🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Một Thời Đang Qua Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn MỘT THỜI ĐANG QUA Tập truyện ngắn Tác giả: Nhật Tiến Ebook: Cuibap Nguồn: Chimviet.free https://thuviensach.vn Lời Giới Thiệu Ở ngoài đời, tôi chưa bao giờ gặp Nhật Tiến. Điều này, nếu đối vớí cá nhân tôi có thể được xem là một sự thiệt thòi thì trái lại, đối vớí tác phẩm có khi lại là một điều hay: tôi không có cách nào khác hơn là đến với anh qua tác phẩm. Tuy chưa được gặp anh song Nhật Tiến trong Văn Học Việt Nam thì không phải là một ai xa lạ. Sau khi bước vào văn đàn với truyện dài Những người áo trắng (1959) và nhất là Những vì sao lạc (1960) nói về những trẻ "bụi đời" có cả mười mấy, hai chục năm trước khi có từ ngữ sau này, anh đã, ở tuổi 25, đạt tới được một vinh dự không nhỏ là được Giải thưởng Văn chương Toàn quốc cho hai năm 1961-1962 vì truyện Thềm Hoang do nhà xuất bản Đời Nay của Nhất Linh in ra năm 1961. Là người yêu văn học, từ đó không ai là không để ý đến những tác phẩm gần như năm nào Nhật Tiến cũng có mặt để đóng góp vào văn học miền Nam tự do. https://thuviensach.vn Những Chặng Đường Văn Học Của Nhật Tiến Người ta để ý đến anh không phải vì anh viết nhằm vào cái sôi nổi, như Chu Tử với những Loạn, Ghen, Yêu của ít năm sau đó hay Hoàng Đông Phương (tức Nguyễn Thị Hoàng) của Vòng tay học trò hoặc Lệ Hằng của những năm 70. Người ta cũng lại không để ý đến anh vì anh đi tìm cái mới như Thanh Tâm Tuyền hay thử nghiệm nhiều như Bùi Giáng, Phạm Thiên Thư trong thơ. Người ta tìm đọc Nhật Tiến vì anh rất "cổ điển", cổ điển không thua gì những bậc đàn anh (và cả đàn chị) như Nhất Linh và Nguyễn Thị Vinh, những người đầu tiên đã nhìn ra văn tài của anh và khuyến khích anh trên con đường sự nghiệp. Ở anh nổi bật lên những đức tính như một lòng thương xót bao la dành cho những kẻ xấu số trong xã hội, một con mắt thật tinh đời nhưng không ác ý, một trái tim ôn hòa nhưng không phải không biết phẫn nộ, một con ngườỉ thuần túy dành cho giáo dục (kể cả giáo dục có bề ngoài hình thức như ở trong học đường lẫn giáo dục tưởng như không có hình thức như báo chí, tiểu thuyết, truyền thanh, truyền hình... ). Người ta, do đó, tìm ở Nhật Tiến một cái gì chân thật, một lương tâm xã hội đôi khi có thể xem là hơi lý tưởng quá nhưng lúc nào cũng đầy một lòng trìu mến đối vớỉ tuổi thơ (như trong Chim hót trong lồng, Chuyện bé Phượng, hay Tay Ngọc), đối với những người dân lành bị kẹt vào trong một cuộc chiến thảm khốc mà họ không có đủ trí tuệ hay hiểu biết để tách bạch, phân tích các vấn đề (điển hình như những truyện dài Giấc ngủ chập chờn hay Quê nhà yêu dấu, viết vào trong những giờ phút khốc liệt ngay theo sau trận Mậu Thân). Ở trong một khung cảnh chiến tranh mà nhiều khi ta cảm https://thuviensach.vn thấy như bị bẫy, không trách có người cảm thầy mình điên lên được, không trách có người điên thực sự như trong truyện ngắn "Tặng phẩm của dòng sông", một trong những truyện ngắn hay nhất của anh và được lựa chọn vào trong tuyển tập Những truyện ngắn hay nhất của quê hương do nhà xuất bản Sống in ra ở Saigon năm 1973. Ở Nhật Tiến có nhiều con người xa lạ, tưởng không bao giờ có thể gặp nhau trong một người. Từ ngày trưởng thành, là một sinh viên di cư vào Nam, anh trong căn bản là một nhà giáo. Ra đời, anh đi dạy tư ở Mỹ Tho, nơi đây anh gặp Truơng Cam Vĩnh. Đời sống tỉnh lẻ, anh không biết làm gì hơn là ngồi viết văn – trước hết là cho mình, chưa dám nói là cho ai khác vội. Rồi một cơ may (qua sự giới thiệu của anh Trương Cam Vĩnh) anh đã đến với Nhất Linh, và từ đó anh trở thành một tác giả có sách xuất bản. Hỏi anh có làm gì về văn chương trong khung cảnh học đường không? "Thưa không, tôi dạy Toán, Lý, Hóa...." Cho đến tận những năm cuối cùng trước khi miền Nam sụp đổ, anh vẫn làm nghề ‘‘gõ đầu trẻ" và trong đám "trẻ" này đôi khi cũng có cả những ông bà trung niên được anh luyện thi mà nhiều người không hề bao giờ biết là anh viết văn. "Tôi không bao giờ nói về văn chương ở trong lớp cả", anh tuyên bố. Anh dạy từ khi mới vào đời, anh dạy từ trong thời gian dài làm báo, viết văn, anh dạy tư thêm trong lúc bị động viện, ở trong quân đội, anh dạy cả sau khi Cộng sản vào thành. Nói tóm lại, ở trong anh từ trước đến sau là một nhà giáo. Nhưng là vì anh dạy tư suốt đời nên khi Cộng sản vào, anh cũng không phải đi học tập gì nhiều. Anh chỉ phải theo có một đợt học tập ngắn ngày dành cho diện các văn nghệ sĩ (lần đó anh đi có cả Thái Thanh, Phạm Đình Chương, Lệ Hằng, Nguyên Thị Hoàng v...v... bị gọi đi cùng). Và cũng vì người ta, cả xã hội chung quanh anh nhìn anh là một "ông thầy" dậy trẻ nên không ai nỡ tâm khai anh đã từng là giảng viên trong quân đội, Cục Chính Huấn. (Có ai ở trong hoàn cảnh này mới rõ được lòng yêu mến, tình bao bọc của đồng bào là quý đến chừng nào !) Mãi đến năm 78 anh mới thôi dạy học vì trong một xã hội Cộng sản, dạy học dầu là Toán, Lý, Hóa....mà không được dạy theo ý mình, phải theo https://thuviensach.vn giáo án, phải theo chỉ thị, phải theo yêu cầu chính trị của Nhà nước và Đảng thì quả là hơn một cực hình. Anh chị Nhật Tiến quay ra mở quán cà phê. Ta hãy nghe Mai Thảo nói về anh trong giai đoạn này: "Một buổi chiều Saigon, ít ngày sau khi 30 tháng tư 1975, ngồi sau chiếc xe gắn máy của Duyên Anh, cũng tác giả Ngựa Chứng Trong Sân Trường dạo quanh một vòng trên những phố phường tan hoang của thành phố vừa đổi chủ, tôi bổng nhìn thấy Nguyễn Thụy Long trên một khúc vì hè ở khu đại học Duy Tân. Long ngồi sau một cái quán lộ thiên mọc lên như nấm ở Saigon lúc đó. Tác giả Loan Mắt Nhung đang nhậu, mặt mày đỏ sậm, kính trắng dầy cộm. Và cạnh đó, là một quán hàng khác, với Nhật Tiến, Nhật Tiến không nhậu, không nhậu bao giờ, đang lụi hụi với một chậu nước và một chồng bát đũa nhớp cạnh một gốc cây. Cái cảnh tượng đập vào mắt tôi lúc đó, về hai cái quán liền sát, cũng ở trước một vi tường thấp chạy dài, là cái cảnh tượng của một đối nghịch hoàn toàn. Mang chung sự thất thế của văn nghệ gác bút ra đường bán quán trước hoàn cảnh mới, cái quán của Nguyễn Thụy Long với những xị đế ngổn ngang trên mặt bàn và mấy người khách hàng trẻ tuổi cũng ngất ngưởng như Long, hiện rõ vẻ bụi đời anh chị. Cái quán của Nhật Tiến khác hẳn. Nó lành mạnh hơn và cũng gia đình hơn gấp bội, với những đĩa rau muống chẻ nhỏ đặt ngay ngắn, bên cạnh là một chảo mỡ sôi bắn khói bốc xanh um, chị Nhật Tiến má hồng củi lửa chiên những cái bánh tôm vàng ngậy và đứa cháu lớn, nơ cài mái tóc, váy xếp chững chạc đang phụ một tay với ông bố nhà văn. Nhìn Long một bên, Tiến một bên, cũng đã lăn cả ra với sương nắng thời thế với gió bụi hè đường, cũng đã trở thành hai ông chủ quán tài tử bất đắc dĩ mà quán bạn là quán bạn, quán tôi là quán tôi, bạn anh chị bụi đời, tôi gia đình nghiêm chỉnh, tôi đã nhìn thấy một lần nữa, và lần đó là lần cuối cùng, điều tôi yêu thích và tự hào nhất cho văn nghệ miền Nam 20 năm, là cái trạng thái đa diện và đa dạng không bao giờ đồng dáng và đồng tính. Đó là cái thế giới văn nghệ của mỗi người một trời mình, mỗi kẻ một biển mình. Đó là vùng đất đai văn nghệ của mỗi người một non sông, mỗi người một sông núi. Cái không đồng dáng, không đồng phục nơi mỗi người https://thuviensach.vn trước bàn viết cũng như trong đời sống ấy, lại là điều văn nghệ miền Bắc đổ khuôn và con số thù ghét nhất. Và bởi vì thù ghét nhất nên muốn triệt hủy nhất. Đó cũng chính là nguyên nhân của đại nạn đã tới với mọi ngành văn học nghệ thuật muôn nghìn hình vẻ của ta. Và đương nhiên là đại nạn ấy cũng đã đến với Nguyễn Thụy Long và Nhật Tiến. Nhớ hôm đó, tôi và Duyên Anh đã ngưng xe lại. Đã vào ngồi xuống mấy cái ghế đẩu thấp. Đã lên tiếng ca ngợi cái tinh thần quả cảm của gia đình Nhật Tiến, hàng ngày từ thật xa cổng xe lửa số sáu xuống, vui vẻ nhập được tức khắc vào nếp sinh hoạt mới ở quanh mình. Nhớ lời hôm đó, chúng tôi đã ăn ủng hộ Thềm Hoang Quán mỗi người một đĩa bánh tôm, rất ngon, và tôi đã hỏi đùa Nhật Tiến: - Rửa bát thạo ngay. Giỏi nhỉ? Và Nhật Tiến đã cười nụ cười bình thường, chừng mực, nụ cười hơi già trước tuổi một chút của một nhà giáo. Nhật Tiến bao giờ cũng trước hết xác nhận mình là một nhà giáo: - Giỏi quỷ gì. Việc làm thì phải làm. Để cho ai đây (Trích Văn số 6, tháng 12,1982) TỪ VĂN CHƯƠNG ĐẾN HÀNH ĐỘNG "Giỏi quỷ gì. Việc làm thì phải làm. Để cho ai đây". Đúng là Nhật Tiến, một trăm phần trăm. Nếu anh đã không để cho việc viết văn của anh ảnh hưởng đến việc dạy học của anh trước kia thì giờ này, anh cũng lại không để cho sự thất thế của anh ảnh hưởng chút gì đến việc làm của anh – một việc làm hoàn toàn lương thiện. Cuộc chiến trong những năm đầu 70 ngày càng vượt xa sự hiểu biết của người dân thường, ngày càng đi quá khả năng chịu đựng của ngay cả những người ý thức nhất. Nhưng trong khủng hoảng tinh thần, trong "bế tắc" đó (chữ của anh), Nhật Tiến vẫn không bỏ cuộc. Anh quay ra làm báo thiêú nhi, một việc làm mà anh đã có ít nhiều kinh nghiệm trước đó khi làm tổng thư ký tờ Đông Phương của Nguyễn Thị Vinh. Tờ báo Thiếu Nhi do nhà sách Khai Trí bảo trợ đã trở thành mối bận tâm chính của anh trong những năm từ 1971 đến khi mất miền Nam. Trong thời gian này, anh đã chuyển hướng sáng tác, đi từ truyện viết về thiếu nhi (như Chim hót trong https://thuviensach.vn lồng, Tay ngọc, một số truyện trong Ánh sáng công viên) hay thanh thiếu niên (Những vì sao lạc, v…v...) sang thành truyện viết cho và của thiếu nhi. Đây là những chuyện như Lá chúc thư (truyện dài, in năm 1969, trong tủ sách Vàng), Đường lên núi Thiên Mã, hay cả Thưở mơ làm văn sĩ (tuy viết dưới hình thức hồi ký). Đều đặn, đều đặn anh sáng tác để thành một văn nghiệp khá đồ sộ: Trước 75, như vậy là anh đã có gần như mỗi năm một tác phẩm, mà nói chung, tác phẩm nào cũng viết một cách cẩn trọng. Giá như anh có ngưng ở đó thì chúng ta cũng đã có một văn nghiệp gồm 11 truyện dài, 4 tập truyện ngắn, 1 truyện thiếu nhi, 1 tập viết dưới hình thức hồi ký, 1 tập viết dưới hình thức nhật ký, và một tiểu thuyết kịch (Người kéo màn in ra năm 1962 do nhà xuất bản Huyền Trân), tức 19 tác phẩm tất cả trong một đời sáng tác là 17 năm (1959 đến 1975). Đó là chưa kể những viết lách lặt vặt bên cạnh nữa, những đóng góp trên mặt báo, những bài diễn thuyết, những khẳng định lập trường, những bài giảng dạy về chiến tranh tâm lý v...v... Tóm lại, đây không thể coi là một văn nghiệp mà ta có thể khinh thường được ở một người mà tháng 4,1975 chưa đầy 39 tuổi. Nhưng điều làm cho ngườì ta để ý đến Nhật Tiến sau này, trong những năm gần đây lại không nhất thiết là sự nghiệp văn chương của anh. Vì trong gần 5 năm ở với Cộng sản, dĩ nhiên là anh phải "gác bút" rồi trừ khi là anh bằng lòng đi làm tay sai cho chúng – một điều chúng ta không thể nghĩ được về Nhật Tiến. Nhưng chỉ cần anh đặt chân lên đất Thái sau khi vượt biên bằng đường thủy là ta đã thấy ngòi bút của anh phục hoạt liền. Những truyện ngắn của anh sáng tác ở trong trại sau này được tập hợp lại trong tập Tiếng Kèn (do nhà xuất bản Văn Học in năm 1982 ở Cali) vẽ lên một bức tranh vô cùng sống động về cuộc đổi đời lớn nhất của người dân Việt Nam (chứ không riêng gì của người dân miền Nam) có lẽ từ hơn một trăm năm nay. Thời Tây sang, với tất cả những cái va chạm, xung đột văn hóa giở khóc giở cười của nó, cũng không thể so sánh được với cái ngô nghê, cái ồ ạt và cái dã man của mấy chú mán ở rừng về như bộ đôi và cán bộ miền Bắc vào xâm chiếm miền Nam. https://thuviensach.vn Song Nhật Tiến không để cho cái hận thù đó làm mờ đi cái đau thương trước mắt là nạn hải tặc hoành hành trong vịnh Thái Lan trong những ngày tháng anh ở trại. Với sự tiếp tay can đảm của hai nhà văn Dương Phục và Vũ Thanh Thúy, Nhật Tiến đã lên tiếng tố cáo nạn hải tặc ngay trên đất Thái, làm thành một cuộc vận động toàn thế giới (do sự tiếp sức của các báo chí Việt ngữ và cộng đồng người Việt ở hải ngoại) mà quốc tế phải để ý tới, mà Liên Hiệp Quốc phải họp hội nghị để giải quyết, buộc ngay cả chính quyền Thái phải lùng bắt một số hải tặc và đem chúng ra trước vành móng ngựa. Tháng 9-80, sang đến Mỹ, Nhật Tiến vẫn không bỏ cuộc. Nhờ sự hiện diện của anh và của hai anh chị Dương Phục - Vũ Thanh Thủy ở miền Nam Cali, giờ này có thể đứng ra làm chứng nhân hay nhân chứng sống, phong trào chống hải tặc lên cao độ với Ủy ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển (do giáo sư Nguyễn Hữu Xương cầm đầu) vận động khắp nơi trong báo chí, trên quốc hội, với lập pháp và hành pháp Mỹ, với Liên Hiệp Quốc. Những bài tố cáo của ba nhân chứng được gom lại thành một tập tài liệu mang tên Hải tặc trong vịnh Thái Lan do Ủy Ban Báo Nguy in ra năm 1981. Ngay sau đó, James Banerian đã dịch toàn tập sang tiếng Anh mang tựa đề là Pirates on the Gulf of Siam. Việc làm này của Nhật Tiến, Dương Phục và Vũ Thanh Thủy được đến cả Coleman McCarthy trên tờ Washington Post công nhận là một công việc đầy ý nghĩa. Một số các bài xã luận đăng trên mặt các báo chí Hoa Kỳ và quốc tế cũng đã dựa phần nào vào những tiết lộ như ở trong Pirates on the Gulf of Siam. KINH NGHIỆM Ở MỸ Sang đến Hoa Kỳ, Nhật Tiến chấp nhận ngay cái thực tế của xứ này: Nhà văn Việt Nam không có (hay ít nhất cũng chưa có) chân đứng trong cái xã hội này. Anh vì thế nên cũng chấp nhận ngay cuộc chơi mới, lăn lộn từ tiểu bang này sang tiểu bang khác, nhận đủ mọi thứ việc thượng vàng hạ cám, gì cũng làm tuốt, làm đêm làm ngày mệt nghỉ, và rồi đi học để kiếm một cái chuyên môn mà xứ này dùng được. Thế mà rồi anh vẫn viết, viết hăng say hơn bao giờ hết. Truyện của anh đăng đủ trên các mặt báo Việt https://thuviensach.vn ngữ ở hải ngoại, từ Ngày Nay ở Kansas City đến Đất Mới, Seattle, Washington, từ Khai Phóng và Nội San Cựu Giáo Chức ở Cali đến Chuông Saigon ở Úc Châu, từ Lửa Việt ở Canada đến Độc Lập ở Tây Đức và Quê Mẹ ở Pháp. Mặc dầu phần lớn làm "chùa" anh vẫn không hề lấy đó làm buồn. Anh hăng say trong mọi việc, lại còn lấy đó làm như một niềm vui, một thú giải khuây cho những năm tháng âu sấu, buồn bã. Tập truyện Một thời đang qua hiện trong tay bạn đọc chính là một ghi chép trung thực của nhưng ngày tháng ấy, đặc biệt ở phần I. Sự đổi đời trong cuộc sống của người Việt hải ngoại, nhất là trong những năm đầu làm quen vớí xứ người, nó ghê quá, nó làm cho ta đôi khỉ tưởng như đến mất nhân bản tính tới độ ta chỉ còn có mộng tưởng là xem được là thật thôi ("Người làm ca đêm"). Trong "Một ngày của nhiều người" gần như không còn ai là của riêng mình nữa. Một người sáng dậy, vừa chồm ra khỏi giường đã thấy mình trở thành một bộ phận của guồng máy xã hội; không hơn không kém một con ốc mà vì máy đã bắt đầu chạy nên mình phải theo. Thôi thì đủ thứ tính toán, "rất may là chỉ phải "để" có hai lần nhưng ngần ấy việc cũng đã tiêu đi mất của anh thời gian một phút rồi. Nếu chậm thêm 4 phút nữa thôi anh sẽ bị kẹt xe ở lối vào xa lộ…(trang 10). Thế mà trong óc lúc nào cũng còn lởn vởn những cái "bill" hàng tháng, "tiền điện thoại, tiền gas, tiền nước, tiền Tivi, tiền dàn âm thanh và những gói quà 2 pounds gửi cho gia đình ở Sài Gòn..." để rổi "đầu anh như bị xiết lại. Anh muốn ngộp thở về những ý nghĩ ấy trong đầu diễn ra rất nhanh như một dòng điện từ xẹt qua óc" (trang 11). Rồi câu chuyện đi sang những tình huống của một số người khác những tình huống không còn phân biệt được đây là câu chuyện của nhiều người khác nhau: Hải, Toản, Bình, Sảnh, Dũng.....Tại sao? Tại vì trong cái guồng máy khổng lồ đó, ta đã gần như mất hết cá tính. Chẳng thế mà trong "Những mẩu dây leo" con người đã gần như điên, không còn biết mình điên hay người điên nữa! Ai lại ngày nào Vũ (nhân vật chính làm nhân viên an ninh trong một tòa lầu) cũng leo lên 3 tầng lầu "một ngày tám tiếng, mỗi tuần năm ngày... như con sên leo lên vách tường đã rổi bi tụt xuống. Tụt rồi lại leo lên nữa" (trang 43) để làm một công việc https://thuviensach.vn duy nhất là "thọc 25 cái chìa khóa khác nhau treo ở 25 nơi khác nhau vào cái hộp đen, xoay một vòng để nó in hàng ám số lên cuộn bằng giấy nằm bên trong" (trang 38). Riết rồi một hôm anh ngây người ra làm những công việc mà người ta có thể ngỡ là đã có tính cách bất bình thường, để rồi ông giám đốc phải gọi anh lên khiển trách. Anh về nhà, nằm mơ thấy một giấc mơ hãi hùng là anh đã bị sa thải vì bệnh "Mental Health" ("rối loạn thần kinh" bị), do thất nghiệp, anh không còn tiền gởi về cho gia đình, ngay cả đến một gói quà 2 pounds. Sau đó, những chuỗi tư tưởng lớp lang bình thường vẫn "xuôi dòng" nay trở nên "lộn phèo" và "tình trạng này trước còn xảy ra thưa thớt, dần dà Vũ phát hiện được ra rằng nó đến với mình có vẻ thường xuyên hơn." Chàng tự nhủ: "Mình phải chống trả lại chúng nó chứ. Phải chống bằng bất cứ giá nào để chứng minh với tất cẩ mọi người rằng tôi là một kẻ bình thường chứ." (trang 46) Song "bình thường" gì mà đến quên cả cái nheo nhóc của vợ con ở quê nhà.(quên cả những đoạn thư con gái út viết cho anh từ Sài gòn: "Hôm qua mẹ nhận được gói quà bố gửi. Hôm nay mẹ bỏ tiền mua xương phở cho cả nhà được gặm. Ngon quá bố. Lâu rồi con không được ăn thịt.") để dám chạy thẳng lên văn phòng lão "manager" chỉ vào mặt hắn và mắng : "Tôi ghét sự nói láo của những kẻ làm việc dưới quyền của ông. Tôi ghét luôn cả những loại cây giả tạo mà ông cho trưng bầy ở mọi chỗ trong cơ quan này. Chúng nó chẳng có gì xứng đáng để khiến cho tôi phải đứng thừ người, chiêm ngưỡng so với những cây cỏ tươi tốt, đẹp đẽ ở trên quê hương của tôi. Vậy thì, những kẻ nào tố cáo tôi như vậy, chính nó mới là đứa có bệnh "mental health" đó thưa ông!" (trang 46). Tả người mất trí đến như thế phải kể là hết cở. Nhưng hiện thực chiến tranh, những thảm họa của sự đổi đời trên quê huơng và trên quê người đã được Nhật Tiến mô tả một cách linh động, lôi cuốn đến độ khi buông sách ra ta đã phải thở phào mà thấy là mình may mắn đã không phải là người trong truyện. Bên cạnh những truyện như vậy, ta cũng lại có một Nhật Tiến nhẹ nhàng hơn như trong truyện "Những mảnh trăng thu", môt câu truyện khá https://thuviensach.vn cảm động. Tác giả tả cuộc sống của những đứa trẻ kiểu "bụi đời" ở trong trại tỵ nạn, tuy nghèo khổ nhưng vẫn còn có nhau, một tình huống khá tương phản với những trẻ em Việt Nam ở ngoại quốc, đầy đủ hơn nhưng tiếng nói thì đã chọ chọe, văn hóa thì đã xa vời với quê hương đất tổ: "Trăng thu năm đó chỉ còn hắt hiu trong trí nhớ của các em bé còn vất vưởng ở đâu đó trong các trại tỵ nạn ở Đông Nam Á." (trang 7) Sự va chạm văn hóa còn được Nhật Tiến đem ra làm đề tài trong mấy truyện khác như ‘‘Mùa xuân của nàng" và nhất là "Bông hồng nào cho Mẹ". Đây không phải là những đề tài chỉ có một mình Nhật Tiến nhìn ra, song phần anh bao giờ cũng có cái đậm đà, thâm trầm của riêng anh – một thứ trầm buồn mà nhiều người trong chúng ta cũng chia xẻ đứng trước những vấn đề đó. Thành ra, với Nhật Tiến, ta lại có thêm được một cách nhìn, một tiếng nói Việt Nam bên cạnh những Võ Phiến trong tiểu luận (Thư gửi bạn, Lại thư gửi bạn), những Trần Phong Vũ (xem truyện Hạt Cát trong tuyển tập Quê hương còn đó), Trần Diệu Hằng (Vũ điệu của loài công), Lê Thị Huệ (trong Bụi hồng), Nguyễn Ngọc Ngạn (trong Truyện Ngắn Nguyễn Ngọc Ngạn) trong tiều thuyết như một thể bao trùm cả truyện ngắn, những Cao Tần, Nguyễn Bá Trạc, Trần Mộng Tú trong thơ để bàn đến một loại đề tài tưởng như bất tận. PHẦN "QUÊ NHÀ" Sang phần 2 (phần "Quê nhà" đối với "Quê người" của phần 1) thì ta thấy tiếp nối một số truyện mang cái hơi còn sung sức của tập Tiếng Kèn. Thật vậy, sự thành công của tập Tiếng kèn được tiếp nối (đây bằng nhưng truyện có kịch tính cao độ như truyện" "Người tù cuối năm" "Chặng đường cuối" và nhất là "Những vết chân trâu." Qua tất cả những thảm kịch đổi đời ở quê nhà từ ngày Cộng sản đến như một tai họa (chữ của Nguyễn Chí Thiện), Nhật Tiến như muốn nói với chúng ta là cứu cánh vẫn chỉ có thể là con người. Chính con người trong một tên thủ trưởng công an tưỡng như khát máu đã giúp hắn nhìn ra ân nhân của hắn để nói: "Ông Định, hơn ba mươi năm rồi, bây giờ tôi mới có dịp nói lên lời cám ơn ông." (trang 78). https://thuviensach.vn Cũng lại chính con người, một con người rất bình thường khi nó đã tước bỏ được hết những huyền thoại nhảm nhí về nó, đã làm cho tên đại úy trong "Chặng đường cuối", xem như bị hủ hóa. Thì ra cả một huyền thoại về cách mạng đẹp đẽ có thể bi sụp đổ như một cái nhà bằng giấy đứng trước một xã hội thực tế, lột trần như một xã hội kẻ cắp, con buôn ở một vài đô thị miền Nam. Thì ra cái "đạo đức cách mạng" của "con người mới xã hội chủ nghĩa" xem ra cũng mỏng thôi! Còn như truyện "Những vết chân trâu" một chuyên phải nghĩ đã xảy ra ở một hợp tác xã miền Bắc, cũng như truyện "Một chuyến đi", mô tả tất cả cái trần ai của việc xin giấy đi một chuyến tàu ra Bắc, đều nói lên cả cái bế tắc của xã hội Việt Nam ở trong tay Cộng Sản. Xin xong giấy tờ, Quý, vai chính trong "Một chuyến đi đã chợt mỉm cười tự mãn." Để rồi Nhật Tiến phải hạ môt câu: "Có lẽ ở trên đời này chỉ có Quý là kẻ duy nhất đã có thể cười được khi nhận được tin mẹ mình đang thực sự hấp hối!" (trang 91). Đó cuộc sống nó đã đảo điên tới mức đó thì không cần phải tác giả dùng lời trực tiếp lên án chế độ nữa, những truyện của Nhất Tiến có sức thuyết phục hơn chính vì chúng chỉ tìm cách tả sự thật: sự lên án chế độ đã trở thành một kết luận đương nhiên của cuộc sống. Hai truyện "Tay ngà" và "Chân dung người nữ diễn viên" nói về sự sa sút của người phụ nữ Việt Nam trong chế độ Cộng sản. Ở đây, Nhật Tiến chỉ làm một việc là tiếp nối, mang cái nhìn sâu sắc của mình vào hoàn cảnh người đàn bà, một việc Nguyễn Du trước kia đã đặc biệt lưu ý, một việc Phạm Duy gần đây cũng làm trong nhạc của ông. Huyền thoại "Tay ngà" của Lữ về chị Thu đã bị sụp đổ sau 30 năm khi chị đưa tay ra, "hai bàn tay sần sùi nhăn nhúm và mang một vẻ chai cứng, khô queo" và giải thích: "Chế độ mới cần đề cao tinh thần lao động trong mọi tầng lớp quần chúng, kể cả những nghệ sĩ chơi đàn. Tôi không bị cấm đánh đàn nhưng tôi cũng bị bắt buộc phải cầm thêm cái cuốc. Cơn tàn phá đối với một bàn tay chỉ trong vòng một tháng là thấy rõ ...."(trang 66). Trong "Chân dung người nữ diễn viên", tuy là hoàn cảnh của người phụ nữ, song cứu cánh vẫn lại là con người. Ngày nay, chị Hồng hết được xem là minh tinh và chỉ sống bằng nghề cầy ruộng bên cạnh một anh chồng https://thuviensach.vn thương phế binh, song chị đã thoải mái biết bao khi bỏ được tất cả sự giả dối bao trùm đời chị khi chỉ còn phục vụ chế độ trong ngành kịch nghệ. Trường tồn trong tất cả cuộc sống bi đát ở quê hương, nơi đó mỗi cuộc sống là một thảm kịch, chỉ có bà mẹ Việt Nam, bà mẹ muôn thưở mà ta thấy trong truyện "Cái túi bùa". Xem thế đủ thấy cả cái phong phú của Nhật Tiến trong Một thời đang qua. CON ĐƯỜNG ĐÃ VẠCH Trả lời một cuộc phỏng vấn mới đây thực hiện trên tạp chí Xác Định về cách nào anh phân biệt gỉữa con người của hành động và con người nhà văn trong anh, Nhật Tiến cho biết là theo anh, viết văn là một thứ thiên chức. Nhưng một thứ thiên chức đòi hỏi nhiều bền bỉ. Tuy anh không nói ra song ta phải hiểu là nếu không kiên trì thì thiên chức này cũng có thể mai một, cùn mòn. Do đó, nên giữa hành động và viết, anh không quên hành động (mà khi hành động anh còn hăng say hơn ai hết) nhưng đặc biệt, anh không bao giờ quên viết – chỉ trừ những trường hợp bất khả kháng như nhưng năm anh bị kẹt ở lại với Cộng sản. Ra được đất tự do, ngay khi hãy còn một mình ở trại (Chị Nhật Tiến, tức nhà văn Đỗ Phương Khanh, và các cháu đi sau nhưng ngay từ lúc còn ở nhà đã nói với anh là "anh ra làm được gì cứ làm, cần phải nói cái gì cứ nói" đừng bận tâm về những hậu quả có thể xảy ra cho chị ở nhà) anh đã bắt ngay trở lại cái nghiệp viết văn của anh để tiếp nối cái thiên chức kia. Ở trong nhiều điều kiện vật chất có thể nói là vô cùng bất thuận lợi và bất ổn định, anh vẫn tiếp tục "ra quân". Cứ xem những ngày tháng của các truyện đề" trong Tiếng Kèn, ta sẽ thấy rõ: tháng 12,1979 ("Buổi sáng của bé"), tháng 1, 1980 ("Tiếng kèn", "Nồi cháo thịt") ở trạỉ Songkhla Thái Lan, tháng 12-80 ở Portland, Oregon ("Điểm hẹn", "Một thoáng xuân về" và "Ước vọng của bà Năm"), tháng 8,1981 ("Trận đánh cuối cùng của một kẻ sĩ") và tháng 12, 1981 ("Chuyến tàu cuối năm") ở Santa Ana, California. Ta có cảm tưởng anh đang di chuyển mà cái bút, tập giấy vẫn không rời tay anh, và anh viết liên miên, viết bất chấp những điều kiện hay ngoại cảnh chung quanh. https://thuviensach.vn Làm việc như vậy, chắc chắn Nhật Tìến đã phải có một niềm tin sắt đá. Bốn năm ở lại với Cộng sản, trong trường hợp Nhật Tiến, đã không phải là bốn năm sống thừa. Tuy không sáng tác, bốn năm đã thành bốn năm tích lũy ở trong nhà văn nơi anh. Nhờ đó, ngày nay ta có ở Nhật Tiến một tác giả dồi dào chất liệu cộng thêm với một ý thức chính trị thật sắc bén. Hai tập Tiếng Kèn và Một thời đang qua hay không phải vì tính cách chống cộng của chúng vì thiếu gì tác phẩm chống Cộng mà chẳng hay tí nào – nhưng là vì tính cách chân thật của chúng trong đó cái chất sống sờ sờ ra đó. Nhật Tiến đã chứng kiến, mắt được thấy, tai được nghe, hay chính mình đã sống những kinh nghiệm đó, lại thêm được một nghệ thuật già dặn nên tập truyện tự nhiên đã trở thành một bản án chế độ Cộng sản mà khó có ngòi bút nào vượt qua được. Có thể nói, nếu Đại học máu của Hà Thúc Sinh là một bản án đanh thép nhất đối với chế độ lao tù "học tập, cải tạo" của Cộng sản thì Tiếng kèn và Một thời đang qua của Nhật Tiến là một bản án đanh thép không kém, mô tả chế độ bên ngoài lao tù ở quê nhà. NGUYỄN NGỌC BÍCH Springfield, mồng 6 tháng 9, 1985 https://thuviensach.vn PHẦN I Quê Người https://thuviensach.vn Những Mảnh Trăng Thu Có hai lý do để gia đình Ông Bà Thái nhận bảo trợ cho thằng Quang. Một là từ hồi bảy mươi lăm qua đây, ông bà đã chịu ơn của Hội Nhà Thờ rất nhiều, vì thế khi được ngỏ lời bảo lãnh cho một đứa nhỏ không thân nhân, cả hai người đều đồng ý ngay. Lý do thứ hai cũng không kém phần quan trọng, đó là gia đình này có hai đứa bé, thằng Phú mười bốn và con Lan lên chín. Một đứa thì khả năng tiếng Việt còn lõm bõm được đôi câu, còn đứa kia thì gần như mù tịt, mặc dù nghe bố mẹ nói, chúng nó vẫn hiểu, dĩ nhiên chỉ là hiểu những câu đối thoại bình thường. Tình trạng này kéo dài thì nguy hiểm quá. Cho nên ông bà Thái nhận ngay với nhà thờ việc bảo lãnh một đứa con trai. Thằng Quang đã được chọn trong một danh sách dài thòng: lý do chỉ giản dị có mỗi một điểm là nó ở tuổi mười lăm. Mười lăm tuổi mà mới rời Việt Nam chưa tới hai năm, tất nhiên tiếng Việt của nó phải rành. Nó sẽ sống chung với lũ trẻ trong nhà, may ra cứu vãn được cái tình thế ngôn ngữ Việt của chúng nó càng ngày càng trở nên tồi tệ đi. Hôm đón Quang ở phi trường, cả nhà đều hài lòng ngay. Mặt mũi Quang không đến nỗi tệ. Nó có vẻ dè dặt chứ không nhút nhát, cặp mắt to và trong sáng chứ không láo liên, trợn chừng, trợn chửng. Chỉ có nước da của nó là xấu xí. Vừa đen vừa sạm. Ông Thái giải thích nhỏ bên tai vợ: - Mới ở đảo qua ai cũng thế. Nắng gió ngoài biển mà. Bà Thái giơ vòng tay ra đón nó ở ngay cửa ra của chuyến phi cơ đến từ phương xa. Quang cũng giơ tay ra quàng lên hai bờ vai của bà mặc dù nó thấy kỳ kỳ. Cái cảnh hai bên lạ hoắc mà biểu lộ tình cảm thân thiết, coi nó khó làm sao. Rồi bà Thái dẫn Quang lại chỗ thằng Phú, con Lan đang đứng với cặp mắt mở to vì tò mò. Lan thì chỉ biết trố mắt ra nhìn. Hình như nó https://thuviensach.vn cảm thấy lúc này mà cất lời bằng tiếng Mỹ thì có sự gì bất ổn. Còn Phú thì nói tiếng Việt giọng khó khăn: - Chào anh ! Chúng tôi rất vui lòng gặp anh. Quang nghe rồi cũng thấy bất ổn thề nào. Tiếng Việt đâu có nói thế ! Nó định đáp lời thằng Phú mà rồi óc cứ tịt mít lại. Rút cục thì nó chỉ còn biết mỉm cười. Cuộc gặp gỡ mà cả hai bên chuẩn bị, sắp xếp, tính toán từ hàng tháng trước, rút cục chỉ diễn tiến vỏn vẹn có thế. Rồi cả gia đinh kéo nhau ra xe. Ông Bà Thái ngồi phía trước. Băng ghế sau dành cho ba đứa. Quang được ngồi giữa. Phú một bên, Lan một bên. Sự sắp xếp có nhã ý của bà Thái chỉ làm khổ sở cho cả ba đứa. Con Lan cất lời nói một câu tiếng Mỹ gì đó bị bà Thái suỵt nên ngồi ngay đơ. Thắng Phú bên cạnh thì cứ nhúc nhích cái mồm và nhấp nhổm cái đít hoài, hình như nó định nói chuyện gì đó với thằng Quang nhưng loay hoay sắp xếp câu văn mãi trong đầu không xong, nên chưa dám nói ra. Quang thì như bị bó cứng trong một cái khuôn vô hình. Nó thấy ngứa ở cổ, ngứa ở lưng, nhưng cứ ngồi im thin thít không dám cựa quậy. Mà khổ nỗi, càng nhịn gãi nó càng thấy ngứa thêm. Thật là khổ sở, nhưng nó cảm thấy nếu mình giơ tay lên gãi sồn sột ngay trong cái xe mới toanh sang trọng này thì có điều gì như không được tốt đẹp lắm. Vì thế nó cố chịu đựng. Bây giờ nó mới thấy thèm, thấy nhớ cái bầu không khí nhởn nhơ trong trại tỵ nạn. Cái gì ở đó cũng nghèo, cũng thiếu thốn, nhưng sao thoải mái thế. Giữa trưa nắng mà bận quần sà lỏn, cởi trần trùng trục ra đánh bi ở sau những lô lều, hay chạy đuổi nhau trên bãi cát, đến chiều mát tới giờ được tắm biển, cả lũ kéo nhau ra nhảy ùm xuống, vùng vẫy trong nước, còn gì sướng bằng. Tối đến, cả bọn kéo nhau lên ngồi dựa vào vách sau của nhà thờ để nói chuyện om sòm. Chán chê thì chui vào lớp ghế gỗ ở bên trong nhà thờ quay ra ngủ. Có hôm thì chúng nó ngủ bên hông của bệnh xá hay trên bục cao của dãy văn phòng Ban Đại Diện, cũng có hôm răm ba đứa ngủ quên ngay cả trên bãi cát, dưới rặng phi lao ngoài bãi biển nữa. Đã có một thời gian dài, mọi người trong trại quên bẵng ngay sự hiện diện của chúng nó hay nói cho đúng ra, quên bẵng thân phận của chúng nó là những đứa trẻ không thân nhân, có lẽ là vì đời sống ở đây thiếu thốn quá nên ai https://thuviensach.vn cũng chỉ lo lấy riêng cho phần mình. Cũng có thể vì hàng ngày, có những ghe mới nhập trại, hoàn cảnh của họ ghê gớm quá, kẻ bị thương tích, người bị quăng xác xuống biển, ghe này mất tích năm bảy người, ghe kia chỉ sống sót có vài ba người, chuyện nào cũng đầy thương tâm, đầy chi tiết khủng khiếp. Như thế đâu còn ai đủ xúc động để mà nghĩ đến những đứa trẻ vất vưởng, lang thang, sống như bầy chuột trong vòng đai của một cái trại vốn đã đầy nhóc những người này. Nhưng tình hình cứ mỗi ngày một cải thiện dần đi. Trung tâm nhận trẻ không thân nhân được dựng lên. Lũ nhỏ được tập trung lại, có người săn sóc, nấu nướng cho, bữa ăn vì thế không còn cảnh no đói thất thường, đêm tối không còn đứa nào phải ngủ đường, ngủ chợ. Ấy vậy mà nhiều đứa vẫn khoái chui lỗ rào để chuồn ra ngoài chạy nhảy nhởn nhơ. Trong số đó có cả thằng Quang. Thằng Quang cầm đầu một nhóm bốn đứa. Cả bọn sàn sàn tuổi như nhau. Một đứa chết trọn gia đình ngay giữa biển cả. Một đứa đi với mẹ và chị cùng một con em gái. Mẹ chết vì kiệt sức. Chị bị bắt cóc đem đi biệt tích. Thằng nhỏ mới lên mười hai phải lãnh trách nhiệm trông nom đứa em gái mới lên sáu. Thằng Quang tuy thế còn là may. Bố nó hãy còn nằm ở trại cải tạo. Mẹ nó còn sống nhưng ở lại Việt Nam. Bà gửi nó đi, theo gia đình một người quen. Khi nhập trại, có ai rỉ tai khôn khéo kiểu gì đó, nói rằng đèo một đứa không có họ hàng gì cả thì sẽ khó đi định cư. Thế là Quang bị khai tách ra một "form" riêng biệt. Trước thì chỉ còn là hình thức trên giấy tờ. Sau mọi người quên nó thật. Nó nghiễm nhiên chấp nhận hoàn cảnh bơ vơ và nhập bầy với một lũ lốc nhốc vất vưởng, mỗi đứa một số phận, mỗi đứa một hoàn cảnh, trường hợp nào thì cũng bi thương như nhau cả. Bọn thằng Quang hay đàn đúm ở bên hông nhà thờ. Nhóm bốn đứa đeo dính lấy Quang vì nhiều lý do. Trước hết là nó lớn hơn cả bọn, nhanh nhẩu, tháo vát, và nó nhập trại lâu hơn cả lũ nên ngõ ngách, xó xỉnh nào ở đây nó cũng đều thông thuộc hết. Sau nữa là thằng Quang là một đứa có lòng. Nó thương cả bọn bạn bè cùng cảnh ngộ. Nhất là thằng Hiếu với con Hạnh. Hạnh lên sáu nhưng người ốm tong teo, mặt mũi vêu vao như kẻ thiếu thốn đủ thứ kinh niên. Cái thiếu thốn nhất là bàn tay săn sóc của mẹ và chị. Trong một sớm một chiều, nó mất cả hai thứ ấy nên người trông thất https://thuviensach.vn thần hẳn ra. Trước nó còn khóc đòi gặp mẹ, gặp chị. Sau thì nó biết thân, chỉ đeo dính lấy thằng anh, bắt thằng anh bế vẹo cả xương sườn. Hiếu thương nó lắm, nên dù ham chơi cách mấy cũng tha theo con nhỏ đi cùng. Xin ở đâu được cục kẹo nào, Hiếu cũng dành cho em trước. Có hai cục kẹo thì mới đến phần nó, mà ngay khi có hai cục kẹo, nhiều lúc Hiếu cũng nhường phần này cho thằng Quang. Nó muốn lấy lòng thằng Quang vì trong đám đông hỗn độn ở đây, Quang là chỗ dựa gần gũi nhất của nó. May cho nó là Quang tốt bụng. Nó quan tâm đến con Hạnh chỉ thua có hằng Hiếu mà thôi. Có những buổi tối, Hiếu không thấy Quang đâu. Nhưng lúc gặp lại thì thế nào trên tay Quang cũng có một món gì đó có thể là một túi nylon đựng chè hay một khoanh bánh gói trong một mảnh lá khô. Quang trao những thứ đó cho con Hạnh. Hạnh buồn ngủ cách mấy cũng tỉnh như sáo sậu ngay vì con bé thích ăn ngọt. Chè là món ước mơ của tất cả mọi người lúc còn lênh đênh trên biển cả. Tới được bến bờ rồi, ai có tiền cũng mua chè, nấu chè, mời nhau ăn chè. Phải vài ba tháng như thế thì mới lại sức. Đó là kể những người có tiền, có thân nhân tiếp tế. Anh em thằng Hiếu có ai quen thuộc ở đâu mà được ăn chè hằng ngày. Cho nên cả Hiếu lẫn Hạnh biến thành những đứa kinh niên thèm đồ ngọt. Trong bóng tối nhá nhem của dẫy vách nhà gỗ dựng lên bên hông nhà thờ, mấy đứa ngồi thủ thỉ truyền cho nhau những muỗng chè còn nóng hổi của thằng Quang đem lại. Quang ních no một bụng rồi nên ngồi yên ngắm cả bọn sì sụp như một ông anh cả hiền từ. Nó vui sướng trong lòng thấy cái Hạnh chu cái miệng xinh xinh ra đón những muỗng chè do thằng Hiếu bón cho nó. Ánh đèn duy nhất ở phiá cột điện phiá xa hắt lại chiếu vào đôi mắt của con bé làm cho Quang thấy những tia sáng long lanh, linh hoạt. Ăn chè xong, Hạnh lăn ra ngủ trên cánh tay của thằng Hiếu. Giấc ngủ bình an, vô tội. Chờ nó ngủ thật say, Hiếu mới trải rộng tấm giấy dầu ra và đặt con bé lên đó. Bây giờ nó làm công việc đó gọn ghẽ chẳng kém gì ngày trước mẹ nó, chị nó đã làm. Quang phủ lên mình con bé chiếc áo sơ-mi https://thuviensach.vn mỏng. Trời không lạnh nhưng đầy muỗi, nhất là vào nhưng hôm trời đứng gió. Cứ cái cảnh sống như thế chúng nó đã trải qua mấy mùa ở đây. Trước hết là Noël, rồi Tết Nguyên Đán, rồi Rằm tháng Bảy. Chỉ còn thiếu có một cái Tết Trung Thu là quay đủ vòng các ngày lễ lớn trong năm. Trước tết Trung Thu cả gần hai tháng, Quang đã hứa hẹn đủ thứ với những người bạn nhỏ của mình. Ở đây có sẵn nứa, sẵn dây, keo hồ không thành vấn đề, giấy bóng và giấy trang kim có thể mua ngoài chợ nhỏ ngay ngoài vòng rào ở cổng trại. Dư sức làm thành những đèn ông sao, con thỏ, máy bay, tầu bò, cá chép, thiềm thừ. Thằng Hiếu hỏi thiềm thừ là con gì, Quang tịt mịt không trả lời được. Thật ra nó chỉ biết làm có mỗi cái đèn ông sao. Nó chưa làm đèn con thỏ, con cá bao giờ, mặc dầu hồi trước đó khi bố nó phải đi cải tạo, mỗi mùa Trung Thu nhà nó có đủ loại đèn, toàn đồ mua ở trên phố. Ôi cha, phố xá vào dịp đó thì phải biết. Cả con đường Trương Minh Ký đỏ rực những đèn. Tiệm bánh Đông Hưng Viên ở Chợ Bến Thành chen chân không lọt. Người lớn xếp hàng mua bánh nướng bánh dẻo, trẻ con đứng ngẩn ra coi đèn, coi những con giống nặn bằng bột có đủ loại màu sắc. Trước cửa những tiệm lớn còn treo những loại đèn đặc biệt như cá hóa long, thiềm thừ vọng nguyệt, nhất là đèn kéo quân có diễn đủ thứ sự tích như Võ Tòng đả hổ, Thầy Mẫn Tử đẩy xe cho cha, Trâu xay lúa, Cọp giã gạo, cảnh nào thì người, vật cũng cử động được nhờ những bánh xe gió chạy quanh lồng đèn. Quang đem những thứ đó ra kể cho lũ bạn nghe, bọn chúng mê tít thò lò và đứa nào cũng háo hức chờ Trung Thu. Có đứa đòi Quang gấp đèn xếp, có đứa đòi sáng chế đèn kéo quân, đèn thiềm thừ, đèn cá hóa long, Quang đang cao hứng ba hoa chích chòe nên hứa hẹn tuốt luốt, mặc dầu trong đầu nó mới chỉ hình dung ra được có mỗi một cách làm đèn ông sao. Nhưng làm được đèn ông sao thì cũng thích rồi. Nó sẽ làm đủ năm cái, cái xinh nhất dĩ nhiên là cho cái Hạnh, rồi cả bọn sẽ chơi rước đèn ở ngoài bãi biển, trăng rằm ngoài bãi biển, hẳn sẽ sáng vô cùng. Nó chỉ mới vẽ ra như thế, cả bọn đều đã thấy háo hức. Chúng nó vỗ tay hoan nghênh anh Quang hết mình. Cả cái Hạnh nữa. Con bé ngồi lọt thỏm trong vòng tay gầy như https://thuviensach.vn que sậy của thằng Hiếu, nhưng vẫn chẫu mặt ra ngó về phía anh Quang, đôi mắt sáng ngời vì những hình ảnh đèn xếp, đèn ngồi sao, đèn kéo quân. Đùng một cái, chưa tới đầu tháng Tám ta, thằng Quang đã có danh sách lên đường đi định cư. Lúc nghe tên của thằng Quang được rao trên loa phóng thanh, thằng Hiếu bế em chạy bổ đi tìm. Mấy đứa gặp nhau ở sau lưng vách nhà thờ. Mồm thằng Hiếu méo sệu. Con Hạnh thì òa lên khóc. Quang cố nén xúc động nhưng nước mắt cứ chảy ròng ròng trên má. Mới quen nhau chưa đầy nửa năm, nhưng cả lũ cảm thấy thân thiết còn hơn ruột thịt. Thời gian tuy ngắn ngủi nhưng đầy ắp những chia sớt, san sẻ những thiếu thốn trong hoàn cảnh tất cả đề cùng bơ vơ. Lần đầu tiên Quang giang hai cánh tay ra đón lấy cái Hạnh. Hạnh cũng xà sang và ôm cứng cổ thằng Quang. Mái tóc mềm của con bé áp sát lên mặt của Quang. Những sợi tóc bây giờ cũng bị ướt đẫm nước mắt. Hôm ra xe ca, Quang cũng bế cái Hạnh trong suốt lúc chờ xe chạy. Quang luôn mồm dặn Hiêú đủ thứ phải săn sóc bé Hạnh. Đừng cho nó ra nắng. Đừng thả nó một mình ngoài bãi biển. Đừng ngủ quên sau vách nhà thờ sợ con bé nhiễm sương. Nhớ đắp mềm hay áo cho con bé ngủ kẻo không bị muỗi. Tiền công bưng bát, rửa ly cho quán phở ở đầu lô số 10 mà Quang dành dụm được đâu hơn ba chục bạc tiền Thái, Quang dúi cả vào tay thằng Hiếu. Hiếu nắm mớ giấy bạc trong tay mà khóc ròng. Rồi xe chuyển bánh. Thằng Quang thò đầu qua cửa sổ nhìn lại thấy thằng Hiêú bế con em như con mèo tha con chuột chạy lẽo đẽo theo bên vệ đường. Hình ảnh của hai đứa chợt bị lấp đi trong đám bụi mịt mù. Trại tỵ nạn với những mái lều xiêu vẹo trong khoảnh khắc cũng bị lấp đi sau những rặng dừa xanh. Quang cảm thấy xót xa như vừa bị ai cắt lìa một phần cuộc đời của mình. Ở trại chuyển tiếp non hai tuần thì Quang lên đường vào Mỹ. Nó tính nhẩm chỉ còn hai ngày nữa thì sẽ tới tết Trung Thu. Quang không kịp thực hiện lời hứa của mình là sẽ làm lồng đèn cho cả bọn, nhất là cái lồng đèn xinh xinh cho bé Hạnh mà con bé háo hức chờ đợi. Ngồi trên xe từ phi trường trở về nhà Ông Bà Thái, Quang vẫn có cái cảm giác bị bó cứng bởi hai nhân vật xa lạ ngồi hai bên. Thằng Phú thì https://thuviensach.vn quay ra cửa sổ nhìn lơ đãng ở hai bên vệ đường. Con Lan thì lôi ở phía sau ra một con gấu bông trắng nuột và loay hoay với cái nơ ở cổ con gấu. Mọi thứ ở đây đều sang trọng quá làm Quang lại trạnh nghĩ đến hình ảnh khốn khổ của anh em thằng Hiếu. Bao giờ thì chúng nó được có người bảo lãnh? Bao giờ thì chúng nó rời xa được cái vùng đất khốn khổ thiếu thốn và tràn ngập những kỷ niệm đau thương đó. Quang phải trấn áp tình cảm để những giọt nước mắt khỏi ứa ra, hai bên bờ mi. Nó vội nhìn ra hai bên kính xe và thấy lần đầu tiên quang cảnh nước Mỹ với những đường xá chằng chịt, với những xe cộ chạy vùn vụt. Lúc xe đi vào thành phố, mọi thứ đều to, đều sang, đều ngăn nắp, sạch sẽ. Tuy nhiên chỉ có hai hôm nữa là tới tết Trung Thu nhưng chẳng thấy đâu có dấu hiệu chuẩn bị cả. Hình như cả thành phố không ai biết tới rằng lại có cái tết trọng đại như thế đối với những nhi đồng Việt Nam. Nói một cách văn hoa, thì những ngọn đèn Trung Thu chỉ còn hiu hắt trong trí nhớ của những đứa trẻ như Quang, như Hiếu, như Hạnh hay những em bé còn vất vưởng ở đâu đó trong các trại tỵ nạn ở Đông Nam Á .... https://thuviensach.vn Một Ngày Của Nhiều Người Chuông đồng hồ tự động đánh thức Hải bừng dậy vào lúc 6 giờ. Như một cái máy chính xác, anh mở choàng mắt ra và cắt đứt lìa ngay với giấc mơ hình như hết sức êm đềm, hết sức yêu thương mà anh đang trải qua trong giấc ngủ. Anh chỉ lưu luyến gợi nhớ đến nó trong vòng mười lăm giây (nhưng trí óc tỉnh táo của anh không cho phép anh thấy được điều gì trong giấc mơ cả, ngoại trừ cái cảm giác hết sức êm đềm, hết sức yêu thương), và anh đã tung chăn bật dậy. Trời còn tối mò nhưng anh không cần bật đèn cũng quơ được đôi dép, tìm được lối đi đến phòng tắm. Anh đã quá quen thuộc với căn phòng gần hình vuông, có một cái giường nệm hai lớp, có một ngăn sách nhỏ ở đầu giường, có một giàn dụng cụ âm thanh với những băng nhạc, đĩa hát kê bên cạnh cái ti vi màu và bừa bãi chung quanh là một số tạp chí, sách báo, những bộ quần áo hoặc chưa giặt, hoặc đang xài vùi rải rác trên lớp thảm êm và mịn như nhung. Cũng nên kể thêm một cái bàn nhỏ để ngồi viết, chung quanh bừa bãi những phong bì, những tờ quảng cáo, những tờ biên nhận của những món lặt vặt mua sắm và cả những cái bill trả tiền gas, tiền điện thoại, tiền mua trả góp giàn âm thanh, cái máy truyền hình và cả chiếc xe hơi anh đang xài. Gọi là bàn viết nhưng anh chỉ sử dụng vào việc viết lách có đúng một việc ký tên trên những tấm chi phiếu. Dĩ nhiên anh còn nhiều việc phải làm nữa, như việc viết thư về Sài Gòn thăm cha mẹ già, trả lời thư cho một người bạn vừa ở trại tỵ nạn qua định cư ở một tiểu bang miền Đông Bắc, và kể cả ý định anh thấy cần phải viết một lá thư phàn nàn về thái độ ấu trĩ của một bài báo nào đó, đăng trên một tờ báo nào đó trong tháng vừa qua. https://thuviensach.vn Những công việc ấy kể như đã gần ngập đầu, anh tự hứa sẽ giải quyết nó dần dần, mặc dầu anh chưa có thì giờ để thực hiện lời hứa đó và mỗi ngày trôi qua, một cảm giác bứt rứt lại tăng thêm lên trong đầu óc lúc não cũng căng thẳng của anh. Rất may là anh cũng chỉ để cho mình bứt rứt trong khoảng mười lăm giây đồng hồ. Anh còn phải dành đầu óc cho những việc cấp bách hơn. Nhào vô phòng rửa mặt năm phút, tắm dưới vòi nước nóng mười phút, bận bộ quần áo ba phút, và đến khi anh đánh được cái xe ra đến đường phố thì đồng hồ đã chỉ đúng sáu giờ hai mươi phút rồi. Anh còn mười bảy phút nửa để vượt qua hai đường phố vào xa lộ 22 West, chuyển qua xa lộ 57 North, rồi ra exit ở một đường phố có tới hai cái đèn đỏ ở ngã tư trước khi chui vào khu vực đậu xe ở sở làm. Anh sẽ phải bấm cái thẻ tính giờ tại cái máy tự động vào lúc bảy giờ thiếu mười lăm. ° ° ° Hôm nay, trên cái thẻ tính giờ hiện ra con số sáu giờ bốn mươi sáu phút. Như vậy là trễ mất một phút. Toàn hơi nhen nhúm một sự bực bội. Trên khoảng đường ngắn ngủi đi vội vã qua một dẫy hành lang còn đèn sáng để tới chỗ làm việc, anh duyệt nhanh lại công việc đã làm từ sáng để truy ra nguyên do sự chậm trễ một phút này của mình. Đồng hồ đánh thức anh dậy lúc 6 giờ, anh không bịn rịn gì với giấc ngủ. Đánh răng, rửa mặt, tắm dưới vòi nước nóng, thay quần áo và nhào xuống garage để đánh xe ra đường. Anh chợt phát giác ra chỗ trục trặc trong cái thời khóa biểu của mình. Hôm nay cái xe nổ máy hơi khó. Nó kêu ủng oảng và xịt khói mịt mù. Rồi chết máy. Rồi chết máy tiếp diễn. Rất may chỉ phải "đề máy" lại có hai lần và nhồi nhiều gas để cho nó chóng nóng máy. Nhưng ngần ấy việc cũng đủ tiêu đi mất của anh thời gian một phút rồi. Nếu chậm thêm bốn phút nữa thôi anh sẽ bị kẹt xe ở lối vào xa lộ và ở mấy cái đèn đỏ trên đường rẽ vào sở làm. Ạnh nghĩ đến chuyện phải tune-up cái xe. Sợ sẽ còn phải hơn thế nữa. Người chủ garage quen thuộc đã từng nói với anh cả hai tháng nay rằng cái xe của anh phải rebuild. Anh nghĩ đến số tiền phải chi ra. Anh nghĩ đến những cái bill hàng tháng. Tiền điện thoại, tiền gas, tiền nước, tiền tivi, tiền dàn âm thanh, và những gói quà 2 pounds gửi về cho gia đình ở Sàigòn. Đầu óc của anh như bị xiết lại. https://thuviensach.vn Anh muốn ngộp thở về những ý nghĩ ấy ở trong đầu, diễn ra rất nhanh như một giòng điện tử xẹt qua óc trong thời gian vừa đủ để anh bước vội vã qua dẫy hành lang còn đèn sáng để tới chỗ làm việc. Tất nhiên trong lúc đầu óc căng thẳng như thế anh chẳng chú ý gì đến ai. Hình như có ai đó kêu tên anh. Hình như có ai đó đi ngược chiều gật đầu, nhìn anh cười cười. Anh như một kẻ sắp chết đuối giữa một con sông đầy những ngọn sóng. Mỗi ngọn sóng là một ý nghĩ một công việc, một chi tiết của đời sống, một nỗi ray rứt về sự toan tính định làm một việc nhưng chưa làm.... Nhưng dù sao thì anh cũng vẫn phải tỉnh táo. Và anh đã rất tỉnh táo. Anh cắt đứt sự lo lắng bận tâm một cách rất mau chóng khi ngồi vào bàn làm việc. Anh biết ở phía sau lưng của anh, lui về phía cửa ra vào ở góc phòng, có một kẻ đang lom lom quan sát anh từng cử chỉ từng điệu bộ. Mụ Jeannie, "lít" (leader) của anh đó. Mụ này rất khó chịu, soi mói, xét nét mọi người từng cử chỉ từng việc làm. Chỉ cần anh quay lại cười cười, trả lời một câu hỏi nào đó của đồng nghiệp ngồi ở dẫy sau lưng anh, hỏi vọng sang là mụ ta đã sẵn sàng tiến tới bên cạnh anh với một vẻ mặt khó chịu. Rồi trên "lít" còn có supervisor, trên supervisor còn có manager, trên manager còn có director. Cả một hệ thống nó cưỡng ép anh bắt làm đủ 8 giờ vàng ngọc tính cả vào hai lần nghỉ, mỗi lần 10 phút để xả gân cốt, uống cà phê, và 30 phút để ăn bữa trưa một cách vội vã với mấy mảnh sandwiches, một khúc thịt dồi và một trái táo. Nghĩ đến thời gian một ngày còn đằng đẵng trước mặt, anh muốn mệt xỉu. Nhưng kinh nghiệm cho biết ngay lúc bắt đầu làm thì đừng vội nghỉ đến giờ về. Phải quên nó đi. Cũng như đầu tuần vào ngày thứ Hai thì đừng vương vấn gì đến những chuyện cuối tuần vào vì nó còn xa vời. Càng trông đợi, nó càng gây cho mình nỗi mệt mỏi chán chường. Hãy gồng mình cho đến ngày thứ Tư trong tuần. Thứ Tư mà nghĩ đến ngày thứ Năm thì rất thoải mái vì hôm đó là ngày phát paycheck cho những người làm ca chiều. Lãnh xong paycheck thì ngày thứ Sáu còn lại chỉ là chuyện nhẹ tênh vì những ngày cuối tuần đang mỉm cười đón chào. Thank God It’s Friday, cám ơn Thượng Đế đã tới ngày thứ Sáu. Ngày của thả câu sắp kéo lên một con cá bự. https://thuviensach.vn Trong một tuần lễ ngày thứ Sáu là ngày có nhiều ý nghĩa nhất đối với những kẻ lao động triền miên như Toàn. Anh không chỉ đi làm mà lại còn đi học thêm. Sau cuộc đổi đời ở quê nhà, bị ném từ vị trí của một Chủ sự phòng dưới tay có hàng chục nhân viên xuống cái chỗ thấp kém nhất chịu sự kiểm soát của một mụ "lít’ vô học, anh quyết phải ngoi lên. Anh sẽ phải đi từ assembler lên technician, từ technician lên engineer, anh quyết sẽ có ngày quay trở lại điều khiển "chúng nó", rầy la "chúng nó" như những ngày dài thăm thẳm hiện nay "chúng nó" đang xét nét anh, soi mói anh, dằn vặt anh từ một nụ cười, từ một câu nói, từ một lần nếu đi trễ một phút giống như cái trễ ngày hôm nay. Ít ra những ý nghĩ lạc quan ấy cũng đủ cho anh cảm thấy qua được thì giờ cho tới lúc tan sở. ° ° ° Khi tới giờ tan sở Bình bao giờ cũng là người phóng ra ngoài hành lang trước tiên. Anh chỉ có trước mặt ba phút để tới khu vực đậu xe, hai phút để lái được cái xe ra khỏi cổng, ba phút nữa để tới được lối vào xa lộ nếu như anh không bị kẹt ở cái bảng stop, mất quyền ưu tiên trước cả một dòng xe nhiều khi tưởng như bất tận qua lại ở cả hai, bên tay trái lẫn tay mặt. Nhiều hôm kẹt cũng ở đó, anh ước gì mình là Thị Trưởng Thành Phố, Thống Đốc Tiểu Bang, Tổng Thống Hoa Kỳ để gắn cho cái chỗ chờ xe đó một cái đèn xanh đèn đỏ. Có đèn thì đông xe cách mấy anh cũng chỉ phải chờ 48 giây là thoát ra được đường cái. Không có đèn, lắm khi anh đã phải tiêu vô ích ở đó đến năm, bảy phút, có lúc sốt ruột quá, anh đã nhào càn ra khỏi lằn xe , và dĩ nhiên là anh phải lãnh những tiếng còi xe, những cặp mắt hằn học. Rất may là ở chỗ đó ít có mặt cảnh sát, và dĩ nhiên nếu cảnh sát có mặt thì dù nóng lòng cách mấy anh cũng tỏ ra (và ai cũng tỏ ra) là người lái xe hiền như bụt. Vào được xa lộ rồi thì anh chỉ còn hai mươi phút nữa để băng qua hai cái xa lộ, ba đường phố chính, một đường phố phụ, một khu rộng bát ngát đậu kín mít những xe hơi của các sinh viên đã đến trước anh, tìm được chỗ đậu và chạy tất tưởi thông qua bốn dẫy hành lang mới vào tới lớp học. Bao giờ thì anh cũng trễ ít nhất là năm phút. Anh len lén như một kẻ phạm tội https://thuviensach.vn luồn qua mấy dẫy ghế để vào chỗ ngồi. May mà anh đã nói lót trước với những ông thầy, bà thầy. Tôi đi làm full-time, đi học full-time, xin cảm thông những lần đi trễ. Cái đó thì cảm thông được, nhưng đối với những homework thì không có ngoại lệ, đã nhiều khi Bình ví homework như nhưng cái đầu của Phạm Nhan trong chuyện dã sử. Chặt đầu này mọc đầu khác. Mới góp xong bài này đã nợ thầy giáo bài khác. Suốt đời đi học là một chuỗi dài lo toan trả nợ những bài homework. Nó ám ảnh anh trong lúc anh trệu trạo nuốt mấy lát sandwiches, một khúc dồi, hay ngoạm vội vã một quả táo cho qua bữa trưa thông lệ. Tuy nhiên bầu không khí trong lớp học vẫn là những giờ vui tươi, thoải mái nhất trong ngày. Nó làm cho anh quên những nỗi lo toan hằng ngày. Ba tháng nay chưa viết thư về Sài Gòn thăm gia đình, món nợ đó nằm sẵn trong đầu óc của anh sẵn sàng lúc nào cũng nhắc anh như lương tâm sẵn sàng lên án một tội ác. Được cái là không tháng nào anh lơ là chuyện gửi quà về cho gia đình. Món quà kể như là trọn vẹn tình nghĩa nếu như anh kèm vô đó một lá thư thăm hỏi. Anh biết rõ điều đó mà không cách nào thực hiện được. Làm sao người nhà thông cảm được với anh rằng trong hoàn cảnh của anh hiện nay, gửi quà thì dễ nhưng viết được một lá thư thì khó. Riết rồi anh đâm sợ hãi khi có ai nhắc đến chuyện thứ từ. Anh sợ luôn cả những lúc mắt nhìn thấy một con tem, môt cái phong bì, hay một cái xe sơn hai màu xanh, trắng chạy lũn cũn trong đường phố của những người đi phát thư. Đã có lúc anh nảy ra sáng kiên, nếu một mai thất nghiệp, anh ra mở một văn phòng viết thư giùm thiên hạ. Anh tưởng tượng rằng với mỗi thân chủ của anh, anh sẽ mở một hồ sơ, trong kê-khai đầy đủ tình trạng gia đình, tên tuổi mỗi người cả hai bên nội ngoại, một vài đặc tính của mỗi người và những chi tiết sinh hoạt chính yếu của họ. Với ngần ấy dữ kiện, anh có thể sẽ viết dùm cho thân chủ một cái thư lâm ly. Như ông bác bây giờ ra sao, có còn lên những cơn suyễn kéo dài suốt cả mùa đông như năm ngoái, hay bà dì lúc này thế nào, cái nhọt ở lưng đã tuyệt nọc chưa hay là trị dứt chỗ này nó lại chạy ra chỗ khác. Rõ ra một thằng cháu hiêú đễ lúc nào cũng quan tâm đến cả họ hàng nội ngoại. Lá thư sẽ đánh máy sạch sẽ, thân https://thuviensach.vn chủ chỉ cần "ký" một cái là sẽ sẵn sàng được gửi đi, nhưng nếu cần anh cũng có thể ký thay cho thân chủ bằng một kiểu chữ ký mới sau khi xếp đặt một màn thông báo về nhà rằng "ở Mỹ mọi sự đều phải phân minh, rõ ràng, kể cả việc ký tên cũng phải gồm đầy đủ tên họ, chữ lót chứ không phải nguệch ngoạc loằng ngoằng như ở nhà." Một dịch vụ như thế sẽ giải tỏa cho nhiều người những cơn ác mộng về chuyện nợ nần thư từ. Nó cũng giống như sáng kiến của nhiều ngân hàng hiện nay nhận lãnh dịch vụ ký check thanh toán đủ mọi thứ bill cho thân chủ để " mọi người được sống trong cái cảm giác thoải mái là sống trong xã hội Mỹ mà không hề vướng vấn nợ nần", nhưng với một điều kiện là chớ có để mất job. Mất job là mọi sự sẽ đi đoong hết, kể cả cái xe đang xài cũng dọa bị kéo đi. ° ° ° Ở lớp học tan ra, không cần nhìn đồng hồ, Sảnh cũng biết lúc đó là mười giờ thiếu mười. Anh không còn phải chạy như lúc đã chạy từ nhà đến sở làm hay từ sở làm đến trường học. Bây giờ là cái phút mà anh đã chấm dứt một ngày lao động. Chân tay anh bải hoải. Đầu óc anh rã rời. Anh như người hết hơi đến độ chẳng còn đủ sinh lực để hưởng thụ cái thú xoa tay rũ bỏ một ngày phải chạy đua với thời gian. Anh không còn đi nữa mà như muốn lết qua những dẫy hành lang của trường đại học cộng đồng. Đèn ở đó sáng choang nhưng anh chỉ thấy mọi người qua lại như những cái bóng. Anh chẳng buồn nhìn ai, thấy ai. Anh cũng mang máng thấy như có kẻ nào vừa đi ngang qua mặt, mỉm cười chào. Buổi sáng anh không đáp lại vì vội vã. Buổi tối thì lại vì quá mệt mỏi. Anh biết thiên hạ đã chửi mình là một thứ khùng, một loại sống mất quân bình đến nỗi quên cả những phép lịch sự tối thiểu. Thời gian, công việc ở sở, công việc ở trường gò anh lại như một cái vỏ ốc và anh đã bó tròn mình trong cái vỏ ốc đó. Quê hương là cái gì xa thẳm hết sức nhạt nhòa, mỗi tháng chỉ hiện hữu bên anh qua hình ảnh của một vài gói quà, mỗi gói cân nặng vừa đúng hai pounds. Bạn bè thì lẩn khuất đâu đó trong trí nhớ’, lâu lâu tình bạn trỗi dậy qua những cuộc điện đàm. Anh bận rộn đến nỗi không có cả một hình ảnh lộng lẫy nào đó để tôn https://thuviensach.vn thờ. Ngày xưa khi còn ở quê nhà, anh đã lao vào tình yêu với hết cả sự mù quáng của tuổi trẻ. Bây giờ thì tình yêu được đem lên bàn cân để, tính toán. Anh đã cảm thấy ngay (rất nhạy bén!) rằng yêu nhau thì phải gặp gỡ, phải hẹn hò, phải mất công dỗ dành, dàn xếp những chuyện tình cảm vụn vặt, lỉnh kỉnh và dĩ nhiên là phải tốn tiền. Làm gì trên đời này lại có thể có những cuộc tình không tốn kém dù chỉ là tiền đi ăn tại một nhà hàng, đi nghe nhạc ở một quán cà phê hoặc điện thoại com-măng một tiệm bán hoa để gửi đến nhà người yêu một bó hoa nồng nàn trong một dịp đặc biệt nào đó. Trong hoàn cảnh hiện nay, anh biết là mình không đủ điều kiện để chu toàn những công việc đó. Điều đáng buồn cho anh là cái hoàn cảnh hiện nay ấy đã kéo dài tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác, đã đủ thời gian chín mùi để cho mấy cô sinh viên VN trẻ trong trường buông một câu kết luận "thằng ấy khùng" và gán cho anh cái danh hiệu "thằng Sảnh khùng". ° ° ° Khi Dũng lái xe về đến nhà, lên mở cửa phòng, bật đèn sáng thì bao giờ đồng hồ cũng chỉ mười giờ hai mươi. Anh ném chồng sách xuống một góc nhà rồi tiến lại dàn âm thanh để vặn lên một đĩa hát. Âm thanh thánh thót từ tiếng dương cầm trong một bản nhạc cổ điển làm đầu óc của anh dịu lại. Cả một ngày dài, suốt từ 6 giờ sáng cho đến bây giờ, anh mới có cảm giác lúc này là của riêng anh. Anh có quyền nằm vật ngay trên giường đệm, hai chân ghếch lên thành ghế, anh có quyền nhắm mắt lại không phải để ngủ mà để nghiền ngẫm cái cơn thú vị đang ùa đến sau một ngày dài mệt mỏi. Anh có quyền ngáp thật dài, há mồm thật to, điều mà anh không được quyền làm ở sở, dưới cặp mắt soi mói của lão "lit" già thỉnh thoảng hay xuất hiện ở khung cửa sổ xế chỗ anh làm việc và nhìn anh chầm chập như muốn soi mói, tìm tòi ở những hành động của anh một vài cử chỉ lỗi lầm. Những phút đó anh rất thèm ngáp. Cơn "buồn ngáp" có lúc thôi thúc anh nổ bùng không chỉ chống lại lão già, nhưng là chống lại cả cái đời sống tôi mọi này, cái xã hội máy móc này và cả cái cuộc đời lưu vong bận rộn này. https://thuviensach.vn Nhưng bao giờ thì anh cũng nén được cơn bùng nổ bất trắc của mình. Mắt của anh chỉ đỏ ngầu lên. Những giọt nước mắt ứa ra mấp mé bờ mi, nhìn qua đó anh thấy hình ảnh của lão lít già nhòe nhoẹt ra nom giống như một hình nhân bằng đất thó bị nhão nhoẹt dưới sự tàn phá của một trận mưa. Tuy nhiên sự thú vị chỉ có thể kéo dài tối đa cho đến mười giờ bốn lăm là cùng. Anh còn phải nhỏm dậy đun cho mình một ấm nước sôi đủ pha một bình cà phê và một tô mì gói. Trong lúc đun nước, anh vào phòng tắm để xối mình dưới vòi nước nóng. Rồi thay quần áo ngủ. Rồi ăn mì. Uống cà phê. Xong xuôi bắt đầu mở sách vở ra làm homework. Bài làm dù ngắn dù dài, dù khó, dù dễ bao giờ anh cũng buộc phải đứng dậy tắt đèn đi ngủ vào lúc đồng hồ chỉ mười một giờ ba mươi. Nếu không, ngày mai anh không thể dậy nổi lúc 6 giờ, xách xe ra cửa lúc 6 giờ hai mươi tám phút để có mặt được ở sở vào lúc bảy giờ thiếu mười lăm. Thường thường thì anh không thể đặt mình lên giường lúc mười một giờ ba mươi mà ngủ ngay được lúc đó. Tùy theo mức độ mệt mỏi của từng ngày, anh có thể sẽ thao thức thêm tám phút, mười phút hoặc tối đa mười hai phút, đó là lúc anh để cho đầu óc tự do thả hồn về quê nhà ở đó có cha mẹ già, có những đứa em nhỏ, có những bạn bè thân quen đang kéo dài một kiếp sống đọa đầy, thiếu thốn từng một bữa ăn no, một bộ quần áo lành lặn hay từng một giây phút được tự do nói gì thì nói, đi đâu thì đi, không phải băn khoăn gì tới chuyện bắt bớ tù đầy. Anh hay đi vào giấc ngủ bằng những hình ảnh của các người thân quen sơ xác, tiều tụy đó. Lòng thương yêu của anh đối với họ dâng lên xót xa, mặc dầu chính anh, buổi sáng vô rửa mặt, soi gương anh cũng đã tiều tụy, xác sơ từ lúc nào mà chính anh không nhận ra. Santa Ana tháng 11,1982 https://thuviensach.vn Người Làm Ca Đêm Thật khó mà có thể diễn tả được cái mùi nồng nồng đặc biệt tiết ra từ những khu văn phòng trong sở Mỹ. Chỉ biết rằng khi ông Thái mở cửa chính của toà building ba tầng lầu để bước vô thì cái mùi đó sộc lên, tràn ngập khứu giác của ông, tràn ngập tâm hồn của ông, báo hiệu rằng ông đã khởi sự làm việc ở đây, trong cái xã hội đầy phức tạp có muôn ngàn điều xa lạ và khó làm quen này. Nó tạo cho ông cái cảm giác lo sợ rằng chỉ một chút sơ sẩy là ông sẽ bị hất văng ra như một cái đinh ốc bám không chặt, buông ra khỏi guồng máy khổng lồ và bị nó nghiền nát. Ông Thái biết rõ điều đó. Ông cố thận trọng tối đa để có thể bám chặt vị trí của mình, mặc dầu trong vùng sâu thẳm ý nghĩ của ông, ông vẫn có cảm giác bấp bênh như thể bao giờ và mãi mãi ông cũng vẫn chỉ là kẻ yếu đuối, rụt rè, sợ hãi đang đi trên một sợi dây mỏng manh căng ngang một cái hố thẳm. Ông cố không suy nghĩ vẩn vơ gì khi khởi sự bước qua cánh cửa chính của toà building ba tầng lầu. Ông tạm quên đi những dĩ vãng, tạm quên những u sầu dằn vặt, tạm quên những người thân yêu đang ở quê nhà nhưng vẫn ngự trị trọn vẹn trong lòng ông. Ông bắt đầu phải làm việc. Công việc khởi đầu là ông phải đánh vật với cái ổ máy báo động tự động gắn ở mé góc tường, gần sát với cánh cửa chính ra vô. Ôi sao mà nó lôi thôi quá ! Mặc dầu trước đó ông đã có tới hai tuần lễ để làm quen kể từ hôm hãng này gắn cái hệ thống báo động. Nhưng mỗi lần ông đối diện với nó là một lần ông cảm thấy hồi hộp, bất an. Nó có một tấm bảng trên mang nhiều hàng nút và những cái bóng đèn nhỏ xíu. Bên cạnh đó là một cái khung mang đầy đủ những lời chỉ dẫn thiết yếu kèm theo những mũi tên sơn trắng ngang dọc chẳng biết để làm gì. https://thuviensach.vn Nhưng ông đâu có cần hiểu biết tất cả khả năng của cái máy phức tạp đó. Ông chỉ cần nhớ những lời họ căn dặn cho riêng mình. Trước hết, muốn vô toà nhà ông phải có chìa khoá riêng để mở cái cửa chính. Lọt vô rồi, ông sẽ có ba mươi giây đồng hồ để "bịt mồm" cái máy lại bằng cách nhấn ba con mã số, một chữ STATUS và một chữ OFF. Không làm đủ ngần ấy động tác, toàn bộ các chuông gắn đầy dẫy trong toà building đồ sộ này sẽ réo ầm lên. Nhưng chưa hết! Đó mới chỉ là xong thủ tục hợp cách để thể lọt vô toà building. Ông lại còn phải vào cái "code" của nó nữa để đưa cái máy trở về tình trạng sẵn sàng hoạt động thường trực như trước. Lần này ông lại phải chờ thêm ba mươi giây đồng hồ nữa mới thi hành được động tác thứ hai (ông chưa bao giờ dám thử xem rằng nếu làm sớm hơn hoặc trễ hơn thì điều gì sẽ xảy ra?). Ông giơ tay lên để coi chiếc đồng hồ nhẩy từng con số, tính từng giây như những thể thao gia bấm giờ cho cuộc đua. Rồi tới đúng lúc qui định, ông phải nhấn trở lại cái nút STATUS một lần nữa, kèm thêm bấm một hơi năm con mã số khác mà ông phải thuộc nằm lòng, rồi cuối cùng, nhấn thêm cái nút ON nữa mới thật sự là hoàn tất. Một cái bóng đèn xanh biếc như bích ngọc sẽ bật sáng lên báo cho ông biết là mọi thủ tục đã xong và ông có quyền thong thả leo thang máy lên tận lầu ba là nơi của ông sẽ làm việc. Mà nào có phải đây là chốn "thâm cung bí sử" gì cho cam. Nó chỉ là những dẫy hành lang hun hút bất tận, hai bên là những căn phòng nhỏ, có chỗ thì im ỉm cửa đóng, then cài, có chỗ thì mở toang ra, ngó vào bên trong chỉ thấy những tủ sách, những kệ hồ sơ, những xấp giấy đục lỗ, những cái giá để chồng chất những cuốn băng từ và những dàn máy computer nhấp nháy những ánh đèn có cái xanh, có cái đỏ, có cái vàng vàng da cam. Nhiệm vụ của ông Thái cũng chẳng có gì ghê gớm. Ông làm công cho một hãng thầu chuyên lo việc quét dọn bên trong các hãng xưởng, các xí nghiệp, có một cái tên tắt là KBMC mà chả bao giờ ông nhớ nổi hay chẳng cần cố gắng để nhớ nó là Kramer Building Maintenance Company. Hãng thầu quét dọn của ông có cả trăm nhân viên. Đông nhất là Mễ. Rồi Đại Hàn, Phi Luật Tân, El Salvador, Cuba và dĩ nhiên có cả Việt Nam nữa. https://thuviensach.vn Ông gặp những người đồng nghiệp Việt Nam đâu chỉ một hai lần khi lui tới văn phòng chính của hãng tọa lạc ở đường số 7. Bây giờ họ còn làm hay đã đổi qua nghề khác, ông không hay biết. Bởi vì ông đuợc phân phối tới một toán gồm năm nguời thì bốn kẻ kia đã là dân Mễ rồi. Họ gửi ông tới đây, cái hãng có toà building ba tầng lầu và một cái cửa chính ra vô có gắn hệ thống báo động tự động. Bọn Mễ dành cho ông quản trị nguyên khu lầu ba, phần còn lại gồm hai lầu dưới và một dãy nhà ngang thì họ chia với nhau. Thế là giang sơn có một mình ông một cõi. Ông tới bằng chìa khoá riêng, leo lên lầu ba bằng cái thang máy và lầm lì dọn dẹp ở đó vào quãng nửa khuya, cái giờ mà chẳng còn nhân viên nào lưu lại làm việc cả. Hồi trước thì sở này còn có một anh gác dan, bận đồng phục của security guard vẫn hay ngồi ngủ gật ở sau chiếc bàn giấy nhỏ trên có đặt một máy thu thanh hãy còn đang được vặn nhạc um sùm. Nhưng từ khi hãng đặt hệ thống báo động thì anh guard được cho về vườn. Sự vắng mặt của anh ta gieo vào tâm hồn ông Thái một khoảng trống lớn. Ông không còn đuợc nghe tiếng nhạc, tuy không phải để thưởng thức mà là để tạo cái cảm giác quanh ông còn có sinh hoạt của con nguời. Những hôm ông tới làm việc trước bọn Mễ ở lầu dưới thì toàn bộ khu vực quanh đó chỉ có mỗi một mình ông. Đi trong những dẫy hành lang tối hun hút, ông có cái cảm giác như mình đang là con dế lầm lũi mầy mò trong những cái hang hốc của đáy sâu trong lòng một hầm mộ tối. Có lúc ông thấy nguời mình chợt rợn lên. Cả một tầng lầu bừng sáng trưng như ban ngày, mặc dầu chỉ là thứ ánh sáng mang lại một sự im lặng mênh mông. Ông chỉ nghe thấy tiếng động do chính cử chỉ của mình phát ra. Một tiếng kẹt cửa. Một tiếng gót giầy khua trên nền đá nhẵn bóng. Tiếng của cái thùng nhựa tròn đựng rác đặt trên bốn cái xe lăn lọc cọc. Và cả tiếng những cái hộp xà bông nước, những cuộn giấy vệ sinh, những cái cán chổi, những cái xô nhựa móc tòn ten chung quanh vành đai thùng va vào nhau thành những tiếng lạch xạch theo nhịp bước của ông. Rõ ràng là những âm thanh không mang tính chất của tiếng người. https://thuviensach.vn Tinh thần của ông Thái nhiều lúc yếu ớt đến độ sợ sệt ngay đến cả những thứ tiếng động đó do chính mình gây ra. Ông hay dáo dác nhìn trước nhìn sau. Tim ông trở lên hôi hộp vì lâu lâu ông thấy nó thắt lại. Ông sợ sự mênh mông. Ông sợ những hành lang hun hút dẫn vào những căn phòng im vắng, không người. Ông chợt muốn thét to lên, gọi tên thằng Quý, con Thư và cả tên bà Thái, vợ ông nữa. Nhưng đó chỉ là những cơn xúc động đầy tính chất ảo giác. Thằng Quý giờ này đã nằm yên dưới đáy biển sâu. Con Thư, bà Thái thì vẫn còn ở xa lắc bên kia bờ đại dương, nơi quê nhà. Kỷ niệm như những nhát dao băm vằm lên tâm hồn cứ ngày một yếu ớt của ông. Nó làm cho ông nhiều lúc trở thành lẩn thẩn, miệng lầu bầu những gì mà chính ông cũng không nhận ra. Rất may là quanh ông không có ai dòm ngó ông cả. Như vua một cõi, ông lê cái chổi đi như một cái bóng vất vưởng qua hết dãy hành lang này tới hành lang khác. Ông có cả một đêm dài để hoàn tất một nhiệm vụ chỉ cần ba, bốn tiếng đồng hồ của mình. Ông cũng không cần trở về sớm làm chi. Có ai chờ đợi ông lúc trở về từ hơn hai năm nay đâu? Cho nên ông tự cho phép mình la cà ở phòng này, phòng kia, tự do nhìn ngắm những đồ vật xung quanh như thể một lão canh nghĩa địa đi lang thang nhìn ngắm những mộ chí thuộc phần vụ cai quản của mình. Trong phạm vi sinh hoạt hàng ngày, xã hội Mỹ đối với ông hoàn toàn xa lạ và cách biệt. Ông chẳng quen ai, chẳng trò chuyện được với ai, thậm chí đi mua hàng ở các chợ Mỹ ông cũng chỉ lẳng lăng đặt đồ lên quầy, lẳng lặng trả tiền theo con số hiện trên máy tính và âm thầm đi ra. So với nhiều đồng bào khác cũng đi định cư ở đây, ông chỉ như con kiến bò trên vành đĩa ở vòng ngoài. Tuy nhiên, ở đây, trong cái tầng lầu ba mênh mông im vắng này, ông lại có cơ hội thọc sâu được vào đời tư của nhiều nguời Mỹ. Mỗi bàn giấy của họ là một thế giới riêng của từng người, bởi vì ngoài những đống giấy tờ ngổn ngang, họ còn bầy đủ thứ riêng tư theo sở thích. Nhìn cái giỏ rác của bà Suzanne, cái tên mà ông đọc đuợc trên tấm bảng đặt ở trước bàn giấy, ông biết được rằng bà này quá mập vì bên trong toàn vỏ đồ uống có chữ diet. Trong giỏ giấy của cô Julie thì đầy vỏ giấy kẹo và những mảnh giấy chắc là thư tình viết nửa đoạn thì xé bỏ. Có lá thư chỉ ghi https://thuviensach.vn đuợc đúng một chữ My Darling thì đã bị ném sọt rác. Hẳn vào lúc này cô ta bối rối lắm. Trên vách đằng sau lưng cô Carolyn Johnson thì đầy hình tài tử. Ít lắm thì cô này cũng mê một lúc cả đến bốn năm nguời. Có chàng là ca sĩ, có chàng là tài tử, có cả mấy chàng cầu thủ môn football nữa. Những bà già hơn thì trưng hình của mình chụp chung với con gái, con trai bầy bên cạnh hình chó, hình mèo. Nhiều ông thích du lịch, phiêu lưu thì căng trên vách đủ loại tranh của Nhật, của Hồng Kông, những tấm thảm Ả Rập hay những bộ sưu tập con ốc, con sò. Thật là cả một xã hội tâm tình kiểu Mỹ được bầy biện ra ở đây mà đêm nào ông Thái cũng đuợc trực diện với nó, ngắm nghía nó và nếu muốn ông cũng có thể sờ mó được nó nữa. Thường thường thì ông chấm dứt công việc dọn dẹp vào lúc ba giờ sáng. Bọn Mễ ở từng dưới tuy đến sau ông nhưng cũng đã dời đi từ lúc nào. Bốn bề quanh ông vẫn chỉ là một khoảng trống mênh mông, im vắng. Bấy giờ là lúc ông có thể rút từ trong bọc riêng của mình ra một cái bi đông nhựa nhỏ bên trong chứa lưng lưng loại rượu giống như rượu đế mà ông vẫn mua ở chợ Tầu. Ông không phải là dân nghiền nặng đến độ quá chén. Mỗi lần xong việc, ông chỉ ngửa cổ tu năm ba ngụm để thấy mình ngà ngà, để thấy cơn sầu tủi nguôi ngoai đi và ông có thể nổi hứng ư ử cất giọng hát những bài lộn xộn chẳng đầu, chẳng đuôi. Chán rồi ông nói chuyện một mình. Ông nói với con Thư. Ông nói với thằng Quý. Ông làm như ông đang ở căn nhà nhỏ trên đường Bà Quẹo, phía trước có cây trứng cá xoè cái tán sum suê ra tận con đường nhỏ có tráng xi măng. Bên kia chòm xóm là khu nhà thờ vào buổi chiều có tiếng chuông ngân nga trong gió mát. Thằng Quý hồi đó còn mải chơi, chạy đầu làng cuối xóm, mỗi lần thò mặt về, ông bắt gặp là ông mắng phủ đầu: - Tổ cha mầy, mầy đi đâu mà tao không thấy mặt, Quý! Lối mắng đó quen thuộc đến nỗi thằng Quý không buồn trả lời. Nó chỉ nhìn ông len lén rồi lách qua chỗ ông đứng, chạy tọt vô nhà trong. Ông cũng quen thuộc với câu mắng đó nữa. Bây giờ trong men ngà ngà có lúc ông cũng lèm bèm một mình: - Tổ cha mày, mày đi đâu mà tao không thấy mặt, Quý! https://thuviensach.vn Chỉ có khác một điều là bây giờ lèm bèm xong ông bưng mặt khóc. Ông còn đủ sáng suốt để biết rõ Quý hiện đang nằm dưới lòng biển sâu. Có hôm nhớ nhà quá, ông nổi hứng ra ngồi dựa lưng ở vách tường cạnh cửa thang máy, kê cuốn tập lên đùi để viết thư về thăm con Thư và bà Thái. Đầu óc ông đầy ắp những xúc động. Ông muốn kể cho bà Thái, con Thư về đời sống ở bên này, đời sống của ông, công việc hàng ngày với cái building ba tầng lầu có những dãy hành lang tối hun hút. Nhưng chẳng bao giờ ông kể đuợc trọn vẹn những chi tiết như thế trong thư. Trang giấy trước mặt ông, dù ông có loay hoay thì cũng chỉ nguệch ngoạc được vài ba dòng chữ. Bởi vì viết được vài câu ông lại nghĩ miên man, ông hình dung ra căn nhà cũ ở trong xóm nhỏ, bóng dáng bà Thái ra vào và cử chỉ nhí nhảnh, hồn nhiên của con Thư. Những điều đó nói ra thì vô nghĩa nhưng nó đã làm ông thừ nguời ra. Ông quên mất mình hiện đang ở đâu, làm gì. Trí nhớ bồng bềnh của ông có khi tạo cho ông cái cảm giác mình đang nằm trên chiếc chõng tre kê ở dưới tàng cây trứng cá, bên kia là nhà thờ. Vào buổi chiều có những hồi chuông rung trong gió mát. Thế là ông thiu thiu ngủ. Giấc ngủ của ông đầy mộng mị, thảng thốt và nhờ thế không bao giờ ông kéo đuợc một giấc dài. Vậy cũng là may cho ông, bởi vì khi mở mắt ra, ông nhận ngay ra rằng mình vẫn đang còn ở trên lầu ba của toà building nơi ông làm việc đêm qua. Trời mới hưng hửng sáng, thứ ánh sáng nhờ nhờ xuyên qua những tấm kính cửa không đủ soi sáng những dãy hành lang khúc khuỷu và chỉ phơi bày ra ở bên ngoài những chòm cây mờ mờ ẩn mình sau những làn sương in những bóng đèn đường mang màu vàng đục, úa. Ông hốt hoảng đứng dậy và vội vã như một kẻ chạy trốn. Ông rất sợ bình minh: ánh sáng của bình minh sẽ chói loà và phô bầy ra trước mắt ông tất cả những điều xa lạ, khó quen thuộc của cái xã hội đầy xa lạ này. Phạm vi sinh hoạt của ông đến buổi bình minh là chấm dứt giới hạn của nó. Trả lại tầng lầu này, những tủ hồ sơ này, những bàn giấy, giỏ rác này và những hình ảnh con trai, con gái, con chó, con mèo, những tấm thảm thêu, những con ốc, con sò và cả những bức thư tình bị xé nửa chừng cho những nguời xa lạ như Julie, Suzanne, Johnson hay Cathy nào đó. https://thuviensach.vn Ông sẽ chỉ quay lại chốn này vào ban đêm. Bóng tối che đi tất cả mọi thực tại và đấy mới đích thực là giang sơn của ông. Giống như những con dế chỉ quen lầm lũi bò sâu dưới lòng mộ tối. https://thuviensach.vn Mùa Xuân Của Nàng Có một anh nào đó trong sở làm nói rằng hễ nàng hiện diện ở đâu thì ở đó có mùa xuân. Rõ ra là một lời tán khéo, kiểu cách. Tuy nhiên trên một vài phương diện nào đó, lời tâng bốc này chẳng phải quá đáng. Nàng rực rỡ thật. Đó không phải là loại sắc đẹp rực rỡ phô bầy một cách lộ liễu, trọn vẹn nhưng thiếu chiều sâu của một tâm hồn như Sally, như Risher, như Correa những người đẹp đang làm ở đây chẳng hạn. Nàng có trang điểm gì đâu mà vẫn rực rỡ? Nàng có phô bày ồn ào gì đâu những mẩu son môi, những bút chì kẻ mí mắt, những loại phấn xanh, phấn hồng mà nước da của nàng vẫn trắng như nõn tuyết, vành môi của nàng vẫn ửng mầu hoa đào, đôi mắt của nàng vẫn lúc nào cũng như ướt át, mơ màng và sâu thẳm. Ngày xưa, mẹ có lần nói lên với bố rằng con bé sợ rằng sau này có số khổ, đôi mắt của nó lúc nào cũng như nhìn qua một màng lệ. Phần số xấu tốt thế nào chưa rõ, nhưng đôi mắt của nàng thật đã có đầy vẻ quyến rũ. Nó làm cho John đã phải chết sững lại ngay hôm đầu tiên đối diện với nàng khi nàng tới đây nhận việc. John ngồi ở sau chiếc bàn giấy thật lớn. Sau lưng chàng là một khung cửa kính chói lòa nhìn xuống nguyên một giải thung lũng bát ngát ở bên kia thành phố. Phòng làm việc của John có salon, có tủ sách, có ti vi, lại đặt nguyên cả một cái ống nhòm có càng ba chân để lúc rỗi rãi có thể đứng ngắm hay quan sát mọi vật ở cách xa hàng dặm nữa. Rõ ra là một xếp lớn. Nhưng John thì lại quá trẻ khi được đặt trong cương vị này. Phó Giám Đốc điều hành của một công ty lớn chứ đâu phải chuyện chơi. Tuy nhiên chỗ làm việc của các nhân viên dưới quyền thì lại là một cái gì tương phản so với quang cảnh xa hoa trong phòng của John. Căn lầu chót của tòa building ba tầng lầu chỗ nàng làm việc này, nhìn bên ngoài thì https://thuviensach.vn có vẻ đồ sộ, nhưng bên trong đã bị chia cắt thành hàng trăm căn phòng nhỏ hẹp, cái nào cái nấy trông như những cái chuồng chim hướng ra một dãy hành lang chỉ vừa đủ hai người đi lọt. Phải mất một thời gian khá lâu nàng mới định rõ được vị trí của từng nơi, của từng phòng làm việc của những người có công tác liên hệ. Nàng rất ít có dịp la cà ở mọi nơi. Khu vực di chuyển của nàng chỉ là từ phòng làm việc đi xuống mail room chỗ đặt máy photocopy để làm những bản sao, giờ nghỉ thì ghé xuống kitchen ngồi ăn trưa quanh những chiếc bàn tròn và sau đó trở về khu vực của riêng nàng, một cái phòng hẹp mỗi bề không quá hai thước, phía trước có cửa ra vào, phiá sau là khuôn cửa sổ cũng nhìn ra thung lũng trải dài dưới tầm mắt. Nàng rất ưa thích chỗ này, bởi qua khung cửa kính phía bên trái của nàng, nàng cũng có thể nhìn xuống được vùng thung lũng ở bên kia thành phố. Nó gợi lại cho nàng hình ảnh của những khu đồi thấp tràn đầy cỏ xanh ở quê nhà. Mỗi khi mùa xuân đến thì nền cỏ trở thành một cái thảm mịn màng, xanh biếc, trổ ra muôn ngàn sắc hoa rực rỡ. Hồi chưa sang đây, lúc còn nhởn nhơ dậy thì, nàng đã chạy nhảy nô đùa trên nhưng đồi cỏ ấy. Cuộc đời đổi thay mau chóng thật. Mùa xuân hằng năm vẫn đúng hẹn trở về phô bày tất cả dáng dấp, nhịp điệu tuần hoàn cũ, nhưng nàng thì đã ngồi ở đây, cô đơn như một con mèo nhỏ, lòng mênh mang, chất chứa một nỗi buồn đầy ắp những kỷ niệm vàng son đã trôi vào quá khứ. Điều này lắm lúc làm nàng ngồỉ thừ người ra. Nàng quên xấp hồ sơ trước mặt. Nàng quên những hàng số chi chít ghi trong biểu đồ. Nàng không nhớ tới cả những kỳ hẹn phải hoàn tất công việc mà bên khu vực Marketing đã ghi trên một mẩu giấy nhỏ gắn ở ngoài bìa mỗi hồ sơ. Và có khi cơn thẫn thờ của nàng bị bà già Debbie Melinda bắt gặp. Trong cả sở ở đây, chỉ có bà này là có ác cảm nhất với nàng. Nguyên do sâu xa là bà ta có cô con gái muốn ngấp nghé trờ thành bà John. Đã nhiều lần John có ghé thăm nhà bà. John và Suzane đã có dịp gặp gỡ nhau, đưa nhau đi ăn tối, nhảy nhót. Mọí sự êm đẹp cho tới khi nàng tới nhận việc. Bà Debbie cảm thấy ngay nổi bất ổn sẽ xảy ra cho con gái của mình. Bà trút cái tội này lên đầu https://thuviensach.vn có mỗi một mình nàng mặc dầu nàng đã hết sức ý tứ để không tạo nên bất cứ một sự hiểu lầm nào cho cả John lẫn bà Debbie. Ấy vậy mà bà già vẫn tìm đủ mọi cách để kèn cựa. Thí dụ như chuyện ở đây có một cái thang máy di chuyển từ lầu một lên lầu ba. Nhân viên được khuyến cáo nên sử dụng cầu thang thường để tiết kiệm năng lượng. Ngay ở đầu mỗi hành lang đều có một cái bảng màu xanh chữ trắng ai cũng nhìn thấy "Please Use Stairs". Một lần vô tình nàng đã sử dụng thang máy để đi xuống lầu. Bà Debbie trông thấy liền chỉnh ngay: - Cô thấy rõ cái bảng gắn ở cạnh cầu thang chứ? Nàng sượng sùng nói ‘sorry’ và từ đó nàng ghét luôn cả cái cầu thang máy. Đời sống nó nhỏ mọn như thế đủ để làm cho nàng phải mệt mỏi. Cũng may là công việc ở đây thường xuyên là ngập đầu. Nó lôi cuốn nàng đi, khỏa lấp cho nàng những ngày giờ trống rỗng. Nó không bắt nàng phải suy tưởng lôi thôi phức tạp, ràng buộc giữa sự kiện này với sự kiện kia, khiến nàng phải vùng vẫy, phải cố gắng mới thoát ra được. Trên một phương diện nào đó, rõ ràng nàng đang chối bỏ chính mình. Có lúc nàng tự nghĩ, rút cục lại thì mình là cái gì trong đời sống này? Một con ốc trong cả guồng máy xã hội ư? Chuyện tầm phào, bởi nếu nàng có văng ra, có biến đi thì có cả trăm ngàn con ốc khác sẵn sàng được thay thế và xã hội chẳng mảy may sứt mẻ gì. Đó là những nỗi thắc mắc khi nàng mon men lại gần bên rìa của sự kiện đi tìm một lẽ sống. Nhiều năm ở đây nàng đã cố gắng tô điểm cho cuộc đời của mình thêm những hương vị đáng sống, nhưng càng cựa quậy bao nhiêu nàng lại càng chỉ thấy những nhạt nhẽo bấy nhiêu. Tuy nhiên nàng không tuyệt vọng đến độ giấu sẵn trên đầu giường một tube thuốc ngủ để lúc nào hứng lên thì uống. Nàng mường tượng như mình vẫn đang chờ đợi một cái gì đến. Một tình yêu. Một hôn nhân. Một cơn mất trí. Hay một cuộc tự sát. Tất cả đều có thể cơ hội xảy ra, không nhất thiết cứ phải là cái này hay cái kia. Có điều là nàng đã nghĩ rằng cái nào xảy tới thì cũng thế. Nàng không lo sợ, vui mừng hay ngạc, nhiên. Và trong tâm trạng ngày tháng đợi chờ, nàng chỉ muốn được yên thân. Nàng tự nghĩ giá mà John bớt đi sự săn sóc đặc biệt dành cho nàng. Giá mà nàng có một gã https://thuviensach.vn đàn ông nào đó lui tới thăm hỏi để nàng có thể giới thiệu với tất cả mọi người ở đây là boyfriend của tôi, hay tốt nữa thì đây là chồng tôi, thì có lẽ mọi sự sẽ ổn thỏa đâu vào đó ngay. Khổ một nỗi nàng không thể kiếm được ra ai trong vai trò đó. Hoàng thì cao ráo, lịch sự, nhưng trẻ quá. Đối với anh ta, nàng cứ có cảm giác một bà chị hơn là muốn trở thành một ngưỏi tình. Văn thì diêm rúa quá, sự diêm rúa mang cái vẻ đàng điếm hơn là đem lại cho nàng sự tin cậy, nể phục. Được nhất thì chỉ có Thái. Thái già dặn, từng trải, có lòng, nhưng anh chàng này lại quá nhiều mặc cảm hoài vọng với quá khứ. Hình như dù là sau tám năm lưu lạc, anh ta vẫn không quên được thời kỳ vàng son của mình. Tệ hơn thế, đáng lẽ phải quên đi, phải nhận thức rõ rệt hoàn cảnh mỗi, điều kiện mới để biết mình đang ở đâu, cần phải làm gì để tạo cơ hội mà ngoi lên thì anh ta lại chỉ biết kể lể về những hào quang cũ. Cho nên sau một vài lần gặp gỡ trong lúc Thái thao thao nói về mình thì đầu óc của nàng bay bổng tận đâu đâu, nàng nhớ đến giải thung lũng với những cụm hoa màu vàng chói in trên nền cỏ xanh, nàng nghỉ đến chiếc xe hơi của mình chắc là trục trặc bình điện sao đó mà sáng nay đề năm, sáu lần mới nổ máy, nàng nghĩ tới cả cái bill điện thoại tháng này không biết nàng liệng nó đi đâu mà tối hôm trước khi đem cuốn check ra định ký trả nhưng tìm không thấy. Những cuộc đi chơi với nhau như thế thật rất là "boring". Chưa lấy nhau đã vậy, nếu ván đã đóng thuyền rồi, thì không biết còn "boring" tới đâu. Giữa hôn nhân và một liều thuốc ngủ khoảng cách đâu có xa. Rút cục lại, trong những cuộc kiểm điểm tình cảm của mình, nàng vẫn không thoát được những kỷ niệm về Sơn. Càng thiếu Sơn, mất Sơn, nàng càng cảm thấy Sơn chiếm quá nhiều chỗ trong tâm hồn của nàng. Hôm đưa nàng xuống bến tàu, Sơn hối hả quay xe lại và nói: - Anh chỉ đi mười lăm phút là quay lại. Còn phải đón thêm thằng Khang nữa. Nó đang chờ ! Mười lăm phút hò hẹn của Sơn dài bằng cả cuộc đời cô đơn, mòn mỏi của nàng. Trong giây phút cuối, Sơn bận đồ quân phục xốc xếch đầy bụi đường. Mái tóc bồng bềnh có những sợi xòa xuống vầng trán phẳng. Trông chàng rất mệt mỏi, nhưng đôi mắt vẫn đầy vẻ đam mê, linh hoạt. https://thuviensach.vn Thời gian cấp bách quá đến độ Sơn không kịp ôm hôn cả nàng để nàng có dịp ôm lấy mái tóc dầy và ấm áp của chàng. Suốt tám năm lưu lạc, nàng không nguôi cái ước muốn được lùa bàn tay búp măng thuôn và dài của mình vào những sợi tóc bồng bềnh nghệ sĩ của Sơn. Ba năm trước, một cánh thư hiếm hoi, ngắn ngủi vượt qua đủ mọi cửa ải khó khăn, nghìn trùng đã tới được tay nàng. Sơn báo tin "tóc của anh bây giờ rụng hết rồi". Nàng chới với như một cánh chim bị trúng đạn. Vốn liếng kỷ niệm chỉ còn chừng đó để nâng niu phút chốc sụp đổ. Nàng đâm ra sợ hãi nhận được những tin tức ở quê nhà. Thời gian đầu còn nóng nẩy, chờ đợi, còn viết những trang thư dài tràng giang đại hải về nhà để kể lể những nỗi nhớ thương. Nhưng rồi tình cảm bồng bột ấy ngày một lắng xuống. Khi người ta bất lực không làm được gì thì thái độ chọn lựa thường là trốn tránh. Nàng vừa trốn tránh tất cả những gì liên hệ đến Sơn vừa tự nguyền rủa chính mình. Mà rút cục, nàng có thoát được đâu. Nàng có thể không viết thư cho chàng. Nàng có thể không nhờ người dò la, hỏi thăm tin tức của chàng. Nàng có thể nhận nguyên phong thư gửi từ Việt Nam qua nhưng không bóc nó, giấu nó ở phía sau tập album để ở đầu giường của nàng mà có khi vài ba tháng sau lúc không còn công việc gì để làm nữa, để giết những thì giờ trống rỗng của mình nữa, nàng mới tình cờ lật album ra thấy nó và xé ra đọc. Nàng thấy mình có lý khi cho rằng tất cả mọi chuyện đang xảy ra ở Việt Nam bây giờ đều không cần thời gian tính. Năm ngoái. Năm nay. Và cả năm tới nữa thì đời sống tối tăm, thiếu thốn, khổ nhục ở đó vẫn sẽ cứ là tối tăm, thiếu thốn, khổ nhục. Chưa đọc thư đã biết trong thư nói gì rồi thì đâu còn gì hứng thú để mà chờ đợi. Nhưng dù vậy thì vẫn có một điều nàng không thể làm được, không thể thoát ra được. Đó là sự ngự trị của Sơn, không ồn ào thương nhớ, không đau đớn thổn thức đến nghẹn ngào, nhưng nó tiềm ẩn ở đâu đó trong tận đáy tâm hồn của nàng. Sơn có thể trách cứ nàng (nếu như chàng còn sống ở đâu đó trong vòng rào một trại cải tạo) vì nàng đã không tìm cách liên lạc, thư từ. Nhưng Sơn không thể biết được rằng nàng vẫn đi vào giấc ngủ trong ý nghĩ được lùa bàn tay vào sâu trong mái tóc bồng bềnh của chàng. https://thuviensach.vn Mái tóc ngày xưa. Hai chữ ngày xưa sao nghe không còn dư âm ngọt ngào của những chuyện cổ tích thuở thiếu thời nữa mà đầy rẫy những đắng cay, những đêm trằn trọc, thao thức, những ngày dài trống rỗng, buồn nản, cô đơn đến độ có thể uống một liều thuốc tự tử ngay lập tức được. Lắm lúc nàng tự nghĩ không hiểu tại sao mình lại cứ phải kéo dài cuộc sống vô vị, buồn chán thế này. Nàng mới gần ba mươi tuổi mà như người đã biết trước, biết hết tất cả những gì xảy ra trong cuộc hành trinh sắp tới. Thế thì cuộc đời này còn có cái gì thi vị nữa để mà sống. Như một truyện trinh thám chưa đọc hết cuốn sách đã biết cái hồi kết cục của nó rồi. Còn gì thê thảm hơn trong đời sống của một con người mà ngày này qua ngày khác không có điều gì để chờ đợi cả. Nàng rơi đúng vào cái tâm trạng đó. Nàng nhận biết nó. Nàng thấy rõ những hậu quả tai hại của nó. Nàng đã từng vùng vẫy để thoát ra. Nhưng Hoàng thì quá trẻ. Văn thì diêm rúa đến độ có vẻ điếm đàng. Thái thì ngụp lội trong hào quang đã tắt của mình. Nàng còn phải làm bao nhiêu cuộc trắc nghiệm khác nữa để cuối cùng hẳn rồi cũng lại thấy rằng chẳng ai thay thế được hình ảnh của Sơn, ngay cả chính Sơn bây giờ cũng còn chưa chắc nữa là! Trên một phương diện nào đó, đây là lúc rất thuận lợi để cho John có thể chinh phục được nàng. John là một biểu tượng cho một cái gì hoàn toàn mới mẻ. Nó hoàn toàn tách lìa với dĩ vãng của nàng. Nó không có điều kiện để tạo cơ hội cho nàng phải vướng víu đến những ràng buộc xưa cũ. Nói chung nó đưa nàng tới một ngã rẽ khác,chỉ có trước mặt mà không có đằng sau lưng. Chỉ có hiện tại, mà không có quá khứ. Còn tương lai thì là một điều gì quá xa lạ trí óc của nàng dù phong phú cũng không thể hình dung nổi ra thế nào. Và John đang cố gắng làm điều đó. Sáng mồng một tết, nàng vẫn tới sở làm. Nàng thấy trên bàn giấy đã có sẵn một lẵng hoa tuyệt đẹp. Tất cả đều là hồng nhung, loại hồng có cánh nhỏ, sậm màu, rất nhã, rất tiệp với những chiếc lá non xanh biếc nổi bật trển chiếc lẵng hoa sơn màu ánh bạc với một giải lụa trắng thắt nơ hồng. Trong lẵng hoa còn cài một cánh thiệp. Trong cánh thiệp có hàng chữ do chính John viết tay vào: "Happy your https://thuviensach.vn New Year", kèm theo một dòng chữ Việt bỏ dấu một cách hết sức dại khờ "Chúc mùng nam mợi". Không biết ai đã mách nước cho anh chàng si tình này, Nhưng mầy mò để viết ra được câu tiếng Việt ấy kể là anh ta đã dụng công. Điều này đã khiến cho nàng nhen nhúm một nỗi lo sợ vẩn vơ. Lý do là nàng muốn yên ổn. Một lẵng hoa và một lời chúc tụng bất thường thế này hẳn sẽ là đầu mối của những cơn xáo trộn. Nàng muốn giữa John và nàng cứ giữ được một khoảng cách lịch sự hàng ngày. Đụng đầu nhau ở trong hành lang hẹp, bao giờ John cũng lùi bước, nép qua một bên theo một lối kiểu cách, còn nàng thì cảm ơn bằng một nụ cười không cố tình làm tăng thêm vẻ quyến rũ. Được cái John là một người thuộc loại trí thức. Chàng không có cái cung cách ồn ào, ngáo ngổ như đa số những anh đàn ông khác ở đây. Chàng cũng đủ tế nhị để đo lường được mức độ có thể tiến tới. Chàng chưa bao giờ có một kinh nghiệm giao tế nào với những phụ nữ Đông Phương. Với chàng, họ luôn luôn như bao trùm bởi một vòm hào quang bí mật. Ngọt ngào. Hấp dẫn. Thu hút. Nhưng khó hiểu một cách đáng sợ. Tuy nhiên năm mới là một cơ hội để John có thể sáp lại nàng gần hơn. Chàng đã chuẩn bị đủ thứ lý do để nói với nàng, dĩ nhiên là bằng Anh ngữ. Chàng hạn như: - Hôm nay cô sẽ tớí chùa chứ? Cô sẽ tham dự những "trò vui" trong cuộc họp mặt của cộng đồng Việt Nam chứ? Cô có chuẩn bị những "loại bánh Việt Nam cổ truyền không?" New Year của xứ cô thì có những meaning gì? Cuối cùng hẳn John sẽ yêu cầu nàng hướng dẫn đi coi đủ mọi thứ để biết rõ hơn về cái Tết Nguyên Đán của người Việt Nam. John tính toán không sai đâu. Nàng sẽ chẳng có lý do gì để từ chối lời yêu cầu ấy nếu nó được yêu cầu. Dù là năm mới, nàng đâu có ai để chờ đợi, để hẹn hò, căn phòng của nàng lúc nào cũng trống trải, cũng cô đơn. Nỗi trống trải, cô đơn càng tăng hơn khi nàng nghĩ rằng hôm nay là năm mới, là mồng một Tết. Chợ phiên năm nay sẽ khai mạc vào tối thứ sáu. Tối mở đầu cho một week end thật dài đối với những người không biết sử dụng thì giờ làm gì cho hết ngày. Như nàng chả hạn. https://thuviensach.vn Nhưng ở đời hình như cái gì cũng có định mệnh. Khi định mệnh đã an bài thì có tính toán chu đáo cách mấy, sai lạc vẫn hoàn sai lạc. Cho nên trước khi John thu xếp xong công việc để tìm tới chào nàng thì Suzane đã mò tới. Cô ta tới một cách rất tự nhiên, không ước hẹn, không tính toán. Và đây là lần đầu tiên nàng được gặp người thiếu nữ này. Trước hết là tiếng cười của Suzane vọng sang từ phòng bà Debbie làm nàng chú ý. Âm thanh hồn nhiên, rộn rã, nó làm người nghe ấm áp mà không bị chói tai. Đến lúc nàng quay ra nhìn và bắt gặp Suzane bước ra ngoài hành lang thì nàng đã dành hoàn toàn cảm tình cho ngườì thiếu nữ đó. Suzane trẻ và đẹp. Vẻ đẹp của một thiếu nữ vừa đến thì mang nhiều nét thơ ngây của tuổi học trò còn cắp sách đi học. Chính sự thơ ngây hồn nhiên này đem lại cho cô ta vẻ rạng rỡ. Cô ta nhoẻn một nụ cười tươi tắn khi hai người nhìn thấy nhau. Thì ra Suzane không có thành kiến hay ấn tượng gì với nàng cả. Nàng đứng dậy di ra khỏi phòng và đứng trò chuyện với Suzane. Nàng thấy rõ tuy Suzane vẫn đối đáp với mình nhưng thực sự ánh mắt của cô bé vẫn hướng về phía căn phòng làm việc của John như một sự mong ngóng, chờ đợi. Hình như John đã bước ra nhưng thấy hai người nên lại đi lui vào. Chỉ có nàng là hiểu được tâm trạng John lúc này. Anh chàng đã tặng hoa, đã tự tay viết thiệp mừng. Mọi sự sẽ không dừng lại ở đó. Lát nữa đây, gần hết giờ làm việc, chàng sẽ qua tìm gặp nàng. Biết đâu là chàng sẽ tìm cách trò chuyện cà kê thêm. Biết đâu là chàng sẽ đề nghị một cuộc hò hẹn, ăn uống hay đi chơi nào đó nhân dịp năm mới của nàng. Nàng quay lại ngắm nghía Suzane một lần nữa. Cô bé nhí nhảnh hồn nhiên tệ. Nó xinh đấy chứ! Nó xứng đáng vớí John đấy chứ! Và chăng bản tính kiêu kỳ của nàng không cho phép nàng đặt một cô bé như Suzane vào hàng đối thủ. Còn đối với John thì tuy cũng tội nghiệp thật, nhưng bất quá thì cũng chỉ như nàng từ chối thêm một cánh cửa, như những cánh cửa đã từng mở ra bởi Văn, bởi Hoàng hay Thái. Nàng nghĩ vậy rồi quay về phòng làm việc của mình. Nàng nhấc điện thoại lên, gọi về sở của Thái: - Năm mới chúc anh Thái mọi sự như ý. Tiếng Thái ròn rã ở đầu dây: - Tôi cũng chúc cô y như vậy. https://thuviensach.vn - Tối nay anh có đi chợ phiên không? - Có chứ! - Vậy anh qua sở đón tôi đi cùng với nhé! Thái ngạc nhiên: - Ủa, ở sở cô đi thẳng chợ phiên à? Còn sớm mà! - Xe tôi hư! Tôi muốn anh ghé sở tôi vào lúc 5 giờ. - Được rồi sẵn sàng! Để ngày mai tôi sẽ bảo thắng Phú tới coi cái xe của cô. Nó là trung sĩ ngày xưa dưới quyền của tôi.... Nàng hơi nhăn mặt lại và giơ tay che lấy mặt ống nghe. Hình như Thái còn léo nhéo cái gì đó. Lại chuyện nhà banh của Thái ngày xưa, có nhiều quân dưới trướng, quyền hành hét ra lửa, vân vân.... Bỗng dưng nàng thấy mệt mỏi khi nghĩ đến cuộc đi chơi sắp tới với Thái của mình. Cái số của nàng hay nhỉ, cứ như là luôn luôn biết trước cái gì sắp sửa xảy ra. Như một dân nghiền truyện kinh dị, mới đọc vài trang đã biết rõ hồi kết cuộc rồi. Nhưng nàng cũng nén được nỗi mệt mỏi của mình. Nàng còn nguyên một buổi tối đi chơi với Thái để gậm nhấm nỗi mệt mỏi đó. Bây giờ thì nàng còn phải bận tâm tìm lời từ chối đối vối John. Thật ra cũng dễ thôi. Lát nữa, khi Thái tới sở, nàng sẽ nói nhỏ với John: - Đây là boyfriend của tôi! California, tháng 12,1983 https://thuviensach.vn Những Mẩu Dây Leo Từ con lộ chính mang tên đường Prospect phía Nam, qua một cột trụ điện thì có lối rẽ vào khu vực đậu xe được bao quanh bằng những luống dầy đặc dây leo Ivy tứ thời xanh mượt, nhưng không bao giờ có hoa. Ở bãi đậu xe lại có một con đường trải sỏi rộng rãi dẫn vào bên trái của tòa building ba tầng lầu. Đằng sau tòa building là một dẫy nhà kho. Phía sau dẫy nhà kho là một khoảng dài có hàng rào kẽm gai ngăn thưa thớt giữa cơ sở thương mại này với cái xa lộ suốt ngày có xe cộ chạy qua như một dòng nước chảy liên tu bất tận. Đó là sở làm của Vũ. Hôm đến nhận công việc, một người Mễ nay sắp nghỉ và Vũ sẽ thế chân, đã giơ cánh tay khoác một cử chỉ bao quát bốn bề chung quanh và nói bằng một giọng Anh ngữ hơi khó nghe: - Không có nhiều gì đâu. Tôi sẽ chỉ cho anh đủ mọi thứ. Nói rồi anh ta săm săm kéo Vũ vô một bàn giấy nhỏ kê thêm ở sát góc tường ngay gần chỗ cầu thang lối dẫn lên các tầng lầu. Rồi anh ta nói lia chia mà Vũ cố gắng lắm cũng chỉ lõm bõm hiểu câu được câu chăng. Đại khái là phải đi rảo vòng quanh cơ sở mỗi giờ một lần, từ parking lot cho đến hàng rào kẽm gai, từ tòa building cho đến dẫy nhà kho, từ lầu trên cho xuống tới lầu dưới và phải ghi báo cáo vào cái bản in sẵn gọi là "daily activity report."Cuối cùng anh ta trao cho Vũ một cái hộp đen sì có quai xách, trên có gắn một mặt đồng hồ gọi là cái round clock và nói: - Ở đây có tất cả hai mươi lăm cánh cửa có gắn 25 chìa khóa khác nhau của cái ‘‘round clock’’ này. Mỗi giờ anh phải đi tới mỗi cửa, lấy chìa ở đó tra vào ổ round clock rồi xoay một vòng. Nó sẽ in số của nó vào cái tape bên trong. Phải đi cho đủ hai mươi lăm cái chìa ở các cửa, bỏ sót là https://thuviensach.vn không được đâu. Sáng nào manager cũng mở ra, chỉ cần coi cái tape ghi như thế nào là nó biết anh có làm việc hay không. Sau đó, anh ta lôi tuồn tuột Vũ đi qua hai mươi lăm cánh cửa trong số cả trăm cánh cửa chằng chịt ở trong cơ sở này. Vũ bồng bềnh như ở trên mây. Có tàỉ thánh chỉ trong mấy phút mà người ta có thể nhớ hết được vị trí của hai mươi lăm cái chìa khóa treo lủng lẳng ở hai mươi lăm nơi khác nhau, từ lầu trên xuống sân sau để mỗi giờ lấy chìa tra vào ổ cái hộp đen kỳ cục này xoay nó một vòng cho nó in hàng ám số lên cuộn băng giấy nằm bên trong. Cuộn băng cũng chạy theo với trục kim đồng hồ. Lố giờ nào, sót cái chìa khóa nào, tự nó có thể tố cáo ra hết! Đúng là cái xứ văn minh kỹ thuật, xài rất ít người, nhưng lại có thể kiểm soát tối đa. Vũ có ác cảm ngay với cái hộp đen mà anh chàng Mễ kia gọi nó là cái "round clock" kể từ giây phút đó. Màn bàn giao công tác kể như tạm xong, anh Mễ có vẻ hí hởn như một con chim đang được tháo cũi xổ lồng. Hẳn anh ta vừa kiếm được cái job thơm hơn. Hẳn vĩnh viễn từ nay anh sẽ không còn là kẻ nô lệ cho cái hộp đen vô tri cục mịch lạnh lùng và vô tình cảm này. Bây giờ thì Vũ treo cái hộp lên chiếc đinh đóng ở ngay trên mé tường kế chỗ Vũ ngồi. Tại vị trí đó, nom nó đúng là một cái đồng hồ như tên gọi của nó, nhưng là một cái đồng hồ kỳ cục ở chỗ ngay chính giữa nó lại có một cái ổ sâu hoẳm, chỗ mà Vũ sẽ phải tra những chiếc chìa khóa, mỗi chiếc vừa to, vừa nặng không nhỏ hơn một ngón tay út của một con người. Lúc này thì Vũ có thể nghe thấy tiếng tích tắc của nó phát ra, như hơi thở điều hòa của một sinh vật, loài sinh vật được sinh ra ở trên cõi đời này để chỉ làm có mỗi một công việc là KIỂM SOÁT và TỐ CÁO kẻ khác. Nó làm cho Vũ liên tưởng ngay đến những khuôn mặt đáng ghét của những anh công an khu vực ở quê nhà, hễ bọn chúng đã bước qua ngưỡng cửa rồi thì mọi ngõ ngách, ngọn nguồn trong nhà đều bị những cặp mắt soi mói, tọc mạch ghi gói hết.Vũ nhớ lại một lần, có hôm một anh công an ghé vô, chưa kịp chào hỏi thì anh ta đã kêu lên: - Ủa! Cái kệ gỗ mọi khi ở đây, anh chị đem đi đâu rồi! https://thuviensach.vn Vũ ngạc nhiên nhìn về phía góc tường. Quả nhiên cái kệ gỗ mọi khi vẫn để những món đồ linh tinh nay đã bị rời đi từ lúc nào mà chính Vũ cũng không hay. Vừa may lúc đó vợ Vũ đã chạy ra trả lời đon đả: - Bán rồi anh ơi! Hết tiền, hết gạo thì phải bán. Của trong nhà cứ đội nón ra đi đó ! Vũ nhìn vợ như trách móc, chẳng phải vì nàng tự tiện quyết định để lại món này, bán đi món kia, nhưng là vì nàng bán đi rồi mà chẳng thèm thông báo qua cho Vũ biết! Những kỷ niệm như thế vẫn lổn nhổn đầy rẫy trong đầu Vũ như những hạt sạn dù rằng chàng đã vượt biên được qua tới đây. Mấy năm qua rồi mà trí nhớ của chàng vẫn còn in nguyên những ấn tượng cũ, giống như những tâm hồn đã bị bầm giập, chỉ một thoáng xao động là cũng đủ đem lại một cơn đau đớn thảng thốt xót xa. Đó cũng là những lý do mà Vũ có ác cảm ngay với cái hộp đồng hồ đen đang yên nguyên tự tại trên tường với những tiếng tích tắc đều hòa. Vũ tránh không nhìn tới nó nhưng vẫn có cảm giác kể từ nay nó bắt đầu đè nặng lên tâm hồn mệt mỏi của mình. Chàng lại bàn giấy và kéo ghế ngốì phịch xuống. Trước mặt chàng là một xấp giấy in sẵn để bên cạnh một cây viết được cột bằng một sợi dây xích nhỏ. Lại một hình ảnh trói buộc làm Vũ thêm khó chịu. Bất giác chàng nhớ đến bộ đồng phục mình đang mặc trên người. Cái quần quá rộng. Cái ống quá dài. Nhất là cái thắt lưng đen to bản thật không tương xứng chút nào với con người vừa nhỏ thó, vừa gầy gò yếu đuối như chàng. Hôm đầu tiên đóng bộ này trên mình, Vũ soi mặt trong gương. Rõ ra là một sự tương phản gay gắt giữa bộ quần áo có chức năng bảo vệ hùng dũng với khuôn mặt có làn da xám như mầu chì và nhăn nhúm ở mọi chỗ của chàng. Vũ nhớ lại lời khuyên chí tình của một vị worker: - Ăn cho nhiều vào, ngủ cho đẫy giấc di. Béo khỏe ra ngay thì kiếm việc mới dễ. Ông mà cứ giữ cái vẻ mặt rầu rầu thế này, thì có gõ bao nhiêu cửa cũng thế thôi. Ai mà chả biết! Ở cái xứ này tuổi trẻ có lợi thế kiếm việc hơn ông già, bà già. Kẻ nhanh nhẹn hoạt bát dễ có cảm tình hơn những thứ u sầu, ủ dột https://thuviensach.vn mới nhác thấy đã lây ngay bệnh chán đời. Nhưng ăn cho nhiều, ngủ cho đẫy giấc để "béo, khỏe ra ngay" là một chuyện không dễ gì làm được. Không phải Vũ chê gì đồ ăn xứ Mỹ, nhưng hễ cứ mỗi lần Vũ giơ lên gặm một cái đùi gà dù là đùi gà để cả lố trong gói ướp lạnh, bán rẻ rề các chợ Mỹ, thì chàng lại nhớ đến dòng chữ đứa con gái út viết trong thư gửi qua cho mình: "Hôm qua nhận được gói quà của bố gửi, hôm nay mẹ bỏ tiền ra mua xương phở cho cả nhà được gặm. Ngon lắm bố. Lâu lắm rồi, con không được ăn thịt ". Hôm đầu tiên vừa ăn tối, vừa đọc thư, tới chỗ đó, Vũ liệng ngay cái đùi gà đang gặm và bỏ lên giường nằm đắp chăn khóc rấm rứt. Giấc ngủ của Vũ vì thế vẫn tràn đầy mộng mị và chàng hay choàng dậy thảng thốt vào lúc nửa đêm. Mấy năm rồi mà chàng vẫn còn cảm giác mình tỉnh giấc trên chiếc phản gỗ trong căn phòng nhỏ nơi quê nhà. Chàng tưởng rằng sẽ cảm thấy được hơi hướng ấm áp của vợ mình ở ngay bên cạnh hay nghe thấy tiếng nói mê ú ớ của con bé Út ở chiếc giường nhỏ kê phiá cuối phòng. Những lúc tỉnh trí lại, Vũ chỉ thấy mình đang bị giam hãm bởi một khoảng sâu mênh mang, vô tận, bốn bề lạnh lẽo, cái lạnh lẽo sâu buốt như những mũi kim gắn ngay ở giữa trái tim của mình. Rồi cơn mất ngủ kéo đến, lâu ngày nó làm cho da mặt của Vũ nhão ra, nhăn nhúm lại, cặp mắt hõm sâu, mỗi ngày một thêm bạc nhược, thẫn thờ. Tuổi chàng mới bốn mươi mà trông đã như ngoài năm mươi. Hậu quả là chẳng nơi nào nhận cho chàng làm việc, trừ loại công việc mà mới nghe tưởng như một sự trái khoáy, rỡn đùa: nhân viên an ninh- bảo vệ, tiếng Mỹ gọi là Security Guard. Cái dáng dấp chậm chạp, ủ rũ ấy, cái khuôn mặt khắc khổ, u sầu ấy coi vậy mà được dễ dàng chấp nhận hơn những thanh niên trai trẻ tràn đầy sức sống hoạt bát và sinh động. Lý do là các ông trẻ dễ nản, dễ chán và thường hay bốc đồng vô trách nhiệm. Điều này thật tối kỵ đối với ngành an ninh bảo vệ, không phải là thứ an ninh bảo vệ cần đeo súng đứng gác ở các nhà băng, nhưng là thứ an ninh chỉ cần còn đủ sức khỏe lê hết cánh cửa này đến cánh cửa kia để xoay những cái ổ khóa cứ mỗi giờ một lần. https://thuviensach.vn Văn phòng nhân viên của cơ sở Certified Protection Service bắt Vũ ký lia chia đủ thứ giấy tờ, từ giấy cam kết đối vớí nhiệm vụ cho tới giấy mượn đồng phục, từ đơn xin nhập học cho tới giấy lãnh các sách vở, tài liệu chỉ dẫn. Trong vòng không đầy năm phút, nghiễm nhiên Vũ được trở thành một thứ guard chính hiệu, hạnh kiểm tốt, lại tốt nghiệp khóa học 6 tháng về an ninh bảo vệ với số điểm tối đa 100 trên 100. Đó là điều kiện bắt buộc theo luật của tiểu bang đối với chức vụ mà dù muốn dù không thì cũng là loại được trao cho quyền hạn bắt giữ kẻ bất lương, gọi là có "power to arrest". Bây giờ thì họ đẩy Vũ tới đây, trong vòng rào của một hãng tư, có những luống dây leo Ivy xanh rì, có một bãi đậu xe rộng mênh mông bát ngát, một tòa building ba tầng lầu và một dãy nhà kho chằng chịt ngõ ngách. Trước khi giã từ Vũ, anh chàng Mễ còn dặn vớt: — Hai mươi lăm cái chìa khóa đó nhé. Nhớ đừng có quên cái nào. Cuộc truyền nghề diễn ra trong vòng không tới nửa tiếng. Bây giờ thì đầu óc của Vũ lộn phèo chẳng còn nhớ được vị trí cánh cửa nào có gắn sợi dây xích đeo lủng lẳng cái chìa khóa cần xoay cho cái hộp đen "round clock" hay cánh cửa nào chỉ cần kiểm soát sơ qua mà không có gắn sợi xích có chìa. Rồi Vũ khởi sự làm công tác thực sự về ngành an ninh bảo vệ đầu đời của mình. Chàng đeo cái hộp đen lên vai. Nó không nặng lắm nhưng nó gây cho Vũ một cái cảm giác mình có bạn đồng hành, đúng hơn một loại công an áp tải không bao giờ biết mệt mỏi hay lơ đễnh. Phòng ốc của Mỹ coi bề ngoài thì có vẻ ngăn nắp, gọn ghẽ nhưng vô đến bên trong rồi mới thấy nó chằng chịt, ngăn chỗ này, chia khu vực chỗ kia, cửa này bít không xài, cửa kia coi như một cái ngách vậy mà là chỗ nhân viên ra vô thường xuyên. Tủ, kệ, hồ sơ chất cao như núi, bàn ghế nhiều cái không xài tới hay còn chờ chỉnh trang, sửa chữa nằm choán chỗ ở nhiều nơi, đã thế lại còn có những kiện hàng mới tới, kiện hàng đang khui, nằm chen chúc với chỗ này là dẫy bình cà phê hâm suốt ngày, chỗ kia là máy bấm kim, máy cắt bìa, máy xê-rốc. Đó là chưa kể tới những dàn máy https://thuviensach.vn computer, cái thì in ra giấy, cái thì chớp xanh chớp đỏ trên màn ảnh, còn máy chữ tự động thì vô thiên lủng. Vũ nhìn cứ hoa cả mắt, chẳng còn nhớ đâu là cánh cửa mà mình đã đi qua, đã xoay ổ khóa, cửa nào còn sót lại chưa đi, cửa nào là lối ra, cửa nào là lối đi sâu thêm vào, cứ cái điệu này thì đến suốt ngày loay hoay với những cái ổ khóa chớ chẳng phải nói nghe ngon ơ có hai mươi lăm cái chìa chỉ cần xoay có mỗi một giờ một lần. Nhưng rút cục rồi thì Vũ cũng lần ra hết thẩy, Chàng chơi cái trò chia vòng đi tuần của mình ra làm nhiều cái mốc nhỏ cho dễ nhớ, mỗi mốc nhỏ đánh dấu bằng một hình ảnh, thí dụ như đi qua cái bàn hẹp trên có bầy một lũ vỏ sò của bà Mỹ già hay sưu tập những thứ lẩm cẩm là chàng đã xoay đủ 5 vòng khóa đầu tiên. Rồi đi tới một vách tường trên có ghim ảnh ba bốn cầu thủ nổi tiếng về football là Vũ biết mình phải vòng sang tay trái. Chàng sẽ gặp một cánh cửa bằng tôn gần bị che lấp bằng một dẫy tủ hồ sơ vĩ đại. Có một cái chìa khóa nằm ở đó, nó mang số Z7. Từ cái chìa khóa Z7 chàng sẽ phải tới cái chìa khóa L15 ở đằng sau bàn giấy của một cô Mỹ mập như một con voi; giỏ rác ở dưới chân cô ta chứa toàn một loại đồ ăn, đồ uống để "diet". Sau cái chìa L15 thì sẽ đến cái chìa R9, lắm lúc Vũ bực bội chửi thề rằng sao nó không để theo thứ tự cho người ta dễ nhớ. Vì nhớ không được nên vũ đã xoay một cái chìa tới hai lần, ba lần mà cứ tưởng rằng nó là cái chìa chưa được xoay tới. Rồi chàng đâm ra oán cái đổng hồ hộp đen. Phải chi không có nó thì muốn chìa nào xoay hay không xoay thì cũng mặc xác nó. Nhưng nếu được như vậy thì đã chẳng phải nói và Vũ đã chẳng phải đánh vật với những màn đếm nhẩm, tính toán là lầm nhầm như một kẻ tội đồ vừa đi vừa đọc kinh cầu nguyện. Cái Z7 rồi đến cái L15, sau cái L15 thì phải tới R9, lắm lúc Vũ bực bội chửi thề rằng sao nó không để theo thứ tự cho người ta dễ nhớ. Vì nhớ không được nên vũ đã xoay một cái chìa tới hai lần, ba lần mà cứ tưởng rằng nó là cái chìa chưa được xoay tới. Rồi chàng đâm ra oán cái đổng hồ hộp đen. Phải chi không có nó thì muốn chìa nào xoay hay không xoay thì cũng mặc xác nó. Nhưng nếu được như vậy thì đã chẳng phải nói và Vũ đã chẳng phải đánh vật với những màn đếm nhẩm, tính toán là lầm nhầm như một kẻ tội đồ vừa đi vừa đọc kinh cầu nguyện. Cái Z7 rồi đến cái L15, sau cái L15 thì phải tới R9, không gặp cái https://thuviensach.vn R9 là mình đi lộn, khi đi lộn thì ra ở cửa này, vào ở cửa kia, phải gặp cái bàn để linh tinh đủ loại vỏ nghêu, sỏ ốc, hến, vân vân..... Những ngày đầu tiên ở đây, Vũ làm việc phờ phạc. Khởi sự đi từ lúc đầu giờ, leo hết được ba dãy lầu và một dẫy nhà kho, xoay đủ hai mươi lăm cái chìa khóa Vũ đã tiêu mất bốn mươi lăm phút đồng hồ. Ngồi thở dốc được mười lăm phút thì lại tới đầu giờ kế tiếp và lại leo lên cầu thang của building ba tầng lầu. Lắm lúc Vũ tự vì mình như một con sên bò lên vách tường. Leo lên cho đã rồi bị tụt xuống. Tụt xuống rồi lại leo lên nữa. Một ngày tám tiếng, mỗi tuần năm ngày, có hai ngày được nghỉ thì lại không phải là thứ Bảy hay Chủ Nhật. Thứ Bảy, Chủ Nhật hay cả ngày lễ nữa là ngày không thể xin nghỉ được đối với người làm nghề security. Bởi vì ngày nghỉ thiên hạ về hết thì còn ai trông coi phòng ốc nếu không là những anh bảo vệ. Vào những hôm đó, sở làm vắng hoe không có một mống, tuy nhiên không phải vì thế mà Vũ bớt đi được một chút xiú công việc nào. Cái hộp đen đồng hồ quái ác vẫn lủng lẳng treo trên vách tường. Nó sẵn sàng tố cáo nếu như Vũ lười đi tua một lần hay nhảy cóc không xoay đủ hai mươi lăm vòng chìa khóa. Quyền năng của văn minh, kỹ thuật thế mới biết là ghê gớm. Lần đầu, đối với Vũ không còn là công việc phải nhớ vị trí của từng chiếc chìa khóa nữa mà là sự chạy đua với thời gian của mỗi một lần gọi là clock round. Lúc trước, hết một vòng Vũ phải dành tới bốn mươi lăm phút. Dần dà chàng rút xuống còn có nửa giờ, rồi hai mươi lăm phút và chàng đang cố đạt tới kỷ lục hai mươi phút. Chàng tự tiêu khiển với chính minh bằng cuộc chạy đua này với cây kim trên mặt đồng hồ của cái hộp đen. Bây giờ thì những ngón tay của Vũ đã đạt được tới mức độ chính xác hết chổ chê, dù cái chìa có treo ở đầu trên vách, bằng sợi xích ngắn hay dài, ở chỗ có thuận tay hay trái tay thì Vũ cũng chỉ cần với một cái là đã đặt đúng cái đầu chìa vào ổ khóa trên đồng hồ. Rồi chàng cũng chỉ cần xoay nó với một tốc độ vừa phảỉ không mạnh quá mà cũng không nhẹ quá. Sẽ có một tiếng "cốc" vang lên, trái với hồi đầu luôn luôn Vũ phải xoay cái chià tới hai lần để cho nó chắc ăn là hàng https://thuviensach.vn ám số trên chìa đã in được lên băng giấy. Vũ chưa từng được thấy cuộn băng khi được mở ra kiểm soát hằng ngày sẽ ra sao, nhưng chàng tin chắc trong phần việc của chàng, những chữ số sẽ rất đẹp. Không đậm mực quá, cũng không lợt quá do bàn tay "xoay chìa khóa" một cách thiện nghệ của mình. Mọi thủ tục chàng đã hoàn tất trong vòng hai mươi phút cho mỗi giờ phải đi tua. Nói cho chính xác ra là phải mất hai mươi phút và ba mươi giây. Thêm mười phút nữa để ngồi thượt ra, thở dốc, chờ tim bớt đập mạnh và hoàn tất thủ tục báo cáo trên tờ report từng giờ với vỏn vẹn một hàng chữ: "Clock round — All secure". Còn có dữ kiện gì phải báo cáo thêm đối với loại công tác buồn nản này. Một nửa giờ còn lại, Vũ không biết làm gì hơn là ngồi khoanh tay hút thuốc tại bàn giấy của mình. Hồi mới đến, nói cho ngay chàng còn có thể coi sách hay đọc báo. Nhưng rồi sau một đợt "cải tiến" lề lối làm việc cho tăng uy tín của sở bảo vệ, ngay chỗ chàng ngồi có thêm một cái bảng hiệu mới "Cấm đọc sách báo trong giờ làm việc" Thế là mọi thứ bị tém dẹp hết. Vũ trở nên ngồi hêu ra trong mỗi nửa giờ của tám tiếng trong ngày. Chàng bắt đầu chán cái thứ chạy đua với thời giờ và khỏi sự la cà ở hành lang này hay tầng lầu kia. Chàng có dư thì giờ để so sánh màu xanh của lá chậu cây này với màu xanh của lá chậu cây kia, toàn là những loại cây Vũ chẳng bao giờ thấy ở quê nhà, đặt rải rác ở cầu thang, ở dọc lối đi, được nuôi sống không phải vì đất mà chỉ là những mớ bùi nhùi tẩm hóa chất. Có lần Vũ tò mò tới sờ mó từng sớ lá, từng vẩy thân cây xem nó là đồ thật hay đổ giả. Vậy mà Vũ cũng không thể kết luận được chắc chắn rằng cây nào thật, cây nào giả. Cái xứ Mỹ này có lắm cái thật kỳ. Chỉ thiếu điều là chàng phải bẻ ngay ra một cánh và ngửi tận mùi để phân biệt thì họa may ra mới có thể biết chắc được. Nhưng chưa bao giờ Vũ làm chuyện ấy cả. Chàng chỉ đứng trước bồn cây một cách tần ngần và đôi khi cử chỉ này của chàng bị một vài nhân viên bắt gặp. Họ đã ngó chàng vóỉ cặp mắt lạ kỳ như đang đối diện với một tên mất trí, hay ít ra là một kẻ bất bình thường. Không mất bình thường sao được khi mà có một kẻ không biết làm gì khác hơn là đứng ngây người ra https://thuviensach.vn để ngắm một chậu cây chỉ có toàn lá xanh mà không có lấy một bông hoa. "Lá xanh thì có gì lạ để mà ngắm nghía hay sờ mó kia chứ." Điều này, đối với Vũ, thoạt tiên chàng tưởng là chuyện không có gì đáng phải quan tâm. Mỹ quốc là một xứ tự do, dĩ nhiên là sự tự do không xâm nhập đến quyền lợi hay những điều riêng tư của kẻ khác. Đứng ngẩn người để ngó một chậu cây xem nó là thứ giả hay thứ thiệt, nếu có giơ bàn tay xương xẩu ra rờ mó một cánh lá, một khúc cành thì cây cối đâu có biết phiền hà gì mà đáng phải lưu tâm. Vậy mà Vũ đã vi phạm phải một lỗi lầm trầm trọng trong cuộc đời đi làm sở Mỹ của mình. Có một hôm, chàng bị gọi về sở làm, trình diện ông manager. Ông ta hỏi chàng đủ thứ về lãnh vực sức khỏe của mình, đặc biệt là câu hỏi "Có bao giờ anh phải đi bác sĩ về bệnh Mental Health không?". Dĩ nhiên là Vũ phủ nhận tất cả những luận điệu chụp mũ đó. Đồng ý là chàng có nhiều tâm sự buồn chán, xa quê, nhớ vợ, thương con, nhưng chưa bao giờ Vũ cảm thấy quẫn trí. Quẫn trí sao được khi vợ con chàng hàng tháng vẫn hằng ngóng đợi chàng gửi về chia sẻ từng gói quà nhỏ nhặt trong vòng 2 pounds "Hôm nay mẹ bỏ tiền mua xương phở cho cả nhà được gặm. Ngon lắm bố. Lâu lắm con không được ăn thịt." Đó là lý do tình cảm quan trọng nhất bắt buộc chàng phải đứng dậy, phấn đấu với mọi nỗi mệt mỏi, chán chường để chen chân lấy một chỗ đứng trong cái xã hội xa lạ, lạnh lùng này. Đó cũng là lý do mà dù tâm trạng của Vũ ê chề chua xót nhưng chàng cũng vẫn cứ phải gân cổ lên cãi: - Tôi rất khỏe mạnh. Tôi rất yêu đời. Đời sống này quá tốt đẹp, có điều gì khiến tôi phải rơi vào tình trạng ‘‘Mental Health" đâu. Viên manager nhìn chàng thêm một lần nữa để đánh giá con người của chàng rồi buông sõng một câu: - Vậy thì từ nay đừng có đứng ngẩn người trước những chậu cây nữa. Có người complain anh về chuyện đó đó! À! Thì ra người ta tưởng Vũ điên, hay có dấu hiệu của kẻ đang đi đến chỗ mất trí.Từ hôm đó, chàng đi qua những chậu cây mà không dám liếc nhìn. Chàng có cảm giác như lúc nào cũng có hàng chục cặp mắt ở chung https://thuviensach.vn quanh, bên trái, bên phải, đằng trước, đằng sau, sẵn sàng bắt được chàng trong tư thế quả tang "biểu lộ một sự mất quân bình về tâm trí ". Nỗi ám ảnh này cứ ngày một gia tăng dần rồi tệ đến nỗi ngay khi chàng cô đơn lủi thủi trong căn phòng chật hẹp của riêng mình, chàng cũng có cảm giác như mình đang bị bao vây, theo dõi. Có đêm Vũ choàng thức giấc, chàng vừa mơ thấy một giấc mơ hãi hùng, ở đó chàng bị sa thải vì bệnh "Mental Health" , chàng thất nghiệp, chàng không còn tiền gửi về cho gia đình ngay cả đến gói quà 2 pounds. Hình ảnh của bé Út nhạt nhòa chen lấn với những khúc xương phở, những bát bo bo và chiếc đồng hồ đen mà ngày ngày chàng vẫn đeo lủng lẳng trên vai. Giấc mơ không phải chỉ thoáng qua dễ dàng. Nó thực sự gây cho chàng nhiều nỗi rối rắm trong đầu. Nó xen vào những ý nghĩ thứ tự lớp lang theo một chuỗi tư tưởng xuôi dòng nào đó và làm cho tất cả những thứ tự này trở’nên lộn phèo. Tình trạng này trước còn xẩy ra thưa thớt, dần dà Vũ phát hiện được ra rằng nó đến với mình có vẻ thường xuyên hơn. Như một con kiến đang bò trên sợi dây chỉ căng thẳng bắt chợt đụng phải cái nút buộc, con kiến bò quanh bò quẩn, có lúc lộn đường bò ngược lại. Nếu đem ví chàng với con kiến, thì tình trạng này cứ ngày một nhiều hơn. Nó vây quanh lấy ý nghĩ chàng và lại còn cho chàng cái cảm giác của một con thú bị săn đuổi. Chàng tự nhủ "mình phải chống trả lại chúng nó chứ. Phải chống bằng bất cứ giá nào để chứng minh với tất cả mọi người rằng tôi là một kẻ bình thường chứ". Ý nghĩ chống trả nung nấu trong đầu óc của Vũ sâu đậm đến độ nó làm cho vẻ mặt của chàng nhiều lúc trở nên dữ tợn hơn. Bây giờ chàng không còn nhìn mọi nhân viên làm việc ở đây như những kẻ bình thường nữa. Bình thường sao được một khi trong số đó, đã có kẻ tố cáo với sở của chàng là chàng có dấu hiệu của sự bị mental health. Có lúc chàng lẩn thẩn ngồi ôn lại cuộc gặp gỡ giữa mình với lão manager ở sở bảo vệ. Chàng lấy làm tiếc rằng mình đã nói quá ít để biện minh cho chính mình. Đáng lẽ chàng phải nhồi vào đầu óc lão cái ấn tượng mạnh mẽ hơn rằng chàng vẫn còn mạnh khỏe. Bởi vì nếu chưa đủ mạnh, có thể sẽ lại có thể bị mất việc. Ý nghĩ bị sa thải thôi thúc Vũ ngày một cấp bách hơn. Đến độ, có https://thuviensach.vn một hôm, Vũ bỏ giở lần đi tua của mình, xông về phía văn phòng của lão manager thuộc cơ sở mà chàng có nhiệm vụ bảo vệ, nhào vô bất châp cả việc gõ cửa một cách lịch sự,và chàng chỉ vào mặt lão ta, nói một cách hằn học: - Tôi ghét sự nói láo của những kẻ làm việc dưới quyền của ông. Tôi ghét luôn cả những loại cây giả tạo mà ông cho trưng bầy ở mọi chỗ trong cơ sở này. Chúng nó chẳng có gì xứng đáng để khiến cho tôi phải đứng thừ người, chiêm ngưỡng so với những cây cỏ tươi tốt, đẹp đẽ ở trên quê hương của tôi. Vậy thì, những kẻ nào tố cáo tôi như vậy, chính nó mới là đứa có bệnh "mental health" đó thưa ông!" https://thuviensach.vn Hương Vị Ngày Xưa Hồi ông bà Tâm quyết định dọn ra ở riêng, đối với ba anh em Hùng, Hương, Hạnh là cả một biến cố. Họ họp mặt nhau trong một buổi gặp gỡ riêng để bàn cãi sôi nổi. Hạnh, cô em gái út lên tiếng trách móc: - Anh chị đối xử thế nào để đến nỗi bố mẹ phải ra ở riêng? Hùng vò đầu bứt tai: - Tao có làm gì đâu. Suốt ngày đi làm, chuyện gì xẩy ra ở nhà tao đâu có biết. Hương nhìn anh bằng cặp mắt vừa buồn vừa giận: - Làm gì mà anh chẳng thể biết. Có điều tại anh mũ ni che tai, không muốn biết đấy thôi. Hùng đáp lại bằng một giọng yếu sìu: - Ừ, thì cũng chỉ toàn là chuyện đụng độ vặt vãnh trong nhà với chị ấy, chứ có cái gì lớn lao đâu. Hạnh chộp ngay lấy, mở to đôi mắt nhìn về phía anh và nói lớn: - Vấn đề là ở chỗ ấy. Tính khí của bố mẹ thế nào, anh không biết sao. Lẽ ra, anh phải để tâm tới và phải có lời khuyên nhủ chị ấy về cung cách cư xử với bố mẹ. Ðằng này anh cứ ngậm tăm không nói, như thể anh cũng đồng ý về những điều chị ấy làm, hèn gì mà chị ấy chẳng làm tới. Hùng bắt đầu nổi cáu: - Mày ngon sao không mời bố mẹ về ở đi. Nói như thánh thán. Ðến lúc đụng độ với chồng, với con rồi mới thấy hoàn cảnh khó khăn của tao. Hương thở dài: - Hoàn cảnh của tụi em, anh đã thấy rồi. Cái Hạnh thì lấy chồng nghèo, chúng nó chui rúc trong một căn apartment, làm sao mời bố mẹ ở chung được. Còn em thì ở chung với gia đình nhà chồng. Mời bố mẹ về sao https://thuviensach.vn tiện. Chỉ có anh nhà cao cửa rộng, lại vợ chồng son, bố mẹ không ở với anh chị thì ở với ai ? Hùng đáp: - Thì tao vẫn năn nỉ mời bố mẹ ở chung chớ có ý kiến gì đâu. Chuyện ra ở riêng là ý muốn của bố mẹ thôi. Hạnh không muốn nói gì thêm nữa. Nàng chỉ nhìn anh bằng đôi mắt trách móc. Trong khi ấy, Hương cũng nhún vai, lẳng lặng quay đi chỗ khác, lòng tràn ngập những nỗi buồn phiền. Ðiều này khiến cho Hùng càng cảm thấy nhột nhạt và tìm lời biện bạch: - Chúng mày không ở hoàn cảnh của tao nên không thông cảm được. Này nhé, nhà mới, thảm mới, màn cửa, cái nào cái ấy trắng tinh khôi. Ngày nào chị ấy cũng phải dành rất nhiều thì giờ để chăm sóc từng ly từng tí. Thế mà bố cứ hút thuốc, phun khói như ống bễ lò rèn thì làm gì nhà không bị ám khói, đượm mùi. Nếu tụi bay ở địa vị của chị ấy thì tụi bay tính sao? Hương không trả lời trực tiếp câu hỏi của anh, nhưng lại tố thêm: - Em còn nghe nói chị ấy đòi giới hạn khu vực đi lại trong nhà để thảm trắng khỏi bị dơ. Có đúng không? Hùng đáp: - Cũng lại là một nỗi khổ tâm của tao nữa! Ai cũng biết mẹ là người ham xốc vác, làm lụng, suốt ngày cụ bì bõm ở vườn sau cuốc đất trồng rau, làm gì chân tay không dính đầy bùn. Với bộ thảm nhung trắng như tuyết đó, và với chân tay đó, làm sao không có chuyện đụng độ. Mà tao ở giữa tao làm gì được ? Câu chuyện đi tới chỗ hoàn toàn bế tắc, chẳng ai nhìn ra được phương cách gì để giải quyết, nên cả ba chỉ ngồi thừ người ra, vẻ mặt của ai cũng đều rầu rĩ. Người nào cũng cảm thấy trong lòng buồn bã, xót xa và cùng nhớ lại thời kỳ tràn đầy hạnh phúc ngày xưa. ° ° ° Chỉ hơn năm năm trước đây thôi, khi chưa có ai lập gia đình và tất cả còn cắp sách đến trường thì bố mẹ con cái quây quần sống với nhau thật là vui vẻ. Ông Tâm hồi đó còn nhiều sức khỏe, lại cũng có công ăn việc làm tốt đẹp nên vẫn coi như cột trụ của gia đình. Bọn anh em Hùng, sống đời https://thuviensach.vn sinh viên, vừa đi học, vừa đi làm, tiền bạc góp chung lại thuê một căn nhà để mọi người cùng quây quần với nhau. Bà Tâm thì ở nhà lo hết mọi chuyện kể cả giặt giũ, nấu ăn cho cả nhà. Bầu không khí ấm cúng ngày xưa ở quê nhà lại được phục hồi trọn vẹn trong vòng tay yêu thương của tất cả mọi người. Vui nhất là những bữa ăn do bà Tâm nấu nướng. Nhờ vật dụng, rau cỏ ở đây thức gì cũng có nên bà đã nấu những món quen thuộc của gia đình, với hương vị như gói trọn cả một thời thơ ấu của mấy anh em. Món canh dưa mà Hạnh luôn tấm tắc "tuyệt cú mèo", món cà-ri mà Hương nhận định "chỉ có mẹ nấu mới đặc biệt như vậy, ăn vào là biết ngay". Còn nhiều món khác nữa, cũng đã đi vào khẩu vị của gia đình như làm sống lại cả một thời yên ấm đã qua. Thế rồi ngày vui qua mau. Hương lấy chồng trước tiên. Rồi đến Hạnh. Anh Hùng kiên trì thêm vài năm nữa, tốt nghiệp đại học, làm lương cao, tậu nhà mới, rồi lấy vợ. Bầu không khí đoàn tụ, thương yêu cứ như những làn sương mỏng tan dần theo ánh nắng của mặt trời đang lên. Buổi gặp gỡ bàn thảo chẳng đi đến một kết quả gì. Thôi thì đành buông xuôi và mỗi người đành che giấu trong lòng một niềm chua xót riêng tư. Ông bà Tâm từ ngày ấy dọn ra ở riêng tại một khu chung cư nghèo nàn. Tuy ở vào tuổi sấp sỉ sáu mươi, nhưng ông cũng còn lái được xe chạy đây, chạy đó. Bạn bè của ông giúp đỡ tận tình, người mách việc này, kẻ giới thiệu việc kia nhưng không việc nào được lâu bền. Có người thấy tình cảnh khó khăn của ông bà, đã cất lời khuyên giải: - Mỗi thời, mỗi nơi có một phong tục, một cách sống. Ông bà giận con cái làm gì cho mệt thân. Ông Tâm chỉ mỉm cười: - Tôi đã nói với các ông nhiều lần rồi mà vẫn không chịu tin. Chúng tôi tự ý ra ở riêng chính là vì quan tâm đến chúng nó. Ở xứ này, tự do cá nhân là điều quan trọng hàng đầu. Mình không muốn làm cho đời sống riêng tư của chúng nó bị xáo trộn. https://thuviensach.vn Cái ông vừa mới trước đây cất lời khuyên giải bỗng đã nổi sùng một cách mau chóng hơn ai hết. Ông ta vặc lên ngay: - Tự do gì bằng bố mẹ của mình.Tôi lấy làm lạ cho cái xứ sở gọi là tuyệt đỉnh văn minh này. Ông Tâm cười: - Mỗi thời, mỗi nơi một phong tục. Ngẫm nghĩ ra, ông còn dễ nổi nóng hơn tôi. Nhưng mà ông ơi, phải tự biết mình và phải cảm thông thôi. Rồi ông giảng giải: - Theo tôi thấy, phong tục ta ngày xưa, các bậc làm cha mẹ tự đặt cái tôi của mình lên quá cao. Trong quan hệ bố mẹ - con cái, chỉ có bố mẹ là uy quyền tuyệt đối, con cái không có chỗ để len chân vào. Ông bạn kia nhún vai: - Cái đó thì cũng đúng thôi. Ðã làm con thì phải biết công lao dưỡng dục, sinh thành của bố mẹ chứ. - Ðành rằng thế. Nhưng nhìn vấn đề như vậy vẫn chỉ có tính cách kể công mà không xem trọng cái quan hệ giữa người với người. Tôi cho rằng cái quan niệm đề cao tuyệt đối một con người, lại dẹp bỏ dứt khoát một con người khác, là quan niệm kể công, hẹp hòi. Cái đó phải sửa ! Ông bạn cười khẩy: - Ái chà ! Ông lại còn đòi sửa sai cả phong tục, tập quán của tổ tiên, ông bà cơ đấy. Tôi không ngờ ông lại còn tự do hơn cả Mỹ nữa. Ông Tâm vẫn mỉm cười, giọng tiếp tục nhỏ nhẹ: - Ông bà của mình cũng có nhiều cái sai phải sửa lại chứ. Ông thử tính coi, hầu hết các vị làm bố, đều nhìn con cái như một lũ nô lệ dưới quyền. Hơi một chút là phật lòng. Hơi một chút là tự ái nổi lên đùng đùng. Thậm chí nhiều người còn sẵn sàng lôi con cái ra xỉ vả, đánh đập để thỏa cơn giận dữ của mình. Làm như chỉ mỗi một mình mình là có nhân vị, không đứa nào được đụng đến, trong khi nhân vị của chúng nó thì mình cứ coi như không. Ông bạn mỉa mai: - Thế là, theo ông, bố mẹ bây giờ, ở đây chẳng có quyền hành gì hết cả à? https://thuviensach.vn - Có chứ sao không ! Nhưng sống là thỏa hiệp chứ không phải trấn áp.Thỏa hiệp không xong thì tự mình tách ra, cho khỏe cả hai bên. Chúng nó cũng có những hạnh phúc riêng phải duy trì, có những vấn đề riêng mình không thể lấy quyền làm cha mẹ mà tước đoạt đi được. ° ° ° Dĩ nhiên, vấn đề còn phải được bàn cãi rất nhiều, nhưng ông Tâm coi như đã lựa chọn cho mình một quan niệm sống, và điều này, ông lại được bà hoàn toàn chia sẻ. Chính vì thế, cả hai ông bà không thấy khổ tâm khi phải tách rời khỏi cuộc sống chung đụng với con cái. Ðời sống ở đây, có quá nhiều điều phải bận tâm nhất là về mặt ổn định kinh tế. Cả hai ông bà đã lăn lưng ra bương trải để có thể tồn tại trong tư thế độc lập. Có thời gian, ông đi cắt cỏ, làm vườn. Rồi đổi qua nghề gác dan, lái xe giao hàng. Còn bà thì vẫn ở nhà nấu nướng, coi sóc nhà cửa và kiếm phụ thêm bằng nghề xâu dây cườm cho một cửa tiệm bán đồ nữ trang, trang trí. Mỗi sợi dây cườm có khoảng hai trăm hột, cứ xâu năm hột mầu này lại đổi sang năm hột mầu khác.Xâu xong phải kiểm lại không được hột nào thiếu, hay là dư. Xâu tới xâu lui, lại mò mẫm đếm đếm, kiểm kiểm, cũng phải mất nửa giờ mới xong một sợi và được trả công hai mươi lăm xu. Mỗi ngày ngồi cặm cụi như thế, bà cũng kiếm thêm được vài đồng tiền chợ. Những đồng tiền ít ỏi nhưng đem lại cho bà nguồn vui và niềm tự hào. Những ngày gần đây, đột nhiên ông thông báo: - Tôi đã nhận đi bỏ báo hàng ngày. Có mệt hơn một chút nhưng tiền bạc khá hơn. Bà Tâm nghe xong dẫy nẩy lên: - Làm sao ông gánh vác nổi chuyện đó. Ông có biết rằng mỗi tờ báo ở đây nặng bao nhiêu không. Từ kí-lô rưỡi đến hai kí đó ông. Sức của ông làm sao ông liệng nổi. Ông Tâm co ruỗi cánh tay của mình như ướm thử rồi nói: - Báo kí rưỡi, hai kí là báo ra ngày Chủ nhật thôi. Còn ngày thường thì đâu đến thế. Nhưng bà vẫn cương quyết: https://thuviensach.vn - Nhưng ngày gì thì gì, cũng không hợp với sức khỏe của ông. Tôi đã biết nhiều người đi bỏ báo, họ lái xe trên đường phố, vẫn ngồi ở đó mà liệng tờ báo băng qua lề đường vào đến tận cửa. Khoảng cách xa thật là xa. Không có sức khỏe không thể làm được. Thấy ông tần ngần, bà đề nghị: - Hay là để tôi đi với ông. Ông chỉ việc lái xe, còn tôi cầm báo chạy vô đặt tại chỗ. Thế là khỏi phải ném, phải liệng. Ông Tâm dẫy nẩy lên: - Thôi bà đừng có vẽ chuyện. Bà phải biết, muốn có báo giao, phải đi từ một, hai giờ sáng để xếp hàng, lãnh báo, rồi cột dây. Hôm trời mưa còn phải thuồn báo vô bao ny lông cho khỏi ướt. Ba, bốn giờ sáng mới có đủ báo đem giao. Làm việc như thế sức nào bà kham. Bà Tâm mỉm cười: - Thì tôi chỉ phụ với ông ở phần giao báo thôi. Ông lãnh xong đâu đấy, tạt qua nhà đón tôi lên xe. Tôi sẽ đi để báo tại chỗ cho ông. Có gì đâu mà mệt. Ông Tâm không có cách nào từ chối, đành ưng thuận. Thế là mỗi buổi sáng, cả hai ông bà ngồi trên chiếc xe cũ kỹ, chạy khắp các đường phố. Tới mỗi nhà, bà lanh lẹ mở cửa xe, đem tờ báo chạy tọt qua lề đường và đặt ở ngay trên ngưỡng cửa. Ông vẫn để xe nổ máy, ngừng chờ, mắt theo dõi bước chân thoăn thoắt của bà chạy trên nền xi măng. Trong đầu của ông, bà luôn luôn hiện ra hình ảnh một người bạn đường tuyệt vời, chia xẻ với ông mọi điều, lúc vui vẻ cũng như khi buồn rầu, khi sung túc cũng như trong nghèo khó, lúc ốm đau cũng như khi khỏe mạnh. Trong những trạng huống ấy, bà đã thực hiện một cách triền miên và cụ thể lời rao giảng của cha xứ ngày nào cách đây hơn ba chục năm trong lễ hôn phối của hai ông bà. Ông luôn luôn tự nhủ, ông là một người may mắn. Hôn nhân chẳng phải là một điều dựa trên sự may rủi hay sao? Ông nhận thấy, hồi này, trong tâm tưởng, ông thường hay ôn lại những tháng ngày của thời kỳ hai người còn son trẻ. Hình ảnh của bà hiện ra trong ý nghĩ của ông bao giờ cũng là một người khả ái, dịu dàng, lúc nào cũng tận tụy, gắn bó, chia xẻ với ông trong bất kỳ tình huống nào. Lòng ông cảm thấy xúc https://thuviensach.vn động, bồi hồi xen lẫn với cảm giác yên ổn, mãn nguyện như nhận thấy mình đã đi qua gần hết mọi quãng đường đời mà không thấy có điều gì phải tiếc nuối cả. Ðiều này khiến cho ông gìn giữ được niềm lạc quan trong đời sống cho dù rất vất vả, cực nhọc. Hơn thế nữa, ông còn cố gắng che giấu hoàn cảnh cực nhọc của mình để các con của ông khỏi buồn lòng. Cái Hương, cái Hạnh thường xuyên điện thoại hỏi thăm bố mẹ. Bao giờ ông cũng trấn an chúng nó bằng những tiếng cười ròn rã: - Bố mẹ lúc nào cũng thấy vui vẻ, thoải mái, đừng có lo! Cũng có nhiều lần cả hai chạy đến dấm dúi cho mẹ những tờ giấy bạc. Nhưng bao giờ bà cũng dẫy nẩy lên: - Thôi cứ giữ lấy mà lo cho chồng cho con. Chừng nào cần, tao hỏi. Sự quả quyết của bà khiến cho cả hai cùng cảm thấy yên lòng. Trong thực tế, họ cũng không biết rõ bố mẹ đã làm những gì để sinh sống ngoài ý niệm mơ hồ rằng bố quen thuộc nhiều bạn bè, nên có nhiều cơ hội để sẵn sàng có đủ mọi loại công việc, trong khi ấy, mẹ thì cặm cụi ngồi xâu chuỗi cườm kiếm thêm, kể ra cũng nhàn nhã, không lấy gì làm vất vả. Cho đến một hôm, ông Tâm cảm thấy mình khó nhỏm dậy được vào lúc một giờ sáng. Nằm ở giường bên kia, bà Tâm đã lên tiếng nhắc chồng đến hai ba lần: - Một giờ rồi đấy ông. Bà thấy ông cựa quậy, giở mình, nhưng rồi vẫn êm ru. Trong cơn nửa thức, nửa ngủ bà nghĩ ngợi lơ mơ, nhưng rồi bà chợt choàng dậy vì một cơn hốt hoảng từ đâu chợt ùa đến xâm chiếm trọn vẹn đầu óc của bà. Bà nghĩ đến ông, đến tuổi tác của ông, đến sức khỏe của ông có nhiều sút giảm thấy rõ sau những ngày tháng mò mẫm dậy từ lúc nửa khuya về sáng. Hôm nay ông không trở dậy đúng giờ là một điều bất bình thường. Bà bỗng thấy xương sống của mình lạnh buốt. Bà vội nhào qua bên giường của ông, cất giọng thất thanh: - Ông làm sao thế? Lại có tiếng của ông Tâm cựa mình. Bây giờ thì ông có vẻ tỉnh táo hơn. Ông nghển đầu lên, vừa thò tay bật nút đèn vừa cố nhoẻn một nụ cười trấn an: https://thuviensach.vn - Có gì đâu! Có gì đâu! Bàn tay của bà quờ quạng nắm được cánh tay của ông. Bà nhìn thẳng vào mắt ông như vận dụng bao nhiêu năm kinh nghiệm sống chung của mình để tìm hiểu xem thực sự chuyện gì đã xẩy ra cho ông. Ông Tâm lại nói: - Tôi chỉ hơi mệt mệt một tị. Bà đừng có lo. Rồi ông cố gắng ngồi dậy. Chân tay của ông cử động được dễ dàng, nhưng sao trái tim của ông thắt lại. Một cơ bắp nào đó đang co rút khiến cho một vẻ đau đớn thảng thốt vụt hiện ra trên nét mặt rúm ró của ông. Ông lại nằm vật xuống và bây giờ thì bà không còn giữ được bình tĩnh nữa rồi. Bà hối hả ngồi xuống,vực ông dậy,lòng tràn ngập lo âu, tiếng nói của bà đã ríu lại: - Ông làm sao thế? Ông cảm thấy thế nào? Ông Tâm yên lặng không trả lời. Ông còn đang bận tâm nghe ngóng xem cái cơ bắp trong tim mình vận hành ra sao. Nó đã rút lại khiến cho ngực của ông nóng ran lên, và đem lại cho ông cái cảm giác cực kỳ đau đớn. Ông nhắm nghiền mắt lại, vận dụng khả năng chống trả của mình, để ráng chịu đựng cơn đau. Ông nghĩ chuyện gì tới rồi nó cũng sẽ tới. Ông không có điều gì phải tiếc nuối cho cuộc đời đã có quá nhiều đắng cay vất vả của ông. Một lúc sau, bỗng ông cảm thấy như cơn đau đã giảm cường độ. Hình như có đường gân nào đó đang rãn trở ra. Nó rãn đến đâu, ông cảm thấy dễ chịu đến đó và lồng ngực của ông trở lại ấm áp như bình thường. Một cảm giác dễ chịu chạy lan từ thân mình xuống tới tận các đầu ngón chân. Ông vui vẻ nhe răng cười: - Có gì đâu! Tôi thấy dễ chịu rồi. Vừa nói ông vừa ngồi thẳng dậy. Cử chỉ của ông nhanh nhẹn như bình thường. Ông gỡ cánh tay của bà ra và nhẩy xuống khỏi giường. Mắt ông liếc qua chiếc đồng hồ để trên mặt bàn. Hai chiếc kim đã chỉ gần một giờ ba mươi. Vậy là ông đã bị chậm trễ mất hơn mười lăm phút. Cũng không hề hấn gì. Chỉ đóng gói các tờ báo lẹ chân, lẹ tay hơn một chút là đâu lại vào đó. Rồi ông lại sửa soạn như thường lệ và rồ xe ra đi. https://thuviensach.vn Ông không thể biết rằng sau khi ông đi thì bà cũng không ngủ lại được nữa. Trong thâm tâm của bà đã lộ ra một ý nghĩ quyết liệt: phải chấm dứt cái nghề bỏ báo vất vả này cho ông càng sớm càng tốt. Áo cơm là vấn đề thiết thân thật, nhưng cũng không thể vì nó hy sinh toàn bộ sức khỏe của mình trong khi vẫn còn những đường lối khác để cứu vãn. Bà đã suy nghĩ rất nhiều về chuyện này, bỏ thì giờ chạy đôn chạy đáo để thăm dò trong đám bạn bè quen thuộc. Rồi vài ngày sau, bà báo tin với ông là bà đã tìm ra được một công việc mới. Ði coi nhà, nấu nướng và giữ em cho gia đình một cặp vợ chồng trẻ. Lương lậu không đủ chi trả tất cả mọi chi tiêu, nhưng cũng bù đắp được lỗ hổng một khi ông bỏ việc. Và bà yêu cầu chấm dứt việc đi giao báo hàng ngày. Ông giơ tay lên ôm đầu, giọng đầy xót xa: - Ðã đến nỗi nào mà bà đã phải làm như thế. Bà nghiêm khắc nhìn ông như bà đang nắm giữ trong tay tất cả mọi uy quyền. Cái quyền được bảo vệ sức khỏe cho ông. Giọng của bà chắc nịch: - Không còn đường nào khác! Ông phải nghe lời tôi. Vả chăng ông đã chẳng thường nói chẳng có nghề nào lương thiện mà mình không thể làm. Giữ em cho người ta chứ có gì đâu mà ông phải băn khoăn. Biết tính của bà mỗi khi ứngxử tùy theo từng hoàn cảnh, ông đành nhún vai buông xuôi. Thế là từ hôm ấy, bà để ông lái xe đưa bà đi làm lúc gần tám giờ, buổi chiều ông tới đón vào lúc bẩy giờ. Một tuần sáu ngày, trừ ngày Chủ nhật. Bọn cái Hương, cái Hạnh có gọi điện thoại đến hỏi thăm, bà dặn ông trả lời: - Mẹ đi làm ở xưởng may. Lương bổng khá mà cũng không vất vả gì nhiều. Mà quả thực, coi vậy chứ bà cũng không đến nỗi phải lao lực trong khi làm việc. Ðôi vợ chồng trẻ cùng có công ăn việc làm. Họ giao cho bà trông đứa bé mới vừa tròn ba tháng. Thằng bé ngoan ngoãn, tới giờ là bú sữa bình, bú xong thì nằm chơi trên chiếc giường đu đưa có gắn loại máy phát ra những bản nhạc êm dịu, nhẹ nhàng. Bản nhạc bao giờ cũng ru đứa bé vào giấc ngủ say sưa. Nhờ thế bà có dư thì giờ để dọn dẹp nhà cửa và https://thuviensach.vn chuẩn bị bữa cơm chiều. Khi đôi vợ chồng trẻ trở về thì mọi sự đã gọn gàng đâu vào đấy. Cơm nước cũng sẵn sàng. Món ăn rất vừa miệng khiến nhiều lần cô vợ buột miệng khen ngon. Ðến nỗi có lần nàng đề nghị với bà: - Cháu thỉnh thoảng có mời bạn bè ăn uống vào tối thứ Bẩy. Những bữa đó, nhờ bác nấu nướng thêm đũa thêm bát giùm cho. Rồi như sợ bà cảm thấy công việc trở nên vất vả hơn, nàng giải thích tiếp: - Nấu cơm thường thôi chứ không bầy vẽ gì cả. Bởi nếu bầy vẽ thì cháu đã mời họ đi ăn tiệm. Ðằng này, chúng cháu chỉ gặp nhau hàn huyên trong không khí gia đình. Bà Tâm vui vẻ nhận lời ngay: - Thế thì được. Không phải tôi ngại vất vả, nhưng tổ chức tiệc tùng thì tôi nấu nướng không rành, sợ dở không ăn được. Chứ còn cơm thường thì đâu có sao. Rồi bà kê ra một loạt những món ăn hàng ngày để tùy nghi lựa chọn. Một ngày thứ Bẩy sau đó, bà bầy biện tươm tất một bàn ăn có tới tám người. Hai bát canh dưa nghi ngút khói đặt giữa những đĩa rau xà lách xanh tươi xen lẫn với những đĩa thịt kho nhừ, và thịt bò xào lẫn với những miếng khóm vàng tươi. Người chủ nhà tiễn bà ra cửa lúc giờ về, đã nắm lấy tay bà cất giọng đầy cảm kích: - Bác sửa soạn cho cháu thế này là chu đáo quá rồi. Tối nay chúng cháu tha hồ được vui. Bà nhìn người vợ trẻ với ánh mắt đầy hân hoan. Bao giờ bà cũng tìm thấy niềm vui trong việc làm hài lòng người khác. Lúc ngồi trong xe trên đường về nhà, bà vui vẻ kể chuyện cho chồng nghe về công việc trong ngày của mình. Cả buổi tối thứ Bẩy hôm đó, bà luôn luôn thấy lòng nhẹ nhõm, thanh thản. Bà có cảm giác như mình vừa hoàn thành một công việc trọng đại : cất được cái gánh nặng nề vất vả để gìn giữ sức khỏe cho chồng. Duy có điều, nếu bà hình dung được những gì đã xẩy ra trong buổi tối hôm đó thì chắc niềm vui của bà không được trọn vẹn như thế. Bởi vì, https://thuviensach.vn trong đám bạn bè của đôi vợ chồng trẻ tụ tập hôm đó, lại có cả sự hiện diện của Hạnh và Hương. Lúc ngồi vào bàn ăn, mùi canh dưa bốc khói tỏa lên, làm cả hai xuýt xoa vừa nói với nhau, vừa nói với tất cả mọi người: - Trời ơi! Tuyệt cú mèo! Ðã lâu lắm không được ngửi thấy mùi canh dưa. Rồi Hạnh múc một muỗng nhỏ đưa lên môi nếm thử. Hương vị của muỗng canh làm đầu lưỡi của nàng tê đi và đồng thời làm thức dậy trong ý nghĩ của nàng những cảm giác xôn xao, quen thuộc. Hình như chứa ở sau cái vị bùi bùi, ngậy ngậy, chua chua là hình ảnh của khuôn mặt đầm đìa mồ hôi của mẹ nàng thấp thoáng sau nồi canh đang nghi ngút bốc khói. Rồi đâu đây, rộn rã vẳng lên những tiếng cười, không phải là tiếng cười của Hùng, của Hạnh, của Hương bây giờ mà là của cả ba người trong quãng thời thơ ấu ngày xưa, sau một ngày chạy nhẩy rông dài đầu làng cuối xóm, lòng dạ đói meo, tất cả cùng kéo nhau về tìm mẹ ở trong bếp để ríu rít đòi ăn. Mùi canh dưa y hệt như thế này, đã tỏa lan trong căn bếp chật chội, có mái thấp và những sợi mồ hóng rủ xuống từ những cái đà bằng tre nứa bắc ngang. Mẹ như một bà tiên hiền hậu, hai mắt long lanh, hai má của mẹ đỏ hồng. Mẹ cười như nắng tỏa lúc ban mai: - Các con đi rửa tay chân rồi ăn cơm. Mọi thứ sẵn sàng hết cả rồi. Lũ nhỏ chạy túa đi, như một bầy chim nhỏ vui tươi, ríu rít vì được che chở, được yêu thương, chăm sóc. Trong khoảnh khắc, lòng Hạnh chùng xuống và nàng cảm thấy mùi canh dưa bây giờ đang tỏa ngát chẳng những ở bầu không khí chung quanh mà còn tràn ngập cả trong tâm hồn của nàng. Nàng liếc sang phía chị Hương và nhận ra ngay chị ấy hình như cũng đang trải qua một cơn xúc động. Nhưng rồi bất chợt, có tiếng của Hằng, cô bạn chủ nhà trẻ tuổi vang lên, đầy vẻ mãn nguyện: - Các bồ đã thấy canh dưa tuyệt cú mèo không. Của bà Tâm, người làm mà chúng tôi mới mượn được đấy! Bà này nấu ăn phải nói là số một! Tai của Hạnh ù lên. Nàng không còn nghe thấy được tiếng xôn xao của các bạn bè khác đang thi nhau phát biểu ý kiến về những món ăn trên https://thuviensach.vn bàn. Nàng có cảm giác như bất chợt có một bàn tay lạnh lùng, tàn nhẫn nào xoè ra, nắm lấy trái tim của mình rồi xiết lại. Cơn đau ùa đến bất chợt làm Hạnh thót người lại, những nét nhăn nhúm chợt hiện ra trên khuôn mặt xanh xao và yếu đuối của nàng, và bỗng nhiên những giọt nước mắt chợt trào ra, chan hòa trên bờ mi làm khung cảnh sáng rỡ ở chung quanh bỗng nhiên trở nên nhòe nhoẹt. Ngồi chết sững ở đó, Hạnh không cất lên được một lời nào, nàng cũng không thể suy nghĩ thêm được một ý nghĩ nào khác ngoài sự nhận thức mơ hồ rằng chị Hương cũng đang đứng dậy. Một tay chị ấy xô cái ghế để lấy lối ra. Một tay giơ chiếc khăn ăn lên che kín gần cả khuôn mặt. Hình như chị ấy đang hối hả đi tìm chỗ có phòng rửa mặt. California, 25/6/94 https://thuviensach.vn Bông Hồng Nào Cho Mẹ Giang sơn của cụ Giáo Thìn bây giờ chỉ thu vào đúng hai khoảnh nhỏ: một dẻo đất hẹp chạy dọc theo bờ tường của cái garage và một vùng trí nhớ lãng đãng với một mớ kỷ niệm xô bồ, không thứ tự, dấu hiệu của sự tàn phai trước tuổi già. Về cái dẻo đất hẹp thì phải nói rằng đó là kết quả của một công trình chăm sóc tuyệt hảo. Bề ngang đâu được thước hai, bề dọc cỡ độ bẩy thước, cụ Thìn đã đổ gần như tất cả thời giờ trong một ngày của mình vào đó để vun sới. Có ba cây ớt, một khoảnh ngò, một khoảnh hẹ, răm bẩy gốc tía tô, chừng mươi gốc húng và một nhúm hành ta. Đủ lệ bộ cho một đĩa rau thơm vào cái hôm mà cả nhà muốn ăn món bò nhúng giấm hay món gỏi cuốn chấm mắm nêm. Đó là những dịp duy nhất mà cả nhà lên tiếng khen bà cụ do công trình tưới bón, chăm sóc của bà. Tuấn nói : - Tụi bay còn cứ chê "mom" trồng trọt lẩm cẩm làm gì nữa đi. Sao bảo mấy thứ đó chạy ào ra chợ là có, đâu có thấy đứa nào vác xác ra chợ đâu ! Thuý nhìn anh bĩu môi : - Tụi này đã không đi thì sao anh không đi đi, ở đó mà nói. Thu họa theo: - Nói cho hay, anh mà không chuẩn bị cơm nước chợ búa trước, tới chừng lấy chị Hương xong rồi ở đó mà chờ cái cảnh cơm bưng nước rót. Tuấn cãi lại : - Tao chờ chứ sao không ? Tao lấy vợ Việt Nam chớ đâu có phải lấy vợ Mỹ ! Thu trợn mắt nhìn anh : - À, thế ra cứ lấy vợ Việt Nam là bắt vợ làm "mọi" cho mình đấy có phải không ? Xí ! Còn lâu ! https://thuviensach.vn - Thì mày hỏi mẹ coi. Tứ đức tam tòng, công dung ngôn hạnh là những thứ hàng đầu của con gái, phải không mẹ ? Bà cụ nhìn mấy đứa con không trả lời. Bà chẳng còn cái thói quen lên tiếng phát biểu ý kiến riêng của mình từ ngày qua đây. Mọi thứ chung quanh đối với bà đều trở nên choáng ngợp, vuột tầm tay, bứt rời mọi thứ kinh nghiệm sống mà bà đã thu lượm được trong suốt gần cả một đời người. Nghĩa là đứng trước điều gì ở đây bà cũng đều bỡ ngỡ, rụt rè, nói ra cái gì là sai lầm cái đó, rút cục lại bà chỉ như một thứ trẻ nít trong nhà đi đâu cũng phải có người dẫn đi, làm gì cũng phải hỏi ý kiến con cái mà có những điều cả lũ đã xúm lại giải thích nhưng bà vẫn ù ù cạc cạc, chẳng hiểu mô tê gì hết ráo. Từ ngày thằng Tuấn kiếm được việc làm, nó đổi cái ti-vi cũ để thay bằng một cái mới tinh. Tuấn dặn mẹ : - Cái này có remote control. Mẹ muốn coi thì đừng có rờ mó gì vào những cái nút ở ti-vi cả. Họ đã set up đầy đủ hết rồi. Chỉ cần ngồi ở salon mà nhấn vào những cái nút ở trên cái này thôi. Tuấn ấn vào tay bà cụ cái remote control. Bà miễn cưỡng đón lấy nó bằng tất cả sự rụt rè, tưởng như bàn tay của mình mà đụng vào đâu lầm chỗ thì nó sẽ giở chứng hư ngay lập tức. Tuấn tiếp tục giảng giải : - Cái này là nút on, cái này là nút off, cái này là volume tiếng to nhỏ, cái channel này là để đổi đài, cái mute này lúc đang xem mà có điện thoại, mình muốn cho âm thanh nó tạm im đi thì chỉ nhấn khẽ vào... Đầu óc của bà Thìn cứ bấn loạn cả lên và cuối cùng bà dúi trả vào tay Tuấn: - Thôi ! Rắc rối quá, tao chịu ! Rồi bà tần ngần : - Mấy lại tao đâu có thiết gì ti-vi. Nó nói nhăng nói cuội, tao có hiểu ất giáp gì đâu ! Tuấn nằn nì : - Thì mẹ nghe nhạc. - Ôi ! Cái thứ nhạc cứ như đấm vào tai, càng nghe càng nhức đầu. https://thuviensach.vn Rút cục, thú giải trí của bà chỉ còn là mấy cuộn băng cải lương mà bà đã nghe đi nghe lại nhiều lần trên cái máy cassette tuy cũ sì nhưng được cái nó đơn giản, dễ sử dụng. Chỉ có điều không phải lúc nào bà muốn nghe thì nghe. Con Thuý còn đỡ, chớ con Thu mà thấy mẹ vặn cải lương khi có mặt nó thì bao giờ nó cũng nhằn : - Thôi tắt đi bớt đi một chút cho đỡ nhức đầu. Nhạc lải nhải thế mà mẹ nghe mãi được. Có lúc Tuấn cảm thấy bất nhẫn, phải gắt lên : - Thì mẹ có mỗi cái thú nghe cải lương mày phải để cho mẹ nghe chứ. Thu cãi lại : - Thiếu gì lúc mẹ có thể nghe được. Chờ cả nhà đi học đã, rồi mẹ tha hồ nghe. Dĩ nhiên rằng bà Thìn chẳng bao giờ muốn chính mình trở thành cái duyên cớ để anh em nó hục hặc với nhau, nên bà thò tay nhấn cái nút trên máy để cho cuộn băng ngưng lại. Bà nhìn các con bằng đôi mắt buồn thảm rồi mở cửa ra đứng ở phía sau. Qua một cái sân cỏ nhỏ là một dẫy bờ tường chắn ngang tầm mắt. Dẫy tường quét bằng mầu vôi hồng sậm, dưới ánh nắng chói chang của mặt trời tháng Sáu, bà thấy nhức mắt. Bà lại nghĩ đến cái giang sơn nhỏ bé của mình. Khu vườn nhỏ, một thước hai bề ngang, bẩy thước bề dài có hẹ, có húng, có ngò, có tía tô. Mấy tuần lễ trước gặp cụ Cả Phong ở ngoài chợ. Cụ có hứa sẽ bứng cho bà mấy rễ rau rớp cá khi nào bà tới chơi. Bà hoan hỉ báo tin cho lũ con ở nhà với lời đề nghị rụt rè : - Bữa nào rảnh có đứa nào lái xe chở mẹ tới lấy rau rớp cá về trồng. Thuý nhún vai, lè lưỡi : - Eo ơi ! Rau rớp cá thì con chào thua. Chỉ nghĩ tới là đã muốn sỉu rồi ! Thu nói : - Me too ! Rau gì mà mùi tanh thấy ớn ! Lại đến lượt Tuấn phải can thiệp vào : - Tuỳ goût mỗi người chứ. Rau rớp cá có biết bao nhiêu người thích ăn. Tụi bay không ăn nhưng mẹ ăn. Cứ lái xe đưa mẹ tới xin về để mẹ trồng. https://thuviensach.vn Thuý nói : - Tuần này em có hẹn ! Thứ Bẩy phải tới phụ đằng con Liên làm sinh nhật của nó. Chủ nhật thì bạn của anh có party, mời cả em đấy thôi. Tuấn quay sang Thu : - Vậy con Thu đưa mẹ đi. Weekend này mày làm gì ? Thu hỏi ngay lại : - Thế còn anh làm gì ? Tuấn trừng mắt nhìn em thì mặt con nhỏ cũng vênh đáp lại. Thế là bà giáo Thìn lại vội vã xen vào hoà giải : - Chẳng tuần này thì tuần sau. Đâu có vội. Nhưng cái tuần sau đó đã trôi qua cả tháng nay rồi mà bà thì vẫn chưa có dịp ghé lại được đằng cụ Cả Phong. Câu chuyện rau rớp cá chỉ thoáng qua trong giây lát rồi mọi người đã quên đi, trừ bà Giáo. Hồi còn ở quê nhà, bà là người nghiện ăn trầu, xỉa thuốc vào hạng nặng. Khi còn sinh thời, ông Giáo ưu ái trồng riêng ở vườn sau trong căn nhà khang trang ở Sài Gòn cho bà một giàn trầu không leo kín cả một mái liếp. Có lẽ trong cái vùng trí nhớ lãng đãng của bà, hình ảnh sâu đậm nhất đối với bà không chỉ là kỷ niệm của một thời còn nghiện trầu và được ăn trầu mà còn là sự gợi nhớ lại tất cả tấm lòng yêu thương mà ông Giáo đã dành cho bà. Khi ông Giáo mất đi, giàn trầu vẫn xanh tốt, nhiều hôm ra hái trầu bà đã đứng nép ở sau giàn cây mà khóc sụt sùi một mình. Đó là một trong những giây phút bà nhớ ông nhất. Đến lúc vô nhà, mắt của bà còn đỏ hoe. Hồi đó Thu mới lên năm, cái Thuý lên tám và thằng Tuấn thì mười hai. Tất cả còn bé dại và bà đã dành tất cả quãng đời còn lại của mình để yêu thương và chăm sóc chúng nó. Khi lớn lên được một tí, cái Thu và cái Thuý tranh nhau học têm trầu cho mẹ. Nhìn những bàn tay xinh xinh bụ bẫm của hai đứa trịnh trọng xếp từng nếp trên lá trầu để hoàn tất những miếng trầu méo mó, xô lệch bà cảm thấy lòng hết sức thoải mái và yên vui. Nhưng từ ngày qua tới đây, cả hai đứa đều đồng thanh đề nghị mẹ phải bỏ cái thói quen nhai trầu. Thu giải thích : https://thuviensach.vn - Ăn trầu ở bên này không được đâu. Mồm miệng đỏ lòm, người ta cho mình là savage ! Thuý phụ thêm : - Đấy, mẹ coi đàn bà cả nước Mỹ này đâu có ai nhai trầu. Mẹ mà ra phố nhai trầu, cả bàn dân thiên hạ sẽ xúm lại ngó mẹ cho mà coi ! Tuấn tuy cảm thông với mẹ hơn nhưng cũng phải đồng tình với các em : - Thôi để chúng nó mua chewing-gum cho mẹ nhai đỡ buồn mồm. Cái Thu chiều nay đi học về tạt qua đâu đó mua cho mẹ loại chewing-gum có quế đó, mẹ dễ ăn. Lần đầu tiên Thu không phản đối gì ông anh về đề nghị đó cả. Có lẽ vì nhiệm vụ tiêu diệt cái thói quen nhai trầu của bà giáo là một nhiệm vụ trọng đại mà tất cả mọi người trong nhà đều phải xúm lại, góp công sức vào để quật ngã nó. Cho nên Thu sốt sắng khuân về đủ loại kẹo cao su, thứ dẹp và dài có, thứ viên vuông vuông mầu trắng có và dĩ nhiên có cả loại Dentyl mùi quế mà Tuấn đã đề nghị nữa. Bà giáo thấy con mua tốn tiền đã dẫy nẩy lên : - Làm gì mà mày khuân về lắm như thế. Bỏ thì bỏ chớ việc gì phải nhai kẹo cao su. Rồi bà nói tiếp, giọng buồn buồn : - Nhập gia cũng phải tuỳ tục chứ. Quả nhiên bà Giáo bỏ đứt cái thói quen ăn trầu. Bà cũng chẳng cần dùng đến một chiếc kẹo nào do Thu mua về. Thói quen ấy của bà có thể đã bị tiêu diệt nhưng giàn trầu không xanh um trong trí nhớ của bà thì chẳng bao giờ bà có thể quên. Những hôm cả nhà đi vắng hết, bà ngồi thu lu trên bộ salon ở phòng khách nhìn ra khung cửa kính sáng loà. Thân hình còm cõi của bà co gọn trên chiếc sofa rộng thênh thang trông lạc lõng và cô đơn như một con mèo già. Mái tóc của bà mới đó có vài năm đã bạc trắng ra. Bà giương cặp mắt hấp háy nhìn ra sân sau, lòng thì nghĩ như mình đang ngồi trong căn phòng khách nhỏ bé ở Sài Gòn nhìn ra khoảnh vườn có giàn trầu không leo lên những tấm nan tre do chính bàn tay của ông Giáo đã dựng lên. Bà nghe như ở phía bên kia bờ tường có tiếng động cơ xích lô máy https://thuviensach.vn chạy qua con đường bên hông chợ. Bà cũng như nghe thấy cả tiếng ồn ào ồn ào từ cái máy nước công cộng, tiếng hàng quà rong rao lảnh lót, có cả tiếng con tầu từ Biên Hoà chạy qua cổng xe lửa vang lên xậm xịch. Quê hương thật đã xa tít mù và chỉ còn tồn tại trong cái khoảng trí nhớ lãng đãng của bà. Những ngày mới qua Mỹ, lúc bốn mẹ con ngồi ăn cơm với nhau, mỗi người thi nhau nhắc chuyện dĩ vãng. Kỷ niệm cũ với ông Giáo. Kỷ niệm cũ với Sài Gòn, trường học, đường phố, bà con, bạn bè. Lâu dần, rút cục chỉ còn có mỗi bà giáo là thích nghe và thích kể về chuyện quê nhà. Mà những dịp này thì cũng hiếm hoi dần đi. Bữa cơm trong nhà không còn là một cái gì gọi là sinh hoạt thường nhật. Buổi trưa, lũ trẻ ăn ở trong trường. Đến chiều, mỗi đứa về một giờ giấc. Thu về sớm nhất, háu ăn nhất, lao vào bếp nấu một tô súp rau ( loại súp bán sẵn trong những cái túi bằng nhựa) và một vài lát sandwiches. Bà giáo kêu ca : - Ăn cái gì nhẹ thôi. Để đến tối cả nhà cùng ngồi ăn đông đủ. Cùng ngồi ăn đông đủ ! Đó là niềm hạnh phúc và ước mơ nhỏ bé cuối cùng của bà trong căn nhà này. Nhưng trong thực tế, thật khó mà kiếm được dịp cả nhà ngồi chung với nhau, trừ một hai bữa trong những ngày cuối tuần. Khi Tuấn về đến nhà thì Thu và Thuý đã rút vô phòng riêng, đóng kín cửa lại. Bà giáo thì ngồi thiu thiu trên ghế chờ con về. Mâm cơm nguội lạnh đã bầy sẵn. Có dưa muối. Có thịt kho. Có canh cải hay nước rau rền. Tuấn ngồi vào bàn, nể mẹ sới được lưng bát cơm. Sau đó, chàng ăn tiếp một tô mì gói. Tuấn có thể ăn mì gói kinh niên mà không bao giờ ngán. Những hôm ăn một mình, Tuấn bưng nguyên cả tô mì ra ngồi ở salon, vừa ăn vừa coi ti-vi. Thành ra nồi cơm trắng phau, tuy sốt rẻo như thế mà bao giờ cũng ế. Cơm ế, không đời nào bà giáo đem đổ đi. Bà đem cất tủ lạnh để sáng hôm sau hâm lại làm bữa trưa cho mình. Nhiều hôm bà đổ thêm nước vào để nấu thành cháo. Riết rồi bà cũng mặc nhiên trở thành một người kinh niên ăn cháo, âu nó cũng thích hợp với hai hàm răng cũng đã bắt đầu lung lay của bà. https://thuviensach.vn Trong cuộc đời của bà Giáo, bà sợ hãi nhất là hai tiếng "đổ đi" ngay cả khi còn ở Sài Gòn vào thời kỳ bà đang giầu có, sung túc nhất. Các con của bà luôn luôn được nghe câu nói : "Phí của giời, mười đời không có", bà làm như lúc nào cũng có con mắt của Trời, Phật ngó vào khi bà lỡ đánh rơi vài hạt cơm hay rúm gạo. Cho nên cái gì dư thừa, bao giờ bà cũng cất vô tủ lạnh, từ một chén mắm ăn giở cho đến đĩa đầu tôm rang mặn hay những mẩu vụn vặt của một nồi cá kho. Có lần Thuý phải kêu lên: - Mẹ suốt đời ăn đồ thiu. Coi chừng mắc bệnh, kính chả bõ phiền. Mà ở bên này đồ ăn thiếu gì ! Bà Giáo cãi lại : - Mẹ mày ! Thiu đâu mà thiu ! Thu cũng bực bội chen vào : - Không thiu thì cũng đun đi đun lại cả tuần. Mẹ không đổ đi thì con đổ cho mà coi. Và Thu làm thật. Chờ lúc bà Giáo lúi húi ở vườn sau, Thu dọn sạch banh cái tủ lạnh. Ít lắm thì Thu cũng lôi ra được nửa xoong cháo, một tô cơm nguội, một đĩa cải sào, một chén mắm ruốc kho và một lưng niêu nhỏ chứa cái gì "đen sì sì’ thịt không ra thịt, mỡ không ra mỡ lại lẫn lộn cả mấy cọng râu tôm. Nhưng rồi chỉ tuần lễ sau, mọi sự đâu lại vào đấy. Chán rồi, tất cả đều để mặc cho bà tự do ăn uống theo ý mình, giống như Thu thì thích súp rau, Thuý thì thích bún thịt nướng, còn Tuấn thì thích ôm tô mì mì gói ra ngồi ở salon trước ti-vi. Ăn xong, đứa nào về phòng của đứa đó. Trong căn nhà của xã hội Mỹ có những cánh cửa phòng khi đóng lại thì kín như bưng đã là cái hình ảnh khủng khiếp nhất đối với tâm trạng của bà Giáo. Khi bầy con của bà rút vô phòng rồi thì bà không biết chúng nó đang làm gì ở trong đó, hay nhỡ có chuyện gì không may xẩy ra đối với chúng nó ? Đứng ở ngoài hành lang thấp thoáng ánh đèn vàng vọt héo úa, bà với chúng nó tuy thật gần nhau về khoảng cách nhưng tâm tình thì thật đã xa cách nghìn trùng, đến nỗi bà nhiều khi có cảm giác như những cánh cửa phòng vô tri kia đã cắt lìa bà ra khỏi cuộc đời của chúng nó. Nào chúng nó https://thuviensach.vn có biết rằng rất nhiều hôm mủi lòng, bà đã tựa đầu vào vách gỗ để sùi sụt khóc mùi. Hồi ngày xưa, bà có thể nắm vững tình hình sinh hoạt hằng ngày của từng đứa. Về quần áo, mỗi đứa có bộ nào, chiếc quần nào của Tuấn có vết mạng, cái áo nào của Thuý hay Thu sứt chỉ hay được đơm lại khuy, vết sước trên tay Thu khởi sự từ bao giờ và nó đã được chữa trị ra sao, hôm nào thì liền da, bong vẩy, thậm chí đến từng cái răng lược bị gẫy, cái quai dép bong keo hay chiếc khăn tay bị ố mầu mực tím, nhất nhất bà Giáo đều nắm vững như tất cả những thứ đó nằm trên đường chỉ tay của bà. Bây giờ thì bà rất hiếm hoi có dịp được bước chân vô phòng của cả mấy đứa. Muốn kêu đứa nào, bà phải đứng ngoài gõ cửa. Nhiều hôm cái Thu hay Thuý chỉ hé một chút xíu cánh cửa gỗ rồi thò đầu ra, trao đổi vài câu ngắn ngủi với bà rồi lại khép sập lại. Bà thấy rõ các con đã vượt xa tầm tay của bà. Mỗi đứa đều có thế giới riêng của mình kể cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Một lần Tuấn bị đau nằm liệt trên giường ba ngày liền. Ôi thôi, bà Giáo thấy mình linh hoạt hẳn lên. Bà lăng xăng nấu cháo nóng, thái củ hành, vắt nước cam, giặt khăn nước lạnh, pha sữa hộp, quơ đồ cũ của Tuấn mang giặt và đem phơi. Bà tự do ra vô căn phòng của Tuấn mà không cần gõ cửa. Bà lại có thể ngồi hàng giờ ở cuối chân giường của Tuấn, lâu lâu lại sờ đầu, sờ chân, kéo mép chăn, căng mép vạt trải giường và nghe ngóng từng hơi thở khó khăn nặng nề của Tuấn. Nhưng sự bận rộn đầy yêu thương và hạnh phúc đó của bà cũng chỉ kéo dài được ba ngày. Sau hôm Tuấn khỏi bệnh và đã đi làm được ngày đầu, buổi tối bà Giáo tiến lại cánh cửa của phòng Tuấn với dáng điệu rụt rè. Rồi bà ngập ngừng gõ nhẹ lên phiến gỗ. Tuấn hỏi vọng ra: - Ai đó ? - Mẹ đây ! - Có việc gì không hả mẹ? - Không ! Mẹ hỏi thăm xem hôm nay con khá hơn chưa? Giọng Tuấn đáp to : "Khoẻ như voi rồi, mẹ khỏi lo!" https://thuviensach.vn Bà Giáo đứng tần ngần một lát rồi quay ra. Trong lòng bà dâng lên một niềm vui nghe con khỏi bệnh nhưng đồng thời cũng xen vào đó là cảm giác tiếc nuối, nôn nao như bà vừa bị đánh mất một cái gì thân thương khó tả. Bà lại ra ngồi ở trên ghế salon, thu mình lại như một con mèo già ốm yếu, già nua. Phía bên kia cánh cửa kính là khoảng trời sâu hun hút điểm mấy vì sao thưa. Bà nghe văng vẳng hình như có âm thanh của những bản nhạc vọng lại từ rất xa phát ra từ những cánh cửa phòng đóng kín mít của các con bà. Bà chợt thấy hối hận ngay với ý nghĩ điên rồ vừa chợt nẩy ra trong đầu : " Con Thu, con Thuý sao chẳng bao giờ thấy chúng nó ốm đau cả !" California, Mùa Vu Lan – 1983 https://thuviensach.vn PHẦN HAI Quê Nhà https://thuviensach.vn