cái gì đang tồn tại chứ không yêu cái từ đó sẽ tiến triển, điều thực tại chứ không phải điều khả dĩ. Nó không khoan dung với việc chữ ômêga hoá ra một con rắn hoặc một con chim. Trí tuệ không sống trong tự nhiên mà đối mặt với nó. Bây giờ chú có tin không khi anh nói với chú rằng chú sẽ không bao giờ là nhà thông thái?
Ôi! Đương nhiên lâu nay Goldmund vẫn tin anh bạn; về điểm ấy, cậu đồng tình.
- Em không còn say sưa chạy theo cái trí tuệ của anh nữa - cậu vừa nói vừa cười - cũng như trí tuệ và khoa học của bố em. Em tin là em thương ông nhiều và giống ông; tất cả những gì bố em nói đối với em là lời kinh thánh. Nhưng vừa mới lại hiện diện trong em thôi, em biết thế nào là tình yêu; và bên hình ảnh mẹ em hình ảnh bố em bỗng trở nên tầm thường, mơ nhạt và ít gây thiện cảm. Bây giờ thì em có khuynh hướng coi tất cả những gì có
https://thuviensach.vn
tính trí tuệ như thuộc lĩnh vực của bố, như không có ý nghĩa mẫu tử, trái với tinh thần mẹ con và em có phần coi nhẹ.
Thầy đùa vui nhưng không thể xua đuổi vẻ buồn trên mặt chú bạn. Narcisse nhìn Goldmund lặng lẽ, cái nhìn như thể vuốt ve. Rồi thầy nói. - Anh hiểu rõ chú, nay chúng ta không có gì tranh cãi, em đã thức tỉnh và nay em cũng thừa nhận rằng chúng ta khác biệt nhau, sự khác biệt giữa tâm hồn và trí tuệ. Và bây giờ em cũng sẽ không chậm nhận ra rằng cuộc sống ở tu viện của em và cảm hứng của em với điều kiện tu hành là một điều sai lạc, một sự xếp đặt của bố em hôm qua đó rửa sạch lỗi lầm trong ký ức về mẹ em hoặc có lẽ chỉ nhằm trả thù bà. Liệu em có còn nghĩ rằng số phận của em là suốt đời ở tu viện?
Đắm chìm trong suy nghĩ, Goldmund nhìn hai bàn tay của anh bạn, đôi bàn tay tinh tế, vừa khắc khổ vừa âu yếm, gầy gò và trắng trẻo. Không ai có thể ngờ rằng đó là những bàn tay của người tu hành và nhà thông thái. - Em không biết nữa - Cậu nói với giọng ngân nga, hơi ngập ngừng, dừng lại chậm rãi ở mỗi âm vốn là cách nói của cậu từ gần đây. - Em thực sự không biết. Anh phán xét về bố em có phần nghiêm khắc; cuộc sống của ông ấy không dễ dàng. Nhưng về điều ấy, có lẽ anh cũng có lý. Đến nay em học ở trường tại tu viện đã ba năm, thế mà ông chưa một lần đến thăm. Ông hy vọng em sống suốt đời ở đây. Có thể đó cũng là giải pháp hơn cả. Em chẳng mong muốn như vậy đó sao? Nhưng hiện nay em không biết rõ những gì em thực sự thích và muốn. Trước đây mọi chuyện đều giản đơn, cũng giản đơn như các chữ trong tập sách vỡ lòng. Bây giờ thì không có gì giản đơn, thậm chí các chữ cũng không. Tất cả đều mang rất nhiều ý nghĩa và rất nhiều bộ mặt. Em không biết rồi em sẽ ra thế nào, đó là những điều mà lúc này em không thể suy nghĩ được.
- Cũng chẳng cần nghĩ đến. - Narcisse nói. - Người ta sẽ thấy rõ con đường của em đưa em đi đâu. Nó bắt đầu bằng việc trả em về với thân mẫu em và còn làm cho em gần bà hơn nữa. Còn những gì về ông thân sinh em, sự xét đoán của anh không quá nghiêm khắc. Em có muốn trở về bên ông ấy không?
- Narcisse, không, quả là không.
https://thuviensach.vn
Nếu có thì em đã về sau khi em học xong, hoặc thậm chí ngay bây giờ đây. Bởi lẽ em không hề trở thành một nhà thông thái, trong khi em đã học khá nhiều tiếng La tinh, tiếng Hy Lạp và toán. Không đâu, em không trở về nhà bố em.
Đôi mắt suy tư của cậu lạc vào nơi xa xăm, bỗng nhiên cậu thốt lên: - Nhưng làm sao anh cảm thấy được để luôn nói với em những lời hoặc đặt cho em những câu hỏi đưa lại cho em ánh sáng và giúp em hiểu rõ bản thân em? Bây giờ nữa, câu hỏi liên quan đến ý thích của em về việc ở nhà với bố em, nó bỗng chỉ ra em không muốn về. Làm sao anh cảm thấy được điều ấy? Anh có vẻ biết mọi chuyện. Anh nói với em bao nhiêu điều về anh và về em mà em chưa hiểu, ngay khi nghe anh nói, nhưng rồi sau đó đối với em, chúng đều cực kỳ quan trọng. Chính anh đã bảo rằng em mang hình bóng mẹ em và anh đã phát hiện ra rằng em sống theo sự chi phối của một sức quyến rũ và rằng em đã quên mất tuổi thơ của em. Từ đâu, anh có được khả năng thấu hiểu mọi người ấy? Em cũng có như vậy không? Narcisse lắc đầu, mỉm cười.
- Không, chú em thân mến, em không thể có được. Có những người có thể học rất nhiều, nhưng em không nằm trong số ấy.
Em sẽ không bao giờ nằm trong số những người phong phú bằng học vấn. Ích gì chứ? Em không cần điều đó. Em có những năng khiếu khác. Em có nhiều khả năng trời phú hơn anh, em phong phú hơn anh và em cũng yếu đuối hơn. Em có trước mắt một con đường đẹp hơn và gian nan hơn anh. Đôi khi chú không muốn nghe anh, thường đá hậu anh như một chú ngựa con. Không phải bao giờ cũng dễ dàng, đôi khi anh buộc phải làm cho em đau, rất đau. Anh cần phải làm cho em thức tỉnh, vì em đang ngủ. Bằng cách gợi nhớ lại mẹ em, trước tiên anh khiến em phải đau xé ruột gan; người ta đã tìm ra em nằm sóng sượt như chết rồi ở hành lang để đi dạo. Điều đó cần cho em. Đừng, đừng vuốt ve mái tóc anh. Không, không đâu, đừng làm thế! Điều đó, anh không chịu được.
- Và như vậy, em không thể học được chi. Em cứ mãi ngu ngốc, mãi mãi là một đứa trẻ?
https://thuviensach.vn
- Sẽ tìm ra cách khác để em có thể học. Điều em có thể học ở anh là nay em không còn trẻ con nữa.
- Ôi! Không đâu - Goldmund thốt - không phải vì thế mà chúng ta trở thành bạn bè của nhau! Một tình bạn trải qua một thời kỳ ngắn ngủi đã đạt đến đích, rồi là sự chấm dứt thì còn ra sao? Anh chán em rồi phải không? Có phải anh không còn cách nào làm cho em đau xót hơn?
Narcisse đi đi lại lại bực bội, mắt cúi gằm xuống đất, rồi dừng lại trước mặt bạn.
- Em cứ đi, em biết rõ là anh luôn luôn thú vị với quan hệ bạn bè của chúng ta.
Thầy nhìn chú bạn với con mắt do dự, tiếp tục đi đi lại lại rồi dừng chân, và từ bộ mặt khô khốc và gầy gò, Narcisse áp lên người Goldmund cái nhìn tự tin.
- Goldmund, em nghe đây. Tình bạn bè của chúng ta tốt đẹp nó có một mục đích và đã đạt được nó, thức tỉnh em. Anh hy vọng nó không chấm dứt. Anh hy vọng nó sẽ không ngừng đổi mới và tiến đến các mục đích mới. Lúc này thì chưa thấy có điều chi khác. Mục đích của em chưa rõ ràng, anh không thể dắt dẫn hoặc đi theo em. Em hãy hỏi mẹ, hỏi hình ảnh của mẹ em và lắng tai nghe. Mục đích của anh không phải không rõ ràng, là ở đây, trong tu viện này. Cuộc sống ấy gọi anh hằng giờ. Anh có quyền là bạn của em, nhưng anh không được quyền yêu. Anh là tu sĩ. Anh đã đọc lời nguyện ước. Trước khi nhận dòng tu, anh sẽ rút khỏi các chức trách dạy học và ở tách riêng trong nhiều tuần lễ để nhịn ăn và rèn luyện lòng hiếu đạo. Trong thế gian ấy, anh không nói một câu chuyện nào về thế tục, kể cả với em.
Hiểu ý, Goldmund nói buồn buồn:
- Như vậy, anh sẽ làm những gì em cũng làm nếu em vào các dòng mãi mãi. Và khi anh đã xong các buổi tập luyện, nhịn đói đủ rồi, đã cầu nguyện và thức đêm bấy giờ mục đích của anh là gì?
- Em biết điều đó. - Narcisse đáp.
- Đúng thế sau đây mấy năm anh sẽ nhận chức danh giáo sư, có lẽ là hiệu trưởng nhà trường. Anh sẽ cải tiến công tác giáo dục, mở rộng thư viện. Có
https://thuviensach.vn
lẽ, anh cũng viết sách? Chứ không à? Vậy anh sẽ không viết sách. Thế thì mục đích của anh là gì?
Narcisse thoáng mỉm cười.
- Mục đích ư? Có lẽ anh làm hiệu trưởng trường học hoặc tu viện trường, hoặc giám mục cho đến chết. Cái đó không quan trọng. Mục đích là thế này: Tự đặt mình vào nơi anh có thể phụng sự mục đích anh tốt nhất, ở đó bản tính, các phẩm chất và các khả năng phú cho của anh tìm ra được mảnh đất tốt, trường hành động, rộng rãi hơn cả. Không có mục đích nào khác.
Goldmund: - Không nhằm mục đích làm một tu sĩ?
Narcisse: - Ồ, có chứ. Các mục đích, đâu có thiếu. Có thể đó là đối tượng cuộc sống của một tu sĩ, học tiếng Hébreu, bình luận Aristote, hoặc trang trí nhà thờ một tu viện, hoặc làm hàng trăm việc khác.
Đối với anh, đó không phải là mục đích. Anh không muốn phát triển nguồn của cải của tu viện, cũng không muốn cải cách dòng đạo hoặc Nhà thờ. Trong chừng mực có thể của mình, anh muốn phụng sự tinh thần theo như anh hiểu, không có gì khác. Có phải đó là một mục đích?
Suy nghĩ hồi lâu, Goldmund đáp:
- Anh có lý! Em đã là một cản trở ngại lớn trong hành trình của anh đến mục đích của anh?
- Một trở ngại ư? Ôi Goldmund không một ai giúp đỡ anh bằng em. Em có tạo cho anh những khó khăn, nhưng anh không là một kẻ thù của các khó khăn. Chính các trở lực đã dạy cho anh nhiều điều, anh đã vượt qua từng phần.
Goldmund cắt lời, vừa nói vừa cười nửa miệng:
- Anh đã vượt qua cái khó khăn một cách tuyệt vời! Nhưng anh hãy nói với em: Bằng cách giúp đỡ em, hướng dẫn, giải phóng em, trả lại sức khoẻ cho tâm hồn em, có phải anh đã đích thực phụng sự tinh thần. Chắc hẳn như vậy, anh đã đánh mất của tu viện một tập tu đầy lòng nhiệt thành và ý chí tốt lành; có lẽ anh đã đứng lên chống lại tinh thần như một kẻ thù nghịch, một kẻ hành động, tin, và theo đuổi những gì đi ngược lại điều anh vốn tin là tốt đẹp!
https://thuviensach.vn
- Sao không? Narcisse nói, trang nghiêm.- Chú bạn, chú hiểu anh còn quá ít?
Chắc là anh đã dập tắt mất ở chú một tu sĩ tương lai; và ngược lại anh mở ra với chú con đường hướng tới một số phận khác thường. Cho dù ngày mai chú có đốt cháy tu viện đẹp đẽ của chúng ta và ra đi loan báo với thiên hạ đôi điều là thuyết điên khùng, anh vẫn không hối tiếc có lúc đã giúp chú tìm ra con đường của chú.
Thầy đặt một cách bạn bè hai bàn tay mình trên vai Goldmund. - Chú bạn thân yêu, này đây nữa một điều hoà hợp với mục đích của anh. Dù anh là giáo sư, tu viện trưởng, linh mục nghe xưng tội hoặc là gì đi nữa, anh không bao giờ muốn có cơ hội gặp lại một người có chân giá trị đầy sức mạnh và tính đặc thù mà anh không hiểu người ấy, không giúp anh ta phát triển nở rộ và tiến lên phía trước. Và anh nói với chú: Cho dù có chuyện gì xảy ra với chú và với anh, cho dù cả hai chúng ta biến thành theo kiểu này hay kiểu khác, khi nào chú nghiêm túc gọi anh và chú tin là cần đến anh, sẽ không bao giờ chú thấy anh giả điếc làm ngơ với chú, không bao giờ đâu. Lời nói ấy vang lên như một câu nói từ biệt, quả thật đó là một ấn tượng báo trước rồi sẽ có sự giã từ. Đứng đó trước mặt anh bạn, ngắm nhìn anh trong vẻ quả quyết với con mắt hướng về mục đích của anh, Goldmund cảm thấy rõ họ là anh em, và bạn bè với nhau trên cùng một bình diện, cho dù các con đường của họ đã tách biệt họ với nhau. Người đứng trước mặt cậu không phải là một kẻ mơ mộng, và không chờ đợi các lời gọi của số mệnh; đó là một tu sĩ, người ấy đã dấn thân, đã hiến dâng mình cho một dòng tu cụ thể và một bổn phận, người ấy là một nô bộc, một người lính của dòng tu và Nhà thờ, của tinh thần. Còn về phần cậu, - nay với cậu đã rõ ràng - đây không phải là chỗ của cậu, cậu không có tổ quốc; một thế giới cậu chưa biết đến đang đón chờ cậu. Cũng như trước đây đối với mẹ cậu. Bà đã bỏ nhà ra đi, bỏ gia đình, chồng con, bỏ cuộc sống cộng đồng và trật tự xã hội, bổn phận và danh dự, để ra đi vô định, đến nơi chắc hẳn từ lâu bà đã bị chìm đắm. Bà không có một mục đích nào, cũng như cậu đâu có mục đích. Có chăng mục đích là hiến mình cho mọi người, chứ
https://thuviensach.vn
không phải vì bản thân - Ôi! Narcisse thấy rõ điều ấy từ lâu rồi, anh có lý bao nhiêu!
Mấy hôm sau đó không lâu, có thể nói Narcisse biến mất. Dường như không thể tìm ra thầy. Một ông giáo khác lên lớp thay, ngăn bàn của thầy ở tu viện trở nên trống vắng. Thầy vẫn còn đó, không phải thầy hoàn toàn vô hình. Người ta có thể nhìn thấy thầy đi dạo dưới hành lang, người ta có thể đôi khi nghe thầy cầu nguyện ở một trong các nhà thờ nhỏ, quì gối trên sàn nhà. Người ta biết thầy bắt đầu cuộc ẩn cư lớn, thầy nhịn ăn và mỗi đêm thức dậy ba lần để rèn luyện tinh thần hiếu đạo. Thầy vẫn còn ở, đó thế nhưng đã chuyển qua một thế giới khác. Người ta có thể nhìn thấy thầy - hiếm khi thôi - nhưng không gặp được thầy, không có điều gì cùng chung với thầy, không thể trò chuyện với thầy. Goldmund biết điều ấy, cậu lại xuất hiện, lại ngồi vào chỗ của mình ở lớp học, ở nhà ăn, cậu lại trò chuyện, nhưng những gì là Goldmund trước đây nay không trở lại nữa. Narcisse không còn là của cậu nữa. Nghĩ đến điều ấy, cậu hiểu rõ rằng chỉ có một mình Narcisse làm cho cậu yêu quí, coi trọng tu viện và cuộc sống ở đó, văn phạm và khoa học logic, sự học tập và sự tư duy. Tấm gương của thầy đã lôi cuốn cậu theo, lý tưởng của cậu đã từng giống như của thầy. Chắc vị tu viện trưởng vẫn còn đó, cậu cũng tôn kính ông, cũng yêu quí ông và tìm thấy nơi ông một tấm gương cao thượng. Nhưng những người khác - các thầy giáo, các bạn cùng học, phòng ngủ, nhà ăn, trường học, các bài vở, các buổi học kinh nhật tụng, cả tu viện - không có Narcisse, điều đó không làm cho cậu quan tâm nữa. Cậu còn ở đây làm gì? Cậu chờ đợi. Sống dưới mái nhà tu viện, cậu như một du khách ngập ngừng đợi qua cơn mưa ở bất cứ một nơi nào đó hoặc đến một tán cây, chỉ để mà chờ đợi hoặc như một vị khách, chỉ vì sợ các điều khắc nghiệt của thế giới xa lạ bên ngoài.
Cuộc sống của Goldmund bấy giờ chỉ còn là đợi chờ và từ biệt. Cậu đi thăm lại mọi nơi mà cậu đã yêu thích hoặc đã có một ý nghĩa nào đó trong cuộc sống của mình. Cậu vô cùng ngạc nhiên nhận ra hiện diện ở nơi ấy rất ít những người và những bộ mặt khiến cậu đau xót khi cách biệt họ. Ở đó có Narcisse và vị tu viện trưởng già Daniel, còn nữa cha Anselme tốt bụng, có thêm anh gác cổng dễ mến, và có lẽ còn người láng giềng làm công việc
https://thuviensach.vn
xay bột vốn yêu đời. Nhưng những người ấy, cả họ nữa cũng đều hầu như mất tính thực tại. Xót xa hơn cả sẽ là cuộc từ biệt pho tượng đá cao lớn Đức Mẹ Đồng Trinh của Nhà thờ có các thánh tông đồ ở cổng chính. Cậu dừng lại lâu trước các nơi ấy và cũng trước các công trình điêu khắc đẹp đẽ tại phòng đồng ca, trước đài nước bên hành lang để đi dạo, trước hàng cột có ba cái đầu con vật. Cậu tựa lưng vào các cây đoạn trong sân và vào cây dẻ. Có ngày tất cả những cái ấy đối với cậu sẽ là một kỷ niệm một quyển sách ảnh, một khuôn viên kín đáo trong tim cậu. Bây giờ trong khi sống giữa sự vật ấy, chúng bắt đầu thoát ra khỏi cậu, mất đi tình thực tại của chúng, ngọ ngậy như những bóng ma thời dĩ vãng. Với cha Anselme đã trao tình bạn cho cậu, với những con người bình thường, anh thợ cối xay bột của tu viện, những người làm lao công ở đó, cậu đi tìm họ nhìn họ làm việc, đôi khi mời họ uống một cốc rượu vang hoặc ăn mấy con cá nướng như cậu xa lạ với tất cả, chỉ nhìn thấy như thể những kỷ niệm. Cũng như trong bóng tranh kín chịu tội, anh bạn Narcisse của cậu để lại và sống nhưng đối với cậu anh chỉ còn là một cái bóng, cũng như mọi thứ khác quanh mình cậu đều đã mất tính thực tại; tất cả gợi nhớ đến mùa thu, mùa của những gì qua đi và biến mất.
Sự vật duy nhất vẫn mang tính thực tại và hoạt động, đó là cuộc sống trong sâu thẳm tâm tư cậu: nhịp đập âu lo của tim cậu, chiếc gai đâm đau nhói của dục vọng, các niềm vui và nỗi lo trải qua các cơn mộng mị của cậu. Cậu là của nhưng cái đó, cậu dâng hiến cho các xúc cảm ấy. Giữa những lúc đang học và đọc sách có khi cậu lạc trong các tư duy của mình và quên lãng tất cả, chỉ lao mình vào cái dòng chảy và các giọng nói, của cuộc sống nội tâm hằng lôi cuốn cậu xuống các giếng sâu đầy những chuyện phiêu lưu thần tiên, có muôn ngàn âm thanh vang vọng từ tiếng nói của mẹ cậu, với những con mắt đều là những con mắt của mẹ cậu.
https://thuviensach.vn
M
Hermann Hesse
Narcisse và Goldmund Chương 6
ột hôm cha Anselme cho gọi Goldmund đến phòng bào chế của cha, một gian buồng xinh xắn toả các hương thơm dễ chịu của các loại cây thuốc. Cha trao cho cậu một loại cây đã phơi khô, ép cẩn thận giữa các tờ giấy, và hỏi xem cậu có biết không và yêu cầu mô tả lại với cha một cách chính xác dáng vẻ bên ngoài của nó ở các đồng ruộng. Hiển nhiên Goldmund làm được việc ấy: cây đó có tên cổ Thánh Jean cậu phải nêu rõ các đặc tính với cha. Bằng lòng ông già giao cho cậu bạn trẻ chiều đó để hái một bó lớn và chỉ cho cậu các nơi ở gần đặc biệt hợp và có nhiều loại cỏ ấy.
- Anh bạn thân mến bù lại công khó nhọc, cậu có cả một buổi chiều nghỉ học, cậu sẽ không than phiền, và chẳng mất chi. Việc hiểu biết giới tự nhiên cũng là một khoa học, chứ đâu phải chỉ có môn ngữ pháp đần độn. Goldmund nhiệt liệt cảm ơn cha đã giao cho công việc ấy. Đi lấy cây thuốc mấy tiếng đồng hồ thay vì ngồi ở ghế nhà trường đối với cậu là một thú vui tột đỉnh. Càng thêm vui, cậu yêu cầu anh giám mã giao con Bless cho cậu. Ngay sau bữa ăn sáng, cậu ghé vào chuồng, dắt con ngựa cùng đi; nó nồng nhiệt chào đón cậu và hớn hở chạy nước kiệu dưới ánh nắng ấm ban mai. Qua một tiếng đồng hồ, có lẽ hơn, cậu cởi ngựa, hít thở không khí ngoài
https://thuviensach.vn
trời và các hương vị đồng quê, đặc biệt vui vì được gần gũi với con Bless thân yêu. Rồi cậu nghĩ đến công việc được giao và đi tìm một trong mấy nơi cha Anselme đã chỉ. Cột ngựa dưới bóng râm một cây thích, cậu trò chuyện và cho nó ăn bánh mì, sau đó đi lấy cây thuốc. Trên vùng đồng đất hoang hoá, có hàng nghìn loại cây cỏ. Những cây thuốc phiện nhỏ lạc lõng với những chiếc hoa cuối cùng đã ngả màu xám và nhiều trái chín đứng xen với các cây đậu tằm khô rang, rau diếp xoăn dại có hoa màu thanh thiên và cây nghễ tàn úa. Giữa hai vùng đồng mấy đống đá chồng lên nhau làm ổ cho loài rắn mối, nơi ấy mọc đầy loại cỏ Thánh Jean còn xanh tươi nở rộ hoa vàng; Goldmund tha hồ hái và bó lại từng lọng một. Cậu ngồi nghỉ chân trên đống đá. Trời nắng nóng. Đưa mắt thèm thuồng nhìn về phía vùng rừng xa xa, dù sao cậu vẫn không rời nơi đây, bên các cây cỏ và con ngựa. Cậu cứ ngồi trên đống đá, lặng nhìn các con rắn mối bò tránh lớp sỏi nóng và hít thở không khí pha mùi thơm cỏ Thánh Jean từ muôn ngàn cánh hoa phô sắc dưới ánh nắng.
Thật kỳ lạ - cậu nghĩ - mỗi một trong hàng bao nhiêu chiếc lá nhỏ bé ấy đã qua nó chọc thủng nền trời, kết thành một chiếc thân thêm tinh tế. Tất cả đều thế, kỳ quái và khó hiểu: những con rắn mối, cái cây cỏ, và những hòn đá, viên sỏi, tất cả. Cha Anselme đối với cậu rất thân yêu, hay không thể thân hành đi lấy cỏ thuốc Thánh Jean được nữa. Đôi chân ông già từ chối đi lại xa, thậm chí có những hôm ông ngồi một chỗ, không cựa quậy, tài thầy thuốc và nghệ thuật chữa bệnh của ông cũng đành bó tay. Có lẽ một hôm nào tới đây cha sẽ qua đời, và các cây thuốc vẫn còn toả các mùi thơm trong căn phòng của ông, nhưng cụ già sẽ không còn ở đó nữa! Cũng có thể ông còn sống thêm mười, hai mươi năm, với mái tóc thưa và cặp mắt vui nhộn ấy. Cùng các nếp nhăn trên trán. Còn Goldmund, cậu sẽ ở đâu trong vài mươi năm ấy? Ôi! Tất cả đều khó hiểu và lắng buồn mặc dù tất cả đều sẽ tươi đẹp. Chẳng biết thế nào! Người ta sống, người ta đi lại trên mặt đất, hoặc cưỡi ngựa băng rừng, và bao nhiêu sự vật nén lên người bạn những cái nhìn gây gổ hoặc hứa hẹn, hoặc chứa đầy trong tim bạn bao thèm muốn, một ngôi sao chiều hôm, một cây hoa chuông xanh, một mặt hồ màu lục nhạt với những đám sậy nghiêng ngả, một cái nhìn của một người đàn ông
https://thuviensach.vn
hoặc của một con bò, và đôi khi người ta có là cảm tưởng là ngay lúc này, có điều gì đó phi thường diễn ra, có điều gì đó người ta đã từ lâu mong ước, là tấm màn che phủ sẽ rơi xuống, và rồi điều đó qua đi, sẽ không có gì xảy ra cả, điều khó hiểu không được cởi mở, nét quyến rũ bí ẩn vẫn trùm lên trên các sự vật, rốt cuộc người ta già đi với vẻ ranh mãnh như cha Anselme với dáng đi một nhà minh triết như cha Daniel, và có lẽ người ta mãi mãi chẳng biết gì và cứ ngồi đó luôn đợi chờ, vểnh tai nghe ngóng.
Cậu nhặt một chiếc vỏ ốc sên, ném vào đá tạo nên một tiếng động nhỏ, ánh nắng mặt trời rang nóng chiếc vỏ ốc. Cậu lạ lẫm ngắm nhìn các nếp quanh co trên chiếc vỏ ốc, các đường vòng xoáy từ dưới trông lên và chiếc vành độc đáo bé nhỏ mở rộng miệng phô các sắc màu xà cừ. Cậu nhắm mắt đưa mấy ngón tay sờ soạng để nhận biết các hình dáng, một thói quen, một trò chơi từ thuở bé. Xoay chiếc vỏ ốc trượt trên mấy ngón tay, cậu theo dõi khối lượng của nó, không nắn ép, làm như thể vuốt ve, thưởng thức điều thần kỳ qua các hình dáng ấy và sự quyến rũ từ thân ốc. Cậu mơ mộng suy nghĩ, cho đó là một trong các trở ngại của nhà trường và của sự trau dồi khoa học: Trí tuệ dường như có khuynh hướng hình dung các sự vật như thể chúng bằng phẳng và chỉ có hai chiều. Cậu có cảm tưởng trong điều ấy có một sai lầm làm hỏng đi bất cứ sự hoạt động trí tuệ nào; nhưng cậu không đạt đến xác định ý tưởng ấy, và chiếc vỏ ốc rơi khỏi các ngón tay cậu. Cậu thấy mệt và buồn ngủ. Dưới ánh nắng, cậu ngủ, ngả đầu trên đám cỏ gãy nát toả hương thơm đậm đà. Lũ rắn mối bò qua giày cậu, cây cỏ quệt lên cái đầu gối cậu - dưới bóng cây thích con Bless mãi ngóng đợi, mất kiên nhẫn.
Từ khu rừng xa xa, có ai đó bước đến: một phụ nữ trẻ dần dần hiện ra rõ nét trong chiếc váy áo xanh bạc màu, đầu tóc bó gọn sau gáy với chiếc khăn tay nhỏ đỏ sẫm, khuôn mặt rám nắng hạ. Người phụ nữ bước lại gần, trên tay cầm chiếc balô, miệng ngậm cành hoa cẩm chướng màu huyết dụ.
Cô gái nhận ra chàng trai đang ngồi tựa ở đó, từ xa ngắm nhìn cậu với vẻ tò mò và nghi ngại. Thấy cậu đang ngủ, cô cẩn thận đến gần, đi nhón trên đôi bàn chân trần màu nâu, và dừng lại trước mặt. Chút ít nghi ngại trong lòng cô gái liền tan biến: Chàng trai tuấn tú đang ngủ dường như không có vẻ
https://thuviensach.vn
nguy hiểm; cô gái thấy dễ mến. Cậu đến giữa vùng đất hoang này làm gì? Cô gái để mắt, mỉm cười biết là cậu đi lấy cây thuốc mấy đoá hoa cầm trên tay đã héo.
Ra khỏi mớ mộng mị Goldmund mở mắt. Cậu cảm thấy đầu mình đang tựa êm ả trong lòng một phụ nữ. Đôi mắt ngái ngủ của cậu không khỏi ngạc nhiên nhìn chằm chằm rất gần một cặp mắt lạ lẫm màu nâu. Cậu không thấy e sợ, không có gì nguy hiểm. Cặp đồng tử nồng nàn và u buồn cho chảy tràn suối ánh sáng dịu dàng khắp người cậu. Bấy giờ dưới những cái nhìn ngạc nhiên, người phụ nữ nhoẻn miệng cười rất quyến rũ, về phía mình, cậu cũng vui vẻ mỉm cười đáp lại. Miệng người thiếu phụ cúi xuống áp lên đôi môi hé mở của cậu. Hai người chào nhau trong những nụ hôn âu yếm; và liền đó, không sau cưỡng lại được, đã đánh thức dậy ở Goldmund những kỷ niệm về cô gái tết tóc hôm cậu “đi vào làng”. Nụ hôn kéo dài không thôi. Miệng người phụ nữ nán lại trên miệng cậu, mơn trớn, nghịch ngợm khiêu khích, và cuối cùng cô gái chiếm lĩnh hai làn môi cậu với sự thèm khát điên cuồng hun đốt bầu máu nóng trong người cậu, đánh thức con người cậu từ cậu các ngóc ngách sâu thẳm, và trong một cuộc phiêu lưu câm lặng kéo dài, người phu nữ da nâu hiến dâng trọn vẹn cho chàng trai, dịu dàng hướng dẫn cậu, để cậu tìm kiếm, khơi dậy niềm hưng phấn trong cô gái rồi làm dịu đi ngọn lửa bốc cháy trong cô. Cậu chìm trong cảm giác lạc thú, yêu đương hối hả và mạnh mẽ. Cô gái bám chặt vào cậu đắm say rồi nguôi đi ngọn lửa bùng lên rồi lắng xuống. Goldmund nằm đó đôi mắt nhắm nghiền, gối đầu trên ngực người thiếu phụ, không ai nói tiếng nào. Cô nàng yên lặng, vuốt ve dịu dàng mái tóc cậu, để cho cậu dần dần hoàn toàn tỉnh lại. Cuối cùng cậu mở mắt.
- Nói với anh đi, em là ai? Cậu hỏi.
- Em là Lise - cô gái đáp.
- Lise - cậu nhắc lại, thưởng thức ý tứ của cái tên, Lise, em yêu của anh. Cô áp miệng vào vành tai cậu, thầm thì:
- Bảo cho em biết đi, lần đầu phải không? Anh chưa yêu ai trước em? 04.01.2010
Hermann Hesse
https://thuviensach.vn
Narcisse và Goldmund
Cậu lắc đầu, rồi bỗng đứng dậy, đưa mắt nhìn xung quanh, trông xa về phía đồng ruộng và ngó lên trời.
- Ôi! Cậu thốt - Mặt trời lặn rồi. Anh phải về thôi.
- Anh về đâu?
- Về tu viện, chỗ cha Anselme.
- Ở Mariabronn? Anh ở đó sao? Anh không muốn gần bên em nửa sao? - Anh rất muốn! - Vậy ở lại đi!
- Không, sẽ không tốt. Anh còn phải lấy thêm ít cây thuốc nữa. - Anh ở tu viện ư?
- Ừ, anh là tập tu. Nhưng anh sẽ không ở đó nữa. Anh có thể đến nhà em được không, Lise? Em ở đâu? Nhà em ở đâu?
- Anh yêu, em chẳng ở đâu cả.
Nhưng anh có muốn cho em được biết tên không?
A! Anh là Goldmund. Lại hôn em đi trước khi anh ra đi.
- Em chẳng ở đâu cả là sao? Thế ban đêm em ngủ ở đâu?
- Với anh, nếu anh muốn trong rừng hoặc ở một đống rơm. Tối nay nhé, anh muốn không?
- Ôi! có. Ở đâu? Anh sẽ gặp lại em ở đâu?
- Anh có biết bắt chước tiếng chim cú không?
- Anh chưa từng thử…
- Thì anh thử đi.
Cậu lấy hơi, kêu ba tiếng. Cô gái cười, tỏ ý bằng lòng.
- Vậy tối nay anh ra khỏi tu viện và làm tiếng cú gọi nhé. Em sẽ ở gần đó. Goldmund bé bỏng, em có làm anh vừa lòng không?
- Ôi! Lise à anh rất vui.
Anh sẽ đến. Chúa phù hộ em. Anh phải đi đây.
Lưng con Bless nhớp mồ hôi.
Goldmund về đến tu viện thì vừa xẩm tối, rất bằng lòng thấy cha Anselme đang bận túi bụi với công việc cần làm. Một thầy dòng lội chân trần đùa nghịch với nước dưới suối, vấp phải một tảng đá.
https://thuviensach.vn
Cậu muốn đi gặp Narcisse cậu hỏi một thầy dòng lao công làm việc ở nhà ăn. Người ta cho biết Narcisse không đến ăn tối. Gặp ngày thầy nhịn ăn. Có lẽ thầy đang ngủ vì đêm nay có lễ trọng. Goldmund vừa đi vừa chạy. Trong cuộc ở ẩn dài ngày này, anh bạn cậu ngủ ở phòng kín chịu tội bên trong tu viện. Không suy nghĩ, cậu chạy tới đó, áp tai nghe qua cánh cửa khép kín. Hoàn toàn im lặng. Cậu đẩy cửa, nhẹ nhàng bước vào dù biết việc đó là cấm ngặt, song lúc này cậu không quan tâm.
Narcisse nằm dài trên tấm ván hẹp như một người chết trong bóng tối mờ mờ, thân hình cứng đờ, bộ mặt gầy và tái, hai bàn tay để chéo trên ngực. Nhưng đôi mắt mở, không ngủ. Thầy nhìn Goldmund, không quở trách , không cử động, rõ là hoàn toàn vắng mặt trong lúc này và ở thế giới này, hoàn toàn chìm đắm trong trạng thái nhập định, chỉ lơ mơ nhận ra và nghe tiếng nói của chú bạn.
- Narcisse, tha thứ cho em, thứ lỗi cho em đã quấy rầy anh, Narcisse thân mến. Không phải không có lý do mà em đến đây. Em biết rõ lúc này anh không được nói chuyện với em, nhưng em xin anh, hãy nói với em… Narcisse suy nghĩ, liên tiếp chớp mắt như thể cần cố gắng tỉnh giấc. - Cần lắm hả? Thầy hỏi với giọng rất yếu lả.
- Vâng, rất cần. Em đến chào từ biệt anh.
- Vậy thì rất cần. Không thì em đâu có đến. Lại gần đây, ngồi xuống bên anh. Chúng ta có được mười lăm phút. Tiếp đó là giờ làm lễ trọng lần đầu. Thầy ngồi dậy trên tấm ván trần, gầy gò; Goldmund ghé tựa bên cạnh. - Trước hết, hãy thứ lỗi cho em. Cậu van lơn, biết rõ hành động sai trái của mình. Căn phòng kín, tấm ván trần làm giường nằm, khuôn mặt ốm yếu của Narcisse vì thức đêm và phải cố gắng tận lực, cái nhìn trống vắng của anh bạn, tất cả nói lên quá rõ là cậu đến không phải lúc.
- Không có chi phải thứ lỗi. Chú đừng lo cho anh. Anh vẫn khoẻ. Em bảo em muốn từ biệt sao? Vậy em ra đi?
- Em đi ngay hôm nay, Ôi! Em không làm sao kể ra được. Điều phải quyết định đến với em đột ngột quá.
- Có phải ông thân sinh em đến hoặc cho người đến không?
https://thuviensach.vn
- Không, không có chuyện ấy đâu. Chính cuộc sống đã đến với em. Em ra đi, không có bố, không phép tắc. Em trốn đi đây! Em sẽ làm anh phải xấu hổ! Narcisse nhìn xuống các ngón tay thon dài trắng bệnh của mình, những ngón tay mảnh mai trong trắng ngoài ống tay áo của người tu hành. Chính là qua giọng nói chứ không phải từ khuôn mặt nghiêm khắc tàn tạ vì mệt nhọc, đã thoáng hiện một nụ cười khi thầy lên tiếng:
- Chúng ta có rất ít thì giờ. Bạn thân mến, chỉ nói những gì cần thiết và hãy nói cho rõ ràng, ngắn gọn. Hay là anh thử nói với chú đã có chuyện gì xảy ra với chú?
- Anh nói đi - Goldmund giục.
- Chú em, chú đang yêu. Chú mới làm quen với một phụ nữ. - Làm sao anh biết được?
- Ờ em, dễ biết lắm, trạng thái của chú em để lộ mọi dấu hiệu của thứ tình cảm say đắm mà người ta gọi là đang yêu ấy.
Bây giờ thì em nói đi, anh mong em…
Goldmund dè dặt đặt bàn tay mình lên vai anh bạn.
- A, như anh đã nói. Nhưng lần này anh nói chưa đúng hẳn, Narcisse ạ, chưa phải thật đúng. Chuyện khác kia. Em ra ngoài tu viện, đến một vùng đồng đất, ngủ dưới trời nắng, và khi thức dậy, đầu em tựa trên hai đầu gối một phụ nữ đẹp, và lập tức em có cảm tưởng mẹ em đến đưa em đi với mẹ. Không phải em nhận người phụ nữ ấy là mẹ em, cô ấy có đôi mắt nâu u buồn và mái tóc đen, còn mẹ em thì tóc hoe vàng như em; cô ấy hoàn toàn không giống mẹ em. Nhưng đó là mẹ, tiếng gọi của mẹ, một thông điệp từ mẹ. Bỗng nhiên như thể ra khỏi các cơn mộng mị của tim em, nàng ở đó, người phụ nữ đẹp chưa quen biết, nàng giữ đầu em trong bầu ngực nàng, nụ cười của nàng như một đoá hoa nở, và nàng âu yếm em. Từ nụ hôn đầu tiên của nàng, em cảm thấy tim em như vỡ ra, làm em đau đớn ngọt ngào. Mọi lời gọi mà tâm hồn em đã nghe, mọi ham muốn mà em chưa từng cảm nhận, mọi giấc mơ của em, cả nỗi lo âu dịu dàng của em, cả điều bí ẩn đang ngủ trong em bừng thức dậy, tất cả đều biến đổi, bị quyến rũ, tất cả đều mang ý nghĩa. Nàng cho em biết thế nào là phụ nữ và điều bí mật nào được giấu kín bên trong nàng. Trong nửa tiếng đồng hồ, nàng cho em sự chín
https://thuviensach.vn