🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Mười Ngày Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Tác phẩm: Mười Ngày Tác giả: Giovanni Boccaccio Dịch giả: Thiều Quang, Đào Mai Quyên. Giới thiệu: Hữu Ngọc Thể loại: Văn học cổ điển Ý Nhà xuất bản Văn học – 2000 Khổ sách: 13x19cm Số trang: 395 Hình thức: bìa mềm Giá sách: 38000 VNĐ Đánh máy: 4DHN Soát lỗi và chỉnh lý: 4DHN, Michelia Thực hiện Ebook: 4DHN https://thuviensach.vn LỜI GIỚI THIỆU Trong tập truyện Mười Ngày (Le Décaméron), của Giovanni Boccaccio (1313 - 1375),[1], ngay ở truyện đầu, Tinh thần gia tô giáo, Ngày thứ nhất, ta gặp tên đại bịp Xrappemenô. Trước khi chết y thêu dệt cuộc đời y bằng những sự kiện hoàn toàn bịa đặt để đánh lừa linh mục và các con chiên. Cuối cùng được phong làm thánh. Ta nhớ đến Trạng Quỳnh coi thường thần thánh, đã cột bò trước bàn thờ để lừa Chúa Liễu ngay trong khi cúng. Anh chàng họa sĩ Calăngđranh bị bạn đùa, khiến anh ta tin rằng mình có thai, cũng phảng phất giống anh ngờ nghệch nọ của một truyện tiếu lâm nào đó (Người bệnh tưởng - Ngày thứ chín). Tác phẩm nổi tiếng thế giới Mười ngày của nhà văn và nhân văn Ý thế kỷ XIV, Boccaccio quả thật rất gắn với những truyện dân gian Việt Nam, đặc biệt là những truyện thuộc chủ đề phản phong, đả kích thói giả đạo đức của những người làm nghề tôn giáo, lên án cái luân lý khắc nghiệt mà họ đề ra, đòi hỏi trần gian với những thú vui tự nhiên của nó. Dĩ nhiên khi nói đến chống phong kiến, chúng ta quan niệm thực trạng phong kiến ở châu Âu khác với phong kiến kiến Việt Nam, và châu Á nói chung, hai loại phong kiến có những nội dung kinh tế - chính trị - xã hội đôi khi ngược hẳn nhau. Truyện dân gian Việt Nam thể hiện phản ứng của giai cấp nông dân chống lại chế độ vua quan, địa chủ và kỳ mục, một chế độ mà khủng hoảng kéo dài từ thế kỷ XVII qua thế kỷ XVIII, XIX. Khổng giáo ngự trị xã hội bị phá từng mảng lớn. Những làng xã vẫn là những đơn vị cơ sở tự cung tự cấp, bất di bất dịch, đa số nghề thủ công nằm trong lũy tre xanh không tiến lên công nghiệp được, thành thị thị trấn thuộc quyền nhà vua, tầng lớp thường dân rất yếu ớt, quan hệ sản xuất nông nghiệp không thay đổi nên không có men tư tưởng mới. Trái lại, những truyện mang tính chất dân gian trong Mười Ngày dậy chất men tư tưởng mới của giai cấp thị dân tư sản đang bước vào vũ đài chính trị. Boccaccio đại diện cho tầng lớp thương nhân ở các thành thị Ý. (Nước tư bản đầu tiên - Ăngghen). Châu Âu tiến lên chủ nghĩa tư bản bằng https://thuviensach.vn sự phát triển công thương nghiệp, giai cấp tư sản chống phong kiến thắng lợi, tách được thành thị ra khỏi quyền lực của nhà nước, của vua chúa. Boccaccio và thời đại, hoàng hôn Thời Trung cổ, bình minh Thời Phục hưng. Trước sức lấn công của những bộ tộc rợ Gốt (Goths), đế chế La Mã tan rã vào khoảng nửa sau thế XIX, nước Ý vẫn còn bị chia có thành hàng chục quốc gia nhỏ. Đến thế kỷ VIII, IX, sau khi bình định một bộ phận lớn đất đai thuộc lãnh thổ ngày nay của các nước Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Trung Âu... Saclơmanhơ lập ra chế độ La Mã - Đức Thần thánh. Sau đó là một thời kỳ hỗn loạn liên miên. Mãi đến thế kỷ X, đế chế Thần thánh mới được khẳng định lại. Bắt đầu từ thế kỷ XI, nhờ có cuộc Thập tự chinh, các thành thị ở miền Bắc và miền Trung nước Ý buôn bán phát đạt nhất là các hải cảng Naplơ, Flôrăngx, Giênơ, Vơnidơ... từ đó công nghiệp (dệt, binh khí, kim hoàn...) phát triển đồng thời với kinh doanh tiền tệ cho vay lãi. Những thế kỷ XII và XIII được đóng dấu bởi hai sự kiện lịch sử quan trọng: sự tranh giành quyền lực giữa Giáo Hoàng La Mã và hoàng đế đóng đô trên lãnh thổ Đức, và sự phát triển của các quốc gia thành thị. Nội bộ các quốc gia Ý bị xâu xé bởi cuộc tranh chấp giữa hai phe, một phe ủng hộ Hoàng đế Ý là một bộ phận của đế chế, một phe ủng hộ Giáo Hoàng. Thực chất cuộc tranh chấp là sự vùng lên của các thành thị - công xã Ý đã vững mạnh, muốn thoát khỏi sự cai trị của Hoàng đế bằng cách chấp nhận sự bảo hộ lỏng lẻo hơn của Giáo Hoàng. Bước sang thế kỷ XIV, thế kỷ của Boccaccio, có thể nói là các (quốc gia thành thị ) Ý thống trị nền kinh tế châu Âu qua thương nghiệp và ngân hàng. Dù phục tùng về danh nghĩa Hoàng đế hay Giáo Hoàng, những thành thị ấy đã là những công xã được giải phóng khỏi ách phong kiến, tự trị về mặt chính trị. Ở đó giai cấp tư sản đương lên xây dựng một nền văn nghệ huy hoàng, báo hiệu thời kỳ văn nghệ phục hưng ở châu Âu. https://thuviensach.vn Ngay khi văn học Ý ra đời, đã xuất hiện ba thiên tài: Đantê ( 1265- 1321), người sáng tạo ra hùng ca. thơ tự sự và giáo huấn Ý. Pêt'raca (1304- 1374), người canh tân thơ trữ tình Ý và Giôvanni Boccaccio ( 1313- 1375), người đặt nền tảng cho văn xuôi nghệ thuật Ý. Ba người là gạch nối giữa thời Trung cổ và thời Phục Hưng văn nghệ châu Âu. Con hoang của một thương nhân Ý và một phụ nữ Pháp, sinh ở tỉnh Xectanđô, gần Flôrăngx. Boccaccio qua thời thơ ấu ở đây. Năm mười lăm tuổi, ông được cha cho đi Naplơ để học nghề buôn và học luật. Những năm tuổi thanh niên này ở Naplơ có một đời sống văn hóa sôi nổi đã quyết định bước đi của ông, ông học tiếng La Tinh, nghiên cứu văn học cổ La Mã, say mê nhà thơ Vecgiliut. ông tham gia sinh hoạt cung đình vua Rôbe, giao thiệp với những nhà văn, nghệ sĩ, bác học, quý tộc và kinh doanh có tên tuổi. Rất có thể là ông yêu con hoang của vua Rôbe, nàng Nan Đakinô. Hoặc giả một phụ nữ nào khác đến nay vẫn chưa biết tên đã trở thành nàng thơ của Boccaccio dưới cái tên mỹ miều là Fiametta (ngọn lửa xinh). Ông ca ngợi mối tình ấy theo mẫu ước lệ cung đình trong tập Thơ (Rime) gồm 257 bài không có gì đặc sắc lắm; trong Người say mê tình ái (II Filocolo), truyện văn xuôi phân tích tâm lý theo khuôn sáo tiểu thuyết trung cổ Pháp; Flor và Blăngsơflor (Flor et Blancheflor); và trong Khúc bi thương về nàng Fiametta (Elegia di Madonna Fiametta). Thi phẩm Hình ảnh tình yêu (Amorosa visione) sử dụng thể văn phóng dụ để kể những chuyện phiêu lưu tình ái, cũng bắt chước cuốn Tiểu thuyết Hoa Hồng nổi tiếng thời Trung Cổ. Khúc bi thương về nàng Fiametta mãi đến năm l341 - 1345 mới hoàn thành: là một cuốn tiểu thuyết nửa tự truyện đã có những phân tích tâm lý sâu sắc và những rung cảm chân thực về một mối tình tuyệt vọng. Bị người tình ruồng bỏ, Boccaccio đau khổ, hoang mang, may nhờ bạn bè trông nom, an ủi, ông mới lấy lại được tinh thần. Năm 1340, Boccaccio 27 tuổi, thấy ông bỏ học theo con đường văn chương bất trắc, cha ông không gửi tiền trợ cấp cho ông nữa. Ông đành bỏ Naplơ về Flôrăngx với cha. Cuộc đời của Boccaccio gắn với thành phố này, nơi ông ở lâu nhất. Một nhà kinh tế học và xã hội học Đức, Vecnơ Dombac https://thuviensach.vn (Wemer Sombart, 1863 - 1941), nhận xét: nếu tôi không nhầm, chính ở Flôrăngx khoảng cuối thế kỷ XIV, mà lần đầu tiên người ta thấy người tư sản hoàn chỉnh. Flôrăngx đã chứng kiến thắng lợi của những người mới phất to, của đầu óc kinh doanh tự do, của một lối suy nghĩ mới, lối ăn tiêu có tính toán, không hào phóng như giai cấp quý tộc[2]. Ở Flôrăngx, Boccaccio đi lại chốn cung đình, hoạt động chính trị, ngoại giao, mấy lần được cử đi công cán. Sau khi cha chết (l349), ông được thừa hưởng một gia tài khiêm tốn nhưng cũng đủ để củng cố tình hình kinh tế bản thân, khiến ông rảnh rang để sáng tác và nghiên cứu văn học cổ La Mã - Hy Lạp. Boccaccio đã trưởng thành trong cuộc sống và trong lĩnh vực văn học. Mặc dù rất thích làm thơ, ông đã quyết định rút lui trước khi Pêtraca, bạn thân ông từ năm l350, người thường xuyên trao đổi thư từ với ông và giúp ông nghiên cứu chủ nghĩa nhân văn cổ đại. Ông đi vào lĩnh vực truyện văn xuôi còn chưa ai khai thác một cách nghệ thuật. Sau trận dịch hạch khủng khiếp năm l343, ông sưu tầm tài liệu chuẩn bị viết tập truyện Mười Ngày, xuất bản năm 1353. Ông còn viết Nữ Thần ở Fixôlơ ( Ninfale Fiesolano, 1345 - l346), thơ tình thôn dã thần thoại kết hợp hiện thực và trữ tình, khẩu vị dân gian và chất liệu cổ điển La Mã, Con quạ[3](Corbaxiô, 1355 ), truyện một người về già yêu một thiếu phụ, bị nàng hắt hủi nhạo báng, do đó đâm ra hoài nghi phụ nữ nói chung và nhận thấy những khuyết điểm và tật xấu của họ. Trên đây là những tác phẩm viết bằng tiếng Ý đã mang lại vinh quang cho Boccaccio, ông còn sáng tác bằng tiếng La tinh, nhưng sáng tác này không có mấy tiếng vang. Đáng kể có Nỗi gian truân của những nhân vật nói riêng (De Casbus virorumillustrium, 1355), tập tiểu sử Về những phụ nữ nổi tiếng (Declaris mulieribus, l374), tiểu sử của 104 phụ nữ đạo đức hoặc xấu xa. Năm 1362, Boccaccio, khi đó 49 tuổi, qua một cơn khủng hoảng tâm hồn vì những lý do tôn giáo, ông định thiêu hủy tất cả các sách viết bằng tiếng https://thuviensach.vn Ý của ông, cho là quá phóng túng và tội lỗi. Nhưng Pêtraca đã kịp thời ngăn chặn ý định đó của bạn. Boccaccio đi Naplơ và Vơnidơ để kiếm một địa vị. Thất vọng, ông về sống chục năm cuối đời ở Xectanđô. Ông sống những năm tháng cô đơn và lặng lẽ, chuyên nghiên cứu văn học cổ La Mã - Hy Lạp cho đến khi chết, năm 62 tuổi. Niềm vui lớn của ông là năm l373, được chính quyền Flôrăngx mời đến đọc và bình luận trước công chúng tác phẩm Thần Khúc (Divina Commedia) của Đantê. Tác Phẩm Mười Ngày Tác phẩm lớn nhất của Boccaccio viết năm ông 37 tuổi. sau khi ông đã có hai chục năm trong nghề văn, lấy tên là Décaméron, tiếng Hy Lạp nghĩa là Mười Ngày vì tập sách gồm một trăm truyện kể trong Mười Ngày, mỗi ngày mười truyện[4]. Theo tác giả giới thiệu năm 1348, trong khi bệnh dịch hạch hoành hành ở Flôrăngx, mười thanh niên thượng lưu (bảy nữ và ba nam) rời bỏ thành thị để lánh nạn ở một biệt thự nông thôn. Để tiêu khiển, họ quyết định mỗi ngày mỗi người kể một truyện. Như vậy là sách chia làm mười chương, mỗi chương gồm truyện của mỗi ngày. Thực ra nhóm thanh niên ở lại nông thôn mười bốn ngày, vì trong hai tuần lễ mỗi tuần có hai ngày (thứ sáu và thứ bảy) ngừng kể chuyện vì lý do tôn giáo. Mỗi ngày lần lượt một người được bầu làm Hoàng Hậu hay vua để điều khiển tổ chức, để ra một chủ đề chung cho các truyện kể ngày hôm đó. Mặc dù phụ thuộc vào chủ đề, mỗi truyện đều độc lập về nội dung, tính chất, bố cục. Sinh hoạt hàng ngày của nhóm ít thay đổi, dạo chơi, đàm luận kể chuyện, kết thúc là một bài ca (canzone) để múa hát nhân đó Boccaccio có dịp giới thiệu một số thơ trữ tình hay của mình. Bước vào ngày thứ nhất, Boccaccio phác họa một bức tranh rùng rợn về bệnh dịch hạch và thần chết ở Flôrăngx, làm nổi bật hình ảnh tương phản cái vui thanh thản của những người đi lánh nạn ở nông thôn, làm sáng tỏ ý nghĩa cuộc sống trần gian qua những câu chuyện kể. https://thuviensach.vn Ngoài phần mở đầu, tác giả chỉ phát biểu ý kiến trực tiếp với độc giả hai lần, một lần ở đầu ngày thứ tư và một lần ở phần kết luận, để bác bỏ những ý kiến chỉ trích mình kể chuyện phóng đãng. Ông biện bạch một cách hóm hỉnh là ông viết để phụng sự phụ nữ vì phụ nữ và tình yêu là ý nghĩa cuộc sống trần gian. Ông dẫn chứng câu chuyện (chim cái): một chàng trai cùng tu với bố ở trên núi, xa lánh đời từ năm hai tuổi. Năm anh mười tám tuổi, người bố cho là anh đã đắc đạo, dắt anh xuống thành thị, khiến cái gì anh cũng làm lạ và hỏi tên. Anh đặc biệt choáng váng khi lần đầu tiên trông thấy mấy cô gái. Người bố sợ anh sa ngã, nói: Đừng ngó họ. Không có gì là tốt đâu. Anh gặng hỏi tên gọi họ, người bố nói thác: Người ta gọi họ là những chim cái. Anh nằng nặc đòi mang một con chim cái ấy lên núi. Trong tập sách, mười nhân vật kể chuyện không được miêu tả cụ thể. Họ chỉ là những hình tượng ước lệ: tượng trưng cho những trạng thái tâm hồn, phù hợp với chủ đề các truyện. Ví dụ: Filôxt'rat là hình ảnh mối tình vô vọng, Nêifin là hiện thân của dục tình cuồng nhiệt, v..v.. Thời Trung cổ (từ thế kỷ thứ V đến thế kỷ XV), chế độ phong kiến phát triển mạnh nhất từ thế kỷ thứ IX. Trong ba thiên tài xuất hiện đầu như đồng thời, Đantê, sinh trước Boccaccio 48 năm thấm nhuần tinh thần Trung cổ hơn và phản ánh đầy đủ nhất, nghệ thuật nhất thế giới Trung cổ, niềm tin tuyệt đối và thần bí vào đạo Gia tô, sự cứu vớt linh hồn ở thế giới bên kia, tình yêu có tính chất lý tưởng, ngoài xác thịt, nâng tâm hồn lên toàn điện toàn mỹ. Ở châu Âu, những cuộc Thập tự chinh đầu tiên vào thế kỷ XI đã góp phần củng cố giai cấp quý tộc và làm nẩy nở một lý tưởng mới, lý tưởng hiệp sĩ, đề cao lòng dũng cảm đem gương phụng sự Chúa trời và lãnh chúa của mình, văn học được đánh dấu bởi những bản hùng ca đề cao hiệp sỹ đánh đông dẹp bắc. Qua những thế kỷ sau, lần lần võ nghệ nhường bước cho tình yêu, ở những cung đình lộng lẫy giai cấp quý tộc giàu có một phần nhờ chinh chiến, sống một đời sống xa hoa, lịch thiệp hơn và đòi hỏi những thú vui phong nhã. Lý tưởng cung đình xuất hiện, hiệp sỹ quý tộc không những phải dũng cảm, mà còn phải lịch thiệp, hào hiệp, nhất là biết yêu. https://thuviensach.vn Phụng sự vô điều kiện suốt đời một vị phu nhân được suy tôn là hoàng hậu của đời mình. Lý tưởng này đã đề ra những thế lực văn học cung đình như thơ trữ tình và tiểu thuyết tình. Như trên ta đã thấy, Boccaccio cũng không thoát khỏi tình huống của loại văn học này. Mặc dù là thị dân, ngưỡng mộ lý tưởng của quý tộc, ông muốn đưa vào thế giới thị dân tư sản của mình. Những truyện của ngày thứ mười trong Mười Ngày minh họa lý tưởng hiệp sỹ và cung đình. Đáng chú ý là lý tưởng tôn giáo độc tôn thời Trung cổ lại trở lại với Boccaccio khi về già. Đã có những lúc ông ăn năn vì đã tỏ ra quá ư phóng túng trong những sáng tác bằng tiếng Ý, đặc biệt trong tập Mười Ngày. Hình như cuối đời ông đâm ra ghét phụ nữ mà ông đã từng sùng bái. Tuy còn gắn bó với Thời trung cổ về nhiều mặt, tư trang của Bocaxiô đã báo hiệu Thời kỳ Phục hưng: hay có thế nói là đã đóng góp xây dựng sơ kỳ văn nghệ Phục hưng Ý. Trào lưu này xuất phát ở Ý và đến thế kỷ thứ XVI lan ra Tây Âu. Nó chống lại thời Trung cổ, chủ trương phục hưng tinh thần và hình thức văn nghệ thời cổ đại Hy Lạp - La Mã. Giai cấp tư sản đương lên có tư tưởng nhân văn, đề cao cuộc sống trần gian và con người, tin vào khả năng giáo dục cải tạo con người, đưa ra mẫu người hoàn hảo vừa hành động vừa hiểu biết rộng, đề cao tự do tư tưởng, chống phong kiến và thần học. Dĩ nhiên là trong hoàn cảnh Thế kỷ XIV tư tưởng nhân văn của Boccaccio chưa được hoàn chỉnh như thế, nhưng hướng tiến bộ đã rõ nét. Là con một thương nhân và bản thân khi vào đời cũng học kinh doanh, Boccaccio được chứng kiến sự phồn thịnh của các thành thị trở thành quốc gia, quyền lực của các thương nhân và chủ ngân hàng phá vỡ cấu trúc phong kiến. Nói chung Boccaccio hướng về thế giới tư bản mang nảy nở hơn là bâng khuâng về thế giới Trung cổ đương suy tàn, không hoài bão như Đantê làm sống lại một trật tự thế giới lý tưởng bằng sức mạnh của đức tin và lí trí. Mười Ngày là cuốn sách đầu tiên ở châu Âu mà trong đó người kinh doanh xuất hiện với một hào quang mới. Thiên hùng ca về thương nhân này rất được thương nhân thế kỷ XIV tán thưởng. https://thuviensach.vn Giai cấp quý tộc đề cao dòng máu, cho huyết thống là phẩm giá cao nhất của con người. Giai cấp tư sản đả phá quan niệm ấy. Trong chuyện Thắng Lợi của Cái Chết ( Ngày thứ tư), cả đến một nữ công tước, Ghixmôngđơ. cũng đương đầu với vua cha, biện hộ cho cuộc tình duyên vụng trộm của mình với Ghixcar, một thanh niên hào hoa phong nhã nhưng xuất thân gia đình thấp kém. Yêu chàng, nàng đã chọn lựa chàng (sau khi suy nghĩ chín chắn) và nàng khẳng định lý, về tài đức, có những người dân thường mà nhân phẩm cao hơn những bậc công hầu. Mười Ngày chứng minh điều ấy và đề cao đạo lý mới của thị dân tư sản đặc biệt là thương nhân. Boccaccio ca ngợi đầu óc thực tế, trí thông minh, tài khéo léo, ý muốn thành công, tính thích phiêu lưu. Không quay lưng vào cuộc sống trần gian với những thú vui của nó, phải chấp nhận cuộc đời cái may và cái rủi, sẵn sàng tìm cách thắng cái rủi ro của số phận. Hạnh phúc là tương đối. Phải biết hạn chế ước vọng, không đòi hỏi tuyệt đối. Tình yêu là sợi chỉ xuyên suốt phần lớn các truyện trong Mười Ngày. Đó là cả một vũ trụ muôn màu sắc, từ tình yêu trong trắng đến tình yêu nặng về xác thịt, từ tình yêu hồn nhiên đến tình yêu phức tạp, từ gian díu đến đá vàng, từ tình yêu tế nhị đến tình yêu tàn bạo. Yêu thương, ghét giận, ghen tuông, nhớ nhung, hơn dỗi, oán thù... tất cả các âm hưởng của tình yêu đều được diễn tả. Phụ nữ là đối tượng của Mười Ngày, như Boccaccio tuyên bố trong phần mở đầu, vì họ cần được an ủi, được tiêu khiển. Họ không được hưởng như nam giới thú vui thành công trong sự nghiệp, không được tự do, không được đi du lịch, không được săn bắn, không được phiêu lưu, không được buôn bán. Họ sống bên lề một xã hội do nam giới quản lý. Họ chỉ còn biết trông vào tình yêu, và Boccaccio đòi cho họ được quyền được tìm hạnh phúc vượt ra khỏi những cấm đoán của xã hội cũ, như cô con gái một thầy lang chiếm được trái tim một hiệp sĩ trong truyện Lấy Lại Được Chồng (Ngày thứ ba). Giai cấp thị dân tư sản không muốn sống một cuộc đời khổ hạnh theo quan niệm đạo gia tô thời Trung cổ. Truyện dân gian của thị dân Trung cổ https://thuviensach.vn đã chế giễu tính giả đạo đức của các người tu hành. Mười Ngày cũng có nhiều truyện đả kích rất mạnh nhà thờ. Nhà thương nhân Do Thái Abraham đến tòa thánh La Mã để được nhìn tận mắt đời sống của Giáo Hoàng, các hồng y giáo chủ, và các tu sĩ khác. Từ người lớn nhất đến người nhỏ nhất, tất cả, toàn thể bọn họ đều phạm vào tội nhục dục hết sức vô sỉ... ông nhận thấy tất cả bọn họ đều có tính phàm ăn, nát rượu, say sưa chè chén... họ biển lận, hám tiền... (Trường học La Mã, Ngày thứ nhất ). Phong phú về nội dung. Mười Ngày có giá trị cao về nghệ thuật. Được viết bằng tiếng Ý, nó góp phần xây dựng văn học Thời Phục hưng Ý. Một yêu cầu của trào lưu phục hưng văn nghệ ở châu Âu là tạo lên một nền văn học dân tộc viết bằng ngôn ngữ dân tộc, với những tác phẩm mà tiêu chuẩn nghệ thuật và nhân văn theo mẫu và vươn tới tầm những tác phẩm cổ điển Hy Lạp - La Mã. Tiếng Ý là kết quả quá trình phát triển tự nhiên của tiếng La Tinh cổ điển. Đến thế kỷ X, nó mới được công nhận là một ngôn ngữ thật sự, tuy vẫn bị coi là một thổ ngữ. Trong mấy trăm năm, các nhà văn Ý ngưỡng mộ văn học cổ La Mã vẫn viết bằng tiếng La Tinh là chủ yếu. Mãi tới Đantê Pêt'raca và Boccaccio, tiếng Ý mới được rèn đúc thành một ngôn ngữ văn học và mở đầu văn học Ý nói chung. Tiếng Ý được Boccaccio sử dụng nhuần nhuyễn trong Mười Ngày kể những truyền nhiều màu sắc, khi thì châm biếm, giễu cợt, khi thì hiện thực trắng trợn, thô lỗ, khi thì tình cảm thanh cao. Bi xen lẫn hài, hiện thực xen lẫn với mộng ảo, quái dị, nhưng mộng ảo, quái dị chỉ đóng vai trò phụ, cái chính vẫn là hiện thực. Thực là một bức tranh sống động về xã hội Ý thế kỷ XIV tới hàng nghìn nhân vật thuộc đủ các tầng lớp xã hội (thương nhân, quý tộc thầy tu, thầy lang, thợ thủ công, nông dân trí thức... ), nam có, nữ có, trẻ có, già có. Cốt truyện mượn của kho tàng truyện cổ dân gian phương Đông, Thời Trung cổ, Thời Thượng cổ, truyện đương thời. Do tài kể chuyện của mình Boccaccio biến chất liệu không có gì đặc biệt ấy thành tác phẩm hiện thực, so với những truyện đương thời, ông không mắc ý đồ giáo huấn, thói quen sử dụng phỏng dụ, câu chuyện được xây dựng vững chắc, dẫn dắt và cởi mở tài tình duyên dáng, khiến người đọc luôn hồi hộp. https://thuviensach.vn Mười Ngày được coi là "Tấn Tuồng Đời" đầu tiên trong văn học châu Âu và được nhiều nhà văn thế kỷ sau bắt chước. Boccaccio có công xây dựng văn xuôi và văn học Ý, mở đầu truyền thống truyện ngắn hiện thực ở châu Âu. Tác phẩm lớn của ông phản ánh những tư tưởng tiến bộ Thời Phục hưng và được dịch sang hàng chục thứ tiếng trên thế giới. Nó thuộc vào kho tàng văn hóa chung của nhân loại. HỮU NGỌC Hà nội 2-9-1982 https://thuviensach.vn TỰA Xót thương sự bất hạnh là một thiên hướng tự nhiên thông thường ở mọi người, nhưng lại càng thông thường hơn ở, những ai nhờ người khác đã có được niềm an ủi mong muốn. Nếu như có những người đau khổ đã như vậy mà được hưởng một niềm vui quý báu, thì tôi là người ở trong số đó. Từ đầu tuổi thanh niên đến ngày nay, tôi đã yêu say đắm, không kể gì đến lẽ phải, một con người mà địa vị cao quý và dòng dõi quý tộc - nếu tôi nói ra hết - thì theo tôi, hình như sẽ vượt xa thân phận nhỏ bé của tôi. Nhiều người suy nghĩ chín chắn, khi biết những chuyện tình duyên của tôi, dù có tán đồng tôi và cho tôi cao quý hơn, những những thử thách tôi phải trải qua cũng không hề vì vậy mà bớt gay go. Ôi! Tôi không trách người tình yêu dấu là độc ác mà chỉ trách những ngọn lửa tình bồng bột kia, là cái ham muốn không tự kiềm chế cứ thổi bùng ngọn lửa đã làm cho lòng tôi mất hết mọi niềm vui có thể mong ước một cách khiêm tốn và đã bao phen là nguồn gốc những nỗi đau khổ quá mãnh liệt đối với sức lực quá non yếu. Chính lúc đó những câu chuyện thú vị của tình bạn và niềm an ủi của nó vượt xa mọi lại ca ngợi, đã làm lòng tôi tươi mát khiến tôi dứt khoát tin rằng mình được cứu sống là nhờ có nó. Cuối cùng, theo ý muốn của đấng bản thể vô biên, mà quy luật bất di, bất dịch là chấm dứt tất cả những gì nảy sinh ở nơi trần thế này, nên mối tình của tôi, mối tình nồng nhiệt nhất trong mọi mối tình, mà sức mạnh của lẽ phải của trí tuệ cũng như sự sỉ nhục hiển nhiên. Nỗi nguy hiểm đe dọa đều không thể cắt đứt hay kìm hãm được mối tình ấy, do ảnh hưởng của thời gian trôi qua, đã mờ nhạt hẳn đến nỗi bây giờ trong tâm hồn tôi chỉ vẻn vẹn còn lại một tình cảm thư thái - đặc quyền thông thường của tất cả những ai đã không lao mình qua nỗi gian nguy của một dục vọng bão táp. Bây giờ, khi những thử thách tan biến, mối tình, trước kia nặng nề là vậy, chỉ còn để lại trong tôi một ấn tượng đầy lôi cuốn. Nhưng khi những khổ cực của tôi kết thúc thì cái kỷ niệm về điều tốt lành tôi đã được hưởng, về sự ân cần đã bao quanh tôi và chia sẻ nỗi đau khổ của tôi, đã không tàn lụi. Tâm trạng ấy, tôi tin chắc rằng sẽ chỉ chấm https://thuviensach.vn dứt khi nào tôi không còn ở trên đời này nữa. Trong mọi đức hạnh, theo tôi lòng biết ơn là đáng ngợi khen nhất, trái lại sự bội hạc là một tính xấu đáng lên án. Tôi không muốn là kẻ bội bạc. Bây giờ khi tôi có thể tuyên bố mình tự do, tôi quyết định trả ơn, trong chừng mực nhỏ bé của mình cho phép. Nhưng không phải trả ơn các ân nhân của tôi - họ thực sự sáng suốt và hạnh phúc nên không cần đến những lời cảm tạ của tôi - mà là đền ơn tất cả những ai muốn làm dịu bớt cảnh khốn quẫn của mình. Nếu như sự nâng đỡ hay nói đúng hơn niềm an ủi - mà tôi dành cho những tâm hồn đau khổ thực ra trước sau chỉ có thể là nhỏ bé, tuy nhiên tôi nghĩ cũng phải mau chóng đáp ứng cho nơi nào xem ra cần thiết nhất. Tại đó, nó sẽ có ích hơn và sẽ dược đánh giá đúng hơn cả. Và chắc hẳn, dù tài năng tôi kém cỏi, các bạn gái đa tình dễ thương của chúng ta sẽ đánh giá nó cao hơn là các bạn mày râu. Con tim họ che đậy ngọn lửa dục vọng nồng cháy hơn nhiều so với ngọn lửa bên ngoài! Ở đây, tôi xin tất cả các nạn nhân hiện nay hay trước đây của ái tình chứng giám cho. Đã thế, chẳng phải họ đều bị ý muốn, sở thích riêng và mệnh lệnh của những bậc cha mẹ, anh em hay chồng ức hiếp đó sao? Thông thường nhất, họ bị giam hãm trong phạm vi chật hẹp của buồng the, ngồi không nhàn rỗi, họ vơ vẩn suốt trong một giờ suy nghĩ ôm ấp những suy tưởng khác nhau, mà nhất định đâu phải là toàn những điều vui. Giả sử trong cảnh hoang mang ấy, nếu một thèm muốn nào gieo nỗi buồn vào lòng họ, thế là trái tim kia bị mối lo chi phối lâu dài, trừ phi có một ý nghĩ mới làm họ khuây khỏa. Tôi xin nói thêm rằng đàn bà tỏ ra kém xa đàn ông về mặt nhẫn nại chịu đựng. Rõ ràng đàn ông được ưu đãi về tình ái. Khi họ buồn vơ buồn vẩn hay lòng thấy ưu sầu, họ có trăm ngàn phương thuốc để giảm nhẹ hay giải tan hậu quả của cơn buồn. Tùy theo sở thích, họ có thể đi dạo chơi, trò chuyện. tập cho chim ưng săn, đi săn bằng chó, câu cá, chơi ngựa cờ bạc, buôn bán, tất cả những hoạt động kia mà mỗi thứ đều có thể thu hút tất cả hay một phần sự chú ý của họ để ít nhất là trong một thời gian làm tiêu tan nỗi buồn bực. Sau đó, bằng cách này nay cách khác, một niềm an ủi đến với họ hoặc nỗi đau khổ dịu đi. https://thuviensach.vn Mong sao, về phần mình, tôi có thể sửa chữa được phần nào, trong chừng mực khả năng cho phép, cái bất công của một số phận khắt khe - như ta thấy đối với những người đàn bà yếu đuối? Vậy để giúp đỡ và giải khuây cho các bạn gái đa tình - đối với các bạn khác thì mũi kim, con cúi và guồng quay chỉ là đủ! Tôi xin kể lại một trăm truyện ngắn (ngụ ngôn, truyện có ý nghĩa đạo đức hay truyện có thực, tùy theo sở thích). Những truyện đó vào hồi nạn dịch chết người của bệnh dịch hạch ngày nay đã qua, đã được kể trong một nhóm người đoan chính gồm bảy cô gái và ba chàng trai trẻ. Tôi ghi thêm vào đấy nhiều ca khúc mà những người đó đã hát cho vui. Các truyện ngắn của tôi chứa đựng nhiều truyện tình, vui hay buồn và những tình tiết thuộc một thể loại khác, bao giờ cũng mượn của thời cận đại hay của quá khứ. Những ai trong các bạn gái mà tôi che chở, nếu đọc những trang sách của tôi, sẽ rút được ở đấy hai điều lợi: cái thú vị của câu chuyện kể lại đúng như chúng đã được trình bày, những lời khuyên bổ ích về thái độ nên tránh hay nên có ở đời. Tôi nghĩ kết quả ấy sẽ làm tan biến những đau khổ mà tôi đã nhắc tới. Nếu tôi đạt được mục đích của mình - và cầu Chúa cho được như vậy! - thì các bạn gái trẻ nên cảm ơn ái tình là kẻ đã giải thoát tôi hỏi những xiềng xích và cho phép tôi đem hết tâm lực ra giải buồn cho các bạn. https://thuviensach.vn BẮT ĐẦU NGÀY THỨ NHẤT CỦA CỦA MƯỜI NGÀY Thưa các nữ độc giả đáng mến, cứ mỗi lần tự ngẫm tôi nhận thấy nữ giới bản chất là đa cảm thì tôi lại tự nhủ cuốn sách này sẽ bắt đầu bằng cách gây cho các bạn một ấn tượng đau xót. Bệnh dịch hạch chết chóc ngày nay đã qua, nhưng ký ức về nó rất nặng nề đối với tất cả những ai đã chứng kiến hoặc nghe kể lại những tàn phá của nó, đó là tiền đề cho cuốn sách của tôi. Nhưng tôi muốn các bạn vì sợ hãi mà không dám đọc tiếp. Các bạn đừng tưởng rằng đọc tiếp sách này thì mắt sẽ ướt đẫm lệ và luôn luôn phải thở dài. Phải chăng đây là cơn ác mộng của phần mở đầu. Các bạn hãy tưởng tượng một qua núi vách đá cheo leo hiện ra đột ngột trước mặt các du khách, nhưng liền ngay bên cạnh là một cánh đồng mà vẻ đẹp càng quyến rũ và lôi cuốn họ khi họ mệt lử vì leo xuống núi vất vả. Nếu như sự đau xót là ở kề sát sự sung sướng thì những buồn khổ sẽ tan đi khi mềm vui chợt đến. Sau cái chán ngán ngắn ngủi ấy (tôi gọi nó là ngắn ngủi, vì nó đóng khung trong khoảng ít dòng) tiếp liền ngay sự dịu dàng về cái thú tôi vừa hứa với các bạn mà riêng tôi không cam kết gì, bởi vì lời giáo đầu của tôi đã không để cho bạn hy vọng chút nào. Ôi chao! Giá tôi có thể đường hoàng đưa các bạn tới đích tôi mong muốn theo một con đường khác cái đường hẻm gồ ghề mà tôi đề nghị tôi xin vui lòng ngay. Nhưng, nêu không nhắc lại như vậy, làm thế nào giải thích được nguồn gốc những điều ta sắp đọc sau đây? Đúng là do thấy cần thiết nên tôi buộc phải dùng đoạn mở đầu này. Kể từ thời Giáng sinh tốt lành của người con trai của Chúa tới năm 1348, thành Flôrăngx, một trong những thành nổi tiếng nhất của nước Ý, bị làm mồi cho nạn dịch tai hại. Trước tai họa có lẽ người ta không thể ngờ rằng thành phố ta lại đông người đến thế. Bao nhiêu lâu đài lớn, bao nhà đẹp, bao nhà ở, trước kia đầy những kẻ hầu người hạ, lãnh chúa và phu nhân, rút cục đều sạch trơn đến tận người gia nhân thấp hèn nhất! Bao gia đình hiển hách, bao ngôi nhà đồ sộ bao gia sản nổi tiếng thiếu người thừa kế chính đáng! Bao lãnh chúa dũng mãnh, bao phu nhân kiều diễm và bao thanh thiếu niên tuấn tú, mà không những y giới, ngay cả Galiêng, Hippôcrat, và cả đến Exquylap[5] https://thuviensach.vn cũng sẽ có thể cấp cho một tấm bằng kiên cường, đã ăn bữa sáng với cha mẹ, bạn bè và người thân, thế rồi đến tối, đã ngồi ở thế giới bên kia, ăn bữa tối cùng ông bà ông vải. Song chính tôi cũng phải thấy phần nào kinh sợ nếu kể lại chi tiết cho các bạn bấy nhiêu nỗi bất hạnh đau đớn. Từ lúc này, tôi sẽ tránh không đề cập tới bất cứ vấn đề gì có thể lịch sự bỏ qua. Trong khi thành phố ta bị dồn tới bước đường cùng như vậy và có thể nói là bị tan tác thì theo lời một người đáng tin cậy kể lại cho tôi một sáng thứ ba ở nhà thờ đáng kính Xăngta Maria Môvêla xảy ra sự việc như sau. Không có tín đồ nào khác ngoài bẩy cô gái. Vận áo tang thích hợp cho cơ hội đó, họ nghe kinh lễ thánh và họp lại thành nhóm. Tất cả đều là bạn bè của nhau, là láng giềng hay thân thích. Không người nào quá hai mươi tám tuổi và người trẻ nhất không quá mười tám, và những người biết lẽ phải, thuộc dòng dõi cao quý và có sắc đẹp người nào cũng duyên dáng và cân đối nên càng xinh đẹp. Tôi rất muốn nói tên thực của họ với các bạn, song có một lý do quan trọng buộc tôi phải dấu. Tôi xin nói rõ, tôi không muốn một ngày kia bất cứ ai trong số họ có thể phật ý về những diều tôi sẽ nói và những điều bạn sẽ nghe về chuyện riêng tư của họ. Những quy luật vui chơi ngày nay không phải là không có phần khe khắt. Vì những tình thế tôi đã thuật lại, những quy luật ấy đặc biệt bị buông lỏng và không những đối với những phụ nữ trẻ, vào lứa tuổi ấy mà còn cả đối với những người lớn tuổi hơn nhiều. Tôi cũng sợ làm mồi cho những kẻ châm chọc, bao giờ cũng sẵn sàng gièm pha một cuộc đời đáng ca ngợi và đúng lời vu khống để hạ thấp danh dự của một cô gái cao quý. Song, tôi sẽ tránh mọi sự lầm lẫn. Để lời lẽ của mỗi người nói chuyện được dễ hiểu, tôi định đặt cho mỗi người một cái tên thích hợp hoàn toàn hay phần nào với tính cách của cô ta. Người thứ nhất và làm chị tất cả sẽ mang lên là Păngpinê, người thứ hai Fiammet, người thứ ba Filomen, người thứ tư Êmili, người thứ năm Lôret, người thứ sáu Nêifin và người cuối cùng Êlidơ. Tất cả các tên, tôi nhắc lại, đều hợp với người. Vả chăng, đây không phải là cố ý, mà do sự tình cờ họ tụ tập trong một góc nhà thờ, ở đấy các ghế ngồi của họ làm thành một vòng tròn. https://thuviensach.vn Không còn quan tâm đến những kinh Pater Noster[6] nữa, họ thở dài và hết người nọ sang người kia, họ bắt đầu nói lên biết trao điều quan sát được về những biến cố. Sau một lúc lâu Păngpinê, giữa sự im lặng chung, lên tiếng như sau: - Các bạn yêu quý ạ, cũng như tôi, các bạn đã nhiều lần nghe nói rằng nếu áp dụng đúng đắn quyền lợi của chúng ta thì sẽ không thể làm thiệt hại gì cho ai hết. Mà cái nguyên lý lớn của tạo hóa là gì? Ai sinh ra đời, trong chừng mực sức lực của mình cho phép, cũng bênh vực, duy trì và bảo vệ sự tồn tại của chính mình. Đó là một chân lý đương nhiên đến nỗi, đôi khi người ta có thể giết người để tự bảo vệ mình mà chẳng phạm tội. Song, một khi pháp luật vì lo bảo đảm hạnh phúc chung, đã trao cho chúng ta cái quyền năng ấy thì đối với ta cũng như đối với đồng bào ta, vì phải lo cứu vớt lấy mình, ta chọn mọi biện pháp không làm thiệt hại gì cho ai, điều đó chẳng phải là bình thường hơn sao? Nếu ta xét kỹ cuộc sống của chúng ta hôm nay hoặc những ngày vừa qua, nếu ta cân nhắc ý nghĩa và tính chất các lời lẽ của chúng ta, tôi hiểu, và các bạn cũng có thể hiểu rằng mỗi người chúng ta đều lo sợ cho bản thân mình. Tôi không lấy thế làm ngạc nhiên chút nào, nhưng quả thực tôi rất lạ - dẫu sao tất cả chúng mình đều có những phản ứng của phái nữ chúng mình chứ - là không một ai trong chúng ta tìm một cách gì đã quên bớt những lo sợ hợp lý như thế. Người ta cứ tưởng rằng chúng ta ở lại đây chỉ cốt muốn biết và rồi sau này có thể cho biết người ta đã chôn bao nhiêu người chết ở đây, hoặc xem các thầy dòng ở nhà thờ nhỏ - mà con số đã giảm gần xuống con số không - có hát kinh thánh đúng lúc không, hoặc để cho việc chịu tang của chúng ta làm cho bất cứ ai đến với chúng ta cũng hiểu được tai họa của chúng ta khốc liệt và vô vàn. Nếu chúng ta ra khỏi nhà thờ, thì là để nhìn chung quanh ta, những bệnh nhân hoặc những người chết được khiêng đi, là để nhìn những tên tội phạm mặc sức hoành hành ngang ngược, những tên mà luật pháp đã chính thức kết án bị đày, song chúng lại chế nhạo pháp luật, vì những người thi hành công lý đều bị ốm hay biến mất, là để nhìn cái cặn bã của thành phố báo lên bằng máu của ta, nhờ nhận cái tên là phu đào huyệt, và để xúc https://thuviensach.vn phạm mọi người chúng ta. Ngay ở những nơi này, cũng chỉ có độc tiếng kêu gào mà thôi, những người này đã chết: những người kia sắp chết, và nếu còn lại người để khóc, thì đâu đâu cũng chỉ nghe thấy tiếng rên xiết thương đau. Trở về nhà (không biết các chị có cảm thấy không?), khi đầy tớ gia nhân đông đúc của mình chỉ còn lại một chị người hầu, tôi đâm sợ, tôi cảm thấy tất cả tóc tôi dựng đứng, dù đi qua hay đứng ở phòng nào tôi cũng hình như thấy bóng ma những người chết trong nhà. Họ không còn bộ mặt ngày thường nữa, mà mang một cái vẻ ghê sợ vớ được không biết ở đâu, khiến tôi lạnh toát cả người. Ở lại nhà thờ, ở ngoài nhà thờ hay ở nhà mình là một điều sai lầm, tôi nói thực với các chị như vậy, lại càng sai lầm hơn khi trong tất cả những người có phương tiện đi và có nơi ẩn náu, hình như chúng mình ]à những người cuối cùng ở lại. Tôi tưởng đã thấy và người ta đã đôi khi nói với tôi về những người sống sót hiếm hoi kia rằng, chẳng phân biệt phải trái gì hết, đi riêng lẻ hay thành đoàn và đêm cũng như ngày, nhiều người chỉ thấy thích là vớ ngay lấy sự vui thú nào lôi cuốn nhất đối với họ. Tôi không phải chỉ nói về những người ngoài đời mà thôi đâu. Những người tự giam hãm trong nhà tu bắt đầu tin rằng hành động như những người khác là bình thường và lịch sự. Thoát khỏi mọi sự phục tùng của pháp luật, lao vào những lạc thú xác thịt, họ tưởng làm như vậy là lẩn tránh những đau khổ của chúng ta, và họ đắm mình vào trác táng và trụy lạc. Vậy đứng trước cái gương sờ sờ như thế, chúng ta phải làm gì trong thành phố? Chúng ta chờ đợi gì? Chúng ta theo đuổi giấc mơ nào? Tại sao chúng ta chậm chạp và lười biếng hơn tất cả các công dân còn lại trong việc tự cứu lấy mình? Chúng ta cho mình kém tất cả những người khác ư? Những sợi dây ràng buộc thân thể với đời sống ở ta bền chắc hơn những người khác chăng, và cho phép ta coi khinh tất cả những gì có sức mạnh tấn công chúng ta chăng? Thế là sai. Chúng ta tự lừa rối mình. Nếu nghĩ như vậy thì chúng ta điên rồi? Các bạn hãy thử nhớ lại bản chất và đức tính của tất cả những người bạn trai hay bạn gái trẻ, đã là cái nạn nhân của cái tai ương khốc liệt, các bạn sẽ thấy có phải lời tôi nói là chuyện hiển nhiên không? Chúng ta đừng vì quá thẹn thò hay quá kiêu hãnh mà để cho mình https://thuviensach.vn ngã quỵ kẻo chính sức lực của chúng ta dù thế nào đi nữa, cũng sẽ không vực nổi chúng ta dậy được đâu. Nhưng các bạn có đồng ý với tôi không? Tôi thấy rõ ràng là chúng ta nên noi theo tấm gương nhiều người đã chỉ cho ta, và con đang chỉ cho ta, nghĩa là rời bỏ nơi này đi. Chúng ta hãy lẩn trốn sự vô hạnh mà ta thấy ở người khác như lẩn trốn cái chết. Chúng ta có thể, đường đường chính chính, là đi về ở các nhà nông thôn mà mỗi người chúng ta đều có. Trong cảnh vui vẻ và nghỉ ngơi chúng ta hãy nếm mọi lạc thú không vượt qua giới hạn của lẽ phải. Ở đây, người ta nghe chim hót, người ta nhìn những mầm lá xanh bao phủ cánh đồng và các ngọn đồi. Các đồng lúa mì gợn sóng như biển. Có muôn vàn thứ cây, và bầu trời dù có nổi cơn phong ba thế nào đi nữa thì cũng vẫn ban cho ta cái vẻ đẹp muôn đời rạng rỡ mà cảnh tượng thì hấp dẫn hơn những thành trống rỗng của thình phố ta. Không khí cùng mát mẻ hơn ở nhà chung ta. ở đấy có nhiều khả năng lớn để đáp ứng nhu cầu những ngày chúng ta sẽ trải qua và ở đây có ít chuyện khó chịu hơn, mặc dù nông dân chết ở cánh đồng cũng như người thành thị chết ở ngay đây, Nhưng ở nông thôn người ta đỡ sợ hơn, vì nhà cửa và dân cư thưa thớt hơn ở thành phố. Vả lại xét cho cùng, chúng ta sẽ chẳng bỏ ai ở lại sau ta hết. Thực ra, ta có thể nói chính ta mới đúng là những người bị bỏ rơi. Những người thân thích của chúng ta, sắp chết hay trốn cái chết, dường như xem chúng ta không còn là thân thuộc của họ nữa, chẳng phải họ đã bỏ chúng ta ở lại cô đơn và buồn phiền đến tột độ đó sao? Vậy quyết định của chúng ta sẽ không thể bị một ai chỉ trích. Nếu ta không thực hiện quyết định này, chúng ta sẽ phải đau khổ phiền não thậm chí bị bỏ mạng. Nếu các bạn đồng ý với tôi, chúng ta hãy đem theo các chị người hầu của ta, cùng những hành lý cần thiết một ngày ở chỗ này, hôm sau ở chỗ khác, ta hãy nếm niềm vui thú mà thời buổi này có thể cho ta được hưởng Tôi nghĩ làm như thế là tốt. Nếu cái chết không tóm chúng ta trước thì đừng thay đổi gì hết cho đến ngày nào chúng ta thấy. Trời kia dành cho các biến cố một lối thoát. Cuối cùng, tôi nhắc lại với các bạn rằng rời khỏi nơi đây https://thuviensach.vn một cách đường hoàng, trong khi có nhiều người khác ở lại trong những điều kiện đáng ngờ cũng là một việc làm không kém thích hợp. Các cô khác vỗ tay tán thành lời khuyên vừa được nghe. Do muốn làm theo, họ đã bắt đầu ngay cả đến những chi tiết nhỏ của chuyến đi, tựa hồ, khi đứng đây, họ phải lên đường ngay tức khắc. Nhưng Filômen - hiện thân của sự thận trọng - lên tiếng: - Các chị ơi nếu những lời lẽ của chị Păngpinê có mặt tốt thì ta cũng không nên ra đi một cách bộp chộp, như xem ý các chị sắp tiến hành. Xin đừng quên rằng chúng mình đều là đàn bà cả. Không ai trong chúng ta lại ngây thơ đến nỗi không nhận thấy rằng đàn bà tỏ ra kém lý trí, buông thả theo cá tính, mà không thể tự quản lý mình, nếu không có một sự chỉ đạo nào của nam giới. Chúng ta tính hay thay đổi, kỳ cục, đa nghi, nhút nhát và hay sợ. Vậy, nếu chúng ta chỉ nghe theo tính tự phát của chính mình thì tôi e rằng cái nhóm này lại sẽ sớm tan vỡ và sẽ không được vinh dự như ý ta chờ đợi. Trước khi làm bất cứ điều gì hãy nên tính đến chuyện đó. Rồi đến lượt Êlidơ: - Đúng đấy, đàn ông quả là một cái đầu cho một nhóm phụ nữ. Không có trật tự do họ đem lại thì ít khi những cố gắng của chúng ta có được một kết quả đáng khen. Song, mỗi người chúng ta đều thừa biết rằng phần lớn những người thân của mình đã chết. Những người khác còn sống, tản mạn nơi này nơi nọ, nhập vào những nhóm người khác nhau và cố gắng lẩn trốn, ta không biết ở đâu, cái tai họa mà chính chúng ta cũng đang lẩn trốn. Còn nói đến nhờ cậy người lạ thì quả là chẳng nên chút nào. Nếu chúng ta lo cứu lấy thân mình, chúng ta phải giữ mọi biện pháp để những chuyện lôi thôi xích mích không đi theo chúng ta tới những nơi mà chúng ta đi tìm sự giải trí và nghỉ ngơi. Trong khi các cô đang trao đổi với nhau thì có ba chàng thanh niên bước vào nhà thờ trong đó người trẻ nhất dẫu sao cũng không dưới hai mươi lăm tuổi. Cả cái thời buổi nặng nề, lẫn việc mất mát người thân kẻ thuộc và cũng như nỗi lo lắng cho bản thân đều không dập tắt hay thậm chí làm nao núng nổi thiên hướng của họ đối với tình yêu. Một người tên là Păngfin, https://thuviensach.vn người thứ hai - Filôxt'rat và người cuối cùng - Đinônê. Người nào cũng vui tính và rất lịch sự. Trong cảnh hỗn độn chung, họ đi tìm niềm an ủi tối cao, các nàng họ đang theo đuổi và các nàng đó lại chính là đang ở trong nhóm người vừa nói tới. Tôi không nói tới những quan hệ thân thích họ có thể có với vài nàng. Hai nhóm người cùng một lúc thoáng nhìn nhau. Păngpinê tươi cười nói: - Ta gặp vận may rồi. Trước mặt chúng ta đây là những chàng trai rất đáng quý và chín chắn có tiếng. Họ sẽ vui lòng làm người bảo lãnh và những hiệp sĩ hộ vệ chúng ta, nếu chúng ta không ngại giao cho họ trách nhiệm đó. Nhưng Nêifin thẹn đỏ mặt (vì người tình của nàng là một trong ba chàng trai trẻ đó), nói: - Trời ơi, chị Păngpinê, chị liệu lời mà nói chứ? Em rất biết rằng người ta chỉ có thể nói hay về ba chàng trai này, em nghĩ họ đang đảm nhiệm một công việc quan trọng khác hơn công việc của chúng ta. Họ rất có khả năng là người bạn đồng hành lịch sự và quý hóa không những của chúng ta, mà cả của những người hơn chúng ta rất nhiều về tài đức và sắc đẹp. Song, ai cũng biết rằng có những chị em trong số chúng ta là đối tượng họ quan tâm. Và nếu chúng ta đưa họ đi theo, em sợ rằng có những chị em trong số chúng ta là đối tượng họ quan tâm. Mặc dù ta và họ đều vô tội song không thể tránh khỏi có những lời dị nghị và bàn tán về chúng ta chăng? Filomen bèn nói: - Cần gì? Nếu tôi sống thành tâm thành ý, và lương tâm không hề bị cắn rứt thì ai muốn khen hay chê cũng mặc! Chúa và sự thật sẽ là những người bênh vực cho tôi. Mong rằng các bạn trai của ta đều vui lòng đến. Quả thực như lời chị Păngpinê, chúng ta có thể nói là vận may giơ tay ra đón việc làm của chúng ta. Những lời ấy làm im im hết mọi ý kiến. Không những thế người ta nhất trí quyết định ra hiệu cho những người mới đến, nói rõ cho họ biết và yêu cầu họ nhập bọn vào cuộc đi chơi đã dự định. Không ai nói gì thêm nữa. https://thuviensach.vn Păngpinê, chị họ của một người trong bọn, đứng lên và tiến đến gặp ba chàng thanh niên đã đứng lại khi trông thấy các bạn gái của mình. Miệng mỉm cười, nàng chào họ, báo tin điều vừa được quyết định và thay mặt tất cả yêu cầu họ sẵn sàng biểu thị một tận tâm trong sạch thắm tình anh em mà nhập bọn cùng đi. Ba chàng trai mới đầu tưởng mình mắc lỡm. Nhưng khi thấy lời nói là đứng đắn, họ vui vẻ bằng lòng ngay. Song, không nên để việc bị chậm trễ chút nào và, trước khi rời khỏi nhà thờ, người ta ấn định mọi sắp xếp cần thiết cho cuộc đi. Họ yêu cầu chuẩn bị mọi thứ cần thiết và trước hết, nhắn tin cho nơi họ định tới. Rồi hôm sau, một ngày thứ tư, bảy bạn gái với vài chị hầu của họ, và ba chàng trai, cùng các người hầu trai của mình, ra khỏi thành phố sáng tinh mơ bắt đầu lên đường. Chỉ mới đi hai dặm ra ngoài thành phố, họ đã tới đích dự định ban đầu. Đó là đỉnh một ngọn núi cao, cách khá xa các đường cái về mọi phía. Đủ các loại cây nhỏ khác nhau phủ lên nơi đó một nền lá xanh nhìn thích mắt. Trên đỉnh đồi dựng lên một lâu đài với một cái sân trông đẹp đẽ và rộng rãi. Một hành lang, phòng và buồng đều là một kỳ quan được trang trí bằng những bức họa làm vui mắt. Từ phía xa trải dài những bãi cỏ và khu vườn ngoạn mục, với những giếng nước mắt và những hầm rượu cất giấu những thứ rượu tuyệt vời, kể ra cái thú này đáng dành cho những tay uống rượu sành sỏi hơn là cho các cô gái trẻ đức độ và phẩm cách đứng đắn. Sạch sẽ tuyệt đối, giường đã kê sẵn trong các buồng, muôn hoa đang mùa nở rộ, hoa lá rắc khắp nơi và đó chính là điều mà cả nhóm rất thích thú nhận thấy khi bước chân vào lâu đài. Mọi người ngồi, khi vừa mới tới, Điônê, dễ ưa và hóm hỉnh nhất, cất lời: - Thưa các chị, đây là do ý nghĩ sáng suốt của chúng ta hơn là do một cảm hứng mà chúng ta đã đến đây. Tôi không rõ các ý nghĩ và dự định của các chị. Về phần tôi, tôi đã gác bỏ tất cả ở cổng thành phố, khi cùng các chị bước qua cổng. Vậy nếu các chị không sẵn sàng nói chuyện vui đùa và ca hát với tôi - tất nhiên trong chừng mực phẩm cách các chị cho phép - thì xin cho tôi được nghỉ! Tôi quay về với những tư tưởng của tôi và nơi ở https://thuviensach.vn buồn rầu của thành phố. Cũng theo giọng đó, nàng Păngpinê tươi cười trả lời rằng nàng đã vứt bỏ mọi nỗi lo phiền. - Anh Điônê nói đúng lắm. Chúng ta sẽ sống thư thái. Đó chính là cái lý do duy nhất đã khiến chúng ta lẩn tránh những nỗi buồn thảm của thành phố. Nhưng nếu như không có quy tắc nào cả thì không có cái gì có thể duy trì lâu được. Vậy mà tôi là người khởi xướng ra cái dự kiến khiến một nhóm bạn cao quý thế này có lý do tồn tại. Và, khi nghĩ đến cách làm cho cuộc vui của chúng ta kéo dài, tôi tưởng cần bầu ra trong anh chị em chúng ta một người chịu trách nhiệm đáng kính, được vâng theo như một người cầm đầu, và người ấy chuyên tâm lo thu xếp cho chúng ta được hưởng những ngày sung sướng. Mặt khác, mỗi người phải chịu đựng cái gánh nặng của những nỗi lo trong khi hưởng những êm dịu của danh vị trưởng nhóm. Ta phải giữ cho thật công bình[7], và không để một ai phải oán hận vì bị ruồng bỏ. Theo tôi, nên để cho mỗi người tiếp thu thì tùy người đương quyền mỗi ngày, khi sắp tới giờ nhập mộ[8], tự chọn lấy người kế vị mình. Suốt trong thời gian tại vị, người mới đắc cử tùy ý quyết định mọi điều, ấn định nơi chốn và các điều kiện sinh hoạt của chúng ta. Những lời nói này được tán thưởng hết sức và đồng thanh nhất trí, Păngpinê được bầu cho ngày thứ nhất. Nhẹ nhàng, Filômen chạy đến một cây nguyệt quế. Nàng đã nhiều lần nghe nói tất cả giá trị người ta dành cho lá cây ấy, và mọi phẩm cách mà những lá ấy có thể mang lại cho người nào được tặng thưởng chính đáng. Vậy nàng bứt ở cây vài nhánh mà nàng làm thành một vòng lá danh dự có vẻ hết sức trang nhã. Nàng đặt nó lên trán Păngpinê, và suốt cả thời gian hội họp, vòng lá ấy đối với mỗi người được mang là biểu tượng rõ rệt của quyền lãnh chúa và vương quyền. Trở thành Hoàng Hậu, Păngpinê yêu cầu mọi người im lặng nàng đã triệu tập những người hầu của ba chàng trai và các chị người hầu, có bốn chị. Thế rồi, trong cảnh im lặng chung nàng nói: - Là người đầu tiên, và nói chuyện với tất cả, tôi sẽ nói với các người với tính cách để nêu gương, làm thế nào nhóm chúng ta, mỗi ngày một thêm thịnh vượng chừng nào chúng ta còn muốn, và không làm một điều gì https://thuviensach.vn phạm tới đạo đức, sẽ sống trong trật tự và trong sự vui thú. Tôi cử Pacmênông, gia nhân của Điônê, làm quản lý, và giao cho anh ấy việc trông nom cai quản tất cả người hầu, đồng thời lo việc phục dịch đầy đủ phòng khách ăn uống. Xirixcô, gia nhân của Păngfin, sẽ quản xuất nhập và thủ quỹ, dưới quyền của Pacmênông. Tanhđarơ, gia nhân của Fitôxt'rat, cũng sẽ hầu các ông chủ khác, khi gia nhân của các ông này, vì bận nhiệm vụ của mình, sẽ không làm đủ được việc đó. Chị người hầu của tôi, Mijia, và chị người hầu của Filômen, Lixixca, sẽ lo hẳn việc bếp nước và theo lời chỉ dẫn của Pacmênông, sẽ chăm nom chuẩn bị việc ăn trong hàng ngày của chúng ta. Cuối cùng, Simen và Xi'raatllia, người của Lôret và Fiammet, được giao việc thu dọn buồng của chị và bảo đảm cho các căn phòng của chúng ta sẽ sạch sẽ. Bây giờ, đây là một nguyên tắc mà tôi mong và bắt buộc mọi người tôn trọng; mỗi người, nếu muốn được chúng tôi yêu mến, thì dù đi đâu, từ ở đâu về và dù có thể trông thấy hay nghe thấy gì cũng hãy nhớ đinh ninh là chỉ đem từ bên ngoài về cho chúng tôi những tin vui thích mà thôi. Những lời chỉ bảo ngắn gọn ấy được tất cả mọi người tán thành. Păngpinê tươi cười đứng lên: - Ở đây, các bạn có vườn, bãi cỏ và nhiều nơi khác đầy thú vị, tại đấy mỗi người có thể giải trí tùy theo sở thích. Nhưng khi điểm giờ Kinh thứ ba[9], ai nấy hãy có mặt ở đây, để dùng bữa ăn vào lúc mát mẻ. Khi vị Hoàng Hậu mới cho nhóm người vui vẻ giải tán, các chàng trai, cùng với các bạn gái xinh đẹp của họ vừa nói chuyện rất đáng yêu vừa đi sâu vào một khu vườn, đan những tràng lá xinh xắn bằng các thứ lá khác nhau và hát những bài tình ca làm vang động bầu không khí. Không ở đấy quá cái thời gian mà Hoàng Hậu đã quy định, họ trở lại lâu đài và thấy Pacmênông đã làm nhiệm vụ của mình rất chu đáo. Khi bước vào một phòng của tầng nhà sát đất, họ thấy các bàn ăn đã được bày xong, khăn bàn trắng tinh, các cốc trông có vẻ làm bằng bạc, và hoa kim tước chi phủ lên mọi thứ. Nước rửa tay được bưng tới và khi Hoàng Hậu ưng ý mọi người https://thuviensach.vn ngồi vào chỗ do Pacmênông chỉ cho mình. Người ta dọn ra các món ăn nấu nướng rất khéo và rượu ngon tuyệt. Việc hầu bàn được ba anh hầu trai bảo đảm giản dị và lặng lẽ. Sự sắp xếp đẹp mắt ấy làm vui lòng tất cả mọi người, và bừa ăn diễn ra trong không khí vui vẻ và giữa những câu chuyện đùa cười. Bàn dọn sạch. Các cô gái và các chàng trai đều là những người khiêu vũ giỏi, và vài người chơi nhạc hoặc hát điêu luyện. Hoàng Hậu ra lệnh cho đem nhạc cụ tới. Theo yêu cầu của nàng Điônê cầm cây đàn luýt[10] và Fiammet cây đàn thất huyền[11]. Mới đầu, họ cho nghe những nhịp êm dịu của một điệu vũ. Hoàng Hậu, năm chị kia và hai chúng trai khoan thai nhảy điệu vũ caron[12]. Rồi người ta bắt đầu hát những bài mơ mộng hay vui nhộn. Cuộc tiêu khiển này kéo dài đến giờ mà Hoàng Hậu coi là giờ nghỉ ngơi. Nàng cho mọi người giải tán. Ba chàng trai đi lên buồng họ cách biệt với những buồng các cô gái. Họ thấy ở đấy giường được sắp cẩn thận và, khắp nơi, như ở phòng lớn, hoa nhiều vô kể. Ở buồng các cô gái cũng như vậy, các cô cởi áo để nghỉ ngơi một chút. Tuy nhiên, sau giờ quá ngọ một chút Hoàng Hậu trở dậy, và cho đánh thức tất cả các bạn gái cũng như các chàng trai, khẳng định rằng ngủ ban ngày quá nhiều là không lành mạnh. Người ta bèn đi đến một bãi cỏ, ở đấy cỏ mọc xanh tốt và cao, rợp bóng râm. Một làn gió nhẹ hiu hiu thổi và theo ý muốn của Hoàng Hậu, mọi người ngồi qua sự thành vòng tròn trên cỏ xanh, Păngpinê lên tiếng: - Như các bạn thấy đấy, mặt trời lên cao, trời đang nóng. Chỉ nghe thấy tiếng ve kêu trên các cây nguyệt quế. Tôi nghĩ bây giờ mà đi đâu thì thật là điên rồ. Chỗ này thích thú và rất mát mẻ. Đây là những bàn cờ đam[13] và các quân cờ, mỗi người có thế tiêu khiển tùy theo sở thích. Nhưng nếu các bạn nghe lời tôi khuyên, các bạn sẽ không chơi. Trò chơi bao giờ cũng có hậu quả làm một trong hai đối thủ tức giận, mà người kia và những người xem chẳng thấy vui gì cho lắm. Song, nếu mỗi người chúng ta kể một truyện gì thì cả cử tọa sẽ thích thú; và đó là điều mà tôi mong các bạn thực hiện vào cái giờ nóng bức này trong ngày. Trước khi mọi người kể xong tất cả các truyện ngắn, mặt trời tà tà, trời sẽ bớt nóng và, nếu các bạn thích, https://thuviensach.vn chúng ta sẽ nghĩ ra một trò gì đó để tiêu khiển. Nếu các bạn đồng ý với tôi - và về điểm này tôi sẵn lòng làm theo các bạn - chúng ta hãy bắt đầu các truyện của chúng ta. Còn, nếu các bạn cho là không nên thì tùy mỗi người, cho đến chập tối, ai thích sao, xin cứ tự nhiên. Cũng như các cô gái, các chàng trai tán thành là kể các truyện ngắn. - Nếu ý muốn các bạn là vậy, - Hoàng Hậu nói, - trong ngày đầu tiên này tôi muốn mỗi người tự do nói về đề tài gì mình tâm đắc nhất. Và quay sang phía Păngfin ngồi ở bên phải mình Păngpinê tươi cười yêu cầu chàng mở đầu bằng một truyện mà chàng nghĩ ra. Păngfin tuân lệnh. Không để phí một giây phút nào, trước một cử tọa chăm chú chàng bắt đầu câu chuyện... TINH THẦN GIA TÔ GIÁO Xinppelelto giả thú tội và đánh lừa một vị giáo sĩ. Sau khi suốt đời đã là một tên kẻ cướp tệ hại nhất, đến lúc chết y trở thành một vị thánh: người ta gọi y là Thánh Xiappenletto. (Păngfin kể chuyện). Các bạn rất thân mến, để mở đầu bất cứ công việc gì của con người, ta nên viện tới Đấng Sáng tạo vũ trụ, dưới cái tên chí lý và chí tôn người ta tặng người. Bởi vì tôi được khai mạc loại truyện ngắn, tôi sẽ xin mở đầu bằng một phép màu của Chúa. Tôi có chủ định gắn, trên một cơ sở vững chắc, lòng mong đợi mà chúng ta đặt vào Đấng Chí Tôn. Tên của Người phải được chúng ta sùng kính mãi mãi. Vạn vật trên thế giới này bản chất vốn tạm thời và phải chết thì lẽ tất nhiên vạn vật, trong bản thân và ngoài bản thân, đều là mầm gây nên buồn phiền, lo lắng hay khổ cực và phải chịu ngàn nỗi gian nguy. Do đó, điều tất yếu là sống hòa vào vạn vật như một phần của toàn thể, chúng ta sẽ không thể nào duy trì sự giải thoát lâu được, nếu như Chúa, bằng một thánh sủng rất đặc biệt, đã không ban cho chúng ta sức lực và trí tuệ. Nhưng buộc phải chấp nhận một chân lý, Chúa không ban cho ta những năng lực ấy để https://thuviensach.vn thưởng một công đức nào của chúng ta cả; tự lòng tốt của Người ban cấp chúng cho ta, và ta cũng cầu xin được chúng qua những lời cầu khẩn của những người, xưa kia cũng là phàm trần như chúng ta, nhưng vì vâng theo ý muốn tối cao, nên bây giờ đã tìm thấy ở trên trời, sự vĩnh cửu và hạnh phúc. Các vị được ưu đãi này, do kinh nghiệm đã biết sự yếu đuối của ta, chúng ta trao cho họ như cho những người ủy quyền, việc chăm lo những gì cho là lợi ích của ta, và chúng ta gửi họ những lời tự cầu khẩn - tới vì lòng sợ hãi đã không cho phép ta tự cầu khẩn - tới vị Quan tòa Tối cao. Điều này càng tỏ rõ hơn nữa lòng từ bi rộng rãi của Chúa đối với chúng ta. Con mắt phàm trần của chúng ta khó có được đủ các sắc sảo để hiểu những lời khuyên nhủ thầm kín của Thượng đế. Có thể, vì bị dư luận đánh lừa, chúng ta trình trước Đấng Chí tôn một người được ủy quyền đã bị vĩnh viễn đầy xuống địa ngục. Tuy nhiên, không có cái gì che giấu được Chúa! Người quan tâm tới những ý định trong sáng của kẻ cầu khẩn, hơn là đến sự dại dột của anh ta, hoặc đến tội lưu đày của kẻ trung gian bị kết án. Do đó, Người chấp nhận những lời cầu xin cho kẻ không được chia sẻ cảnh cực lạc của Người. Truyện ngắn tôi sắp kể với các bạn là bằng chứng nổi bật của việc này, dĩ nhiên không phải là nổi bật đối với Chúa, mà đối với lời xét đoán của con người. Xuất thân là nhà buôn giàu và có thế lực. Muyxiattô Frăngzêxi được cất nhắc ở Pháp lên hàng hiệp sĩ. Ông phải đi sang Tôxcan theo Saclơ - không - đất, hoàng đệ của nhà vua Pháp, do giấy triệu tập của Giáo Hoàng Bônifaxơ. Thấy các công việc của mình ở khắp nơi đang rất bê bối - điều đó không có gì là lạ đối với một người ở địa vị như ông - và vấp phải những khó khăn không thể giải quyết nhanh được, theo người ta nói, ông tính chuyện giao phó các công việc đó cho nhiều người. Đâu đâu ông cũng lo thu xếp, nhưng ông do dự chọn một người quản lý có khả năng thu hồi nhiều vốn bị mắc ở Buôcgôhơ hay sinh chuyện, xảo trá, quay quắt. Nhưng lục trong trí nhớ, ông không tìm ra một tên ba que của họ. Ông suy nghĩ lâu về chuyện đó, và sau cùng, nhớ ra một tên Xepparenlô đa Pratô thường đến Pari luôn và ở nhà ông. Đó là một người thân hình bé nhỏ và ăn mặc khá cầu kỳ. Vì không hiểu nghĩa chữ "Xepparenlô", và tướng theo tiếng nước mình. chu đó nghĩa là "Cappen- lô", tức là "sapen", những https://thuviensach.vn người Pháp, vì thấy thằng cha người nhỏ nhắn gọi tên y không phải là "Cappen-lô", mà là "Xiappenlettô"; đâu đâu người ta cũng gọi y dưới cái biệt hiệu ấy, là rất ít người biết Xeppa- renlô". Có phải mô tả với các bạn cách sinh hoạt của Xepprenlô không nhỉ? Xuất thân làm thương khế. y xấu hổ nhất khi nào một trong các tờ giao kèo của y (vả chăng y làm ít thôi) lại không phải là thứ giả mạo. Về mặt gian lận, lòng ham thích của y thật vô bờ bến. Y có thể làm giấy tờ giả không lấy công và còn thích thú hơn là được trả công hậu hĩ. Bịa ra những bằng chứng giả là điều khoái trá nhất của y, dù y có được yêu cầu hay không. Vì hồi bấy giờ người Pháp rất coi trọng các lời thề, còn chính y thì lại chẳng ngại phản bội lời thề: nên y đã làm cho cho sự dối trá thắng cuộc trong tất cả những vụ kiện người ta yêu cầu y lấy danh dự nói lên sự thật. Y khoái trá khôn xiết và dồn cả tâm trí vào việc gây ra những đau thương, những tai tiếng và căm thù giữa các bạn thân, các thân thuộc hay bất cứ ai và càng nhìn thấy mình gây nhiều tai họa, y càng vui sướng. Khi người ta yêu cầu y giúp một tay vào một việc giết người nào hay một hành động mật của các tửu quán và các nhà chứa. Y tìm đàn bà như một con chó đi tìm roi[14]là những hơn bất cứ kẻ gian nào, y thiên về tệ thủ dâm. Y sẽ ăn cắp và cướp bóc với ý thức mà một vị thính biểu lộ trong khi cầu lễ. Thêm vào đó, y ăn tục và nghiện rượu đến mức có khi bị những hậu quả sỉ nhục; cuối cùng, y là tay cờ gian bạc lận, thò lò giảo quyệt đại tài. Nhưng cần chi kể dài dòng như thế với các bạn! Đó là tên gian ác tệ hại nhất xưa nay chưa từng thấy trên đời, ác tâm và mưu kế của y đã từ lâu được uy tín và ảnh hưởng của Muyxiattô nâng đỡ. Nhà doanh thương đã nhiều phen bênh vực y, hoặc đối với các tư nhân mà y đã luôn luôn làm thiệt hại, hoặc trước công lý mà y đang nghĩ tới. Ông biết mọi tình tiết về đời y, và cho rằng y đúng là con người cần đến để đối phó với tính độc ác của dân Buôcgônhơ. Ông gọi y đến và nói với y như sau: - Xiappenlettô, anh chẳng lạ gì là ta sắp rút lui hẳn khỏi nơi đây. Trong nhiều việc khác, ta có những lợi tức ở Buôgônhơ, người ở đấy đặc biệt danh ma quỷ quyệt. Ta không thấy có ai đáng mặt hơn anh để thu hồi về tất https://thuviensach.vn cả tài sản của ta đang ở trong tay họ. Hiện giờ anh chẳng bận công bận việc gì. Nếu anh muốn giúp ta một tay, ta định xin triều đình chấp nhận anh làm đại lý, và ta sẽ cho anh một số phần trăm thích đáng về các món thu hồi. Xiappenlettô lúc này đang thất nghiệp, và kiết xác. Y trông thấy người bao lâu đã là chỗ nương tựa và cứu tinh của y giờ ra đi. Y không phải nghĩ ngợi gì lâu để quyết định, là rút cục bị tình thế bó buộc thúc bách, y vội vàng nhận lời. Hai người bèn làm giao ước. Xiappenlettô nhận một giấy ủy quyền và các chứng thư của nhà vua ủy nhiệm y. Y từ biệt Muyxiattô và đi Buôgônhơ nơi có thể nói là không ai biết y. Ở đấy, trái với bản tính, y bắt đầu thu hồi tiền nong và làm nhiệm vụ mình một cách từ tốn khoan hòa. Hẳn là y để dành đến lúc cuối cùng mới ra tay sát phạt. Trong khi làm việc như thế, y đã định trú sở ở nhà hai thầy tu người xứ Flôrăngx, lập nghiệp ở đây bằng nghề cho vay nặng lãi, và rất quí trọng y, vì nể ngài Muyxiattô. Đúng vào lúc ấy thì y mắc bệnh. Hai thầy tu vội gọi các thầy thuốc và y tá đến bên giường y, và không bỏ qua việc gì không làm để phục hồi sức khỏe cho y. Song, mọi cứu giúp đều vô ích, vì thằng cha, theo lời của y gọi, đã già rồi và là nạn nhân của một lối sinh hoạt trác táng vô độ, bệnh tình y cứ mỗi ngày một nặng; đó là diều bình thường đối với một người bị bệnh phải chết. Hai thầy tu rất buồn bực. Một hôm, sát bên buồng Xiappenlettô ốm nằm, họ bàn nhau. - Ta làm gì với lão này bây giờ? - thầy tu nọ bảo thầy tu kia. - Chúng mình thật đen đủi quá? Hắn đang ốm thế mà ta tống đi, mọi người sẽ chê cười hết chỗ nói và cho ta rõ ràng là nhẹ dạ, người ta đã thấy chúng mình mới đầu tiếp hắn, cho người hầu người hạ, trông nom, ân cần săn sóc, và hắn đã không làm gì thiệt hại bọn mình thế mà bỗng chốc thấy hắn ốm đến chết như vậy, mình lại đuổi hắn đi. Mặt khác nữa, hắn là một tên xỏ lá lõi đời nên chẳng chịu thú tội đâu, cũng không chịu một lễ nhỏ nào của nhà thờ. Nếu hắn chết không thú tội, sẽ chẳng có giáo khu nào nhận xác hắn; người ta sẽ quẳng hắn như một con chó xuống hào. Nếu hắn chịu thú tội mà lương tâm hắn có biết bảo là tội, và rất ghê gớm, thì cũng thế thôi. Thầy tu nào hay giáo sĩ nào lại muốn hay có thể tha tội cho hắn. Không được tha https://thuviensach.vn tội, hắn cũng sẽ bị quẳng xuống hào, như thế thôi. Vì cái nghề của chúng mình: mà người ta chê là bất lương, và nói xấu cả ngày, vì người ta thèm cướp bóc chúng mình, dân xứ này lúc đó sẽ đồng tình muôn người như một nhảy xô vào chúng mình, mà kêu la hò hét: "Những tên chó Lôngbacđi này, mà nhà thờ không muốn nhận, không nên chịu đựng chúng nữa". Người ta sẽ đổ xô đến nhà chúng mình. Và có lẽ, không những người ta liền lấy tài sản của chúng mình, mà lại còn giết mình nữa. Dù thế nào đi nữa chúng mình cũng sẽ gặp khó khăn nếu hắn chết. Chúng ta đã nói là Xiappenlettô nằm gần cho hai người nói chuyện. Y rất thính tai, như trường hợp nói chung của những người ốm. Y nghe các lời lẽ mà y là đối tượng; y cho gọi hai thầy tu và bảo họ: - Tôi không muốn hai thầy sợ hãi chút nào về tôi. Các thầy cứ yên lòng; các thầy sẽ không bị thiệt hại gì hết. Tôi đã nghe những lời các thầy nói về tôi. Tất nhiên, nếu sự việc đi theo chiều các thầy đoán thì những lo sợ của các thầy sẽ là đúng thôi. Sống mọi sự việc sẽ khác hẳn. Trong đời tôi đã làm hại Chúa không biết bao lần thì, trước khi chết, thêm hay bớt một cái hại có làm gì đâu. Vậy các thầy hãy cố tìm cho tôi một cha, đức cha nào chí thánh và uyên bác nhất, các thầy có thể tìm được, nếu có người như thế và cứ để mặc tôi xử trí. Tôi hứa với các thầy sẽ thu xếp chu đáo công việc của các thầy và của tôi, khiến mọi sự sẽ như ý, và các thầy sẽ hài lòng. Không đặt hy vọng gì lớn vào những lời hứa hẹn như thế, hai người cho vay nặng lãi cũng cứ tìm đến trụ sở một giáo đoàn và yêu cầu một người chí thánh và uyên bác đến nhà mình nghe một người Lôngbacđi ốm thú tội. Người ta chỉ cho họ một tu sĩ già, đời sống trong sạch và cao quý, rất tinh thông các Thánh thư, và được tất cả dân thành phố đặc biệt tôn sùng yêu quý. Họ đưa tu sĩ về theo. Đến buồng Xiappenlettô nằm, tu sĩ ngồi bên giường y và bắt đầu nói với y những lời khuyến khích, rồi hỏi xem lần cuối cùng y thú tội cách đây đã bao lâu. Và Xiappenlettô, cả đời không thú tội bao giờ, bèn thưa: - Thưa cha, con có lệ mỗi tuần ít nhất thú tội một lần, nếu không hơn nữa, như khá thường xảy ra. Thực ra, từ khi con ốm nghĩa là từ tám hôm https://thuviensach.vn nay, con chưa thú tội vì nỗi đau đớn đã gây cho con quá nhiều phiền muộn. Tu sĩ nói: - Con ơi, con đã làm đúng, và từ nay con cứ nên làm như thế. Vì con năng thú tội, nên ta thấy những câu nói của ta và lời đáp của con sẽ không làm cho ta phải vất vả. - Thưa cha, xin cha đừng nói thế. Dù con năng thú tội như vậy con vẫn cứ muốn tổng kết lại tất cả những tội lỗi mà con nhớ đã phạm phải từ ngày con ra đời cho đến ngày thú tội cuối cùng của con. Vậy xin cha cứ hỏi con về mọi chuyện. cũng hệt như thể con chưa thú tội bao giờ. Xin cha đừng nương nhẹ vì bệnh tình của con. Con rất muốn hành hạ cái xác thịt hèn hạ này, còn hơn là ở với nó một sự gượng nhẹ nào có thể làm con mất linh hồn, cái linh hồn mà Chúa cứu thế của con đã chuộc lại bằng máu quý hóa của người. Những lời đó làm vị thánh nhân rất vui lòng và ông thấy hình như đó là bằng chứng của một đầu óc lành mạnh, ông căn dặn Xiappenlettô hãy kiên trì giữ những thiện ý ấy, và bắt đầu hỏi y xem đã có bao giờ mắc tội dâm dục với một người đàn bà không. Thế là Xiappenlettô thở dài não nuột: - Thưa cha, con xấu hổ thưa với cha sự thật về việc này, vì sợ phạm tội kiêu hãnh. - Con hãy nói không rào đón gì. Khi người ta nói thực, người ta không phạm tội bao giờ, dù là ở nơi thú tội hay nơi khác. - Vì cha đã khiến con yên tâm về điểm đó, con sẽ xin thú với cha; con cũng trong sạch như ngày con ở bụng mẹ con ra. - Cầu Chúa ban phúc cho con, ta sẽ kêu lên! Con đã làm rất phải! Sự dè dặt ấy càng đáng khen, vì nếu con muốn, con đã có nhiều dịp mắc tội hơn bọn chúng ta, cũng như tất cả những ai bắt buộc phải theo phép thánh. Sau đó tu sĩ hỏi người sám hối xem y có làm phật ý Chúa về khoản ăn tham không, Xiappenlettô thú tội với một tiếng thở dài hơn. Có, y thường mắc tội luôn: vì có thói quen - ngoài tuần chay, mà những người sùng tín đều theo trong năm - chỉ ăn bánh mì với nước ít nhất ba ngày một tuần y đã https://thuviensach.vn ngốn nước - nhất là khi hành hương hay những lần cầu nguyện lâu làm y mệt - với lòng thèm khát dữ dội như kẻ nghiện rượu nặng thèm rượu. Ngoài ra nhiều lần y đã thèm những búp xà lách non mà đàn bà đi hái ngoài đồng. Cuối cùng, sự ăn uống đã đôi khi có vẻ là ngon lành quá mức phải lẽ đối với một người như y, vì sùng tín mà ăn chay. - Con ạ, - vị giáo sĩ đáp lời y, - những tội đó là chuyện thường, và rất là nhẹ. Ta không muốn chúng đè nặng lên lương tâm con quá mức. Dù sống chí thành đến đâu, người nào cũng có thể thấy dễ chịu được ăn sau một hồi nhịn lâu và được uống khi mình mệt. - Ôi! Thưa cha, xin cha đừng nói vậy để an ủi con. Xin cha biết cho rằng, không phải con không biết việc thờ Chúa bao giờ cũng đòi hỏi những tình cảm trong sạch, và không chấp nhận một vết hoen ố nào trong tâm hồn. Không giữ mình được như thế là mắc tội. Vị tu sĩ sướng như lên mây xanh. - Ta sung sướng được thấy ở con những tình cảm như thế. Lương tâm trong sạch và tốt đẹp của con khiến ta rất vui mừng. Nhưng này con, con có mắc tội hà tiện, vì quá ham muốn cầm hay giữ không mà không muốn phải cho không? - Thưa cha, con không muốn việc con có mặt ở nhà những người cho vay nặng lãi này có thể ảnh hưởng tới xét đoán của cha. Con không dính líu gì với họ. Chủ ý con, khi đến đây, là quở trách họ, mắng bảo họ, dứt họ ra khỏi những lời nói đáng ghét của họ. Con nghĩ rằng con sẽ đạt được mục đích, nếu Chúa đã không tới thăm con như thế này. Nhưng, mong cha cũng hiểu rõ rằng cha đẻ con đã để lại cho con một tài sản lớn. Khi cha con qua đời, vì kính Chúa, con đã ban phát quá nửa số gia sản này. Rồi, để kiếm sống và giúp đỡ những người nghèo của Chúa Giêxu, con đã buôn bán lặt vặt, và nếu con cảm thấy mình hám lời, con vẫn luôn luôn chia sẽ lời lãi của con với những người nghèo của Chúa, dành nửa phần cho các nhu cầu của con, và đem cho nửa kia làm của bố thí. Về mặt ấy Đấng Sáng tạo đã nâng đỡ con rất nhiều, nên việc buôn bán của con bao giờ cũng ngày càng phát đạt. https://thuviensach.vn - Làm thế là rất tốt - tu sĩ nói. - Nhưng làm sao con lại có thể hay nổi giận như vậy? - Con thú với cha là con hay nổi giận. Nhưng làm thế nào kìm giữ được, trông thấy người đời làm những việc đê mạt từ sáng đến tối, nhạo báng những mệnh lệnh của Chúa và không sợ những phán xét của Người? Hàng ngày con nhiều lần chỉ muốn chết hơn là sống, khi thấy thanh niên đi tìm những cái hão huyền như thế và bội lời thề, chạy khắp các quán rượu, trốn các nhà thờ, và theo cách sống của thế tục đúng hơn là sống theo Chúa. Thế là tu sĩ bèn nói: - Đó là một sự nổi giận thánh thiện, con ạ, và ta không thể vì thế mà bắt con sám hối được. Nhưng sự giận dỗi ấy lỡ có khi nào đưa con đi tới cho phạm tội giết người, lăng mạ một người nào, hay phạm một sự bất công nào khác không? - Ôi thưa cha! Con thấy cha là người của Chúa, làm sao cha lại có thể nói những lời như vậy? Nếu con đã có ý nghĩ xấu làm bất cứ điều gì trong những điều cha nói thì theo cha con làm sao trông đợi được Chúa giúp đỡ? Điều đó chỉ tốt cho những tên đểu cáng và những kẻ vô lại, những hạng người mà hễ gặp bao giờ con cũng bảo nó: " Xéo đi cầu Chúa cải tà qui chính cho mi." Thế là tu sĩ nói: - Con ơi, hãy cho ta biết. - và cầu Chúa ban phúc cho con! - Có bao giờ con làm chứng gian để hại ai không, nói xấu ai, hay cướp đoạt vật gì của chủ nó mà người chủ không ưng thuận không? - Có thưa cha, con đã nói xấu người khác, con có một người láng giềng, anh ta hay đánh vợ mà chẳng có một lý do nhỏ nào đáng kể. Một lần, con đã nói xấu về hắn với cha mẹ của người vợ. Con quá thương hại cô vợ tội nghiệp! Cứ mỗi lần hắn say rượu, hắn lại hành hạ cô ấy như... để Chúa khiến cha hiểu? - Được rồi. Nhưng con nói với ta rằng con đã là nhà buôn, con có bao giờ lừa dối ai theo thói quen của các nhà buôn không? https://thuviensach.vn - Thưa, có ạ, của đáng tội. Nhưng ai? Con không biết nữa. Con đã nhận tiền trả cho con về một số dạ bán đi, và con bỏ tiền vào một cái hòm mà không đếm. Một tháng sau, con mới thấy là tiền thừa ra bốn xu. Con không gặp lại người khách hàng của con nữa. Con giữ tiền một năm ròng để trả lại người ấy, rồi mới đem nó làm của bố thí, vì lòng yêu kính Chúa. - Chuyện nhỏ! Và sau đó, con đã làm đúng. Vị tu sĩ chí thánh còn hỏi nhiều câu nữa, lời đáp đại khái cũng như thế. Nhưng khi ông sẵn sàng làm phép giải tội thì kẻ sám hối bỗng kêu lên: - Thưa cha, còn một tội nữa mà con chưa nói với cha! - Tội gì? - Tu sĩ hỏi. Và Xiappenlettô: - Con nhớ lại một ngày Chủ nhật, sau giờ quá ngọ, con đã sai người ở quét nhà, và đối với ngày thánh của Chúa con đã không có tất cả sự kính trọng đáng lẽ phải có. - Ồ, con ạ, tất cả những chuyện ấy không có gì là quan trọng lắm. - Không, không, xin đừng nói như vậy. Ngày Chủ nhật đáng lý phải được tôn trọng hết sức. Chính vào ngày đó Chúa chúng ta hồi sinh từ cõi chết. Thế là tu sĩ nói: - Có làm điều gì khác nữa không? - Có, thưa cha. Một lần sơ ý, con đã nhổ ở nhà thờ của Chúa. Tu sĩ bắt đầu mỉm cười. - Con ạ, con chả đáng băn khoăn chuyện đó. Chúng ta là những người tu hành, chúng ta nhổ ở đấy cả ngày. - Và các người làm thế là nhơ nhuốc lắm. Không có nơi nào phải giữ sạch sẽ cho bằng Thánh đường là nơi người ta dâng lễ lên Chúa. Tóm lại Xiappenlettô thú ra nhiều tội đại loại như thế. Sau cùng, y bắt đầu thở dài, rồi khóc nức nở, như một diễn viên lúc nào muốn là tự khắc đóng kịch được. Và vị tu sĩ chí thánh: https://thuviensach.vn - Vậy con có điều gì hở con? - Hỡi ôi? Thưa Cha. Con đã quên một tội mà con chưa hề bao giờ thú, vì thú ra con xấu hổ quá. Mỗi khi nó trở lại trí nhớ con lại khóc, như cha thấy. Và con nghĩ rằng chắc chắn Chúa sẽ không thương con về tội đó. - Thôi đi, con. Con nói gì? Nếu tất cả những tội lỗi, mọi người phạm phải từ trước cho đến bây giờ, hoặc sẽ phạm, chừng nào thế giới sẽ cứ là thế giới, đè nặng lên lương tâm một người duy nhất thôi, và người ấy tự buộc tội và ăn năn như ta thấy con làm đây thì Chúa là đấng khoan dung đại độ sẽ rộng lượng tha thứ cho người đó nếu người đó chịu thú nhận. Vậy con cứ nói thực. Bấy giờ Xiappenlettô, mắt vẫn ướt: - Hỡi ôi! Thưa cha. Tội này to quá. Và không có cha kêu cầu giúp cho, con khó tin được rằng Chúa có bao giờ tha thứ cho con được. - Con cứ hết lòng tin tưởng nói ra đi. Ta hứa với con sẽ cầu xin Chúa cho con. Nhưng Xiappenlettô, mặc dù những lời khuyên khích của cha, vẫn khóc và lặng im. Nước mắt y hồi lâu làm chững lại sự chú ý của cha nghe tội. Cuối cùng, y thở dài não nuột: - Cha ơi, vì cha hứa cha cầu xin Chúa cho con nên con sẽ nói tội của con với cha. Vậy xin cho hãy biết cho rằng hồi còn trẻ, một hôm con đã báng bổ tên mẹ con. Nói xong y lại bắt đầu khóc, nước mắt tuôn trào như từ một con suối. Và tu sĩ nói: - Ôi con ơi! Con coi đó là một tội lớn đến thế ư? Người đời báng bổ Chúa suốt ngày, và người ta dễ tha thứ cho kẻ nào ăn năn rằng đã báng bổ người. Và con không tin rằng Người sẽ tha thứ cho con lỗi đó ư? Con đừng khóc, hãy lấy lại can đảm, và hãy tin chắc rằng, dù con có tham gia vào việc đóng Người lên cây chữ thập, Người cũng sẽ tha thứ cho con, trước sự ăn năn mà con đã biểu lộ. - Hỡi ôi! Thưa cha, cha nói gì vậy? Bà mẹ hiền từ và yêu thương của con, bà đã mang con, ngày cũng như đêm, chín tháng trong lòng? Bà đã https://thuviensach.vn hơn trăm lần nâng niu đỡ cho con cưỡi lên cổ bà! Báng bổ như vậy thực là khủng khiếp. Tội ấy to lớn quá! Nếu cha không đứng ra kêu xin Chúa cho con. Người sẽ không bao giờ tha thứ. Thấy Xiappenlettô không còn gì nói nữa, tu sĩ làm phép giải tội rồi ban phúc cho y. Ông coi y như một người chí thánh chí thiện, và hoàn toàn tin những lời thú tội của y, và nghe những lời như thế ở miệng một người sắp chết thì ai mà không bị lừa cho được? Sau hết ông bảo y. - Được Chúa phù hộ, Xiappenlettô ạ, ít lâu nữa con sẽ khỏi thôi. Tuy vậy, nếu ngẫu nhiên Chúa gọi cái linh hồn được ban phúc của con và đang rất sẵn sàng ra đi để về với Người thì con có nhận để cho thi hài của con được chôn trong giáo phận của chúng ta không? - Thưa cha, vâng. Con sẽ không muốn nó ở nơi khác bởi vì cha đã hứa kêu cầu Chúa cho con. Vả lại, đối với người rất vui mừng về ý nghĩ ấy, rằng Xiappenlettô có lý, và người ta sẽ làm các lễ thánh cho y, ngay sau đó người ta đã làm. Hai người cho vay nặng lãi, trước kia thực sự là sợ bị Xiappenlettô lừa bịp, đã đứng nấp sát vào tim vách ngăn căn buồng người sắp chết nằm với phòng bên cạnh. Lắng tai nghe nên họ nghe rõ tất cả những lời Xiappenlettô nói với tu sĩ. Những lời thú tội của y khiến họ cười rũ rượi, thậm chí mấy phen tưởng đến vỡ bụng. Họ bảo nhau: - Thằng cha ghê thật! Tuổi già, bệnh hoạn, nỗi sợ cái chết đến gần, nỗi sợ Chúa, mặc dầu y sẽ ra trước tòa án của Người trong giây lát, không gì có thể làm lay chuyển sự tàn ác của y, không vì có thể ngăn y muốn chết như y đã sống. Nhưng khi nghe người ta hứa cho y được chôn ở nhà thờ thì họ không còn quan tâm đến điều gì khác nữa. Ít lâu sau khi Xiappenlettô thú tội, và mặc dầu đã báng bổ Thượng đế hết mức y vẫn nhận lễ Xức Dầu tháng. Ngay hôm thú tội đẹp đẽ ấy y chết vào sau giờ nhập mộ một chút. Tự lo liệu mọi điều để được chôn cất tử tế hằng tiền của mình, y muốn đã bày tỏ ý của y với nhà tu yêu cầu người ta đến ban đêm coi xác, và sáng hôm sau https://thuviensach.vn cất xác. Hai người cho vay nặng lãi nhất nhất làm theo những lời dặn bảo. Khi nghe tin y chết, tu sĩ thánh thiện đã nhận lời sám hối của Xiappenlettô, liền nói chuyện với cha Viện trưởng, và cho gióng chuông họp tăng hội, rồi trước mặt đông đủ tu sĩ tụ họp, theo các dẫn chứng ông rút ra từ cuộc thú tội của Xiappenlettô, ông chứng minh rằng y đã là một người thánh thiện. Hy vọng Chúa sẽ thông qua y mà làm nên nhiều phép lạ, ông khẩn khoản khuyên họ nên nhận thi hài y vào giáo phận họ với tất cả niềm tôn trọng và kính tín. Cha Tu viện trưởng và các tu sĩ, vì cả tin, nghe theo ý kiến ấy. Ngay tối hôm đó, họ họp thành đoàn đi đến nhà tang lễ để canh xác y suốt đêm rất thành kính và long trọng. Và mọi người, sáng hôm sau, mặc áo trắng dài và áo lễ, sách cầm tay, đi trước là những người mang thánh giá, vừa đi vừa hát những thánh thi, họ đến đưa thi hài về nhà thờ của mình, rất oai nghiêm long trọng. Tất cả dân chúng thành phố đi theo, cả đàn ông lẫn đàn bà. Người ta đặt linh cữu trong nhà thờ. Vị tu sĩ thánh thiện đã nghe thú tội bước lên giảng đàn, và bắt đầu hết lời ca ngợi cuộc đời của con người đã sám hối với mình, về việc anh ta ăn chay giữ mình thanh tịnh, giản dị, ngây thơ và thánh thiện. Giữa nhiều điểm khác, ông nhắc lại câu chuyện Xiappenlettô, nước mắn giàn giụa đã thú với ông cho đó là tội lớn nhất của đời mình, ông nói ông đã phải vất vả hết sức mới khiến được y tin rằng Chúa sẽ tha thứ cho y, rồi quay lại cử tọa, ông nói rất dõng dạc: - Còn các người, - ông quát. - các người, những kẻ bị Chúa nguyền rủa, chỉ còn một cái rơm cái rác làm vướng chân là đủ cho các người báng bổ Chúa, Đức mẹ Đồng trinh và tất cả các vị thánh trên thiên đường! Tu sĩ còn nói dài về lòng chân thực và trong sạch của nhân vật. Tóm lại, một diễn văn như thế được lòng tin hoàn toàn của mọi người trong xứ. Những người dự lễ một mực sùng kính Xiappenlettô khiến sau buổi lễ, mọi người chen chúc xô đẩy nhau không thể tưởng tượng được. Tất cả đổ xô đến hôn tay và chân của con người cực lạc. Người ta giằng giật hết quần áo trên thi hài. Họ hết sức sung sướng khi kiếm được dù chỉ là một mảnh rách, phải để người chết nằm đấy cả ngày, để ai ai cũng được tới viếng. https://thuviensach.vn Đến chập tối, thi hài y đặt trong một lăng cẩm thạch được đưa vào một nhà thờ nhỏ với mọi nghi lễ trọng thể. Hôm sau, quần chúng xếp hàng một nối đuôi nhau viếng y, và đốt những đèn đuốc tôn thờ y. Rồi người ta gửi tới y những lời chúc tụng, và người ta treo chung quanh những tượng nhỏ bằng sáp, biểu thị những cam kết người ta đã nhận với người chết. Tiếng đồn về sự thánh thiện của y và hiện tượng y được sùng tín tăng lên đến mức bất cứ ai gặp chuyện gì rủi ro cũng đều không kêu cầu đến vị thánh nào khác ngoài y. Người ta cho rằng nhân danh ý Chúa đã làm và hàng ngày còn làm nhiều phép lạ khi người ta cần nguyện Người với hết lòng thành tín. Vậy Xepparenlôđapratô đã sống và chết như thế y đã được thánh hóa như các bạn đã nghe nói. Có thể là - tôi sẽ không dám liều cãi lại điều đó - y có được chỗ của y giữa những người cực lạc, bên cạnh Chúa chăng? Mặc dù cuộc sống y đáng ghét và tội lỗi, y có thể, vào lúc cuối đời, đã hết lòng ăn năn, khiến Chúa chính lại thương y và nhận y vào lòng mình. Song, đó là một điều thần bí. Tôi lý luận theo các vẻ bề ngoài, và tôi cho rằng y đã sa ngã, và nằm trong tay quỷ dữ chứ không phải là ở Thiên đường. Nếu tôi nhìn đúng, người ta sẽ nhận ra rằng Chúa tỏ ra cho chúng ta là một lòng khoan từ vô cùng. Người bỏ qua sự lầm lẫn của chúng ta và chỉ coi trọng sự trong sạch của đức tin. Mặc cho ta chấp nhận làm môi giới một đệ tử của Xatăng, mà ta tin là một nhân vật của thiên đình. Người vẫn chấp nhận, lời cầu an của ta, tựa hồ ta đã cầu viện đến một vị thánh chân chính để được ân sủng ấy của Người. Và để có được cái ân sủng ấy trong cảnh tai ương hiện tại, để cho một nhóm vui vẻ như nhóm chúng ta vẫn cứ vui vẻ mãi, an toàn thoát nạn và thịnh vượng, chúng ta hãy xưng tụng Chúa bởi vì nhóm của chúng ta hình thành là nhân danh Người! Hãy sùng bái Chúa, khi cầu Người trong các nhu cầu của chúng ta! Chúng ta tin chắc rằng lời của chúng ta nghe thấu. Nói đoạn, người kể chuyện im lặng. TRƯỜNG HỌC LA MÃ https://thuviensach.vn Theo những lời khuyên khẩn thiết của Jannô đa Xivinhơ, người Do Thái Abraham đi đến Tòa thánh La Mã. Cuộc sống đồi bại của các tu sĩ khiến ông trở về Pari, và khiến ông cải giáo theo Gia Tô giáo. (Nêifin kể chuyện). Các cô khen truyện ngắn hay hết chỗ nói, có nhiều chi tiết khiến các cô cười và chăm chú lắng nghe. Nhưng Păngfin đã kể xong, Hoàng Hậu yêu cầu Nêifin, ngồi bên, người kể chuyện, hãy lên tiếng kể tiếp tục loạt chuyện vui. Vẻ người duyên dáng và xinh đẹp, phong cách nhã nhặn, cô gái mỉm cười đáp: "Xin vui lòng". Nàng bắt đầu: - Anh Păngfin vừa cho ta thấy trong truyện ngắn của anh: lòng khoan từ của Chúa không kể gì đến những sai lầm của ta, nếu chúng ta không thể đi ngược lên đến nguồn gốc của chúng. Về phần mình, tôi cố tình chứng minh cho các bạn thấy lòng nhân từ của Chúa đã nhẫn nại che đậy hành vi tai tiếng của tất cả những người mà đáng lẽ phải bằng việc làm và lời nói của mình đưa ra cho chúng ta một bằng chứng chói lọi về lòng nhân từ ấy, và mặc dù tình hình đảo ngược như thế, nó vẫn cung cấp cho ta một luận cứ chắc chắn về chân lý tất nhiên của lòng nhân từ của Chúa và củng cố những niềm tin tưởng sâu kín của chúng ta. Như tôi đã nghe nói, các bạn gỡ đáng yêu, trước đây ở Pari có một người rất tốt, tên là Jannô đa Xivinhơ. Đó là một nhà buôn lớn rất trung thực và rất thẳng thắn, lo buôn bán lớn về dạ, ông rất thân một người Do Thái giàu sụ tên là Abraham, cũng buôn bán, và cũng không kém trung thực và thẳng thắn. Nhìn thấy những đức tính của người Do Thái ấy, Jannô xót xa khi nghĩ rằng một người chính trực và sáng suốt như thế lại không có đức tin chân chính nên sẽ mất linh hồn. Vậy ông bắt đầu thân mật yêu cầu bạn nên bỏ những sai lầm của đạo Do Thái, để theo đạo Giatô, mà sự phát triển và sự truyền bá xác nhận là đạo chí thánh chí thiện, trái lại ông ta có thể thấy đạo Do Thái cứ mai một dần và rơi vào hư không. Người Do Thái trả lời rằng ông ta không thấy đạo nào là tốt và thánh thiện ngoài đạo Do Thái; rằng ông đã sinh ra trong tín ngưỡng ấy ông chủ tâm sống và chết theo nó, và sẽ không gì có thể làm cho ông từ bỏ đề nghị ấy. Tuy vậy, vài hôm sau, https://thuviensach.vn Jannô vẫn chẳng vì thế mà không trở lại tấn công bạn. ông chứng minh một cách hời hợt - như các nhà buôn vẫn biết cách làm - vì những lý do gì tôn giáo của chúng ta hơn tôn giáo của những người Do Thái. Người bạn Do Thái rất tinh thông giáo lý của Ixraen. Phải chăng vì tình bạn rất thân thiết với Jannô đã khiến ông ta nghĩ thế? Hay những lời của Chúa thánh thần đặt vào miệng một người chất phác đã quyết định? Dù sao thì những chứng minh của Jannô cũng bắt đầu khiến ông ta quan tâm hết sức. Nhưng kiên định trong tín ngưỡng cửa mình, ông không chịu cải giáo, Jannô không ngớt ân cần thúc giục chống lại cái ý định bướng bỉnh ấy. Cuối cùng, người bạn Do Thái nhượng bộ những lời nài nỉ liên tục. - Jannô -, ông ta nói anh thích tôi trở thành người Gia tô giáo. Tôi có ý thiên về điều đó. Và bằng chứng là tôi định tâm trước hết hãy đi La Mã gặp người mà anh gọi là đấng thay mặt Chúa trên trần. Tôi cần biết tin tức về cách sống và có chỉ của ông ta, cũng như về các tăng lữ Hồng y giáo chủ của ông ta. Nếu phẩm hạnh của họ xác nhận lời anh và làm chủ tôi hiểu, như anh đã cố thuyết phục tôi, rằng tôn giáo của các anh cao hơn tôn giáo của tôi thì tôi sẽ giữ lại, nếu không, vốn là người Do Thái, tôi vẫn sẽ cứ là Do thái. Mấy lời đó gây cho Jannô một thất vọng không bờ bến. Ông tự nhủ: ta đã mất toi cái công phu những tường bỏ ta cố kết quả. Ta đã tin chắc rằng ông ta cải giáo. Nhưng nếu ông ta lại đến Tòa thánh La Mã và nhìn thấy cuộc sống tội lỗi và những trụy lạc của các tu sĩ thì không những ông ta sẽ không từ bỏ Do Thái giáo để theo Gia tô giáo, mà nếu đã là người Gia Tô giáo rồi, thể nào ông ta cũng sẽ quay trở về tín ngưỡng của người Do thái. Và ông bảo Abraham: - Này! Bạn ơi, vất vả và tốn kém từ đây đi La Mã làm gì? Anh cũng nên nghĩ đối với một người ở địa vị anh, một chuyến đi đường bộ và đường biển sẽ có vô khối chuyện chẳng lành. Anh không cho là có thể tìm được tại chỗ một người nào làm lễ rửa tội cho anh sao? Có lẽ anh có vài điều nghi ngờ, liên quan tới cái tôn giáo tôi đã trình bày với anh. Tìm ở đâu hơn ở đây những bậc thầy thông thái và những nhà bác học lớn, đủ sức trả lời https://thuviensach.vn rành rọt mọi câu hỏi mà anh sẽ muốn đặt ra? Theo ý tôi, chuyến đi anh dự định là thừa. Anh hãy tự nhủ rằng các tu sĩ ở bên ấy cũng như các vị anh thấy ở đây, và còn ưu tú hơn nữa, theo mức độ các vị xích lại gần Chúa Gia tô. Nếu anh nghe tôi thì hãy dành những sự mệt nhọc ấy cho một lần khác, cho một dịp hành hương mà tôi có thể đi cùng với anh. - Jannô, - người Do Thái trả lời. - tôi nghĩ là anh có lý. Nhưng để thâu tóm mọi điều tôi đã nói với anh, bằng một câu mà nếu anh muốn tôi vâng theo cái ý muốn mà những lời khẩn cầu của anh biểu lộ sức mạnh, tôi có ý định rất kiên quyết là đi sang đấy, hoặc chẳng làm gì hết. Jannô thấy ý bạn đã quyết, bèn kêu lên: - Vậy chúc anh lên dường bình an. Ông trù tính riêng trong lòng rằng sự tiếp xúc với tòa thánh La Mã sẽ gạt bỏ mọi hy vọng cải giáo; song, vì ông cũng chẳng mất gì, nói tóm lại, ông không nài nỉ nữa. Người Do Thái lên ngựa, và hối hả khởi hành đi Tòa thánh La Mã. Đến thành phố, ông được các bạn đồng đạo ân cần đón tiếp. Ông ở La Mã, và không để lộ với ai về mục đích chuyến đi của mình, bắt đầu quan sát cẩn thận đời sống của Giáo Hoàng, các Hồng y giáo chủ, các giáo chủ khác, và tất cả mọi người của Tòa thánh. Những nhận xét của một đầu óc phán đoán sắc sảo và ngoài ra những lời mách bảo của mọi người khiến ông tin rằng, từ người lớn nhất đến người nhỏ nhất, tất cả, toàn thể bọn họ đều phạm tội nhục dục hết sức vô sỉ; dù là thiên hương tự nhiên hoặc ngay cả đến tệ tập của những kẻ kế gian họ không biết đến sự kìm hãm của sỉ nhục hay hối hận là gì hết, thậm chí ảnh hưởng của những kỹ nữ và đĩ đực cũng chẳng phải là ít ỏi để kiếm lấy một đặc ân quan trọng. Sau đó, ông nhận thấy tất cả bọn họ đều có tính phàm ăn, nát rượu, say sưa chè chén; sau thú nhục dục, những súc sinh phóng túng ấy là nô lệ của cái bụng họ. Ông tiếp tục xem xét và thấy họ biển lận, hám tiền, thậm chí máu người, dù là máu người Gia tô giáo, cũng như những vật thánh, bất kể cái gì (dù đây là tiền thu hoạch về các lễ vật hay các tiền lãi ) thậm chí tất cả, nói tóm lại, đều bị mua bán với giá rất cao và gây nên việc buôn bán và việc môi giới to lớn https://thuviensach.vn hơn việc kinh doanh ở Pari về các thứ dạ hoặc bất cứ hàng hóa nào khác; việc bán đồ thánh công khai được gọi là: "việc phần đời nhà tu", và sự phàm ăn được gọi là "bữa xoàng nhà tu", tha hồ Chúa không biết, tôi không nói nghĩa các từ nhưng chủ tâm của những đầu óc hư hỏng, cũng phải chịu, y như người thế tục, để cho mình bị tên gọi các chuyện này lừa gạt. Những cảnh tượng ấy, và nhiều cảnh tượng khác mà người ta phải bỏ qua, đã tác động rất tai hại tới người Do Thái, vốn là người tiết độ và phẩm hạnh đoan chính khiến ông nghĩ xem thế là đủ và sau khi quyết định trở về Pari, ông bắt đầu lên đường. Khi Jannô biết bạn đã trở về. Ông không mảy may hy vọng về việc bạn cải giáo. Ông đến tìm bạn, và cả hai khoản đãi nhau linh đình. Trong khi ấy Abrahnam nghỉ ngơi vài hôm. Bấy giờ Jannô mới hỏi ý nghĩ của ông ta về đức Giáo Hoàng, các hồng y giáo chủ và những người khác ở tòa thánh. Và ông bạn Do thái hăng hái đáp lại: - Tôi nghĩ gì về họ ấy à? Cầu Chúa cứ bóp chết họ đi, tuốt cả bọn như thế! Nếu tôi nói vậy với anh, đó là gì, sau khi cân nhắc kỹ mọi mặt, tôi xem ra không thấy được ở một người nào trong đám tu sĩ ấy một dấu vết nhỏ nhoi gì của đức thánh thiện, sự mộ đạo hay lòng nhân đức, phẩm cách tóm lại, chẳng có gì là tốt hết; đam mê nhục dục, biển lận, phàm ăn, ranh ma, ghen ghét, kiêu ngạo, hoặc những tính xấu nào khác, và còn tệ hơn (nếu có thể gặp đặc những tính xấu tệ hơn ở một con người ), mà tôi thấy rất phổ liến ở họ khiến tôi tưởng mình sa vào một hang ổ yêu quái hơn là vào nhà của Chúa! Theo lôi nghĩ, các giáo sĩ của các anh, và tất cả những người tùy tòng khác của họ, hình như chỉ dốc hết tâm trí, sức lực, cố gắng làm đạo Gia tô suy yếu đi và thậm chí bị loại trừ khỏi thế gian này, trong khi đáng lẽ họ phải là cái nền tảng và những người đảm bảo cho nó. Song, tuy cái mục đích ấy không đạt, nhưng tôn giáo các anh lại vẫn ngày càng lan rộng, chiếu rọi một ánh sáng ngày càng chói lọi, nên xem ra tôi hiểu được rằng đúng là Đấng Thánh thần phải là nền tảng và người bảo lãnh của tôn giáo các anh, bởi vì nó là thánh thiện và chân chính hơn bất cứ tôn giáo nào. Vì thế, nếu như trước đây tôi vẫn thờ ơ và lạnh lùng với những khích lệ của https://thuviensach.vn anh, vì không chịu làm người Gia tô giáo án bây giờ đây, tôi nói thực, tôi bảo anh rằng từ nay sẽ không có gì ngăn cản tôi cải giáo theo tín ngưỡng của anh. Vậy chúng ta hãy đến nhà thờ, và theo cái nguyên tắc phải tuân thủ trong tôn giáo. Thánh thiện của các anh, xin anh giúp cho tôi được rửa tội. Jannô chỉ chờ đợi một kết luận hoàn toàn trái ngược lại, nên nghe nói vậy thì vui mừng khôn xiết. Ông đưa bạn tới nhà thờ Đức Bà của Pari, và yêu cầu các vị giáo sĩ ở đây vui lòng rửa tội cho bạn. Nghe yêu cầu như vậy, các giáo sĩ nhận lời ngay tức khắc. Jannô giữ Abramham trên chậu rửa tội, và đặt tên cho ông ta là Jăng. Rồi ông nhờ các nhà bác học thông thái giảng dạy cho bạn theo tôn giáo của ta. Jăng am hiểu rất chóng. Sau đó, ông ta sống cuộc đời thánh thiện của một người lương thiện và đạo đức. NGỤ NGÔN VỀ BA CÁI NHẪN Kể chuyện "Ba cái nhẫn", Người Do thái Mensixêđec thoát khỏi một nguy hiểm lớn mà Xalađanh đã định làm cho ông ta sa vào. (Filômen kể chuyện). Nêifin im lặng trước những lời ngợi khen mà mà mọi người đã dành cho câu chuyện cô vừa kể. Khi Hoàng Hậu ưng ý, Filômen bắt đầu nói: - Truyện kể của chị Nêtfin làm tôi nhớ lại tình trạng bối rối của một người Do thái xưa kia. Vì người ta đã bàn luận rất hay về Chúa và các chân lý của tôn giáo ta rồi, hẳn bây giờ các bạn sẽ không từ chối chuyển sang các chuyện phiêu lưu và các công việc của con người lớn nhất và làm cho anh ta được hoàn toàn thảnh thơi yên ổn. Sự ngu dại đẩy người ta rơi từ hạnh phúc xuống tai họa, đó là một sự thực mà chúng ta có rất nhiều tấm gương sờ sờ trước mắt. Lúc này, tôi không chủ định bàn đến nó; hàng ngày, chúng ta thấy bày ra ngàn bằng chứng về cái đó Nhưng còn sự nhanh trí là một công vụ giải nguy thì câu chuyện nhỏ của tôi, như tôi đã hứa với các bạn, sẽ đem đến cho các bạn một bằng chứng ngắn gọn. https://thuviensach.vn Xalađanh, mặc dù có một xuất thân tầm thường, nhưng nhờ giá trị phi thường của mình, không những có được ngôi báu xứ Babylon, lại còn đánh thắng các vua Hồi giáo và Gia tô giáo nhiều trận. Để theo đuổi nhiều cuộc chinh chiến và giữ nếp sống xa hoa, nhà vua đã làm khánh kiệt cả kho tàng của mình. Một việc bất ngờ khiến ông cần đến một số tiền lớn. Nhưng tìm đâu ra số tiền ấy nhanh chóng như thế được? Ông bèn chợt nhớ tới một người Do Thái giàu có, tên là Mensixêđec, vẫn cho vay lãi ở thành phố Alếcxăngđri, mà ông cho là vào bất cứ lúc nào cũng có thể giúp ông một việc như thế. Song, anh chàng lại hết sức keo kiệt, nên chẳng chịu tự mình bỏ ra gì hết, mà dùng đến sự ép buộc thì Xalađanh không muốn. Tuy nhiên, bị đòi hỏi thúc bách, và chỉ nghĩ đến cách sử dụng người Do Thái, ông nảy ra ý tô vẽ hành động bạo lực của mình bằng một lý do hợp lý. Ông cho gọi Mensixêđec đến, tiếp đãi thân thật, bảo ngồi bên mình, rồi bắt đầu: - Này ngươi, nhiều người nói với ta rằng ngươi rất tinh thông và rất am hiểu thần học. Vậy ta sẽ rất thích thú được ngươi cho biết trong ba tôn giáo ngươi coi tôn giáo nào là xác thực nhất: đạo Do thái, đạo Hồi giáo và đạo Gia tô giáo. Người Do Thái mà ai cũng biết là khôn ngoan, hiểu ngay rằng Xalađanh muốn chăng bẫy và đưa anh ta vào một cuộc tranh cãi lôi thôi. Anh ta nghĩ không thể cho đạo nào là hơn trong cả ba, mà không làm cho nhà vua đạt tới đích của mình. Sự cần thiết phải có một lối thoát mài sắc trí óc anh ta, và mau chóng đem đến cho anh câu trả lời thích đáng. - Thưa Đức Ông, câu hỏi của ngài vừa đặt ra cho tôi đó là một vấn đề quan trọng, và để nói ý nghĩ của tôi về vấn đề ấy, tôi phải kể hầu ngài một câu chuyện nhỏ, xin ngài hãy nghe. - Nếu tôi nhớ đúng, người ta thường kể lại với tôi rằng một người giàu có và có thế lực làm chủ một kho báu trong đó có, cùng với những châu báu khác, một chiếc nhẫn đẹp và giá trị lớn. Để làm tăng thêm giá trị và vẻ đẹp ấy, và truyền mãi mãi chiếc nhẫn cho con cháu, ông ta quyết định rằng người nào trong các con trai ông, mà tay đeo chiếc nhẫn ông để lại thì sẽ được coi là người thừa kế ông, và, vì quyền huynh trưởng, sẽ được tất cả https://thuviensach.vn những người khác trọng vọng và tôn kính. Theo gương cha, người được chiếc nhẫn cũng quy định như thế đối với con cháu. Tóm lại, chiếc nhẫn truyền từ tay này sang tay kia, qua một chuỗi dài nhưng người thừa kế. Cuối cùng nó rơi vào tay một người có ba con trai, đẹp trai, có đạo đức và rất tôn kính bố. Vậy người cha yêu cả ba người với một tình thương yêu ngang nhau. Ba chàng thanh niên ấy biết cái quy luật về chiếc nhẫn. Do tham vọng chiếm địa vị đầu tiên trong gia đình thúc đẩy, chàng nào cũng nài xin bố để nhẫn lại cho mình khi ông bố thấy mình sắp chết. Song, ông bố trung hậu yêu các con như nhau. Làm sao chỉ định được một người thừa kế theo sở thích? Ông nghĩ gây hạnh phúc cho cả ba bằng cách hứa chiếc nhẫn cho mỗi người. Ông kín đáo sai một người thợ thủ công khéo làm hai chiếc nhẫn khác, và hai nhẫn mới này giống y hệt cái thứ nhất đến nỗi chính người đặt làm cũng khó lòng nhận ra cái nào là thực Trong tình hình như vậy, ông già, khi gần chết, giấu cho mỗi con trai mình một chiếc nhẫn. Sau khi cha chết, mỗi người con đòi hỏi quyền thừa kế vật chất và tinh thần. Vì họ phủ nhận mọi tư cách của nhau, mỗi người đều muốn chứng tỏ căn cứ đúng các quyền lợi của mình, bằng cách đưa chiếc nhẫn của mình ra. Người ta thấy ba chiếc nhẫn giống nhau hết sức nên vấn đề tìm biết ai là người thừa kế đích thực đành phải gác lại - và bây giờ cũng chưa giải quyết xong. Thưa Đức ông, tôi đã xin trả lời như thế cho câu ngài hỏi về ba đạo mà Đức Chúa cha đã ban cho ba dân tộc. Mỗi dân tộc trong cả ba đều nghĩ nắm được chân lý và tưởng mình là người thi hành hợp thức ý muốn của Chúa. Nhưng ai là phải? Cũng như đối với những chiếc nhẫn, vấn đề còn đang tranh cãi. Xalađanh nhận ra là người Do Thái đã vinh dự gỡ mình thoát khỏi cái thòng lọng, ông đã chăng trước chân anh ta. Ông bèn quyết định nói thực những đòi hỏi của mình, xem anh ta có sẵn lòng giúp đỡ không. Ông đã làm thế, cũng không che giấu những ý định của mình, nếu câu trả lời không chứng tỏ anh ta cũng sáng suốt như thế. Người Do Thái tự nguyện chấp nhận tất cả món tiền yêu cầu. Ông còn cho anh những tặng https://thuviensach.vn phẩm quan trọng, bao giờ cũng đối xử với anh như một bạn thân, và giữ anh ở bên mình với địa vị cao sang. NHÀ VUA ĐÙA GIỠN Trong một bữa ăn các món thịt gà, nữ hầu tước Đơ Môngfera, bằng cách nói với nhà vua Pháp vài câu dí dỏm, khiến nhà vua từ bỏ một tình yêu rồ dại. (Flammet kể chuyện) Tôi lấy làm thích thú rằng các truyện kể của chúng ta đề cao hiệu quả của những lời đối đáp, nhanh nhẹ và hóm hỉnh. Tôi lại nhận thấy, nếu đàn ông tỏ ra có ý thức phần nào muốn yêu con người thuộc một đẳng cấp cao hơn đẳng cấp mình thì đàn bà trái lại, rất tinh khôn cắt đứt ngay với mọi tình duyên với những người cao quý hơn mình. Các bạn rất xinh đẹp ạ, đến lượt tôi được nói, vậy tôi đã có ý định kể cho các bạn nghe, bằng nghệ thuật nào và những lời đã đáp nào một phu nhân lịch sự đã biết giữ mình khỏi chuyện trăng gió và can ngăn người khác làm chuyện đó. Là người có giá trị cao quý, phán quan của Giáo Hoàng, hầu tước Đơ Môngfera, trong một cuộc Thập tự chinh, đã vượt biển, đứng trong hàng ngũ quân đội của Chúa Cơ đốc. Người ta nói đến công lao của ông ở triều đình vua Philip Độc long cũng đang chuẩn bị, từ nước Pháp, tham gia vào cuộc Thập tự chinh ấy. Một hiệp sĩ nói về hầu tước và vợ ông ta rằng trong thiên hạ không có cặp vợ chồng nào sánh được với vợ chồng ông, vì nếu hầu tước lừng danh trong các hiệp sĩ về tài đức cao quý của mình, thì hầu tước phu nhân cũng lừng danh không kém trong tất cả các phu nhân trên đời, về sắc đẹp tuyệt vời và giá trị của nàng. Những lời đó đập rất mạnh vào tâm trí nhà vua Pháp, khiến tuy chưa bao giờ gặp mặt phu nhân, ông cũng đột nhiên cảm thấy yêu nàng mãnh liệt. Vì đi Thập tự chinh nên ông quyết định chỉ tới Giênơ mới xuống thuyền. Ông muốn theo đường bộ cho tới đó, và tìm mọi cớ có thể chấp nhận được để đến thăm nữ hầu tước. Ông dự tính nhân dịp ông chồng đi vắng để thỏa mãn ý muốn của mình. https://thuviensach.vn Nhà vua bèn thu xếp mọi việc hợp với ý định của mình. Các bộ hạ của ông đi trước, và chính ông, với một đoàn tùy tùng hạn chế, bắt đầu lên đường. Ông tới gần lãnh địa của hầu tước. Một ngày trước khi đến, ông cho người đến nói với nữ hầu tước xin được đến, ông cho người đến hôm sau. Rất thông minh và khôn ngoan, phu nhân ân cần trả lời coi vinh dự đó là cao quý nhất cho nàng, và nhà vua sẽ được nghênh tiếp. Rồi nàng suy nghĩ đến dụng ý cuộc đến thăm này, tại sao một ông vua lớn thế lại đến nhà nàng, trong khi chồng vắng mặt? Do bản năng nàng hiểu ra sự thực: tiếng đồn về sắc đẹp của nàng lôi kéo nhà vua đến nhà nàng. Song, là người rất lịch thiệp, nàng chuẩn bị trân trọng tiếp đón khách. Nàng triệu tập tất cả những người khuyên bảo tốt còn ở lại, và theo ý kiến họ, ra lệnh cho làm mọi việc cần thiết. Tuy nhiên nàng cố ý đảm nhận điều khiển một mình việc hầu bàn ăn và thực đơn. Không để mất giây lát nào, nàng sai mang tới để chuẩn bị tiệc đón nhà vua tất cả các gà mái trong xứ, và không cung cấp gì khác cho những người đầu bếp để làm các món khác nhau mà nàng chỉ bảo. Nhà vua đến vào ngày đã hẹn, và được nữ hầu tước ân cần đón tiếp xứng với địa vị mình. Khi có người đàn bà ấy trước mắt, ông thấy sắc đẹp của nàng, giá trị nàng, về duyên dáng trong mọi cử chỉ, tất cả xem ra đều vượt qua điều ông tưởng tượng theo những lời bàn tán của hiệp sĩ. Ông ngạc nhiên đến mức bàng hoàng! Ông hết sức ngợi khen phu nhân, và thèm muốn của ông tăng lên trong chừng mực hiện thực chút ít trong một căn phòng được trang hoàng với tất cả sự lộng lẫy mà việc nghênh tiếp một nhà vua, nhà vua và nữ hầu tước ngồi một bàn, và tất cả các khách ăn khác đều có vinh dự xứng với địa vị mình ở các chỗ ngồi khác. Nhà vua thấy mình được tiếp một loạt nhiều món ăn, cùng những rượu tuyệt ngon và hiếm có, ông còn được cái thú thỉnh thoảng liếc nhìn nữ hầu tước diễm lệ. Niềm vui sướng của ông là cực điểm. Trong khi ấy các món ăn cứ kế tiếp nhau. Nhà vua bắt đầu hơi ngạc nhiên, nhận thấy rằng tuy chúng được chế biến khác nhau nhưng trước sau vẫn là một thứ thịt duy nhất, thịt gà mái. Ông thừa biết xứ ông đang ở đây đầy dẫy những thịt thú https://thuviensach.vn rừng đủ loại, và ông cũng thầm nghĩ rằng tin báo trước ông đến đây đã cho phu nhân đủ thì giờ sai đi săn bắn. Tuy ngạc nhiên, ông cũng chỉ muốn trêu ghẹo nữ chủ nhân về mục gà mái thôi. Ông quay sang phía nàng vẻ mặt tươi cười: - Thưa bà, vậy ra ở vùng này chỉ sinh ra gà mái, toàn gà mái chứ không có gà trống sao? Nữ hầu tước hiểu rất rõ ý câu hỏi, thấy rằng, đúng theo điều nàng mong muốn. Chúa cho nàng được dịp nói lên ý nghĩ trong đáy lòng. Nàng quay sang phía nhà vua, và mạnh dạn đương đầu với câu ông hỏi: - Thưa Đức ông, không ạ, nhưng xin ngài biết cho rằng đàn bà chúng tôi ở đây, tuy có khác những người khác về trang điểm hay địa vị, song cũng chẳng vì thế mà không được tạo nên như ở các nơi khác. Nghe những lời đó mà ông nắm được ẩn ý, nhà vua hiểu ra tại sao có thực đơn gà mái này. Ông tự nhủ với một người đàn bà như thế thì tìm cách tán tỉnh sẽ là chuyện hão huyền, và dùng đến sức mạnh thì sẽ là việc không hợp lý. Ta nên thừa nhận cho ông điều này, nếu ông đã ôm ấp một tình yêu nồng cháy thiếu suy nghĩ đối với nữ hầu tước thì sự khôn ngoan và danh dự đã dập tắt ngay những lửa tình giữ không đúng chỗ ấy. Nỗi e ngại về những lời đối đáp khiến ông gạt bỏ mọi lời đùa cợt. Từ bỏ mọi hy vọng, ông ăn cho xong bữa ăn trưa. Xong bữa, ông muốn vã ra đi để che giấu tính chất khả nghi của việc ông đến thăm. Ông cảm ơn nữ hầu tước về vinh nàng đã dành cho ông, và trong khi nàng cầu Chúa phù hộ ông, ông lên đường đi Giênơ. SUY TƯỞNG VỀ KINH PHÚC ÂM Nói một câu hóm hỉnh, một người trung hậu làm cho một giáo đồ độc ác và giả dối phải xấu hổ. ( Êmili kể chuyện). Các nữ thính giả đã ca ngợi những đức hạnh của nữ hầu tước và sự trừng phạt tài tình nàng giành cho nhà vua Pháp. Êmili ngồi bên Fiammet, Hoàng https://thuviensach.vn Hậu ra hiệu, nàng liền đi ngay vào cuộc. - Tôi cũng thế, nàng nói - tôi sẽ không do dự kể chuyện lại làm thế nào, một người trung hậu đương thời đã biết làm cho một thầy tu gian tham thấy đau thấm thía với lời nói dí dỏm của mình. Lời đó đáng cho chúng ta vui cười cũng như đáng được khen ngợi. Các chị rất yêu quý, cách đây không lâu, ở thành phố ta có một thầy tu dòng thành Frăngxoa Đatxi tay sai của Tòa án Giáo hội[15]. Mặc dù mọi cố gắng của y làm ra vẻ một vị thánh và tỏ ra hết sức yêu quý đức tin của ta, y cũng làm như tất cả bọn y, và lăn xả chẳng thua kém ai vào những người có máu mặt hơn là những người Gia tô giáo hơi lạnh nhạt. Một cuộc điều tra ngẫu nhiên khiến y trị một người thị dân hiền lành, có nhiều tiền của hơn là đầu óc tinh tế. Phải chăng là vì thiếu đức tin? Không phải, nhưng là vì ăn nói mộc mạc, và có lẽ là do ảnh hưởng của rượu hoặc đà hăng say của một niềm vui quá mức... tóm lại anh chàng ta một ngày kia đã thốt lên, trong một nhóm bạn hữu, rằng anh ta có một thứ rượu ngon cực kỳ, thậm chí Chúa Cơ đốc cũng sẽ uống. Lời nói bị mách lại cho tên tay sai Tòa án Giáo hội. Y biết anh chàng này có những đất đai màu mỡ và một túi tiền đầy ắp. "Võ trang gươm ngắn và roi", y tức tốc chuẩn bị một bản án ra trò để kết tội anh chàng. Không phải là y muốn củng cố một đức tin bị lay chuyển ở kẻ thuộc thẩm quyền mình. Y chỉ có một mục đích: vốc lấy Flôranh[16] đầy tay; và điều đó tất phải xảy ra. Y gọi anh chàng đến, và hỏi câu nói của anh mà người ta thuật lại với y có đúng là thực không. "Có", anh kia đáp, rồi tường thuật lại trường hợp phạm tội. Nghe vậy, tên tay sai Tòa án Giáo hội chí tôn chí thánh và sùng kính của Thánh Jăng - Râu Vàng nói: - Thế là anh đã biến Chúa Cơ đốc thành một kẻ nghiện rượu, hám rượu ngon, như thể người là Xanh Xiliônê, hay một kẻ nào trong bọn các anh, là những đồ say rượu bí tỉ, la cà các tửu quán! Bây giờ anh hạ giọng, anh muốn tỏ ra là chẳng có chuyện gì. Nhưng việc này là nghiêm trọng hơn anh tưởng. Anh đáng lên giàn hỏa thiêu, nếu chúng tôi muốn là bổn phận và truy tố anh. Y tiếp tục hồi lâu theo giọng ấy, quanh mình ngổn ngang những https://thuviensach.vn dụng cụ tra tấn, tựa hồ y cật vấn một Êpiquya[17], người phủ nhận đời sống vĩnh cửu. Tóm lại y làm cho anh thị dân hết hồn đến nỗi anh ta, qua những tay trung gian môi giới, bôi nhờn cẳng y[18], bằng một số lượng lớn dầu của Thánh Jăng Râu Vàng, thứ dầu này rất hiệu nghiệm để chống bệnh gian tham, chứng bệnh ôn dịch mà các tu sĩ đều mắc, nhất là các tu sĩ dòng thánh Frăngxoa Đaxi là những kẻ không dám mó đến tiền! Do đó phạm nhân được hưởng lượng khoan hồng của tòa án. Môn thuốc mạnh ấy, mà tuy Galiêng không hề nói đến ở một đoạn nào trong các khảo luận y học của ông, lại có một sức hiệu nghiệm tuyệt đến nỗi giàn hỏa thiêu, mà người ta đã dọa anh chàng, bỗng biến cho anh thành một cây thánh giá. Và, tựa hồ anh ta phải vượt biển, người ta tô cho anh cây thánh giá ấy bằng màu vàng trên nền đen, để cho lá cờ phướn được nổi hơn lên. Hơn nữa, tuy đã nhận tiền rồi gã thầy tu vẫn giữ nạn nhân lại nhiều ngày ở bên mình, bắt anh ta phải nghe, để sám hối, một lễ Misa thánh giá và phải trình diện trước mặt y vào giờ bữa ăn, còn các giờ khác thì được tự do. Anh chàng tôn trọng những chỉ thị ấy cẩn thận. Một buổi sáng kia, trong buổi lễ Misa anh ta nghe một kinh thánh trong đó người ta tụng câu này: "Cho một thì ngươi sẽ nhận một trăm và sẽ có được đời sống vĩnh cửu". Những lòi ấy khắc sâu vào trí nhớ anh. Để theo đúng những lời phán bảo, đến giờ bữa ăn anh trình diện trước tên tay sai Tòa án Giáo hội, và thấy y ngồi ở bàn ăn. Gã thầy tu hỏi anh, buổi sáng có dự lễ Misa không. - Thưa cha, có. - Trong khóa lễ anh có nghe thấy điều gì khiến anh hồ nghi, hoặc khiến anh muốn hỏi cho rõ không? - Ồ, thưa cha, trong các điều con nghe không có gì khiến con hồ nghi, con nhất quyết tin rằng mọi điều là đúng cả. Con có nên nói chăng là đã nghe một lời khiến con rất đỗi cảm động thương cho cha và tất cả các tu sĩ khác, khi con nghĩ đến cái cảnh chờ đợi các cha trên ấy ở thế giới bên kia. - Lời gì khiến anh cảm thương chúng ta như vậy? https://thuviensach.vn - Thưa cha, đó là một lời của Kinh phúc âm: "Cho một thì người sẽ nhận một trăm." - Đúng quá rồi! Nhưng tại sao câu đó lại khiến anh cảm động đối với chúng ta thế? - Đó là vì thế này: từ khi con đi lại nhà cha, ngày nào con cũng thấy người ta đem ra ngoài, cho một đám đông người nghèo khó, khi thì một, khi thì hai vạc lớn cháo nóng. Đó là cháo thừa lấy ở tô của cha và tô của các tu sĩ. Nhưng nếu ở trên ấy cứ mỗi nồi người ta hoàn lại cho các cha một trăm nồi thì con nghĩ tất cả các cha sẽ đến chết ngạt mất. Những người cùng ăn với tên tay sai Tòa án Giáo hội cùng cười phá lên một loạt. Nhưng y, trước sự nhạo báng lột trần sự giả dối nhơ nhớp của các tu sĩ hết sức lúng túng. Nếu không có sự quở trách về hành động kiện cáo mà y đã gây nên, y đã gây một vụ kiện khác chống lại anh chàng trung hậu, vì câu đùa cợt đã đả kích y cùng tất cả bọn tu sĩ lười biếng của y, trong cơn tức giận, y bảo kẻ sám hối của mình muốn làm gì thì làm và từ nay không phải trình diện trước mặt y nữa. PHẨM GIÁ CHÍ CAO CỦA NGƯỜI NGHÈO Trong khi kể lại, không kém phần dí dỏm, một chuyện vui về Primax và Tu viện trưởng đo Cluyny cho ngài Canêđenla Xcala nghe, Becganmanh chỉ trích vị lãnh chúa này đột nhiên trở thành keo kiệt. (Filôxxt'rat kể chuyện ) Câu chuyện vui của Êmili đã làm Hoàng Hậu và mọi người chung quanh đều bật cười; người ta bàn tán về nét độc đáo của câu ám chỉ. Khi những tiếng cười đã ngớt, và ai nấy đã trở lại bình tĩnh, Filôxt'rat đến lượt làm bổn phận, bắt đầu nói: - Các chị cao quý, bắn trúng một cái đích đứng yên đã là tài rồi. Những đối với người bắn cung, sự tuyệt diệu nhất là bắn đúng một cái đích bất ngờ xuất hiện. Các thầy tu với cách sống hư hỏng trụy lạc, về nhiều điểm đóng vai một cái đích độc ác đứng yên, để cho bất cứ ai muốn cũng dễ dàng https://thuviensach.vn dùng lời lẽ chỉ trích phê phán. Bằng cách đả vào tính đạo đức giả của các thầy tu kia là những người đã ban phát cho những người khổ sở các thứ chỉ đáng cho lợn hay tống ra nơi đổ rác, anh thị dân trung hậu của Êmili đã có lý khi nện cho tên tay sai Tòa án Giáo hội một đòn đau. Nhưng trong khi vẫn phỏng theo câu chuyện trước, tôi xin nói rằng nhân vật trong chuyện của tôi là đáng khen hơn. Trong khi đặt vào các nhân vật khác những gì mình cần nói về mình và về con người đang có chuyện với mình anh ta biết lấy một câu chuyện nhỏ dí dỏm và rõ như ban ngày để trêu tức ngài Canêđenla Xcala, lãnh chúa nổi tiếng hào phóng nhưng đột nhiên, một lần, mắc phải tính keo kiệt. Nếu cứ tin theo một danh tiếng lừng lẫy, vang đi khắp thế gian, thì ngài Canêđenla Xcala nhờ chỗ đã nhiều phen được số phận giúp đỡ nên trở thành một trong những vị lãnh chúa lớn nhất và hào hoa nhất mà người ta được biết ở nước Ý từ triều đại Hoàng đế Frêđêric đệ nhị cho đến nay. Ông ta đã có ý định mở một cuộc hội lớn và kỳ diệu ở Vêrôn tụ họp rất nhiều người ở khắp nơi, và chủ yếu là đủ các loại đình thần. Một ý nghĩ kỳ cục nào đó đã khiến ông đột ngột thay đổi ý đổi ý định, ông báo cho các người đến dự ra về và bồi thường phần nào cho họ. Duy chỉ một người không được hưởng những hào phóng của ông và không nhận được tin báo gì hết. Đó là một anh chàng Fecgamanh nọ, một ngươi mà ta phải nghe anh ta nói mới biết anh ta ứng đáp mau lẹ và lời lẽ văn vẻ như thế nào. Thế mà lãnh chúa Canê lại nảy ra ý nghĩ rằng mọi ân huệ ban cho anh ta chỉ là của ném vào lửa hoặc tệ hơn thế nữa, vì thế ông cứ im. Becgamanh không hay biết gì hết và thấy rằng người ta không cần đến tài năng của mình. Mặt khác, anh đã tiêu hết tiền ở quán trọ, để cung ứng cho các người hầu và bầy ngựa của anh. Ít lâu sau, anh bắt đầu có những ý nghĩ đen tối, song anh vẫn đợi, nghĩ rằng bỏ ra về thì sẽ thiệt. Để dự hội cho sang anh đã mang theo ba cái áo rất quý giá, mà anh đã được các lãnh chúa khác cấp. Vì chủ quán đòi tiền trọ, anh đành phải gán cho bác ta một cái áo. Việc ở kéo dài thêm bắt buộc anh sau khi bàn với chủ quán, bỏ lại cho bác cái áo thứ hai. Thế là anh https://thuviensach.vn bắt đầu ăn cái áo thứ ba, nhưng vẫn có quyết tâm ở lại chừng nào còn cầm cự được, rồi sẽ ra về. Vậy Becgamanh đang ăn vào cái áo thứ ba thì ngài Canê, một hôm ăn bữa trưa ở quán trọ, nhìn thấy cảnh tiều tụy của anh ta. Để nhạo báng anh, đúng hơn là muốn hưởng cái thú nghe một câu nói dí dỏm của anh, nhà quý tộc trông thấy anh ta, liền hỏi: - Anh làm sao thế, Becgamanh? Trông anh buồn thiu. Vậy anh hãy nói ta nghe một câu chuyện gì đi! Thế là tương kế tựu kế, Becgamanh như đã suy nghĩ lâu rồi kể câu chuyện này, nó có vẻ là một sự ám chỉ đến trường hợp của anh. - Thưa Đức ông, ngài tất biết Primax, nhà ngữ pháp học uyên bác, nhà thơ lớn và tài tình, và nhờ hai danh tiếng ấy mà rất được trọng vọng và vẻ vang, thậm chí ngay ở nơi nào người ta không biết mặt ông có thể nói không ai không biết tên là danh tiếng của ông. Một hôm, ông ta ở Pari trong một tình trạng khổ sở. Ấy cái nghiệp của ông ta thường như thế, vì những người có lắm tiền của lạt rất ít chuộng tài năng. Ông ta nghe nói đến Tu viện trưởng Đơ Cluyny, người, vì những lợi tức của ông được coi là vị chủ giáo giàu có nhất của Giáo hội ta, không kể Giáo Hoàng. Người ta tâng bốc Tu viện trưởng đến mây xanh, ông mời ăn thả cửa, còn ai đến nhà ông, và yêu cầu ăn uống, thì không bao giờ bị từ chối, nếu đến vào lúc ngài đang ăn. Nghe kể chuyện thế, Plimax, vốn cũng rất thích giao thiệp với giới thượng lưu. Ông hỏi thăm Tu viện trưởng ở cách Pari bao xa. "Vào khoảng sáu dặm và trong lâu đài ông ta", người ta trả lời ông vậy. Primax nghĩ rằng buổi sáng đi sớm, ông có thể đến lâu đài vào bữa ăn trưa. Ông nhờ chỉ đường đi, nhưng không có bạn đi cùng. Ông sợ như vậy có sự lầm lẫn không hay, và đến nơi không tìm được ăn ngay chăng. Để đề phòng mọi sự bất trắc, và khỏi đến nỗi bị nhịn đói, ông quyết định đem theo ba chiếc bánh mì. Còn nước lã - mà tóm lại, ông cũng chẳng thú lắm - thì ông nghĩ ở bất cứ đâu cũng có. Ông cất kín lương thực trên ngực, và bắt đầu lên đường. Nhưng ông thu xếp mọi việc khá khéo léo để đến nhà Tu viện trưởng trước bữa ăn... ông vào nhà, đưa mắt quan sát khắp nơi, thấy rất https://thuviensach.vn nhiều bàn ăn đã bày sẵn, tất cả bọn nhà bếp, và mọi sự chuẩn bị dành cho bữa ăn. "Chắc hẳn - ông tự nhủ, - con người này đúng là hào hoa như người ta nói". Primax chăm chú xem động tĩnh được một lát thì thấy báo hiệu đã đến giờ ăn. Viên chủ bếp của tu viên trưởng sai đem các chậu nước rửa tay lên. Rồi người ta bước đến bàn ăn. Do tình cờ người ta đã bố trí Prilnax ngồi trước cửa căn phòng Tu viện trưởng phải bước ra để đi sang phòng ăn. Lệ ở nhà này là khi Tu viện trưởng chưa đến ngồi vào chỗ thì nhất thiết không dọn bánh mì và rượu lên, cũng như đồ ăn thức uống khác. Khi viên chủ bếp xếp xong các bàn, bác ta báo Tu viện trưởng biết bữa ăn có thể dọn lên, khi nào ông muốn, ông cho mở cửa buồng mình ra, để đi sang phòng lớn. Đến nơi, ông nhìn thẳng trước mặt và người đầu tiên đập vào mắt ông lại đúng là Primax, ăn mặc khá lôi thôi và ông không biết mặt. Lập tức, và đây là lần đầu trong đời, ông có một ác ý, ông tự bảo: "Anh xem thử anh cho người như thế nào ăn''. Ông quay lại ra lệnh cho đóng cửa phòng ông lại và hỏi chung quanh xem có ai biết anh phu khuân vác ngồi ở cái bàn trước cửa phòng ông không. Mọi người đều trả lời là không. Primax rất đói, vì đã đi một độ đường dài và không có thói quen nhịn ăn. Ông đợi một lát, thấy Tu viện trưởng không ra, liền lôi từ trong áo ngắn ra một trong ba cái bánh đã đem theo, và bắt đầu ăn. Đợi một lát, Tu viện trưởng sai một người thân cận ra xem Primax đã đi chưa. "Bẩm ngài, chưa ạ", người kia đáp, - "ông ấy ăn bánh của mình đem theo". - Mặc hắn, nếu hắn có bánh thì hắn cứ việc ăn, - Tu viện trưởng đáp, - vì hôm nay bánh của ta sẽ không làm cho hắn đâu. Tu viện trưởng muốn Primax tự ý bỏ đi, vì phải mời đi thì ông thấy bất tiện. Trong khi ấy, Primax đã ăn bánh của mình. Tu viện trưởng không đến, ông quyết định ăn sang cái thứ hai, điều đó được mách lại do người được giao việc rình xem ông đã bỏ đi hay chưa. Cuối cùng, Tu viện trưởng vẫn không chịu ra, Primax chén tới cái bánh thứ ba sau cái thứ hai, điều đó cũng lại được mách lên, nhưng chính lúc đó vị giáo chủ bắt đầu hồi tâm và https://thuviensach.vn tự nhủ: "Sao đầu óc ta hôm nay lại nảy ra ý nghĩ kỳ cục như vậy? Tính keo kiệt này, sự tức giận này là thế nào, và đối với ai chứ? Từ bao năm trời nay, ta đã nuôi bất cứ ai muốn ăn ở nhà ta, không tìm biết người đó là sang hay hèn, nghèo hay giầu, nhà buôn lương thiện hay kẻ lừa bịp, ta đã thấy biết bao kẻ không ra gì phung phí tài sản của ta, và đây là lần đầu trí óc ta tiếp nhận một ý nghĩ như thế! Chắc chắn là thần keo kiệt đã không tấn công ta nhân cơ hội một kẻ tầm thường. Cái nhà ông cha căng chú kiết này phải đáng được quan tâm, bởi vì ta đã không chịu quý trọng ông ta. " Nghĩ vậy, ông muốn biết nhân vật này là ai. Bấy giờ ông mới biết đó là Primax đến kiểm tra tại chỗ những điều nghe nói về tính hào hiệp của ông. Từ lâu, ông đã được nghe nói nhiều về tài năng của Primax. Ông tự thấy xấu hổ và hết lòng muốn xin lỗi cố tìm mọi cách trọng đãi khách. Sau bữa ăn, ông cho lấy áo để khách mặc tử tế, xứng đáng với tài năng của ông ta, biếu tiền, một con ngựa, và để ông ta đi hay ở lại tùy ý. Thỏa mãn vì cách đối xử ấy, Primax hết lời cảm tạ Tu viện trưởng, và cưỡi ngựa trở về Pari, nơi ông ta đã đi bộ lúc ra đi. LãnhChúa Canê, chẳng cần phải chứng minh dài dòng đã hiểu rất rõ Becgamanh muốn điều gì. Ông mỉm cười bảo anh ta: - Becgamanh, anh đã rất khéo miêu tả cho ta biết những nỗi phiền của anh, tài năng của anh, sự keo kiệt của ta và anh chờ đợi ở ta điều gì. Thực tình mà nói chưa bao giờ tính keo kiệt lại công kích ta ác liệt bằng lúc này trong cách đối xử với anh. Song, ta sẽ đánh đuổi nó đi với cái gậy mà chính anh đã vung lên trước mắt ta. Lãnh chúa cho trả tiền chủ quán, lấy một cái áo của mình đưa Becgamanh mặc cho tươm tất, biếu anh một con ngựa và tiền, và lần này thì để anh tùy ý ở lại lâu bao nhiêu và ra về ngày nào cũng được. MỘT BÍCH HỌA NGỤ Ý Bằng một lời nói dí dỏm. Ghiôm Buôcxie đã trừng trị tính keo kiệt của lãnh chúa Ecminô Grimanđi https://thuviensach.vn (Lôret kể chuyện). Ngồi bên Filoxt'rat, Lôret nghe mọi người khen chàng Becgamanh ranh mãnh. Nàng hiểu là đã đến lượt mình, và không đợi người ta ra hiệu, mỉm cười nói bắt đầu nói: - Các chị gái yêu quý, câu chuyện vừa được kể khiến tôi cũng muốn nói với các chị về một anh thị thần dễ ưa, đã đả kích, không phải là không hiệu quả, tính tham lam của một phú thương thiên ức vạn tài. Nếu truyện của tôi kết thúc hơi giống truyện trước, thì nó cũng không phải là kém thú vị đối với các chị, theo tôi nghĩ chính bởi vì sự thành công may mắn của nó. Ở Giênơ ngày trước - đã lâu lắm rồi - có một nhà quý tộc tên là Ecminô Grimanđi. Theo ý nghĩ chung của mọi người, ruộng đất mênh mông và tiền bạc của ông đã đưa ông ta lên một địa vị cao hơn nhiều so với bất cứ người thị dân cự phú nào mà người ta được biết ở nước Ý hồi đó. Song, nếu ông ta giàu có hơn bất cứ người Ý nào thì về tính keo kiệt và riết róng, ông ta lại vượt xa vô kể tất cả những người keo kiệt và tất cả những người riết róng trên đời. Bàn chuyện đối xử hào hiệp với người khác ư? Ông ta chỉ thắt chặt túi tiền lại. Như vậy cũng chưa là gì hết. Nhưng trái với thói thường người Giênơ, rất ham mê thanh lịch, ông ta chịu đựng những thiếu thốn to lớn để khỏi tiêu pha. Cả về khoản ăn uống, ông ta cũng làm thế. Do đó, ta không lạ gì khi công luận đã bỏ rơi tên "Grimanđi", để chỉ gọi ông ta là "Eminô keo kiệt" thôi. Trong khi Ecminô dành dụm làm tăng của cải của mình lên thì có một anh thị thần dễ ưa, điệu bộ và nói năng lịch sự, tên là Ghiôm Buôcxie, đến thành Giênơ. Anh ta chẳng có gì giống những anh thị thần ngày nay. Thật xấu hổ cho phẩm cách thảm hại và đồi bại của những người quý tộc bây giờ, những lãnh chúa của ta bây giờ, ít ra của những người được coi là thế. Đúng hơn phải cho các thị thần của họ là những con lừa đáng yêu, vì chúng được nuôi trong bùn nhơ và trong sự đê tiện của những tên hoàn toàn đểu cáng, chứ không phải trong lề lối thanh lịch. Ngày xưa, hoạt động hàng ngày của - các thị thần và mục đích sự khổ công của họ là gì? Họ cố gắng phục hồi lại sự hòa hiếu, khi xảy ra những cuộc xung đột hay hiềm thù giữa các nhà quý tộc. Họ khuyến khích những cuộc hôn https://thuviensach.vn nhân và thắt chặt lại những quan hệ thân thích và bạn hữu, Những lời tế nhị và sắc sảo của họ là niềm an ủi cho những đầu óc bực bội và là điều giải trí cho các triều đình. Sau hết, những lời phê phán cay độc, nhưng rất thân ái của họ, biết chế nhạo những tính xấu của những kẻ ác. Tuy vậy, lợi riêng của họ rất ít ỏi. Còn những cố gắng và trò tiêu khiển của các thị thần ngày nay chủ yếu là gì? Kể lại với Pie chuyện xấu của Pôn, và ngược lại gieo rắc sự bất hòa, nói những điều xấu xa và vu cáo, tệ hơn nữa, trước một cử tọa đông đúc. Thêm vào đó văng vào mặt nhau mọi tính xấu, mọi ai nhục, mọi tệ tập, có thật hay bịa đặt. Cuối cùng họ dùng những lời cám dỗ đầy lừa dối để dẫn dắt những kẻ ngây thơ phạm những điều xấu xa hèn hạ. Xin nhớ rằng trong những tên bịp bợm ấy, kẻ được ưa nhất, được các lãnh chúa thảm hại, thô lỗ của ta, coi trọng nhất kẻ được hưởng những ân huệ lớn nhất của họ, lại chính là con người ghê gớm nhất về hành vi và lời nói. Thật là chuyện tai tiếng nhục nhã cho thời đại ngày nay, mà chê trách bao nhiêu cũng không là quá! Chứng cứ hiển nhiên là những đạo đức, từ lâu bị đánh bại khỏi thế giới này, đã để lại sau nó những kẻ khốn khổ sống ở đó lê lết trong bùn nhơ và tội lỗi! Nhưng, để trở lại câu chuyện của tôi - mà một tức giận chính đáng đã khiến tôi xa vời nhiều hơn điều tôi nghĩ - tôi phải nói với các bạn rằng Ghiôm được các nhà quý tộc ở Giênơ tiếp đãi lịch sự, và người ta vui lòng gặp anh ta. Ở ít lâu trong thành phố, anh biết được nhiều chuyện về tính tham lam keo kiệt của Ecminô. Anh muốn gặp ông ta. Về phía mình, Ecminô đã nghe tán dương về giá trị của Giôm Buôcxie. Mặc dù, những tính xấu của mình, ông phô bầy ra một lớp sơn lịch sự. Ông tiếp đón người khách lạ với những lời lẽ tử tế và nụ cười trên môi. Họ bắt đầu nói chuyện nọ chuyện kia. Và vừa nói Ecminô vừa dẫn khách, cùng mấy người ở Giênơ đi theo khách vào một căn nhà mới mà ông đã sửa sang khá tráng lệ. Rồi, sau khi đã phô bày mọi thứ, ông nói: - Ông Ghiôm, ông là người biết nhiều hiểu rộng. ông có thể chỉ bảo cho tôi một cái gì người ta chưa từng trông thấy mà tôi có thể cho vẽ lên trong phòng lớn nhà này chăng? https://thuviensach.vn Ghiôm nghe những lời khiếm nhã đó đáp: - Thưa ngài, tôi không thể gợi ý cho ngài cái gì mà người ta chưa từng trông thấy, trừ phi là những cái hắt hơi hoặc một hiện tượng nào khác cùng loại. Song nếu ý ngài cứ muốn như vậy thì tôi sẽ có thể mách bảo ngài một cái gì mà tôi tưởng ngài chưa từng thấy bao giờ. - Xin ông làm ơn cho tôi biết là cái gì? Ecminô thật không ngờ tới lời đáp lại. Nó đến tức thì: - Ngài hãy cho vẽ ở đây sự tao lịch. Nghe câu đó ông chợt cảm thấy rất xấu hổ đến nỗi nó thay đổi hẳn những tình cảm của ông từ trước đến bấy giờ. - Ông Ghiôm ạ, - ông đáp. - tôi sẽ cho vẽ nó ở đây, và làm thế nào mà ông cũng như bất cứ ai đều không thể có lý do để nói rằng tôi chưa hề thấy nó và biết nó. Câu châm chọc của Ghiôm có những hiệu quả đến nỗi từ nay Ecminô là người hào phóng nhất và lịch sự nhất trong các nhà quý tộc, ông ta tiếp đãi các khách lạ và người đồng hương hơn bất cứ ai ở Giênơ vào thời ấy. NHÀ VUA LƯỜI Vì những lời trách móc kịch liệt của một bà người xứ Gaxcônhơ, vua đảo Syprơ từ nhu nhược hèn đớn trở thành một người cương quyết. (Êlidơ kể chuyện) Chỉ còn lại Êlidơ để nhận lời mời của Hoàng Hậu. Không đợi ra hiệu, cô gái, mặt tươi tỉnh, bắt đầu: - Các bạn gái trẻ ạ, một lời nói tung ra ngẫu nhiên - và hoàn toàn không có chủ định gì - có khi lại đạt được một kết quả, mà những lời trách mắng dù giọng điệu khác nhau, dù có nghiền ngẫm rất cẩn thận vẫn không đạt được chuyện ấy không phải là hiếm. Trong câu chuyện chị Lôret vừa kể, chị cho ta một bằng chứng rõ rệt về điều đó và đến lượt mình, tôi định cũng chứng tỏ điều đó với các bạn bằng những lời rất ngắn ngủi. Vì những lời https://thuviensach.vn châm chọc dí dỏm khiến ta thích thú, vậy ta nên ghi chép chúng cẩn thận, dù người nói là ai. Dưới triều nhà vua đầu tiên đảo Syprơ Gôđơroa đơ Buyông đã chinh phục Đất Thánh - một bà xinh đẹp xứ Gaxcônhơ đi hành hương ở Thánh mộ trở về qua đảo Syprơ. Khi tới đảo bà ta bị vài gã trai xấu làm nhục. Buồn bực đến nỗi không chịu nổi, bà nảy ra ý đi khiếu nại tới nhà vua. Người ta bảo bà làm thế chỉ mất toi thì giờ và công sức, nhà vua hết sức nhu nhược hèn nhát, không những chẳng trả thù cho những nỗi oan ức của người khác, mà chính bản thân ông nhận những nhục mạ chồng chất, ông cũng chịu đựng với một vẻ thờ ơ đáng trách, thành thử bất cứ ai có điều gì tức giận, cứ việc làm cho mình cho mình nguôi giận bằng cách đến xỉ vả ông, không cần cân nhắc lời ăn tiếng nói. Điều mách bảo ấy khiến bà mất hết hy vọng được trả thù. Nhưng bà nghĩ có thể làm dịu nỗi đau của mình bằng cách mạt sát tính xấu của nhà vua, nên bào khóc lóc ra mắt ông. - Thưa Đức Ông, - bà nói, - tôi đến gặp ngài - không phải với hy vọng là ngài sẽ trừng phạt điều nhục mạ mà tôi đã phải chịu. Để tôi đỡ đau lòng, xin ngài hãy dạy cho tôi cái cách chịu đựng những nhục mạ mà người ta bảo ngài là đối tượng. Có thể họa may tôi có thể nhẫn nhục chịu đựng nổi sự nhục mạ người ta đã gây cho tôi chăng. Chúa chứng minh cho rằng, nếu có thể, tôi sẽ sẵn lòng chuyển sự nhục mạ ấy sang cho ngài, vì ngài có đôi vai dễ tính đến thế. Nhà vua từ trước đến bây giờ vẫn đắm mình trong nhu nhược, có vẻ như tỉnh dậy khỏi một cơn mê. Ông bắt đầu nghiêm trị kẻ đã gây oan cho bà kia. Rồi ông tiếp tục truy nã gắt gao bất cứ kẻ nào dám xúc phạm đến sự tôn nghiêm của vương quyền của ông. MỘT THẦY PHẪU THUẬT DÍ DỎM Thầy Anbe ở Bôlônhơ bằng lời nói dí dỏm đã khiến một bà muốn làm cho thầy xấu hổ vì say mê bà phải mắc cỡ. ( Păngpinê kể chuyện). https://thuviensach.vn Êlidơ đã im lặng, và đến lượt Hoàng Hậu kể câu chuyện cuối cùng. Với vẻ duyên dáng rất phụ nữ của nàng, Păngpinê lên tiếng: - Các bạn gái cao quý ạ, khi trời thanh trong thì các vì sao là đồ trang sức của trời; về mùa xuân, hoa lá trang sức của các đồng cỏ xanh; cũng như thế, nhừng lời nói hay là đồ trang sức của những cuộc sum họp vui vẻ và trò chuyện thú vị. Những lời ấy vốn ngắn gọn, thường là cái biệt tài của phụ nữ chúng ta. Những lời nói dài, trừ trường hợp bắt buộc không tránh được, ở miệng chúng ta nghe chướng tai hơn là ở miệng đàn ông. Vậy mà ngày nay có được nhiều bà, tôi với chị, hỏi có còn được dù chỉ một người có thể hiểu một trong những câu nói dí dỏm ấy, hoặc hiểu được rồi, mà biết đối đáp lại không? Thật xấu hổ cho chúng ta và cho các bạn đương thời của chúng ta! Than ôi! Cái trí tuệ trước kia ở trong các bà nội chúng ta bây giờ chuyển cả vào sự trang điểm. Một bà mặc thứ vải sặc sỡ nhất, kẻ nhiều sọc nhất, hoa hoét nhất, vẫn tưởng mình được quý trọng và danh giá hơn bất cứ ai. Bà không nghĩ rằng, nếu người ta phủ lên một con lừa những đồ trang hoàng ấy, nó sẽ mang chúng trên mình được nhiều hơn bất cứ ai trong chị em ta, vậy mà nó vẫn chỉ có được sự tôn trọng người ta dành cho giống lừa thôi. Nói như vậy tôi thấy xấu hổ, vì tôi không thể chê trách người khác, mà không chê trách cả chính mình, tuy trang điểm như thế lòe loẹt, sặc sỡ, các bà cứ trơ trơ, câm lặng như tượng đá, và khi trả lời những câu người ta hỏi thì chẳng thà các bà cứ im đi còn hơn, và hơn rất nhiều. Họ làm ra bộ tin rằng bằng cách không biết giữ vai trò của mình giữa phụ nữ và những đàn ông hay tán tỉnh là tỏ ra mình có phẩm cách trong sạch. Họ gọi sự ngốc nghếch của họ là đoan chính, như thể ngoài người đàn bà nói chuyện với cô hầu, chị thợ giặt, chị làm bánh thì không làm gì có phụ nữ đoan chính. Song, nếu tạo hóa, như những người như vậy tin tưởng, chia sẻ ý nghĩ ấy, thì nó sẽ tìm ra một cách khác để hạn chế tật nói huyên thuyên của họ. Đã đành về mặt ăn nói, cũng như về mọi mặt, phải xét đến thời gian, nơi chốn và người nói chuyện với mình. Khi nghĩ rằng một lời dí dỏm sẽ làm cho người khác xấu hổ, người ta có thể đã không lượng sức mình so với sức của đối thủ, và tự cảm thấy sự xấu hổ mà mình hy vọng gán cho người khác. https://thuviensach.vn Các bạn nên biết tránh cái thói xấu ấy. Các bạn cũng nên biết đừng biện hộ cho câu tục ngữ, rất thường ở cửa miệng mọi người, rằng đàn bà bao giờ cũng nhìn thấy mặt không hay của sự vật. Để trở thành khéo léo trong việc lựa chọn của mình, xin các bạn hãy nghe câu chuyện cuối cùng của ngày hôm nay, mà đến lượt tôi kể với các bạn đây. Cũng như sự cao quý của tâm hồn, các bạn đặt các bạn vào một địa vị ưu tiên, các bạn sẽ chứng tỏ bằng tính ưu việt của cách nói năng của mình. rằng các bạn gái một địa vị riêng biệt. Trước đây ít năm, ở Bôlônhơ, có một thầy thuốc rất giỏi có thể nói là lừng danh thế giới, tên là thầy Anbe - có lẽ ông ta vẫn còn sống. Ông ta đã gần bảy mươi tuổi, song trái tim vẫn còn rất nồng hậu nên dù thiếu gần hoàn toàn nhiệt khí trong người, ông vẫn không khỏi cảm thấy những xúc động của lửa tình. Nhân một buổi lễ, ông đã để ý một bà quả phụ duyên dáng, có người bảo tên là Macgơrit ở Ghixôlieri. Đây là một sự si mê đột ngột. Con người đứng tuổi ấy, chẳng khác một thiếu niên, bồng bột đắm say đến mức, nếu hôm trước ông đã không nhìn thấy gương mặt thanh tú duyên dáng của bà Margơrít đáng yêu thì ông hình như không ngủ được yên. Vì thế ông bắt đầu lượn qua lượn lại trước nhà Macgơrít, đi bộ hay cưỡi ngựa, tùy theo ông nghĩ thế nào là tiện hơn cả. Kết quả là Macgơrit và nhiều bạn gái của bà nhận thấy cái trò lắp đi lắp lại hoài ấy. Đó là đầu đề câu chuyện họ nhiều lần lôi ra để cùng nhau chế giễu, vì thấy một người có tuổi và lịch duyệt thế mà lại si tình; hẳn họ nghĩ rằng một dục vọng thích thú như tình yêu thì chỉ hợp với tính phù phiếm của thanh niên, và nó chỉ có chỗ và lý do tồn tại ở tuổi đó thôi. Thầy Anbe, tuy nhiên, vẫn cứ lượn đi lượn lại. Một ngày hội, Macgơrit và rất nhiều bạn gái, ngồi ở ngưỡng cửa, trông thấy ông từ xa đi về phía họ. Tất cả đồng tình tiếp ông tử tế, rồi trêu chọc chuyện yêu đương của ông. Họ đứng lên, mời chào, đưa ông vào một cái sân nhỏ mát mẻ. Họ cho đem ra những rượu ngon và bánh trái. Rồi bằng một giọng vui vẻ bỡn cợt, họ hỏi sao ông lại có thể một mực yêu một phụ nữ xinh đẹp như vậy, ông đã chẳng nhận thấy có nhiều chàng trẻ tuổi, đẹp trai duyên dáng và đáng yêu đang tán tỉnh bà sao? https://thuviensach.vn Ông thầy thuốc thấy mình là đối tượng của một cuộc tấn công lịch sự. Ông tươi cười đáp: - Tôi si tình thì thưa bà, ai là người biết suy nghĩ đều chẳng lấy thế làm lạ, thứ nhất, bà là người rất đáng được mọi người yêu kính. Nếu tạo hóa không cho những người già cái sức mạnh mà thực tiễn tình yêu đòi hỏi, thì họ cũng chẳng thiếu thiện chí. Họ tiến thẳng tới cái gì đáng được yêu và họ có nhiều kinh nghiệm hơn những người trẻ nên thiên hướng của họ càng thêm chắc chắn. Vậy tôi cao tuổi mà say đắm một đối tượng được thanh niên tranh giành nhau thì hy vọng của tôi là gì? Xin nghe tôi nói! Tôi đã nhiều lần thấy phụ nữ ăn đỗ và tỏi tây vào bữa lót dạ. Cái phần duy nhất thích hợp của tỏi tây, tôi muốn nói cái phần ít tệ nhất, vị ít hăng nhất, lại cái đầu. Thế mà nhiều khi, do thèm muốn ăn, các bà lại nắm lấy đầu cây rau ấy và ăn lá của nó, là cái chẳng có giá trị gì mà vị rất tồi. Biết đâu thưa bà, trong việc lựa chọn một tình nhân bà sẽ không làm như vậy? Nếu bà làm thế thì tôi sẽ là người được lòng bà tuyển chọn, và bà sẽ xua đuổi những người khác đi. Bà cao quý nọ, cũng như các bạn gái, cảm thấy phần nào bẽn lẽn. - Thưa bác sĩ, - bà trả lời, - chúng tôi đã quá tự phụ: ông đã biết cách và rất lịch sự, kéo chúng tôi trở về vị trí của mình. Song tình yêu của ông, như lẽ tất nhiên phải thế, là quý hóa cho tôi, vì nó xuất phát tự một người đầy lương tri và lẽ phải... Gột bỏ mọi vấn đề sĩ diện, tôi xin đầu hàng ông, xin ông đừng ngần ngại yêu cầu tôi không điều kiện. Nhà phẫu thuật đứng lên cùng một lúc với các bạn trai mình, ông vừa cười vừa cảm ơn bà kia, xin cáo từ với một giọng vui vẻ và rời đi xa. Thành thử bà ta, vì không thấy rõ mình đùa cợt với ai, tưởng là mình thắng mà hóa ra bị thua. Nếu các bạn thận trọng các bạn hãy cẩn thận tránh một sự bất ngờ như thế. https://thuviensach.vn NGÀY THỨ HAI CỦA MƯỜI NGÀY Hết lượt người kể truyện, Păngginê trao vòng nguyệt quế cho Filômen để giữ ngôi Hoàng Hậu cho hôm sau. Filômen ấn định các chi tiết thì giờ vui chơi, nghỉ ngơi cũng như hôm thứ nhất, và đề nghị hôm sau mỗi người sẽ kể một truyện về những người bị những tai biến nặng nề, tưởng đã tuyệt vọng. nhưng rút cục lại gặp một kết thúc may mắn. Riêng Điônê, yêu cầu cho suốt thời gian hội họp, được tự do lựa chọn đề tài truyện, và ngày nào cũng được kể chuyện sau cùng. Ai nấy đi chơi, rồi trở về ăn bữa tối. Sau bữa họ vui vẻ khiêu vũ và ca hát mãi đến giờ đi ngủ. Sang ngày thứ hai. tất cả đều dậy sớm, đi dạo chơi cả buổi sáng và, cũng như hôm trước, sau giờ nghỉ trưa, lại ra đồng cỏ ngồi cho mát quanh Filômen. Nàng chỉ định Nêifin mở đầu loạt truyện của ngày hôm ấy. Nêifin, mắt ánh lên một vẻ sáng bắt đầu kể. DÂY THỪNG TRÊN CỔ Mactinenlô giả vờ bị bại liệt và giả vờ nhờ đến bên thi hài thánh Hăngri mà lành khỏi. Sự ranh mãnh của anh bị lộ. Anh bị đánh nên thân và bị tống vào ngục. Anh suýt bị treo cổ nhưng rút cục thoát tội. (Neifin kể chuyện). Các chị yêu quý ạ, thường khi muốn nhạo báng người khác, nhất là khi sự kính cẩn hết sức là phải phép, người ta lại hóa ra ngượng ngùng, và đôi khi bắt buộc phải nuốt hận một mình. Để tuân lệnh Hoàng Hậu của chúng ta, và là người đầu tiên trong tất cả, kể các bạn nghe một truyện theo đề tài đã thỏa thuận, tôi phải kể cùng các bạn sự rủi ro nào đã khiến một người đồng hương của chúng ta tuy lúc đầu đã là nạn nhân, anh đã thoát thân một cách may mắn. Mới đây thôi, ở T'rêvidơ có một người Đức tên là Hăngri. Đó là một người nghèo gặp dịp thì đi làm phu khuân vác thuê. Tất cả mọi người đều mến phục sự cao quí và trong sạch trong phẩm cách của ông ta. Cho nên những người ở T'rêvidơ khẳng định, sai hay đúng, rằng đúng vào giờ ông ta https://thuviensach.vn chết, tất cả các chuông nhà thờ không ai rung mà bỗng kêu vang cả lên người ta kêu lên như là có phép lạ, và dư luận chung cho Hăngri là một thánh. Tất cả nhân dân thành phố chạy đến chỗ quàn thi hài, ông. Người ta nâng nó lên, như lên như đối với một người toàn phúc, để khiêng đến nhà thờ, và người ta đi tìm những người què quặt, dị hình, đui mù, tàn tật và biến dạng đủ mọi cỡ, hy vọng rằng những người đã sờ vào mình ông sẽ khỏi tật. Giữa cảnh la lối om sòm và tấp nập ấy, có ba người đồng hương của chúng ta đến T'rêvidơ, Xtecsi, Mactinenlô và Macsêdê lui tới các cung đình lãnh chúa và giải trí mua vui đám khán giả bằng các trò uốn éo thân mình và nghệ thuật bắt chước kỳ lạ y hệt bất cứ ai. Họ không biết thành phố và ngạc nhiên thấy một người chạy xôn xao. Hỏi biết lý do, họ muốn đến gần xem sự thể ra sao. Khi đã cất hành lý ở quán trọ, Macsêdê nói: - Phải đi xem vị thánh đó, nhưng làm thế nào tới đấy được? Người ta bảo tôi rằng quảng trường đầy những người Đức và người mang khí giới mà lãnh chúa xứ này cắt cử để ngăn chặn mọi sự lộn xộn. Hơn nữa, theo người ta kể, nhà thờ chật ních người; không còn chỗ len chân. Mactinenlô muốn xem cảnh ấy lắm. - Chẳng sao, - anh nói, - tôi sẽ tìm cách đến tận chỗ vị thánh. - Làm thế nào chứ? - Nghe đây! Tôi sẽ giả làm người bị biến dạng có thân hình méo vặn. Anh một bên và Xtecsi bên kia, hai anh đỡ tôi; các anh giả vờ như muốn đưa tôi tới đó, để thánh chữa khỏi cho tôi. Bằng cách ấy, mọi người sẽ giãn ra nhường bước cho chúng mình. Macsêđê và Xtecsi tán đồng ý ấy, không để mất một giây phút nào, họ ra khỏi quán trọ, và đi tới chỗ vắng. Macsêtienlô vặn các bàn tay, ngón chân, cánh tay bắp chân, rồi mồm mắt và cả bộ mặt sao cho gây một ấn tượng ghê sợ, nhìn anh ta ai mà chẳng thực sự bảo rằng anh lại bị liệt vô phương cứu chữa. Macsêdê và Xtecsi xốc nách anh ta và cả ba tiến về phía nhà thờ dưới con mắt nhìn đầy vẻ mủi lòng của đám đông. Họ kính cẩn xin mọi https://thuviensach.vn người hãy vì lòng kính yêu Chúa, đứng giãn ra, và họ dễ dàng nhận được đặc ân đó. Chẳng mấy chốc, mọi một đều đổ dồn nhìn họ và khắp nơi nổi lên tiếng hò la: dẹp, dẹp! họ tới được trước mình thánh Hăngri. Những người tốt bụng đứng gần đấy vội nâng Mactinenlô và đặt anh lại gần thi bài, để anh, nhờ nó, mà lại được lành lặn khỏe mạnh. Mọi mắt chăm chu theo dõi biến cố. Sau một lát nằm yên, Mactinenl giả bộ nhắc lên một ngón tay, rồi bàn tay, rồi cánh tay, sau cùng cả thân mình - thủ thuật này chẳng xa lạ gì đối với anh. Cảnh tượng ấy làm rộ lên những lời kêu la xưng tụng thánh Hăngri huyên náo đến mức giá có tiếng sấm người ta cũng không nghe thấy. Nhưng lại có một gã người ở Flôranhx đứng gần đấy, gã rất biết Mactinenlô, song không nhận ra được anh ta trong con người có thân hình vặn vẹo mà người ta lôi đi. Thấy anh đứng thẳng dậy, gã nhận ra anh, phá lên cười và kêu to: - Ôi! Chúa ơi Chúa. Khi hắn mới đến ai mà chẳng bảo là hắn thực sự bị bại liệt? Vài công dân T'rêvidơ nghe tiếng gã. Gã hỏi ngay, làm sao, hắn không bại liệt ư? - Lạy Chúa! Người hắn vẫn thẳng như ông với tôi Nhưng ông đã trông thấy hẳn đấy hắn là tên bịp bợm có biệt tài, muốn có hình thù nào cũng được. Mấy lời ấy là đủ. Nhíều người xông lên và bắt đầu la: - Bắt giữ lấy kẻ giả mạo báng bổ Chúa và các vị thánh. Nó không bại liệt, chính là để bêu nhục chúng ta ở mình đức thánh của ta mà nó đã đến giả làm người tàn tật? Nói thế rồi họ túm lấy anh, lôi ra khỏi chỗ, túm tóc anh lột trần áo; và những quả đấm hoặc cẳng chân nhảy nhót trên người. Ai không chạy đến góp tay góp chân sẽ tự coi mình là đồ hèn. Mactinenlô xin mọi người hãy nhân danh Chúa mà rủ lòng thương và giãy giụa hết sức mình. Nhưng vô ích, đám đông vẫn cứ mỗi lúc một ùn lên và càng hăm hở. https://thuviensach.vn Trông thấy thế, Xtecsi và Masêdê tự nhủ rằng việc này hỏng bét. Sợ cho bản thân, họ không dám cứu bạn và hò hét: đánh chết đi từ với lũ người chó sói, trong khi vẫn cứ tìm cách làm thế nào giằng được bạn ra khỏi đám đông. Thực sự, Mactinenlô chắc chắn sẽ chết nếu Macsêdê không chợt nảy ra một ý. Binh lính không ở xa; anh tìm cách len lách đến tận viên trung uý của quân tư pháp và nói: - Lạy Chúa, xin cứu giúp! Có một tên vô lại ở đồng kia đã cắt túi tiền của tôi trong có ít nhất một trăm Flôranh vàng. Xin ông làm ơn bất giữ nó, và trả lại tiền cho tôi. Nghe nói vậy, một nhóm đến mười hai suất đội chạy ngay tới chỗ chàng Mactinenlô bất hạnh đang bị nện tơi bời. Họ hết sức vất vả mới lách được đám người chen lấn, giằng giật anh ta đã bị nện nhừ tử khỏi những bàn tay điên khùng, và đưa anh về Tòa thị sảnh. Nhiều người cho là mình bị anh ta báng nhạo liền đi theo gót anh ta. Biết tin anh bị bắt vì tội ăn cắp: họ thấy đó là cách tốt nhất làm ho anh thêm nặng tội họ hùa nhau đồng thanh cho là tên này đã cắt túi tiền của họ. Viên thẩm phán của pháp quan không phải là người thích đùa. Ông vội cho tống giam ngay Mactinenlô vào phòng riêng biệt và thi hành các thủ tục thông thường. Mactinenlô trả lời bằng một giọng đùa giỡn và xem chừng không coi việc mình bị bắt là nghiêm trọng. Ông thẩm phán liền nổi giận ra lệnh trói chặt anh lại, rồi cho đánh anh ra trò để buộc anh phải thú nhận, trước khi đưa anh lên giá treo cổ. Khi tội nhân đã bị căng mình trên mặt đất, ông thẩm phán hỏi anh xem những lời tố cáo buộc tội anh có đúng không? - Thưa đức ông - Mactinenlô đáp, - tôi sẵn sàng thú nhận sự thật với ngài. Nhưng xin ngài cứ để những ai tố cáo nói rõ xem tôi đã cắt túi tiền của họ ở đâu và lúc nào. Sau đó, tôi sẽ xin thưa với ngài việc gì tôi đã có thể làm hay không. - Được lắm. - ông thẩm phán đáp. https://thuviensach.vn Ông cho gọi vài người thưa kiện. Người thì bảo là sự việc đã xảy ra cách đây tám hôm, kẻ bảo là sáu hôm, người khác bốn hôm, theo vài người, thì chính là ngày hôm đó. - Thưa Đức ông, - Mactlnenlô kêu lên, - tất cả đều nói dối trơ trẽn! Chứng cớ ư? Cầu cho tôi đừng biết gì về xứ này cũng như tôi vừa mới đến đấy? Và ngay khi vừa đến không may tôi đã đi xem mình vị thánh mà tôi đã bị đánh bên Người như sự việc đã rõ ràng. Xin ngài kiểm tra lời khai của tôi theo sổ đăng bạ của ông thư ký ghi những người tỉnh ngoài đến và, hơn nữa, xin hỏi chủ nhà trọ của tôi. Nếu những lời khai của tôi là đúng thì xin ngài đừng để cho những tên kẻ cướp này cắn xé và giết tôi. Suốt trong phiên thẩm vấn ấy, Macsctlê và Xtecsi đã biết tin ông thẩm phán của pháp quan tra khảo gắt gao bạn mình và đã sai trói anh ta lại. Họ hết sức sợ hãi: "hay, hớm thực, - họ nghĩ thầm, - chúng mình đã lôi được anh ta ra khỏi chảo để lại ném anh ta vào lửa!". Thế là họ cuống cuồng lo sợ và đi tìm chủ trọ khắp nơi; gặp được ông ta họ thuật lại sự tình. Chủ trọ phá lên cười và đưa họ tới nhà một ông nào đấy tên là Xăngđrô Agôlăngti, dân thành T'rêvidơ có thế lực bên lãnh chúa. Cả ba người kể ông nghe chi tiết sự việc và cầu xin ông nhận giúp đỡ cho. Sau khi cười chán chê rồi, Xăngđrô đến gặp lãnh chúa và xin ông cho dẫn Mactimenlô tới. Khi người ta đi tìm Mactinenlô thì thấy anh ta mình mặc độc chiếc áo lót đang đứng trước mặt ông thẩm phán. Anh ta đang rất run sợ. Ông thẩm phán không muốn nghe anh biện bạch gì hết. Ông ta căm ghét dân thành Flôrăngx chăng? Dù sao thì đã sẵn sàng cho treo cổ nạn nhân, ông ta một mực khăng khăng lừ chối không chịu gửi anh tới lãnh chúa. Cuối cùng, bất đắc dĩ lắm, ông bắt buộc phải thả người của ông ra. Khi Mactinenlô ra mắt vị pháp quan, anh kể tỉ mỉ với ông sự tình của mình, và bằng một giọng cầu van, xin ông ban cho cái ân huệ tối cao là được tự do rồi đi, nói rõ rằng chừng nào chưa ra khỏi thành T'rêvidơ anh sẽ còn cứ tưởng mình mang dây thừng trên cổ. Lãnh chúa nghe chuyện, phá lên cười, và sai đem cho mỗi người trong ba anh bạn một bộ quần áo. Họ https://thuviensach.vn không dám nghĩ rằng mình lại có thể thoát cơn nguy biến một cách tốt đẹp như vậy, cả ba người bình an vô sự trở về nhà họ. TRẬN BÃO Lăngđônfô, Ruyfơlô sau khi lâm vào cảnh nghèo khổ, đã trở thành tên cướp biển, bị dân ở thành Giênơ bắt, anh lại bị đắm thuyền. Anh thoát thân, nhờ một cái hòm chứa đầy đồ trang sức quý, được một người đàn bà tốt bụng cứu trên bãi biển Corfu, anh trở về nhà với tài sản của mình. (Lôret kể chuyện) Người ta coi bờ biển giữa Reggiô và Gactê là chốn thú vị nhất nước Ý. Tại nơi đó, rất gần với Xalecnơ, có một vùng mà những người ở đấy gọi là bờ biển Amanfi. Nó có đầy những bến nhỏ, khu vườn, suối, và dân cư đông đúc mà nghề buôn bán, cũng như ở bất cứ nơi đâu, đem lại cho họ những nguồn lợi lớn. Ravanlô là một trong những cảnh của bờ biển. Ngày nay, nơi ấy có nhiều công dân giàu có, và thời đó, có một người rất giàu. Song Lăngđônfô Ruyfôlô không mãn nguyện với của cải của mình; chỉ thiếu chút nữa là anh mất sạch của cái và tính mệnh. Theo thói quen của các nhà buôn, Lăngđônfô cộng sổ tính lỗ lãi. Anh mua một chiếc thuyền lớn và dốc sạch vốn liếng chất lên thuyền những hàng hóa phong phú rồi chở tới đảo Syprơ, ở đấy, anh thấy có nhiều thuyền khác chứa đầy phẩm vật tương tự. Vậy anh phải bán rẻ đi. Tôi nói gì nhỉ? Để tiêu thụ kho hàng của mình, anh hầu như phải đem cho không, sự hy sinh ấy khiến anh gần đi tới chỗ phá sản. Người ta hiểu được những nỗi lo lắng của Lăngđônfô. Anh sẽ tìm gì đây khi chỉ trong ít ngày, đã trải qua từ cảnh sung túc sang bước nghèo khó? Anh tính đến chuyện chết hoặc thu hồi lại tài sản bằng cách ăn cướp, như vậy anh sẽ có thể không nhẵn nhụi trở về nơi anh đã ra đi giàu có. Anh kiếm được người mua chiếc thuyền lớn của mình. Với tiền nhận được và tiền rút ở hàng hóa về, anh tậu một chiếc thuyền nhỏ dài, đóng để chạy nhanh, anh vũ trang cho nó, và biết cung cấp cho nó đủ thứ mà loại hoạt https://thuviensach.vn động ấy đòi hỏi. Rồi anh bắt đầu cướp đoạt người của mọi nước, nhất là người Thổ Như Kỳ. Thời vận đã mỉm cười với anh cướp biển hơn là với anh nhà buôn. Có lẽ trong một năm, anh ta đã lột và lấy rất nhiều thuyền Thổ Nhĩ Kỳ đến nỗi, không những anh đã bù đắp được sự buôn thua bán lỗ, mà còn tăng gấp đôi, và nhiều hơn số vốn mình bỏ ra. Trở nên khôn vì kinh nghiệm đau đớn của những bước đầu, anh không chịu liều với may rủi một lần thứ hai. Anh kiếm được thế chẳng là đủ rồi sao? Tham lam làm gì? Anh định bụng trở về nhà Sợ cái trò buôn buôn bán bán, anh không dám dính vào dù chỉ là một vụ buôn nhỏ. Anh xếp của cải xuống chiếc thuyền nhỏ đã cho anh có được tất cả, và ra sức chèo theo hướng đường về. Thuyền đã đến khu vực Quần đảo rồi, bỗng nhiên, vào buổi chiều, nổi lên một trận gió Đông Nam, ngược hướng đi của chiếc thuyền nhỏ và, tệ hơn, dâng lên những ngọn sóng khổng lồ. Con thuyền không thể đương đầu với sóng cả. Để chờ một thời tiết thuận lợi hơn, phải đỗ lại tại một vịnh hẹp khoét vào một hòn đảo và ẩn được trận gió ấy, ít lâu sau, hai chiếc thuyền lớn của những người thành Giênơ, từ Byzăngx tới và để tránh bão, cũng tới được chỗ đó sau bao vất vả khó khăn. Những kẻ mới đến trông thấy chiếc thuyền nhỏ liền bịt hết lối ra của nó. Biết nó là của một chủ thuyền nổi tiếng có tài sản lớn. những người ấy, dĩ nhiên là hám của và thích cướp bóc, tìm cách bắt thuyền. Một nhóm có võ trang bị cung tên được phái lên bờ để ngăn cấm không cho ai xuống thuyền, nếu chống lệnh sẽ bị một loạt tên bắn. Số thủy thủ còn lại, xuống những xuồng con và men theo dòng nước rồi nhảy lên chiếc thuyền nhỏ của Lăngđônfô. Những người thành Giênơ, chẳng phải đánh đấm gì đã nhanh chóng và dễ dàng tóm gọn toàn bộ nhóm thủy thủ và làm chủ chiếc thuyền. Họ đánh chìm nó, sau khi đã đưa Lăngđônfô và tất cả mọi thứ trên thuyền sang một chiếc thuyền của họ Lăngđônfô bị cầm tù mình mặc có độc chiếc áo chẽn ngắn tồi tàn. Hôm sau gió đổi chiều. Các thuyền căng buồm đi về hướng Tây, cả ngày hôm ấy, chuyến đi gặp may. Song về chiều nổi lên một trận bão dữ dội dâng lên những ngọn núi nước và tách hai chiếc thuyền khỏi nhau. Dưới https://thuviensach.vn sức mạnh của bão, con thuyền mang anh chàng Lăngđônfô khốn khổ bị một cơn gió lôi đi về phía Bắc Xêpnalôni[19] va vào đá ngầm, toác vỡ và như thủy tinh đập vào tường, nó bung ra thành nghìn mảnh. Đoàn người trên thuyền không may bị hất xuống nước, mặt biển khắp nơi nổi lềnh bềnh những kiện hàng hóa, những hòm, ván, hậu quả bình thường của một tai họa như thế. Mặc dù đêm tối như bưng, mặc dù những ngọn sóng khổng lồ dữ dội, những người biết bơi cố hết sức bám vào tất cả những đồ vật mà tình cờ họ bấu víu được. Trong số những người bị đắm thuyền có chàng Lăngđônfô bất hạnh. Hôm trước, anh đã nhiều lần muốn chết quách còn hơn là đành phải trở về nhà với tư cách một kẻ khố rách áo ôm tội nghiệp. Song, thấy cái chết gần gũi quá, anh đâm sợ. Anh làm như mọi người, và bấu lấy một tấm ván trôi đến gần tầm tay; có lẽ Chúa đã trì hoãn việc anh bị chết chìm và gửi cho một một phương tiện thoát thân. Anh nhảy lên nó như lên một con ngựa, và phó mặc cho biển và gió, anh cố giữ mình trên mặt nước cho đến khi trời rạng sáng. Lúc ấy Lăngđônfô đưa mắt nhìn khắp nơi, nhưng chỉ thấy biển với mây. Một cái hòm nổi trên mặt nức và nhiều khi khiến anh rất sợ hãi lúc nó dạt lại gần, anh sợ đụng phải nó và bị chìm; mỗi lần nó bị xô sát tới. mặc dù yếu ớt anh cũng cố hết sức đẩy nó ra. Bất thình lình, một cơn gió nổi lên, gió tạt xuống nước và hất cái hòm vào tấm ván của Lăngđônfô mạnh đến nỗi ván băng đi và người bắt buộc phải rời tay, nhào lặn xuống. Do hoảng sợ, hơn là do sức mạnh thể xác, anh thấy sức lực trong anh vùng trỗi dậy, và anh ngoi lên mặt nước. Hỡi ôi! Tấm ván đã trôi đi rất xa sợ không với được tới nó, anh bơi lại gần cái hòm vừa đúng ngang tầm ngực, anh ra sức dùng hai cánh tay điều khiển vật đỡ anh. Bị chao đi chao lại, bụng không dạ trống vì anh đã mất hết lương thực, nhưng lại phải uống quá nhiều nước, không biết mình ở đâu, và nhìn đâu cũng chỉ toàn thấy sông nước, anh sống cả một ngày và một đêm sau đó trong tình cảnh như vậy. Ngày hôm sau - đây là ý muốn của Chúa hoặc sức mạnh một cơn gió đã làm nên phép lạ ấy? - Lăngđônfô trôi giạt vào bờ biển Corfa, mình thấm đẫm nước như một miếng bọt biển, hai tay cố bíu vào thành hòm, với lòng https://thuviensach.vn tuyệt vọng của người sắp chết đuối vớ được cọng rơm. Đúng lúc ấy, một người đàn bà nghèo túng đang ở trên bãi biển, lấy cát cọ và rửa vào nước mặn những đồ làm bếp mà bà tìm cách làm cho sáng bóng. Khi bà thấy người đắm thuyền đến gần, bà không nhìn rõ ra một hình thù gì bà hốt hoảng lùi lai và kêu lên, Lăngđônfô không nói được gì nhìn chẳng rõ, anh không mở miệng. Nhưng, dần dần dòng nước đẩy cái mảng vào đất, người đàn bà phân biệt được hình cái hòm. Bà nhìn chăm chú hơn, mới đầu thấy những cánh tay đang dang ra trên nắp hòm, rồi nhận rõ bộ mặt. Bấy giờ bà hiểu cơ sự là thế nào. Động lòng thương, bà tiến vài bước ra biển, đã lấy lại được bình tĩnh, bà nắm lấy tóc anh và lôi anh lên cát cùng với chiếc hòm. Phải vất vả lắm bà mới gỡ được các bàn tay ra. Bà đặt cái hòm lên đầu con gái nhỏ cùng đi với bà, và, nhờ một em bé giúp một tay, bà khiêng người lên cách xa bờ. Bà ngâm anh vào nước tắm, và cọ xát mạnh trong trong khi rửa ráy cho anh trong nước ấm, nên anh lấy lại được sức nóng đã tàn. và đôi chút sức lực đã mất. Người đàn bà lôi anh ra khỏi nước tắm vào lúc bà cho là thích đáng, rồi cho anh uống rượu ngon và ăn mứt để lại sức. Bà hết sức chăm sóc anh suốt mấy ngày, nên cuối cùng anh đã lại sức và biết mình ở đâu. Bấy giờ người đàn bà trung hậu mới nghĩ nên trả lại cái hòm cho người bà đã cứu vớt, và bảo anh tiếp tục đi theo đường anh. Lăngđônfô không còn nhớ tí gì về cái hòm nhưng cũng cứ nhận khi bà ân nhân đặt vào tay mình; dù chẳng đáng giá là bao, nó cũng có thể kiếm cho anh ít bánh ăn! Song, nghĩ rằng nó nhẹ tênh tênh nên anh không đặt nhiều hy vọng vào nó. Tuy nhiên, khi người đàn là đi vắng, anh cũng nhổ đinh ra xem nó đựng gì. Và kìa, anh thấy vô vàn châu ngọc, đã được gọt rũa hay còn thô. Anh hiểu biết chút ít về giá trị của chúng, nhìn những viên ngọc, anh nhận ra giá trị lớn của chúng. Anh cảm tạ Chúa. Người chưa muốn bỏ anh, và lấy lại được cả thế thăng bằng của mình. Nhưng trong một thời gian ngắn anh vừa mới hai lần bị số phận hành hạ gay gắt. Anh sợ một cuộc tấn công thứ ba, và hiểu rằng phải thận trọng hết sức để đem được của báu về nhà. Anh bọc rất kỹ châu ngọc vào vài cái giẻ rách, và bảo bà chủ nhà anh không cần đến chiếc https://thuviensach.vn hòm nữa, nhưng bà làm ơn đổi nó cho anh lấy một cái túi. Bà vui vẻ bằng lòng ngay. Thế là anh chàng hết lời cảm tạ việc bà đã giúp đỡ anh, buộc túi lên cổ, và rời khỏi căn nhà. Lăngđônfô lên một chiếc thuyền, qua Branhđidi, rồi, từ bãi biển nọ qua bãi biển kia, sau cùng đến Trani. Ở đấy anh gặp vài người đồng hương, làm nghề buôn dạ, vì lòng kính yêu Chúa, họ cho anh quần áo mặc, nghe anh kể lại- tất nhiên anh đã bỏ qua chi tiết về cái hòm - mọi nỗi gian truân của mình. Họ còn cho anh mượn một con ngựa, kiếm cho anh những bạn đường đưa anh về tới Ravenlô, nơi anh đã nói rõ là đích hành trình của mình. Một khi đến thành phố ấy, anh nghĩ mình được yên ổn, cởi cái túi ra và xem châu ngọc kỹ lưỡng, vì trước đây chưa có thể làm được. Anh nhận thấy chúng có rất nhiều và phẩm chất quý tới mức, ví thử anh bán đúng giá, và ngay cả bán kém giá trị đi nữa, anh cũng sẽ còn giàu có gấp đôi khi ra đi. Anh tìm được cách tiêu thụ châu ngọc. Nóng lòng trả ơn người giúp đỡ mình ở Corfu, anh gửi một số tiền lớn cho người đàn bà trung hậu đã vớt anh lên khỏi nước, anh cũng đối xử như vậy với các bạn thân đã kiếm quần áo cho anh ở T'ranni. Giữ cho mình phần tiền còn lại, anh từ bỏ việc buôn bán, và cho đến hết đời sống một cuộc sống vào loại đầy đủ nhất. BÊRITÔLA Bêritôla mất hai con trai. Được tìm thấy tại ở một đảo hoang, bà đi sang Luynigiana. Ở thành phố này một trong hai con trai bà phục dịch ở nhà vị lãnh chúa là người đã tiếp nhận cậu. Cậu làm xiêu lòng con gái chủ nhân và bị giam vào ngục tối. Trong khi ấy đảo Xixilơ nổi dậy chống vua Saclơ. Được mẹ nhận ra, nhàng trai lấy người vợ trẻ và tìm thấy lại em mình. Cả hai anh em trở lại với vinh quang rực rỡ trước kia của họ. (Êmili kể chuyện). Những rủi may của số phận chẳng là nguyên nhân của bao bi kịch nặng nề đó sao? Chỉ cần nhắc đến vấn đề ấy cũng đủ cho tâm trí ta bừng tỉnh khỏi giấc ngủ trong đó số phận khiến ta mê muội. Vậy một chuyện kể như https://thuviensach.vn thể là một điều may mắn bất ngờ cho những đứa con cưng cũng như những nạn nhân của số phận; những người thứ nhất tìm thấy ở đấy một lời răn dạy những người thứ hai một niềm an ủi. Mặc dù người ta đã nói nhiều chuyện quan trọng về vấn đề đó, nhưng tôi vẫn cứ trở lại nữa, để kể cho các bạn nghe một câu chuyện vừa thật cảm động. kết thúc của nó tốt đẹp, song những thử thách nó mô tả lại lại rất lớn và kéo dài khiến người ta khó tin rằng niềm vui sướng cuối cùng đem tới có thể xoa dịu được chúng. Các chị gái thân mến, hẳn các chị biết rằng khi hoàng đế Frêđêric đệ nhị thăng hà. Manfrêt được đưa lên ngôi vua xứ Xixilơ. Ông đã ban tước vị rất hậu cho Arighettô Capexe, một người quý tộc thành Naplơ, mà vợ, cũng là người Naplơ, là một phu nhân xinh dẹp và cao quý tên là Bêritôla Caracxiôla. Arighettô đang là thống đốc xứ Xixilơ thì hay từ vua Saclơ đệ nhất đã đánh bại và giết Manfrêt ở Bênêvăng, và cả vương quốc quy phục người thắng trận. Ông chỉ tin một phần nào vào lời thề mà dân Xixilơ mới tuyên thệ trước đó ít lâu, và không muốn quy phục kẻ thù của chủ mình. Do đó, ông chuẩn bị đi trốn, bỗng dân Xixilơ biết được dự định của ông. Cùng với nhiều bạn hoặc bày tôi của vua Manfrêt, ông bị bắt và giao nộp cho vua Saclơ người sau này được trao quyền làm chủ đảo Xixilơ. Trong một cuộc đảo lộn như vậy, Bêritôla không biết số phận Arighettô ra sao, song những lo sợ không ngớt của bà cũng phỏng đoán được sự thật. Sợ bị đối xử nhục nhã, bà bỏ hết của cải, và chỉ đem theo cậu con trai độ tám tuổi tên là Giuyxfêđi. Bụng mang dạ chửa và thiếu thốn mọi thứ, bà lên một chiếc thuyền, rồi trốn sang Lipari, ở đấy bà sinh hạ một đứa con trai khác, mà bà đặt tên là Xarexiatô[20]. Bà nuôi một người vú và đáp thuyền trở về nhà cha mẹ ở Naplơ. Song số phận lại đi ngược lại dự định của bà. Gió mạnh đánh lạc con thuyền định đi Naplơ sang đảo Pônzô. Như vậy là phải vào vịnh nhỏ của bờ biển, để đợi thời tiết thuận lợi. Bêritôla lên đảo như tất cả mọi người, và tìm một chỗ vắng vẻ xa những người khác, than vãn cho số phận Anghettô thân yêu của bà. Ngày nào bà cũng làm như vậy. Nhưng, trong khi bà đắm mình vào đau khổ, trong khi thủy thủ và tất cả https://thuviensach.vn hành khách đều không biết, chợt xuất hiện bọn cướp biển đi một thuyền dài nhỏ. Chúng nhanh chóng tóm gọn mọi người rồi biến mất. Bêrilôla đã trút với những lời than vãn ngày hôm ấy. Theo lệ, bà trở lại bờ biển thăm các con. Bà chẳng thấy ở đây có tăm bóng ai hết. Mới đầu ngạc nhiên, bà đột ngột ngờ ra sự thật. Nhìn phóng ra biển, bà trông thấy, còn khá gần bờ, một chiến thuyền kéo theo cái thuyền của những người tỵ nạn. Bây giờ bà hiểu rằng bà đã mất các con cũng như mất chồng. Bà thấy mình nghèo, cô đơn, không ai nhìn nhận, không biết ngày nào tìm được một ai trong những người thân và tìm ở đâu. Sống dở chết dở, bà gọi chồng và các con, và ngã rụi trên bờ biển. Than ôi! Chẳng có ai ở đây để phun nước lạnh lên người bà, hoặc bằng một cách chữa chạy mạnh mẽ làm phục hồi lại những sức lực đã tan biến, và đầu óc bà tha hồ nghĩ vơ nghĩ vẩn. Khi ý thức mất đi trở lại với người đàn bà bất hạnh, và cùng với nó là nước mắt với lời than, bà kêu gọi các con hồi lâu rồi chạy đi tìm chúng từ hang này sang hang khác. Sau cùng, hiểu rằng những cố gắng của mình là vô ích, thấy trời sắp tối, và trong khi chờ đợi một biến cố bất ngờ, bà bắt đầu nghĩ tới bản thân. Bà ra bờ biển, trở về cái hang, đã là nơi quen thuộc của những lời than thở và rên rỉ của mình. Người ta không thể tưởng tượng được nỗi sợ hãi lo lắng của bà đêm ấy. Trời sáng trở lại và giờ kinh thứ ba đã qua rồi Bêritôla không ăn từ chiều hôm trước, bị cái đói dằn vặt bà bắt đầu ăn nhưng ngọn cỏ. Cơn đói dịu đi gặp chẳng hay chớ, bà rớt nước mắt và nghĩ miên man về những ngày sắp tới. Trong khi bà đắm mình trong suy nghĩ thì một con dê cái đi vào động bên cạnh động của bà, và một lát sau, lại ở đó đi ra để vào sâu trong rừng. Bêritôla đứng lên, đi vào động con dê cái đã ở đó ra. Bà thấy hai con dê con ở đó, hẳn là sinh ngay trong hôm ấy, và đây là cảnh tượng êm ái nhất, đẹp đẽ nhất trên đời đối với bà. Vì mới sinh con nên sữa của bà chưa cạn, bà trìu mến ôm chúng lên và cho chúng bú. Chúng không từ chối sự chiều chuộng ấy, và bú sữa bà như bú sữa dê mẹ vậy, từ nay, chúng không thấy có sự phân biệt nhỏ nào giữa bà và mẹ chúng. Vị phu nhân hiền hậu thấy hình https://thuviensach.vn như đã có bạn trong cảnh cô quạnh, ăn cỏ uống nước, khóc mỗi khi trở lại trí nhớ bà ký ức về chồng, về các con hoặc thời đã qua, bà sẵn lòng sống và chết ở Pôngzô, tận tụy với con dê cái và đôi dê con. Một cuộc sống như thế đã khiến Bêritôla thành một người man rợ, khi được vài tháng, một thay đổi mới của số phận đưa tới bờ biển một chiếc thuyền của thành Pidơ đỗ nhiều ngày ở ngay chỗ bà quý lộc đến lúc đầu tiên. thuyền ấy chở một người quý tộc tên là Côngrat, hầu tước xứ Valexpanh, đi cùng bà vợ, một người đức hạnh và cao quý. Họ vừa hoàn thành một cuộc hành hương ở tất cả các điện thờ của vương quốc Puiyơ và trở về nhà. Để khỏi chán. Côngrat và vợ, có vài gia nhân và chó đi theo, một hôm dự bị lên đảo. Không xa nơi Bêritôla ở, lũ chó của Côngrat bắt đầu đuổi hai con dê con, đã khá lớn rồi, đang đi ăn cỏ đây đó. Bị săn đuổi như vậy, hai dê con chỉ biết trốn vào cái hang có Bêritôla ở đấy. Trông thấy thế, bà đứng dậy, cầm gậy xua lũ chó. Côngrat và bà hầu tước đi theo đàn chó không xa. Họ vô cùng ngạc nhiên khi bắt gặp người đàn bà đó trở thành gầy gò, đen đủi và mình đầy lông lá! Còn sự kinh ngạc của Bêritôla được khẩn khoản yêu cầu cho biết bà là ai và bà làm gì ở nơi này. Bà kể lại không bỏ sót điều gì về thân phận mình, về những nỗi bất hạnh và quyết định liều lĩnh của mình. Vốn biết rất rõ Arighettô Capêxê, Côngrat đã khóc vì động lòng thương khi nghe kể lại và đem hết tài hùng biện ra khuyên nhủ can ngăn bà từ bỏ ý định của bà. Ông đề nghị hoặc đưa bà trở về nhà bà, hoặc lưu giữ bà ở chính nhà ông, ở đấy, bà sẽ rất được kính nể như đối với một người chị trong khi chờ đợi Chúa đem lại cho số phận và một chiều hướng thuận lợi hơn. Bêritôla nhất mực tư khước những đề nghị ấy Côngrat bèn để vợ ở lại với bà, ông bảo bà hầu tước cho đem ít lương thực đến, rồi lấy một áo dài của bà mặc cho vị phu nhân đã rách tả tơi, và tìm hết cách đưa phu nhân về theo bà cho bằng được, bà hầu tước ở lại bên Beritôla, bắt đầu khóc hồi lâu với phu nhân về những tai họa của bà ta. Bà cha đem những áo và bữa lót dạ đến. Bà cố gắng hết sức mới khiến phu nhân mặc áo và ăn uống chút ít. Sau cùng, van nài mãi, và vì Beritôla nhất định từ chối không chịu đi tới nơi mà bà ta sợ bị nhận ra, bà hầu tước thuyết phục được https://thuviensach.vn bà ta đi theo mình về Luynigiana cùng với hai chú dê con và dê mẹ. Trong thời gian ấy, con vật đã trở về, và - điều rất ngạc nhiên cho bà hầu tước! - Ra sức vuốt ve người đàn bà ẩn đật. Trời tốt đẹp trở lại, Beritôla, cùng Côngrat và bà hầu tước lên thuyền, không quên con dê cái và hai dê con. Tất cả mọi người không biết tên thực của bà, và việc bà làm bạn vài ba con vật khiến bà được gọi tên là Cavrinôla. Gió thuận chiều nên ít lâu sau, con thuyền về tới vịnh Magra. Mọi người xuống thuyền và đi về lâu đài. Beritôla, mặc áo quả phụ, ở đây, bà sống bên người vợ của Côngrat như một chị tùy tùng. Đứng đắn, khiêm nhường, dễ bảo, phu nhân vẫn giữ tình âu yếm trìu mến với những chú dê con và trông nom nuôi chúng. Lũ cướp đã lấy thuyền của Beritôla ở Pônzô, - vì không trông thấy bà - đã để cho bà yên thân. Chúng đưa về Giênơ tất cả những hành khách khác. Các chủ thuyền của tàu cướp bấy giờ chia nhau món lợi. Cùng với những chiến lợi phẩm khác, hai con của Bêritôla và người vú nuôi được số phận cho rơi vào tay ông Guaxparanh Đôria. Ông cho đưa họ về nhà mình để dùng làm nông nô trong các công việc trong nhà. Người vú nuôi cảm thấy vô cùng đau đớn bị mất bà chủ và thấy mình với hai đứa trẻ rơi vào một hoàn cảnh thảm hại đến thế. Trong suốt một thời gian dài, chỉ khóc lóc khôn nguôi. Nhưng chị hiểu nước mắt chẳng lợi ích gì, và hai đứa trẻ, cũng như bản thân chị, đúng là rơi vào thân phận tôi đòi. Mặc dù địa vị hèn mọn, chị là người khôn ngoan và thận trọng. Chị cố hết sức tìm ra lẽ phải. Rồi, xét tình trạng hai đứa con trai cùng lâm vào cảnh với chị, chị nghĩ rằng nếu chúng bị nhận ra thì còn nguy hiểm hơn rất nhiều. Hơn nữa, chị hy vọng một ngày nào đấy số phận sẽ đổi thay, và những đứa trẻ còn sống, sẽ tìm thấy lại địa vị chúng đã mất. Chị quyết định, chừng nào chưa thấy cần thiết, chị vẫn giấu không cho ai hay biết lai lịch của hai đứa trẻ. Khi bị hỏi về điểm đó, bao giờ chị cũng đáp rằng đó chính là con trai chị. Đứa lớn, chị không gọi nó là Giuyxfrêđi, mà là Giannôttô đi Prôxiđa. Còn về đứa nhỏ, chị nghĩ không cần phải thận trọng như thế. Chị hết sức cắt nghĩa cẩn thận cho Giuyxfrêđi lý do đổi tên, và nói cho nó biết một khi bị nhận ra thì sẽ https://thuviensach.vn nguy hiểm như thế nào. Chị đã nhiều lần dặt đi dặn lại nó. Thằng bé thông minh, hiểu rất rõ những lời bảo ban của chị vú khôn ngoan. Áo mặc tồi tàn, giày dép còn tồi tàn hơn, bị sử dụng vào những việc hèn hạ nhất, hai đứa trẻ, cũng như người vú phải chịu đựng trong nhiều năm liền cuộc sống nhà ông Guyaxaranh. Glannôttô đã mười sáu tuổi và tỏ ra có một tâm hồn cao quý hơn thân phận nông nô của mình. Cậu chán cái cảnh tôi đòi, bỏ nhà Guyaxparanh và lên các, thuyền buôn đi Alếcxăngđri. Cậu sống một cuộc đời phiêu lưu nhưng cũng chẳng ăn nên lam ra. Có lẽ ba hay bốn năm sau khi rời nhà Guyaxparanh, và trở thành một thanh niên tướng mạo đường đường, mình cao dong dỏng, cậu hay tin rằng cha cậu, mà cậu tưởng đã chết, đích thực hãy còn sống, nhưng bị cầm tù trong các ngục thất của vua Saclơ. Thế là cậu hầu như chán nản với số phận và những bước đi lang thang cuối cùng đưa cậu tới Luynigiana. Sự tình cờ khiến cậu vào nhà Côngrat Malespina, mà cậu tận tình phục dịch với lòng trung thành. Và mặc dù cậu có dịp - cũng ít thôi - nhìn thấy mẹ ở bên cạnh bà vợ Côngrat nhưng không ai trong hai mẹ con nhận ra nhau bao giờ. Cho hay tuổi tác đã hết sức biến đổi cả hai người, kể từ lần cuối cùng mẹ con nhìn nhau. Như vậy là Giannôttô phục dịch Côngrat, khi một người con gái của vị lãnh chúa đó, tên là Xpina, và là vợ góa của một người tên là Nicôla đa Grinhanô nào đó, trở về nhà cha. Rất xinh đẹp và dễ ưa, cô còn trẻ, vì mới có hơn mười sáu tuổi. Cô và Giannôttô ngẫu nhiên đưa mắt liếc nhìn nhau. Cả hai bỗng say mê nhau như điên như dại và ít lâu sau, mối tình ấy đã trở thành hiện thực. Nó kéo dài đã mấy tháng rồi mà chẳng ai hay biết gì cả. Do quá tự tin, đôi thanh niên bắt đầu sao lãng tất cả tính chất kín đáo mà sự dan díu của họ đòi hỏi. Một hôm, cùng mọi người đi chơi trong một khu rừng đẹp có những chỗ rừng đốn cây rậm rạp. Xpina đi với Giannôttô, bỏ cả mọi người và vào sâu trong các bụi rậm. Những kẻ đa tình tưởng đoàn người mất hút đằng xa. Họ nấp vào một chỗ thú vị đầy hoa, có thảm cỏ dày, cây cối bao kín và bắt đầu hưởng những khoái lạc của một mối tình chia sẻ. Họ ở bên nhau đã lâu và trong niềm vui sướng. https://thuviensach.vn Họ thấy giờ phút hình như ngắn ngủi. Trước hết là mẹ của thiếu phụ và sau là Côngrat, bắt được quả tang. Trong một cơn tức uất vượt qua giới hạn, Côngrat, trông thấy họ, đã không giải thích gì cả ông cho ba gia nhân bắt họ xích tay dẫn họ đến một trong các lâu đài của ông. Run lên vì tức giận và thịnh nộ, ông sẵn sàng bắt họ phải chịu một cái chết nhục nhã. Bà hầu tước chính trực, rất đau đớn, cho rằng tội của con gái mình đáng chịu một hình phạt nghiêm khắc. Song một lời nói của Côngrat khiến bà hiểu ông nuôi dự định nào đối với những kẻ tội phạm. Không chịu đựng nổi ý nghĩ ấy, bà can ngăn trước sự oán hận chồng, và bắt đầu van xin ông. Lẽ nào trong cơn tức giận, lúc tuổi già, lại trở thành kẻ giết con gái mình, và nhúng tay vào máu một người thân của gia đình? Phải chăng đó là cách duy nhất để trút cơn giận? Ông không có thể, trái lại, giam cầm những kẻ có tội, trừng phạt họ và bắt họ ở tù mà chuộc lỗi đã phạm sao? Với những lời lẽ ấy và bằng cùng một giọng, bà hầu tước cao quý hết sức van xin nên Côngrat đã không giết đôi thanh niên. Trong khi chờ đợi một quyết định khác đối với họ, ông ra lệnh giam họ riêng rẽ, canh giữ cẩn thận, cho ăn ít, thiếu mọi tiện nghi. Lệnh đó đã được thi hành. Người ta dễ tưởng tượng cuộc sống ở tù của những kẻ khốn khổ như thế nào, nước mắt họ không ngớt rỏ, cảnh chịu đói kéo dài quá sự cần thiết. Đã hơn một năm rồi. Giannôttô và Xpina sống cuộc đời đau khổ ấy, mà ông quý tộc không nhớ gì đến họ, Trong khi đó, nhà vua Piet'rô đi Raona, nhờ những mưu mô của Gian đi Prôxiđa đã khiến dân Xixilơ nổi dậy, và vua Saclơ mất đảo ấy. Là người trung thành của Đảng Gibơlanh[21], Côngrat mở hội mừng lớn nhân dịp đó. Một người coi ngục cho Giannôttô biết tin. Thế là anh lớn tiếng thở dài: - Than ôi! - Anh nói - từ mười bốn năm nay tôi lênh đênh khổ sở khắp nơi, tôi đã không chờ đợi việc gì khác. Bấy giờ khi việc đã đến, tôi lại mất hết hy vọng về hạnh phúc, và ở trong một nhà tù mà chỉ có chết mới hòng thoát ra được. - Anh nói gì? - Người coi ngục kêu lên - những cuộc tranh giành của các nhà vua quyền thế quan hệ gì đến anh? Anh liên quan gì tới Xixilơ? https://thuviensach.vn - Lòng tôi như bị xé nát, khi tôi nghĩ đến địa vị cha tôi trước đây ở đấy. Dù tôi còn rất bé. Khi ở đấy thoát ra đi, tôi nhớ rõ là cha tôi đã là thống đốc xứ ấy hồi vua Manfrêt còn sống. - Vậy cha anh là ai? - Cha tôi ư? Vì lúc này tôi ở ngoài vòng nguy hiểm mà trước đây tôi vẫn sợ dòng dõi mình bị phát giác, cho nên tôi có thể nói ra mà không lo ngại. Trước kia, người ta đã gọi, và nếu ông cụ còn sống, bây giờ người ta vẫn gọi ông là Arighettô Gapêxê. Còn về phần tôi, tên tôi chẳng phải là Giannôttô đâu mà là Giuyxfrêđi. Và tôi tin chắc rằng, nếu tôi rời nơi này để trở về Xixilơ thì ở đó tôi sẽ có một địa vị rất cao. Người trung hậu nọ không hỏi gì thêm nữa, và khi có dịp liền kể đầu đuôi câu chuyện với Côngrat. Không để cho người coi ngục thấy ông chú ý gì đến việc đó, Côngrat đến gặp Bêritôla, và lịch sự hỏi xem bà có từng sinh hạ với ông Arighettô một người con trai tên là Giuyxfrêđi không. Phu nhân khóc giàn giụa và đáp rằng, nếu nó còn sống thì con trai lớn của bà sẽ mang tên ấy và sẽ hai mươi hai tuổi. Nghe nói, Côngrat ngờ kẻ bị giam là người con trai ấy. Ông cho rằng nếu quả như vậy thì ông có thể cho đôi thanh niên lấy nhau, và một cuộc nhân duyên như thế, chứng cớ nổi bật về sự khoan hồng của ông, sẽ xóa bỏ cả vết nhơ làm ô danh ông lẫn con gái ông. Ông cho gọi Giannôttô đến hỏi cặn kẽ về đời sống đã qua của anh và thấy những bằng chứng cứ rất đáng tin rằng anh đích thực là Giuyxfrêđi, con trai của Arighettô Capêrê. - Giannôttô, - ông bảo anh, - anh biết đấy, anh đã xúc phạm tôi tới mức nào và bằng cách nào ở chính con gái tôi trong khi, để đáp lại những đối xử thân ái của tôi đối với anh, đáng lẽ là người phục vụ tốt anh phải quan tâm đến những lợi ích của tôi và hết lòng tận tụy vào việc ấy. Bao ông chủ, khi bị đối xử như anh đối xử với tôi, sẽ làm cho anh chết trong nhục nhã! Chính sự khoan hồng của tôi đã cứu vớt anh. Song, nếu sự thể như anh nói và tôi biết anh là con trai một dòng dõi cao quý thì tôi muốn, khi nào chính anh cũng muốn thế, chấm dứt những đau khổ của anh, đưa anh ra khỏi những cực nhục của của nhà tù này mà anh đã chịu đựng, và do đó đem lại https://thuviensach.vn