🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Nam Tước Trên Cây Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn NAM TƯỚC TRÊN CÂY – ITALO CALVINO VŨ NGỌC THĂNG dịch Dịch từ nguyên bản tiếng Ý: IL BARONTE RAMPANTE NHÀ XUẤT BẢN VĂN HỌC – 2009 Nguồn: namtuoctrencay.wordpress.com Thực hiện ebook: thomas https://thuviensach.vn MỤC LỤC I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV https://thuviensach.vn XXV XXVI XXVII XXVIII XXIX XXX Một tồn tại trong suốt gieo neo https://thuviensach.vn I Đó là vào ngày 15 tháng Sáu năm 1767, Cosimo MưaGiông xứ Rondo , anh tôi, lần cuối cùng ngồi chung với chúng tôi. Tôi ngỡ như mới hôm qua. Chúng tôi đang ở trong phòng ăn tại trang viên BóngRâm của gia đình, các cửa sổ lên tranh từng khoảng cành lá rậm rạp của cây sồi xanh lớn trong vườn. Bấy giờ là giữa trưa, thời khắc mà gia đình chúng tôi, tuân thủ một truyền thống lâu đời, ngồi vào bàn ăn, mặc cho cái mốt đã phổ biến trong giới quý tộc lúc ấy, xuất phát từ thói dậy trễ của Triều thần Pháp: ăn sáng vào xế trưa. Tôi nhớ, gió thì lộng từ biển, còn lá thì xào xạc. Cosimo tuyên bố: – Không! Con đã bảo là con không ăn! Rồi anh đẩy cái đĩa ốc sên ra xa. Sự bất tuân thủ chưa bao giờ nghiêm trọng đến thế. Ngồi đầu bàn là Nam tước Arminio MưaGiông xứ Rondo, bố chúng tôi, với bộ tóc giả thả lửng xuống tai kiểu vua Louis XIV, không còn hợp thời như nhiều thứ khác của bố. Giữa tôi và anh tôi là thầy Trùm CắtTiệtHoa, gia sư của chúng tôi. Trước mặt chúng tôi là Nữ tướng Corradina xứ Rondo, mẹ chúng tôi, và chị chúng tôi, Battista, nữ tu tại gia. Ở đầu bàn kia, đối diện với bố, ăn mặc kiểu người Thổ Nhĩ Kỳ, là ngài Trạng Enea Carrega GỗDày, quản gia và chuyên gia thủy lực của trang viên, ông chú “họ”: người em không chính thức của bố. Từ vài tháng nay, Cosimo tròn mười hai tuổi, còn tôi đã lên tám, chúng tôi được phép ngồi cùng bàn ăn với bố mẹ; nghĩa là: nhờ sự thăng tiến của anh tôi, tôi được hưởng đặc ân trước thời hạn, bố mẹ không muốn để tôi ngồi ăn đơn độc. Được hưởng đặc ân chỉ là một cách nói: trên thực tế, với Cosimo và cả tôi, thế là đi đứt một chốn đùa vui, chúng tôi tiếc nuối những bữa ăn trong gian phòng nhỏ của chúng tôi, chỉ hai anh em với thầy Trùm CắtTiệtHoa. Thầy là một lão già nhỏ thó, khô đét, da nhăn nheo, nổi tiếng về cái tính cách Giăng-xê-nít của mình, thật vậy, thầy từng trốn khỏi xứ Dauphiné quê thầy để tránh cuộc phán xử của Tòa án Dị giáo. Nhưng cái tánh nết nghiêm khắc thường được mọi người ca ngợi, sự khắt khe nội tâm https://thuviensach.vn mà thầy áp đặt lên chính mình và lên người khác, thường xuyên nhường bước cho một thiên hướng chủ yếu dẫn tới một thái độ lãnh đạm và để mặc mọi chuyện, như thể những buổi tĩnh tâm dài, mắt cắm vào khoảng không, chỉ mang lại cho thầy một nỗi chán chường sâu thẳm và một sự uể oải toàn diện, thế rồi, trước bất kỳ một nỗi cam go nào, ngay cả bé tí teo, thầy cũng chỉ nhìn ra cái tín hiệu về một kiểu tiền định mà ta chẳng nên đề kháng. Những bữa ăn bên cạnh thầy Trùm bắt đầu sau bài cầu xin dài, những chiếc thìa di chuyển trịnh trọng, đều đều, lặng lẽ, liệu hồn cho kẻ đưa mắt lên khỏi đĩa ăn, hay là phát ra những tiếng húp rột roạt nhẹ nhất; ấy thế mà mới hết đĩa xúp thì thầy Trùm đã mệt, đã chán, thầy nhìn vào khoảng không, tặc lưỡi nhắp từng ngụm rượu, như thể chỉ có những cảm giác ơ hờ và chóng tàn nhất mới có thể tiếp cận được với thầy; bước vào món chính thì chúng tôi đã có thể ăn bằng tay, rồi kết thúc bữa ăn bằng cách lia ném những thỏi lõi lê, trong lúc thầy Trùm thì thỉnh thoảng buột ra một trong những kiểu uể oải của mình: – … Ooo bien!… Ooo alors!1 Giờ đây, thật vậy, ngồi cùng bàn với gia đình, những nỗi oán giận gia tộc lần hồi hiện hình: cái chương buồn của tuổi thơ. Bố mẹ thì luôn luôn sờ sờ trước mặt, nào là sử dụng dao nĩa cho miếng gà, nào là ngồi thẳng lưng, nào là bỏ cùi chỏ khỏi cái bàn ăn ngay lập tức, liên miên không dứt! Cả cái sự vô duyên của chị Battista nữa chứ. Thế là hàng loạt quát mắng, đét nện, trừng phạt, cứng đầu cứng cổ cứ thế mà khởi động cho đến cái hôm Cosimo khước từ đĩa ốc sên và quyết định tách số phận anh ra khỏi số phận chúng tôi. Về những nỗi chất chồng xót xa quyến thuộc ấy, sau này tôi mới ý thức: lúc đó tôi lên tám, mọi sự đối với tôi là một trò chơi, trận chiến của những đứa trẻ chúng tôi với người lớn là chuyện thông thường của mọi đứa trẻ, tôi đã không hiểu được rằng, việc anh tôi nỗ lực lì lợm còn che giấu điều gì đó sâu hơn. Bố chúng tôi, vị Nam tước, là một người không xấu tính nhưng tẻ ngắt, đúng thế: tẻ ngắt, bởi vì đời ông chịu sự thống lĩnh của những ý nghĩ lạc https://thuviensach.vn điệu như thường thấy ở các thời buổi quá độ. Đối với một số người, sự lay động của thời thế tuy cũng truyền đạt cho họ một nhu cầu tự lay động chính họ, nhưng lại là kiểu lay động hoàn toàn trái chiều, trật lối, bố cũng thế, trước những gì đang sục sôi xung quanh, ông lại kiêu hãnh xưng tụng cái chức danh Công tước xứ BóngRâm, và không nghĩ gì khác hơn là những bảng phả hệ, những kiểu kế vị, kình địch, và liên minh với các thế lực gần xa. Thành thử cuộc sống tại nhà chúng tôi thường xuyên như thể những buổi tổng diễn tập trước một trát mời hầu Tòa, chẳng biết Tòa án của hoàng hậu xứ Áo, của vua Louis, hay là của các lãnh chúa sơn cước vùng Torino. Một con gà được mang lên phục vụ, bố gườm gườm nhìn xem chúng tôi có xẻ hay lóc theo quy cách vương giả hay không, còn thầy Trùm thì hầu như không thưởng thức gì để không bị lỡ nhịp, thầy là người phải trợ giúp bố trong những lời quát mắng. Về ngài Trạng Carrega, sau đó, chúng tôi khám phá ra cái tâm địa giả dối: những chiếc đùi cừu nguyên vẹn biến mất dưới ve áo choàng Thổ Nhĩ Kỳ, để chút nữa, núp trong vườn nho, ngài tha hồ mà cắn mà cạp theo ý thích; chúng tôi xin thề (dù chưa bao giờ có thể bắt gặp quả tang, bởi những chiêu thức của ngài thì cực kỳ mau lẹ) ngài ngồi vào bàn ăn mà túi đã chất đầy những mẩu xương trụi lủi, nhằm để thay vào chỗ của các phần ức phần đùi sẽ mất hút ngon ơ. Khỏi cần bàn đến bà Nữ tướng, mẹ chúng tôi, bởi vì bà sử dụng những lề lối cộc gọn quân sự, ngay cả khi đang được phục vụ tại bàn ăn: “So! Noch ein wenig! Gut!”2, chẳng ai có thể thêm thắt gì; nhưng bà muốn gò chúng tôi, hầu như chỉ một cách nghi thức, vào kỷ luật, và tiếp sức cho bàn tay sắt của vị Nam tước qua những mệnh lệnh kiểu ở các quảng trường triệu tập chiến binh: “Sitz’ ruhig!3 Chùi miệng đi!”. Người duy nhất thấy mình thoải mái chính là chị Battista, nữ tu tại gia, ngồi róc gà với một thái độ kịch liệt chi li, từng thớ từng sợi một bằng những con dao mũi nhọn, kiểu những lưỡi trích phẫu thuật mà chỉ chị mới có. Vị Nam tước, lẽ ra phải nêu chị ra làm gương, thì lại không dám nhìn, bởi vì, ngay cả bố cũng ngán cái cặp mắt trợn tròng và hàm răng khít rịt trên bộ mặt vàng choắt của chị bên dưới đôi cánh chuồn https://thuviensach.vn của chiếc mũ đội đầu gột hồ. Thế là người ta có thể hiểu tại sao bàn ăn chính là nơi đã phơi ra ánh sáng mọi đối kháng, mọi tính cách không tương thích giữa chúng tôi, cũng như mọi kiểu điên rồ, giả dối của chúng tôi; là nơi đã xác định ra cuộc vùng dậy của Cosimo. Tôi kể dài dòng, là vì, có thể đoan chắc rằng, trong cuộc đời của anh tôi, chúng ta sẽ không còn thấy những chiếc bàn ăn đã được bày dọn răm rắp nữa. Bàn ăn cũng là nơi duy nhất chúng tôi gặp người lớn. Thời gian còn lại trong ngày thì mẹ chúng tôi lui về khuôn viên của bà để đan thêu, quả là vì, bà Nữ tướng chỉ biết chăm lo các công việc này, mà truyền thống dành cho phụ nữ, và chỉ thông qua những hoạt động ấy, bà mới có thể tuôn xả niềm đam mê đầy tính chiến đấu của mình. Thường thì là những tấm đan thêu miêu tả một bản đồ địa lý; trải trên gối, hoặc đơm vào những bức thảm treo, bà cắm những chiếc đanh ghim và những lá cờ be bé, đánh dấu những kiểu dàn trận trong những cuộc Chiến Kế vị nước Áo mà bà rành rẽ như thuộc lòng bàn tay. Bà thêu cả những khẩu đại bác với những đường đạn vọt ra từ cái họng khạc lửa, những chiếc càng, những góc bắn, bởi bà rất thành thạo môn đạn đạo học và còn có cả một thư viện của vị Tướng bố bà sẵn đó, với những cuốn chuyên luận về nghệ thuật quân sự, những bàn ngắm, những tập bản đồ. Mẹ chúng tôi, Konradine, thuộc dòng họ nhà von Kurtewitz, con gái của Tướng Konrad von Kurtewitz, người hai mươi năm trước đã chỉ huy quân đội của Nữ hoàng Maria Theresa xứ Áo chiếm đóng lãnh thổ của chúng tôi. Mồ côi mẹ, bà phải theo chân vị Tướng hết doanh trại này sang doanh trại khác; thế là chẳng tìm đâu ra tính lãng mạn diễm tình, những chuyến đi của hai bố con được trang bị cặn kẽ, trú tại những tòa lâu đài đẹp đẽ nhất, cả một đội hầu phục dịch; bà trải qua những tháng ngày ngồi đan thêu những chiếc gối đệm; và điều mà người ta đồn đại – rằng bà cũng tham gia những trận đánh, trên lưng ngựa – hoàn toàn là huyền thoại; bà lúc nào cũng là một phụ nữ nhỏ nhắn với nước da hồng hồng và cái chóp mũi hơi vênh vểnh như trong trí nhớ của chúng tôi, nhưng trong bà có cái máu mê quân sự của người cha, có lẽ như là một cách để kháng nghị với chồng mình. Bố chúng tôi là một trong số ít những nhà quý tộc trong vùng đứng về https://thuviensach.vn phe Lực lượng Hoàng đế trong cuộc chiến tranh: ông mở rộng vòng tay đón Tướng von Kurtewitz vào thái ấp của mình, ông giao bộ hạ của ông cho vị tướng, và để chứng tỏ một cách sốt sắng nhất sự cống hiến của mình cho sự nghiệp của Hoàng đế, ông đã kết hôn với Konradine, tất cả luôn vì niềm hy vọng trở nên một Công tước, ấy thế mà lần này cũng vậy, mọi sự vẫn trật vuột, bởi vì Lực lượng Hoàng đế đã nhanh chóng rút đi và những thủ lĩnh vùng Genova kéo đến đòi thuế ông. Tuy nhiên, bố đã tìm được cho mình một cô dâu tuyệt hảo, bà Nữ tướng, cái biệt danh mà người ta gọi cô sau cái chết của cha cô trong chuyến viễn chinh vùng Provence, thế rồi Nữ hoàng Maria Theresa gửi tặng cô một chiếc vòng vàng đính trên đệm lụa dệt hoa; một cô dâu mà bố hầu như lúc nào cũng tâm đầu ý hợp, mặc cho sự thể là do được nuôi nấng trong những doanh trại, cô chỉ mộng mơ những đạo quân và những chiến trường, rồi cô trách bố rằng ông chỉ là một mưu sĩ kém may mắn. Thế nhưng, trong thâm tâm, cả hai đều giậm chân tại thời của các cuộc Chiến Kế vị, bà, với những cỗ đại bác trong đầu, ông, với những cây phả hệ; bà, người mơ ước cho chúng tôi, hai cậu con trai, một cấp bậc trong quân đội, không câu nệ binh chủng nào, ông, trái lại, nhắm cho chúng tôi cưới được cô con gái của một vị Đại Công tước nào đó, một nữ cử tri của Vương triều… Với toàn bộ những thứ ấy, ông bà là bậc bố mẹ tuyệt hảo, song cùng lúc cũng vô tình đến mức hai đứa chúng tôi hầu như bị bỏ mặc để tự mình trưởng thành. Thế thì điều này là tiêu cực hay tích cực? Ai có thể khẳng định được đây? Đời Cosimo thì ngoại hạng đến thế, còn đời tôi thì lại đều đều và tầm thường đến vậy, ấy thế mà chúng tôi đã cùng nhau trải qua tuổi thơ, cả hai đều thản nhiên bên cạnh những nỗi cuồng vọng của người lớn, trong lúc tìm cách đi những con đường khác với những con đường mà thiên hạ đã giẫm dấu chân nhau. Chúng tôi leo bám cây cối (những thú vui nguyên khai thơ ngây giờ đây sáng lên trong ký ức của tôi như một ánh khai tâm, như một niềm thần cảm; nhưng hồi ấy thì ai mà nghĩ như thế nhỉ?), chúng tôi nhảy hết bờ đá này sang bờ đá kia mà lần ngược lên các dòng thác, chúng tôi thám hiểm những hang động bên bờ biển, chúng tôi chơi trò tuột thành lan can cẩm thạch dọc https://thuviensach.vn theo các bệ thang trong trang viên. Từ một trong những cú tuột ấy đã nảy sinh một trong những lý lẽ đối đầu nghiêm trọng nhất giữa Cosimo và bố mẹ, bởi Cosimo bị phạt, theo anh, một cách bất công, và thế là từ đó anh ủ ê một nỗi oán giận gia đình (hay là xã hội? hay là thế giới nói chung?), nỗi oán giận sau đó được anh biểu lộ qua cái quyết định ngày 15 tháng Sáu. Về vụ chơi trò tuột thành lan can cẩm thạch, thú thật, trước đó chúng tôi đã bị cảnh cáo, không phải vì sợ chúng tôi có thể bị trật tay hay gãy chân, bố mẹ chưa từng bận tâm về điều này, và tôi tin rằng, cũng chính vì sự không bận tâm ấy mà chúng tôi chưa từng bị trật hay gãy bộ phận nào cả; thế nhưng, bố mẹ ngại rằng, đang lớn và đang tăng cân, chúng tôi có thể làm đổ bể những pho tượng tổ tiên mà bố đặt trên những cây cột nhỏ ở cuối thành lan can và trên mỗi bệ nhịp thang. Thật vậy, Cosimo có lần đã lật chỏng gọng một cụ Tổng giám mục cố ba đời cùng với cái mũ tế và mọi thứ của cụ; anh đã bị phạt, và kể từ đó đã học cách thắng người lại một tích tắc trước khi lao tới bệ nhịp thang, rồi nhảy thoòng qua pho tượng trong gang tấc. Tôi bám sát mọi điều anh làm, nên cũng học được chiêu này, song có điều là tôi, kẻ lúc nào cũng thầm lặng và dè dặt, vừa mới tới nửa nhịp thang là vội nhảy phốc xuống đất, hoặc tuột theo kiểu nhích từng đoạn nhỏ với những cú thắng liên hồi. Một hôm, từ trên một thành lan can anh tôi đang lao xuống như tên bắn, thế các bạn có biết lúc ấy ai đang đi lên thang không? Thầy Trùm CắtTiệtHoa đấy, thầy đang lững thững từng bước với quyển kinh nhật tụng giở ra trước mặt, cái nhìn cắm vào khoảng không như của một cô gà mái. Có lẽ thầy đang gật gờ như mọi khi! Không, thầy đang ở trong những giây phút mà cả thầy cũng được chiếu cố: cực kỳ chú tâm và cực kỳ cảnh giác trước mọi sự. Thầy thoáng thấy Cosimo, thầy hình dung: thành lan can, tượng, rồi nó sẽ va, rồi họ sẽ quở trách mình (với mỗi hành vi tinh nghịch của chúng tôi, thầy cũng sẽ bị quở trách là đã không biết canh chừng chúng tôi) và thầy nhoài người lên thành lan can để níu anh tôi lại. Cosimo đâm sầm vào thầy Trùm, anh kéo tuột luôn thầy từ thành lan can xuống (thầy chỉ có da bọc xương), anh không thể thắng người lại, anh húc vào tượng cụ tổ MưaGiông Hiệp sĩ Thập tự XuaTanChiếnTranh nơi Đất thánh với một lực phóng gấp đôi, mọi thứ bị giật sập thành đống dưới chân https://thuviensach.vn các nấc thang: từng mảnh Hiệp sĩ Thập tự (cụ được làm bằng thạch cao), thầy Trùm, và Cosimo. Thế là mắng nhiếc không dứt, roi vọt, gặm nhấm đau thương, biệt cấm với bánh mì và xúp rau nguội. Cosimo, cảm thấy mình vô tội – anh coi đó là lỗi của thầy Trùm chứ không phải của mình – buông lời phản kích kịch liệt: – Thưa bố! Con không mong gì ở các bậc tổ tiên của bố đâu. Báo trước cái sứ mệnh vùng dậy của anh. Chị Battista, thâm tâm, cũng thế. Bị bố áp đặt một cuộc sống cách ly, sau câu chuyện với cậu Hầu tước xứ Táo, song chị trước giờ vốn cũng đã là một tâm hồn nổi loạn và cô độc. Lần ấy, thiên hạ không hề biết chuyện gì đã xảy ra cho cậu Hầu tước. Là quý tử của một gia đình có ác cảm với gia đình chúng tôi, sao cậu ta lại lọt được vào nhà chúng tôi? Và vì lý do gì? Để dụ dỗ, không, thật ra là để cưỡng đoạt chị Battista, bố nói thế trong cuộc cãi nhau dài ngoằng diễn ra sau đó giữa hai gia đình. Trên thực tế, chúng tôi không bao giờ có thể hình dung được cái cậu cả khuỷnh mặt đầy tàn nhang này là một kẻ dụ dỗ, nhất là lại đi dụ dỗ chị chúng tôi, chuyện càng khó tin, chắc chắn chị khỏe hơn cậu ta, chị nổi tiếng là đã từng thi vật tay cả với những bác nuôi ngựa. Vậy thì tại sao cậu ta lại thét lên? Và làm thế nào mà khi các gia nhân cùng với bố chạy xộc đến lại thấy hai ống quần của cậu bị rách tua tủa như thể đã bị vuốt hổ vồ? Vợ chồng nhà Hầu tước xứ Táo không bao giờ chấp nhận việc cho rằng quý tử của họ đã tìm cách xâm phạm tiết hạnh chị Battista, cũng như chẳng bao giờ chấp nhận là họ đã đồng ý về một cuộc hôn nhân. Rốt cuộc, chị chúng tôi bị cấm cung tại nhà, cùng với các bộ trang phục nữ tu, mà không hề thệ nguyện, dù là trong tư cách cư sĩ, bởi ơn thiên triệu của chị thì đầy tính hoài nghi. Tâm hồn tinh quái của chị trước hết tự giải bày trong chuyện ẩm thực. Chị là một người nấu ăn rất giỏi, bởi chị thừa tính kỹ lưỡng cũng như tính sáng tạo, những phẩm chất hàng đầu của một nhà đầu bếp, thế nhưng, nơi nào đã có bàn tay chị nhúng vào, thì trên bàn ăn người ta không bao giờ biết mình sẽ đón nhận cái kiểu sững sờ nào: có lần chị sửa soạn món bánh mì nướng trét patê, thú thực, hết sức ngon lành, song chị chỉ báo cho chúng tôi biết – sau khi chúng tôi đã nuốt vào bụng, và đã thấy ngon – là patê được https://thuviensach.vn làm bằng gan chuột cơ đấy; đó là chưa kể cái món cẳng cào cào, những đôi chân sau ấy, cứng và có răng cưa, xếp thành một bức tranh khảm trên phong bánh; rồi cái món đuôi heo quay, cong vòng như chiếc bánh còng; và có lần chị đem nấu trọn một con nhím nữa chứ, cùng với toàn thể bộ lông gai, chả ai biết tại sao, hẳn chỉ để chúng tôi giật nảy người khi chị nhấc cái vung chụp thức ăn lên, bởi ngay cả chị – tuy luôn ăn đủ các loại món quái chiêu do chính chị nấu – cũng không màng nếm thử, dù đó là một con nhím non, thịt hồng hồng, ắt là mềm. Tóm lại, đa phần các món ăn trong nghệ thuật ẩm thực khiếp đảm của chị được nghiên cứu chỉ là để biểu thị, hơn là để sung sướng chia sẻ cái gu thưởng thức những loại thức ăn mang hương vị rùng rợn của chị với chúng tôi. Các món của chị Battista là những tác phẩm kim hoàn động vật hoặc thực vật hết sức thanh tú: búp cải hoa với tai thỏ rừng xếp trong dải khăn vòng cổ lông thỏ rừng; hoặc: từ cái đầu heo lè lưỡi, có một chú tôm hùm đỏ bò ra khỏi miệng, và những chiếc càng thì như bấu lấy cánh lưỡi mà lôi nó ra. Thế rồi những con sên: chị đã cắt đầu không biết bao nhiêu chú, những cái đầu ngựa nho nhỏ mềm mềm này, mỗi cái được đính trên một chiếc bánh dồi nhân, tôi đoán là vào đầu một cây tăm, và khi được đem lên bàn ăn, thì trông như một bầy thiên nga bé tí. Bên cạnh cái cảnh tượng về những món sơn hào hải vị như thế, người ta hẳn sẽ càng ngạc nhiên bởi thái độ kịch liệt và thiết tha qua đó chị Battista đã sửa soạn ra chúng, cứ thử tưởng tượng đôi bàn tay mảnh dẻ của chị đang xé rời các bộ phận của một sinh thể bé tí teo. Cách thức mà những con sên kích động trí tưởng tượng đầy tử khí của chị đã thúc đẩy anh tôi và tôi tới một cuộc nổi loạn, mà cùng lúc, vừa là tình liên đới với những con vật khốn khổ phải chịu nhục hình, vừa là sự lợm họng đối với mùi vị của các con sên bị nấu chín, lại vừa là nỗi phẫn uất trước mọi sự và mọi người, và các bạn cũng không nên ngạc nhiên, đây có lẽ chính là nguyên do đã dẫn đến cái quyết định của Cosimo và những gì xảy đến tiếp sau đó. Chúng tôi lập ra một kế hoạch. Ngài Trạng, sau khi đã ôm về nhà cái rổ chứa đầy ốc sên, loại ăn được, sẽ cất chúng trong một chiếc thùng tônô dưới hầm, bởi chúng phải kiêng cữ, chỉ được ăn cám, chúng sẽ tự tẩy ruột. Xịch https://thuviensach.vn mở nắp thùng, người ta sẽ chứng kiến một kiểu địa ngục, những con sên di chuyển trên thành ván, với một sự chậm chạp vốn dĩ đã là điềm báo của một cơn hấp hối, xen giữa những đống cám thừa là những vệt dãi đùng đục đọng lại và những vệt phân đa sắc, những kỷ vật của một thời đẹp đẽ giữa cây cỏ và không gian rộng mở. Có những chú sên hoàn toàn thò ra khỏi vỏ, đầu dướn dướn, những chiếc ăng ten khua khua, có những chú hoàn toàn co rúm, chỉ thò ra mấy chiếc để cảnh giác; có những chú túm tụm thành vòng như thể để ngồi lê đôi mách, có những chú khép trong giấc ngủ, có những chú, vỏ lật ngửa, nằm chết chỏng gọng. Để tránh cho những chú ốc sên cuộc hội ngộ với cái chị đầu bếp độc địa và những “màn tiệc thịnh soạn”, chúng tôi đục một cái lỗ ở đáy thùng, từ nơi đó, với những sợi cỏ nghiền tẩm mật ong, chúng tôi rải một con đường khả dĩ kín đáo nhất, đằng sau những cái chai và vật dụng trong hầm, để thu hút những chú ốc sên trên đường thoát hiểm đến một khung cửa sổ nhỏ thông ra một khoảnh đất bồn hoa để hoang đầy bụi rậm. Ngày hôm sau, cầm theo một ngọn nến, chúng tôi xuống hầm giám sát sự hiệu lực của kế hoạch, xem xét các vách tường và lối đi: – Đây rồi, một con!… – Kìa, một con nữa!… – Ấy! có con đã tới đằng kia rồi! Một hàng ốc sên nối dài hiện ra, với những khoảng cách không xa nhau, từ cái thùng tônô, rồi thềm nhà, rồi tường hầm, cho đến khung cửa sổ nhỏ. – Nhanh lên, ốc sên ơi! – Chúng mày bò nhanh lên, trốn đi! Chúng tôi bật ra những lời này khi thấy những con vật nhỏ bé đang tiến đi nhẩn nha, đã thế chúng lại còn vòng vo rẽ vào những khoảng tường gồ nhám của căn hầm, do bị quyến rũ bởi những ổ loang lổ, nấm mốc, và cáu cặn: chúng tôi hy vọng không ai có thể phát hiện ra chúng và cả bọn có đủ thì giờ trốn đi. Nhưng thôi rồi, bà chị Battista tâm hồn không yên bình đêm nay lại rảo khắp nhà để lùng chuột, một tay cầm đèn nến, tay kia kẹp súng hỏa mai. Chị đi ngang qua căn hầm, ánh sáng của cây đèn nến chiếu tới một con sên https://thuviensach.vn đi lạc trên trần hầm cùng với vệt dãi óng ánh bạc. Đoàng. Giật bắn người trên giường ngủ, nhưng ngay lập tức, chúng tôi lại vùi đầu vào gối, như theo thói quen, mỗi khi bà chị nữ tu tại gia có buổi đi săn đêm. Song chị Battista, sau khi đã tiêu diệt con ốc sên và làm vỡ một mảng vữa bằng một phát súng phi lý, bắt đầu hét toáng lên bằng cái giọng the thé của chị: – Giúp tôi với! Giúp tôi với! Ốc sên đang bỏ trốn! Mọi người lục đục chạy tới, gia nhân quần áo dang dở, bố mang đôi dép ngủ, thầy Trùm không đội tóc, còn ngài Trạng – chưa biết chuyện gì xảy ra, thì đã sợ bị quấy rầy – vội chạy ra đồng, và ngủ lại trên một ụ rơm. Dưới ánh sáng của những ngọn đuốc, mọi người bắt đầu lùng bắt những con sên trong căn hầm, không ai tha thiết, nhưng giờ thì họ đã bị đánh thức, thế là, vì một kiểu tự ái thường tình, họ không muốn thừa nhận mình đã bị làm phiền bởi những chuyện không đâu. Họ phát hiện ra cái lỗ trong thùng và hiểu ngay ra rằng thủ phạm chính là hai đứa chúng tôi. Xách ngọn roi của bác đánh xe ngựa, bố đến dựng chúng tôi dậy tại giường ngủ. Thế là lưng, mông, bắp chân đầy những vết tím, chúng tôi bị khóa trái trong một gian phòng, được chọn làm chỗ nhốt, nhỏ hẹp và cáu bẩn. Chúng tôi bị giam trong đó ba ngày, với bánh mì, nước lọc, rau xà lách, bì lợn và xúp rau nguội (may mà chúng tôi khoái món này). Sau đó, bữa cơm đầu tiên cùng với gia đình như chẳng có gì xảy ra, mọi người đều răm rắp, thế rồi vào cái buổi ngọ ngày 15 tháng Sáu ấy, chị Battista, bà quản đốc nhà bếp, đã sửa soạn gì? Xúp ốc sên rồi món chính cũng ốc sên. Cosimo không đụng đến một con. – Xơi đi! Hay là tôi sẽ lại khóa trái các cậu trong căn phòng nhỏ ngay đấy! Tôi nhượng bộ và bắt đầu nuốt vội mấy con. (Tôi thấy mình có phần hèn nhát, vì đã hành xử để anh tôi càng cảm thấy đơn độc, thế nên, việc anh tôi từ bỏ chúng tôi, trong đó cũng có phần cũng là sự phản đối tôi, tôi đã làm anh thất vọng; song tôi chỉ mới lên tám, và làm sao mà có thể so sánh sức mạnh ý chí của tôi – nhất là cái ý chí hồi còn bé – với sự ngoan cường siêu quần, được biểu thị trong cuộc đời của anh tôi?) – Cậu có ăn hay không? Bố tôi bảo Cosimo. https://thuviensach.vn – Không! Con không ăn! Cosimo trả lời và đẩy cái đĩa ăn ra xa. – Vậy thì hãy xéo ngay ra khỏi cái bàn này! Song Cosimo đã rời mọi người rồi, và đang bước ra khỏi phòng ăn. – Cậu đi đâu thế? Xuyên qua tấm cửa kính phòng tiền sảnh chúng tôi thấy anh với lấy chiếc mũ ba góc và thanh gươm. – Con biết mình phải đi đâu! Và anh chạy ra vườn. Thoắt cái, từ khung cửa sổ, chúng tôi thấy anh đang leo lên cây sồi xanh. Quần áo và nai nịt đầy đủ như bố muốn mỗi khi anh ngồi vào bàn ăn, dù anh mới được mười hai tuổi: tóc rắc phấn, đuôi cột giải ruy băng, mũ ba góc, cồn cổ ren, áo tà hẹp dài màu lục, quần túm màu hoa cà, thanh gươm, bộ ghệt da màu trắng kéo đến nửa bắp đùi: sự nhân nhượng duy nhất về một cách ăn mặc thích hợp với cuộc sống thôn dã. (Mới tám tuổi, thế nên, trừ những dịp lễ hội lớn, tôi được miễn cái khoản tóc rắc phấn và đeo gươm, thế nhưng, về cái khoản sau, tôi lại thích). Thế là anh trèo lên cái cây nhiều mấu, tứ chi di chuyển trên cành với sự vững vàng và thoăn thoắt, đạt được nhờ sự luyện tập lâu dài cùng với tôi. Tôi đã đề cập là tôi và anh tôi đã trải qua hằng giờ trên cây không vì những động cơ tiện ích như một số đứa trẻ – chỉ trèo cây để hái quả hoặc tìm tổ chim – mà vì cái thú vượt qua những khúc khó trèo, thân cây cũng như chạc cây, tới nơi cao nhất có thể, rồi kiếm chỗ chốt lại tốt nhất để ngắm nhìn thế giới từ trên đó, để đùa giỡn và đánh tiếng với những ai đi qua bên dưới. Cho nên tôi thấy lẽ tự nhiên là ý nghĩ đầu tiên của Cosimo – trước sự thể mình ráo riết bị đay nghiến một cách không chính đáng – là trèo lên cây sồi xanh, ngọn cây thân thiết đối với chúng tôi, và bằng cách trườn bám trên những cành nhánh có cùng độ cao với các khung cửa sổ phòng ăn, anh buộc cả gia đình phải nhìn thấy tận mắt sự phẫn nộ và tổn thương bị kìm nén của mình. – Vorsicht! Vorsicht!4 Nó sẽ ngã cho mà xem, tội thằng bé! Mẹ chúng tôi lo ngại ta thán, hẳn là bà, dù đau đớn chứng kiến mỗi trò chơi của chúng tôi, lại sẵn lòng ngắm nghía sự xoay xở của chúng tôi dưới https://thuviensach.vn những phát súng đại bác. Cosimo leo tới một chạng cây lớn, nơi anh có thể ngồi thoải mái, anh ngồi xuống tại đó, chân thả lủng lẳng, tay luồn nách, đầu rúc xuống vai, mũ ba góc xịch phủ trán. Bố nhoài người ra cửa sổ: – Chán chê thì cậu sẽ đổi ý đấy! bố la lớn. – Không! Con sẽ không bao giờ đổi ý, từ trên cành cây anh tôi đáp trả. – Xuống đây thì cậu sẽ biết tay tôi! – Con sẽ không bao giờ xuống dưới đó nữa! Và anh đã giữ lời. https://thuviensach.vn II Cosimo đang ở trên cây sồi xanh. Cành giương vẫy, cầu cao trên đất. Mặt trời chói chang, gió lùa. Nắng soi kẽ lá, chúng tôi phải dùng bàn tay làm chụp để nhìn được anh. Cosimo ngắm thế giới từ trên cây: mỗi sự vật, nhìn từ trên ấy, thấy khác, chỉ điều này đã là vui thú. Con lộ mang một phối cảnh khác, kìa bồn hoa, cây hoa tú cầu, cây hoa trà, chiếc bàn sắt nhỏ uống cà phê trong vườn. Xa hơn, những lùm cây thưa ra, ruộng rau hạ dần thành những thửa ruộng thang nho nhỏ, trụ đỡ bởi các bờ tường đá; từ phía sau sườn đồi sẫm cây ôliu, nhấp nhô những mái ngói phai màu, những mái nhà đá bảng của khu vực dân cư vùng BóngRâm, rồi những cột cờ hiệu chĩa cao của tầu thuyền neo tại bến cảng. Biển trải nền tít tắp, chân trời lồng lộng, một cánh buồm lững lờ trôi. Đây, vị Nam tước và bà Nữ tướng – sau khi đã uống xong tách cà phê – bước ra vườn, ngắm nghía một luống hoa, và giả vờ không để ý đến Cosimo. Ông bà vịn tay nhau, song rời nhau ra ngay sau đó, để bàn luận, và để khuơ động tác. Còn tôi, bước tới cây sồi xanh, như thể mình đang có trò của mình, song trên thực tế, tôi đang tìm cách lôi kéo sự chú ý của Cosimo; nhưng anh vẫn oán giận tôi, cứ ngồi trên đó mà ngó ra xa. Không thèm làm vậy nữa, tôi ra ngồi núp sau một băng ghế để có thể tiếp tục quan sát mà không bị anh trông thấy. Anh tôi như đang cảnh giới. Dõi nhìn mọi sự và mọi sự như không hề gì. Một phụ nữ ôm giỏ đi giữa vườn chanh. Một người dắt la đang lên dốc, tay bám đuôi con vật. Hai người không nhìn thấy nhau; chị phụ nữ, nghe tiếng vó sắt khua, ngoái mặt lại, rẽ ra con lộ, song không kịp. Thế là chị cất tiếng hát, nhưng anh dắt la – đã khuất sau khúc quanh – véo tai, quất roi, bảo con la: – “A!” – Toàn bộ chỉ có thế. Cosimo nhìn thấy cả điều này lẫn điều kia. Thầy Trùm CắtTiệtHoa đang đi trên con lộ, quyển kinh nhật tụng đã mở. Cosimo với lấy cái gì đó trên cành, và thả lên đầu thầy; không hiểu là thứ gì, có thể là một con nhện hoặc một mẩu vỏ cây; thầy không thèm để ý. Cosimo đưa mũi gươm sục sạo một cái lỗ trên thân cây. Một con ong bắp https://thuviensach.vn cày bực tức chui ra, Cosimo phẩy phẩy cái mũ ba góc đuổi nó, anh dõi nhìn theo đường bay của nó cho tới khi nó lẩn vào một cây bí đao. Nhanh nhanh nhảu nhảu như mọi khi, ngài Trạng bước ra khỏi nhà, men theo những nhịp thang nhỏ trong vườn rồi mất hút giữa những rặng nho; Cosimo, để trông thấy ngài đi tới đâu, trèo sang một cành khác. Tại đó, giữa những tán lá, anh nghe thấy một tiếng vỗ, một con két cất cánh bay. Cosimo cảm thấy hối tiếc, con két đã đậu trên đó suốt thời gian qua mà mình không biết. Anh chống mắt nhìn sấp bóng, xem còn con nào khác không. Không, không thấy con nào. Cây sồi xanh mọc cạnh một cây du; hai tán lá gần như chạm vào nhau. Một cành cây du xòe ngang bên trên một cành cây sồi khoảng nửa mét; không khó để Cosimo chuyền sang, và thế là, leo lên đỉnh của nó, nơi chúng tôi chưa bao giờ thám hiểm tới, để ngồi trên một chạc cao vút, không có đường trèo bám từ dưới đất. Trên cây du, anh liên tiếp tìm ra nơi mà một cành của nó mọc sát với một cành của những loại cây khác xung quanh, anh chuyền sang cây minh quyết, rồi cây dâu tằm. Thế là tôi thấy anh vượt hết cành này sang cành khác, cất bước lơ lửng trên ngôi vườn. Một số cành lớn của cây dâu tằm vươn tới và vượt quá bức tường bao quanh trang viên nhà chúng tôi, bên kia là ngôi vườn nhà SóngVỗBờ. Dù là láng giềng, chúng tôi không biết gì về gia đình nhà Hầu tước SóngVỗBờ – những công hầu vùng BóngRâm – từ nhiều thế hệ, họ được thừa hưởng một số quyền lợi phong kiến mà bố chúng tôi cho rằng lẽ ra phải thuộc về mình, một mối tị hiềm giữa hai bên đã chia cách hai gia đình, cũng y như cái bức tường cao như pháo đài của một thành lũy đã tách biệt hai trang viên, tôi không biết nó đã được bố tôi hay nhà Hầu tước cho dựng lên. Thêm vào đó là sự kín kẽ mà gia đình nhà SóngVỗBờ bao quanh ngôi vườn của họ, theo lời đồn đại, bằng đủ các loài cây hiếm có nhất. Thật vậy, trước đó, bố nhà Hầu tước, học trò của nhà sinh học nổi tiếng Linnaeus5, đã huy động toàn bộ mối liên hệ họ hàng đông đúc nhờ vả được tới Triều thần Pháp và Anh, để gửi về những loài thực vật quý hiếm nhất từ các thuộc địa, trong nhiều năm, những chuyến thuyền đã bốc dỡ lên cảng BóngRâm các túi hạt giống, https://thuviensach.vn những bó cành giâm, những chậu cây con, thậm chí toàn bộ những gốc cây với khối đất to tướng dính chùm với rễ; – họ bảo rằng – để mà từ ngôi vườn ấy sẽ mọc lên một sự hòa trộn giữa rừng Ấn Độ và rừng châu Mỹ, thậm chí cả rừng Tân Hà Lan. Toàn bộ những gì chúng tôi có thể thấy là từ trên một mép tường nhú ra một đám lá màu sẫm của cây mộc lan, một loài thực vật mới nhập về từ những xứ thuộc địa Bắc Mỹ mà từ những cành nhánh màu đen trổ ra một đóa hoa trắng bụ bẫm. Từ trên cây dâu tằm nhà chúng tôi, Cosimo đã tới một vị trí bên trên một góc tường, anh vừa giữ thăng bằng vừa bước thêm mấy bước nữa, sau đó, tay bám, anh buông người xuống chỗ có đám lá và đóa mộc lan. Tại đó, tôi không thể thấy anh nữa; và những gì tôi kể từ đây, cũng như nhiều sự kiện của câu chuyện về cuộc đời của Cosimo, là do sau này chính anh thuật lại, hoặc do tôi kết hợp từ những nhân chứng đó đây, và từ sự suy diễn. Cosimo đang ở trên cây mộc lan. Dù rậm rạp, song đối với một cậu bé đã thuần thục đủ mọi loại cây như anh tôi, thì cây này có thể leo bám được; cành nhánh của nó có thể chịu được sức nặng của anh, dù không to lắm và là một loại gỗ mềm; mũi giày của Cosimo có thể đâm thủng chúng, toác ra những vết thương trắng dưới cái vỏ đen; cây mộc lan tỏa hương lá tươi mát bao bọc Cosimo, gió thổi lao xao, tán lá lật qua lật lại, tuôn ra những đợt sóng xanh, lúc đậm lúc sáng. Toàn bộ ngôi vườn tỏa mùi thơm, và nếu Cosimo chưa thể rảo khắp ngôi vườn bằng thị giác, vì có những chỗ quá dày khít, thì anh đã thăm dò nó bằng khứu giác, tìm cách phân định các mùi thơm khác nhau, điều mà anh cũng đã để ý khi gió mang chúng tới vườn nhà chúng tôi, và với chúng tôi, đó là một sự bí mật độc đáo của trang viên nhà SóngVỗBờ. Rồi anh quan sát những đọt lá lược, ngắm những tán lá mới, chiếc thì to lớn và bóng loáng như được trải một màn nước, chiếc thì nho nhỏ, búp như ngọn bút, cuống hoàn toàn trơn, hoặc hoàn toàn vảy bắc. Im lặng như tờ. Chỉ có tiếng một chú chim hồng tước nhỏ bé kêu chim chíp vỗ cánh bay. Rồi một tiếng hát văng vẳng cất lên: https://thuviensach.vn – Ố là là là! La ba-la-nçoire!6. Cosimo nhìn xuống. Máng trên cành của một thân cây lớn, chiếc xích đu đang đong đưa, một cô bé trạc mười tuổi ngồi trên đó. Nàng có mái tóc vàng, búi cao, trông hơi ngồ ngộ ở một cô bé gái, bộ đồ xanh nom cũng rất người lớn, chiếc váy, lúc này tung lên cùng chiếc xích đu, để lộ các viền đăng ten. Mắt cô nhìn he hé, mũi hửng cao, như thể xuất phát từ cái thói quen tự coi mình là bà lớn, cô đang ăn giở một trái táo, mỗi lần cắn thì ghé đầu xuống phía bên cánh tay vừa phải cầm táo vừa phải kẹp sợi dây xích đu, cô nhấn mũi giày lên mặt đất để lấy đà mỗi khi chiếc xích đu xà tới điểm thấp nhất trong cái vòng cung của nó, và phụt bã vỏ táo ra ngoài, rồi hát: “Ố là là là! La ba-la-nçoire…”, như thể một nàng thiếu nữ, không còn thiết tha gì mấy đến chiếc xích đu, đến bài hát, cũng như đến trái táo nữa (khoản này có thể càng ít thiết tha hơn nữa), và đã có những ý nghĩ khác trong đầu. Cosimo, từ trên đỉnh cây mộc lan, đã trèo xuống tán cây thấp nhất, lúc này, anh đứng ở thế một chân bên này một chân bên kia trên hai chạc cây, cặp cùi chỏ tựa lên một cành cây trước mặt như thể trên một khung cửa sổ. Những lượt bay bổng của chiếc xích đu mang cô bé đến ngay trước mũi anh. Cô bé đang lơ đãng, không nhận ra điều này. Bỗng nhiên, cô nhìn thấy anh trên đó, thẳng tắp, đội mũ ba góc, đeo ghệt. – Ồ! cô thốt lên. Trái táo từ trên tay cô rơi xuống đất, lăn lông lốc tới gốc cây mộc lan. Cosimo tuốt gươm khỏi vỏ, gò người xuống từ một cành cây thấp nhất, mũi kiếm với tới được chỗ của trái táo, anh ghim vào, rồi đưa cho cô bé tại nơi mà một lần nữa cô tạt trở lại sau trọn một vòng đu. – Xin tiểu thư cầm lấy cho, táo chưa vấy bẩn, chỉ hơi giập một bên. Tiểu thư tóc vàng, sau khi đã hối hận về việc mình biểu lộ niềm sửng sốt mạnh mẽ dành cho chàng công tử không quen biết xuất hiện trên cây mộc lan, đã lấy lại bộ điệu kiêu kỳ hửng mũi của mình. – Có phải ông anh là một tên trộm? cô hỏi. https://thuviensach.vn Cảm thấy bị xúc phạm, Cosimo đáp: – Tiểu thư bảo anh này là một tên trộm à? Nhưng sau đó anh nghĩ lại, tự nhiên anh thấy thích cái ý tưởng. – Đúng vậy. Anh nói, trong lúc xục xịch đội lại cho chặt cái mũ ba góc trên trán. – Thế tiểu thư phản đối cái gì nào? – Vậy ông anh tới đây để trộm gì thế? Cosimo nhìn vào trái táo ghim trên đầu mũi gươm và chợt cảm thấy đói, bởi hầu như anh đã không đụng đến thứ gì trên bàn ăn. – Quả táo này đấy. Anh nói, rồi lấy quả táo ra và gọt nó bằng lưỡi kiếm đã được anh giữ cho thật sắc, bất kể sự cấm đoán của người trong gia đình. – Thế ra ông anh là một tên trộm trái cây à? cô bé nói. Anh tôi nghĩ đến các băng nhóm trẻ con nghèo ở vùng BóngRâm, chúng vượt tường và hàng rào, quét sạch những vườn trái cây, một loại trẻ con mà anh bị truyền dạy sự khinh thị và xa lánh, và lần đầu tiên anh nghĩ về sự thể là cuộc sống đó có thể sẽ hết sức tự do và đáng được ước ao. Vậy là: mình có thể trở nên một đứa như chúng, và sống như thế, từ giờ trở đi. – Đúng thế, anh nói. Quả táo đã được xẻ ra thành khoanh, anh bỏ vào miệng nhai. Tiểu thư tóc vàng bật ra một trận cười dài trọn một vòng đu, tung lên và hạ xuống. – Thôi đi ông anh! Những đứa trộm trái cây thì chị này biết thừa! Chúng là bạn của chị này đấy! Những đứa ấy đi chân không, chẳng chải tóc, chứ không phải mang ghệt và đội tóc rắc phấn! Mặt anh tôi trở nên đỏ như vỏ táo. Bị chọc ghẹo không chỉ vì bộ tóc rắc phấn, điều anh hoàn toàn bất cần, mà cả đến bộ ghệt, điều anh hết sức hãnh diện, bị phán xét có bộ mã thua một tay trộm trái cây, cương vị mà một khoảnh khắc trước đây bị coi thường, nhất là sự phát hiện ra sự thể cô tiểu thư chủ nhân ngôi vườn nhà SóngVỗBờ là bạn của tất cả những tay trộm trái cây mà lại không là bạn của mình, toàn bộ những điều này khiến anh rất bực tức, thẹn thùng và ganh tị. https://thuviensach.vn – Ố là là là… bộ ghệt và bộ tóc giả! Cô bé râm ri hát trên xích đu. Một ý muốn trả đũa vì danh dự xâm chiếm anh. – Anh này không phải là một tên trộm như những đứa mà tiểu thư biết đâu! Cosimo gằn giọng. Anh này không phải là một tên trộm! Anh này nói vậy vì không muốn tiểu thư sợ: bởi nếu biết sự thật anh này là ai, thì tiểu thư sẽ chết khiếp đấy: anh này là một tên cướp! một tên cướp kinh hoàng! Cô tiếp tục đu bổng đến trước mặt anh, có thể nói, như muốn mũi giày của mình chạm phớt vào mũi anh. – Xin cho chị này nhờ! Thế cây súng hỏa mai của ông anh đâu? Tất cả mọi tay cướp đều mang súng hỏa mai! Hoặc súng bắn vịt trời! Chị này đã từng gặp bọn chúng rồi! Bọn chúng chặn cỗ xe ngựa nhà chị năm lần trong những chuyến đi từ tòa lâu đài tới đây! – Thế nhưng chúa đảng thì chưa gặp! Ông anh này là chúa đảng đấy! Chúa đảng không mang súng hỏa mai! Chỉ mang gươm! Và anh trỏ thanh gươm về phía trước. Cô bé nhún vai. – Chúa đảng cướp – cô bé giải thích – đó là tay có cái tên là Gian ChùmThạchThảo và mỗi dịp Giáng sinh cũng như Phục sinh đều mang tặng vật đến nhà chị này đấy. – Ối dào! Cosimo xứ Rondo cảm thán, tính cục bộ gia đình trong anh ào ào nổi lên: – Thế thì bố ông anh này có lý khi bảo rằng Hầu tước SóngVỗBờ là người che chở tất cả những vụ cướp và buôn lậu trong vùng này! Cô bé, khi sà xuống gần đất, thay vì nhấn thêm đà thì lại thắng khựng lại bằng một cú cà chân cực nhanh, nhảy thót ra ngoài. Chiếc xích đu trống nảy lên không và dằn bật trên sợi dây xích. – Ông anh xuống đây ngay! Ai cho phép ông anh xâm phạm lãnh thổ của chị này! Cô đanh đá nói, tay trỏ vào mặt cậu thiếu niên. – Ông anh này không xâm phạm, ông anh này không xuống! Cosimo nói, với cùng bầu máu nóng. – Anh này chưa bao giờ đặt chân trên lãnh thổ của tiểu thư, và anh này https://thuviensach.vn sẽ không bao giờ đặt chân xuống dù được tất cả vàng bạc châu báu trên thế gian này. Thế là, một cách rất điềm tĩnh, cô cầm lấy chiếc quạt đang ở trên băng ghế liễu gai, và dù trời chẳng nóng nực gì cho lắm, cô phe phẩy nó trong lúc đi qua đi lại: – Bây giờ, một cách hết sức thản nhiên nàng nói. Chị này sẽ kêu gia nhân và bảo họ đét cho ông anh một trận. Như thế để ông anh học mà lẻn vào lãnh thổ của nhà chị này! Đổi giọng thường xuyên, cái cô bé này, và anh tôi mỗi lần đành phải phụ họa. – Nơi anh này đang đứng không thuộc lãnh thổ của tiểu thư! Cosimo tuyên bố, và chẳng hiểu sao cùng với sự cám dỗ đã kéo tới, anh nói thêm: – Thế rồi anh này là Công tước xứ BóngRâm và anh này là Tướng công của toàn bộ vùng đất này. Song anh nén lại, anh không thích lặp lại những điều bố luôn nói, lúc này, khi mà anh đã tránh xa khỏi cái trận cãi nhau với ông trên bàn ăn; anh không thích, không cảm thấy chính đáng, cũng như không cảm thấy ám ảnh phải luôn luôn xưng tụng cái chức danh Công tước; có ăn nhập gì tới anh – Cosimo – đâu, mà cũng tham gia việc khoe khoang cái chức danh ấy? Nhưng anh không muốn cải chính và cứ để luồng diễn ngôn tuôn ra. – Nơi đây không phải là lãnh thổ của tiểu thư – Cosimo nhắc lại – dưới đất mới là của cô, và nếu anh này đặt chân xuống đó thì có nghĩa là anh này đã đột nhập trái phép. Song trên đây thì không, anh này có thể đi bất cứ nơi nào anh này muốn. – Cho trên đó là của ông anh… – Đúng! Toàn bộ trên đây, là lãnh thổ riêng tư của anh này. Anh nói, khoa tay hướng về phía cành lá chói nắng và trời cao. – Tất cả các cành nhánh trên cây là thuộc lãnh thổ của anh này. Bọn họ cứ giỏi mà lên đây bắt đi. Giờ thì, sau nhiều lời lẽ nghênh ngang, anh chờ đợi cô bé chọc lại mình theo một kiểu nào đó không thể đoán trước được. Thế mà, một cách bất https://thuviensach.vn ngờ, cô lại cho thấy là cô quan tâm: – Ơ vậy à? Thế lãnh thổ của anh mở rộng tới đâu? – Tới tận bất kỳ chỗ nào nơi anh có thể tới được bằng cách di chuyển trên cây, về phía này, về phía kia, vượt qua bức tường, trong vườn ôliu, trên ngọn đồi, sau ngọn đồi, vào rừng, tiến đến đất của vị Giám mục… – Tới cả Pháp? – Tới cả Ba Lan và Sassonia7. Cosimo nói, về địa lý, anh chỉ biết đến những cái tên được nghe mẹ chúng tôi nhắc đến trong lúc nói về các cuộc Chiến Kế vị. – Song em không ích kỷ như anh. Em chào đón anh trong lãnh thổ của em. Lúc này, cả hai đã chuyển sang xưng anh, em. Nhưng chính cô bé là người đã bắt đầu. – Thế còn chiếc xích đu là của ai? Cô hỏi, và ngồi xuống, tay xòe quạt. – Chiếc xích đu là của em – Cosimo ấn định – nhưng do nó máng vào cái cành này, nên nó thuộc luôn về anh. Vậy thì, khi em ngồi trên đó mà chân còn đụng đất thì em ở trong lãnh thổ của em, còn khi em bay bổng trên không thì em ở trong lãnh thổ của anh. Cô bé khởi động một cú đẩy và bay bổng lên, tay nắm chắc hai sợi dây. Cosimo trên cây mộc lan phóng tới cái cành lớn làm càng cho chiếc xích đu, từ chỗ đó anh nắm các sợi dây và bắt đầu đong đưa. Chiếc xích đu mỗi lúc một bay bổng. – Em sợ không? – Không đâu. Thế tên anh là gì nhỉ? – Anh ấy à, Cosimo… còn em? – Violante, nhưng mọi người gọi em là Viola. – Phần anh thì mọi người còn gọi là Mino bởi Cosimo là một cái tên của người già cả. – Em không thích cái tên đó. – Em không thích cái tên Cosimo? – Không phải, em không thích cái tên Mino. https://thuviensach.vn – À… vậy thì em có thể gọi anh là Cosimo. – Chưa hề nghĩ tới! Anh ơi! Nghe đây này, chúng ta phải vạch ra một thỏa ước rõ ràng. – Em nói chi? Anh tôi bảo, vẫn tiếp tục bị tréo giò. – Nghe em đây: em có thể leo lên lãnh thổ của anh và là một vị khách tối cao, anh hiểu chưa? Em vào và ra khi em muốn. Còn anh thì tối cao và bất khả xâm phạm, cho đến khi anh ở trên cây, lãnh thổ của anh, vừa đặt chân xuống mặt đất trong vườn nhà em là anh trở nên kẻ nô lệ cho em và sẽ bị xích lại. – Không, anh không xuống vườn nhà em, cũng không xuống vườn nhà anh. Với anh, cả hai đều là lãnh thổ thù địch. Em sẽ lên đây với anh; những đứa bạn của em, những tay trộm trái cây ấy, cũng sẽ lên, và có thể cả Biagio nữa, đứa em trai của anh, dù rằng nó hơi nhát như cáy, chúng ta sẽ là một đội quân toàn bộ trên cây, chúng ta sẽ giúp trái đất và cư dân của nó tìm tới lý tính. – Không, không được, không phải thế. Hãy để em giải thích sư việc tiếp diễn như thế nào. Anh là Tướng công trên cây, đúng không? Nhưng một khi anh đã chạm chân xuống đất, thì anh sẽ mất toàn bộ cái vương quốc của anh và sẽ là kẻ nô lệ mới nhất. Anh hiểu chứ? Ngay cả khi anh làm gãy một cành cây và ngã xuống đất, anh cũng mất tất cả! – Anh chưa bao giờ bị ngã từ trên cây xuống đất trong đời! – Biết thế, nhưng nếu bị ngã, anh sẽ trở nên tro bụi và bị gió cuốn mất. – Chuyện trời ơi đất hỡi! Anh không xuống đất bởi anh không muốn. – Ố là là, cái anh này thật chán mớ đời. – Khoan, khoan, chúng ta hãy giao hẹn thế này! Cho rằng anh có thể xuống chiếc xích đu, em đồng ý không? – Nếu anh có thể ngồi trên xích đu mà chân không đụng đất, thì được. Gần chiếc xích đu của Viola, có một chiếc xích đu khác, cũng máng trên cùng một cành cây, song cặp dây thừng được thắt gút cao hơn để hai chiếc không thể va vào nhau. Cosimo từ trên cành lần xuống bám lấy một sợi, thao tác mà anh rất thành thạo bởi anh và tôi đã được mẹ cho thực hành https://thuviensach.vn nhiều bận trong phòng tập thể dục, anh lần tới cái gút thắt, tháo ra, đặt chân lên thanh xích đu, để lấy đà, anh chuyển dịch sức nặng của thân thể trong lúc khom gập đầu gối và dấn người về phía trước. Thế là anh càng lúc càng đẩy mình lên cao. Hai chiếc xích đu, chiếc theo chiều này, chiếc theo chiều kia, và lúc này thì cả hai có thể đu theo cùng độ cao, tạt qua gần nhau ở giữa chặng đu. – Anh thử ngồi xuống và đẩy bằng chân, anh sẽ thấy mình bay cao hơn đấy. Viola nói khích. Cosimo nhăn mặt giễu lại. – Thôi anh xuống đây đẩy em đi, giỏi đi nào. Cô hòa nhã nói và cười với anh. – Không được, anh đã nói là bằng mọi giá anh sẽ không xuống đất… Và Cosimo lại bắt đầu hoang mang. – Nào chiều em đi. – Không được. – Ấy! ấy! anh sắp ngã rồi kìa. Nếu đụng chân xuống đất là anh mất tất cả đấy! Viola nhảy ra khỏi chiếc xích đu và khởi sự đẩy nhẹ chiếc xích đu của Cosimo – “lên!” – cô bé đã thình lình nắm lấy thanh xích đu nơi anh tôi để chân, và lật nó. May mà Cosimo đang nắm chắc hai sợi dây! Nếu không anh đã ngã bổ nhào xuống đất như một cục xúc xích! – Đúng là hết nước nói! Anh la lên, rồi bám lấy hai sợi dây để lần lên trên, thế nhưng, trèo lên thì cực hơn là tụt xuống nhiều, nhất là cái cô tiểu thư tóc vàng đang ở một trong những giây phút tinh quái nhất, cô giật giật kéo kéo hai sợi dây từ tứ phía. Cuối cùng anh trèo tới một cành lớn, trườn bám và dang chân cưỡi trên đó như đang ngồi trên lưng ngựa. Anh lau mồ hôi trên mặt bằng cái cồn cổ ren. – Lêu lêu! Lêu lêu! Nhỡ tàu rồi! – Qua đường tơ kẽ tóc – Anh lại cứ nghĩ em là bạn của anh! https://thuviensach.vn – Anh cứ nghĩ vậy đi! Và cô bé lại bắt đầu quạt. Ngay lúc ấy, giọng một người đàn bà lanh lảnh cất lên: – Violante! con đang nói chuyện với ai đó? Trên cái bệ thang trắng dẫn vào nhà, xuất hiện một phụ nữ cao dong dỏng, mặc chiếc váy rất rộng; bà ta đang nhìn bằng một cặp kính cầm tay. Cosimo, ngại ngùng, thu người sau đám lá. Cô bé trả lời – Với một cậu bé, ma tante8 - nàng nói – cậu ta sinh ra trên một ngọn cây và không thể đặt chân xuống đất vì đã bị bỏ bùa. Cosimo, mặt đỏ bừng, tự nhủ không biết nàng nói như thế để trêu anh trước mặt bà dì, hay để trêu bà dì trước mặt anh, hay chỉ để tiếp tục trò chơi, hoặc vì nàng chẳng quan tâm tí teo nào đến anh, đến người dì, đến trò chơi; anh thấy mình đang bị quan sát bởi bà dì với chiếc kính cầm tay, bước tới gốc cây, như thể để ngắm nghía một con chim vẹt lạ lùng. – Uh, mais c’est un des Laverse, ce jeune homme, je crois. Viens, Violante.9 Cosimo sục sôi vì ê chề: cái vẻ tất nhiên nhận ra anh là người nhà MưaGiông, sự không thèm hỏi vì sao anh đang ở đây, và ngay lập tức gọi cô bé vào, cứng rắn mà không khắt khe, thế rồi Viola ngoan ngoãn nghe theo lời dì gọi mà chẳng thèm ngoảnh mặt lại; toàn bộ như thể để hiểu ngầm rằng anh là người không có kí lô nào, và hầu như chẳng hiện hữu. Thế là cái buổi chiều ngoại hạng hôm ấy đổ sập thành một đám bụi bẽ bàng. Thế nhưng, kìa! nàng ra dấu với người dì, bà cúi xuống, nàng nói cái gì đó vào tai bà. Bà lại giơ cặp kính cầm tay hướng về phía Cosimo. – Này này, cậu kia ơi – bà nói – cậu có muốn thưởng thức một tách sôcôla không?. Cũng là dịp để chúng tôi làm quen với cậu – và liếc xéo ngang Viola – bởi theo tôi hiểu, cậu đã là một người bạn của gia đình. Cosimo sững người, tròn xoe đôi mắt nhìn bà dì và cô cháu. Tim đập mạnh. Vậy là anh, người của gia đình nhà BóngRâm, một gia đình oách nhất vùng này, được gia đình nhà SóngVỗBờ mời, nỗi ê chề của giây phút mới đây chuyển sang niềm đắc chí; anh đã rửa hờn cho bố khi được đối thủ https://thuviensach.vn của bố tiếp đón, những kẻ luôn luôn coi bố là bề tôi; Viola đã can thiệp giùm anh, và từ lúc này, anh chính thức được chấp nhận là một người bạn của Viola, anh có thể vui chơi với cô tiểu thư trong cái ngôi vườn khác mọi ngôi vườn. Song tất cả những điều này, gộp chung nhau, gợi lên trong Cosimo một cảm xúc trái cựa, dù mơ hồ: mối cảm xúc kết hợp bởi sự bẽn lẽn, sự tự trọng, sự đơn độc, và sự kiên cường. Trong niềm tương phản về cảm xúc này, anh tôi bám lấy cái cành bên trên, đu lên, chui vào chỗ rậm lá, chuyền sang một cây khác, biến mất. https://thuviensach.vn III Một buổi chiều dài dằng dặc. Mỗi khi nghe một tiếng thịch, một tiếng sột soạt, như thường được nghe thấy trong một ngôi vườn, chúng tôi chạy ra ngoài, hy vọng anh đã quyết định trèo xuống. Nào phải thế, tôi thấy đỉnh cây mộc lan cùng với đóa hoa trắng lay động, Cosimo xuất hiện từ bên kia, và phóng qua bức tường. Anh đáp vào cây dâu tằm. Trông thấy tôi, anh có vẻ bực; anh vẫn còn giận tôi. Anh ngồi trên một cành dâu tằm cao nhất, trên đầu tôi, dùng gươm vạch ra những vết khắc, tỏ vẻ không muốn nói chuyện với tôi. – Trèo cây dâu tằm thích thật – tôi nói, để có chuyện mà nói - trước giờ chúng ta chưa bao giờ lên đây… Anh tiếp tục gí gươm rạch cành cây, chua chát nói: – Thế nào, sên có ngon không? Tôi giơ ra một cái rổ: – Mino! Em mang ra cho anh hai quả sung khô và một ít bánh ngọt… – Họ gửi chú mày ra đây chứ gì? Anh nói, vẫn với vẻ thờ ơ, song mắt đã liếc qua cái rổ, và nuốt nước bọt. – Không phải vậy đâu, anh biết không, em phải trốn Thầy trùm! tôi vội vã nói. Bố mẹ muốn giữ em suốt buổi tối ngồi học, để em không liên lạc với anh, thế nhưng lão lại ngủ gục! Mẹ thì lo anh ngã và muốn đi tìm anh, còn bố, sau khi không còn thấy anh trên cây sồi xanh, bảo rằng anh đã tụt xuống và đang chui vào một xó xỉnh nào đó để suy ngẫm về cái hành vi sai trái của mình, chẳng nên lo sợ làm gì. – Anh mày chưa bao giờ tụt xuống! Anh tôi nói. – Thế anh ở bên vườn nhà SóngVỗBờ? – Đúng vậy, nhưng luôn từ cây này sang cây khác chứ không bao giờ chạm đất! – Vì sao thế anh? tôi hỏi. Lần đầu tiên tôi nghe anh tuyên bố về nguyên tắc của mình, song anh nói https://thuviensach.vn về nó như thể đó là điều chúng tôi đã thỏa thuận với nhau, hầu như để đảm bảo rằng anh sẽ không vi phạm; đến nỗi tôi không còn dám kì kèo yêu cầu sự giải thích. – Rồi chú mày sẽ thấy, anh nói, thay vì trả lời tôi. Cần nhiều ngày để thám hiểm toàn bộ khu vườn nhà SóngVỗBờ, cùng với những cây rừng châu Mỹ. Rồi anh chợt nhớ là anh đang tranh chấp với tôi, và không thấy hứng thú gì trong việc truyền đạt những khám phá của anh cho tôi. Ngay lập tức anh gạt phắt: – Dù sao, anh sẽ không cho chú mày đi theo. Từ giờ trở đi, chú mày có thể tha hồ dung dăng dung dẻ cùng chị Battista hoặc ngài Trạng! – Em xin anh, anh Mino! – tôi nói – đừng giận em vì những con sên, chúng quả là lợm giọng, nhưng nghe bố mẹ quát mắng mãi, em chịu không nổi nữa! Cosimo vừa nghiến ngấu mẩu bánh ngọt vừa nói: – Anh sẽ thử thách chú mày, chú mày phải chứng tỏ cho anh thấy, chú mày về phe anh chứ không về phe họ. – Hãy bảo em những gì anh cần em làm. – Chú mày phải kiếm cho anh những sợi dây, dài và chắc, bởi vì, để thực hiện một số bước di chuyển, anh phải ràng dây vào mình; rồi một chiếc ròng rọc, một đôi bao tay, những cây đinh to… – Thế anh muốn chế tạo ra cái gì vậy? Một chiếc cần trục phải không? – Phải chuyển lên trên đó nhiều thứ, rồi chúng ta sẽ biết: những tấm phên, những ống lau… – Anh muốn dựng một cái lán trên đó à! Nhưng mà ở đâu? – Vào lúc thích hợp. Chúng ta sẽ chọn vị trí. Lúc này, chỗ của anh là ở cái hốc cây sồi đằng kia. Anh sẽ thả cái giỏ có cột sợi dây thừng xuống, chú mày có thể đặt vào trong đó mọi thứ anh cần. – Thế hả anh? Anh nói như thể anh sẽ lánh mặt tại nơi đó không biết cho đến bao giờ… Anh không tin là bố mẹ có thể tha thứ cho anh? Anh ngoái nhìn tôi, mặt đỏ bừng. – Bố mẹ có tha thứ cho anh mày hay không. Anh mày không cần! Thêm https://thuviensach.vn nữa, chẳng có gì mà phải trốn với tránh: anh mày không sợ ai cả! Thế còn chú mày, chú mày sợ khi giúp anh phải không? Tôi hiểu tại sao anh tôi khước từ việc tụt xuống lúc này, nhưng tôi làm ra vẻ không hiểu, để buộc anh tôi phải lộ ý mà phán rằng: “Đúng vậy, anh sẽ ở trên cây cho tới giờ trà bánh, tới buổi hoàng hôn, tới bữa cơm tối, hoặc tới lúc hoàn toàn tối mịt”, điều gì đó, tóm lại, đánh dấu một giới hạn, một mức độ trong hành vi phản kháng. Thế mà, anh lại chẳng nói gì tương tự, và điều này khiến tôi cảm thấy hơi lo. Có tiếng kêu réo từ phía dưới. Chính là tiếng hét của bố: – Cosimo! Cosimo! Rồi sau khi tự thấy rằng Cosimo ắt sẽ không trả lời, ông gọi tôi: – Biagio! Biagio! Tôi vội vàng nói: – Em quay vào đó xem bố mẹ muốn gì nhé. Rồi em sẽ kể cho anh nghe. Tôi thừa nhận rằng, sự sốt sắng của tôi trong việc sẽ thông tin cho anh, là được phối hợp với một kiểu hấp tấp chuồn cho lẹ, sợ bị bắt gặp quả tang là đang mật đàm với anh trên ngọn cây dâu tằm, rồi phải chia sẻ với anh cái hình phạt mà tôi chắc chắn bố mẹ sẽ dành cho anh. Song Cosimo dường như không nhận ra cái nét sa sầm nhát như cáy trên gương mặt của tôi: anh để mặc tôi đi, sau khi đã không quên cố ý, qua một cú nhún vai, bày tỏ sự lãnh đạm của mình với điều mà bố có thể muốn tống đạt tới anh. Khi tôi quay lại thì anh vẫn còn đó; anh đã tìm được một chỗ ngồi thoải mái, trên một chạng cây đã phạt ngọn, cằm tựa đầu gối, tay bó ống quyển. – Mino! Mino! tôi réo, trong lúc hụt hơi trèo lên. Bố mẹ đã tha cho anh! Ông bà đang đợi chúng ta! Trà bánh đã dọn sẵn, mọi người đã ngồi vào bàn, những khoanh bánh đã được đặt trên đĩa! Có lý lắm anh à! Một chiếc bánh kem sôcôla không phải do chị Battista làm. Bố mẹ đã xoa đầu và bảo em thế này: “Con hãy ra gặp anh Mino đáng thương và bảo anh ấy rằng chúng ta hãy làm hòa, bố mẹ sẽ không đề cập về chuyện này nữa!” Nhanh lên anh, chúng ta xuống nào. Bất động. Cosimo cắn một chiếc lá. – Chú mày nghe đây – anh nói – hãy lục ra một cái chăn, đừng cho ai https://thuviensach.vn thấy, và mang lại cho anh. Ban đêm, ở trên này, ắt là lạnh. – Thế anh vẫn muốn trải qua đêm trên cây hả anh? Anh không trả lời, cằm tựa đầu gối, miệng nhay một chiếc lá, và nhìn ra đằng trước. Tôi theo dõi cái nhìn của anh, cái nhìn trực chỉ bờ tường của ngôi vườn nhà SóngVỗBờ, chỗ lấp ló đóa mộc lan trắng, và xa hơn nữa, một cánh diều lơ lửng. Trời tối. Các gia nhân đang ra vào dọn bàn; trong phòng ăn, các cây đèn nến đã được thắp sáng. Từ trên cây Cosimo hẳn trông thấy hết; Nam tước Arminio hướng về phía cái bóng ngoài cửa sổ, quát to: – Cứ ở lại trên ấy, rồi cậu sẽ chết vì đói! Tối hôm đó, lần đầu tiên, chúng tôi ngồi vào bàn ăn mà không có Cosimo. Anh cưỡi một cành cây sồi xanh trên mé cao, để chúng tôi chỉ có thể nhìn thấy cặp ống quyển đong đưa. Tôi nói, chúng tôi nhìn thấy, tức là khi chúng tôi ghé mắt vào khung cửa sổ và dõi tìm trong bóng tối, vì gian phòng được chiếu sáng, còn bên ngoài thì tối đen. Ngay cả ngài Trạng cũng thấy mình có bổn phận phải ghé mắt vào cái khung cửa sổ và tuyên bố cái gì đó, thế nhưng, như thường lệ, ngài chỉ thành công trong việc chẳng biểu đạt một phán đoán nào về vấn đề hiện có. Ngài nói: “Ô… ơ… thứ gỗ chắc… bền cả trăm năm”, sau đó là một vài từ tiếng Thổ, có lẽ là từ để chỉ cây sồi xanh; tóm lại: ngài như thể đang nói về cái cây chứ không phải nói về anh tôi. Chị Battista, trái lại, để lộ một kiểu ganh tị đối với Cosimo, như thể chị cảm thấy rằng, việc chị thường đặt gia đình trong thấp thỏm với những màn quái dị của mình nay đã có người qua mặt; chị liên tục cắn móng tay (ngón không đưa lên mà chúi xuống miệng, bàn tay lật ngược, cùi chỏ giơ cao). Bà Nữ tướng thì chợt nhớ đến những chiến sĩ canh gác trên cây trong một doanh trại nào đó, không biết là ở Slavonia hay ở Pomerania, và đến cái cách thức nhờ đó họ có thể nhận ra được kẻ thù từ đằng xa để tránh được một cuộc phục kích. Kỷ niệm này, với một người lạc lối như bà trong việc lĩnh hội sự làm mẹ, đột nhiên đã dẫn bà trở lại cái không khí nhà binh mà bà ưa thích, và, như thể cuối cùng nó đã có thể mang lại cái lý lẽ cho thái độ của cậu con, bà trở nên bình tĩnh hơn, và hầu như tự hào. Không ai https://thuviensach.vn lắng nghe lời bà, trừ thầy Trùm CắtTiệtHoa, người trịnh trọng chia sẻ câu chuyện chất chứa không khí chiến tranh, và những đối chiếu mà bà rút ra từ đó. Thầy bám lấy mọi luận điểm để rồi dựa vào đó mà cho rằng sự việc đang xảy ra là điều tất nhiên, và như thế, phủi sạch mọi trách nhiệm và mọi mối bận tâm. Sau bữa ăn, chúng tôi đi ngủ sớm, giờ giấc không thay đổi, ngay cả cho buổi tối hôm đó. Tới điểm này, bố mẹ quyết định ngưng ban phát sự khoái chí mà Cosimo đang có, bằng việc không chú ý đến anh nữa; bố mẹ chờ đợi sự mệt mỏi, sự thiếu tiện nghi, và cái lạnh về đêm sẽ trục anh ra khỏi ổ. Mỗi người trở về bản doanh của mình. Các cây đèn nến thắp lên những đốm mắt vàng óng từ các khung màn cửa trên mặt tiền của ngôi nhà. Cái ngôi nhà rất đỗi thân thương và gần gũi này ắt đang gợi lại cho anh tôi – ôi! kẻ màn trời chiếu đất – xiết bao nhung nhớ, xiết bao kỷ niệm ấm cúng. Tôi đứng trước khung cửa sổ trong phòng ngủ của chúng tôi, tưởng tượng đến cái bóng co cuộn của anh trong hốc cây sồi xanh, giữa cành và chạng, quấn trong chăn, và tôi nghĩ, được buộc bằng nhiều vòng giây để khỏi bị rớt xuống. Trăng mọc muộn và tỏa sáng trên cành. Những chú chim sẻ ngô rúc người ngủ trong tổ như Cosimo. Đêm thanh, ngoài trời, sự tĩnh mịch của ngôi vườn phó thác cho trăm tiếng róc rách rì rào từ nơi xa, và cho tiếng gió lùa. Thỉnh thoảng, một tiếng sóng gầm xa xăm vọng đến: biển cả. Từ cửa sổ, tôi dỏng tai đón cái hơi thở ngập ngừng này, và thử tưởng tượng nghe nó mà không trong chăn êm nệm ấm quen thuộc của một ngôi nhà, như ai kia, tuy chỉ ngụ cách đây ít mét, song đã giao trọn mình cho nó, chỉ với màn đêm bao quanh, và cái vật thể duy nhất thân thiết để ôm ấp: một thân cây, vỏ sù sì, với vô số các đường hầm li ti tỏa khắp, chỗ ngủ của những con ấu trùng. Tôi leo lên giường song không muốn tắt nến. Có lẽ ánh sáng từ khung cửa sổ trong căn phòng của anh sẽ làm bạn với anh. Chúng tôi ở chung một căn phòng, với hai chiếc giường nhỏ, thứ dành cho trẻ em. Tôi nhìn chiếc giường của anh, còn y nguyên, và nhìn màn đêm bên ngoài khung cửa sổ nơi anh trú ngụ, tôi lăn mình trong tấm ga, có lẽ đây là lần đầu tiên tôi cảm nhận ra niềm sung sướng khi được trần truồng, chân không, trong một chiếc https://thuviensach.vn giường ấm áp và trắng toát, rồi như thể cùng cảm thấy với anh sự thiếu thoải mái, ràng trong chiếc chăn thô trên cây, đôi bắp chân bó chặt trong bộ ghệt, không thể trở mình, xương xẩu nhức mỏi. Kể từ đêm hôm ấy, đây là cái cảm giác rồi sẽ không rời tôi nữa: sự ý thức là mình hết sức may mắn, khi có một cái giường, những tấm ga sạch sẽ, một chiếc nệm êm ái! Trong lúc tận hưởng cái cảm giác này, các ý nghĩ của tôi – sau nhiều giờ hướng về nhân vật vốn là đối tượng của toàn bộ những nỗi âu lo của chúng tôi – tự khép lại, và thế là, tôi thiếp vào giấc ngủ. https://thuviensach.vn IV Không biết câu chuyện đọc được trong sách vở này là có thật hay không, rằng ngày xưa, có một chú khỉ, bằng cách chuyền từ cây này sang cây khác, đã có thể rời Roma tới Tây Ban Nha mà không hề chạm đất. Vào thời của tôi thì những chỗ dày đặc cây cối như thế chỉ có ở vịnh BóngRâm, từ bờ này sang mỏm kia, từ cái thung lũng cho đến những chỏm núi của nó; và cũng chính vì thế mà các địa danh của chúng tôi được nhắc đến khắp nơi. Bây giờ các khu vực ấy không còn nhận ra được nữa. Khi quân Pháp tới đây, người ta bắt đầu đốn rừng như thể phạt đồng cỏ hằng năm để cỏ lại mọc lên. Những cánh rừng không mọc lại. Tưởng chỉ là sự vụ của chiến tranh, của Napoléon, của một thời buổi: thế mà rừng cứ bị đốn mãi. Nhìn các sườn núi trơ trụi, chúng tôi, những người đã biết chúng trước đó, thấy mà sững sờ. Ngày ấy, đi đâu chúng tôi cũng thấy một bầu trời cành lá. Những khu vực cây cối thấp hơn cả là những vườn chanh, tuy nhiên, xen trong đó, cũng có những cây sung quằn quèo vươn lên; trên những triền đồi núi cao, chúng trĩu chịt những những vòm lá che kín bầu trời; và nếu không là cây sung, thì đây: cây anh đào với lá màu nâu, cây mộc qua mềm mại, cây đào, cây hạnh, cây lê tươi trẻ, hoặc cây mận sum suê, rồi khi không là cây lê đá hoặc cây minh quyết, thì này: cây dâu tằm, hoặc một cây óc chó lâu năm. Hết những vườn cây ăn trái thì bắt đầu những khu vườn ôliu. Một giải mây xám bạc kết nụ trên sườn núi. Tọa giữa cái bến cảng dưới thấp và một thành lũy dựng cao, là cái thị trấn chồng xếp; và ngay cả ở đó, giữa các mái nhà, vô số những chòm cây lô nhô: sồi xanh, tiêu huyền, cả sồi dẻ, những loài thực vật vô tư và đĩnh đạc bừng trổ – một kiểu bừng trổ ngăn nắp – trong khu vực mà những gia đình quý tộc đã kiến tạo nên trang viên và vòng rào bao quanh các ngôi vườn của họ. Đi quá những vườn ôliu, rừng bắt đầu. Rừng thông hẳn có thời từng ngự trị cả vùng đất này, bởi luồng và khóm của chúng vẫn còn len lỏi từ trên https://thuviensach.vn những triền núi xuống đến bãi biển, những cây thông rụng lá cũng vậy. Những cây sồi dẻ hẳn đã từng hiện diện nhiều và dày khít hơn, không như bây giờ người ta nghĩ, bởi chúng đã là các nạn nhân đầu tiên và được ưu ái nhất của những lưỡi cưa. Quá lên trên nữa, thông nhường chỗ cho dẻ: rừng đâm tít tắp lên núi, không thấy đâu là giới hạn. Đó từng là cái vũ trụ nhựa sống trong sinh hoạt của chúng tôi, cư dân vùng BóngRâm, mà hầu như chúng tôi không ý thức. Cosimo là người đầu tiên suy xét kỹ chuyện này. Anh hiểu ra, với cây cối rậm rạp như thế, mình có thể di chuyển nhiều dặm đường bằng cách chuyền từ cành này sang cành khác mà không bao giờ phải tụt xuống. Đôi lúc, hở ra một khoảng đất trống, anh phải di chuyển theo những tuyến dường vòng rất dài, song anh nhanh chóng làm quen với mọi chặng bắt buộc, anh không còn đo khoảng cách theo kiểu ước lượng thông thường, mà luôn nhớ trong đầu những chặng đường vòng vo phải tiến hành trên cành. Rồi tại những nơi mà một cú phóng cũng không thể vươn tới cành cây gần nhất, anh sẽ sử dụng những thủ thuật; nhưng tôi sẽ kể chuyện này sau; giờ thì chúng ta vẫn ở tại cái buổi bình minh khi mà thức dậy, anh thấy mình đang ở trên đỉnh một cây sồi xanh, giữa tiếng chiêm chiếp huyên náo của đàn sáo đá, người đẫm ướt sương lạnh, tê cóng, xương sậu mỏi rời, kiến bò trên bắp chân bắp tay, và anh sung sướng lao vào việc thám hiểm cái thế giới mới. Cosimo chuyền tới ngọn cây tận cùng trong vườn, một cây tiêu huyền. Dưới kia: cái thung lũng thả dốc vào một mũ miện mây, những cụm khói bốc lên từ vài mái đá bảng, những căn nhà đồng quê ẩn mình sau những gò dốc trông như những đống đá cuội. Cây sung, cây anh đào dựng lên cả một vòm trời lá; thấp hơn, cây mận, cây đào trổ cành nhánh béo lùn; có thể thấy tất cả, ngay cả cỏ, từng đọn một, song lại không thấy màu của đất, trùm phủ bởi lá bí ngô nhàn tản, lá xà lách loăn xoăn, hoặc những bông cải trong nương trồng. Cũng y như thế, triền này và triền kia của cái thung lũng hình chữ V mở ra như một miệng phễu chứa biển cả mênh mông. Và trên cái cảnh tượng này, như thể gợn lên một đợt sóng, vô hình, cũng như vô thanh, ít ra là đôi lúc, song điều mà người ta nghe ra, đủ để truyền https://thuviensach.vn tỏa một nỗi day dứt: tiếng gầm thét xé lên bất chợt, sau đó, dường như loạt lào rào lịch thịch, và có lẽ, cả tiếng răng rắc của một cành cây gãy, rồi lại tiếng gầm thét, song lần này thì khác, những giọng điệu cuồng nộ, quy tụ về nơi trước đó những tiếng gầm thét đã xuất phát. Rồi không gì nữa, một cảm giác hình thành bởi sự trống lặng, như thể một cuộc trải nghiệm, về cái điều gì đó được trông chờ, không từ nơi kia, mà từ một chốn khác hẳn, và thật vậy, toàn thể những giọng điệu và tiếng động lại bắt đầu, chốn khởi nguồn khả dĩ của chúng, đâu đó trong thung lũng, lúc nào cũng là nơi mà những cụm lá anh đào răng lược be bé đang vờn trong gió. Thế nên Cosimo – một phần tâm trí lênh đênh lễnh đễnh, phần kia thì ý thức và sớm sủa lĩnh hội trọn vẹn – luận ra cái ý tưởng này: cây anh đào biết nói. Anh đang chuyền về phía cây anh đào gần nhất, đúng hơn, một rặng anh đào cao to, sum suê cành lá xanh mướt và trĩu chịt những chùm anh đào đen nhánh, nhưng mắt anh chưa phân biệt ngay lập tức cái gì có cái gì không trên cành. Anh dừng lại, trước đó anh nghe thấy tiếng động, bây giờ thì không. Anh đang ở một cành thấp nhất, anh cảm thấy toàn bộ những chùm anh đào ở bên trên, biết giải thích thế nào đây, dường như đang đồng quy về mình, tóm lại: dường như một cái cây với những con mắt thay vì những trái anh đào. Cosimo ngước mặt lên, một trái anh đào chín già rụng trên trán anh kêu đánh toóc! Hấp hé mí mắt, nhìn đối sáng (phía mặt trời đang lên), anh thấy trên đó và trên những cây kề cạnh có nhiều chàng nhóc đang đu đeo. Thấy bị bắt gặp, chúng phá tan sự im lặng, qua những giọng nói lanh lảnh dù đã hãm bớt, chúng thốt lên những câu như: – Nhìn kìa chúng mày! Tay này trông bảnh ghê! Và từ trên cành, mỗi đứa, vừa vạch đám lá trước mặt vừa tụt xuống một cành thấp hơn, về phía cậu công tử đội mũ ba góc. Chúng để đầu trần hoặc đội mũ rơm sổ vành, một số đứa đội bao thay mũ; áo sơ mi và quần ống túm của chúng rách bươm, đứa nào chân không mang giày thì quấn vải, vài đứa, guốc gỡ khỏi chân, quàng lên cổ để trèo; chúng chính là cái băng hái trộm trái cây nổi tiếng, mà Cosimo và tôi – ở điểm này thì tuân thủ mệnh lệnh gia đình – luôn xa lánh. Thế nhưng, sáng hôm đó, dường như anh tôi https://thuviensach.vn lại mong gặp chúng, dù chính anh cũng không rõ điều này sẽ hứa hẹn gì. Anh ở yên một chỗ chờ lũ trẻ đang lần xuống, chỉ trỏ, đánh tiếng với anh qua cái giọng nói chí chóe đã giảm nhỏ của chúng, những lời bình luận như: – Tay này kiếm chác gì ở đây vậy ta? Cùng lúc bọn trẻ còn nhổ hoặc ném vào anh những hột anh đào, những trái cây hư thối hoặc lỗ chỗ vết mổ chim sáo đá, sau khi chúng đã được lia xoay tít quanh cuống trên không trung theo cách của một chiến binh trang bị túi văng đá. Chúng đồng thanh: – Úi chà! Chúng đã thấy thanh gươm ngắn lủng lẳng đằng sau anh. – Ô nhìn kìa chúng mày, thấy gì không? Lại một loạt cười rộ. – Một cây roi để đét đít! Sau đó, im bặt, chúng nén cười vì có một điều khoái chí ngoặt nghẽo sắp diễn ra: hai chú trộm tinh quái, lặng lẽ, êm ru bà rù, trườn tới cái cành ngay phía trên Cosimo, và đang thả miệng của một cái túi ụp lên đầu anh (một trong những cái túi nhơm nhớp của chúng, dùng để chứa chiến lợi phẩm, và khi còn trống, thì thắt làm khăn đội đầu rủ xuống vai). Lát nữa thôi, anh tôi sẽ bị lọt gọn trong đó mà chẳng hiểu trời trăng gì, chúng có thể buộc anh lại như một cục xúc xích rồi tha hồ mà nện. Cosimo đánh hơi thấy mối nguy, hoặc có lẽ chẳng đánh hơi đánh hung gì: thấy mình bị cười nhạo vì thanh gươm, anh muốn tuốt nó ra để bảo tồn danh dự. Anh vung cao, lưỡi gươm sướt qua cái bao, nhìn thấy nó, anh xoáy và giật khỏi tay hai chú nhóc tinh quái, rồi hất nó bay đi. Đòn ngoạn mục. Những đứa còn lại thốt lên: “Ối!”, vừa thất vọng vừa thán phục, và hai đứa đồng bọn để bị giật mất cái bao phải hứng chịu những lời rủa bằng tiếng địa phương kiểu: – Đồ ngu! bẽ mặt chưa! Cosimo chưa kịp mừng thắng lợi. Từ dưới đất một cơn thịnh nộ khác nổ chéo lên. Chó sủa, đá bay, la hét: – Lũ trộm khốn kiếp! lần này thì chúng mày cùng đường rồi. https://thuviensach.vn Những mũi đinh ba giương cao. Những chú trộm thu mình trên cành, khuỷu tay bắp chân rụt lại. Tiếng ầm ĩ xung quanh Cosimo đã báo động cho các nông dân, đang mai phục trong vườn. Một lực lượng hùng hậu sửa soạn cuộc đột kích. Mệt mỏi vì tình trạng cứ phải chịu cái cảnh trái cây đang chín muồi bị hái trộm, nhiều chủ đất và thợ lĩnh canh ở thung lũng đã liên minh với nhau. Chiến thuật của lũ trẻ ranh mãnh là tất cả cùng trèo lên hái trộm một vườn cây ăn quả, chất đầy túi, và biến đi một nơi khác xa lắc xa lơ, rồi lại lặp lại từ đầu; chỉ có cách là đối phó với chúng bằng một chiến thuật tương tự: tức là cùng nhau mai phục tại một vườn cây mà chẳng chóng thì chày chúng sẽ kéo đến, rồi thộp cổ chúng tại chỗ. Lúc này, những con chó, xiềng đã tháo, mõm lởm chởm răng, gầm gừ chồm sủa dưới những gốc anh đào, và những mũi xúc rơm thì xọc xọc lên không trung. Dăm ba chú nhóc tì nhảy xuống đất, chưa kịp xoay xở, đã bị những mũi đinh ba hoặc những cú táp soạc lỗ trên lưng áo và đít quần, chúng la toáng lên, phóng chạy, húc đầu đâm thủng những rặng nho. Thế là chẳng đứa nào trong bọn dám xuống nữa: chúng thất kinh đeo dính trên cành, Cosimo cũng thế. Giờ thì những nông dân đã dựng thang xong dưới những gốc anh đào, họ bắt đầu leo lên, mũi đinh ba tiến trước. Trải qua ít phút, Cosimo mới hiểu ra: quả là vô lý khi để bị lây nỗi sợ từ băng đảng giang hồ này, và cũng vô lý nốt khi nghĩ rằng lũ nhóc này quả là tài giỏi, còn mình thì không. Việc chúng ngẩn người ra như trời trồng là một minh chứng: chúng nào có nghĩ đến việc trốn sang những cây xung quanh. Chính bằng cách đó mà anh tôi đã tới được nơi đây và cũng chính bằng cách này anh tôi có thể rời đi: anh xịch lại chiếc mũ ba góc trên đầu, tìm ra cành cây bắc cầu, chuyển từ cây anh đào sang cây minh quyết, từ cây minh quyết đu đưa bám sang cây mận, và cứ tiếp tục như vậy. Thấy anh di chuyển từ cành này sang cành khác như thể đang lượn là trên một quảng trường, bọn trẻ hiểu rằng, cần phải chuyền theo anh ngay lập tức, bằng không, nếu để mất dấu, chẳng biết mình sẽ nhận hình phạt nào; chúng bám sát anh trong im lặng, lần theo một hành trình ngoằn ngoèo. Lúc này, trên cây sung, anh phóng qua bờ rào của ngôi vườn, bám vào một cây đào với những cành mềm, đến mức mỗi lần chỉ có thể một người đu trên đó. Cành https://thuviensach.vn đào chỉ được dùng để bám tới một chạng cây ôliu khúc khuỷu nhô lên từ một bờ tường; từ cây ôliu, anh nhảy sang cây sồi có một cành vạm vỡ chìa sang bên kia một bờ suối, thế là anh có thể vọt sang vườn cây bên đó. Những người đàn ông cây xỉa trong tay, tin rằng thế nào những chú nhóc hái trộm trái cây rồi sẽ bị tóm gọn, ấy thế mà họ lại phải chứng kiến bọn chúng túa ra trên không trung như một bầy chim. Họ bám theo chúng, giữa tiếng gầm gừ của lũ chó, nhưng phải vòng qua cái rặng cây, bức tường, rồi gặp một con suối, trong một khu vực chẳng có một chiếc cầu nào, và trong lúc tìm kiếm chỗ nước cạn để lội qua, họ để lỡ thời gian, thế là lũ trẻ đã ở đằng xa mất rồi, và đang ba chân bốn cẳng chạy tuốt. Bây giờ mới đúng là lũ trẻ đang chạy trên mặt đất. Chỉ còn lại anh tôi trên cây. Không còn thấy anh, họ hỏi nhau: – cái tên nhóc chim khoang cổ với bộ ghệt biến đi đâu rồi? Họ ngước mắt nhìn lên: anh đang đu bám trên cây ôliu. – Này, cậu kia! xuống đi, lũ chúng nó đã bị tống khứ rồi! Không nghe lời, anh chuyền từ cành này sang cành khác, từ cây ôliu này sang cây ôliu khác, rồi biến mất giữa những đám lá dày đặc, óng ánh bạc. Giờ thì ở dưới đáy thung lung, lũ nhóc giang hồ, đầu đội bao, tay cầm gậy, đang đột kích vườn anh đào. Chúng tiến hành có phương pháp, tỉa từng cành một, cho tới lúc, chúng bắt gặp ai nhỉ? Chính là cậu công tử đeo bộ ghệt, chân bắt chéo, đang đu đeo trên ngọn của một cái cây cao nhất, với hai ngón tay bứt từng cuống trái anh đào và bỏ vào chiếc mũ ba góc đặt trên đùi. – Ê! Chú mày chui ra từ đâu vậy. Chúng xấc xược hỏi. Nhưng tiu nghỉu ngay, bởi vì dường như Cosimo đã có cánh mà bay đến đây . Lúc này, anh tôi nhặt từng trái anh đào từ trong chiếc mũ ba góc, bỏ vào miệng như những trái mứt ngọt. Và chụm môi phụt nhổ những cái hột, cẩn thận không để vấy bẩn chiếc áo gi lê. – Cái giống-ăn-cà-rem này – một đứa nói – muốn gì đây? Tại sao hắn xen vào chuyện của chúng ta? Tại sao hắn không ăn anh đào trong vườn nhà hắn? https://thuviensach.vn Song chúng có phần bối rối, bởi vì chúng hiểu rằng ở trên cây anh là kẻ cao cường hơn bất cứ đứa nào trong bọn chúng. – Trong đám dân-ăn-cà-rem này – một đứa khác nói – thỉnh thoảng, do lầm lẫn, cũng thòi ra một đứa tài giỏi: tiểu thư Sinforosa chẳng hạn… Nghe thấy cái tên bí ẩn này, tai Cosimo vểnh lên, và chính anh cũng chẳng hiểu tại sao mặt mình lại trở nên đỏ tía. – Nàng Sinforosa đã phản bội chúng ta! một đứa khác nói. – Dù là một dân-ăn-cà-rem, song nàng này quả là tài giỏi, nếu sáng nay mà có nàng tại đó thổi tù và thì tụi tao đã không bị bắt gặp. – Tất nhiên, ngay cả một giống-ăn-cà-rem, nếu muốn, chúng tao sẵn sàng cho theo phe! (Cosimo hiểu rằng giống-ăn-cà-rem có nghĩa là dân thành thị, quý tộc, hay đại khái, những đứa thuộc tầng lớp giàu có). – Ê tên kia – một đứa gióng tiếng – giao kết rõ ràng nhé: nếu muốn nhập băng với chúng tao, thì những chuyến ra quân chú mày sẽ trổ tài cùng chúng tao và chỉ cho chúng tao những tuyến đường mà chú mày đã rành rẽ. – Và hãy để chúng tao xâm nhập vào vườn trái cây của bố chú mày! – một đứa khác nói – có lần người nhà mày đã bắn muối lên người tao đấy! Cosimo lặng yên nghe chúng nói, song anh như đang bị một ý nghĩ cuốn hút. Rồi anh nói: – Hãy nói cho tao nghe, nàng Sinforosa là ai? Thế là toàn bộ lũ trẻ ẩn hiện giữa đám cành lá phá lên cười, cười ngặt nghẽo, đến nỗi, có những đứa suýt bị rớt từ trên cây anh đào xuống đất, đứa thì lật nhào người, chân khoèo vào cành, đứa thì người lọt tõm xuống, tay phải bám cành đu đưa, trong lúc không ngớt cười khúc khích và hò hét. Qua sự ầm ĩ như thế, quả là dễ hiểu, chúng đã bị những người săn đuổi chúng bám sát gót. Thật vậy, cả một đội quân với những chú chó đang ở ngay gần đó, bởi vì những tiếng sủa đã inh ỏi vọng đến, và đây rồi, tất cả bọn họ với những cây đinh ba. Có điều là lần này, đã học được từ những thất bại trong quá khứ, việc đầu tiên họ làm là bắc thang chốt xung quanh các gốc cây, leo lên trên đó để bủa vây lũ trẻ với đinh ba và lưỡi cào. Dưới https://thuviensach.vn đất, những chú chó, trước cuộc phân bố người trên cây, thoạt tiên không hiểu phải sừng sổ vào nơi nào, có phần bị phân tán, đứng tru mõm lên không trung mà sủa. Chỉ còn Cosimo trụ lại trên cây. – Xuống đi! Những đứa trẻ khác hét lớn về phía anh trong lúc tìm cách thoát thân. – Chú mày làm gì vậy? Ngủ hả? Hãy nhảy xuống đất khi vẫn còn đường chạy! Thế nhưng Cosimo, đầu gối tì sát vào cành, tuốt gươm. Từ những gốc cây kề cận, những bác nông dân thọc những mũi đinh ba được nối dài vào đầu những chiếc gậy để có thể chạm tới chỗ anh, và Cosimo, khua gươm gạt chúng ra, cho tới lúc một mũi dấn sát ngực và gí anh vào thân cây. – Dừng lại! – một người lên tiếng – Đó là cậu Nam Tước MưaGiông! Cậu Tướng công làm gì trên đó vậy? Sao cậu lại dính với cái đám ranh con ấy? Cosimo nhận ra bác Giuà xứ Vasca, người thợ lĩnh canh thân tín của bố. Những chiếc đinh ba rụt lại. Nhiều người ngả mũ chào anh. Cosimo, bằng hai ngón tay, cũng giở chiếc mũ ba góc và uốn người. – Này, này, mọi người dưới kia, hãy buộc những con chó lại! – họ bắn tiếng xuống. – Hãy để cậu Nam tước xuống! Cậu có thể xuống rồi, nhưng hãy cẩn thận, cậu à! bởi vì cây này rất cao! À cậu hãy đợi đó, chúng tôi sẽ bắc một chiếc thang! Và chính tôi sẽ đưa cậu về nhà! – Không, không, xin cám ơn, xin cám ơn – anh tôi nói – Các bác đừng bận tâm, cháu biết con đường của mình, chỉ cháu mới biết con đường của cháu! Anh lẩn ra sau cái chạc cây, và ló ra trên một cành khác bên trên, và lại lẩn ra sau chạc cây ở trên đó, và người ta chỉ còn thấy chân anh trên cái cành cao nhất, và bởi vì trên đó là những tán lá rậm rạp, và chân anh thì thoăn thoắt, và người ta không còn thấy anh nữa. – Cậu ấy đâu rồi? Mọi người hỏi nhau, không biết nhìn vào đâu nữa, trên hay dưới. https://thuviensach.vn – Đây rồi! Anh đang ở trên đỉnh của một cây khác, từ xa, rồi lại biến mất. – Đây rồi! Anh lại đang ở trên đỉnh của một cây khác, đang đong đưa như thể được gió ru, và anh buông người. – Cậu ấy ngã rồi! Không, không phải! Cậu ấy ở đằng kia kìa! Người ta chỉ còn thấy, bên trên sự khua động của màu xanh, chiếc mũ ba góc và cái đuôi tóc. – Cậu chủ của ông đấy à? – họ hỏi bác Giuà xứ Vasca – Cậu ta là một con người, hay là một con vật hoang dã? Hay lại là một quỷ vương đội lốt người? Bác Giuà xứ Vasca ngẩn người không biết trả lời làm sao. Ông làm dấu thánh giá. Mọi người nghe ra tiếng hát của Cosimo, một kiểu hét xướng nhịp. – Ố là Sin-fo-ro-saaà…! https://thuviensach.vn V Từ những câu chuyện của lũ trẻ hái trộm trái cây, dần dà, Cosimo biết được nhiều điều về nhân vật Sinforosa. Bọn nhóc sử dụng cái tên này để chỉ một tiểu thư xuất thân từ một trong các trang viên, nàng di chuyển trên lưng một chú ngựa trắng con con, từng kết bạn với chúng, có thời đã bảo vệ, cũng như qua cái cá tính át trội của mình, đã chỉ huy chúng. Nàng thúc chú bạch mã rong ruổi trên những con lộ và những tuyến đường mòn, khi thấy nơi nào trái cây đã thơm chín ngọt ngào mà chưa có người canh giữ, thì báo cho chúng biết, và phi ngựa bám sát chúng trong những chuyến tấn kích, như một viên sĩ quan. Cổ lủng lẳng chiếc tù và, trên lưng ngựa, nàng đảo lên lộn xuống những sườn đồi, trong lúc lũ trẻ càn quét những cây hạnh và cây lê; từ trên đó, nàng làm chủ cánh đồng, vừa trông thấy một sự động tĩnh, nghi ngờ là của người chủ, hoặc của những bác nông dân, là nàng thổi tức thì, bởi họ có thể phát hiện, và bủa ập tới. Khi tiếng tù và nổi lên, lũ trẻ nhảy phóc xuống đất chạy đi; thế nên, cho tới lúc còn có nàng, chúng không bao giờ bị bất ngờ. Điều gì xảy ra sau đó thì khó hiểu hơn: sự “phản bội” của tiểu thư Sinforosa, khiến lũ trẻ khốn đốn, dường như đầu đuôi là thế này: một mặt, nàng mời mọc chúng đến ăn trái cây trong vườn nhà, để gia nhân nện cho một trận, mặt khác, trong đám, nàng vừa ưu ái tay Bel-Loré – chú nhóc này vẫn đang bị lêu lêu vì chuyện này – lại vừa ưu ái tay Ugasso; và đẩy đưa hai tay này chống chọi nhau; rằng đúng thế, trận đòn của gia nhân không xảy ra trong một chuyến hái trộm trái cây mà xảy ra trong một cuộc ra quân của hai chàng nhóc ghen nhau, song cuối cùng, đã liên minh với nhau để chống lại nàng; có đứa còn đề cập về những chiếc bánh ga tô mà nàng đã hứa hẹn nhiều lần, rồi cuối cùng, đã tặng chúng, nhưng bánh được phụ gia với dầu thầu dầu, khiến bụng chúng sôi quặn suốt cả tuần lễ sau đó. Một số tình tiết như thế, hoặc kiểu như thế, hay là toàn bộ các tình tiết như thế gộp lại, đã dẫn đến sự tuyệt giao giữa tiểu thư Sinforosa và băng trộm, giờ thì chúng https://thuviensach.vn nhắc đến nàng với vẻ cay đắng lẫn tiếc nuối. Cosimo vểnh tai lắng nghe những điều này, anh gật gù như thể mỗi một chi tiết đang xác lập lại hình ảnh mà mình đã biết, và cuối cùng quyết định tung ra câu hỏi: – Thế tiểu thư Sinforosa thuộc trang viên nào? – Thôi đi, chú mày làm như không biết nàng là ai. Chú mày và nàng là láng giềng! Tiểu thư Sinforosa xuất thân từ trang viên SóngVỗBờ! Cosimo ắt không cần đến lời xác nhận này để đoan chắc cô bạn của lũ trẻ chính là Viola: tiểu thư ngồi xích đu. Tôi nghĩ, chính vì nàng đã nói cho anh biết là nàng quen với tất cả những đứa trẻ hái trộm trái cây trong vùng, nên anh đã tức tốc tìm tới chúng. Song kể từ cái giây phút ấy, trong anh, niềm thôi thúc hành động, dù vẫn còn lưỡng lự, đã trở nên mãnh liệt hơn. Lúc thì anh muốn dẫn đầu bọn trẻ tới tấn kích khu vườn nhà SóngVỗBờ, lúc thì anh muốn được giúp nàng tiểu thư cùng đối đầu với bọn chúng – có thể sau khi đã hối thúc chúng đến quấy phá nàng để mà có cơ hội bảo vệ nàng – lúc thì anh muốn tung ra những màn biểu diễn gan dạ, mà một cách gián tiếp, sẽ bay tới tai nàng; loay hoay giữa các kế hoạch này, anh mỗi lúc một bớt chú ý theo dõi bọn trẻ, đến khi cả bọn đã tụt hết xuống đất, chỉ còn lại một mình, thì một bức màn rầu rĩ buông xuống trên gương mặt anh, như thể một đám mây bay ngang mặt trời. Thế rồi, bất thần, nhanh như mèo, anh phóc người bám chuyền trên cành, dọc ngang những vườn cây ăn quả và những vườn hoa, trong lúc mím miệng nghêu ngao cái gì đó chẳng ai biết, một bài ca bồn chồn, hầu như với kỹ thuật chặn tiếng, mắt đăm đăm xa xăm, và giữ thăng bằng bằng bản năng như của một chú mèo. Một số lần, chúng tôi trông thấy anh sốt vó chuyền trên cây như thế trong vườn nhà: – Kìa! kìa! Cosimo. Chúng tôi buột miệng la lên, bởi vì dù có đang làm gì, chúng tôi cũng luôn bận tâm về anh, chúng tôi tính từng giờ, từng ngày anh đã trải qua trên cây, bố bảo: – Nó điên rồi! Nó bị quỷ ám mất rồi! https://thuviensach.vn Và bố bực dọc với thầy Trùm CắtTiệtHoa: – Chỉ còn có cách là yểm trừ thôi! Còn chờ gì nữa thầy Trùm, sao thầy còn đứng đấy mà chắp tay! Nó bị ma quỷ nhập vào người rồi, ôi con tôi, thầy hiểu không, xin Chúa chứng giám! Thầy Trùm có vẻ bị rúng động tức khắc, hai chữ “ma quỷ” dường như khơi dậy trong đầu thầy một chuỗi móc xích chính xác về ý tưởng. Thầy bắt đầu một diễn ngôn thần học hết sức phức tạp về một cách thức lĩnh hội đúng đắn sự hiện diện của ma quỷ, và chẳng hiểu là thầy muốn cãi lại bố, hay chỉ để phát biểu chung chung, tóm lại: thầy không đề cập đến sự thể mối quan hệ giữa ma quỷ và anh tôi là chuyện có thể có, hay đó là chuyện phải tiên nghiệm loại trừ. Vị Nam tước thì đang mất kiên nhẫn, thầy Trùm thì chẳng ra đầu ra đuôi, còn tôi thì đã ngán ngẩm. Với mẹ chúng tôi, trái lại, tâm trạng âu lo mẫu tử, một cảm xúc chuyển lưu nổi trội trên tất cả, được đúc kết – như mọi cảm xúc của bà sau một thời gian thường dẫn đến – thành các quyết định thực tiễn, và sự tìm kiếm những công cụ thích hợp, như một vị tướng phải thỏa đáp những mối lo của mình. Mẹ đã lục ra một chiếc ống nhòm dùng ở thôn quê, dài ngoằng, với ba cái càng; mẹ ghé mắt vào, và thế là, mẹ trải qua hàng giờ trên sân thượng của trang viên, liên tục điều chỉnh tiêu điểm ống kính nhằm vào cậu công tử giữa cành lá, ngay cả khi chúng tôi bảo đảm rằng cậu đang ở ngoài tầm ngắm. – Bà vẫn nhìn thấy nó chứ? Từ trong vườn bố hỏi, trong lúc đi tới đi lui dưới những gốc cây, bố chưa bao giờ có thể nhìn ra Cosimo, trừ khi anh ở ngay trên đầu. Bà Nữ tướng gật gù, song cùng lúc cũng ra hiệu cho mọi người hãy im lặng, đừng làm rộn bà, như thể bà đang theo dõi sự di chuyển của những cánh quân trên một cao nguyên. Rõ ràng có những lúc bà chẳng nhìn thấy anh đâu cả, song không ai hiểu là bằng cách nào mà bà hình thành ra cái ý tưởng này: hẳn anh phải ló ra ở điểm này chứ không phải ở điểm kia, rồi nhắm chiếc ống nhòm vào đó. Đôi khi, bà cũng phải chấp nhận với mình là đã bị nhầm, thế là bà rời cặp mắt khỏi chiếc ống nhòm, bắt đầu khảo sát tấm bản đồ địa hình giở ra trên đầu gối, một tay thì tì miệng trong thái độ tư lự, còn tay kia thì https://thuviensach.vn lần theo các tuồng chữ tượng hình của tấm bản đồ cho tới khi xác lập ra cái điểm mà cậu con ắt sẽ leo đến, và, khi đã tính xong góc độ, bà trực chỉ chiếc ống nhòm lên một ngọn cây nào đó trong cái biển lá ấy, bà lấy tiêu điểm ống kính lần lần, và qua cái cách thức mà nụ cười lo lâu hiện ra trên môi của bà mà chúng tôi hiểu bà đã nhìn thấy anh, rằng quả thật, anh đang ở điểm đó! Lúc ấy bà quờ tay cầm lấy những lá cờ be bé đa sắc trên chiếc ghế đẩu bắc bên cạnh; bà phất lá này rồi lá khác bằng những cử động dứt khoát, nhịp điệu, như thể những thông điệp qua một ngôn ngữ quy ước. (Điều này làm tôi cảm thấy hơi buồn, bởi tôi đã không biết là mẹ có những lá cờ ấy, và bà biết cách thao tác chúng, giá mà bà dạy cho chúng tôi cùng chơi trò này thì ắt là vui thú biết bao, nhất là trước kia, khi cả hai đứa chúng tôi đều còn nhóc tì; thế nhưng, mẹ làm điều gì cũng không phải để vui thú, giờ thì không còn hy vọng gì nữa). Dù với toàn bộ những công cụ chiến trận như thế, tôi phải khẳng định rằng, bà lúc nào cũng vẫn là một người mẹ, lo lắng thấp thỏm, chiếc khăn mùi soa vo viên trong tay; tuy nhiên, hẳn có thể bảo rằng việc thể hiện mình là một vị nữ tướng khiến bà khuây khỏa, hoặc việc sống để học tập tiếp thu như một bà nữ tướng, thay vì như một bà mẹ bình thường, đã khiến mẹ không bị dằn vặt, bởi mẹ là một phụ nữ dễ bị tổn thương, người mà hàng rào phòng thủ duy nhất của mình chính là cái phong cách quân sự kế thừa từ dòng họ nhà von Kurtewitz. Kìa! bà phất một trong những lá cờ nhỏ của mình, trong lúc đang ngắm ống nhòm, và đây rồi, mặt bà tươi hẳn lên, rồi nở một nụ cười. Chúng tôi hiểu là Cosimo đã đáp lời bà. Tôi không biết là bằng cách nào, có lẽ bằng cách phất phất chiếc mũ, hoặc khua khua một cành non. Có điều chắc chắn là, kể từ đó, mẹ thay đổi, không còn giữ cái thái độ học tập tiếp thu như trước, và dẫu rằng số phận làm mẹ của bà rất khác so với bất kỳ bà mẹ nào, có một đứa con trai dị thường nhường ấy, và đi lạc ra khỏi cuộc sống thông thường về tình cảm gần gụi thương yêu, trước hết tất cả chúng tôi, mẹ đi đến việc chấp nhận số phận dị thường này của Cosimo, như thể, bây giờ, thấy mình được thỏa đáp, bởi những cú vẫy chào, mà từ đó về sau, Cosimo https://thuviensach.vn đôi lúc bất ngờ chuyển tới; bởi những bức thông điệp lặng lẽ, mà mẹ và anh trao đổi với nhau. Lạ lùng là mẹ không hề mang ảo tưởng rằng Cosimo, qua việc gửi lời chào, đang dọn đường để kết thúc chuyến bứt vượt và quay về với chúng tôi. Còn bố, trái lại, triền miên sống trong tâm trạng ấy, bất kỳ một nguồn tin mới mẻ nào can dự tới Cosimo, dù là nhỏ nhặt nhất, bố cũng đều mơ tưởng: – Thế à? Thấy chưa? Nó sẽ trở về chứ? Thế mà mẹ – so với mọi người, có lẽ khác anh nhất – dường như lại là người duy nhất có thể chấp nhận anh như anh là, có lẽ cũng bởi mẹ không tìm cách cắt nghĩa anh. Song ta hãy trở lại buổi hôm đó. Đằng sau mẹ, chị Battista – hầu như không hề xuất hiện – cũng hấp hé nhìn một lúc. Vẻ mặt dịu ngọt, chị chìa ra cái đĩa chứa một loại thức ăn sền sệt và giơ cao chiếc thìa: – Cosimo… ăn không em? Nhận một cú bạt tai từ bố, chị quay vào nhà. Chẳng ai biết chị đã nhào một thứ bột quái đản nào. Còn anh chúng tôi thì biến mất. Tôi khát khao được theo chân anh, nhất là giờ đây, khi biết anh đã tham gia những chuyến phiêu lưu cùng với lũ trẻ giang hồ, tôi cảm thấy dường như anh đã mở cho tôi cái cánh cửa bước vào một vương quốc mới, không còn bị nhìn với nỗi nghi ngại sợ hãi mà với lòng nhiệt thành chia sẻ. Tôi đảo qua đảo lại trên khoảng sân thượng và gian cửa-sổ-mái-nhà cao, từ trên đó, tôi có thể nhìn bao quát các lùm cây và quá hơn nữa, bằng thính giác hơn là thị giác, tôi theo dõi những đợt bùng phát huyên náo của lũ trẻ trong những vườn cây, tôi thấy những ngọn anh đào lay động, thỉnh thoảng hé lộ một bàn tay mấn mó và bứt, một mái đầu bù xù hoặc đội bao, giữa những giọng nói tôi nghe ra giọng Cosimo, và tôi tự hỏi: – Sao anh lại đang ở dưới kia được nhỉ? Vừa mới đây thôi, anh đang ở khu vườn đằng này! Anh đã chuyền nhanh hơn một chú sóc rồi hay sao? Tôi nhớ, khi lũ trẻ đang ở trên những cây mận đỏ trong khu vực Vịnh Lớn, thì tiếng tù và nổi lên. Tôi cũng nghe, song không chú ý, bởi không biết nó ngụ ý gì. Song lũ trẻ, anh tôi kể lại, im bặt ngay, sửng sốt lại nghe https://thuviensach.vn thấy tiếng tù và, chúng dường như không còn nhớ đó là một tín hiệu báo động, mà chỉ hỏi nhau là có nghe rõ không, có phải đó là tiểu thư Sinforosa đang rong ruổi trên lưng chú ngựa con để báo nguy. Lập tức, chúng tẩu tán khỏi khu vườn, không phải bỏ đi vì phải bỏ đi, mà bỏ đi để tìm nàng, và đuổi cho kịp nàng. Chỉ còn lại Cosimo một mình trên cành, mặt đỏ bừng như một ngọn lửa. Song vừa thấy lũ trẻ bỏ chạy, là anh hiểu ngay, chúng đang tìm tới nàng, anh lao vào một cuộc nhảy vọt trên cành, mỗi cú phóng có cơ làm mình gãy cổ. Tới một khúc quanh trên một con dốc, Viola dừng lại, tay cầm cương, tựa trên bờm chú ngựa con, tay cầm roi, vung vẩy. Vẻ kẻ cả, nàng nhìn xuống lũ trẻ, rồi đưa đầu roi lên miệng nhay nhay. Bộ đồ xanh, chiếc tù và mạ vàng, móc vào sợi dây chuyền đeo trên cổ. Bọn nhóc dừng lại, miệng chúng cũng đang nhay nhay: song đó là những trái mận, những ngón tay, những vết sẹo trên bàn tay, trên bắp tay, hoặc những mép bao. Và từ từ, từ những cái miệng nhay nhay, hầu như buộc phải xả một nỗi bực, không phải thúc đẩy từ một cảm giác thực có, mà có thể nói là từ ước mong được bị phản pháo, chúng bắt đầu phát ra những câu nói, hầu như thì thào, với một ngữ điệu như thể đang tìm cách hát lên: – Nàng tới đây… mà chi… Sinforosa… giờ nàng hãy về đi… nàng không còn là… tiểu thư đồng hành của chúng ta nữa… ối dồi ôi… đồ con bé đáng ghét… Một tiếng loạt soạt trên cành, đây rồi, từ trên một cây sung cao, đầu Cosimo ló ra, thở hổn hển giữa đám lá. Nàng tiểu thư, chiếc roi cắn trên miệng, nhìn anh và lũ trẻ, với cùng một ánh mắt, cu cậu nào cũng như cu cậu nào. Cosimo, lưỡi vẫn còn lè ra ngoài, không thể kiềm chế buột miệng nói: – Thế em có biết là kể từ khi ấy anh chưa từng xuống đất không? Những chiến công dựa trên sự kiên cường nội tâm thì phải thầm lặng và sâu kín; mới chút xíu mà đã tuyên bố hoặc tuyên dương, mọi sự có vẻ ngốc nghếch, vô nghĩa, thậm chí thảm hại. Thế là, vừa mới buột ra những lời ấy là anh tôi đã mong là mình chưa bao giờ lộ ra cho nàng biết; và anh chẳng https://thuviensach.vn thấy thiết tha gì nữa, thậm chí anh muốn tụt ngay xuống và chấm dứt mọi sự. Càng khổ nỗi là Viola lại đang chậm rãi rút cái roi ra khỏi miệng, và qua một giọng hòa nhã, nói: – Thế à?… công tử dũng cảm! Tiếng cười như nắc nẻ bắt đầu tuôn ra từ những cái miệng của lũ nhóc tì trơ trẽn, trước khi chúng mở toang hoác và vỡ tan tành thành những tiếng tru tréo xé cả buồng bụng, và trên cây sung, cơn giận của Cosimo ập tới, đến nỗi, cái cây sung, đúng là một thứ gỗ phản phé, đã không chịu nổi, một cái cành dưới chân anh bị gãy. Cosimo bổ nhào như một hòn đá đang rơi. Anh ngã, tay dang rộng, không bấu víu. Sự thật, đây là lần duy nhất, trong suốt cuộc sống cư trú trên cây cối vùng đất này, anh đã không bật ra ý chí và bản năng đu bám của mình. Song một cái mép đuôi áo lại vướng vào một cành cây dưới thấp: thế là Cosimo thấy mình đầu lộn ngược, cách mặt đất khoảng năm sáu gang tay, treo trên không trung. Anh cảm thấy máu dồn xuống đầu theo cùng cường độ của sự đỏ mặt tía tai. Ý nghĩ đầu tiên của anh là mở to đôi mắt, nhìn từ vị trí lộn tu, anh thấy các tay nhóc tì đang la ó, một cuộc nhảy phóc tưng bừng, cả bọn, từng đứa một, xuất đầu lộ diện theo một kỹ năng thích ứng để bám chân vào một mặt đất chổng ngược xuống một vực trời thăm thẳm, còn tiểu thư tóc vàng thì đang bay trên lưng chú ngựa con chồm vó, ý nghĩ độc nhất của anh: đây là lần đầu tiên và ắt cũng là lần cuối cùng, ta nói về việc ta cư trú trên cây. Qua một chiêu quẫy mình quen thuộc, anh bám lấy một cành cây và phi người cưỡi cưỡi trên đó. Lúc này Viola, đã ghìm chú ngựa con yên ả trở lại, có vẻ chẳng để ý gì về những chuyện đã xảy ra. Lập tức, Cosimo cũng quên luôn nỗi bối rối của mình. Viola đưa chiếc tù và lên miệng, thổi vang cái nốt nhạc báo động trầm đục. Nghe ra âm thanh ấy, lũ nhóc tì (những đứa – Cosimo bình luận sau đó – bị sự hiện diện của Viola truyền phát trong cơ thể một niềm phấn kích ngu ngơ y như thể của những chú thỏ rừng dưới ánh trăng) sẽ chiều theo mà chạy trốn. Chúng bỏ giở như thế, như theo tiếng gọi của bản năng, dẫu biết rằng nàng đang đùa, thế nhưng, chúng cũng đang giỡn: vừa chạy xuống con dốc, sau cô tiểu thư đang phi chú ngựa con cẳng ngắn, vừa nhại lại tiếng tù và. https://thuviensach.vn Chúng cắm đầu cắm cổ chạy theo như thế, nên đôi lúc, không biết là Viola đã không còn ở phía trước. Nàng đã tách ra, đã rời khỏi con lộ, đã bỏ trơ chúng lại ở đó. Để đi đâu? Nàng cất vó về phía những rặng ôliu, chạy xuống một thung lũng thoai thoải đồng cỏ cong tròn, nàng tìm đến cái gốc ôliu mà Cosimo, ở cái giây phút ấy, đang gieo neo ở trên, phi quanh một vòng, rồi bỏ đi. Để rồi lại xuất hiện tại một gốc ôliu khác, trong lúc Cosimo đang đu đeo giữa cành lá. Và thế là, dọc theo những chặng đường ngoằn ngoèo như của một cành ôliu, anh tôi và Viola cùng nhau đi xuống thung lũng. Lũ trộm trái cây, khi nhận ra và chứng kiến sự tíu ta tíu tít của một chàng trên cành và một nàng trên yên, chúng đồng thanh chu miệng huýt, một tiếng huýt tinh quái và chế giễu. Thế rồi, trong lúc huýt vang trời, chúng dời xuống bến cảng Capperi. Chỉ còn lại anh tôi và Viola đang bám sát nhau trong khu vườn ôliu, song anh tôi thất vọng nhận ra rằng, không còn lũ nhóc, nàng đang mất dần sự hào hứng đối với trò chơi này, và như thể nó sắp được thay bằng nỗi chán chường. Giờ thì anh ngờ rằng nàng hành xử mọi chuyện chỉ để chọc giận người khác, nhưng đồng thời, anh cũng hy vọng nàng đang có ý chọc giận anh: chắc chắn nàng lúc nào cũng cần chọc giận ai đó để biểu dương sự quý giá của mình. (Toàn bộ những cảm xúc mà cậu thiếu niên Cosimo vừa nhận thức được, trên thực tế, chạy rần rật lên cái vỏ não xù xì của cậu mà cậu chẳng hiểu gì sất, như một chàng ngố, tôi hình dung). Bất chợt, từ sau một mô đất, một loạt mưa sỏi xối xả tuôn ra. Viola núp đầu sau cổ chú ngựa và phi đi; anh tôi, trên một khuỷu cây trống trải, lọt trong tầm ném. Song những viên sỏi đạt tới trên đó theo một góc quá xiên để mà anh cảm thấy đau, trừ vài viên vào trán hoặc vào lỗ tai. Lũ nhóc hứng chí, huýt sáo, cười ầm ĩ, và hét to: – Sin-fo-ro-sa! đồ con-bé-đáng-ghét. Rồi chúng bỏ đi. Lúc này lũ trẻ đã xuống tới bến cảng Capperi, bờ vách phủ kín những tràng bạch hoa xanh. Đâu đó, từ những túp nhà lụp xụp, phát ra tiếng eo sèo của những bà mẹ, dành cho những đứa trẻ, không phải vì chiều hôm tối rồi chúng mới mò về nhà, mà vì chúng mò về nhà để ăn tối, thay vì tự đi tìm https://thuviensach.vn lấy cái mà ăn ở những nơi khác. Xung quanh bến cảng Capperi, trong những ngôi nhà bé tí, trong những gian nhà lán, trên những chiếc xe cọc cạch, dưới những túp lều, sống chen chúc những người dân nghèo nhất vùng BóngRâm; nghèo đến mức họ bị cầm chân ở bên ngoài các cánh cổng dẫn vào thành phố, và cách xa khu vực đồng ruộng. Họ là những kẻ lưu lạc thành đoàn từ những vùng đất và những xứ sở xa xôi, bị bật rễ bởi nạn đói và sự khốn cùng, vốn đang gia tăng ở mỗi quốc gia. Hoàng hôn buông xuống, những phụ nữ tóc rối bù, con đeo trên vú, đang quạt những bếp lò ngập khói, những người ăn mày ngồi trong bóng mát, tháo gỡ băng từ các vết thương lở loét, số khác chơi xúc xắc, buông ra từng đợt reo hò. Giờ thì các thành viên của cái băng đảng trái cây đang hòa lẫn cùng với những cụm khói rán và những tiếng cãi cọ; chúng hứng chịu những cú tát tai từ các bà mẹ; chúng vật nhau lăn lộn trong bụi bậm. Thế là những bộ đồ rách mướp của chúng giờ đây mang cùng màu với những chiếc nùi giẻ, và sự vui tươi chim chóc của chúng, dính vướng trong cái sự chất-đống-người tự rã ra thành những nỗi lơ ngơ đặc sệt. Để mà, vào lúc xuất hiện của nàng tiểu thư tóc vàng đang phi ngựa và Cosimo trên những ngọn cây xung quanh, chúng hay háy những cặp mắt ngại ngùng, rụt vào bên trong, tìm cách lẩn mất giữa bụi và khói bếp, như thể đột nhiên có một bức tường dựng lên giữa: anh, tiểu thư tóc vàng, và lũ chúng. Toàn bộ cảnh tượng, với Viola và Cosimo, là một khoảnh khắc, một cú đảo mắt. Lúc này, cô tiểu thư – để lại sau lưng cái cột khói bốc lên từ các túp nhà lụp xụp, hòa lẫn cùng bóng chiều, cùng tiếng phụ nữ, tiếng trẻ em kêu réo – đang rảo vó giữa những rặng thông trên bãi biển. Biển nơi kia. Văng vẳng tiếng lộp cộp trên đá sỏi. Trời tối. Tiếng lộp cộp chát chúa hơn: kìa chú ngựa con đang khua vó, để lại các tia lửa tóe lên từ những viên đá cuội. Trên một cành thông là là, khúc khuỷu, anh tôi ngắm cái bóng sáng rỡ của cô tiểu thư tóc vàng đang băng qua bãi biển. Từ biển khơi tối mịt, một con sóng bắt đầu tỏa mào kéo đến, ngước lên, xỏa cuộn lấy chính nó, toàn bộ đã trắng xóa, sóng sấn tới, vỡ tan. Bóng chú ngựa, cùng với nàng tiểu thư phi nước đại, phớt ngang Cosimo trên cây thông, gương mặt anh ướt tia nước trắng, mằn mặn. https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn VI Những ngày đầu của Cosimo ở trên cây là những ngày không mục đích chẳng chương trình, được thống lĩnh bởi niềm khát khao lĩnh hội và làm chủ cái vương quốc của anh. Chắc chắn anh muốn tức khắc thăm dò nó tới tận các biên cương xa nhất, học hỏi toàn bộ mọi khả năng nó trao tặng, khám phá từng cây, từng cành. Tôi nói, chắc chắn anh muốn, song trên thực tế, chúng tôi thấy anh liên tục tái hiện trên đầu chúng tôi, với cái vẻ lăng xăng và cực kỳ nhanh nhẹn của các loài thú hoang dã, rằng ta có thể trông thấy chúng dừng chân uống nước, song như thể chúng luôn đang chực phóng đi. Tại sao anh lại quay về vườn nhà? Nhìn anh đảo ngang từ cây tiêu huyền sang cây sồi xanh, trong tầm ngắm chiếc ống nhòm của mẹ, có thể bảo rằng sức mạnh thôi thúc anh, niềm đam mê ngự trị trong anh, luôn là cuộc tranh biện với chúng tôi, sự hành xử khiến chúng tôi đau đớn hoặc nổi giận. (Tôi nói, chúng tôi, bởi tôi vẫn chưa thể hiểu anh nghĩ gì về tôi: khi anh cần tôi, thì mối liên minh giữa tôi và anh là đời đời bền vững; còn những lần khác, anh chuyền qua trên đầu mà như thể chẳng nhìn thấy tôi). Thật ra, anh chỉ chuyền ngang đây thôi. Chính cái rặng cây mộc lan đã hấp dẫn anh, tại đó, chúng tôi trông thấy anh khuất dạng vào bất cứ lúc nào, ngay cả vào giờ cô tiểu thư tóc vàng chắc chắn chưa thức giấc, hoặc khi đội quân các bà dì bà vú phải đưa cô vào nhà. Trong ngôi vườn nhà SóngVỗBờ, cây cối trổ nhánh như vòi của các loài thú dị thường, đất nở những chòm sao lá răng cưa xanh màu da dẻ thú bò sát, những cụm trúc, vàng và sốp, gợn sóng, rì rào tiếng giấy vò. Từ trên một ngọn cây cao nhất, Cosimo – trong niềm khát khao thụ hưởng cùng tận sự xanh tươi đa dạng, những tia ánh sáng thẩm xuyên trong suốt muôn màu, và sự tịch mịch nhiều vẻ – thả đầu mình xuống: ngôi vườn lộn ngược, thành rừng, một ngôi rừng không trực thuộc quả đất: một cõi nhân gian mới. Vào lúc đó, Viola xuất hiện. Cosimo chợt nhìn thấy nàng: đã ngồi vào https://thuviensach.vn chiếc xích đu, đang lấy đà, hay đã thót trên yên chú ngựa lùn; hoặc nghe được cái nốt nhạc trầm đục của chiếc tù và săn bắn vang lên từ đáy vườn. Vợ chồng nhà Hầu tước SóngVỗBờ chưa bao giờ bận tâm về những chuyến mầy mò dạo chơi của cô tiểu thư. Cho tới khi nàng còn đi bộ, tất cả các bà dì đều luôn bám theo sau; song vừa thót lên yên ngựa, là nàng tự do như không khí, bởi các bà này không cưỡi ngựa, không thể thấy nàng đi đâu. Thế rồi, cái ý tưởng về một mối liên hệ mật thiết của cô với lũ trẻ giang hồ là không thể hình dung nổi để có thể phớt ngang trong đầu họ. Song về cái cậu Nam tước đu đeo trên cành cây, thì các bà nhận ra ngay, các bà luôn canh chừng, ngay cả với một vẻ khinh khỉnh bề trên. Bố chúng tôi, trái lại, dồn niềm cay đắng về sự bất tuân thủ của Cosimo vào nỗi ác cảm đối với nhà SóngVỗBờ, hầu như bố muốn đổ lỗi cho họ, như thể chính họ đã quyến rũ cậu con trai của bố đến vườn nhà họ; tiếp đãi, khuyến khích cậu vào cái trò nổi loạn. Thình lình, bố quyết định thực hiện một cuộc bố ráp để thộp lại cổ Cosimo, không trong khu đất của mình, mà ngay tại vườn nhà SóngVỗBờ nơi anh đang hiện diện. Như thể để nhấn mạnh cái ý định hùng hổ đối với người láng giềng, bố không muốn tự chỉ huy cuộc bố ráp, không muốn đích thân xuất hiện trước vợ chồng nhà SóngVỗBờ để yêu cầu họ giao lại cậu con – điều mà, dù chẳng thể có cách nào biện minh được, hẳn phản ánh một tương quan đầy danh dự, giữa dân quý tộc với nhau – mà lại gửi sang một đội quân gia nhân, dưới mệnh lệnh của ngài Trạng Enea Carrega GỗDày. Trang bị thang và dây, các gia nhân kéo đến trước cổng nhà SóngVỗBờ. Ngài Trạng, khoác áo choàng, đội mũ đầu đuôi seo, lúng ta lúng túng, xin lỗi rối rít, hỏi họ cho vào. Thoạt tiên, người nhà SóngVỗBờ tưởng đội quân này đến đây để xén đi những cành cây thò sang nhà họ; thế rồi, trước cái cảnh ngài Trạng thốt lên những lời lấp lửng: “Chúng tôi thộp… chúng tôi thộp…”, trong lúc vừa ngước nhìn lên cành cây, vừa láu táu chạy, chéo chút phía này, xiên chút phía kia, họ hỏi: – Các ông để vuột mất con gì vậy: một con két à? – Đứa con trai, cậu trưởng nam, người nối dõi. Ngài Trạng vội vã đáp lời, bảo gia nhân chống thang vào một cây dẻ Ấn https://thuviensach.vn Độ, rồi đích thân leo lên. Ngài trông thấy Cosimo, ngồi giữa cành lá, chân thả đong đưa như chẳng có gì xảy ra. Viola, cũng thế, như chẳng có gì xảy ra, đang quanh quẩn trên những lối nhỏ, chơi ném vòng. Gia nhân đưa cho ngài một cuộn dây, ắt dùng để bắt anh tôi, song chẳng ai biết ngài sẽ thao tác như thế nào. Thế nhưng, khi ngài Trạng leo chưa đến giữa thang, thì Cosimo đã ở trên ngọn một cây khác. Ngài cho dời thang, và cứ như thế, độ bốn năm bận, mỗi lần lại đè bẹp một luống hoa, còn Cosimo, bằng hai cú phóng mình, đã chuyền sang cây bên cạnh. Phần Viola, đột nhiên thấy mình bị các bà dì, bà vú bao quanh, họ dẫn cô vào nhà, khép cửa nhốt cô trong đó, để cô khỏi bị chứng kiến cái cảnh huyên náo đang diễn ra. Cosimo bẻ một cành cây; bằng cả hai tay, anh tung ra một cú vút, hằn lên không trung một tiếng rít. – Thưa quý ông! Thế quý ông không thể quay về vườn nhà rộng rãi của quý ông mà tiếp tục cuộc săn đuổi này à? Hầu tước SóngVỗBờ lên tiếng, trong lúc trịnh trọng bước ra thềm thang của trang viên; với chiếc áo choàng và chiếc mũ chỏm trên người, nhà Hầu tước nom giống ngài Trạng một cách kỳ lạ. – Tôi nói với quý ông đấy, toàn thể nhà MưaGiông xứ Rondo! Và ông vung tay khoác ra một động tác rộng hình tròn, bao gồm cậu Nam tước đang ở trên cây, ông chú họ, các gia nhân, rồi cả phía bên kia tường rào: toàn bộ những gì thuộc nhà chúng tôi dưới ánh mặt trời. Tới đây, thì ngài Trạng đổi giọng. Như không có gì xảy ra, ngài tíu tít bước bên cạnh nhà Hầu tước, bắt đầu nói về những cách phun nước ngoạn mục cho cái bồn trước mặt, về cái ý tưởng sao cho cột nước phun ra thật cao hơn, tạo ra thật nhiều hiệu ứng hơn; rằng nó có thể sử dụng để tưới vườn khi được thay bằng một đầu phun khác. Đấy, lại một chứng cứ mới về cái lòng dạ không thể đoán trước và không thể tin nổi của ông chú họ của chúng tôi: được bố cử đến với một nhiệm vụ rõ ràng, một chủ đích luận chiến kiên định với người láng giềng, sao ngài lại đâm đầu vào mà tán chuyện một cách thân thiện với nhà Hầu tước, như thể ngài muốn lấy lòng ông ta vậy? Thêm nữa, ngài lại chỉ chứng tỏ cái phẩm chất tán chuyện của mình khi nó tiện lợi cho ngài, và đúng vào những lúc mà người ta đặt tin https://thuviensach.vn tưởng vào sự trơ trơ của ngài. Ngoạn mục là nhà Hầu tước lại nghe theo ngài, đặt những câu hỏi, và lôi ngài theo mình để khảo sát tất cả những chiếc bồn, và những cột phun nước; ăn mặc như nhau, khoác chiếc áo choàng lụng thụng, cao gần bằng nhau, có thể lẫn người này là người kia, rồi đằng sau là cả một đạo quân gia nhân của chúng tôi và của nhà Hầu tước, một số, thang trên vai, không biết phải dùng vào đâu bây giờ. Trong lúc đó, Cosimo yên ổn phóng mình trên những ngọn cây mọc gần các cửa sổ của trang viên, anh tìm cách phát hiện ra, đằng sau những bức màn, gian phòng nơi Viola bị nhốt. Cuối cùng, khám phá ra, anh ném một hột trái cây lên khung cửa. Cánh cửa sổ mở, khuôn mặt tiểu thư tóc vàng ló ra. Nàng nói: – Em bị giam trong này là lỗi tại anh đấy, rồi nàng đóng cửa lại, kéo màn. Cosimo, lập tức, thất vọng tràn trề. Khi anh tôi mà nổi cơn thịnh nộ, thì đúng là nên lo đấy. Chúng tôi thấy anh chạy (nếu hiểu từ chạy theo nghĩa bứt ra khỏi bề mặt quả đất, và quy cho một thế giới trụ đỡ bất quy tắc về độ cao mà giữa là những khoảng không), và thấy anh, dường như ở bất cứ lúc nào cũng có thể bị hụt chân rơi xuống; điều không bao giờ xảy ra. Anh phóng mình, di chuyển bằng những bước cực nhanh trên một cành cây chéo góc, đu bám, bật người lên một cành cao hơn, rồi biến mất qua bốn năm cú dích dắc gieo neo. Thế anh đi đâu? Lần ấy anh chạy và chạy, từ sồi xanh, sang ôliu, sang sồi rừng, và anh đã ở trong rừng. Anh dừng lại, thở hổn hển. Một cánh đồng cỏ trải ra phía dưới. Gió thổi là là, những búi cỏ dày gợn sóng, óng ánh sắc xanh. Những cánh tơ mịn mỏng như không lửng lơ bay lên từ các cầu hoa tên gọi bồ công anh. Giữa đó, một cây thông đơn độc, không thể tới được, với những quả thông hình thuôn. Những chú chim sâu, lông cánh chấm nâu, cực kỳ nhanh nhảu, đậu trên mũi những chòm lá kim rậm dày, tư thế xiên xéo, vài con lộn ngược, đuôi chổng lên trời, mỏ chúc xuống đất, đang mổ sâu và hạt thông. Nhu cầu nhập vào một yếu tố khó có thể làm chủ, vốn thúc đẩy anh tôi thực hiện con-đường-cây-cối của mình, mới được thỏa đáp đôi chút, lúc này vẫn https://thuviensach.vn đang rần rật trong anh, truyền đạt nỗi bức xúc được thẩm thấu cặn kẽ hơn, một mối quan hệ gắn kết với từng chiếc lá, từng vảy cây, từng sợi tơ, từng cú vỗ cánh. Nó từng là tình yêu của người-thợ-săn với các thể sống, và anh ta đã chỉ biết biểu lộ bằng cách giương cung chĩa súng; Cosimo chưa biết nhận thức ra mối gắn kết ấy, anh nỗ lực bộc lộ nó bằng cách miệt mài trong cuộc thông dò của anh. Cánh rừng rậm dày, không thể thao tác. Cosimo phải mở đường bằng những nhát kiếm, dần dà, anh quên đi mọi nỗi bức xúc; anh chìm ngập trong những vấn đề lần hồi hiện ra trước mặt, trong nỗi sợ (có, song anh không muốn thừa nhận) rằng mình đã rời đi quá xa những nơi chốn quen thuộc. Cứ thế, rẽ lách trong sự rậm dày, tới một vị trí, anh nhìn thấy một cặp mắt đang chú mục vào mình, vàng vàng, giữa cành lá, thẳng về phía trước. Cosimo giơ kiếm, vén một cành cây, rồi để nó từ từ uốn về chỗ cũ. Anh thở phào, mỉm cười về nỗi sợ mà mình trải nghiệm; anh đã trông thấy chủ nhân của cặp mắt vàng ấy, nó là một con mèo. Hình ảnh con mèo, vừa trông thấy khi vén cành, đọng lại sắc nét trong tâm trí Cosimo; bất giác, anh lại run lên vì sợ. Bởi con mèo này, mọi thứ y như một con mèo, song trông kinh khiếp, đáng sợ, chỉ cần nhìn thấy nó là đã phải thét lên. Không thể nói nó có gì đáng sợ đến thế. Nó là một loại mèo mướp, to hơn mọi con mèo mướp, song điều này chưa nói lên gì cả, nó kinh khiếp với bộ ria tủa thẳng như lông nhím, hơi thở, phà ra từ hai hàng răng nhọn hoắc như những lưỡi mác, hầu như tác động lên thị giác hơn là thính giác; đôi tai, đã nhọn, lại còn như hai ngọn lửa phừng phừng, giả vẻ tô điểm cho một lớp tơ mềm mượt; bộ lông, thẳng tuột, một vòng cổ vàng hoe phồng lên xung quanh cái cổ rúm, tỏa lan từ đó những đường vằn run rẩy quanh vòng sườn, như thể chúng đang mơn trớn với nhau; chiếc đuôi nằm ngay đơ trong tư thế phản tự nhiên đến mức dường như không có cách nào nhấc lên nổi. Toàn bộ điều này – như đã được Cosimo nhìn thấy trong một tích tắc, sau cái cành cây ngay lập tức đã để uốn về chỗ cũ – cộng với điều anh không kịp nhìn thấy, song đã tưởng tượng ra: chùm lông quá khổ phủ quanh chân, giấu đi một sức mạnh cấu xé của móng vuốt, sẵn sàng vồ anh; cộng thêm điều anh đang tiếp tục thấy: cặp mống mắt vàng xoay quanh đôi https://thuviensach.vn đồng tử đen giữa lá đang chú mục vào anh; rồi cộng luôn điều anh nghe ra: tiếng trệu trạo càng lúc càng khàn đục và mãnh liệt; tất cả, làm anh hiểu là mình đang đối diện với một con mèo rừng dữ tợn nhất của khu rừng. Toàn thể tiếng líu lo và soành soạch im bặt. Con mèo rừng, phóng đi, song không phải để nhào lên cậu thiếu niên, một cú phóng gần như thẳng đứng khiến Cosimo kinh ngạc hơn là hoảng sợ. Sự hoảng sợ sẽ đến sau đó, khi anh thấy con vật ở trên một cành cây ngay trên đầu mình. Nó ở trên đó, thu mình lấy đà, anh nhìn thấy cái bụng phủ lông dài màu trắng xám, chân thủ thế, móng bấm vào gỗ cây, vừa uốn lưng vừa phát ra tiếng: fff… chắc chắn nó đang sắp nhào lên người anh. Cosimo, qua một động tác không hề tính toán mà hoàn hảo, chuyển xuống một cành thấp hơn. FFF… fff… con mèo phản ứng, và với mỗi lần fff… nó lại bật một cú phóng, một chỗ này, một chỗ kia, và lại ở trên một cành bên trên Cosimo. Anh tôi lặp lại cú thao tác của mình, song lại thấy mình đang cưỡi trên một cái cành thấp nhất của cây sồi rừng. Chạm tới mặt đất phía dưới chỉ là chút độ cao, song không vì thế mà anh đã không ưu tiên cú nhảy xuống đây, thay vì chờ con mèo làm điều nó sẽ làm khi vừa thôi phát ra thứ âm thanh cào xé giữa tiếng thở phì phò và tiếng gầm gừ. Cosimo nhấc một chân lên, như thể để nhảy xuống, song dường như trong anh có đụng độ hai bản năng – một bản năng tự nhiên tìm cách đặt mình trong an toàn, và một bản năng kiên gan không tụt xuống với cái giá mạng sống – anh kẹp chặt cả đùi lẫn đầu gối vào cành cây. Trong lúc cậu thiếu niên đang đu đưa, con mèo nghĩ có lẽ đã đến lúc mình phải quăng mình; nó xù lông, giương vuốt, thở phì phò, phóng xuống vồ; Cosimo chỉ còn cách là nhắm mắt lại và xỉa gươm ra đằng trước, một ngón đòn ngớ ngẩn, mà con mèo tránh được một cách dễ dàng; giờ thì nó đang nhào lên đầu anh, chắc mẩm sẽ kéo anh xuống cùng với móng vuốt của nó. Một ngón vuốt bấu vào má anh, song thay vì ngã, trong lúc đầu gối vẫn kẹp chặt, anh ngửa người ra trên cành cây. Thế là, trái với sự chờ đợi, con mèo vồ hụt vào cạnh sườn, và rớt xuống. Nó cố bấu víu, giương vuốt bám vào cành; trong lúc quẫy, nó xoay người trên không trung; một tích tắc, đủ để Cosimo tung ra một nhát đâm khải hoàn bất ngờ, thọc sâu vào bụng, rồi xọc lút mũi https://thuviensach.vn gươm xuyên qua con vật đang gào thét. Anh sống sót, đầm đìa máu, với con vật hoang dã cắm trên lưỡi gươm như một xâu thịt; hằn trên một bên má: ba vết vuốt cào kéo từ dưới mắt xuống cằm. Anh thét lên vì đau và vì chiến thắng và chẳng hiểu gì sất. Anh kẹp chặt cành, nắm chắc thanh gươm với xác con mèo, trong một khoảnh khắc tuyệt vọng của kẻ đã chiến thắng trong lần đầu tiên; và giờ thì biết, chiến thắng là thống khổ thế nào; và biết, kể từ đây mình đã cam kết tiếp tục con đường đã chọn, mà không có quyền thoái thác của kẻ thất bại. Tôi thấy anh băng qua cây cối chuyền tới, máu thấm đẫm xuống tận áo gi lê, đuôi tóc bung ra dưới mũ ba góc; anh cầm xác con mèo rừng đằng đuôi, bây giờ nó giống một con mèo, thế thôi. Tôi chạy đến bà Nữ tướng đang ở trên sân thượng. La lên: – Thưa mẹ, anh con bị thương! - Was?10 Bị thương ra sao? Và bà đã nhắm ống nhòm rồi. – Bị thương như một người bị thương. Tôi nói, và bà Nữ tướng dường như thấy câu định nghĩa của tôi là thích đáng, bởi bà dùng ống nhòm theo dõi anh chuyền phong phóc hơn bao giờ hết, bà nói: – Das stimmt11. Ngay lập tức, bà lao vào sửa soạn bông, băng, cao, như thể phải cung cấp cho xe cứu thương của một tiểu đoàn; bà giao tất cả cho tôi để tôi mang đến anh mà không hề phớt qua niềm hy vọng rằng anh, cần được băng bó, sẽ quyết định trở về nhà. Với gói bông băng, tôi chạy đến khu vườn và ngồi đợi anh trên cây dâu tằm cuối cùng, cạnh bờ tường nhà SóngVỗBờ, bởi anh đã biến xuống dưới cây mộc lan. Anh xuất hiện khải hoàn trong vườn nhà SóngVỗBờ, với con vật bị giết trong tay. Và anh thấy gì trong sân trước của trang viên? Một cỗ xe ngựa sẵn sàng khởi hành, các gia nhân đang chất đồ đạc lên giá để hàng, và, giữa một đạo quân màu đen bà dì bà vú, cực kỳ nghiêm trang, Viola, ăn mặc kiểu du hành, ôm hôn ông bà Hầu tước. – Viola! anh tôi kêu lên, và cầm đuôi giơ con mèo lên. Em đi đâu thế? https://thuviensach.vn Tất cả mọi người quanh cỗ xe ngước mắt nhìn lên cây, thấy anh, với những vết cào, thấm đẫm máu, vẻ cuồng nhiệt, với con vật đã chết trong tay, họ giật mình rùng rợn. – De nouveau ici! Et arrangé de quelle façon!12 Tất cả các bà dì, như thể đang nổi cơn điên tiết, đẩy cô bé về phía cỗ xe. Viola quay lại, nghếch mũi nhìn lên, với một vẻ khinh khỉnh, một kiểu khinh khỉnh chán chường và vênh váo để phản đối bố mẹ, song cũng có thể để phản đối Cosimo, cô dằn từng tiếng (chắc chắn để trả lời câu hỏi của anh): – Em bị gửi đi học. Và cô xoay mặt lại, bước lên cỗ xe. Không hạ cố một cái nhìn, cho anh, hoặc cho con thú hiện vật. Cửa xe đã đóng, lão đánh xe ngựa đã ngồi vào ghế lái, còn Cosimo thì vẫn chưa thể chấp nhận chuyến ra đi này, anh tìm cách thu hút sự chú ý của cô bé, tìm cách cho cô hiểu là anh dâng tặng niềm vinh quang khốc liệt này cho cô, song anh chỉ biết giải thích bằng cách hét lên với cô: – Anh đã chiến thắng một con mèo. Một tiếng đét của ngọn roi, cỗ xe ngựa chuyển bánh giữa những chiếc khăn mùi soa phất phất của các bà dì, từ cửa cỗ xe người ta nghe thấy câu: – “Giỏi thật!” – của Viola, không hiểu là do hào hứng hay để chọc ghẹo. Đó là cuộc từ biệt của hai người. Và trong Cosimo, sự căng thẳng, sự đau đớn từ các vết cào, sự thất vọng không nhận được niềm vinh quang từ kỳ tích của mình, sự tuyệt vọng về một cuộc chia lìa bất thình lình, tất cả, dồn lên cổ để bật ra một tiếng khóc thảm thiết, trộn lẫn với tiếng gào thét, tiếng rít, và tiếng răng rắc của cành non. – Hors d’ici! Hors d’ici! Polisson sauvage! Hors de notre jardin!13 Các bà dì thóa mạ, và tất cả người nhà SóngVỗBờ vội vàng chạy ra đuổi anh đi bằng những cây gậy dài hoặc những viên đá sỏi. Cosimo nấc lên khóc thổn thức và gào thét, quẳng con mèo xuống trước mặt những người tới bên dưới cái cây. Các gia nhân nhặt con vật lên từ đằng đuôi và vất nó vào trong hố bón phân. https://thuviensach.vn Khi biết tin cô bé láng giềng đã ra đi, trong một thời gian, tôi hy vọng Cosimo sẽ xuống. Tôi không biết tại sao, tôi đã, hoặc cũng đã, gắn cô với cái quyết định ở luôn trên cây của anh. Thế mà anh không hề đề cập về nó. Tôi leo lên mang cho anh bông băng; anh tự tay bôi thuốc vào những vết cào trên mặt, và trên tay. Rồi anh yêu cầu một sợi dây câu với một lưỡi móc. Anh dùng nó để câu xác con mèo lên, từ trên một cây ôliu trổ cành trên cái hố bón phân của nhà SóngVỗBờ. Và đó là chiếc mũ đầu tiên trong những chiếc mũ lưỡi trai bằng da mà chúng tôi thấy anh suốt đời đã đội. https://thuviensach.vn VII Mưu tính cuối cùng nhằm tóm cổ anh tôi được chị Battista thực hiện. Sáng kiến của chị, tất nhiên, như mọi chuyện chị làm, được hoàn tất trong bí mật, không hề hỏi ý kiến ai. Đêm đó, chị xuất hành với xô keo và cái thang. Chị phết keo lên một cây minh quyết, từ ngọn xuống gốc. Đó là cái cây Cosimo thường ngụ lại mỗi sáng. Tảng sáng, người ta thấy vướng dính trên cây minh quyết: những con chim sẻ vàng quẫy cánh, những con chim hồng tước toàn thân nhớp nháp, những con bướm đêm, những chiếc lá bị gió thổi đến, một mảng đuôi sóc, và ngay cả một vạt áo choàng của Cosimo. Không biết có phải do anh đã ngồi lên một cành cây và đã tìm cách thoát được, hay đúng ra, chính anh đã cố ý móc miếng vạt áo ấy lại để trêu chúng tôi (chắc là thế, bởi gần đây người ta không còn thấy anh khoác áo choàng nữa). Tuy nhiên, ngọn cây vẫn nhem nhuốc nhớp nháp keo, và sau đó thì khô quánh lại. Chúng tôi bắt đầu đoan chắc rằng Cosimo sẽ không quay lại nữa, cả bố cũng thế. Từ khi anh tôi phong phóc trên cây cối khắp xứ BóngRâm, vị Nam tước không dám lộ diện, ông ngại cái chức danh Công tước sẽ bị tổn hại. Mặt ông ngày càng xanh xao và hằn các vết nhăn. Tôi không biết các mối ưu tư của ông, mức nào thì thuộc tình phụ tử, mức nào thì dành cho những hệ quả quan trường, song lúc ấy, hai điều đã nhập thành một; Cosimo là cậu con trai cả, người kế thừa tước vị, và nếu bàn dân thiên hạ có thể dị nghị về một vị Nam tước mà phong phóc trên cây như một chú chim đa đa, thì họ lại càng khó có thể chấp nhận kẻ thực thi việc ấy lại là một Công tước, dù vẫn còn trẻ con, và cái tước vị đang tranh chấp không thể tìm được luận cứ hỗ trợ nào từ hành vi của kẻ kế thừa này. Đương nhiên, đó là những mối ưu tư hoài công, bàn dân xứ BóngRâm cười vào nỗi ảo vọng của bố; và các nhà quý tộc, chủ nhân của những trang viên trong vùng, thì coi bố là kẻ điên. Dạo ấy, trong giới quý tộc đã lan truyền một tập quán sống trong những trang viên ở những nơi vui tươi, hơn là https://thuviensach.vn trong những tòa lâu đài phong kiến, và điều này khiến họ có khuynh hướng sinh hoạt như những công dân tự do, để tránh sự buồn tẻ. Ai mà còn thiết đến cái địa vị cũ kỹ Công tước xứ BóngRâm nữa đây? Cái lạ của xứ BóngRâm là ở chỗ nó là đất của mọi người mà cũng chẳng của một ai: chịu một số ràng buộc về pháp lý với gia đình nhà Hầu tước SóngVỗBờ, những công hầu của hầu hết các vùng đất, song đã từ lâu nó là Công xã tự do, phụ thuộc nước Cộng hòa Genova; chúng tôi có thể yên lòng ở đó, trong những vùng đất mà chúng tôi được thừa kế và những vùng đất mà chúng tôi mua lại với giá rẻ mạt từ Công xã ở giai đoạn nó chất chồng nợ nần. Có thể đòi hỏi gì hơn? Hồi ấy, xung quanh đó, có một xã hội quý tộc nhỏ, với những trang viên và vườn tược chạy tới tận bờ biển; tất cả sống trong hân hoan đình đám, qua lại thăm nhau, đi săn, giá sinh hoạt rẻ, họ có một số thuận lợi của kẻ quần thần mà không chịu những mắc míu, cam kết, và những khoản chi tiêu của người phải chăm lo một gia đình hoàng gia, một thủ đô, một chính sách. Bố chúng tôi, trái lại, không thú vị với những điều này; bố cảm thấy mình là một quân vương bị truất ngai, ông đi tới việc cắt đứt mọi quan hệ với các nhà quý tộc lân cận (mẹ chúng tôi, người nước ngoài, có thể bảo rằng bà chưa bao giờ có quan hệ với họ), điều này cũng có cái lợi của nó, không giao du với ai đỡ đi nhiều khoản chi tiêu, và giấu đi được sự thiếu hụt về tài chính của gia đình chúng tôi. Với dân chúng BóngRâm, không thể nói chúng tôi có quan hệ tốt hơn; bạn biết đấy, dân BóngRâm, những người có phần tỉnh khô, chỉ lo toan công chuyện của mình. Hồi đó họ bắt đầu bán được nhiều chanh, vì sự tiêu dùng nước chanh khuấy đường đã phổ biến trong giới quý tộc; họ trồng các vườn chanh ở khắp nơi, sửa sang lại cái bến cảng đã bị bọn cướp biển phá hoại khá lâu trước đó. Nằm giữa nước Cộng hòa Genova, những đất đai của Vua đảo Sardegna, của Vương quốc Pháp, và của địa phận tòa giám mục, họ làm ăn buôn bán với tất cả, và mặc kệ tất cả, trừ những khoản cống nạp phải trả cho Genova, khiến họ phải đổ mồ hôi hột vào ngày trả thuế, lý do của những vụ dấy động phản đối các viên chức thu thuế của nhà nước Cộng hòa. Nam tước xứ Rondo, trong lúc nổ ra những vụ dấy động về thuế má, https://thuviensach.vn luôn tin tưởng mình đang ở thời điểm sắp được trao miện công tước. Thế là ông xuất hiện tại quảng trường, trước bàn dân xứ BóngRâm, tự xung phong mình làm quan bảo hộ. Song lần nào cũng vậy, ông phải tức tốc tháo chạy dưới một trận mưa chanh thối. Sau đó, như thường lệ, ông bảo rằng: chính những tu sĩ dòng Tên đã âm mưu chống ông. Ông nặn ra trong đầu cái ý tưởng là giữa ông và các tu sĩ dòng Tên đang diễn ra một cuộc đấu trí mạng, và cái Hiệp hội ấy không nghĩ gì khác hơn là lập kế gây thiệt cho ông. Thật vậy, đã có những xích mích từ việc tranh biện giữa gia đình chúng tôi và Hiệp hội dòng Tên về quyền sở hữu của một mảnh vườn; từ đó nảy sinh sự xung đột, và vị Nam tước, vốn có quan hệ tốt với vị Giám mục, đã thành công trong việc thuyên chuyển Linh mục trưởng địa phận ra khỏi địa hạt trực thuộc Giáo khu. Kể từ lúc ấy bố tin chắc rằng Hiệp hội đã gửi các đặc vụ đến mưu hại cuộc đời và quyền lợi của mình. Bố tìm cách lập ra một lực lượng dân quân trung tín nhằm giải phóng vị Giám mục, mà theo ý ông, đã bị rơi vào vòng cai quản của các tu sĩ dòng Tên; bố dành quy chế tị nạn và bảo trợ cho tu sĩ dòng Tên nào tuyên bố rằng mình bị ngược đãi, vì thế bố đã chọn vị thầy Trùm nửa chất Giăng-xê-nít với cái đầu luôn ở trên mây làm cha tinh thần cho chúng tôi. Bố chỉ tin tưởng có một người, đó là ngài Trạng. Vị Nam tước tỏ ra mềm lòng đối với ông em không chính thức, như đối với cậu con trai khốn khổ và độc nhất vô nhị; bây giờ tôi không thể nói lúc đó chúng tôi có ý thức hay không về sự thể trong cách suy xét ngài Carrega chúng tôi đã có phần ganh tị – ắt phải là thế – bởi bố đã nặng lòng với cậu em trai ngũ tuần hơn là với những đứa trẻ chúng tôi. Hơn nữa, không chỉ có chúng tôi là nhìn ngài với ác cảm: bà Nữ tướng và chị Battista, ngoài mặt tỏ vẻ tôn trọng, song thật ra là chịu không thấu ngài; còn ngài, bên dưới cái vẻ ngoài tùng phục, chẳng hề quan tâm đến ai, đến điều gì, và có lẽ ngài ghét tất cả mọi người, ngay cả vị Nam tước, người mà ngài phải đội ơn rất nhiều. Ngài Trạng ít nói, nhiều lúc bị cho là câm-điếc, hoặc không hiểu ngôn ngữ: chẳng hiểu tại sao khi xưa ngài có thể hành nghề trạng sư, bởi ngay từ hồi đó ngài đã lạc loài như thế rồi, trước cả thời ở Thổ Nhĩ Kỳ. Cũng có thể ngài từng là người có đầu óc, đã học được mọi phép tính thủy lực từ người Thổ Nhĩ Kỳ, điều duy nhất https://thuviensach.vn mà ngài bây giờ có khả năng thực hành, và điều mà bố khen ngợi quá đáng. Tôi chưa bao giờ biết rõ quá khứ của ngài, mẹ ngài là ai, quan hệ của ngài khi còn trẻ với ông nội chúng tôi là thế nào (hẳn ngài cũng đã được quý mến, được cho đi học làm trạng sư, rồi được nhận cái tước Ngài), cũng như tại sao ngài lại ở Thổ Nhĩ Kỳ. Không ai biết rõ có phải xứ Thổ Nhĩ Kỳ là nơi ngài đã trú ngụ trong một thời gian dài, hay lại là ở một xứ Béc-be nào đó, Tunisia, Algeria, chẳng hạn, đại để, một xứ của người Hồi, và thiên hạ còn bảo rằng ngài cũng đã xin theo đạo Hồi. Còn rất nhiều lời đồn: rằng ngài đã nhận những chức vụ quan trọng, quan chức cao cấp của Vua Thổ Nhĩ Kỳ, Chuyên gia Thủy lực học của Nội các, hoặc những chức khác tương tự, rồi một âm mưu thâm cung bí sử, hay một cơn ghen vì các bà, hoặc một món nợ bài bạc đã khiến ngài bị thất sủng, rồi bị đem bán đi như nô lệ. Người ta biết rằng ngài đã được tìm ra khi bị xích vào một mái chèo giữa đám người nô lệ trong một chiếc thuyền galê của người Ottoman bị người Venise bắt giữ, và ngài được họ thả. Tại Venise, ngài sống gần như một kẻ hành khất, cho tới khi, không biết vì do biểu dương trò gì, một vụ ẩu đả đã xảy ra (với ai vậy nhỉ, một người dút dát như thế, chỉ có trời mới biết), và cuối cùng thì ngài lại bị cùm. Thông qua đường giây ngoại vụ của nước Cộng hòa Genova, bố chuộc lại ngài, và thế là ngài rơi tọt giữa chúng tôi, một người đàn ông nhỏ con, đầu hói râu đen, hớt ha hớt hải, nửa câm nửa điếc (lúc đó tôi là một đứa bé, song cái cảnh tượng buổi tối hôm ấy đã hằn trong tôi), thụng thịnh trong bộ quần áo quá khổ không phải của ngài. Bố bắt mọi người coi ngài là người có thẩm quyền, phong cho ngài chức quản gia, dành cho ngài một căn phòng làm việc nơi ngài sẽ chất đầy giấy tờ ngày càng hỗn độn. Ngài Trạng mặc một chiếc áo choàng dài và đội một chiếc mũ chỏm đuôi seo, như thói quen thời đó của nhiều nhà quý tộc và trưởng giả trong buồng làm việc của họ; chỉ có điều là, thật ra, trong căn phòng làm việc hầu như chẳng bao giờ có mặt ngài; người ta bắt đầu trông thấy ngài ra ngoài, cũng ăn mặc như thế, rảo quanh các thôn trang. Rốt cuộc ngài còn trình diện tại bàn ăn trong các bộ áo choàng kiểu Thổ Nhĩ Kỳ ấy, lạ là bố, người chú trọng phép tắc, lại tỏ ra dễ dãi với ngài. Giữ nhiệm vụ quản gia, song ngài Trạng hầu như không bao giờ trao đổi https://thuviensach.vn chuyện trò với những người trách nhiệm về tài sản, những người thuê đất, hoặc những người cố nông, cũng bởi sự rụt rè và sự khó khăn trong ăn nói, mọi lo lắng thực tế, những lần đưa ra mệnh lệnh, những lúc thúc bảo mọi người, luôn là phiên của bố. Ngài Enea Carrega GỗDày giữ sổ chi tiêu, tôi không biết sự thể việc làm ăn của nhà chúng tôi diễn tiến tệ như thế có phải là do cách ngài tính sổ, hay là vì cuộc tính sổ tệ như thế là do cách diễn tiến việc làm ăn của nhà chúng tôi. Thế rồi, ngài thực hiện những con toán và những biểu đồ của những dàn ống dẫn nước, lấp đầy một tấm bảng lớn với những đường kẻ, những con số, cùng với những câu viết bằng chữ Thổ. Thỉnh thoảng bố cùng với ngài đóng cửa trong căn phòng làm việc hàng giờ (đó là những buổi ngồi lại lâu nhất của mà ngài Trạng thực hiện được), và một chốc sau đó, từ cái cánh cửa đóng kín vẳng ra giọng nói bực tức của vị Nam tước, những tiếng gằn giọng chí chóe của một cuộc cãi vã, song hầu như người ta không nhận ra được giọng của ngài Trạng. Thế rồi, cánh cửa mở toang, ngài Trạng, với những bước ngắn tất tả dưới những nếp áo choàng, chiếc mũ đuôi seo thẳng đứng trên chỏm đầu, đi về phía cái khung cửa vừa làm cửa ra vừa làm cửa sổ, chạy ra vườn, rồi ra đồng. – Enea GỗDày! Enea GỗDày! Bố la lớn, đuổi theo ngài, song ông em đã lẫn trong những rặng nho, hoặc giữa những hàng cây chanh, và người ta chỉ còn thấy chiếc mũ đuôi seo đỏ bướng bỉnh tiến đi giữa lá. Bố bám sát, gọi ngài; được một lúc, chúng tôi thấy hai người quay lại, vị Nam tước vẫn bàn cãi, quơ quơ cánh tay, ngài Trạng nhỏ bé cạnh ông, khập khà khập khệnh, tay nắm chặt trong túi áo choàng. https://thuviensach.vn VIII Những ngày ấy, Cosimo thường thách đấu với mọi người ở dưới đất, thách bắn trúng đích, thách tài nghệ thao tác, cũng là để thử lại xem các khả năng của mình, toàn bộ những gì mình có thể thực hiện được ở đỉnh cao trên kia. Anh thách lũ trẻ chơi đánh đáo. Đó là ở những chỗ gần Cổng Capperi, giữa những mái nhà tranh vách nát của người nghèo và của kẻ phiêu bạt tứ xứ. Từ trên một cây sồi xanh nửa khô cằn nửa trơ trụi, trong lúc đang chơi đánh đáo, Cosimo trông thấy một người đàn ông, cao, hơi khòm, cuốn mình trong chiếc áo măng tô đen, cưỡi ngựa, tiến đến gần. Anh nhận ra đó là bố. Lũ trẻ tản đi; một số phụ nữ thì đứng nhìn bên ngưỡng cửa của các túp nhà ấy. Nam tước Arminio phi ngựa đến gốc cây. Hoàng hôn đỏ rực. Cosimo đang ở giữa những cành cây trụi lá. Hai người nhìn nhau. Đây là lần đầu tiên, sau buổi cơm trưa ốc sên, họ lại ở trong tình trạng như thế, mặt đối mặt. Nhiều ngày đã trôi qua, người này lẫn người kia biết rằng giờ đây ốc sên không can dự chi nữa, sự vâng lời của con cái hay thẩm quyền của cha chú cũng thế; rằng có biết bao điều hợp với lô gích và có ý nghĩa mà họ có thể nói, tất cả ắt đều không đúng chỗ; tuy nhiên, cũng phải thốt lên gì chứ. – Cậu có màn trình diễn tuyệt vời về mình đấy! – bố cay đắng mở đầu – quả không hổ danh một công tử quyền quý! (Bố gọi Cosimo là Cậu, như cách xưng hô trong những vụ trách mắng trầm trọng nhất, song lúc này thì sự sử dụng ấy mang một ý nghĩa xa xôi, giữ khoảng cách). – Một công tử quyền quý, thưa bố, chân đạp đất hay đầu đội vòm cây, thì cũng y như nhau. Cosimo trả lời, và nói thêm ngay sau đó: – Nếu chàng công tử ấy ứng xử chính đáng. – Câu nói hay đấy. Vị Nam tước thừa nhận một cách trịnh trọng. https://thuviensach.vn – Cái anh chàng công tử mà, mới vừa đây thôi, đã hái trộm mận của một người thuê đất. Thật thế. Anh tôi đã bị bắt gặp tại trận. Trả lời thế nào đây? Anh mỉm cười, không ngạo mạn cũng không khinh mạn: một nụ cười bẽn lẽn, và mặt anh đỏ bừng. Bố cũng mỉm cười, một nụ cười buồn rầu, chẳng hiểu tại sao bố cũng đỏ mặt. Sau đó bố nói: – Giờ thì cậu còn kết bè kết đảng với những đứa cứng đầu cứng cổ và du côn du kề nhất. Cosimo nói, cương quyết: – Không phải, thưa bố, con có chuyện của con, mỗi người có chuyện của mình. Bằng một giọng nói điềm tĩnh, hầu như dịu nhẹ, vị Nam tước bảo: – Tôi mời cậu tụt xuống đất, nhận lại bổn phận dành cho địa vị của mình. – Thưa bố, con không có ý định tuân lời bố, và con rất đau lòng về chuyện này, anh tôi nói. Cả hai cùng ngượng ngùng, ngán ngẩm. Mỗi người biết người kia ắt sẽ nói gì. – Thế thì chuyện học hành, chuyện phụng ngưỡng Kitô giáo của anh thì sao? Cậu định lớn lên như một kẻ hoang dã của những xứ Mỹ châu à? người bố nói. Cosimo im lặng. Đó là những sự suy nghĩ mà anh chưa và không muốn đặt ra cho mình. Rồi anh bảo: – Thế thì bố tin rằng chỉ vì vài mét trên cao này mà những lời dạy dỗ cao đẹp không tới được với con à? Đây cũng là một câu trả lời khôn khéo, song như thể nó đã làm giảm thiểu tầm mức của cái thái độ của anh, vì thế: một tín hiệu của sự yếu đuối. Người bố nhận ra điều đó và tăng thêm áp lực: – Sự nổi loạn không đo bằng mét. Có những chuyến xê dịch tưởng như chỉ vài gang tay thôi, ấy thế mà không có ngày về đấy. Lúc ấy anh tôi hẳn có thể đưa ra một lời đối đáp cao cả nào đó, một câu https://thuviensach.vn cách ngôn tiếng La tinh chẳng hạn, mà hồi đó chúng tôi thuộc nằm lòng nhiều câu, song ngay lúc này thì tôi chẳng nghĩ ra được câu nào. Vậy mà anh đã ngán ngẩm, đứng đó, vẻ đĩnh đạc, chặc lưỡi, hét lên: – Nhưng từ trên cành cây này con tiểu ra xa hơn! Một câu nói không hàm nghĩa gì nhiều, nhưng phạt ngang vấn đề. Như thể câu hét đã được nghe ra, từ phía Cổng Capperi nổi lên tiếng hò reo của lũ trẻ. Con ngựa của Nam tước xứ Rondo khựng lại, người chủ kềm cương, quấn lại áo choàng, chực sửa soạn rời vó. Song ông ngoảnh mặt lại, rút một cánh tay ra khỏi áo choàng, chỉ lên bầu trời, lúc đó mây đen đã nhanh chóng phủ đầy, rồi kêu lên: – Coi chừng đấy, quý tử, có Ai đó có thể tiểu lên tất cả chúng ta! Rồi thúc ngựa chạy đi. Cơn mưa, mà đồng ruộng chờ đợi từ lâu, bắt đầu nặng hạt. Từ những túp nhà tranh vách lá, những đứa trẻ, đầu đội túi, túa ra, miệng ca vang: – Ciêuve! Ciêuve! L’aiga va pe êuve!14 Cosimo víu cành biến mất trong đám lá đầm đìa nước, chỉ cần chạm vào là sẽ bị hắt nước xuống đầu. Vừa biết là trời mưa, tôi đã khổ giùm anh. Tôi mường tượng ra anh đang co ro, dán sát người vào một thân cây mà vẫn không thể tránh được những làn mưa rơi chéo. Và tôi còn biết, một cơn bão cũng không đủ để thổi anh về. Tôi chạy lại mẹ: – Trời mưa! Mẹ ơi, anh Cosimo sẽ ra sao? Bà Nữ tướng gạt tấm màn cửa, nhìn mưa. Bà bình tĩnh. – Sự bất tiện nhất của trời mưa là đất bùn lầy. Ở trên đó anh con không bị tác động. – Nhưng cây cối có đủ che cho anh con không? – Anh con sẽ rút về những đại bản doanh của mình. – Đại bản doanh nào, thưa mẹ? – Anh con hẳn đã suy nghĩ rất lung để sửa soạn ra những chỗ ấy trước. – Thế mẹ có nghĩ rằng con nên đi tìm và đưa cho anh con một cây dù hay không? https://thuviensach.vn Như thể đột nhiên chữ “dù” đã chộp bà Nữ tướng từ cái tháp quan sát, rồi thả tõm bà về lại với mối lo lắng mẫu tử, bà thốt lên: – Ja, ganz gewiss!15. Một chai mật ong, thật nóng, quấn trong đôi tất len! Một tấm vải bạt, chống ẩm, để trải trên gỗ… Nhưng giờ này nó ở đâu, thật đáng thương… Hy vọng con sẽ tìm ra được anh con… Nặng trĩu những gói đồ, cầm cây dù to tướng màu xanh, và kẹp một cây khác chưa mở dưới nách để đưa cho Cosimo, tôi bước ra trời mưa. Tôi huýt vang tiếng huýt sáo của chúng tôi, nhưng chỉ có tiếng mưa rì rào không ngớt trên trên cây lá đáp lời. Trời tối đen; ra khỏi vườn, không biết đi đâu, tôi dọ dẫm bước để tránh những viên đá trơn trợt, những đám cỏ nhẽo ướt, những vũng nước, và tiếp tục huýt sáo. Để tiếng huýt có thể bay cao, tôi ngả người ra khỏi tầm dù, thế là nước mưa đập lên mặt và làm tịt mất tiếng huýt trên môi. Tôi muốn đi về phía những khu rừng công nhiều cây cao, nơi tựu trung, tôi nghĩ, có thể được anh dùng làm chỗ ẩn náu, song tôi bị lạc trong bóng tối. Tôi đứng ngây ra đó, cầm dù và ôm chặt những gói đồ, chỉ nhận được chút hơi ấm từ đôi tất len quấn quanh lọ mật. Cho tới lúc, kìa! tôi nhìn thấy một đốm sáng giữa cây lá trên cao tối đen, nó không thể là ánh trăng hay ánh sao. Tôi có cảm tưởng là tiếng huýt của mình đã được đón nhận. – Cosimooo! – Biagiooo! tiếng cất giọng giữa mưa, từ trên cao đó. – Anh ở đâu vậy? – Ở đây…! Anh đang tới gặp chú mày, nhanh lên, không thì anh ướt hết! Chúng tôi gặp lại nhau. Bọc trong một cái chăn, anh tụt xuống một chạng cây liễu, ở dưới thấp, để chỉ cho tôi lối trèo, băng qua những cành nhánh trổ chìa quanh co phức tạp, tới tận một chạng cây sồi to, nơi cái đốm sáng xuất phát. Tôi đưa ngay cho anh chiếc dù và vài gói đồ, chúng tôi tìm cách leo bám trong lúc dù để mở, song không thể được, thế là vẫn bị ướt. Cuối cùng, trèo tới chỗ anh hướng dẫn; tôi không thấy gì cả ngoài cái vệt sáng giống như một khe cửa lều. Cosimo vén một bên vạt, tôi chui vào. Dưới ánh sáng của cây đèn xách, https://thuviensach.vn tôi thấy mình đang ở trong một gian phòng nhỏ, bạt và thảm che khép tứ phía, với cái sàn nhỏ kết bằng cọc, bắc ngang từ thân cây sồi, toàn thể được trụ đỡ bởi những cành cây lớn. Thoạt tiên, tôi cảm thấy nó như là một cung điện, song ngay sau đó, tôi buộc phải nhận ra rằng nó hết sức chênh vênh, chỉ thêm một người thứ hai bên trong là nó đã xiêu vẹo, thế là Cosimo phải nỗ lực chỉnh sửa lại ngay lập tức những chỗ lung lay và xộc xệch. Anh nhặt cả hai chiếc dù tôi mang đến, mở ra, và che vào hai lỗ hổng trên nóc; nhưng nước tiếp tục nhỏ xuống từ nhiều chỗ khác, cả hai chúng tôi đều bị ướt, thế là vẫn đẫm lạnh như khi ở bên ngoài. Tuy nhiên, với một lượng bạt và thảm chồng chất trùm phủ nhiều như thế, chúng tôi có thể bị vùi bên dưới mà chỉ còn ló ra hai mái đầu. Chiếc đèn xách tỏa ra một thứ ánh sáng ngập ngừng, lập lòe, và rọi chiếu lên trần vách của cái công trình lạ lùng ấy những bóng hình cành lá rối rắm. Cosimo hớp từng ngụm mật ong, xuýt xoa: – Puah! Puah! – Một ngôi nhà đẹp, tôi nói. – Ồ, chỉ là tạm thời thôi, anh vội vã đáp lại. Anh phải nghiên cứu kỹ hơn. – Toàn bộ đã được một mình anh dựng nên à? – Thế chú mày bảo với ai? Chỗ này là bí mật. – Em có thể tới đây được không? – Không được, chú mày sẽ lộ cho người khác biết lối đến. – Bố đã bảo là sẽ không sai người đi tìm anh nữa. – Cũng vẫn phải giữ bí mật. – Với cái băng trộm trái cây à? Thế chúng nó không phải là bạn anh ư? – Lúc là bạn, lúc không. – Thế còn tiểu thư cưỡi chú ngựa con? – Sao chú mày lại quan tâm? – Em muốn nói tiểu thư ấy có là bạn, có cùng chơi với anh không? – Lúc thì có, lúc thì không. – Sao lại lúc thì không? – Bởi lẽ, hoặc là anh không muốn, hoặc là nàng không muốn. – Thế nàng ấy, anh có dẫn nàng ấy leo lên đó không? https://thuviensach.vn Cosimo, mặt sa sầm, tìm cách trải chiếc chiếu vắt trên một cành cây. – … Nếu nàng tới, anh mày sẽ cho nàng lên Anh trịnh trọng nói. – Thế nàng không muốn à? Cosimo nằm nhoài xuống. – Nàng đã đi rồi. – Nói cho em nghe đi anh, tôi nói nhỏ. Thế anh và nàng đã cặp bồ với nhau chưa? – Chưa! Anh trả lời, rồi chìm sâu trong im lặng. Sáng hôm sau trời đẹp, và một quyết định được đưa ra: Cosimo sẽ tiếp tục học với thầy Trùm CắtTiệtHoa. Không biết là bằng cách nào. Đơn giản và có phần đột ngột, vị Nam tước nhờ thầy Trùm (“Thầy ơi! thay vì đứng đó mà đuổi ruồi…”) tìm ra nơi anh đang có mặt, và bảo anh dịch một ít Virgilio. Thế rồi ngại rằng mình sẽ đẩy thầy vào một tình thế quá lúng túng, bố tìm cách dễ dàng hóa nhiệm vụ của thầy mà bảo tôi: – Con ra bảo anh con nửa tiếng nữa hãy có mặt trong vườn để học tiếng La tinh. Bố nói với một giọng nói tự nhiên nhất có thể, cái giọng nói mà bố muốn duy trì từ giờ về sau: cùng với việc Cosimo ở trên cây, mọi sự cần tiếp tục như trước. Thế là buổi học đã diễn ra. Anh tôi cưỡi một cành cây du, chân thả đong đưa; thầy Trùm, ở bãi cỏ phía dưới, ngồi trên một chiếc ghế đẩu, hai người đồng thanh lập đi lập lại những bài thơ sáu âm tiết. Tôi chạy chơi xung quanh và khuất xa họ một lúc; khi tôi quay lại, chính thầy Trùm cũng ở trên cây; đôi chân còm nhom mang vớ đen đang tìm cách quờ bám vào một chạng cây, Cosimo thì đang giữ cái khuỷu tay thầy để hỗ trợ. Tìm ra một chỗ thuận lợi cho người lớn tuổi, cả hai, cắm cúi với quyển sách, cùng nhau giải đáp âm tiết của một đoạn thơ khó. Anh tôi dường như tỏ ra mình hết sức chuyên cần. Sau đó, tôi không biết chuyện gì đã xảy ra, bằng cách nào mà cậu học trò đã biến, có lẽ do thầy Trùm trên đó đã đễnh đãng, đã ì ra đó mà lóng ngóng https://thuviensach.vn nhìn vào khoảng không như mọi khi; vì sự thể là: rúc giữa cành lá bấy giờ chỉ còn vị linh mục già áo đen, với quyển sách trên đầu gối, miệng há hốc, dõi nhìn một cánh bướm trắng đang bay. Khi con bướm mất dạng, thầy Trùm nhận ra là mình đang ở trên đỉnh cây, bắt đầu run sợ. Thầy ôm chặt thân cây, bắt đầu hét lên: – Au secours! Au secours!16 Chỉ tới lúc dân chúng kéo đến với một cái thang, thì từ từ thầy mới điềm tĩnh trở lại, và leo xuống. https://thuviensach.vn IX Tóm lại, cùng với toàn bộ chuyến bứt vượt nức danh của mình, Cosimo hầu như vẫn đang sống cạnh chúng tôi như trước. Một kẻ đơn độc không xa lánh nhân gian. Đúng hơn, có thể bảo rằng nhân gian là ở trong tâm anh. Anh chuyền tới những chỗ bên dưới có những nhà nông cày cuốc, bón phân, cắt cỏ, rồi dạm lời chào lễ độ, họ ngẩng đầu, ngạc nhiên; và bằng một thói đùa vui – đã từng thực hiện bao lần trong quá khứ, ở cái thuở chúng tôi cùng nhau xê dịch trên cây – anh lêu lêu, chọc ghẹo ai đi qua phía dưới; anh tức khắc báo cho họ biết là mình đang ở đâu. Lúc đầu, nhìn thấy anh vượt qua những khoảng cách xa như thế hoàn toàn trên cây, họ bối rối, không biết phải ngả nón chào như một người chủ hay là la mắng như một đứa trẻ ranh con. Rồi họ đâm quen, họ chuyện trò với anh về công việc, về thời tiết, thậm chí còn cho là cái trò chơi ngụ ở nơi cao trên kia của anh, không hay cũng chẳng dở so với nhiều trò chơi khác mà họ chứng kiến từ những người chủ. Anh ngồi yên cả nửa tiếng đồng hồ trên cây, ngắm nhìn công việc của họ, anh hỏi họ về phân bón và hạt giống, điều mà hồi còn đi trên mặt đất chưa bao giờ xảy ra; kiềm níu bởi sự e dè, anh không hề mở miệng nói chuyện với những người dân quê hay những người hầu. Có lúc, anh chỉ cho họ biết cái luống đất đang vun xới thẳng hay xéo, hoặc ở vườn cây bên cạnh cà chua đã chín; lúc khác, anh xung phong làm những công việc nho nhỏ như tìm đến nói với vợ của một bác thợ gặt mang lại viên đá mài, hay là nhắc họ khóa nước lại trong một vườn rau. Khi di chuyển với các nhiệm vụ tin cẩn như thế, nếu thấy cánh chim sẻ nào đó sà đậu lên một ruộng ngô, thì anh hò hét và vung vẩy chiếc mũ lưỡi trai đuổi chúng bay đi. Khi anh di chuyển đây đó đơn độc trong rừng, những lần gặp gỡ con người, dù rất hiếm, song để lại dấu ấn trong tâm hồn, đó là với những người chúng tôi chưa từng được gặp. Thời ấy, cả một đạo quân những người dân lang thang nghèo khó kéo đến cắm dùi trong các khu rừng: thợ mỏ, thợ hàn https://thuviensach.vn nồi, thợ lắp kính, những gia đình đói khổ bị đưa đẩy khỏi ruộng đồng của họ, kiếm ăn bằng những nghề không ổn định. Họ đặt xưởng làm của họ ngoài trời, họ dựng lên những túp lán cành lá để ngủ. Lúc đầu, cái cu cậu trùm phủ lông lá chuyền ngang trên đầu khiến họ sợ, nhất là phụ nữ, họ tưởng cậu là một con yêu tinh; nhưng rồi Cosimo trở nên thân thiện, anh trải qua hàng giờ ngắm họ lao động, buổi tối, khi họ tề tựu quanh đống lửa, anh ngồi trên một cành cây gần đó, lắng nghe những câu chuyện họ kể. Trên một khoảnh đất nện đầy tro, những người thợ mỏ là đông nhất. Họ hò la “Hura! Hura!”, là người vùng Bergamo, người ta không hiểu tiếng nói của họ. Họ là những người khỏe mạnh, kín kẽ, và quan hệ chặt chẽ với nhau nhất: một nghiệp đoàn trải ra khắp các khu rừng, với những liên hệ máu mủ, quen biết, và tranh chấp. Cosimo có những lúc làm trung gian giữa nhóm này với nhóm khác, anh đưa tin, anh được giao dịch vụ. – Các bác phía dưới cây Sồi Đỏ nhắn các bác như sau: Hanfa La Hapa Hota’l Hoc! – Trả lời họ là: Hegn Hobet Hò de Hot! Anh nhớ trong đầu những âm điệu bật hơi bí ẩn này và tìm cách lặp lại, như thể khi nỗ lực bắt chước tiếng chíp líu lo của bầy chim đánh thức anh dậy buổi sáng. Dù tiếng đồn đã lan truyền về một cậu con trai của Nam tước xứ Rondo hàng tháng nay không chịu tụt xuống từ trên cây, bố vẫn giữ kín với những người đến từ vùng khác. Vợ chồng Bá tước xứ HầuBao, trên đường đi Pháp, nơi họ sở hữu một số đất đai nhà cửa, ghé nhà chúng tôi. Tôi không biết cái vòng lợi ích cạnh đó là gì: để đòi lại một số tài sản, hay là xác nhận một giáo khu cho người con trai giám mục, mà họ cần sự đồng tình của Nam tước xứ Rondo; và bố, khỏi cần phải nói, dựng lên trên cái mối liên minh đó một lâu đài dự án dành cho những kỳ vọng khanh tướng của mình ở vùng BóngRâm. Một bữa tiệc buồn không thể tả, với vô số nghi thức khách khứa, hai vị khách mang theo cậu con công tử bột, vênh vênh váo váo, đầu đội tóc giả. Vị Nam tước giới thiệu các quý tử của mình, tức là chỉ có mình tôi, sau đó, ông nói: https://thuviensach.vn – Tội quá, Battista, cô con gái của chúng tôi sống hết sức ẩn dật và ngoan đạo, không biết nó có thể gặp các vị được hay không. Song đây rồi, bà chị quái chiêu của chúng tôi xuất hiện, đầu đội khăn trùm nữ tu, toàn bộ được kết bằng diềm tua và dải ruy băng, mặt trát phấn, tay đeo găng dài hở ngón. Cần phải thông cảm với chị, từ cái lần với cậu Hầu tước xứ Táo, chị chưa bao giờ trông thấy một chàng trẻ tuổi nào khác, trừ những người hầu hay dân trai làng. Cậu Bá tước xứ HầuBao ngả nón cúi chào, chị bật cười nắc nẻ. Vị Nam tước, trong đầu đã tắt ngấm hy vọng về cô con gái, lại khởi sự vần quay với những kế hoạch khả thể mới. Thế nhưng, vị Bá tước tỏ vẻ thờ ơ. Ông ta hỏi: – Ngài Arminio! Hình như ông có một đứa con trai nữa thì phải? – Đúng vậy, cậu con trai cả – bố nói – song vì trùng hợp, nó đang đi săn. Bố đã không nói dối, bởi thời kỳ ấy Cosimo luôn ở trong rừng, cầm súng chờ thỏ rừng và chim hét. Súng thì do tôi tìm đưa, kiểu súng nhẹ, được chị Battista dùng để bắn chuột mà lâu nay, do lơ là chuyện đi săn, chị đã bỏ xó lủng lẳng trên một cái đinh. Vị Bá tước bắt đầu hỏi về thú hoang dã quanh vùng. Vị Nam tước trả lời chung chung, bởi lẽ, là người không mấy kiên nhẫn và chú tâm đến cái thế giới xung quanh, ông không biết săn bắn. Tôi đằng hắng, dù bị cấm không được xía miệng vào câu chuyện của người lớn. – Thế cậu bé biết gì nào? Vị Bá tước hỏi. – Cháu đi nhặt những con thú bị anh cháu bắn hạ, và mang lên… Tôi đang nói thì bố ngắt lời. – Ai bảo con xen vào? Ra đằng kia mà chơi! Chúng tôi đang ở trong vườn, tối mùa hè nên trời còn sáng. Đây rồi, chuyền qua loạt cây tiêu huyền và loạt cây sồi, Cosimo xuất hiện êm ru, đầu đội mũ lưỡi trai lông mèo rừng, vai đeo súng hỏa mai, hông bên kia đeo gươm, còn chân thì đeo bộ ghệt. – Kìa! Kìa! Vị Bá tước thích thú thốt lên, trong lúc đứng dậy và ngoái mặt lại nhìn cho rõ. – Ai đó? Ai ở trên cây vậy? https://thuviensach.vn – Gì thế? Tôi thực sự không hiểu… Có lẽ ngài… Bố nói, không nhìn về phía đã được chỉ ra, mà nhìn vào mắt vị Bá tước như thể để chắc xem ông ta có nhìn thấy rõ không. Cosimo, trong lúc đó, đã chuyền tới ngay trên đầu họ, dang chân đứng yên trên một chạng cây. – À! Đây rồi, Cosimo, cậu con trai của tôi, trẻ con mà, ngài thấy đó, để chúng ta ngạc nhiên, nó đã trèo lên đỉnh cây… – Đó là cậu con trai lớn phải không? – Vâng, đúng rồi, trong hai đứa, nó là đứa lớn, nhưng không cách nhau lắm, chúng vẫn còn là trẻ con, ngài biết đấy, thích nghịch ngợm… – Nhưng cậu ấy quả là tài giỏi khi ngang dọc như thế trên cây. Lại còn đeo vũ khí trên người nữa chứ… – Trò nghịch ngợm của nó đấy mà, một nỗ lực miễn cưỡng dữ dội khiến mặt bố đỏ rần. Này! Này! Con làm gì trên đó thế? Có xuống hay không? Tới chào ngài Bá tước đi! Cosimo ngả chiếc mũ lưỡi trai lông mèo, cúi người chào: – Kính ngài Bá tước! – Hà! Hà! Hà! vị Bá tước cười. Ngoan lắm! Ngoan lắm! ngài Arminio! ngài cứ để cậu ta ở trên đó, cứ để cậu ta ở trên đó. Một thiếu niên tài giỏi di chuyển trên cây! Và ông ta cười. Còn cu cậu Bá tước cả đẩn thì chỉ biết lặp đi lặp lại: – C’est original, ça. C’est très original.17 Cosimo ngồi xuống chạng cây. Bố lái câu chuyện, liên tục nói, tìm cách làm sao nhãng vị Bá tước. Nhưng ông ta cứ thỉnh thoảng lại ngước mắt nhìn lên, anh tôi lúc nào cũng trụ ở trên cao đó, không cây này thì cây khác, chùi súng, đánh xi bộ ghệt, hoặc khoác chiếc áo dạ dày vì màn chiều đang buông xuống. – Ồ! Xem kìa! Ở tuốt trên cao kia, cậu thiếu niên này thành thạo mọi sự! Ồ, thú vị quá! À, tôi sẽ kể lại với Triều đình, khi lần đầu tiên được tới đó! Tôi sẽ kể cho cậu con Giám mục, cho bà dì Công nương của tôi nghe. Bố phát uất. Thêm nữa, trong đầu lại nảy ra một mối lo khác: cô con gái https://thuviensach.vn thì biệt tăm, cậu Bá tước cũng biến mất. Cosimo, sau một chuyến rời đi thăm dò đây đó của mình, quành lại, thở hổn hển nói: – Chị ấy làm cậu ta nấc cục! Chị ấy làm cậu ta nấc cục! Vị Bá tước lo lắng. – Chao ôi! Rõ khổ. Con trai tôi bị chứng nấc cục đấy. Giỏi lắm, cậu hãy xem nó đã hết chưa. Bảo nó quay lại đây nhé. Cosimo phóc mình đi, rồi trở lại, thở gấp hơn lần trước: – Hai anh chị đang đuổi nhau. Chị thì muốn bỏ một con thằn lằn sống vào dưới áo của cậu để cậu khỏi nấc cục! Song cậu thì không muốn! Rồi anh lại phóc đi xem. Chúng tôi trải qua buổi tối hôm ấy trong trang viên, thật ra chẳng khác những tối khác là bao, cùng với Cosimo ở trên cây, tham dự trong cương vị mách bảo về cuộc sống của chúng tôi, song lần này thì có những vị khách, và tiếng vang về các hành vi lạ lùng của anh tôi lan truyền tới những triều đình ở Âu châu, trước sự ngượng ngùng của bố. Một sự ngượng ngùng không duyên cớ chẳng lý do, vì thật ra vị Bá tước xứ HầuBao đã mang một ấn tượng tốt về gia đình chúng tôi, và thế là diễn ra cuộc hứa hôn giữa chị Battista và cậu Bá tước. https://thuviensach.vn X Cây ôliu, trổ mọc khúc khuỷu, dành cho Cosimo những tuyến đường thoải mái và dễ dàng; một loài cây nhẫn nại và thân thiện qua cái vỏ mấu sần sùi của nó: để băng ngang và trụ lại, dù mỗi cây không có nhiều cành to và ít đòi hỏi sự đa dạng về động tác. Trên một cây sung, trái lại, thận trọng với độ chịu sức nặng của nó, Cosimo liên tục di chuyển; anh dừng lại bên dưới một tòa lá, giữa ánh nắng soi rọi những đường gân của chúng, anh trông thấy những quả sung xanh xanh đang trương nở từ từ, anh ngửi ra mùi nhựa trào lên cổ cuống của chúng. Quả sung hấp thụ bạn, dìm bạn trong cái chất thể dinh dính của nó, trong tiếng vo vo của bày ong bắp cày. Được một chốc, bứt rứt, cảm thấy dường như chính mình trở nên một quả sung, Cosimo chuyền đi. Trên cây thanh lương trà cứng cỏi hay trên cây dâu tằm, anh cảm thấy dễ chịu; tiếc rằng chúng rất hiếm. Cây hồ đào cũng thế, chính tôi, để thổ lộ, những lần nhìn anh biến đi trong một cây hồ đào già lớn ngút ngàn như trong một cung điện nhiều tầng với vô số phòng thất, lòng tôi lại trào dâng ý muốn bắt chước anh, trèo lên ngụ ở nơi cao trên đó; biết bao sức mạnh và sự chắc chắn đã được dồn tụ để ngọn cây ấy tồn tại là cây, biết bao kiên gan để ngọn cây ấy biểu đạt sự nặng trịch và rắn chắc của nó, ngay cả trong lá. Cosimo vui vẻ ngụ lại giữa những đợt lá dập dờn của cây nhựa ruồi (hay là cây sồi xanh, như cách tôi gọi khi nói về vườn nhà, có lẽ do được gợi ý từ kiểu ngôn ngữ trau chuốt của bố), anh thích cái vỏ nứt nẻ của nó, những lúc trĩu nặng ưu tư, anh thò ngón tay cậy vài mẩu, không phải vì bản năng gây đau, mà để hỗ trợ nó trong chuyến tái sinh dài và vất vả. Hoặc anh còn bóc cái vỏ trăng trắng của cây tiêu huyền để khám phá lớp nấm mốc sương. Anh cũng thích những thân cây nổi cuộn như của cây du, với các cục u dồn đẩy những chồi non mềm mại, những cụm lá răng cưa, và quả cánh như bằng giấy; song khó mà di chuyển nơi đây, bởi cành nhánh của nó chĩa thẳng lên trên, mảnh mai và rậm dày, không chừa lối. Trong rừng, anh ưa chuộng sồi https://thuviensach.vn