🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Manon Lescaut Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn VĂN HỌC CẬN ĐẠI NƯỚC NGOÀI • VĂN HỌC PHÁP A. F. PRÊVÔXT MANÔNG LEXCÔ (TRUYỆN HIỆP SĨ ĐƠ GRIƠ VÀ NÀNG MANÔNG LEXCÔ) TIỂU THUYẾT TRƯƠNG TÙNG dịch Lời giới thiệu bản in tiếng Nga của E. GUNXT NHÀ XUẤT BẢN VĂN HỌC HỘI LIÊN HIỆP VĂN HỌC NGHỆ THUẬT QUẢNG NAM – ĐÀ NẴNG 1987 https://thuviensach.vn Dịch từ nguyên văn tiếng Pháp “Histoire du Chevalier des Grieux et Manon Lescaut” của A. F. Prévost https://thuviensach.vn LỜI GIỚI THIỆU Đời văn của linh mục Prévost thật khác thường: người đương thời từng say mê chuyền tay nhau đọc những pho tiểu thuyết bề thế của Prévost, chăm chú lắng nghe những bài diễn giảng của ông. Nhưng đến đầu thế kỷ XIX, ánh hào quang của những áng văn đó đã lu mờ đi, những bài diễn giảng kia không còn hợp với khẩu vị của công chúng thời nay nữa. Và bản thân tên tuổi của Prévost chắc hẳn rồi cũng sẽ mai một, nếu ông không để lại tập Truyện hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô. Thiên truyện tuy chiếm một chỗ đứng hết sức nhỏ nhoi trong toàn bộ cái di sản văn chương khá đồ sộ của nhà văn, nhưng nó đã mang lại cho Prévost một vinh quang thực sự bất tử và đưa ông lên hàng những đại biểu lớn nhất của văn chương thế giới. Antoine Francois Prévost sinh ngày mồng 1 tháng Tư năm 1697 tại thành Eđen (tỉnh Arthur) trong một gia đình tư sản rất được trọng vọng. Hồi bé, cậu học tại quê nhà, trong một trường sơ học của dòng Jésuistes. Bước sang tuổi thiếu niên, Prévost đã được bố mẹ thu xếp để cậu con sẵn sàng dấn thân vào con đường phụng sự Chúa. Vừa chớm đến tuổi trưởng thành, năm 16 tuổi, ông đã là sinh đồ của một chủng viện dòng Jésuistes ở Paris. Tại đây, người ta đã nhanh chóng nhận ra những khả năng xuất sắc của chàng trai, nên chỉ hai năm sau (1715), Prévost đã được gửi tới thị trấn La Flèche, theo học tại một trong những cơ sở đào tạo lớn nhất thời bấy giờ – trường Henri IV. Theo chương trình học thì tại đây, Prévost sẽ phải nghiền ngẫm giáo lý, triết học và các khoa học nhân văn khác. https://thuviensach.vn Nhưng mới học chưa đầy một năm, chẳng rõ vì lý do gì, ông đã từ giã La Flèche, ra đi. Từ đó, Prévost bắt đầu dấn thân vào không biết cơ man nào là những cuộc phiêu lưu, để cho miệng thế đã không ngớt lời dèm pha, thêu dệt nên đủ mọi thứ chuyện trong suốt nhiều năm sau đó. Các nhà văn học sử đã phải tốn khá nhiều giấy mực mới đẩy lùi được những lời đơm đặt nhảm nhí, bôi lọ tiểu sử của Prévost. Nhưng chỉ cần tính riêng những điều không thể chối cãi được trong đời tư của nhà văn, ta cũng đủ thấy ông đã phải sống một cuộc đời hết sức phức tạp, đầy sóng gió và mâu thuẫn, nhất là trong những năm còn đang độ trẻ trung. Rời La Flèche, Prévost sung ngay vào quân đội, làm một anh lính thường. Tòng ngũ chưa đầy hai năm, ông lại muốn về lại với cuộc sống tu hành (năm 1719), nhưng đã bị cự tuyệt. Prévost tức tốc sang ngay La Mã, hy vọng rằng sẽ cạy cục được các đấng bề trên của dòng Jésuistes cho mình được quyền tái nhập, để tiếp tục học hành. Nhưng giữa đường, chẳng may ông thọ bệnh. Một viên sĩ quan đã đứng ra giúp đỡ Prévost, đưa ông vào nhà thương và lo liệu cơm nước, thuốc thang. Nhưng chẳng bao lâu sau ông mới vỡ nhẽ ra rằng viên sĩ quan nọ chẳng phải chỉ vì nhân từ mà cưu mang ông; trong thâm tâm, gã còn nuôi một ý định khác: dụ dỗ chàng trai quay lại với cuộc đời binh nghiệp. Các khoản chi phí ông ta bỏ ra cho Prévost, chẳng qua chỉ như là món tiền ứng trước để ít nữa sẽ khấu vào đồng lương chú lính trẻ. Bởi thế, gã buộc Prévost phải tiếp tục tòng ngũ như trước. Để khỏi tái đăng bất đắc đĩ, Prévost bỏ sang Hà Lan. Được ít lâu, ông lại quay về quê, sống với gia đình. Có lẽ đây chính là thời kỳ nhà văn phải nếm trải cuộc phiêu lưu, tương tự như cuộc phiêu lưu tả trong thiên truyện nổi tiếng sau này. Cũng giống như nhân vật chính cuốn truyện, Prévost đã nhất quyết đi theo người tình mình yêu say đắm, đang bị cảnh sát bắt giữ, nhưng giữa đường thì lăn ra ốm, không còn kịp theo chân đám tù nhân kia, và từ đó mãi mãi mất hút tăm tích người yêu. Đau khổ và tuyệt vọng, Prévost bèn tìm cách lánh đời, và ông lại quay về với kinh bổn, nhưng lần này không https://thuviensach.vn phải trong dòng tu cũ, mà của dòng Bénédictin, vốn nổi danh với những trước tác khoa học, nhất là sử học nói riêng, Sau một năm thụ huấn, Prévost làm lễ tuyên thệ (1721). Nhưng ông không sao kham nổi nếp sống câu thúc giữa bốn bức tường âm u, và lòng vẫn không nguôi nhớ nhung cảnh sống phóng khoáng ngày nào. Quan hệ giữa ông với các vị chức sắc cai quản dòng tu cứ trở nên ngày một rắc rối dần. Bởi thế, chỉ trong vòng bảy năm thôi (1721-1728), Prévost đã phải tám lần thay đổi nơi tu luyện. Đó chính là thời kỳ Prévost bắt đầu lao vào sáng tác. Tại các trai phòng của tu viện Blanc-Manto và Saint-Germain des Prés, ông đã hoàn thành bốn tập đầu bộ Ký sự của một trang quý tộc lánh đời, thiên tiểu thuyết đã được coi là tác phẩm đã làm rạng danh cho tác giả. Hai tập đầu thiên truyện ra mắt công chúng vào đầu năm 1728. Sự xuất hiện của hai tập tiếp theo, tập III và tập IV, trùng với thời kỳ xảy ra một bước ngoặt ghê gớm trong đời nhà văn: ông bí mật trốn khỏi tu viện, lên đường về Paris. Dòng tu Bénédictin mưu toan ỉm đi vụ xì-căng đan đó, thuyết phục ông quay về, nhưng vô hiệu. Bởi thế, họ đã phải nhờ đến viên cục trưởng cảnh sát kinh thành can thiệp, yêu cầu bắt giữ vị tu sĩ bỏ trốn. Ngày 6 tháng Một năm 1728, cảnh sát kinh thành ký lệnh bắt giam. Nhưng đáng nực cười là trong đơn kiện, dòng tu Bénédictin đã ghi rõ ràng kẻ bị truy nã là tác giả bộ Ký sự của một trang quý tộc - thiên truyện đang làm xôn xao dư luận Paris lác bấy giờ. Chỉ mươi hôm sau, ngày 19 tháng Một, kiểm duyệt cũng đã ký lệnh cho phép in tập III và tập IV Ký sự của một trang quý tộc. Hay tin cửa ngục đang mở rộng để chờ mình, Prévost hối hả rời quê nhà, sang Anh. Từ đó lại bắt đầu một chặng đường luân lạc mới là đồng thời cũng là giai đoạn hoạt động sáng tác sôi nổi nhất của nhà văn. Prévost tha hương từ năm 1729 đến hết năm 1734. Có thời, ông đã phải làm gia sư cho một quý tộc Anh, nhưng phần lớn thời giờ và tâm huyết lại dành cho viết lách. https://thuviensach.vn Năm 1751, Prévost bỏ sang Hà Lan. Trong chuyến đi này, chắc hẳn nhà văn đã mang sẵn trong hành trang Truyện hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô, và định đưa cho các nhà in ở Amsterđam xuất bản, Tuy nhiên, ngây ngất với những thành công tuyệt đỉnh của bộ Ký sự, các nhà kinh doanh sách Hà Lan chỉ muốn nhận từ tay ông những tập tiếp theo của bộ tiểu thuyết đó. Vì túng bấn, Prévost phải bắt tay viết tiếp hai tập nữa, mặc dù Ký sự hoàn toàn chẳng cần phụ thêm một dòng tục biên nào. Do nhu cầu thương mại, bộ tiểu thuyết đã được gắn thêm hai tập mới trong đó có một tập là Truyện chàng hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô, mặc dù chính tác giả cũng đã phải thú thực trong Lời tựa ở đầu sách rằng câu chuyện tả ở đây chẳng hề liên quan gì với những biến cố đã thuật lại trong Ký sự. Như thế là, thiên truyện nhỏ khiến cho danh tiếng của linh mục Prévost trở nên bất tử đã ra mắt độc giả lần đầu ngay từ năm 1751, với tư cách là phụ lục của bộ Ký sự của một trang quý tộc mà ngày nay đã hoàn toàn bị lãng quên. Các sáng tác của Prévost sở dĩ được nhiều người hâm mộ trước hết là do tính hấp dẫn của chúng. Các tác phẩm của ông hầu như trang nào cũng vẽ lên một biến cố rất đỗi lôi cuốn – khi thì cảnh bắt cóc hoặc giết người, khi thì một cuộc truy nã, và đâu đâu cũng đầy rẫy những sự trùng khớp hết sức tình cờ, hành động tả ở đây phần nhiều đều diễn ra tại những căn nhà ẩm thấp, những lâu đài âm u, những cánh rừng hoang vắng hoặc những xứ sở xa lạ. Trong các nhân vật chính, bao giờ cũng phải có mặt một con “quỷ dữ”, tâm địa hắc ám, hành tích đầy bí ẩn, hiện thân cho cái ác. Người đọc còn bị lôi cuốn bởi những nét mới lạ mà Prévost lồng vào tính cách các nhân vật: tiểu thuyết nào của ông cũng khắc họa những con người tâm can bị thiêu đốt bởi những khát vọng mãnh liệt, có thể nuốt chửng hết thảy mọi thứ trên đời và lí trí không sao cưỡng nổi. Và niềm khát vọng giữ vai trò chủ chốt ở đây phần nhiều đều là những mối tình say đắm. https://thuviensach.vn Tình yêu trong các sáng tác của linh mục Prévost là thứ khát vọng tiền định, bản năng, không sức nào kiềm chế nổi, và phần nhiều đều bi thảm – dẫn người ta đến cho tuyệt vọng, chỉ còn biết quyên sinh, lắm khi còn đẩy người ta đến chỗ lao đầu vào những tội ác rùng rợn. Đồng thời, các nhân vật của Prévost trước sau vẫn coi tình yêu là một thứ hạnh phúc cao cả, mà chỉ những ai có diễm phúc lớn may ra mới được nếm trải; và chính vì diễm phúc đó, người ta dám sẵn sàng vứt bỏ hết thảy mọi thứ. Với tư cách là nhà tâm lý học, Prévost vốn chịu ảnh hưởng của những kịch tác gia phái cổ điển là Corneille và Racine, tác giả của những vở bi kịch mà cái giữ vai trò chủ đạo bao giờ cũng là những khát vọng không sao kìm chế nổi. Nhưng nếu những tình cảm được khắc họa trong các tác phẩm đó đều là những tình cảm trừu tượng và là số phận của những đấng anh hùng huyền thoại hoặc những nhân vật lịch sử phi phàm (các bậc vua chúa, các vị tướng soái), thì trong các thiên tiểu thuyết của Prévost, những khát vọng kia đều bùng cháy lên trong tâm can những kẻ địa vị xã hội khiêm nhường hơn; và chính nhờ vậy mà phẩm giá của họ đều vượt lên trên cái mức bình thường. Bởi thế, khát vọng nào của các nhân vật do Prévost tạo dựng cũng đều xung khắc gay gắt với những nhân tố thông thường trong cuộc sống của người đời – điều kiện vật chất, nếp nghĩ và nếp sống của gia đình, những định kiến của thế tục, v.v… Năm 1734, Prévost mới được quyền về lại quê hương: Giáo hoàng gia ân cho nhà văn được tiếp tục thử thách đức tin tại các tu viện như trước. Năm 1736, một đại quý tộc có quyền hành nhất nước Pháp thời kỳ ấy là hoàng thân Conti đã mời Prévost sung vào đoàn tùy tùng của ông ta, giữ chức linh mục trong hoàng cung, Prévost nhận lời ngay, vì đây là một chức hữu danh vô thực – không phải gánh vác một trọng trách nào, mà cũng chẳng được hưởng một thứ bổng lộc nào – nhưng lại cho phép ông được sống ở bên ngoài tu viện, danh tiếng lừng lẫy của nhà văn lớn nhất đương thời đã khiến giới thượng lưu và các xa lông văn chương mở rộng cửa đón ông, Prévost lại có thêm nhiều bạn mới là nhiều người hâm mộ mới. https://thuviensach.vn Tuy nhiên, cũng chính vào thời kỳ đó, Prévost đã lại phải lìa bỏ quê nhà lần nữa. Số là vào những năm đó, giới thượng lưu Pháp vốn sính một hình thức thông tin lạ đời: xuất bản các tạp chí viết tay, loan truyền đủ mọi thứ tin tức, kể cả những tin đồn thất thiệt, lẫn những chuyện đơm đặt hồ độ, chẳng đếm xỉa gì đến sự thật, của các vương tôn, công tử nhàn nhã. Đám thư lại có hoa tay phụ họa vào, ngồi nắn nót chép những trang tạp chí nọ để gửi đến đám khách hàng đặt mua. Prévost đã quá khinh suất, bằng lòng giúp đỡ việc biên tập về văn phong cho một trong những tạp chí loại đó. Một vị quý tộc có thân thế bất đồ đã bị tờ tạp chí này vu khống, ông ta bèn ra lệnh bắt giam chủ bút. Các nhà chức trách bắt đầu mở cuộc điều tra. Đến khi đó biết được rằng Prévost có nhúng tay vào việc biên tập, thì viên cục trưởng cảnh sát liền yêu cầu ông phải rời ngay nước Pháp. Prévost lại phải lưu lạc ở chốn đất khách quê người một năm rưỡi nữa, lúc ở Bỉ, lúc ở Frankfurt. Mãi đến lúc về lại Pháp, ông mới bắt đầu được hưởng một cuộc sống yên hàn, và danh tiếng ông mới đạt đến đỉnh cao chói lọi. Từ đó, Prévost mới được biết thế nào là sự thư thái tâm hồn và sự no đủ về vật chất. Prévost vẫn không rời bỏ sự nghiệp sáng tác cho đến tận giây phút trút hơi thở cuối cùng. Ông mất ngày 25 tháng Một năm 1763 vì vỡ tim trong một lần dạo chơi quanh điện Chanteille, ở ngoại ô Paris. *** Truyện hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô, như đã nói, ra mắt lần đầu vào năm 1731 ở Hà Lan với tư cách là phụ lục của tập VII bộ Ký sự của một trang quý tộc. Ở Pháp, kiệt tác này không được đánh giá cao ngay từ đầu, thành ra mãi đến năm 1733 mới được ấn hành. Tờ “Báo của cung đình và kinh thành Paris”, số ra ngày 21 tháng sáu năm 1733, đã đăng một mẩu tin như sau: “Mới đây, tập VII bộ Ký sự của một trang quý tộc đã ra mắt công chúng. Thiên truyện được viết tài tình và lôi cuốn đến mức ngay cả những https://thuviensach.vn kẻ bình thường cũng phải mủi lòng cho thân phận của một gã bịp bợm và một ả buôn phấn bán hương”. Nhưng chỉ ít lâu sau, các nhà chức trách kinh đô đã phải ký lệnh thu hồi và thiêu hủy quyển sách. Trong hồ sơ lưu trữ hiện còn giữ được biên bản tịch thu năm bản truyện của một chủ hiệu sách ở kinh thành và hai bản nữa của một chủ hiệu khác. Việc tịch thu sách trên thị trường dĩ nhiên không hề làm lu mờ danh tiếng của thiên truyện, và người đương thời vẫn háo hức chuyền tay nhau các ấn bản do nhiều nhà kinh doanh sách Hà Lan in ra, đang ồ ạt tràn vào đất Pháp tác bấy giờ. Việc cấm lưu hành Truyện hiệp sĩ đơ Griơ, coi đây là tác phẩm vô đạo đức, giữa lúc phong hóa suy đồi chưa từng thấy, giờ đây xem chừng rất khó hiểu. Nhưng có lẽ chính sự băng hoại đạo đức đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng không đánh giá đúng và không hiểu hết tư tưởng chính mà tác giả gửi gắm vào tác phẩm: người đương thời chỉ nhìn thấy ở đây câu chuyện về những cuộc phiêu lưu suồng sã, rẻ tiền của đôi trai gái hư thân mất nết. Đây là cách lý giải về nguyên nhân khiến người đương thời không đánh giá đúng thiên truyện của Prévost do chính A.I. Gertxen đưa ra. Sự cấm đoán đó đã thôi thúc Prévost đứng lên bảo vệ tác phẩm của chính ông trong tờ tạp chí “Đồng tình và phản đối” do bản thân nhà văn sáng lập và xuất bản từ năm 1735 – 1740. Prévost đã cố xoa dịu cái ấn tượng mạnh mẽ do tác phẩm gây ra và cải chính những lời quở trách mình là đã sáng tác ra một quyển sách “vô đạo đức”. “Công chúng đã đọc một cách say sưa tập cuối bộ Ký sự của một trang quý tộc, có in câu chuyện về cuộc phiêu lưu của hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô. Chúng tôi coi đây là một chàng trai có những thiên bẩm rực rỡ và sức lôi cuốn bất tận, say mê đến mức rồ dại một cô gái trẻ, vừa rất yêu chàng, nhưng vừa thích sống một cuộc đời phù hoa, trăng gió, hơn là đeo đuổi những hạnh phúc cao cả, có thể giúp cho người yêu bộc lộ hết những tài https://thuviensach.vn năng trời cho và làm rạng danh cho dòng dõi cao quý của chính chàng. Trước mắt chúng ta là một kẻ nô lệ bất hạnh của tình yêu; tuy nhìn thấy trước được mọi nỗi khốn đốn đang chờ mình, nhưng chàng trai không còn đủ sức để lẩn trốn chúng, đẩy lùi chúng; chàng đã hiên ngang đứng ra hứng chịu mọi nỗi khốn đốn ấy, mặc cho chúng giày vò mình, hoàn toàn chẳng đếm xỉa gì đến những phương sách khả dĩ giúp mình giành được một chỗ đứng dễ chịu hơn; tóm tại, đó là trang nam nhi vừa hư hỏng, vừa đạo đức, luôn đeo đuổi những ý định tốt lành, nhưng lại hành động một cách xấu xa, nếp cảm nghĩ thì rất đáng quyến rũ, nhưng hành vi thì đáng phỉ báng. Chẳng qua là một tính cách độc đáo. Tính cách của nàng Manông Lexcô lại càng độc đáo hơn. Nàng biết rõ thế nào là phải trái, thậm chí còn rất mực coi trọng lẽ phải, nhưng toàn làm những việc đáng chê trách. Nàng yêu tha thiết hiệp sĩ đơ Griơ, nhưng nỗi thèm khát cảnh giàu sang và hoa lệ đã khiến nàng phản lại những tình cảm của chính mình đối với chàng trai, chạy theo một gã tài chính lắm tiền. Phải làm chủ được một nghệ thuật thế nào mới có thể thu hút nơi cảm tình của độc giả, gợi lên nơi họ sự thông cảm đối với những bất hạnh mà cô gái hư thân mất nết này phải hứng chịu! Tuy cả hai đều là những kẻ hư hỏng, nhưng người ta vẫn thấy thương họ, vì thấy rằng sự hư hỏng ấy chung quy chỉ là hậu quả của sự yếu lòng và si mê; hơn nữa, ta cũng thấy rõ rằng trong thâm tâm, cả hai đều lên án gay gắt hành vi của chính mình và đều thừa nhận rằng cách cư xử như vậy là rất đáng chê trách. Xem thế đủ biết tuy miêu tả cái xấu, nhưng tác giả tuyệt nhiên không đem nó ra mà truyền giảng. Tác giả chỉ vẽ lên ở đây ảnh hưởng của những dục vọng cuồng si, đã khiến cho lý trí trở nên bất lực, khi mà con người bị cầm tù bởi nỗi bất hạnh là đem phó mặc lý trí của bản thân cho dục vọng thao túng…” Thiên truyện bị cấm lưu hành suốt hai chục năm dài đằng đẵng. Mãi đến năm 1735 mới lại được in ra, lần này thành hai tập mỏng, kèm theo https://thuviensach.vn không biết bao nhiêu sửa chữa, thậm chí còn đưa vào một tình tiết mới, tuy không hề làm thay đổi nội dung chính của câu chuyện. Từ đấy trở đi, Manông Lexcô mới giành được một chỗ đứng vững chãi trong các sáng tác xuất sắc nhất của văn chương thế giới xưa nay. *** Đề tài được Prévost luận giải trong Truyện chàng hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô là thứ tình yêu tiền định, đủ sức nhấn chìm hết thảy mọi thứ ở đời. Đây là đề tài, như đã nói, vốn chiếm vị trí chủ chốt trong sáng tác của nhà văn. Nhưng khác với những bộ tiểu thuyết trường thiên của Prévost, cốt truyện vốn hết sức phức tạp và lắt léo, Truyện chàng hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông là một áng văn bố cục cân đối và hài hóa khác thường. Nét đặc sắc ấy sở dĩ có được chắc hẳn, chính là do tính chất tự thuật của nó: cái bi kịch làm chất liệu của thiên truyện cũng chính là tấn bi kịch đầy xúc động mà tác giả đã nếm trải với tất cả tâm hồn mình một cách đủ sâu sắc, đến mức chẳng cần phải thêm thắt bất cứ một suy tưởng hay một biến cố hư cấu nào. Prévost đã dựng lên được một hình tượng về một “cô gái sa đọa”, có sức lôi cuốn mãnh liệt đến mức gần như lấn át hết hình ảnh của chàng hiệp sĩ chung tình của chính mình trong cảm thức của người đọc. Một chứng cứ, thoạt nhìn rất nhỏ nhặt, nhưng đầy sức thuyết phục, là: ngay từ đầu thế kỷ trước, các nhà kinh doanh sách đã tùy tiện “đổi” lại nhan đề tập sách từ Truyện chàng hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô thành Truyện nàng Manông Lexcô và hiệp sĩ đơ Griơ; ít lâu sau, nữ nhân vật đã lấn át hẳn tên tuổi của chàng hiệp sĩ ở bìa sách: tên truyện, bây giờ chỉ còn vẻn vẹn ba chữ: Nàng Manông Lexcô. Mãi gần đây, các nhà xuất bản ở Pháp mới trở lại với cái tên cũ, do chính tác giả đặt cho quyển truyện, việc đảo ngược họ tên hai nhân vật tưởng chừng rất nhỏ nhặt, nhưng thực ra đã động chạm đến một vấn đề lớn: ai là nhân vật chính và tấn bi kịch, mà nhà văn muốn thuật lại với chúng ta trong tác phẩm, là bi kịch của người nào, và dĩ nhiên chẳng phải vô cớ mà https://thuviensach.vn Prévost đã để tên hiệp sĩ đơ Griơ lên ở đầu; chính chàng, hiệp sĩ đơ Griơ, chứ không phải Manông Lexcô, mới là nhân vật chính của tấn bi kịch trong truyện. Hơn nữa, mối xung đột được Prévost lồng vào các biến cố là ở đây tại chính là sự xung khắc gay gắt giữa hai tính cách: hiệp sĩ đơ Griơ và người con gái mà chàng say đắm yêu. Ví thử đơ Griơ cũng vô đạo đức như Manông thì cuộc hội ngộ giữa hai người chắc chắn sẽ chẳng kéo theo một tấn bi kịch nào: vì gắn bó số phận mình với Manông, chàng sẽ hóa thành một gã ma-cô tốt số; và với cái vẻ ngoài đầy quyến rũ của Manông, cuộc sống của họ rồi đây chắc hẳn sẽ trôi qua một cách êm ả trong no đủ, chẳng còn phải bận bịu, lo toan gì nữa… Vả chăng, cả người anh của Manông, lẫn bản thân nàng đều đã nhắc nhở hiệp sĩ nên đi theo chính con đường ấy. Nhưng toàn bộ sự tình chính là ở chỗ đơ Griơ và Manông là hai tính cách khác hẳn nhau; cả bản chất đạo đức, lẫn diện mạo tinh thần của cả hai đều rất ít có những nét chung. Bi kịch của đơ Griơ chính là ở chỗ chàng không thể chia sẻ với Manông một lý tưởng về tình yêu cao thượng, mà chỉ có nó mới đáp ứng được lòng mong mỏi của chàng; trong khi đó thì toàn bộ tấn bi kịch của Manông chung quy chỉ là sự thiếu thốn những điều kiện sinh hoạt vật chất. Nghe theo sự mách bảo của ý nguyện chính mình, Prévost đã thuật lại câu chuyện qua lời hiệp sĩ. Hình thức tự truyện cho phép nhà văn bộc lộ một cách hết sức sâu sắc và chân thực toàn bộ thế giới bên trong của nhân vật. Tấm lòng cao thượng bẩm sinh và nếp nghĩ quá thiên về lý tưởng đã không cho phép đơ Griơ nhận ra con người thực của Manông, chỉ họa hoằn lắm, và thường là vào lúc vắng bóng người yêu, đần óc chàng mới đủ sáng suốt để cảm nhận sự độc hại về đạo đức của chính mình, và càng nhận rõ được sự suy đốn đó sâu sắc bao nhiêu, chàng càng tin chắc thêm bấy nhiêu sự ươn hèn của bản thân và càng thấy rõ sẽ không còn biết lấy đâu ra sức https://thuviensach.vn lực nữa để mà chống trả, vì nghị lực chàng đã tiêu ma đi hết bởi lẽ vướng vào mối tình bất hạnh này. Trung thành với những lý tưởng cao cả của chính mình về tình yêu, hiệp sĩ đã cư xử với Manông như một hiện thân thuần khiết nhất của nữ tính, cần nhớ rằng trong suốt cuốn truyện, đơ Griơ đã không hề đã động lấy một lời về con người thể chất của Manông, về nét mặt của nàng. Đối với chàng, Manông là một thực thể tuyệt đối, hao hàm trong bản thân nó hết thảy mọi sự hoàn thiện. Và với tư cách một hiệp sĩ chân chính, đơ Griơ đã hiến thân cho thần tượng mình ngưỡng mộ hết thảy mọi thứ đang có – tên tuổi, địa vị xã hội, gia đình, bước đường công danh, cuộc sống sung túc; và nếu cần, sẵn sàng hiến luôn cả mạng sống của chính mình. Hình tượng của Manông, xét về các phẩm chất nghệ thuật, là một trong những hình tượng hoàn mỹ nhất của văn chương thế giới. Ở đây, nhà văn đã kết hợp được thành một thể thống nhất hai khía cạnh tương phản gay gắt – vẻ ngoài đầy sức quyến rũ và sự hạn hẹp về thế giới nội tâm của nữ nhân vật – bằng một tài nghệ phi thường đến mức người đọc luôn luôn bị quyền lực của hai tình cảm đối lập nhau chi phối: vừa thán phục và vừa căm giận. Tuy nhiên, cũng đừng quên rằng hình tượng Manông mà chúng ta cảm nhận ở đây là qua lời kể của đơ Griơ – một người thuật chuyện nhiệt thành đến mức khó có ai theo kịp. Đơ Griơ lúc nào cũng không tiếc lời biện hộ cho nàng và chỉ hãn hữu lắm mới cảm nhận được ít nhiều rõ nét những thói hư tật xấu của cô gái, Manông là một phụ nữ mất hết mọi nền nếp đạo lý, là một con người trí lực kém cỏi và tầm nhìn cực kỳ thiển cận, chật hẹp, cho nên sẽ rất lầm lạc, nếu khẳng định rằng cái ngự trị trong thiên truyện là ý niệm “tính người tối đa” (chelovecheskij maksimum). Không cần tuyên bố công khai rằng chủ nghĩa khoái lạc nhất thiết phải là bạn đồng hành cố hữu của thói xem thường các quy phạm đạo đức vẫn được xã hội chấp nhận, ta vẫn có https://thuviensach.vn quyền coi việc đánh đồng hình tượng Manông với ý niệm “tính người tối đa” là việc làm quá ư ngây thơ: tính người đâu phải chỉ thu gọn ở những bộ trang phục lộng lẫy, ở những bữa dạ tiệc thịnh soạn, ở những chiếc vé xem hát đắt tiền và những trò tiêu khiển miên man. Cội nguồn tạo dựng, ngay cả khi xét trong phạm vi của nữ giới đơn thuần đi nữa, cũng xa lạ đối với Manông. Ta không tài nào hình dung nổi nàng trong cương vị của một người mẹ, một người vợ, tảo tần nuôi con dạy cái và thu vén việc cửa nhà. Hơn nữa, Manông còn mang sẵn trong con người mình bản năng tàn phá – hễ tiếp cận với nàng, mọi thứ đều lập tức trở nên đồi bại. Ngay cả đám tôi tớ của Manông, do chứng kiến cảnh sống chung của nàng với đơ Griơ, cũng đã tiêm nhiễm phải những thói xấu của chủ: họ cũng lấy cắp tiền nong, tư trang của chủ, y hệt như nàng đã lấy cắp của đám khách làng chơi đến giải buồn. Manông không đủ sức mang lại hạnh phúc cho người nàng yêu: ngay cả khi đã đứng vững chân trên một mảnh đất chắc chắn như mối tình rất mực thủy chung của đơ Griơ đi nữa, nàng vẫn không sao xây dựng được một hạnh phúc lứa đôi bền chặt. Đến như tình cảm máu mủ, ruột rà, nàng cũng hoàn toàn xa lạ, Không như đơ Griơ, lúc nào cũng ngóng chờ được trở về sum họp với cha già, với người em, với người bạn thời thơ ấu, Manông không bao giờ tưởng đến gia đình và đả động đến gia đình. Ngay cả bạn gái, nàng cũng không có. Trong khi đơ Griơ bao giờ cũng canh cánh bên lòng hình ảnh người bạn Tibecgiơ, thậm chí cả khi hai người xa cách, thì Manông hoàn toàn chẳng có một ai để mà kết thân. Nàng không hề dành sẵn đất cho tình bằng hữu. Cần nhận thấy rằng trong thiên truyện của Prévost, từ phía đơ Griơ đã xuất hiện toàn những nhân vật chính diện (cha chàng, em chàng, Tibecgiơ, ông đơ T… – và thậm chí cả viên cai ngục ở nhà tù Priut nữa), thì từ phía Manông chỉ xuất hiệu toàn những nhân vật phản diện (anh nàng, đám khách làng chơi liên tục thế chân nhau). Manông tựa hồ như một thứ ma lực, chỉ lôi cuốn về phía mình toàn những cái xấu, cái ác, cũng rất đáng chú ý là hết thảy những kẻ “ngưỡng mộ” Manông, được nhà văn dựng lại trong https://thuviensach.vn truyện, đều chỉ đến với nàng không từ một động cơ nào khác, ngoài những dục vọng đê cấp; họ không hề ngờ vực mảy may nào sự thành công của chính họ, vì ai cũng thừa biết rằng nàng không phải là “món khó gần”. Không hề thấy một gã nào trong số họ đến với nàng là do những tình cảm chân thành thôi thúc. Nói cho công bằng, thì khi sang đến Mỹ, hành vi của Manông có phần ít đáng chê trách hơn lúc còn ở quê nhà. Nhưng vị tất đã có thể xem đây là kết quả của sự ăn năn hay sự cải hóa tự nhiên của tâm tính. Sang đất Mỹ thời ấy là cả một cuộc hành trình dài dằng dặc – hàng trăm cây số rong xé trên đất Pháp, thêm hai tháng trường lênh đênh trên thuyền buồm giữa đại đương, rồi điều kiện sống khắc nghiệt ở Tân thế giới, thân phận hèn kém của kẻ bị lưu đày, và những thiếu thốn, thua thiệt đủ mọi đường – tất cả những cái đó không thể không làm tổn hại đến sức mạnh tinh thần và thể chất của Manông. Sang đến Mỹ, nàng đã hóa thành một con người khác – đau khổ, kiệt sức, tuyệt vọng, từ bỏ hẳn lối sống buông thả và nông nổi ngày nào. Nét nổi bật của thiên truyện là Prévost đã miêu tả một cách tỉ mỉ lạ thường những đặc điểm về sinh hoạt của thời đại. Hành động tả trong truyện diễn ra đúng vào thời kỳ Trùng Hưng (1715 – 1723), khi mà xã hội Pháp say sưa lao vào một lối sống buông thả hoàn toàn, vào những năm chót cùng của triều đại Louis XIV dài lê thê. Cái ngự trị trong chốn cung đình là sự hà khắc và thói đạo đức giả. Không khí đó đã ảnh hưởng rất sâu đậm đến toàn bộ nếp sinh hoạt bên ngoài xã hội, sau ngày Louis XIV chết đi, ngôi báu đã lọt vào tay người chắt là Louis XV (vì cả con, lẫn cháu vua đều đã về chầu Chúa trước tổ phụ), bấy giờ mới chỉ là một cậu bé con thơ dại. Bởi thế, mọi quyền bính trong nước, trên thực tế, đều nằm trong tay quan nhiếp chính Philippe Orléans ham vui và nông nổi. Thần dân trong nước tức thì phản ứng ngay lại với bầu không khí tẻ nhạt, giả dối, từng chiếm địa vị thống trị dưới thời đức vua già lụ khụ ngày xưa, xã hội Pháp tức thì trút một hơi thở phào nhẹ nhõm và lao ngay vào cuộc sống ăn chơi, phè phỡn, cho bõ những ngày dài câu thúc, kiêng khem mới đây. https://thuviensach.vn Linh mục Prévost quả đã làm sống lại trong truyện một cách chính xác phi thường nhiều đặc điểm của nếp sống thời ấy. Các sử gia thời Trùng Hưng đều nhất trí thừa nhận rằng những tình tiết nhỏ nhặt, như thể thức lưu đày sang Mỹ những tù nhân bị khép tội phát vãng, địa điểm các sòng bạc và lề thói sát phạt của đám dân máu mê, những thể chế tồn tại trong các sở cẩm, các trại giam, cũng như các tửu điếm, v.v..., nhất nhất đều xác thực. Tác giả không tự cho phép mình bỏ qua bất cứ chi tiết nào từng được chứng kiến tận mắt. Bức tranh do nhà văn vẽ lại về cuộc sống thời bấy giờ quả chân xác đến mức khó lòng quở trách. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là những xung đột được Prévost khắc họa ở đây đều chỉ tiêu biểu cho cái thời đại lịch sử ấy, bởi lẽ những trở lực ngăn cản đơ Griơ và Manông vươn đến hạnh phúc không chỉ đơn thuần là ở các thể chế xã hội thời Trùng Hưng, mà chính là ở tính cách của Manông. Nền văn chương thế kỷ XVIII vốn không thiếu gì những sáng tác miêu tả những trở lực do các thiên kiến của giai cấp quý tộc vô tư sản dựng lên trên bước đường đi đến hạnh phúc của các đôi nam thanh nữ tú, chỉ cần đơn cử ra đây một dẫn chứng: trong Nàng Héloise mới, hạnh phúc của Julie và Xanh Pré cũng đã sụp đổ, chung quy chỉ vì Xanh Pré xuất thân từ tầng lớp bình dân. Tấn bi kịch của đơ Griơ có một ngọn nguồn hoàn toàn khác, và không thể đã hết trách nhiệm lên đầu hoàn cảnh xung quanh, nói riêng là người cha già của hiệp sĩ. Ông thân của đơ Griơ chống lại cuộc hôn nhân giữa con mình với Manông không phải vì nàng xuất thân từ tầng lớp dân thường, mà chính vì nàng là một nhân cách suy đốn về đạo đức, không thể mang lại hạnh phúc cho con trai của chính mình, cha của đơ Griơ là một người từng trải, và hiểu được thế nào là nhân tình thế thái. Câu chuyện trốn nhà ra đi của Manông với con trai ông, người nàng mới quen biết qua loa, rồi hoàn cảnh diễn ra cuộc hội ngộ đó, và chắc hẳn chính số phản phúc của Manông, đã tố giác người tình khi vừa hay biết được rằng chàng không lấy đâu ra tiền để chu cấp cho mình – tất cả những sự kiện ấy đã giúp ông thấu https://thuviensach.vn hiểu được chân tướng của Manông và có đầy đủ mọi lý lẽ để chống lại cuộc hôn nhân. Không một ông cha hay bà mẹ nào, chẳng riêng gì ở thời Trùng Hưng, mà ở bất cứ thời đại nào khác, lại có thể tán thành với dự tính của một anh con trai mười bảy, do chính mình đứt ruột đẻ ra, đem gắn bó số phận với một cô gái giang hồ, chuyên ăn cắp vặt và toàn ngấm ngâm mưu mô những chuyện làm ăn gian lận. Tìm cách biện hộ cho Manông, xuê xoa hay nhắm mắt làm ngơ với những căn nguyên sâu xa của cái nhân cách tồi tệ đó có nghĩa là hạn chế bớt mức độ gay gắt, tính độc đáo và tầm bao quát của hình tượng ấy, do đó, không đánh giá hết chiều sâu tâm lý và tài nghệ của nhà văn. Người bạn hơn tuổi của đơ Griơ, chàng Tibecgiơ, được tác giả khắc họa như một người bạn mẫu mực, trung thành. Từ lâu rồi, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy: các nhân vật chính diện, nhất là trong văn chương thế kỷ XVIII, bao giờ cũng là những nhân cách kém sắc sảo, “nghèo nàn” hơn các nhân vật phản diện, Nhưng ở Tibecgiơ, đức khôn ngoan và lòng chung thủy trong hành vi tuyệt nhiên không làm hình tượng chàng trở nên mờ nhạt và vô vị. Tibecgiơ tuy kiên định trong đức tin, nhưng vẫn tỏ ra rất mực khoan dung đối với đơ Griơ; chàng rất nghiêm khắc, nhưng đồng thời vẫn rất người, ví thử Tibecgiơ chỉ là một anh chàng cố chấp, ti tiện và thông thái rởm, chỉ biết truyền giảng những bài học luân lý tẻ nhạt đơn thuần, thì không đời nào đơ Griơ lại quý trọng chàng đến thế, Tibecgiơ là người bạn chân tình, ngay thẳng, đầy lòng bao dung, nhưng không bao giờ tha thứ cho bạn về những việc làm nông nổi. Sự trung thành, tận tụy của chàng đã đạt đến đỉnh cao của đức xả thân: để cứu bạn, chàng sẵn sàng hy sinh hết thảy, theo chân bạn sang tận đến Mỹ, mặc đã chuyến đi ấy vào thời Prévost phải kéo đài hàng mấy tháng trường và phải trải qua bao nhọc nhằn, vất vả, thậm chí có khi phải mạo hiểm đến cả tính mạng nữa. Đơ Griơ đánh giá rất cao tình bạn giữa chàng và Tibecgiơ, chàng tin chắc rằng không một thử thách nào có thể bẻ gãy được mối quan hệ thân https://thuviensach.vn thiết đó. Tibecgiơ là người độc nhất mà đơ Griơ có thể cởi mở hết tấm lòng, và chính nhờ những cuộc tranh cãi tay đôi với Tibécgiơ, chàng đã lần gỡ được thực chất của mối tình say đắm mình đang đeo đuổi và tìm thấy lời giải đáp cho những câu hỏi đang dằn vặt tâm can. Trong những cuộc tranh cãi ấy, quan điểm của hai người hoàn toàn khác nhau, nhưng điều đó không hề cản trở họ hiểu nhau (nhất là Tibecgiơ đối với tâm tư của đơ Griơ). Lý lẽ do Tibecgiơ đưa ra, đơ Griơ hoàn toàn không thể chấp nhận được, vì những lý lẽ ấy chẳng những bao hàm cả sự kết án cách hành động của chàng, mà còn công khai bác bỏ hoàn toàn cái ảo tưởng của chàng về cuộc sống hạnh phúc với Manông. Dẫu sao, chàng hiệp sĩ bất hạnh cũng chẳng còn ai khác nữa để mà tâm sự: chàng biết rõ rằng người bạn ấy sẽ đem đến cho mình chẳng phải chỉ có những lời chỉ trích, mà còn có cả sự cảm thông, sự nâng đỡ và sự thấu hiểu. Nhân tiện cần ghi nhận rằng chưa bao giờ đơ Griơ đã thử cố trò chuyện với Manông về những đề tài thường xuyên được đề cập đến trong những cuộc tranh luận với Tibecgiơ. Trước ngày gặp Manông, đơ Griơ chắc hẳn vẫn luôn luôn chia sẻ các quan niệm của Tibecgiơ. Sự giống nhau đó chính là nền tảng của tình bạn giữa hai người, là cội rễ của sự kính trọng lẫn nhau giữa họ. Sự bất đồng quan điểm giữa đơ Griơ và Tibecgiơ chỉ là một chuyện nhất thời, và rất có thể sự bất đồng đó, nếu không hoàn toàn mất đi, thì ít ra cũng sẽ đỡ gay gắt hơn, một khi những thế lực chia rẽ họ mất tác dụng. Theo nhận định rất sắc sảo của nhà nghiên cứu văn học Arsen Usse, Tibecgiơ là lương tâm của hiệp sĩ đơ Griơ. Tài nghệ mà nhà văn đem ra để sáng tác nên Truyện hiệp sĩ đơ Griơ và nàng Manông Lexcô đã đưa thiên truyện không bao lăm trang này vào hàng những kiệt tác vĩ đại nhất chẳng những của văn chương Pháp, mà cả của văn chương thế giới. Thiên truyện được viết bằng một bút Pháp giản dị và hài hòa lạ thường; lời văn chuẩn xác, trong sáng và đầy âm hưởng, không https://thuviensach.vn nhường bước trước bất cứ một áng vấn mẫu mực ưu tú nào trong văn chương Pháp thời cổ điển và thời Khai sáng. Câu chuyện của đơ Griơ về những nỗi bất hạnh và đau khổ của chính chàng được thuật lại một cách chân thật, không chút khoa trương, không chút tô vẽ cốt gây ấn tượng; nhưng đằng sau cái vẻ ngoài kìm giữ đó, người đọc vẫn luôn cầm thấy một nỗi say mê sôi sục. Cả về phương điện bố cục nữa, thiên truyện cũng thật hoàn mỹ: ngay từ mấy trang đầu, tác giả đã đưa chúng ta đi thẳng vào diễn biến câu chuyện, và hứng thú của chúng ta vẫn không hề giảm sút mảy may cho đến lúc đọc dòng chót cùng tác phẩm. Nhưng công lao chủ yếu của linh mục Prévost dĩ nhiên là ở chỗ ông đã tạo dựng được hai hình tượng văn học thực sự bất hủ. Hiệp sĩ đơ Griơ là mẫu mực của một tình yêu rất mực thủy chung, của đức hy sinh và của lòng vị tha vô bờ hến. Nhà văn đã vẽ lên trước mắt chúng ta những tâm tư đau khổ và phức tạp của chàng trai một cách đầy thuyết phục đến mức ta sẵn lòng tha thứ hết cho chàng mọi lỗi lầm chàng đã phạm phải và luôn vững tin vào sự cao thượng và sự trong sạch về đạo đức của chàng. Còn hình tượng Manông thì thật khó tìm một điển hình văn học nào sánh ngang về sự hoàn mỹ trong văn chương thế giới xưa nay. Nhà văn đã ký thác nơi cô gái đầu óc trống rỗng, tâm hồn chai sạn, tầm mắt hạn hẹp và đạo đức đốn mạt ấy một vẻ quyến rũ mãnh liệt đến mức khiến ta suýt quên đi những thói hư tật xấu của nàng và sẵn sàng hâm mộ nàng cũng chẳng kém gì đích thân hiệp sĩ đơ Griơ. Arsen Usse đã nhận xét rất đúng rằng dù nhân tình của Manông có đông đến bao nhiêu đi chăng nữa, con số đó vẫn chẳng thấm tháp vào đâu so với đám người ngưỡng mộ cô nữ nhân vật mà linh mục Prévost đã dắt đến bên chân nàng. Thật vậy, đã hai thế kỷ trôi qua, nhưng Manông vẫn đầy sức quyến rũ. Từ các trang sách của nhà văn, tiếng cười say nồng của nàng vẫn vang https://thuviensach.vn vọng mãi không thôi và ánh mắt huyền bí, ranh mãnh của nàng vẫn lôi cuốn chúng ta như ngày nàng mới ra mắt. E. GUNST[1] Đức Dương dịch https://thuviensach.vn TIỂU DẪN CỦA TÁC GIẢ tập HỒI KÝ VÀ CHUYẾN PHIÊU LƯU CỦA MỘT NGƯỜI CÓ PHẨM GIÁ[2] Tuy rằng có thể đưa câu chuyện về hiệp sĩ Griơ này vào tập Hồi ký của tôi, tôi thấy rằng nó không có mối quan hệ thiết yếu gì với tập Hồi ký đó, nên bạn đọc sẽ thích thú hơn khi đọc nó tách rời ra. Một truyện dài vào cỡ như thế này có thể sẽ cắt đứt cái dòng của câu chuyện về chính bản thân tôi. Tuy không hề dám tự nhận mình là nhà văn chuẩn mực, tôi cũng biết rằng trong một truyện kể phải loại bỏ những tình tiết làm cho nó nặng nề và rối rắm. Đó là nguyên tắc của Horace[3]: Hôm nay chỉ nói về những gì thích hợp với hôm nay, Hãy gác những điều khác lại và nói vào thời gian thích hợp. Cũng không cần phải viện dẫn đến một quyền uy nghiêm trang đến thế để chứng minh một chân lý rất giản đơn bởi vì lương tri là ngọn nguồn của quy tắc đó. Nếu như công chúng tìm được một điều gì thú vị và hữu ích trong câu chuyện về cuộc đời tôi, tôi dám hứa rằng họ cũng sẽ hài lòng với phần bổ sung này. Trong hạnh kiểm của ông Griơ, họ sẽ thấy được một ví dụ ghê gớm về sức mạnh của sự đam mê. Tôi phải miêu tả một thanh niên mù quáng, chối bỏ hạnh phúc để lao vào những hoạn nạn bi thảm nhất; một kẻ có tất cả những đức tính có thể hình thành nên phẩm giá cao quý, đã tự https://thuviensach.vn nguyện chọn một cuộc sống tăm tối lang bạt kỳ hồ hơn là hưởng những ưu thế về gia sản và dòng dõi mang lại; một kẻ thấy trước những tai họa nhưng lại không muốn tránh, cảm thấy tai họa đấy nhưng lại cam tâm hứng chịu lấy tai họa, cố tình từ chối những phương thuốc mà người ta luôn luôn bốc cho anh ta và có thể giúp anh ta chấm dứt những tai họa đó vào bất cứ lúc nào; tóm lại, đó là một tính chất nhập nhằng, khó hiểu, đức hạnh trộn lẫn với thói hư, một mâu thuẫn thường xuyên giữa ý đồ tốt với hành động xấu. Đó là nội dung của bức tranh mà tôi trình bày. Những người có lương tri sẽ không xem một trước tác vào loại này là một việc làm vô ích. Ngoài cái thú được đọc một câu chuyện thú vị, trong đó ít có sự kiện nào mà lại không giúp vào việc soi sáng các phong tục, và theo ý tôi, vừa giải trí vừa giáo dục công chúng là đã phục vụ đáng kể cho họ rồi. Người ta không thể suy nghĩ về những lời giáo huấn đạo đức mà không ngạc nhiên nhận ra rằng tất cả những lời đó vừa được coi trọng lại vừa bị xem thường; người ta tự hỏi về sự kỳ quái đó của lòng người, nó làm cho người ta có tư tưởng thích cái thiện, cái hoàn hảo, nhưng trong hành động thì lại xa rời tư tưởng đó. Nếu những ai có một trình độ tri thức và lịch lãm nào đó chú ý xem xét nội dung thông thường của những cuộc chuyện trò, hay cả những cơn mơ mộng một mình của họ, họ sẽ dễ dàng nhận thấy rằng chúng hầu như luôn luôn xoay quanh những nhận xét về đạo đức. Những giờ phút ân ái nhất trong cuộc sống của họ là những giờ phút ngồi một mình, hay với một người bạn để bộc bạch về vẻ đẹp của đức hạnh, vị dịu ngọt của tình bạn, về những phương tiện để đạt đến hạnh phúc, về những nhược điểm của bản năng làm cho chúng ta xa rời hạnh phúc cùng những phương thuốc để chữa những nhược điểm đó. Horace[4] và Boileau[5] nêu bật lên cuộc đối thoại đó, xem đó là những nét đẹp nhất trong hình ảnh về một cuộc sống hạnh phúc do hai ông vẽ nên. Nhưng như vậy thì tại sao người ta lại có thể dễ dàng trượt ngã từ những lý luận cao siêu đó và bỗng chốc rơi xuống trình độ của những người tầm thường nhất. Tôi sẽ lầm nếu như lý lẽ mà tôi đưa ra không giải thích được mâu thuẫn giữa tư tưởng và hành động của chúng ta. Lý lẽ đó là: tất cả những lời giáo https://thuviensach.vn huấn về đạo đức chỉ là những nguyên tắc mơ hồ và chung chung, do đó rất khó áp dụng riêng biệt cho từng chi tiết trong phong tục và hành động. Hãy nêu lên một ví dụ. Những người thuộc dòng dõi cao quý đều thấy rằng sự hiền hòa và lòng nhân đạo đều là những đức tính đáng yêu và đều muốn thực hiện những đức tính đó, nhưng khi thực hiện, họ lại thường lưỡng lự. Họ nêu lên những câu hỏi: Có đúng lúc không? Đâu là mức độ vừa phải? Có lầm đối tượng không? Hàng trăm khó khăn ngăn họ lại. Người ta sợ mình bị mắc lừa khi muốn tỏ ra nhân từ và hào hiệp, sợ mình trở nên nhu nhược nếu mình tỏ ra quá hiền dịu và dễ xúc động; tóm lại là sợ thái quá hay bất cập trong khi thi hành những bổn phận được gói gọn một cách quá mơ hồ trong những khái niệm chung chung về nhân đạo, hiền hòa. Trong sự phân vân đó, chỉ có kinh nghiệm hoặc nêu lên một ví dụ điển hình mới có thể quyết định một cách phải chăng cho những thiên hướng của lòng người. Thế nhưng, kinh nghiệm không phải là lợi thế mà ai cũng có thể có được, nó tùy thuộc ở những tình huống khác nhau, do số phận đưa đẩy đến cho mỗi người. Như vậy, chỉ còn có việc nêu lên một ví dụ điển hình, để có thể qua đó dùng làm quy ước cho khá nhiều người trong việc thực hành đạo đức. Chính là với loại độc giả đó mà những trước tác như cuốn sách này có thể rất có ích, ít nhất là khi chúng do một con người trọng danh dự và có lương tri viết ra. Mỗi một sự kiện kể ra trong sách đó là một độ ánh sáng, một tri thức bổ sung cho kinh nghiệm; mỗi một biến cố là một mẫu mực mà người ta có thể theo đó để tự rèn luyện mình; chỉ có điều là cần áp dụng cụ thể vào tình huống của mỗi người. Toàn bộ tác phẩm là một bài luận văn về luân lý, nhưng viết gọn lại thành một bài học thực hành thú vị. Một độc giả nghiêm khắc có thể bực mình khỉ thấy một người vào lứa tuổi tôi lại cầm bút để viết những chuyện phiêu lưu về số phận và tình yêu, nhưng nếu những suy nghĩ tôi vừa nêu là vững chắc thì chúng sẽ biện hộ cho tôi, nếu chúng là sai lạc, tôi xin nhận là mình đã sai lầm. https://thuviensach.vn PHẦN THỨ NHẤT Tôi buộc phải yêu cầu bạn đọc trở lại quãng đời mà lần đầu tiên tôi gặp hiệp sĩ đơ Griơ. Đó là vào khoảng sáu tháng trước khi tôi khởi hành đi Tây Ban Nha. Tuy ít khi ra khỏi cuộc sống cô độc của mình, đôi khi chiều theo ý con gái, tôi cũng có những chuyến đi nho nhỏ mà tôi cố rút ngắn chừng nào tốt chừng ấy. Một hôm tôi từ Ruăng[6]trở về. Con gái tôi nhờ tôi đến đấy để xin hội đồng xử Normandie giải quyết việc thừa kế một số ruộng đất của phía ông ngoại tôi mà tôi có ý định nhượng lại cho nó. Đêm đầu, tôi nghỉ lại ở Evơrơ[7], hôm sau tôi đến ăn trưa ở Pacy, một thị trấn cách Evơrơ khoảng năm, sáu dặm. Bước vào cái thị trấn nhỏ này, tôi ngạc nhiên thấy dân chúng hết sức nhốn nháo. Họ đổ xô ra khỏi nhà, lũ lượt kéo đến cửa một lữ điếm tồi tàn; trước cửa lữ điếm có hai chiếc xe ngựa mui bịt kín. Mấy con ngựa kéo xe, chưa được tháo ách, thở hổn hển vì mệt và nóng, chứng tỏ hai chiếc xe kia vừa mới đến. Tôi dừng lại một lát để dò hỏi do đâu có sự huyên náo đó; nhưng đám dân chúng tò mò, không chú ý gì đến các câu hỏi của tôi, lại cứ xô đẩy nhau kẻo đến trước khách sạn, chẳng làm sáng tỏ chút ít gì cho tôi cả. Cuối cùng, một viên cảnh sát, súng quàng vai, xuất hiện ở cửa. Tôi lấy tay ra hiệu cho anh ta lại gần và yêu cầu anh ta nói cho biết nguyên nhân của sự lộn xộn đó. Anh ta bảo: – “Không có gì đâu ông ạ, đấy chỉ là một tá điếm mà tôi và các đồng sự có phận sự đưa đến cảng Lơ Havarơ đơ Graxơ[8]rồi đưa sang Mỹ. Có https://thuviensach.vn một vài ả khả xinh, chắc vì thế mà các bác nhà quê nhà ta mới tò mò như vậy.” Sau lời giải thích đó, chắc là tôi đã bỏ đi nếu những lời than vãn của một bà lão từ khách sạn bước ra không buộc tôi dừng lại. Và vừa chắp tay vừa kêu lên rằng đó là một sự dã man, một điều khiến người ta ghê tởm và thương hại. Tôi hỏi bà: - Có việc gì thế? Bà lão đáp: - Chao ôi! Xin ông cứ vào xem rồi sẽ thấy cảnh tượng ấy thương tâm đến chừng nào! Vì tò mò, tôi xuống ngựa, trao ngựa cho tên giám mã. Khó khăn lắm tôi mới lách qua đám đông, chen vào trong. Quả nhiên tôi nom thấy một cảnh rất xúc động. Trong số mười hai cô gái bị xích ở ngang thắt lưng, thành từng nhóm sáu cô, có một cô mà phong thái và gương mặt không phù hợp với cảnh ngộ của mình, đến mức ở vào bất cứ một hoàn cảnh nào khác, tôi sẽ cho đó là một bà mệnh phụ. Nỗi buồn và quần áo bẩn thỉu chỉ làm cô ta xấu đi chút ít thôi. Nhìn cô ta, tôi thấy kính nể và thương cảm. Dù vậy, cô ta vẫn cố tình quay mặt đi, trong chừng mực mà sợi dây xiềng cho phép, để tránh cái nhìn của đám người xem. Sự cố gắng của cô ta để giấu mình hết sức tự nhiên, dường như đó là do một tình cảm khiêm nhường nào đó. Vì cả sáu người lính áp giải đoàn người khốn khổ này đều ở cả trong phòng, nên tôi gọi riêng viên đội trưởng ra hỏi đôi điều về số phận của cô gái xinh đẹp kia. Anh ta cũng chỉ cho tôi biết một vài điều khá chung chung. Anh ta nói: - “Chúng tôi đã lôi cô ta ra từ Nhà trừng giới[9]theo lệnh của ngài cảnh sát trưởng Paris. Không có vẻ gì là cô ta bị bắt giam nhầm vào đấy. Dọc đường, tôi đã nhiều lần hỏi cô ta về chuyện này, nhưng cô ta một mực không chịu trả lời. Nhưng dù không được lệnh nương nhẹ cô ta so với các cô kia, tôi vẫn quan tâm đôi chút đến cô ta, vì tôi thấy hình như so với các người bạn đồng hành, cô ta có giá trị hơn một tí. À đây rồi, chàng thanh niên kia có thể nói để ông hiểu rõ hơn nguyên nhân sự sa đọa của cô ta. https://thuviensach.vn Anh chàng đã đi theo cô ta từ Paris và lúc nào cũng khóc sướt mướt. Chắc anh ta là anh em ruột hoặc là người yêu của cô nàng”. Tôi quay lại nhìn vào góc phòng, nơi chàng thanh niên đang ngồi. Anh chàng dường như chìm đắm trong cơn mộng. Tôi chưa hề nhìn thấy một hình ảnh sinh động hơn về nỗi khổ đau. Anh ta ăn mặc hết sức giản dị, nhưng chỉ thoáng nhìn, người ta cũng thấy ngay đó là một người có gia phong và học vấn. Tôi lại gần anh ta. Anh ta đứng dậy; từ đôi mắt, khuôn mặt và từ các cử động của anh ta, toát ra một vẻ tao nhã và cao quý đến nỗi tự nhiên tôi cảm thấy mình chỉ muốn những điều tốt lành cho anh ta. Ngồi xuống cạnh anh ta, tôi bảo: - “Tôi không làm gì phiền hà anh đâu. Mong anh thỏa mãn sự tò mò của tôi muốn biết rõ về cô gái xinh đẹp mà tôi cho là hoàn toàn không đáng phải chịu đựng cái tình cảnh hiện nay của cô ta”. Anh chàng thật thà trả lời rằng anh ta không thể cho tôi biết rõ cô ta mà không để lộ mình là ai, và anh ta có những lý do xác đáng để mong muốn được mai danh ẩn tích. Rồi chỉ vào những tên cảnh sát áp giải, anh ta nói tiếp: - “Tuy nhiên, tôi xin thưa với ông rằng những thằng khốn nạn đó thừa biết rằng tôi yêu nàng với một đam mê mãnh liệt khiến tôi trở thành một kẻ khốn khổ nhất trần gian. Ở Paris, tôi đã làm mọi thứ để cho nàng được tự do. Cầu xin, mưu mẹo, rồi vũ lực đều vô ích, tôi đành chọn lấy con đường là đi theo nàng, dù cho phải đi đến cùng trời cuối đất. Tôi sẽ cùng xuống tàu với nàng, tôi sẽ sang Mỹ. Nhưng, cái điều tàn nhẫn nhất là – anh ta nói thêm về những tên áp giải – những thằng vô lại hèn nhát đó lại không cho tôi đến gần nàng. Kế hoạch của tôi là công khai tấn công chúng nó, cách Paris vài dặm. Với một món tiền lớn, tôi đã thuê được bốn người, họ hứa giúp tôi trong công cuộc đó. Những tên phản bội ấy đã bỏ tôi lại một mình, mang theo cả số tiền của tôi. Dùng vũ lực không thành, tôi đành phải hạ vũ khí. Tôi đề nghị với bọn cảnh sát áp giải là ít nhất cũng để tôi đi theo và hứa thưởng tiền cho bọn chúng. Vì hám lợi, bọn chúng đồng ý. Cứ mỗi lần https://thuviensach.vn cho phép tôi được tự do nói chuyện với người yêu, chúng lại bắt tôi phải trả tiền. Chẳng bao lâu tôi cạn hết tiền và bây giờ, không còn một xu dính túi, cứ mỗi khi tôi bước lại gần nàng, chúng lại dã man đẩy tôi ra. Chỉ vừa mới ban nãy, chỉ vì tôi dám tiến lại gần nàng, bất chấp những đe dọa của chúng, chúng đã ngang ngược chĩa cả súng vào người tôi. Để thỏa mãn trò ti tiện của chúng và cũng để có cái ăn mà tiếp tục đi bộ theo nàng, tôi đã phải bán con ngựa gầy từ trước đến nay tôi vẫn dùng”. Tuy kể lại với vẻ khá bình tĩnh, anh ta đã để rơi một vài giọt nước mắt khi kết thúc câu chuyện. Đối với tôi đây là câu chuyện kỳ lạ và gây xúc động nhất. Tôi nói với anh: - “Tôi không ép anh bộc bạch với tôi điều bí mật của anh đâu. Nhưng nếu như tôi có thể làm được điều gì có ích cho anh, tôi sẵn lòng giúp đỡ”. Anh ta nói tiếp: - Than ôi! Tôi chẳng thấy còn chút ánh sáng hy vọng nào. Tôi đành cam chịu cái số kiếp gian nan của tôi thôi. Tôi sẽ sang Mỹ. ở đấy, ít nhất tôi cũng sẽ được tự do với người tôi yêu. Tôi đã viết thư cho một người bạn của tôi, anh ta sẽ mang đến tại Havơrơ đơ Graxơ một vài sự giúp đỡ cho tôi. Tôi chỉ lúng túng là làm sao có thể đi đến đó và làm sao cho con người tội nghiệp kia, – vừa nói anh ta vừa buồn bã nhìn người tình, – khuây khỏa đôi chút trên đường đi. Tôi nói với anh ta: “Thế thì tôi xin giúp anh thoát khỏi cái vòng lúng túng đó. Tôi xin anh nhận một ít tiền. Rất tiếc là không thể có cách nào khác để giúp anh”. Tôi trao cho anh ta bốn đồng lui[10] vàng mà không cho bọn cảnh sát áp giải trông thấy, bởi vì tôi nghĩ rằng nếu bọn chúng mà biết anh ta có món tiền đó thì chúng sẽ càng bắt chẹt anh ta. Tôi còn nghĩ đến cả việc mặc cả với chúng để cho anh ta luôn được tự do nói chuyện với người tình cho tận khi đến Havơrơ. Tôi ra hiệu cho viên đội trưởng lại gần và đưa ra đề nghị với hắn. Tuy trâng tráo, hắn cũng tỏ ra đôi chút xấu hổ. Hắn lúng túng trả lời: https://thuviensach.vn “Thưa ông, chẳng phải là chúng tôi từ chối không để anh ta nói chuyện với cô gái ấy, nhưng mà anh ta lúc nào cũng muốn ở gần cô ả, điều này thật là bất tiện cho chúng tôi, vì vậy anh ta phải trả giá cho sự bất tiện đó là đúng thôi!” Tôi hỏi hắn: “Thế thì các chú cần bao nhiêu để khỏi cảm thấy sự bất tiện đó?” Thằng cha dám đòi tôi đến những hai lui. Tôi đưa cho hắn ngay và bảo: “Coi chừng, đừng có mà giở trò gian lận đấy, bởi vì ta sẽ để lại địa chỉ của ta cho chàng thanh niên kia để anh ta có thể thông báo lại với ta, và các chú nên biết rằng ta có thể làm cho các chú bị trừng phạt đấy.” Như thế là tôi đã bỏ ra sáu đồng lui vàng. Sự hoan hỉ và biết ơn nồng hậu mà anh chàng trẻ tuổi chưa quen biết ấy biểu lộ ra với tôi khiến tôi càng tin rằng anh ta là con nhà gia thế và xứng đáng với sự hào phóng của tôi. Tôi nói vài lời với cô tình nhân của anh ta trước khi bước ra. Cô ta trả lời tôi với một vẻ khiêm nhường hiền dịu và duyên dáng đến nỗi khi bước ra, tôi không thể không suy nghĩ rất nhiều về cái tính chất không thể nào hiểu được của đàn bà. Trở về với tình trạng cô đơn, tôi chẳng được thông báo gì về đoạn tiếp theo của câu chuyện trên. Hai năm trôi qua làm tôi quên bẵng nó đi cho đến khi một sự tình cờ lại làm cho tôi có cơ hội hiểu biết sâu mọi tình tiết của câu chuyện. Tôi từ Luân Đôn đến Cale[11] cùng với anh học trò của tôi là nam tước...[12] Nếu tôi nhớ không nhầm, chúng tôi đã trọ ở khách sạn Sư tử vàng là nơi vì một vài lý do nào đó, chúng tôi phải qua một ngày và một đêm. Buổi chiều, khi thả bộ trên đường phố, tôi nhận ra chàng thanh niên mà tôi đã làm quen ở Paris. Anh ta ăn mặc khá tồi tàn và xanh xao hơn lúc tôi gặp anh ta lần đầu nhiều. Anh ta xách một cái va-li lớn, chắc là vừa mới đến thành phố này. Vì anh ta có khuôn mặt rất đẹp, rất dễ nhận, nên tôi nhận ra anh ta ngay. Tôi nói với nam tước... – “Chúng ta phải đến gặp chàng thanh niên kia”. https://thuviensach.vn Anh ta mừng khôn xiết khi kịp nhận ra tôi: - Ôi, thưa ông, – anh ta thốt lên vừa ôm hôn tay tôi. – như vậy là một lần nữa tôi lại có thể bày tỏ với ông lòng biết ơn ngàn đời của tôi. Tôi hỏi anh ta từ đâu đến. Anh ta trả lời rằng anh ta đến đây bằng đường biển từ Havơrơ đơ Graxơ, là nơi anh ta vừa từ Mỹ về đến, mới cách đây ít lâu thôi. Tôi nói với anh ta: - Tôi thấy hình như anh chẳng có tiền bạc gì nhiều. Hãy đến “Sư tử vàng” đi. Tôi trọ ở đấy. Một lát nữa, tôi sẽ gặp lại anh. Tôi trở lại khách sạn ngay, nóng lòng muốn biết chi tiết về sự bất hạnh cùng những tình tiết trong chuyến đi Mỹ của anh ta. Tôi hết sức chiều chuộng anh ta, ra lệnh cho khách sạn không để anh ta thiếu thứ gì. Không chờ tôi ép anh kể cho tôi nghe câu chuyện đời anh. Anh ta nói: - Thưa ông, ông đã đối xử với tôi cao thượng quá, đến mức tôi tự thấy mình là thằng vong ân bội nghĩa đốn mạt nếu tôi còn giấu giếm điều gì với ông. Tôi muốn kể cho ông rõ không chỉ về những nỗi khổ sở, buồn đau mà cả về những sự buông tuồng, sa ngã đáng hổ thẹn nhất của tôi. Tôi chắc rằng trong khi lên án tôi, ông cũng không thể không tỏ lòng thương xót tôi. *** Tôi xin báo trước với bạn đọc rằng tôi đã viết lại câu chuyện của anh ta ngay sau khi nghe và vì vậy, người ta có thể được đảm bảo rằng không có gì chính xác hơn, trung thực hơn, là câu chuyện kể này. Tôi nói “trung thực” cả đến trong mối quan hệ giữa những suy nghĩ và tình cảm mà chàng trai phiêu bạt đó đã thuật lại một cách có duyên nhất trần đời. Sau đây là câu chuyện của anh ta, trong đó tôi không hề chen vào một điều gì không phải là của anh ta, cho đến khi kết thúc. *** Tôi lên mười bảy tuổi và tốt nghiệp khoa triết ở Amien là nơi bố mẹ tôi, một trong những gia đình, danh giá nhất ở P..., gửi tôi đến học. Tôi sống ngoan ngoan, quy củ đến mức các thầy giáo nêu tôi làm gương cho https://thuviensach.vn toàn trường trung học. Không phải tôi đã có những cố gắng phi thường gì để xứng đáng với sự ngợi khen đó mà là do bản tính của tôi vốn dịu dàng và trầm tĩnh; tôi chăm học vì thích học và người ta đã xem một vài biểu hiện ghê tởm của tôi đối với thói hư tật xấu là đức hạnh. Dòng dõi của tôi, những kết quả trong học tập cùng với một vài giao tiếp bên ngoài đã làm cho tất cả những người trung thực trong thành phố biết đến và mến chuộng tôi. Tôi hoàn thành việc thực tập nói chuyện nơi công cộng, được mọi người tán thưởng đến nỗi đức giám mục có đến dự, đã khuyên tôi nên đi học để trở thành giáo phẩm, mà theo Người nói, sẽ đem lại cho tôi nhiều trọng vọng hơn là vào giáo đoàn Malte, là tổ chức mà cha mẹ tôi muốn tôi gia nhập. Hai vị đã cho tôi đeo chữ thập của Giáo đoàn với cái tên là “hiệp sĩ” đơ Griơ[13]. Sắp đến nghỉ hè, tôi sửa soạn trở về nhà cha tôi và người đã hứa chẳng bao lâu nữa sẽ cho tôi vào đại học. Khi từ giã Amien, niềm luyến tiếc duy nhất của tôi là đã để lại đấy một người bạn mà tôi luôn gắn bó mật thiết. Anh ấy hơn tôi vài tuổi. Chúng tôi cùng lớn lên với nhau, nhưng do nhà quá nghèo nên anh ấy buộc phải vào chủng viện, và do vậy phải ở lại Amien sau tôi để tiếp tục công việc học tập phù hợp với cái nghề đó. Anh ấy có bao nhiêu là đức tốt. Rồi ông sẽ biết rõ anh ấy, qua những đức tính tốt đẹp nhất của anh ấy, trong đoạn sau của câu chuyện của tôi, nhất là qua lòng nhiệt tình và sự hào hiệp của anh ấy trong tình bạn là những thứ vượt hẳn những tấm gương nổi tiếng nhất thời xưa. Nếu như tôi nghe theo lời anh ấy, chắc là tôi sẽ luôn luôn khôn ngoan và hạnh phúc. Nếu như ít nhất, trong cái vực thẳm mà những nỗi si mê cuồng dại đã xô đẩy tôi vào, tôi biết sử dụng những lời quở trách của anh ấy, tôi cũng đã có thể cứu vãn một chút gì đó khi cả tài sản và thanh danh của tôi bị chìm sạch. Nhưng để đáp lại những khuyên răn ân cần của anh ấy, anh ấy chỉ nhận được trở lại nỗi buồn phiền khi thấy chúng đều vô ích. Đôi khi thằng bạn bội bạc là tôi lại “trả ơn” anh một cách thô lỗ, cho là mình bị xúc phạm hoặc là cho những lời khuyên can ấy quấy rầy mình. https://thuviensach.vn Tôi đã quyết định ngày rời Amien. Than ôi! Sao tôi lại không định sớm hơn một ngày! Tôi đã có thể mang về cho cha tôi cả tấm lòng ngây thơ trong trắng của tôi rồi! Vào hôm trước cái ngày mà tôi định rời Amien, trong khi đi dạo với người bạn tôi, tên anh ấy là Tibecgiơ, chúng tôi thấy một đoàn xe ngựa từ Aras[14] đến và chúng tôi đi theo những chiếc xe đó cho đến lữ điếm nơi chúng đỗ lại. Cũng chỉ là do tò mò thôi. Mấy phụ nữ từ trong xe bước ra là quay vào trong ngay. Nhưng còn lại một người rất trẻ, đứng lại trong sân một mình, trong khi một người đàn ông đã đứng tuổi, chắc là người đánh xe cho nàng đang vội vàng lôi hành trang của nàng ra từ những chiếc sọt. Tôi thấy nàng xinh đẹp đến nỗi tôi, một kẻ chưa bao giờ nghĩ đến sự khác nhau giữa hai giới tính, cũng chưa hề chú ý nhìn một cô gái nào, tôi mà mọi người đều khen ngợi về sự khôn ngoan và thận trọng, bỗng thấy bùng cháy trong người một niềm hoan lạc. Tôi vốn có nhược điểm là rụt rè quá mức và dễ bối rối; nhưng không hề bị cái nhược điểm đó ngăn lại, tôi tiến lại gần ý trung nhân của lòng tôi. Tuy còn ít tuổi hơn tôi, nàng nhận những lời chào hỏi của tôi mà chẳng hề lúng túng. Tôi hỏi nàng đến Amien để làm gì và có người quen biết ở đây không? Nàng trả lời tôi với bao vẻ ngây thơ, rằng bố mẹ nàng gọi nàng đến đây là nàng trở thành nữ tu sĩ. Tình yêu chỉ mới len vào tim tôi một lát, đã làm cho tôi đủ sáng suốt để thấy rằng ý đồ đó là một ngọn đòn chí tử đánh vào khát vọng yêu đương của tôi. Tôi tìm cách nói để cho nàng hiểu thấu những tình cảm của tôi, vì nàng có kinh nghiệm hơn tôi nhiều. Dù nàng không muốn, người ta vẫn gửi nàng vào nhà tu kín, chắc là để chặn đứng cái thiên hướng muốn ăn chơi đã bộc lộ ra ở nàng, cái thiên hướng mà về sau đã gây ra bao nhiêu tai họa cho nàng và cả cho tôi. Tôi đả kích kịch liệt ý đồ độc ác của bố mẹ nàng bằng tất cả những lý lẽ mà tình yêu mới chớm và sự hùng biện học ở trường có thể gợi ra cho tôi. Nàng nghe có vẻ thờ ơ. Sau một lát yên lặng, nàng nói với tôi rằng nàng thấy trước rằng nàng sẽ đau khổ, nhưng chắc đấy là do ý Chúa, vì chẳng còn cách nào tránh được. Vẻ hiền dịu của đôi mắt nàng, một thoáng buồn quyến rũ khi nàng nói những lời đó hay đúng hơn, chính là sự dun rủi của số phận đã khiến tôi https://thuviensach.vn không chút do dự khi trả lời nàng. Tôi đảm bảo với nàng rằng nếu nàng tin vào danh dự của tôi và vào tình yêu bao la mà nàng vừa nhen nhóm trong tôi, thì tôi sẽ cống hiến cả cuộc đời tôi để giải thoát nàng khỏi sự độc đoán của bố mẹ nàng và sẽ làm cho nàng sung sướng. Lắm khi nghĩ lại, không biết bao nhiêu lần tôi đã ngạc nhiên không hiểu lúc đó tôi tìm ở đâu ra bao nhiêu dũng khí và hoạt bát để diễn đạt tình cảm của mình dễ dàng đến thế, nhưng người ta đã không xem “tình yêu” là một vị thần nếu nó không tạo ra những phép mầu như vậy. Tôi còn nói thêm nhiều nữa để thúc giục nàng. Và người đẹp còn chưa quen biết ấy thấy rõ rằng ở vào lứa tuổi tôi, người ta không thể là thằng bịp bợm; nàng thổ lộ rằng nếu quả thật tôi có thể đem lại tự do cho nàng thì nàng sẽ mang một món nợ với tôi mà cả sinh mạng nàng cũng không trả được. Tôi nhắc lại với nàng rằng tôi sẵn sàng làm tất cả mọi việc; nhưng vì chưa có kinh nghiệm để có thể một lúc nghĩ ngay ra được những phương sách để giúp nàng, tôi đành phải nói những lời đảm bảo chung chung, không ích lợi gì nhiều cho nàng và cả cho tôi. Bác xà ích Argus của nàng trở lại chỗ chúng tôi, những hy vọng của tôi cơ hồ sụp đổ nếu như nàng không nhanh trí bổ khuyết cho sự khờ khạo của tôi. Khi thấy bác xà ích vừa đi đến tôi ngạc nhiên thấy nàng gọi tôi là anh họ, và không một chút lúng túng, nàng bảo rằng vì nàng rất sung sướng gặp tôi ở Amien nên nàng hoãn ngày vào tu viện đến mai để có dịp vui được ăn tối với tôi. Tôi hiểu ngay mưu kế của nàng. Tôi đề nghị nàng đến nghỉ tạm lại một lữ điếm mà người chủ trước đây từng là xà ích của cha tôi đã dọn đến Amien và hoàn toàn tuân thủ mệnh lệnh của tôi. Tôi thân hành đưa nàng đến đó trong khi bác xà ích già hình như có ca cẩm chút ít, còn anh bạn Tibecgiơ chẳng hiểu tí gì về cái màn kịch đó, cứ lặng lẽ đi theo tôi. Anh ấy không nghe cuộc chuyện trò của chúng tôi. Trong khi tôi nói chuyện yêu đương với có bạn tình xinh đẹp của tôi thì anh ấy tản bộ ở trong sân. Vì sợ sự khôn ngoan của anh ấy, tôi đã nhờ anh ấy chạy giúp tôi một việc gì để đuổi khéo anh ấy đi. Nhờ vậy khi đến nhà trọ, tôi thú vị được một mình nói chuyện với người đã chiếm được trái tim tôi. Tôi nhận ngay ra rằng, tôi không còn là trẻ con như tôi tưởng. Trái tim tôi chan chứa vô https://thuviensach.vn vàn những cảm xúc thú vị mà tôi chưa hề biết. Một làn hơi nóng êm dịu lan tỏa khắp các mạch máu của tôi. Tôi như bị một thứ rung cảm si mê xâm chiếm khiến tôi không nói ra lời và chỉ có thể biểu hiện tình cảm bằng đôi mắt. Tiểu thư Manông Lexcô (nàng cho tôi biết tên nàng là vậy) tỏ ra rất hài lòng về tác động của những nét kiều diễm quyến rũ của nàng đối với tôi. Tôi thấy rằng nàng cũng cảm động chẳng kém gì tôi. Nàng thổ lộ rằng nàng thấy tôi rất dễ mến và rằng nàng sẽ rất vui thích được tôi giúp đỡ để lại được tự do. Nàng muốn biết tôi là ai và khi đã biết rồi, nàng càng tỏ ra trìu mến tôi hơn, bởi vì xuất thân từ một gia đình tầm thường, nàng cảm thấy vui sướng khi đã chinh phục được một người tình như tôi. Chúng tôi bàn với nhau về các phương sách để có thể sống chung với nhau. Sau bao nhiêu suy nghĩ, trù tính, chúng tôi thấy không có con đường nào tốt hơn là bỏ trốn. Phải đánh lừa sự cảnh giác của bác xà ích là người phải nương nhẹ, tuy bác ta chỉ là một gia nhân. Chúng tôi bàn định với nhau rằng tôi hôm ấy tôi sẽ thuê một cỗ xe trạm và sáng tinh mơ hôm sau, tôi sẽ trở lại quán trọ trước khi bác ta thức dậy, rằng chúng tôi sẽ bí mật lẻn ra đi và đến thẳng Paris rồi tại đó, khi đến nơi là chúng tôi làm lễ thành hôn ngay. Tôi có khoảng năm mươi đồng “êquy”[15] số tiền tôi dè xẻn được, nàng có gần gấp đôi món tiền đó. Như những đứa trẻ không kinh nghiệm, chúng tôi cứ tưởng rằng món tiền đó sẽ không bao giờ cạn và chúng tôi cũng còn tin vào kết quả của những biện pháp khác nữa. Sau khi ăn tối một cách vô cùng thỏa thích, tôi ra về để thực hiện kế hoạch. Tôi thu xếp khá dễ dàng do đã có ý định trở về nhà cha tôi ngày hôm sau, nên hành trang đã sẵn sàng. Vì vậy tôi sẽ chẳng có khó khăn gì khi sai chuyển cái rương của tôi và thuê một cỗ xe trạm sẵn sàng lên đường vào năm giờ sáng là lúc các cửa thành đã mở, nhưng tôi lại vấp phải một chướng ngại không ngờ và có cơ làm sụp đổ hoàn toàn dự định của tôi. Anh bạn Tibecgiơ dù chỉ hơn tôi có ba tuổi, là một chàng trai chín chắn và biết cách đối nhân xử thế. Anh ấy yêu tôi với một tình thương mến lạ lùng. Thấy một cô gái xinh đẹp như cô Manông xuất hiện, sự hăng hái của tôi để đưa cô ấy đi và việc tôi cố tìm cách để thoát khỏi anh ấy đã làm https://thuviensach.vn anh ấy có đôi chút nghi ngờ về mối tình của tôi. Anh không dám trở lại quán trọ, nơi anh đã để tôi lại một mình vì sợ tôi phật ý; nhưng anh đã đến đợi tôi ở phòng tôi cho đến khi tôi về, lúc mười giờ đêm. Sự có mặt của anh ấy làm tôi ỉu xìu. Anh ấy dễ dàng nhận ra sự bực dọc, của tôi. Anh bảo thẳng tôi: - Mình chắc rằng cậu đang mưu toan gì đó mà cậu giấu mình. Nhìn vẻ mặt của cậu là mình thấy ngay. Tôi trả lời khá thô bạo rằng tôi chẳng việc gì phải báo cáo với anh ấy mọi dự định của tôi. Anh ấy bảo: - Hẳn là thế rồi, nhưng cậu vẫn luôn luôn xem mình là bạn thân của cậu, và với tư cách đó, mình nghĩ cũng cần tin cậy và cởi mở với nhau. Tibecgiơ thúc ép tôi phải tiết lộ điều bí mật cho anh ấy; anh nói đi nói lại mãi đến nỗi tôi đã thổ lộ với anh niềm tâm sự của tôi, vì tôi chưa hề che giấu bất cứ một điều gì với anh. Tibecgiơ tiếp nhận điều bí mật của tôi với một vẻ bất bình làm tôi run sợ. Tôi hối hận nhất là để lộ ra cho anh ấy biết dự định bỏ trốn của tôi. Anh ấy nói với tôi rằng vì là bạn quá thân thiết của tôi nên anh không thể không kiên quyết chống lại dự định đó của tôi, rằng anh ấy muốn trước hết tôi hình dung những gì mà anh ấy tin là có thể khiến tôi từ bỏ cái ý định đó; rằng sau đó nếu tôi không từ bỏ cái quyết định khốn kiếp đó, anh sẽ thông báo cho những người có khả năng chắc chắn ngăn chặn tôi lại được. Anh ấy lên lớp tôi một cách nghiêm chỉnh trong mười lăm phút, rồi dọa sẽ tố cáo tôi nếu tôi không hứa là sẽ xử sự khôn ngoan hơn, biết điều hơn. Tôi hết sức tuyệt vọng vì đã để lộ bí mật của mình một cách không đúng lúc như vậy. Tuy nhiên, trong hai ba giờ đồng hồ, tình yêu đã làm tôi tinh khôn ra rất nhiều và tôi đã chú ý ngay rằng tôi chưa để lộ với anh ấy là ý đồ của tôi sẽ được thực hiện vào ngày mai. Tôi quyết định đánh lừa anh ấy nhờ lối nói lập lờ. Tôi nói: - “Này Tibecgiơ, cho đến nay, cậu là bạn thân của mình nên mình muốn chứng minh điều đó bằng cách thổ lộ tâm tình với cậu. Tất nhiên là mình đã yêu, mình chẳng lừa dối cậu làm gì nhưng về cái khoản bỏ trốn ấy https://thuviensach.vn mà, đâu phải là chuyện có thể trù tính một cách hời hợt được. Chín giờ sáng mai cậu đến đây, mình sẽ dẫn cậu đến gặp người yêu của mình để cậu thấy cô ấy có xứng đáng được mình tổ chức cuộc trốn đi không”. Sau bao nhiêu những lời thề thốt về tình bạn, anh ấy để tôi lại một mình. Tôi thức cả đêm để thu xếp mọi thứ và khi vừa tang tảng sáng, lúc tôi đến lữ điếm của tiểu thư Manông thì đã thấy nàng đang chờ tôi. Nàng đúng bên cửa sổ, mở ra phía mặt đường, nên khi thấy tôi nàng đích thân ra mở cửa chờ tôi. Chúng tôi bước ra ngoài không một tiếng động. Nàng chẳng có hành trang gì ngoài một bọc quần áo do tự tôi mang lấy. Cỗ xe trạm đã chờ sẵn, chẳng mấy chốc chúng tôi đã rời xa thành phố Amien. Sau này, tôi sẽ kể lại Tibecgiơ đã xử sự ra sao khi anh ấy thấy mình bị lừa. Nhiệt tình của anh ấy với tôi không vì thế mà giảm sút. Ông sẽ thấy anh ấy nhiệt tình đến mức nào và tôi phải đổ bao nhiêu là nước mắt khi nghĩ đến anh ấy đã được tôi đền đáp thế nào. Chúng tôi hối hả đi thật nhanh và đến Xanh Đơni[16]trước khi trời tối. Tôi cỡi ngựa theo xe, nên chỉ có thể trò chuyện với nàng mỗi lần thay ngựa; nhưng khi thấy đã gần đến Paris, nghĩa là hầu như an toàn rồi, chúng tôi giải lao một lát vì chưa được ăn gì từ khi rời Amien. Dù tôi say đắm Manông tột độ, nàng cũng tìm cách thuyết phục tôi rằng nàng cũng đắm say tôi không kém. Chúng tôi không hề è dè trong việc vuốt ve tỏ tình với nhau và không thể kiên trì chờ cho đến lúc chỉ có một mình với nhau. Các bác đánh xe và những người cũng đi kinh ngạc nhìn chúng tôi và tôi nhận thấy rằng họ không hiểu sao hai đứa trẻ vào lứa tuổi chúng tôi lại có vẻ yêu nhau đến điên cuồng như vậy. Ở Xanh Đơni, những dự định về hôn lễ của chúng tôi bị quên lãng; chúng tôi bất chấp phép tắc nhà thờ và đã ăn ở với nhau như vợ chồng mà không hề lo nghĩ gì cả. Chắc chắn rằng với bản chất hiền dịu và chung thủy của tôi, tôi sẽ sung sướng suốt đời, nếu Manông trung thành với tôi. Tôi càng hiểu rõ nàng, càng thấy nàng có những tính nết dễ thương. Trí tuệ, tâm hồn, sự hiền dịu và sắc đẹp của nàng hợp thành một sợi dây xiềng bền chắc và quyến rũ https://thuviensach.vn đến nỗi tôi nghĩ rằng tất cả hạnh phúc của đời tôi không bao giờ thoát khỏi sợi dây xiềng đó. Nhưng sự thay đổi mới khủng khiếp làm sao! Cái điều làm tôi tuyệt vọng lại chính là điều có thể mang hạnh phúc đến cho tôi. Tôi trở nên con người đau khổ nhất trên đời chỉ vì tôi đã kiên trì chờ đợi được hưởng một số phận ngọt ngào nhất và những phần thưởng hoàn hảo nhất của tình yêu! Chúng tôi thuê một căn phòng có đủ đồ đạc ở Paris. Nó ở đường V... và chẳng may cho tôi, lại ở gần nhà ông M.B. một viên quan thuế vụ nổi tiếng. Ba tuần lễ trôi qua, trong khoảng thời gian đó tôi sống trong đam mê hoan lạc chẳng nghĩ gì đến gia đình, và nỗi phiền muộn của cha tôi do sự vắng mặt của tôi gây ra. Tuy nhiên, tôi không phải là kẻ trác táng và Manông cũng tỏ ra giữ gìn ý tứ; sự yên bình trong cuộc sống của chúng tôi giúp cho tôi dần dần nhớ lại bổn phận của mình. Tôi quyết tâm nếu có thể, hòa giải với cha tôi. Người yêu của tôi đáng yêu đến nỗi tôi tin chắc rằng cha tôi có thể hài lòng, nếu tôi tìm được cách làm cho người biết được sự khôn ngoan và giá trị của nàng; nói tóm lại là tôi cứ tưởng rằng cha tôi sẽ cho phép tôi cưới nàng, vì tôi không còn hy vọng có thể làm được điều đó nếu không có sự đồng ý của người. Tôi đem ý định đó nói với Manông và làm cho nàng hiểu rằng ngoài những lý do về tình yêu và bổn phận, còn có cả lý do về tình trạng nghèo túng của chúng tôi, bởi vì vốn liếng của chúng tôi hầu như đã cạn và tôi đã bắt đầu từ bỏ cái ý nghĩ rằng món tiền đó là vô tận. Manông lạnh nhạt tiếp nhận đề nghị đó. Tuy vậy, những khó khăn mà nàng nêu lên để không tán thành, lại do là chính tấm lòng yêu thương của nàng, là dù nàng sợ sẽ mất tôi, vì nếu cha tôi không đồng ý với kế hoạch của chúng tôi mà lại biết nơi ẩn náu của chúng tôi, thì chắc chắn người ta sẽ giáng cho chúng tôi một đòn tàn nhẫn. Đối với lời phản bác của tôi về sự túng quẫn, nàng trả lời rằng cũng còn chút ít để sống qua vài tuần nữa và rồi sau đó nàng sẽ tìm ra tiền bằng cách viết thư xin một vài người bà con xưa nay vẫn quý mến nàng ở tỉnh lẻ. Nàng còn làm giảm nhẹ sự từ chối của mình bằng những cử chỉ vuốt ve êm dịu và đắm đuối đến nỗi tôi là kẻ chỉ sống vì nàng, trong https://thuviensach.vn nàng, và chẳng có gợn chút nghi ngờ nào đối với tấm lòng nàng, tôi đã hoan nghênh mọi câu trả lời và mọi quyết định của nàng. Tôi đã giao cho Manông sử dụng món tiền của chúng tôi và nhiệm vụ thanh toán những món chi tiêu thông thường. Sau đó ít lâu, tôi nhận ra rằng trên bàn ăn của chúng tôi có nhiều món ăn hơn và Manông thì có thêm vài thứ trang sức rất đắt tiền. Vì tôi đã biết rõ rằng chúng tôi chỉ còn từ mười hai đến mười lăm pixtôn là nhiều, tôi bày tỏ nỗi ngạc nhiên đối với sự gia tăng rõ rệt đó. Nàng cười bảo tôi là đừng nên thắc mắc. Nàng nói: - “Em chẳng đã hứa với anh là sẽ tìm ra tiền là gì?” Tôi yêu nàng hết sức chất phác nên chẳng hề lo sợ tí gì. Một hôm, tôi đi chơi vào lúc ban chiều và báo trước với nàng rằng tôi sẽ vắng mặt lâu hơn thường lệ; khi trở về, tôi ngạc nhiên vì phải đứng chờ đến hai, ba phút ở cửa. Chúng tôi chỉ có một cô gái nhỏ gần trạc tuổi chúng tôi giúp việc. Khi em nhỏ ra mở cửa, tôi hỏi em sao lại bắt tôi chờ lâu vậy. Em lúng túng trả lời tôi rằng vì không nghe tiếng gõ cửa. Tôi chỉ gõ có một lần, nên tôi nói với em: “Nếu em không nghe, làm sao em lại ra mở cửa?” Câu hỏi đó đã làm em bối rối đến mức không đủ nhanh trí để trả lời, em òa lên khóc và đảm bảo với tôi rằng đó không phải lỗi của em mà là do bà chủ đã cấm em mở cửa chính, cho đến lúc ông M.B. ra thoát theo lối cầu thang kia, thông với phòng chúng tôi. Tôi hoang mang đến nỗi không đủ sức để bước vào phòng. Tôi quyết định quay trở xuống với lý do là có công việc và tôi ra lệnh cho con bé nói lại với bà chủ là tôi sẽ quay về trong giây lát nhưng không được cho bà chủ biết là em đã nói với tôi về ông M.B. Tôi rụng rời đến mức vừa bước xuống cầu thang vừa khóc, mà không biết do đâu mà mình rơi nước mắt. Tôi vào một quán cà phê gần nhất rồi ngồi xuống cạnh một cái bàn, gục đầu vào hai bàn tay để cố hiểu những gì đang diễn biến trong trái tim mình. Tôi không dám nhắc lại những gì tôi vừa nghe. Tôi muốn sau đó chỉ là ảo giác và đã hai, ba lần tôi định đứng dậy về nhà mà không chú ý đến cử chỉ đó của mình. Tôi thấy không thể nào Manông lại phản bội tôi, và tôi sợ sẽ sỉ nhục nàng nếu tôi nghi ngờ nàng. https://thuviensach.vn Tôi tôn thờ nàng, điều này là chắc chắn; tôi không đem lại cho nàng nhiều bằng chứng về tình yêu của tôi hơn là nàng đem lại cho tôi, thế thì tại sao tôi lại buộc tội nàng là không thành thật, kiên trinh bằng tôi? Nàng có lý do nào để lừa dối tôi? Chỉ mới cách đây ba giờ thôi, nàng đã nồng nàn âu yếm vuốt ve tôi và nàng cũng nhận được ở tôi sự âu yếm nồng nàn như vậy; tôi biết rõ trái tim nàng như trái tim tôi. Tôi tự nhủ: “Không, không, không thể nào Manông lại phản bội mình. Nàng không thể không biết rằng mình chỉ sống vì nàng. Nàng biết rõ rằng mình tôn thờ nàng. Đó đâu phải là một lý do để căm ghét mình.” Tuy nhiên cuộc viếng thăm và sự ra về lén lút của ông M.B. làm cho tôi bối rối. Tôi cũng nhớ lại những thứ lặt vặt mà Manông đã sắm được, chúng vượt quá số tiền hiện có của chúng tôi. Điều này làm người ta cảm thấy có sự hào phóng của một người tình. Nhưng còn cả lòng tin cậy của nàng đã biểu lộ với tôi về những nguồn tiền nong mà tôi không biết nữa chứ! Tôi khó khăn lắm mới đem lại cho những điều bí hiểm đó một lời giải đáp phù hợp với điều mà trái tim tôi mong đợi. Mặc khác, từ khi chúng tôi ở Paris, tôi hầu như không rời nàng một bước. Làm việc nhà, đi dạo chơi, giải trí, lúc nào chúng tôi cũng kè kè bên nhau; lạy Chúa! Một phút rời nhau có thể làm chúng tôi sầu muộn biết bao! Chúng tôi luôn luôn nói với nhau rằng chúng tôi yêu nhau, rằng không có tình yêu đó, chúng tôi sẽ chết vì khắc khoải. Vì vậy, tôi không thể nào tưởng tượng nổi rằng Manông có thể lại đi chăm sóc một kẻ nào khác, dù là trong chốc lát. Cuối cùng, tôi tưởng tìm ra được lời giải đáp cho điều bí ẩn đó. Tôi tự nhủ: “Ông M.B. là một nhà kinh doanh lớn, giao thiệp rộng; cha mẹ của Manông đã qua ông ta mà cung cấp cho nàng chút ít tiền. Chắc là nàng đã nhận tiền ở ông ta rồi và hôm nay, ông ta lại mang đến thêm. Chắc là nàng bày trò giấu tôi để làm cho tôi bị bất ngờ một cách thú vị. Có thể là nàng sẽ nói thật hết với tôi nếu tôi về nhà như thường lệ, thay vì đến đây để sầu muộn; ít nhất là nàng sẽ không giấu giếm tôi nữa khi tự tôi hỏi thẳng nàng chuyện này”. Ý kiến đó tràn ngập trong tôi mạnh đến nỗi nó làm tiêu tan gần hết nỗi buồn của tôi. Tôi lập tức trở về nhà. Tôi âu yếm ôm hôn Manông như https://thuviensach.vn thường lệ. Nàng tiếp tôi rất đỗi thân thương. Trước tiên, tôi định thổ lộ với nàng những điều tôi phỏng đoán mà hơn bao giờ hết tôi thấy là chắc chắn; nhưng tôi dừng lại, với hy vọng có thể là tự nàng sẽ nói cho tôi rõ hết những gì đã xảy ra. Bữa ăn tối dọn ra. Tôi vui vẻ ngồi vào bàn ăn nhưng nhờ có ánh sáng của cây nến đặt giữa nàng và tôi, tôi thấy trên mặt và cặp mắt của người yêu thoáng có nét buồn. Ý nghĩ đó cũng làm tôi buồn theo. Tôi nhận thấy nàng nhìn tôi chăm chú khác hơn thường lệ. Tôi không thể phân biệt được đó là tình yêu hay là lòng thương hại, dù tôi cảm thấy đó là một thứ tình cảm dịu dàng, khắc khoải. Tôi cũng chăm chú nhìn nàng như vậy và có thể qua cái nhìn của tôi, nàng cũng chẳng khó khăn gì để nhận ra tâm trạng của tôi. Chúng tôi không nói với nhau lời nào, cũng chẳng ăn uống gì. Rồi tôi thấy từ đôi mắt đẹp của nàng, những giọt nước mắt rơi xuống. Ôi những giọt nước mắt gian dối! Tôi thốt lên: “Ôi lạy Chúa! Em khóc ư, Manông thân thương của anh! Em buồn đến phải khóc, thế mà em chẳng nói một lời nào với anh về những buồn khổ của em!” Nàng đáp lại tôi bằng tiếng thở dài càng làm tôi thêm lo lắng. Tôi run run đứng dậy. Với tất cả sự nồng nhiệt của tình yêu, tôi thề thốt với nàng rằng tôi sẽ tìm ra lý do vì sao nàng khóc. Rồi tôi vừa khóc vừa lau nước mắt cho nàng; tôi như kẻ đã chết rồi. Đến một người dã man chắc cũng sẽ mủi lòng trước những biểu lộ của nỗi đau khổ và sợ hãi của tôi. Trong khi tôi đang để hết tâm trí lo lắng cho Manông như vậy, thì nghe tiếng động của nhiều người bước lên cầu thang. Người ta gõ nhẹ vào cửa. Manông hôn tôi, rời khỏi vòng tay tôi đang ôm nàng rồi vội vã bước vào phòng ngủ, đóng chặt cửa lại ngay. Tôi cho rằng vì đang ăn mặc lôi thôi, nàng muốn lánh mặt những người khách lạ vừa gõ cửa. Tự tôi ra mở cửa. Cửa vừa mở, tôi bị ngay bọn người, mà tôi nhận ra ngay là bọn gia nhân của cha tôi tóm lấy. Chúng không ngược đãi gì tôi; nhưng hai thằng thì giữ chặt tay tôi, còn thằng thứ ba thì khám túi áo tôi, lôi ra một con dao con, đó là vật bằng kim khí duy nhất tôi mang trong người. Chúng xin lỗi tôi vì buộc phải đối xử https://thuviensach.vn thiếu lễ độ đối với tôi, và đương nhiên chúng nói là chúng hành động theo lệnh của cha tôi, và ông anh cả của tôi đang chờ tôi ở dưới nhà, trong một cỗ xe ngựa. Tôi hoang mang đến nỗi tôi để chúng dẫn đi mà chẳng có chống cự và cũng chẳng nói năng gì. Quả nhiên, ông anh tôi đang chờ tôi thật. Người ta cho tôi lên xe, ngồi gần anh tôi và bác xà ích, theo lệnh anh tôi, phóng nước đại về Xanh Đơni. Anh tôi âu yếm hôn tôi nhưng không nói gì, nhờ vậy tôi tha hồ có thì giờ cần thiết để suy ngẫm đến nỗi bất hạnh của tôi. Trước tiên, tôi thấy trong đó có bao nhiêu điều mờ ám mà bất cứ điều phỏng đoán nào cũng không rọi cho tôi chút ánh sáng. Tôi đã bị phản bội một cách tàn nhẫn. Nhưng mà kẻ nào đã phản tôi? Tôi nghĩ ngay đến Tibecgiơ. Tôi nhủ thầm: “Thằng phản bội! Mày sẽ hết đời nếu những điều nghi ngờ của tao là đúng”. Tuy vậy, tôi ngẫm ra rằng Tibecgiơ không biết chỗ ở của tôi và do đó, người ta không thể qua anh mà lần ra địa chỉ của tôi được. Buộc tội Manông là điều mà trái tim tôi không cho phép. Nỗi đau buồn kỳ lạ của nàng, những giọt lệ, cái hôn âu yếm của nàng trước khi bỏ vào phòng là một điều bí ẩn đối với tôi; nhưng tôi lại nghiêng về cách giải thích cho rằng đó là do nàng dự cảm được tai họa chung của chúng tôi và trong quãng thời gian tôi tuyệt vọng vì cái sự biến đã tách lìa tôi với nàng, tôi lại ngây thơ tưởng rằng nàng còn đáng thương hơn tôi. Kết quả của sự suy ngẫm như vậy làm cho tôi tin chắc rằng tôi đã bị một ai đó quen biết tôi, nhận ra trên đường phố Paris và đã bảo lại với cha tôi. Ý nghĩ đó an ủi tôi. Tôi tính chỉ còn phải chịu đựng những lời trách mắng hoặc một vài sự đối xử thô bạo của cha tôi nữa thôi. Tôi quyết tâm sẽ kiên trì chịu đựng và sẽ hứa làm mọi thứ mà người ta yêu cầu ở tôi để tạo cho tôi cơ hội nhanh chóng trở về Paris đem lại cho Manông thân yêu của tôi cuộc sống và niềm vui. Chẳng mấy chốc, chúng tôi đến Xanh Đơni. Ngạc nhiên vì sự im lặng của tôi, anh tôi tưởng đó là do tôi sợ. Anh ấy cố an ủi tôi bằng cách đảm bảo với tôi rằng chẳng có gì phải ngại sự nghiêm khắc của cha tôi, miễn là tôi sẵn sàng trở về với bổn phận của mình và tỏ ra xứng đáng với sự thương https://thuviensach.vn yêu của người. Anh tôi cho tôi nghỉ đêm lại ở Xanh Đơni và cẩn thận cho ba tên gia nhân đến ngủ cùng phòng với tôi. Điều làm cho tôi đau khổ nhất là thấy mình ngủ lại ở chính cái lữ điếm mà tôi đã dừng chân cùng với Manông trên đường từ Amien đi Paris. Ông chủ và bọn gia nhân đều nhận ra tôi đồng thời cũng đoán ra sự thật của câu chuyện của tôi. Tôi nghe bọn chúng kháo với ông chủ: “À, chính là cái anh chàng bảnh trai đã đi qua đây sáu tuần trước với một cô tiểu thư nhỏ nhắn mà anh ta yêu hết mực đó mà! Cô nàng đẹp tuyệt trần! Đôi thiếu niên tội nghiệp ấy, họ âu yếm nhau nồng nhiệt quá đỗi! Chà, chia lìa họ ra thật là đáng tiếc!” Tôi làm ra vẻ không nghe gì hết và tìm cách lánh mặt mọi người được chừng nào tốt chừng ấy. Ở Xanh Đơni, anh tôi có một cỗ xe ngựa hai chỗ ngồi, chúng tôi khởi hành từ sáng sớm và về đến nhà tối hôm sau. Anh tôi lên gặp cha tôi trước để thuật lại với người rằng tôi đã để dẫn về êm thấm, ngoan ngoãn như thế nào, nhờ thế tôi được cha tôi tiếp đón ít nghiêm khắc hơn là tôi tưởng. Người chỉ nói với tôi vài lời quở trách chung chung về lỗi lầm của tôi là đã vắng nhà mà không được người cho phép. Còn đối với cô tình nhân của tôi, người bảo rằng tôi xứng với những gì vừa xảy ra vì tôi đã hiến mình cho một đứa con gái chưa hề quen biết, rằng trước đây người có ý kiến tốt hơn đối với sự thận trọng của tôi, nhưng hy vọng cuộc phiêu lưu nho nhỏ này sẽ làm cho tôi khôn ra. Tôi chỉ hiểu những lời răn dạy đó theo cái nghĩa nó phù hợp với những ý tưởng của tôi thôi. Tôi cảm ơn cha tôi đã có lòng nhân từ tha thứ cho tôi và tôi hứa với người sẽ biết phục tùng và nề nếp hơn. Nhưng từ đáy lòng, tôi thấy là mình thắng lợi bởi vì theo cái cung cách mà mọi sự được dàn xếp, tôi tin chắc rằng tôi sẽ lại được tự do để trốn khỏi nhà, ngay cả khi trời chưa tối. Cả nhà ngồi vào bàn ăn tối. Người ta chế giễu tôi về “cuộc chinh phục” của tôi ở Amien và về việc tôi bỏ trốn với người tình “chung thủy” https://thuviensach.vn của tôi. Tôi vui vẻ đón nhận những lời chế giễu đó. Tôi lại còn thích thú vì được phép tán chuyện về cái điều đang luôn luôn ngự trị trong tâm trí. Nhưng một vài lời do cha tôi buột miệng nói ra đã làm tôi chú ý lắng tai nghe: cha tôi nói đến việc giúp đỡ vụ lợi và nham hiểm của ông M.B... Tôi sửng sốt khi nghe cha tôi nói ra cái tên ấy và tôi khẩn khoản xin người nói rõ hơn. Cha tôi quay lại hỏi anh tôi rằng đã kể tất cả câu chuyện cho tôi chưa? Anh tôi trả lời rằng trên đường đi, tôi tỏ ra bình thản đến nỗi anh không nghĩ rằng tôi cần đến vị thuốc đó để chữa khỏi bệnh điên dại của tôi. Tôi nhận ra rằng cha tôi lưỡng lự không biết có nên giải thích tường tận hay không. Tôi van nài hết sức khẩn khoản nên cha tôi đã thỏa mãn yêu cầu của tôi, hay đúng hơn, đã giết chết tôi một cách tàn nhẫn bằng một câu chuyện ghê tởm nhất. Trước tiên người hỏi rằng tôi có luôn luôn thật sự tin rằng mình được yêu không? Tôi mạnh dạn đoan chắc không có gì có thể làm tôi nghi ngờ về tình yêu đó. Cha tôi cười phá lên: “Hà! Hà! Hà! Thật là tuyệt! Anh bị lừa mới đẹp làm sao chứ! Ta thích nhìn thấy anh bị đánh lừa như thế! Ôi, anh chàng hiệp sĩ của ta ơi! Thật đáng tiếc là ta đã cho anh gia nhập giáo đoàn Malte, bởi vì anh tỏ ra có năng khiếu để làm một đức ông chồng kiên trì và dễ tính đấy.” Cha tôi còn bồi thêm bao nhiêu lời chế giễu theo kiểu như vậy đối với điều mà người gọi là sự khờ dại và tính cả tin của tôi. Cuối cùng, vì tôi im lặng, cha tôi tiếp tục nói với tôi rằng theo sự tính toán của người về quãng thời gian từ khi tôi rời Amien thì Manông chỉ yêu tôi khoảng mười lăm ngày: “Bởi vì, cha tôi nói thêm, ta biết là anh rời Amien ngày 28 tháng trước, hôm nay là ngày 29 của tháng này, cách đây mười một ngày, lão M.B. đã viết thư cho ta, giả thiết rằng lão ta phải mất tám ngày để làm quen thân với người tình của anh, như vậy là trong số ba mươi mốt ngày, tính từ 28 tháng trước đến 29 tháng này, đã mất đi mười một cộng với tám ngày, vị chi còn là chừng mười hai ngày”. https://thuviensach.vn Đến đây những trận cười lại vang lên. Tôi nghe tất cả mà đau nhói trong tim, chỉ sợ rằng mình không thể chịu đựng nổi cho đến lúc màn hài kịch đáng buồn này kết thúc. Cha tôi nói tiếp: “Vì anh chưa biết nên nói như vậy để anh thấy rõ rằng thằng cha M.B. đã chiếm được trái tim của nàng “công chúa” của anh rồi. Hắn đã xem thường ta khi hắn ngờ đã thuyết phục được ta, tin rằng chính là do nhiệt tình giúp ta một cách vô tư mà hắn đã cuỗm mất người đẹp của anh. Từ những con người vào loại như hắn, vả lại hắn cũng chẳng quen biết gì ta, người ta lại có thể chờ đợi có được những tình cảm cao thượng đến thế sao? Qua cô tình nhân của anh, hắn biết anh là con ta, và để khỏi bị anh quấy nhiễu, hắn viết thư cho ta biết nơi ăn chốn ở cùng cách sống hoang toàng của anh và ngầm cho ta hiểu là phải có sự giúp sức mới bắt được anh. Hắn ta xin được giúp ta để tóm cổ anh một cách dễ dàng, và chính là nhờ sự chỉ dẫn của hắn và của cô tình nhân của anh, mà ông anh của anh đã tìm ra thời gian thích hợp để tóm được anh một cách bất ngờ. Bây giờ thì anh có thể tự hào về cái thời hạn chiến thắng của anh rồi đấy! Anh chàng hiệp sĩ ơi! Anh biết chiến thắng khá nhanh nhưng lại không biết gìn giữ chiến quả của mình!” Tôi không còn đủ sức để chịu đựng lâu hơn nữa cái bài diễn văn mà mỗi lời là một lưỡi dao xuyên qua tim tôi. Tôi đứng dậy, nhưng chỉ mới bước vài bước để ra khỏi bàn ăn là tôi đã ngã vật ra sàn, ngất đi không còn biết gì nữa. Nhờ cấp cứu, tôi tỉnh lại. Tôi vừa khóc nức nở vừa thốt lên những lời kêu than buồn thảm nhất. Cha tôi vốn luôn luôn yêu tôi một cách trìu mến, ra sức khuyên giải tôi với tất cả tình thương của người. Tôi nghe người nói mà không hiểu người nói gì. Tôi quỳ xuống chắp tay van xin người để cho tôi quay trở lại Paris để đâm chết M.B. Tôi nói: “Không, hắn không chiếm được trái tim của Manông đâu, mà hắn đã bức bách nàng, hắn đã cám dỗ nàng bằng bùa mê hay độc được, có thể hắn đã cưỡng ép nàng một cách thô bạo, Manông yêu con. Lẽ nào con lại không biết hay sao? Chắc là hắn đã cầm dao găm đe dọa nàng, buộc nàng phải từ bỏ con. Hắn còn từ một điều gì không làm để cướp mất người tình xinh đẹp https://thuviensach.vn đến thế của con? Lạy Chúa! Chúa ơi! Có thể nào Manông lại phản bội con và không còn yêu con nữa!” Vì tôi cứ luôn luôn nói đến chuyện trở lại Paris và chốc chốc tôi lại nhỏm dậy để đòi đi, cha tôi thấy rõ ràng trong tâm trạng xúc động của tôi, không có gì để có thể ngăn tôi lại. Người dẫn tôi đến một căn phòng ở trên cao và cắt hai tên gia nhân canh chừng tôi. Tôi không còn tự chủ được nữa. Tôi sẵn sàng đổi một nghìn mạng sống để có được chỉ mười lăm phút ở Paris. Tôi hiểu rằng vì đã nói lộ ra ý đồ của mình như vậy, người ta sẽ không để tôi ra khỏi phòng một cách dễ dàng. Tôi đưa mắt ước lượng chiều cao từ cửa sổ xuống đất và thấy không có khả năng thoát ra được bằng lối đó, tôi năn nỉ dịu dàng với hai tên đầy tớ. Tôi nặng lời thề thốt với chúng là một ngày nào đó, tôi sẽ làm cho chúng giàu có nếu chúng đồng ý để tôi trốn đi. Tôi thúc ép, mơn trớn, đe dọa chúng, nhưng mưu toan này cũng chẳng đi đến đâu. Thế là tôi tuyệt vọng. Tôi nhất quyết chết và nằm vật ra giường với ý đồ là sẽ nằm lì ở đây cho đến lúc từ giã cõi đời. Tôi trải qua đêm hôm đó và ngày hôm sau trong một tình trạng như vậy. Tôi từ chối không chịu ăn gì vào ngày hôm sau nữa. Cha tôi đến thăm tôi vào buổi chiều. Người nhân từ cố gắng làm tôi vợi bớt đau khổ bằng những lời khuyên giải dịu dàng nhất. Người ra lệnh cho tôi phải ăn một cái gì, kiên quyết đến nỗi tôi phải ăn chút đỉnh vì kính nể người. Một vài ngày nữa trôi qua, trong đó tôi cũng chỉ ăn qua quýt khi có mặt cha tôi để tỏ ra biết vâng lời người. Cha tôi vẫn tiếp tục cung cấp cho tôi những lý lẽ có thể làm cho tôi trở lại với lương tri và làm cho tôi khinh ghét Manông bội bạc. Quả thật là tôi không còn quý trọng nàng nữa, làm sao tôi còn có thể quý trọng một con người thay lòng đổi dạ, xấu xa đến như vậy được? Nhưng hình ảnh của nàng, những nét quyến rũ của nàng mà tôi mang trong tâm khảm vẫn luôn luôn nằm ở đấy. Tôi lại cảm thấy dễ chịu. Tôi tự nhủ: “Ta có thể chết, ta thật đáng chết sau bao nhiêu xấu hổ và đau khổ đến vậy, nhưng ta lại có thể nếm trải một nghìn lần cái chết mà không thể nào quên được Manông bội bạc.” https://thuviensach.vn Cha tôi ngạc nhiên khi thấy tôi vẫn cứ bị xúc động mạnh đến như vậy. Người biết rõ là tôi rất coi trọng danh dự và tin chắc rằng sự tráo trở của Manông không thể không làm tôi khinh bỉ nàng; người ngỡ rằng sự chung thủy của tôi trong tình yêu không phải là do sự say mê cá biệt nàng mà là do tính si tình của tôi nói chung. Người khư khư bám chặt lấy ý nghĩ đó, và một hôm, chỉ bằng vào lòng yêu thương hiền dịu của mình, người đến thổ lộ với tôi: “Này, anh chàng hiệp sĩ, cho đến bây giờ, cha vẫn có ý để cho con gia nhập Giáo đoàn Malte, nhưng cha thấy rõ là ý hướng của con không hề nghiêng về phía ấy. Con thích những phụ nữ đẹp. Cha đồng ý tìm cho con một người mà con vừa ý. Dĩ nhiên là con hãy trình bày với cha con nghĩ thế nào về điều đó.” Tôi trả lời với người rằng sau cái tai họa vừa đến với tôi, tôi thấy phụ nữ chẳng khác gì nhau cả, tôi đều căm ghét họ như nhau. Cha tôi vừa mỉm cười vừa nói tiếp: “Cha sẽ tìm cho con một cô giống như Manông nhưng chung thủy hơn”. - Than ôi, nếu cha còn chút nhân từ đối với con, tôi đáp, thì chính là nàng mà con xin cha trả lại cho con. Cha ơi, con tin chắc rằng nàng không phản bội con, nàng không thể nào có thể hèn hạ một cách đen tối độc ác vậy đâu. Chính lão M.B. nham hiểm kia đã lừa dối chúng ta: cả cha, cả nàng và con. Nếu cha biết nàng hiền dịu, thành thật như thế nào, nếu cha biết rõ nàng con chắc thế nào cha cũng sẽ mến nàng. - Con còn trẻ con lắm, cha tôi bảo, làm sao con lại có thể mù quáng đến mức như vậy sau khi cha đã kể cho con nghe câu chuyện về con nhân tình của con? Chính là nó đã nộp con cho anh con đấy. Con phải quên đến cả tên của con bé đó đi và nếu con khôn ngoan thì nên biết hưởng lấy sự độ lượng của cha. Tôi thấy quá rõ rằng cha tôi có lý. Chính là tôi đã bênh vực cho người yêu phản trắc của tôi một cách vô ý thức. Sau một lúc im lặng, tôi nói: https://thuviensach.vn “Than ôi! Rõ ràng con là nạn nhân đau khổ của một sự phản bội đê tiện nhất.” Rồi vừa nhỏ những giọt nước mắt buồn đau, tôi nói tiếp: “Vâng! Con thấy rõ con chỉ là đứa trẻ con. Sự ngây thơ cả tin của con đã khiến chúng dễ dàng đánh lừa con. Nhưng con biết rõ con phải làm gì để trả thù”. Cha tôi muốn biết ý đồ của tôi. Tôi trả lời: “Con sẽ đi Paris, đốt nhà của lão M.B và sẽ thiêu sống hắn và cả con Manông hiểm độc”. Nỗi giận dữ đã làm cha tôi phì cười và càng khiến người cho canh giữ tôi nghiêm ngặt hơn. Tôi đã trôi qua sáu tháng ròng rã trong “phòng giam” của cha tôi, và trong tháng đầu tiên, chẳng có mấy thay đổi trong tâm trạng của tôi. Toàn bộ tình cảm của tôi chỉ là sự xen kẽ bất tận giữa căm giận và yêu thương, giữa thất vọng và tuyệt vọng, tùy theo những ý nghĩ của tôi về Manông. Khi thì tôi cho rằng nàng là người con gái dễ thương nhất trên đời và tôi héo hon vì muốn gặp lại nàng; khi thì tôi chỉ thấy ở nàng một con tình nhân đê tiện và nham hiểm và tôi thể là sẽ tìm gặp nàng lại cốt chỉ để trừng phạt nàng. Người ta đem sách đến cho tôi để giúp tôi tìm lại sự bình an trong tâm hồn. Tôi đọc lại tất cả những tác giả quen thuộc, tôi tiếp thu thêm nhiều kiến thức mới, tôi trở lại say mê học tập. Rồi ông sẽ thấy, về sau việc học tập đó có ích cho tôi như thế nào. Những nguồn sáng do tình yêu mang lại đã giúp tôi hiểu được rõ ràng vô khối những đoạn văn của Horaxơ và Viêcgilơ[17] mà trước đây tôi không hiểu được. Tôi viết một luận văn chuyên khảo về tình yêu trong khúc thứ tư của Ênêiđơ[18], tôi mong nó được xuất bản và tự hào rằng chắc công chúng sẽ hài lòng. Trong khi viết luận văn đó, tôi thường than thở: “Than ôi! Nàng Didon[19] chung thủy cần có một tấm lòng như tấm lòng của ta đền đáp lại”. Một hôm, Tibecgiơ đến thăm tôi. Tôi ngạc nhiên trước sự hoan hỉ của anh ấy khi anh ấy ôm hôn tôi. Trước đây tôi chưa hề có bằng chứng nào về tình thương của anh ấy với tôi để tôi có thể xem tình thương ấy là cái gì khác hơn thứ tình bè bạn ở trường trung học, thường xảy ra giữa những trang thanh niên gần cùng một lứa tuổi. Tôi thấy trong thời gian năm, sáu https://thuviensach.vn tháng qua mà tôi không gặp lại, anh ấy thay đổi và trưởng thành đến mức cả vẻ mặt và lời nói của anh ấy đều khiến tôi kính nể. Anh ấy nói với tôi như là một người cố vấn khôn ngoan hơn là như một người bạn học. Anh trách tôi đã lầm đường lạc lối. Anh khen tôi đã tỉnh ngộ, cuối cùng anh động viên tôi nên từ sai lầm của tuổi trẻ đó, nhìn rõ sự phù phiếm của những lạc thú trên đời. Tôi ngạc nhiên nhìn anh ấy. Anh nhận ra cái nhìn ấy bèn nói với tôi: “Chàng hiệp sĩ thân mến ơi! Mình đã nói với cậu những điều tuyệt đối đúng mà mình đã nhận chân được sau khi đã nghiêm túc thẩm tra. Mình cũng có thiên hướng thích khoái lạc không kém gì cậu đâu, nhưng đồng thời Trời lại phú cho mình tính thích đức hạnh. Mình dùng lý trí để so sánh kết quả của hai thứ đó và chẳng lâu la gì, mình đã tìm ra sự khác nhau. Sự cứu giúp của Chúa Trời đã bổ sung cho những điều suy ngẫm của mình. Mình đã chán ghét cái thế giới này không có gì sánh được. Cậu có đoán được điều gì đã giữ mình lại ở cõi trần này, đã ngăn cản mình đi ẩn dật không? Đó chỉ là do mối tình bạn thắm thiết của mình với cậu. Mình biết rõ sự tuyệt vời của trái tim và khối óc của cậu, không có điều tốt lành nào mà cậu không làm được. Chính chất độc của khoái lạc đã làm cậu đi chệch đường. Thật là một sự mất mát to lớn biết bao nhiêu cho đức hạnh! Việc cậu bỏ trốn ở Amien đã làm mình đau buồn đến nỗi từ đó đến nay mình không còn có được một phút giây thoải mái nào nữa. Tự cậu hãy phán xét việc bỏ trốn đó qua những công việc mà nó buộc mình phải tiến hành”. Rồi Tibecgiơ thuật lại rằng sau khi thấy tôi đã lừa anh ấy và đã ra đi cùng với người tình, anh ấy lên ngựa đuổi theo, nhưng vì tôi đi trước anh ấy đến bốn, năm giờ nên anh không thể nào đuổi kịp; tuy vậy anh cũng đến được Xanh Đơni nửa giờ sau khi tôi xuất phát; rằng vì biết chắc tôi sẽ dừng lại ở Paris, anh đã bỏ ra sáu tuần lễ để tìm tôi, nhưng vô ích, anh đã đến tất cả những nơi mà anh đoán có thể tìm thấy tôi, rồi cuối cùng một hôm anh đã nhận ra cô tình nhân của tôi ở Rạp hát kịch quốc gia, rằng nàng đeo đồ nữ trang sáng chói đến mức anh nghĩ rằng nàng có được sự giàu sang đó là nhờ ở một anh tình nhân mới; rằng anh đã bám theo xe của nàng về nhà https://thuviensach.vn nàng và qua một tên đầy tớ biết được rằng nàng được sự hào phóng của ông M.B... chu cấp. Anh ấy nói tiếp: “Mình không dừng lại ở đấy đâu. Hôm sau mình trở lại để hỏi cô nàng tin tức về cậu, nhưng cô nàng đã đột nhiên bỏ đi khi nghe mình nói đến cậu, thế là mình buộc phải quay về tỉnh mà chẳng có được tia sáng nào về cậu. Sau đó mình biết được cuộc phiêu lưu của cậu và nỗi hoang mang của cậu, nhưng mình không muốn đến gặp cậu trước khi biết rõ rằng cậu đã bình tâm trở lại.” Tôi trả lời anh bạn trong tiếng thở dài: “Như vậy là cậu đã gặp được Manông. Ôi, cậu sung sướng hơn mình là kẻ từ đây không bao giờ còn được gặp lại nàng”. Anh ấy rầy tôi và tiếng thở dài đó vì nó chứng tỏ tôi còn say mê nàng. Anh ấy ca ngợi bản chất nhân hậu của tôi, những thiên hướng tốt đẹp của tôi, khéo đến nỗi sau cuộc viếng thăm đầu tiên đó của anh, tôi thấy nẩy nở trong tôi ý muốn mạnh mẽ từ bỏ mọi lạc thú ở đời để đi học trở thành tăng lữ như anh. Tôi thích thú với ý nghĩ đó đến mức khi ngồi một mình, tôi không suy tính việc nào khác nữa. Tôi nhớ lại những lời của vị giám mục ở Amien cũng đã từng khuyên tôi như vậy cùng những lời tiên đoán tốt đẹp của Ngài về tôi, nếu tôi đi theo con đường đó. Lòng sùng đạo cũng có ảnh hưởng đến những suy nghĩ đó. Tôi tự nhủ: “Ta sẽ sống một cuộc đời ngoan ngoãn và thánh thiện, ta sẽ chăm lo học tập và tu hành là hai việc không để cho ta nghĩ đến những lạc thú nguy hiểm của tình yêu. Ta sẽ xem khinh những thứ mà con người tầm thường khen ngợi và vì hiểu rõ rằng trái tim ta chỉ ước muốn những gì mà nó trọng thị, ta chẳng lo gì đến những dục vọng thấp hèn”. Từ đó tôi phác họa trước cho mình một cách sống thanh thản và cô độc. Tôi nghĩ đến một gian nhà biệt lập với một khu rừng nhỏ và con suối nước ngọt ở một góc vườn, một tủ sách gồm toàn sách chọn lọc, một số ít bạn bè có đạo đức và tương lai, một cái bàn ăn sạch sẽ nhưng ăn uống https://thuviensach.vn thanh đạm và điều độ. Kèm vào đó, tôi cần tính đến việc trao đổi thư từ với một người bạn sẽ đến ở Paris, anh này sẽ thông báo cho tôi những tin tức công khai, nhằm thỏa mãn sự hiếu kỳ của tôi thì ít mà chủ yếu là để cho tôi tiêu khiển trước những hoạt động rồ dại của con người. Tôi lại nghĩ thêm: “Hỏi ta sẽ có hạnh phúc không? Tất cả những tham vọng của ta có thực hiện được không?”. Có điều chắc chắn là cái dự án đó thỏa mãn đầy đủ những thiên hướng của tôi. Nhưng vào đoạn cuối của các dự án khôn ngoan đến như vậy, tôi cảm thấy lòng mình còn chờ mong một cái gì đó, và để cho không còn có cái gì đó phải ước muốn nữa. Trong sự cô quạnh êm đềm nhất, tôi thấy phải sống trong cảnh đó với Manông! Trong lúc đó, Tibecgiơ thường xuyên đến thăm tôi, và theo ý đồ mà anh ấy gợi ra cho tôi, tôi thổ lộ với cha tôi ước nguyện của mình. Người tuyên bố rằng ý định của người là để cho con cái tự do chọn lựa lấy thân phận của mình, rằng dù tôi muốn quyết định như thế nào về tôi, người chỉ dành cho mình cái quyền được giúp đỡ tôi bằng những lời khuyên nhủ. Người đã cho tôi những lời khuyên rất đúng mực, chỉ làm tôi càng hiểu ý nghĩa hơn và gắn bó với cái dự án của tôi. Việc khai giảng năm học mới của chủng viện đến gần. Tôi thỏa thuận với Tibecgiơ là chúng tôi sẽ cùng vào học chủng viện Xanh Xuynpixơ[20], anh ấy thì để hoàn tất môn thần học, còn tôi thì để bắt đầu. Tài học của Tibecgiơ được cả đức giám mục địa phận biết đến, khiến cho anh ấy được ngài ban cho một món học bổng rất lớn trước khi chúng tôi khởi hành. Vì tin là tôi đã từ bỏ hẳn dục vọng say đắm, cha tôi để tôi ra đi một cách dễ dàng. Chúng tôi đến Paris. Bộ trang phục tu sĩ thay cho chiếc thập tự của Giáo đoàn Malte, và cái tên “tu sĩ” Griơ thay cho cái tên “hiệp sĩ” Griơ. Tôi chăm học đến nỗi chỉ trong vài tháng tôi đã có những tiến bộ phi thường. Tôi dành một phần lớn ban đêm và không bỏ một giây phút nào ban ngày để học. Tiếng tốt của tôi rạng rỡ đến mức người ta đã chúc mừng tôi về những chức vị tương lai mà thế nào tôi cũng giành được và tuy tôi không xin, tên tôi cũng được ghi vào danh sách những người được có học bổng. Lòng mê đạo cũng không hề bị lãng quên; tôi nhiệt tình tham gia tất https://thuviensach.vn cả những buổi lễ nguyện. Tibecgiơ hân hoan về cái mà anh ấy xem như là tác phẩm của anh và đã bao nhiêu lần tôi thấy anh ấy vừa rơi nước mắt vừa khen ngợi cái mà anh gọi là sự “quy y” của tôi. Những ý định của con người có thể đổi thay, đó là điều chẳng hề làm tôi ngạc nhiên; một sự đam mê này làm nảy sinh một số ý định; một đam mê khác lại hủy bỏ chúng đi; nhưng khi tôi nghĩ về những điều thánh thiện trong những ý định đã đưa tôi đến chủng viện Xanh Xuynpixơ và đến nguồn vui nội tâm mà Chúa Trời đã cho tôi được hưởng khi thực hiện những ý định đó, tôi cảm thấy hãi hùng trước việc tôi đã dễ dàng từ bỏ những ý định đó. Quả đúng là bất cứ lúc nào, sự hỗ trợ của Chúa Trời cũng mạnh bằng sức mạnh của những nỗi đam mê; nhưng thế thì xin hãy giải thích cho tôi rõ do một ảnh hưởng tai ác nào mà bỗng nhiên người ta bị lôi cuốn xa rời bổn phận, mà không có khả năng chống lại, cũng chẳng có chút hối hận nào? Tôi cứ ngỡ mình đã được giải thoát hẳn khỏi những sa ngã của tình yêu. Tôi tưởng như tôi thích việc đọc một trang sách của thánh Ôguystanh[21] hoặc mười lăm phút suy tư về Thiên Chúa hơn mọi lạc thú trên đời, không loại trừ cả những lạc thú mà Manông có thể đem đến cho tôi. Tuy nhiên, một phút giây bất hạnh đã lại ném tôi xuống vực thẳm và sự sa ngã của tôi càng không thể nào cứu vãn được, bởi vì đột nhiên tôi rơi xuống sâu đúng vào nơi tôi vừa thoát ra, và những điều hoang toàng mà tôi sa vào càng lôi tôi xuống gần đáy của vực thẳm. Tôi đã sống gần một năm ở Paris mà không hề hỏi thăm tin tức gì về Manông. Thoạt đầu, sự tự kiềm chế ghê gớm này đã đòi hỏi ở tôi bao nhiêu nỗ lực, nhưng nhờ những lời khuyên răn không ngớt của Tibecgiơ và những suy nghĩ của chính tôi, tôi đã chiến thắng. Những tháng cuối cùng của năm học trôi qua êm ả đến mức tôi ngờ mình đã gần vĩnh viễn quên đi cái con người quyến rũ và nham hiểm ấy. Đến thời hạn tôi phải thực tập giảng đạo ở trường thần học. Tôi gửi giấy mời nhiều vị có tên tuổi đến dự. Vì vậy tên tôi lan rộng khắp các khu phố Paris, nó thấu đến tai người tình bội bạc của tôi. Nàng không chắc đúng là tôi, với cái chức “tu sĩ”, nhưng một phần vì tò mò hoặc có thể do một chút hối hận vì đã phản bội tôi, (tôi https://thuviensach.vn chưa bao giờ phân tích được là do cái nào trong hai tình cảm này) nàng quan tâm đến một cái tên gần giống với tên tôi như vậy[22]; nàng đến Soócbôn[23] với một vài bà mệnh phụ khác. Nàng dự buổi thực tập của tôi và chắc là chẳng khó khăn gì mà không nhận ra tôi. Tôi không hề hay biết gì về cuộc viếng thăm này. Người ta biết rằng ở những nơi như Soócbôn, có những buồng riêng dành cho các bà, để các bà ngồi khuất sau một bức mành. Tôi trở về Xanh Xuynpixơ, tràn ngập vinh quang và lời khen ngợi. Lúc đó vào khoảng sáu giờ tối. Một lát sau khi tôi trở về, người ta báo với tôi có một phụ nữ đang chờ gặp tôi. Tôi vội đến ngay phòng tiếp khách. Lạy Chúa! Một sự xuất hiện không ngờ! Trước mắt tôi là Manông. Chính là nàng, nhưng dễ thương hơn, rạng rỡ hơn, tôi chưa từng thấy bao giờ. Nàng vừa đến tuổi mười tám. Những nét kiều diễm của nàng vượt quá tất cả những gì người ta có thể miêu tả. Nàng có một phong thái hết sức tinh tế, hết sức dịu dàng, hết sức khêu gợi, cái phong thái của chính tình yêu! Toàn bộ khuôn mặt của nàng đối với tôi là cả một điều mê li. Tôi sững sờ khi thấy nàng và vì không thể đoán được nàng đến gặp tôi với ý đồ gì, tôi đứng chờ nàng giải thích mà mắt thì nhìn xuống và chân tay thì run rẩy. Trong một lát, nàng luống cuống cũng chẳng kém gì tôi, nhưng thấy tôi vẫn im lặng, nàng lấy tay đưa ra trước mặt để che một vài giọt nước mắt. Bằng một giọng rụt rè, nàng nói với tôi rằng nàng thừa nhận là sự lừa lọc của nàng đáng bị tôi căm ghét, nhưng nếu quả thật là tôi có đôi chút tình thương đối với nàng thì cũng quả là tôi đã quá tàn nhẫn vì đã để hai năm trời qua mà chẳng chút quan tâm dò hỏi về số phận của nàng, rằng tôi càng tàn nhẫn hơn nữa khi thấy nàng trong tình trạng như đang đứng trước mặt tôi mà tôi lại chẳng nói với nàng lấy một lời. Nghe nàng nói, sự xáo động trong tâm hồn tôi không thể nào diễn đạt được. Nàng ngồi. Còn tôi thì đứng, hơi quay lưng lại vì không dám nhìn thẳng vào mặt nàng. Nhiều lần, tôi tìm một lời đáp lại, nhưng tôi không còn sức để nói hết câu. Cuối cùng, tôi cố gắng thốt lên một cách đau khổ: https://thuviensach.vn “Manông, đồ nham hiểm! Đồ nham hiểm!” Nàng lặp lại lời tôi nói và khóc nức nở rồi nói rằng nàng không hề có ý định bào chữa sự nham hiểm của mình. Tôi lại hét lên: “Thế thì cô có ý định gì?” Nàng đáp lại: “Em có ý định chết, nếu anh không trao lại cho em trái tim của anh vì không có nó thì em không thể nào sống nổi.” “Đồ phản bội mà lại còn đòi mạng sống của tôi nữa ư? Tôi vừa đáp lại vừa để rơi những giọt nước mắt mà tôi không thể nào cầm lại được. Chính cô đã đòi mạng sống của tôi vì đó là cái duy nhất tôi còn lại để hy sinh cho cô bởi vì trái tim của tôi thì đã mãi mãi thuộc về cô rồi!” Tôi chỉ vừa nói xong những lời cuối cùng thì nàng đứng phắt dậy và chạy đến ôm hôn tôi. Nàng phủ lên tôi không biết bao nhiêu những cái vuốt ve say đắm. Nàng gọi tôi bằng tất cả những cái tên mà tình yêu đã sáng tạo ra để thể hiện sự âu yếm nồng nhiệt của nàng. Tôi vẫn còn dè dặt đáp lại những cái đó. Thực vậy, từ tình trạng thanh thản trước đó của tôi cho đến những chuyển động xô bồ mà tôi cảm thấy đang nảy nở trong người, sự chuyển tiếp mới ghê gớm làm sao! Tôi kinh hoàng vì điều đó. Tôi run rẩy, y như ban đêm người ta lạc vào chốn đồng không mông quạnh: người ta tưởng mình rơi vào một tình trạng hỗn mang, bị một nỗi sợ hãi âm thầm xâm chiếm và chỉ hoàn hồn sau khi đã xem xét rất lâu những vật ở chung quanh. Chúng tôi ngồi xuống bên cạnh nhau. Tôi nắm lấy tay nàng rồi buồn bã nhìn nàng nói: “Ôi! Manông, anh không ngờ em đã đền đáp mối tình của anh bằng một sự phản bội đê hèn như vậy. Đối với em, lừa dối một trái tim mà em đã làm chủ, một trái tim coi việc vâng phục em làm cho em hài lòng là niềm hạnh phúc, thì dễ biết bao. Em hãy nói cho anh biết em đã tìm đâu ra được https://thuviensach.vn những trái tim yêu đương đằm thắm và biết vâng phục như trái tim anh. Không, không, tạo hóa không tạo ra những trái tim cùng một loại với trái tim anh đâu! Ít nhất, em phải nói cho anh rõ có khi nào em nuối tiếc nó không? Anh phải hiểu như thế nào về việc hôm nay em lại nhân hậu quay về để an ủi nó? Anh càng thấy là bây giờ em quyến rũ hơn bao giờ hết, nhưng nhân danh tất cả những đau thương mà vì em, anh phải chịu đựng, Manông ơi! Em hãy nói cho anh biết em sẽ có chung thủy hơn không?” Nàng nói với tôi những điều hết sức xúc động về sự hối hận của nàng và nàng hứa hẹn sẽ thủy chung với bao nhiêu lời thề non hẹn biển khiến tôi cảm động khôn cùng. Tôi lại nói với nàng bằng lối nói pha lẫn những từ ngữ của tình yêu thần học: “Manông yêu quý! Em quả xứng đáng để được tôn thờ. Anh cảm thấy tim anh rung động vì niềm hoan lạc của chiến thắng. Tất cả những gì người ta nói về tự do ở Xanh Xuynpixơ đều là ảo giác. Anh thấy trước là vì em, anh sẽ đánh mất cả giàu sang, cả tiếng tăm, tên tuổi; anh đã đọc được số kiếp của anh trong đôi mắt đẹp của em, nhưng còn có mất mát nào mà anh lại không được bù đắp bằng tình yêu của em! Anh chẳng còn thiết gì đến vận hội giàu sang; vinh quang đối với anh chỉ là làn khói; tất cả những dự định của anh về một cuộc sống tăng lữ đều là những điều tưởng tượng điên rồ, tóm lại là tất cả những điều tốt lành không giống với những điều tốt lành mà anh hy vọng có được cùng em đều là đáng khinh, bởi vì chúng không thể đọng lại trong trái tim anh một phút giây nào trước ánh mắt của em”. Tuy đã hứa với nàng là tôi sẽ quên đi hết những lỗi lầm của nàng, tôi vẫn muốn biết nàng đã bị M.B... quyến rũ như thế nào. Manông cho tôi biết rằng y đã say mê nàng khi thấy nàng hiện ra ở cửa sổ; rằng y đã tỏ tình theo cung cách của một viên quan thuế vụ, nghĩa là trong một bức thư, y cho biết là món tiền thù lao sẽ tương ứng với những sự chiều chuộng của nàng; rằng thoạt đầu, nàng đã tuân theo, nhưng chỉ với ý đồ bòn rút của y một món tiền lớn để có thể giúp chúng tôi sống một cách đường hoàng, rằng y đã làm nàng choáng ngợp bằng những lời hứa hẹn tuyệt vời và nàng đã bị y https://thuviensach.vn lung lạc từng bước một; rằng tôi phải đánh giá sự hối hận của nàng qua nỗi đau khổ của nàng vào cái ngày trước khi chúng tôi chia tay nhau, rằng tuy sống trong sự thừa mứa của y nhưng nàng không bao giờ thấy hạnh phúc với y, không phải chỉ vì nàng không tìm thấy ở y những tình cảm tinh tế, những phong cách thanh tao như của tôi, mà còn là vì ngay giữa những lạc thú mà y không ngừng đem lại cho nàng, từ trong thâm tâm, nàng vẫn luôn luôn nhớ đến tình tôi và hối hận vì đã phụ bạc tôi. Nàng nói với tôi về anh bạn Tibecgiơ và về nỗi thẹn thùng cực độ của nàng khi anh ấy đến gặp nàng: “Một nhát kiếm đâm vào tim cũng không làm em xúc động đến thế. Em quay lưng về phía anh ấy và không thể chịu đựng nổi sự có có mặt của anh ấy trong chốc lát.” Nàng còn tiếp tục thuật lại với tôi bằng cách nào nàng đã biết được việc cư trú của tôi ở Paris, sự thay đổi hoàn cảnh của tôi, những buổi thực tập của tôi ở Soócbôn. Nàng đảm bảo với tôi rằng trong lúc tôi tranh luận, nàng xúc động đến mức khó khăn lắm mới kìm được không chỉ nước mắt mà cả những tiếng kêu rên chỉ chực bùng ra. Cuối cùng, nàng cho biết rằng nàng là người cuối cùng rời khỏi Soócbôn để che giấu sự xúc động, rằng chỉ còn đi theo tiếng gọi của trái tim và sự thôi thúc của dục vọng, nàng đã đi thẳng đến chủng viện với quyết tâm là sẽ chết ở đấy nếu như thấy tôi không sẵn sàng tha thứ. Tìm đâu ra một con người dã man đến độ không xúc động trước một sự ăn năn vừa nồng nàn vừa dịu dàng đến thế? Đối với tôi, trong giờ phút ấy, tôi cảm thấy có thể vì Manông mà hy sinh tất cả cái tòa giám mục của thế giới Thiên Chúa giáo. Tôi hỏi nàng tính sẽ thu xếp công việc sắp đến thế nào? Nàng bảo rằng phải lập tức thoát ra khỏi chủng viện và tìm một nơi an toàn hơn để bàn định công việc. Tôi vâng theo tất cả những ý muốn của nàng mà không hỏi lại một lời. Nàng lên xe để đến chờ tôi ở một góc phố. Một lát sau, tôi thoát ra khỏi chủng viện, không để cho người gác cửa trông thấy. Tôi leo lên xe với nàng. Chúng tôi đến cửa hàng quần áo cũ. Tôi https://thuviensach.vn mua lại những galông[24] và thanh kiếm, Manông phải trả tiền vì tôi chẳng có một xu dính túi, chẳng là do sợ rằng tôi có thể gặp trở ngại khi thoát ra khỏi Xanh Xuynpixơ, nàng không muốn tôi trở về phòng của tôi để lấy liền, vả lại, tài sản của tôi chẳng đáng là bao, còn nàng thì khá giàu nhờ sự hào phóng của M.B... để xem rẻ những gì mà nàng buộc tôi phải bỏ lại. Chúng tôi thảo luận ngay tại cửa hàng quần áo cũ sẽ quyết định như thế nào: Để cho tôi thấy rõ hơn nàng đã vì tôi mà hy sinh tay M.B .. như thế nào, nàng quyết định không có nương nhẹ gì với y nữa. Nàng bảo tôi: “Em muốn để lại bàn ghế cho hắn, vì đó là đồ đạc của hắn, nhưng em sẽ mang theo nữ trang và gần sáu chục ngàn phơrăng mà em đã bòn rút của hắn từ hai năm nay. Em cũng chẳng cho hắn chút quyền lực gì đối với em, do đó chúng ta có thể sống đường hoàng ở Paris, chúng ta sẽ thuê một căn nhà thuận tiện và sẽ sống hạnh phúc ở đấy.” Tôi nói cho nàng hiểu rằng đối với nàng thì không có nguy cơ gì, nhưng với tôi lại có nhiều, vì sớm muộn người ta sẽ nhận ra tôi và tôi sẽ luôn luôn bị đe dọa phải nếm trải lại những hoạn nạn mà tôi đã từng phải chịu đựng. Nàng cho tôi hiểu là nàng không muốn rời khỏi Paris. Tôi thì rất sợ làm nàng phiền muộn đến nỗi tôi coi khinh mọi sự nguy hiểm để làm vừa lòng nàng; tuy nhiên chúng tôi cũng tìm ra một biện pháp dung hòa là thuê một ngôi nhà trong một cái làng ở gần Paris, nơi chúng tôi có thể dễ dàng ra thành phố khi cần vui chơi hoặc vì công việc cần thiết. Chúng tôi chọn Chaiô, không xa Paris bao nhiêu. Manông lập tức quay về nhà nàng. Tôi chỉ đến đợi nàng ở cái cửa nhỏ của công viên Tuylơri[25]. Một giờ sau nàng trở lại trên một chiếc xe ngựa thuê, cùng với một con hầu và vài ba cái hòm trong đó đựng quần áo và tất cả những thứ quý giá của nàng. Chúng tôi đến ngã Chaiô. Đêm đầu tiên, chúng tôi trú tại một quán trọ để có thì giờ tìm một ngôi nhà hay ít nhất một căn hộ có tiện nghi. Hôm sau, chúng tôi tìm được một ngôi nhà vừa ý. Thoạt tiên, tôi thấy hạnh phúc của tôi đã vững như bàn thạch. Manông là hiện thân của hiền dịu và chiều chuộng người yêu. Đối với tôi, nàng có https://thuviensach.vn những sự quan tâm tinh tế đến mức tôi nghĩ rằng mình được đền bù quá mức so với những khổ đau đã phải chịu đựng. Do cả hai đã có được đôi chút kinh nghiệm, chúng tôi thảo luận với nhau về sự bền vững của tài sản của chúng tôi. Sáu vạn phơrăng, món chủ yếu trong của cải mà chúng tôi có, không phải là món tiền có thể đủ chi dùng cho suốt cả một đời người. Vả lại chúng tôi cũng không muốn ăn tiêu chắt bóp quá. Đức tính đầu tiên của Manông cũng như của cả tôi, không phải là biết tiết kiệm. Sau đây là cái kế hoạch chi tiêu mà tôi đề nghị. Tôi bảo với Manông: “Sáu chục nghìn phơrăng có thể giúp chúng ta sống trong mười năm. Nếu chúng ta cứ sống ở Chaiô thì mỗi năm chúng ta chỉ cần hai nghìn êquy. Chúng ta sẽ sống ở đó một cuộc sống trung thực giản dị. Chi phí duy nhất của chúng ta là tiền bảo dưỡng một cỗ xe ngựa và tiền đi xem kịch, hát. Chúng ta, đã thỏa thuận với nhau: em thích Ôpêra, vậy thì một tuần chúng ta xem hai buổi. Còn về thú đỏ đen, chúng ta sẽ hạn chế đến mức không bao giờ chúng ta thua quá hai pixtôn. Trong vòng mười năm, không thể không xảy ra những thay đổi trong gia đình của anh! Cha anh đã già rồi, ông cụ có thể qua đời. Anh sẽ có tài sản và lúc đó chúng ta sẽ khỏi lo lắng gì nữa”. Việc tính toán đó sẽ không phải là hành động rồ dại nhất trong đời tôi, nếu chúng tôi có đủ khôn ngoan để luôn luôn tuân theo nó. Nhưng quyết tâm của chúng tôi chỉ kéo dài không đầy một tháng. Manông đam mê những thú vui, còn tôi thì vì nàng mà đam mê. Lúc nào cũng thấy nảy ra những cơ hội mới để tiêu tiền và không những không biết những món tiền mà đôi lúc nàng tiêu pha một cách quá rộng rãi, tôi là người đầu tiên cung cấp cho nàng tất cả những gì mà tôi nghĩ là có thể làm cho nàng vui thích. Ngay ngôi nhà của chúng tôi ở Chaiô cũng bắt đầu làm cho nàng khó chịu. Mùa đông sắp đến, mọi người quay trở về thành phố và vùng nông thôn trở nên hiu quạnh. Nàng đề nghị với tôi mua lại một ngôi nhà ở Paris. Tôi không đồng ý, nhưng để vừa lòng nàng trong chừng mực nào đó, tôi nói với nàng rằng chúng tôi có thể thuê một căn hộ có tiện nghi ở Paris để chúng tôi có thể nghỉ lại ban đêm ở đó khi chúng tôi đi xem hát về muộn (mà https://thuviensach.vn chúng tôi thì đi xem nhiều lần trong tuần), bởi vì việc trở về Chaiô quá khuya là lý do nàng viện ra để muốn rời bỏ nơi đó. Như vậy là chúng tôi có hai nơi ở, một ở thành phố, một ở nông thôn. Sự thay đổi chẳng mấy chốc đã đem lại sự hỗn loạn cuối cùng trong công việc của chúng tôi và làm nảy sinh hai sự biến làm chúng tôi sạt nghiệp. Manông có một người anh làm lính túc vệ. Chẳng may là anh ta lại cư trú ở Paris cùng một đường phố với chúng tôi. Anh ta nhận ra cô em gái vào một buổi sáng ở cửa sổ. Anh ta chạy ngay đến chỗ chúng tôi ở. Đó là một con người thô bạo, không biết tự trọng. Anh ta vào phòng chúng tôi, chửi thề tục tĩu và vì anh ta biết một phần những chuyện lang bạt của cô em, đã trách mắng, chửi rủa nàng một cách thậm tệ. Tôi vắng nhà trước đó một lát và đó chắc là một điều mong muốn cả cho anh ta hoặc là cho tôi vì tôi vốn không phải là kẻ sẵn sàng chịu đựng một điều sỉ nhục. Tôi trở về nhà sau khi anh ta đã bỏ đi. Vẻ buồn bã của Manông cho tôi đoán rằng một điều gì đó bất thường đã xảy ra. Nàng thuật lại với tôi câu chuyện bực mình mà nàng vừa phải chịu đựng cùng những lời hăm dọa tàn nhẫn của ông anh. Tôi tức giận đến mức muốn chạy đi báo thù ngay, nếu nàng không khóc để ngăn tôi lại. Trong khi tôi đang nói chuyện với nàng biến cố vừa xảy ra thì anh chàng lính túc vệ đó bước vào phòng chúng tôi đang ngồi mà không hề gõ cửa. Tôi sẽ không tiếp đón anh ta lịch sự đến thế nếu tôi đã biết anh ta trước; nhưng sau khi tươi cười chào hỏi chúng tôi, anh ta nói với Manông rằng anh ta trở lại để xin lỗi nàng về sự nóng giận của anh ta; rằng anh ta cứ tưởng là nàng sống buông tuồng và vì vậy mà anh ta nổi giận; nhưng sau khi thông qua một tên đầy tớ của chúng tôi, biết được tôi là ai, và đã nghe được bao nhiêu điều tốt đẹp về tôi, đến nỗi anh ta muốn đến sống chung với chúng tôi. Trong cái luồng thông tin mà anh ta thu thập được qua một tên gia nhân của tôi đã có cái gì kỳ quặc và chướng tai, tôi vẫn nhận những lời khen ngợi của anh ta một cách chân thành. Tôi tưởng làm như thế Manông sẽ hài lòng. Nàng có vẻ hớn hở khi thấy anh ta sẵn sàng hòa hợp. Chúng tôi giữ anh ta ở lại ăn trưa. Chỉ trong chốc lát, anh ta tỏ ra thân mật đến mức khi nghe chúng tôi nói đến việc trở về Chaiô, anh ta nhất quyết đòi đi theo. https://thuviensach.vn Phải dành cho anh ta một chỗ ngồi trên xe ngựa. Rồi diễn ra một cuộc xâm chiếm thật sự, bởi vì anh ta quen đến thăm chúng tôi với một niềm thích thú đến nỗi anh ta xem nhà của chúng tôi như nhà của anh ta và có thể nói anh ta tự xem mình là chủ nhân ông tất cả những gì thuộc quyền sở hữu riêng của tôi. Anh ta gọi tôi là “em” và với cái lý do “chỗ anh em với nhau”, anh ta đưa về nhà chúng tôi ở Chaiô tất cả bạn bè của anh ta và buộc chúng tôi chiêu đãi. Anh ta bắt chúng tôi sắm cho những bộ y phục sang trọng. Anh ta còn đòi chúng tôi phải thanh toán cả nợ nần cho nữa. Tôi nhắm mắt làm ngơ trước sự lộng hành đó để khỏi mếch lòng Manông, thậm chí tôi còn giả vờ không thấy việc thỉnh thoảng anh ta lại bòn rút của nàng những món tiền lớn. Anh ta là một cánh tay đánh bạc có cỡ và đúng là khi nào gặp vận may, anh ta cũng trung thực trao cho Manông một phần số tiền được bạc. Nhưng tài sản của chúng tôi chẳng được bao lăm để chu cấp cho những món chi tiêu quá đáng như vậy. Tôi vừa định giải thích một cách kiên quyết với anh ta để anh ta đừng quấy rầy chúng tôi nữa, thì một tai biến đã khiến tôi không cần làm điều đó nữa, nhưng lại gây ra cho chúng tôi một sự buồn phiền khác làm chúng tôi phải khuynh gia bại sản. Một hôm chúng tôi ở lại Paris để ngủ lại ở đó như chúng tôi vẫn thường làm. Sáng hôm sau, người hầu gái mà chúng tôi để lại một mình ở Chaiô trong những trường hợp như vậy, đến báo với tôi rằng tối hôm ấy nhà tôi bị cháy và khó khăn lắm người ta mới dập tắt lửa được. Tôi hỏi cô ta bàn ghế trong nhà có bị thiệt hại gì không thì cô ta đáp rằng đã có một sự hỗn độn cực kỳ do một số đông người lạ đổ đến chữa lửa, nên cô ta không có thể nói chắc được gì hết. Tôi run lên, lo cho món tiền của chúng tôi cất trong một cái két nhỏ. Tôi lập tức quay trở về Chaiô. Một sự vội vàng vô ích. Két bạc đã biến mất. Lúc ấy tôi mới cảm thấy rằng người ta có thể thích tiền mà không phải là keo kiệt. Sự mất mát đó làm tôi đau đớn đến mức nghĩ rằng có thể mình mất trí. Tôi hiểu ngay ra rằng tôi sẽ phải đương đầu với những tai họa mới trong đó sự nghèo túng chỉ là cái nhỏ nhất. Tôi đã biết rõ tính nết của Manông, đã được thử thách quá nhiều để biết rằng dù nàng có chung thủy, gắn bó với tôi bao nhiêu đi nữa khi sung túc, thì trong https://thuviensach.vn cơn túng thiếu, không thể nào tin cậy gì được ở nàng. Nàng ưa thích quá đỗi sự giàu sang và lạc thú để có thể hy sinh những cái đó vì tôi. Tôi thốt lên: “Ta lại sẽ mất nàng! Hỡi chàng hiệp sĩ khốn khổ ơi! Mà lại mất đi những gì mà mày yêu quý!” Ý nghĩ đó làm tôi hoang mang cực độ đến mức trong giây lát, tôi phân vân có nên tốt hơn hết là chấm dứt những nỗi đau của mình bằng cái chết hay không. Tuy vậy, tôi cũng còn đủ tỉnh táo, để trước hết soát lại thử tôi còn có cách gì nữa không? Chúa Trời đã đem lại cho tôi một ý nghĩ nó làm cho tôi thôi tuyệt vọng. Tôi nghĩ rằng có thể giấu sự mất mát của chúng tôi với Manông, e rằng nhờ một sự khôn khéo hoặc tình cờ nào đó, tôi có thể lương thiện chu cấp đầy đủ cho nàng để nàng khỏi thấy thiếu thốn. Tôi tự an ủi: “Mình đã tính rằng hai chục nghìn êquy có thể chi dùng đủ cho hai đứa trong mười năm. Cứ giả thiết rằng mười năm đó đã trôi qua rồi, rằng trong gia đình mình đã không diễn ra sự thay đổi nào như mình từng hy vọng. Thế thì mình phải làm gì nào? Cũng chưa rõ lắm, nhưng điều mà mình sẽ làm trong mười năm nữa, ai ngăn cản mình làm ngay bây giờ? Có bao nhiêu kẻ ở Paris, chẳng có được sự thông minh cùng những đức tính trời cho như mình mà vẫn sống được nhờ tài năng của họ đó sao?” Suy ngẫm về những tình trạng khác nhau trong cuộc đời, tôi lại nghĩ thêm: “Chẳng phải là Thượng đế đã an bài mọi việc một cách rất khôn khéo đó sao? Phần lớn những kẻ quyền quý và giàu có đều là những thằng ngốc: điều này đã rõ ràng đối với những ai hiểu biết chút ít cái thế giới này. Thế nhưng trong các điều đó lại ẩn một sự công bằng tuyệt diệu: nếu bọn họ mà lại vừa có trí tuệ lại vừa giàu sang thì chúng quả sướng còn những người còn lại thì lại quả khốn khổ. Những người sau này được trời phú cho những phẩm chất về thân thể và tâm hồn để họ sử dụng những phẩm chất đó thoát ra khỏi sự nghèo hèn, túng thiếu. Một số thì chia sẻ sự giàu có của những kẻ quyền quý cao tuy bằng cách phục vụ những lạc thú của bọn này, họ biến chúng thành những kẻ bị lừa; một số khác thì lo cho sự giáo dục của những kẻ cao sang quyền quý kia, họ cố làm cho chúng thành những con người lương thiện, và thật ra hiếm khi họ thành công, nhưng đó không phải https://thuviensach.vn là mục đích của Thượng đế anh minh: bao giờ họ cũng thu lượm được một vài thành quả do công lao của họ, đó là sống nhờ vào những kẻ mà họ dạy dỗ; và dù người ta có nói gì đi nữa, thì sự ngu ngốc của những kẻ quyền quý, giàu sang vẫn là một nguồn thu nhập tuyệt vời cho những người hèn mọn”. Những ý nghĩ đó làm cho tôi bình tĩnh lại. Trước tiên, tôi quyết định hỏi ý kiến Lexcô, anh của Manông. Anh ta biết rất rõ Paris và tôi đã có quả nhiều trường hợp để nhận ra rằng không phải nhờ vào gia sản hoặc tiền lương lãnh của nhà vua mà anh ta có tiền. May sao, trong túi tôi còn sót lại chưa đầy hai chục pixtôn. Tôi cho anh ta xem số tiền đó, giải thích cho anh ta rõ tai họa và những nỗi lo sợ của tôi và hỏi anh ta rằng tôi còn có cách nào khác để khỏi phải chết đói hoặc là tự đập đầu vì tuyệt vọng không. Anh ta trả lời tôi rằng đập đầu là phương sách của những thằng ngốc, còn chết đói thì cũng có khối đứa thông minh chịu chết vì không biết sử dụng những tài năng của mình; rằng chính tự tôi phải xét mình có khả năng tìm được cái gì; rằng anh ta hứa chắc sẽ giúp đỡ và cố vấn cho tôi trong mọi công việc làm ăn của tôi. Tôi nói với anh ta: “Điều anh nói quả mơ hồ, anh ạ. Tôi cần phải có một phương thuốc có hiệu quả ngay, bởi vì anh bảo tôi nói với Manông, làm sao bây giờ?” Anh ta bảo tôi: “Về phần cô Manông, việc gì mà chú phải lo? Chẳng phải là với cô ấy, chú đã luôn luôn có phương tiện để khỏi phải lo nghĩ khi chú muốn đấy à? Một đứa con gái như cô ấy thì phải chu cấp đủ cho chú, cho cô ấy và cả cho tôi nữa ấy chứ!” Tôi vừa định đáp lại câu nói xấc xược ấy thì anh ta cắt ngang và nói tiếp rằng nếu tôi nghe theo lời khuyên của anh ta thì ngay trước tối nay, anh ta đảm bảo có được một nghìn êquy để chia nhau; rằng anh ta có quen một lão quý tộc rất hào phóng trong cái khoản tìm thú vui nhục dục đến nỗi đối https://thuviensach.vn với lão một nghìn êquy chẳng là cái thá gì để có được những sự nâng niu của một cô gái như Manông. Tôi ngăn anh ta lại và bảo anh ta: “Trước đây, tôi có ý kiến tốt hơn về anh; tôi cứ tưởng rằng lý do khiến anh đối xử với tôi như bạn bè là một thứ tình cảm khác hẳn với tình cảm của anh bây giờ.” Anh ta trâng tráo thú nhận rằng anh ta vẫn luôn luôn nghĩ như vậy và do rằng cô em gái của anh ta đã một lần vi phạm những quy phạm của giới phụ nữ, dù chỉ vì một người mà anh ta quý mến nhất là tôi, anh ta đã hòa hợp với nàng chỉ cốt để mong lợi dụng được sự hư đốn của nàng. Tôi dễ dàng nhận ra rằng cho đến lúc đó, chúng tôi đều đã bị anh ta lừa. Tuy những lời lẽ của anh ta có gây cho tôi xúc động mạnh mẽ, việc tôi cần đến anh ta buộc tôi phải vừa cười vừa đáp lại rằng lời khuyên của anh ta là phương sách phải tính đến khi gặp bước đường cùng. Tôi yêu cầu anh ta chỉ cho tôi một con đường khác. Anh ta bèn đề nghị với tôi hãy lợi dụng sự tươi trẻ và khuôn mặt xinh đẹp mà trời phú cho tôi để đi lại với một bà mệnh phụ già nhưng hào phóng. Tôi cũng không thích cái phương sách này vì nó làm cho tôi không còn chung thủy với Manông. Tôi nói với anh ta về trò đánh bạc là phương sách mà tôi cho là dễ nhất, phù hợp với tình cảnh của tôi nhất. Anh ta nói với tôi rằng trò đỏ đen thật ra cũng là một phương sách đấy, nhưng mà nó cần được chỉ dẫn; rằng đi đánh bạc một cách giản đơn chỉ trông cậy vào sự may rủi thường tình, thì đó chính là cách tốt nhất để làm tôi phá sản hoàn toàn, rằng cho là có thể một mình, không có ai hỗ trợ, sử dụng những mánh khóe vặt của một người khéo chân khéo tay để ăn gian là một nghề hết sức nguy hiểm; rằng còn có con đường thứ ba, đó là con đường vào hội đánh bạc bịp, nhưng vì tôi còn trẻ quá nên anh ta sợ rằng những vị hội viên chưa cho tôi có đủ tư cách để gia nhập hội. Tuy nhiên anh ta cũng hứa là sẽ làm môi giới với các vị ấy và điều mà tôi không ngờ đến là anh ta hứa sẽ cho tôi một số tiền trong trường hợp tôi bị bức bách quá. Ân huệ duy nhất mà tôi cầu xin ở anh ta trong tình thế này là không được nói gì với Manông vì sự mất mát của tôi cũng như về chủ đề câu chuyện trao đổi giữa anh ta và tôi. https://thuviensach.vn Tôi ở chỗ Lexcô ra về, càng buồn bực hơn là lúc đến. Tôi còn hối tiếc là đã thổ lộ điều bí mật của tôi với anh ta. Có thổ lộ thì anh ta cũng chẳng làm gì được cho tôi y như là tôi không thổ lộ vậy thôi. Tôi còn sợ rằng anh ta không giữ lời hứa với tôi là không hé điều gì với Manông. Tôi còn có lý do để lo ngại nữa là, theo chính lời anh ta bộc bạch, anh ta chẳng lại có ý đồ “lợi dụng” cô em như chính từ ngữ anh ta dùng, để cướp nàng khỏi tay tôi, chí ít là cũng khuyên nàng rời bỏ tôi để gắn bó với một người tình nào đó giàu hơn tôi, sung sướng hơn tôi. Từ đó tôi lại suy nghĩ lung tung, chỉ tổ làm tôi thêm day dứt và còn tuyệt vọng hơn lúc ban sáng. Nhiều lần tôi có ý nghĩ viết thư cho cha tôi, giả vờ cải tà quy chính một lần nữa để xin người giúp cho tôi một món tiền; nhưng tôi nhớ ngay ra rằng dù rất nhân từ, người đã giữ tôi sáu tháng trong một phòng “giam” chật hẹp do lỗi lầm thứ nhất của tôi, tôi chắc rằng sau tai tiếng do vụ tôi trốn khỏi chủng viện Xanh Xuynpixơ gây ra, người sẽ còn đối xử với tôi nghiêm khắc hơn nữa. Cuối cùng, sau khi suy nghĩ lung tung tôi này ra một ý kiến làm tôi đột nhiên bình tâm trở lại và tôi ngạc nhiên là sao lại không nghĩ ra sớm hơn. Đó là nhờ đến anh bạn Tibecgiơ mà tôi tin chắc rằng sẽ tìm lại được ở anh nguồn nhiệt tình và tình bè bạn chí cốt như trước. Không có gì tuyệt vời hơn và phù hợp với đạo đức hơn là lòng tin cậy ở những người mà ta biết rõ lòng trung thực. Người ta cảm thấy chẳng hề có mối nguy nào hết. Nếu không phải lúc nào họ cũng có thể giúp đỡ ta, thì cũng cầm chắc nhận được ở họ tấm lòng nhân ái và sự thương cảm. Với sự có mặt của họ, trái tim con người vốn khép chặt với những người khác, thường lại mở ra một cách tự nhiên như bông hoa nở ra dưới ảnh hưởng nhẹ nhàng của ánh mặt trời. Tôi xem việc sực nhớ đến Tibecgiơ đúng lúc như vậy là nhờ sự che chở của Thượng đế đối với tôi và tôi quyết định tìm mọi cách để gặp anh ấy trước khi trời tối. Tôi trở về nhà ngay lập tức để viết cho anh ấy mấy chữ và chỉ cho anh ấy một địa điểm thích hợp cho cuộc nói chuyện của chúng tôi. Tôi dặn anh ấy phải im lặng và kín đáo, xem đó như là một trong những sự giúp đỡ quan trọng nhất của anh đối với tôi. Niềm vui do hy vọng gặp lại https://thuviensach.vn Tibecgiơ đem lại đã xóa bỏ những dấu vết buồn phiền mà chắc Manông thể nào cũng nhận thấy trên mặt tôi. Tôi nói với nàng về tai họa của chúng tôi ở Chaiô như là về một chuyện vặt vãnh không đáng cho nàng phải lo sợ, và vì Paris là nơi mà nàng thích xuất hiện nhất, nàng chẳng phật ý chút nào khi nghe tôi nói rằng chúng tôi sẽ ở lại luôn Paris trong khi chờ đợi người ta sửa chữa xong một đôi chỗ hư hỏng nhẹ do cháy nhà ở Chaiô. Một giờ sau, tôi nhận được trả lời của Tibecgiơ, anh ấy hứa sẽ gặp tôi ở nơi hẹn. Tôi vội chạy đến nơi. Dẫu sao, tôi cũng cảm thấy đôi chút xấu hổ khi phải xuất hiện trước mặt một người bạn mà chỉ sự có mặt của anh ấy đã là một lời trách cứ đối với những điều bậy bạ của tôi; nhưng ý nghĩ về sự nhân hậu của anh ấy cũng như lợi ích của Manông làm tôi mạnh bạo hẳn lên. Tôi đã yêu cầu Tibecgiơ chờ tôi ở công viên Pale Royan[26]. Anh ấy đến đó trước tôi. Ngay khi thấy tôi, anh đã đến ôm hôn tôi. Anh ôm chặt lấy tôi một lúc lâu và mặt tôi đầm đìa nước mắt của anh. Tôi nói rằng tôi xấu hổ khi gặp lại anh, rằng tôi luôn luôn cảm thấy tôi đã bội bạc với anh; rằng điều đầu tiên mà tôi van xin anh là anh hãy nói cho tôi biết là tôi còn được phép xem anh ấy là bạn nữa không, sau khi đã để mất sự quý mến và lòng thương yêu của anh như vậy. Bằng một giọng hết sức thân thương, anh trả lời rằng không có gì có thể làm anh thôi không còn là bạn của tôi nữa, rằng chính những hoạn nạn của tôi và (nếu tôi cho phép anh được gọi như thế) cả những lỗi lầm và bừa bãi của tôi, càng làm cho anh thêm thương mến tôi, nhưng đó là một niềm thương mến pha trộn với nỗi đau khổ xót xa như nỗi đau khi ta thấy một người thân trượt xuống hố diệt vong mà không thể cứu vớt được. Chúng tôi cùng ngồi xuống một chiếc ghế dài. Tôi nói với anh ấy qua một tiếng thở dài não nuột: “Tibecgiơ thân mến ạ! Những đau khổ của mình cũng quá mức như lòng thương cảm của cậu đối với mình. Mình xấu hổ khi bày tỏ với cậu những đau khổ của mình bởi vì mình phải thừa nhận với cậu rằng nguyên nhân gây ra những đau khổ ấy chẳng có gì là vinh quang, nhưng hậu quả thì https://thuviensach.vn đáng buồn đến mức chẳng cần phải thương yêu mình nhiều như cậu để xót thương cho mình.” Tibecgiơ yêu cầu tôi kể hết lại cho anh ấy nghe những gì đã xảy ra với tôi từ khi tôi rời Xanh Xuynpixơ, xem đó là biểu hiện của tình bạn của tôi với anh. Tôi thỏa mãn yêu cầu đó và thay vì bớt đi chút gì trong sự thật hoặc làm giảm nhẹ những lỗi lầm của mình để mong dễ được tha thứ, tôi đã say sưa thuật lại với anh ấy về nỗi si mê của tôi. Tôi miêu tả sự si mê đó như là một trong những ngón đòn đặc biệt của định mệnh, nó đeo đuổi để tàn hại một kiếp người khốn khổ, đến nỗi đức hạnh không ngăn chặn nổi mà khôn ngoan cũng không thể lường trước được. Tôi vẽ lên một cách sinh động những bồn chồn lo sợ, tuyệt vọng của tôi cách đây hai giờ, trước khi gặp anh mà rồi tôi sẽ lại sa vào nếu tôi bị bạn bè tàn nhẫn bỏ rơi như số phận đã bỏ rơi tôi; cuối cùng tôi đã làm cho Tibecgiơ tốt bụng mủi lòng đến mức tôi thấy anh cũng buồn khổ vì thương xót tôi y như tôi buồn khổ về những nỗi cực nhục của mình. Anh ấy ôm hôn tôi và động viên tôi can đảm lên và khuây khỏa lại, nhưng anh ấy cứ giả thiết rằng tôi cần phải xa rời Manông, tôi mới nói thẳng ra rằng đối với tôi, chính sự xa cách đó mới là nỗi bất hạnh lớn nhất, rằng tôi thà chịu đựng không những sự khốn khổ tàn tệ nhất, mà cả cái chết đau xót nhất còn hơn là xa rời nàng, cái phương thuốc không thể nào chịu đựng nổi so với tất cả những nỗi đau của tôi cộng lại. Tibecgiơ bèn hỏi tôi: “Thế thì cậu hãy giải thích cho mình biết có khả năng giúp đỡ cậu cái gì một khi cậu bác bỏ hết các đề nghị của mình?” Tôi không dám nói trắng ra rằng cái tôi cần là túi tiền của anh ấy. Nhưng cuối cùng, anh cũng hiểu ra và anh thú nhận với tôi rằng sau khi hiểu tôi muốn gì, anh cảm thấy lưỡng lự trong chốc lát. Với vẻ mặt của một người đang băn khoăn một điều gì, anh nói tiếp: “Cậu đừng nghĩ rằng mình băn khoăn là do mình giảm sút nhiệt tình hay tình bè bạn với cậu. Nhưng mà cậu đã dồn mình đến cái thế tiến thoái lưỡng nan rồi đấy, hoặc là mình buộc phải từ chối không trao cho cậu sự https://thuviensach.vn giúp đỡ duy nhất mà cậu có thể nhận, hoặc là mình phải làm trái với nhiệm vụ của mình khi đồng ý trao cho cậu sự giúp đỡ đó; bởi vì chẳng phải là đồng lõa với cậu trong sự sa ngã buông tuồng một khi mình lại giúp cậu đắm sâu vào tội lỗi đó sao?” Nhưng rồi, sau khi suy nghĩ một lát, anh ấy lại tiếp: “Tuy vậy, mình nghĩ rằng có thể là sự túng bấn đã làm cậu rơi vào tình trạng quẫn bách đến nỗi cậu không còn có tự do để chọn con đường tốt nhất, cần phải có đầu óc thảnh thơi mới hiểu được đạo lý và chân lý. Mình sẽ tìm cách giúp cho cậu ít tiền. Chỉ xin phép cậu cho mình đặt ra với cậu, chàng hiệp sĩ thân mến của tôi ơi, – anh vừa nói vừa ôm hôn tôi, – một điều kiện: đó là cậu cho mình biết chỗ ở của cậu và ít nhất cậu để cho mình tiếp tục cố gắng lôi cậu trở lại con đường đức hạnh mà mình biết là cậu thích đi theo, nhưng chỉ do quá cuồng nhiệt trong dục vọng mà cậu đã đi chệch.” Tôi thành thực thỏa mãn tất cả những gì mà Tibecgiơ mong muốn và tôi van anh hãy thương xót cái số kiếp chẳng ra gì của tôi đã làm tôi không thể vâng theo những lời khuyên bảo của một người bạn đức hạnh như anh ấy. Tibecgiơ đưa ngay tôi đến một ông chủ ngân hàng mà anh quen, ông này ứng trước cho tôi một trăm pixtôn theo biên lai của anh, vì anh cũng chẳng sẵn tiền mặt. Tôi đã nói rằng Tibecgiơ cũng chẳng giàu có gì. Học bổng của anh ấy đáng giá một nghìn êquy, nhưng vì anh mới được cấp năm đầu tiên nên anh ấy chưa nhận được đồng lãi nào; anh đã ứng trước cho tôi món lợi nhuận trong tương lai của anh. Tôi cảm nhận tất cả giá trị của lòng hào hiệp của anh ấy. Tôi xúc động đến mức xót xa cho sự mù quáng trong một mối tình nghiệp chướng đã làm cho tôi xa rời mọi bổn phận. Trong lòng tôi, trong một giây lát nào đó, đức hạnh đã có đủ sức mạnh để trỗi dậy chống lại dục vọng và trong phút giây tỏa sáng đó, ít nhất tôi cũng thấy được nỗi xấu hổ và tủi nhục của những xiềng xích của tình yêu ràng buộc tôi. Nhưng cuộc đấu tranh nội tâm đó rất là nhẹ nhàng và chẳng được bao lâu. Nhìn thấy Manông là tôi như từ trên trời rơi xuống và khi đã ở gần nàng, tôi ngạc nhiên sao trong một lúc nào https://thuviensach.vn đó lại có thể xem sự yêu thương đứng đắn một đối tượng tuyệt vời đến thế là một điều đáng xấu hổ. Manông là một con người có tính nết kỳ quặc. Không một cô gái nào coi thường tiền bạc như nàng, nhưng nàng không thể bình yên một phút khi nàng sợ thiếu tiền. Cái mà nàng cần là những thú vui, những trò giải trí. Nếu có thể chơi bời, tiêu khiển không mất tiền thì nàng chẳng cần sờ đến một xu. Ngay cả đến tiền bạc của chúng tôi còn hay hết, nàng chẳng hề màng đến, miễn là ngày nào nàng cũng được vui chơi thú vị. Và vì nàng không quá đam mê cờ bạc cũng chẳng dễ bị choáng ngợp bởi những trò xa hoa lãng phí, nên không gì dễ dàng như việc làm cho nàng thỏa thích bằng cách mỗi ngày bày ra cho nàng những trò vui nho nhỏ, hợp với sở thích của nàng. Nhưng được bận bịu bởi những thú vui như vậy là một điều hết sức cần thiết đối với nàng đến nỗi nếu không có nó thì ta không thể nào tin được tính cách và ý hướng của nàng. Dù nàng yêu tôi đắm đuối và như nàng sẵn sàng thừa nhận tôi là người duy nhất có thể làm cho nàng hưởng thụ một cách trọn vẹn những dịu ngọt của tình yêu, tôi gần như chắc chắn rằng sự đắm đuối của nàng không thể chống lại một số điều sợ hãi. Nàng sẽ thích tôi hơn bất cứ ai trên trái đất này nếu tôi có được một món tài sản nho nhỏ, chúng tôi chẳng chút nghi ngờ rằng nàng sẽ bỏ tôi để đi theo một lão M.B... mới nào đó khi tôi chỉ còn có lòng kiên trinh, chung thủy để dâng nàng. Vì vậy tôi quyết tâm chi tiêu dè sẻn riêng cho mình để có thể chu cấp những món chi của nàng và tôi thà chịu thiếu những thứ cần thiết còn hơn là hạn chế cả sự thừa mứa của nàng. Chiếc xe ngựa là thứ làm tôi lo ngại nhất vì rõ là chẳng có khả năng nào để bảo dưỡng được ngựa và người đánh xe. Tôi thổ lộ sự lo lắng cho anh Lexcô. Tôi cũng không giấu anh ta là tôi đã nhận được một trăm pixtôn của một người bạn. Anh ta nhắc lại với tôi rằng nếu tôi muốn thử thời vận bằng đánh bạc, anh ta tin rằng nếu tôi vui lòng bỏ ra khoảng một trăm phơrăng để tiếp đãi những hội viên, thì theo lời tiến cử của anh ta, tôi sẽ được kết nạp vào Liên minh cờ bạc bịp. Dẫu tôi ghê tởm việc đi bịp người ta, tôi vẫn để cho sự nghèo túng lôi đi. https://thuviensach.vn Ngay tối hôm đó, anh Lexcô đã giới thiệu tôi là một người bà con của anh ta, rồi nói thêm rằng tôi rất muốn thành công vì tôi rất cần trúng được một món tiền lớn. Tuy vậy, để tỏ ra rằng tôi chưa phải là một tay kiết xác, anh ta bảo họ rằng tôi có ý mời họ ăn tối. Họ nhận lời mời. Tôi chiêu đãi họ thỏa thuê. Người ta bàn tán khá lâu về vẻ mặt dễ thương và phong độ thích hợp của tôi. Người ta dự đoán rằng có thể hy vọng nhiều ở tôi vì do vẻ mặt của tôi toát ra sự thật thà nên không ai có thể nghi ngờ gì những trò gian lận của tôi. Cuối cùng, người ta cảm ơn ông Lexcô đã đem lại cho hội một người mới vào nghề có giá trị như tôi và giao nhiệm vụ cho một “hiệp sĩ” hội viên huấn luyện cho tôi những điều cần thiết trong đôi ba ngày. “Chiến trường” chính để tôi thi thố tài năng là khách sạn Transylvanie, nơi có một sòng đánh pharaông[27]trong một gian phòng lớn và nhiều sòng bài lá, xúc xắc trong hành lang. Nhà gá bạc này là của ông hoàng R... lúc bấy giờ ở Clanhi và phần lớn bộ hạ của ngài đều tham gia hội của chúng tôi. Có phải tôi nói lên điều đó để dễ xấu hổ không? Chẳng bao lâu tôi đã sử dụng được những bài học của thầy. Nhất là tôi rất sành trong ngón tráo bài, chui bài, và nhờ hai cái măng-sét của ống tay áo, tôi đã giấu đi nhẹ nhàng các quân bài và đánh lừa được những cặp mắt tinh nhanh nhất và đã thực sự làm phá sản khối những con bạc thật thà. Sự nhanh nhẹn kỳ lạ đó làm cho tôi mau chóng phất lên và chỉ trong vài tuần, tôi đã có được những món tiền rất lớn, ngoài những món tiền mà tôi sẵn sàng chia cho các hội viên trong liên minh của tôi. Thế là tôi không còn sợ tiết lộ với Manông sự mất mát của chúng tôi ở Chaiô nữa và để an ủi nàng trong khi báo cái tin buồn đó, tôi thuê ngay một ngôi nhà có đầy đủ đồ đạc và chúng tôi đến sống ở đó trong sự sung túc và an nhàn. Trong thời gian đó, Tibecgiơ thường xuyên đến thăm tôi. Anh ấy vẫn không ngớt thuyết giáo về đạo đức. Anh ấy luôn luôn trình bày những thiệt hại mà tôi gây ra đối với lương tâm, danh dự và vận hội của tôi. Tôi đón nhận những ý kiến của anh ấy với tình bè bạn và tuy tôi chẳng sẵn sàng chút nào để nghe theo những ý kiến đó, tôi vẫn biết ơn nhiệt tình của anh ấy vì tôi biết rõ nguồn gốc của sự nhiệt tình đó. Đôi lúc, tôi chế giễu anh ấy https://thuviensach.vn một cách nhẹ nhàng, ngay cả khi Manông có mặt, và tôi khuyên anh ấy đừng tỏ ra nghiêm cẩn hơn cả một số đông đức giám mục và các vị chăn chiên khác đã biết cách kết hợp tài tình một cô tình nhân với bổng lộc của chức vị. Tôi vừa chỉ vào đôi mắt người tình của tôi vừa bảo anh: “Cậu hãy xem đấy và nói cho mình rõ có còn có những lỗi lầm nào mà không được một sự nghiệp đẹp đẽ đến thế biện minh cho?” Anh ấy rất kiên trì, và ngày càng tỏ ra kiên trì nhưng đến khi anh thấy của cải của tôi tăng lên, không những trả xong món nợ một trăm pixtôn cho anh mà tôi còn thuê được một ngôi nhà mới, tăng gấp đôi chi tiêu và lại lao vào việc hưởng thụ những khoái lạc hơn bao giờ hết, anh ấy thay đổi hoàn toàn giọng nói và cách đối xử. Anh ấy phiền trách sự ngoan cố của tôi, đe dọa rằng tôi sẽ bị trời trừng phạt và tiên đoán một phần những tai họa chẳng bao lâu nữa sẽ ập lên đầu tôi. Anh ấy nói: “Những của cải dùng để chu cấp cho những sự trác táng của cậu không thể do con đường chân chính mà có được. Cậu đã có được những của cải đó một cách bất minh; rồi cậu cũng sẽ đánh mất chúng đi như vậy. Sự trừng phạt khủng khiếp nhất của Chúa Trời là Người để cậu bình thản hưởng thụ những của cải đó. Tất cả những lời khuyên răn của mình đối với cậu đều vô ích; mình đã không thấy trước quá rõ ràng đối với cậu, những lời khuyên đó chỉ quấy rầy cậu thôi. Vĩnh biệt, hỡi người bạn vô ơn và nhu nhược! Mong sao những lạc thú tội lỗi của cậu sẽ tan đi như một cái bóng! Mong sao của cải, tiền bạc của cậu sẽ tiêu tán đi và cậu sẽ cô độc, trần trụi để cảm thấy tất cả sự phù phiếm của những thứ tiền của mà cậu đã mê say một cách rồ dại! Rồi đến lúc đó cậu mới thấy mình sẵn sàng thương yêu cậu, giúp đỡ cậu, nhưng hôm nay thì mình cắt đứt mọi quan hệ với cậu và mình căm ghét cái cuộc sống mà cậu đang sống!” Anh ấy đã đọc cái bài thuyết giáo đó ngay trong phòng tôi, trước mặt Manông. Anh ấy đứng dậy để ra về. Tôi muốn giữ anh ấy lại, nhưng Manông ngăn tôi lại và nói rằng đó là một thằng điên cần phải tống đi. https://thuviensach.vn Bài diễn thuyết ấy của Tibecgiơ cũng gây cho tôi ít nhiều ấn tượng. Tôi nhận ra rằng trong nhiều trường hợp trái tim tôi cũng muốn quay về với điều thiện, bởi vì chính là nhờ những kỷ niệm như vậy mà sau này tôi đã tìm được một phần sức mạnh để chống chọi với những điều bất hạnh lớn nhất của đời tôi. Những vuốt ve mơn trớn của Manông trong giây lát đã làm tiêu tan mối phiền muộn mà màn kịch vừa rồi đã gây ra cho tôi. Chúng tôi lại tiếp tục sống một cuộc sống tràn đầy lạc thú và tình yêu. Chúng tôi càng giàu lên thì tình yêu của chúng tôi càng tăng lên. Thần Vệ nữ và Thần Tài chưa hề có được những tên nô lệ nào hạnh phúc và thắm thiết như chúng tôi. Lạy Chúa! Tại sao lại gọi cái thế giới này là nơi khốn khổ khi ở đó người ta có thể nhấm nháp những thú vui kỳ diệu? Nhưng, than ôi, nhược điểm của chúng là trôi đi nhanh quá. Với lại nếu niềm hoan lạc cứ kéo dài mãi mãi thì người ta còn biết tìm đâu ra những lạc thú mới? Những lạc thú của chúng tôi cũng đều nằm trong cái số phận chung đó, nghĩa là ngắn ngủi và tiếp liền theo là những nỗi nuối tiếc đắng cay. Trong trò chơi đen đỏ, tôi đã thu được những mối lợi rất lớn đến mức tôi đã tính đến chuyện đem một phần tiền của tôi cho vay lấy lãi. Bọn người giúp việc chúng tôi không phải là không biết những thành quả của tôi, nhất là tên hầu phòng của tôi và con hầu của Manông, vì chúng tôi hay chuyện trò với nhau cả khi chúng có mặt mà không nghi ngờ gì. Con hầu ấy khá xinh, thằng hầu phòng của tôi mê nó. Chúng nó lại vớ được những ông bà chủ còn trẻ và dễ tính mà chúng nghĩ là có thể đánh lừa một cách dễ dàng. Chúng âm mưu lừa chủ và đã thực hiện âm mưu đó, làm cho chúng tôi điêu đứng, và đẩy chúng tôi vào trong một tình trạng mà chúng tôi không còn cách gì để gượng dậy nữa. Một hôm, anh Lexcô mời chúng tôi ăn tối. Khi chúng tôi về đến nhà thì vào quãng nửa đêm. Tôi gọi thằng hầu phòng, còn Manông thì gọi con hầu gái. Chẳng có đứa nào ra mặt. Người ta cho chúng tôi biết là không hề trông thấy chúng có mặt ở nhà từ lúc tám giờ tối và chúng đã bỏ đi sau khi đã cho khiêng đi một vài cái hòm theo lệnh mà chúng bảo là của tôi. Tôi linh cảm một phần sự thật, nhưng những gì tôi trông thấy khi bước về phòng của tôi đã vượt quá những mối hoài nghi của tôi. Ống khóa phòng bị https://thuviensach.vn bẻ, tiền bạc và tất cả áo quần của tôi bị cuỗm sạch. Trong khi tôi đang một mình suy nghĩ về tai biến này thì Manông hớt hải chạy đến báo rằng bọn chúng cũng phá hoại y như vậy ở phòng nàng. Cái đòn này đối với tôi tàn nhẫn quá đến mức phải tự trấn tĩnh ghê gớm tôi mới không bật khóc và kêu lên. Vì sợ làm cho Manông lây sự thất vọng của tôi, tôi cố làm ra vẻ bình tĩnh. Tôi vừa nói đùa với nàng rằng tôi sẽ trả thù bằng một vài ngón bịp ở khách sạn Transylvanie. Tuy vậy, nàng rất nhạy cảm với tai họa của chúng tôi, và rồi nỗi buồn của nàng lại lây sang tôi mạnh hơn là niềm vui giả vờ của tôi có thể ngăn nàng khỏi quá ủ ê. Nàng bảo tôi, nước mắt lưng tròng: “Chúng ta nguy mất!” Tôi cố gắng nhưng vô hiệu an ủi nàng bằng những vuốt ve mơn trớn; những giọt lệ của chính tôi đã để lộ nỗi tuyệt vọng và nỗi kinh hoàng của tôi. Mà thật vậy, chúng tôi đã phá sản cùng cực, cho đến một cái sơ-mi cũng không còn. Tôi quyết định cho đi mời ngay anh Lexcô lại. Anh khuyên tôi nên đi trình ngay với ông cảnh sát trưởng và ông chỉ huy hiến binh ở Paris. Tôi đi trình, nhưng việc đó lại gây cho tôi một tai họa lớn nhất, bởi vì việc trình báo của tôi và những cuộc vận động mà tôi nhờ người khác làm đối với hai ngài sĩ quan hình luật đó chẳng những có kết quả gì, mà tôi lại còn để cho Lexcô có thì giờ trò chuyện với cô em gái và trong khi tôi vắng mặt, đã mớm cho nàng một quyết định khủng khiếp. Anh ta nói với nàng về lão G.M..., một lão dê cụ sẵn sàng trả tiền mặt một cách hào phóng cho những thú vui, rồi anh ta hé cho nàng thấy bao nhiêu những mối lợi nếu nàng chịu phục vụ lão ta, đến nỗi trong tình trạng gan ruột rối bời vì nỗi bất hạnh của chúng tôi, nàng vâng chịu tất cả những gì mà anh ta thuyết phục nàng làm. Cuộc mặc cả “cao quý” đó kết thúc trước khi tôi trở về nhưng việc thực hiện thì để đến hôm sau, sau khi Lexcô đã báo trước cho lão G.M... Anh ta vẫn đợi tôi ở nhà, còn Manông thì đi nằm ở trong phòng của nàng. Nàng đã ra lệnh cho tên người hầu thưa lại với tôi rằng vì nàng cần nghỉ ngơi đôi chút nên xin tôi để nàng ngủ một mình đêm hôm đó. Lexcô từ giã tôi sau khi đã trao cho tôi dăm đồng pixtôn. https://thuviensach.vn Cho đến gần bốn giờ sáng tôi mới đi ngủ và sau khi suy nghĩ một lúc lâu về phương sách làm thế nào để phục hồi gia sản, tôi ngủ muộn đến mức khi tỉnh giấc thì đã mười một hay mười hai giờ trưa. Tôi thức dậy ngay để đi vấn an Manông, người ta bảo tôi rằng nàng ra ngoài cách đấy một giờ, cùng với ông anh đã đến đón nàng đi trong một cỗ xe ngựa thuê. Một cuộc đi dạo như vậy lại có Lexcô đi cùng, là một điều bí hiểm đối với tôi, nhưng tôi vẫn cố sức dẹp đi những mối nghi ngờ. Tôi để một vài giờ trôi qua bằng cách đọc sách. Cuối cùng, tôi đi bách bộ qua các căn phòng của chúng tôi để tự trấn an. Trong phòng của Manông, tôi thấy một bức thư niêm phong cẩn thận đặt trên cái bàn của nàng. Thư gởi cho tôi và nét chữ là của nàng viết. Tôi run rẩy bóc bức thư. Bức thư đó viết: “Chàng hiệp sĩ thân yêu của em ơi! Em xin thề rằng anh là thần tượng của trái tim em và trên cõi đời này chỉ có anh là người mà em có thể yêu như em đã từng yêu anh, nhưng anh đã chẳng thấy rằng trong cảnh ngộ của chúng ta lâm vào, thì chung thủy là một đức tính ngu ngốc đó sao? Có thể nào anh lại tin rằng khi thiếu bánh mì, người ta vẫn có thể yêu nhau thắm thiết? Cái đói rồi sẽ làm em có một vài điều lầm lẫn cuối cùng, một ngày nào đó em trút hơi thở cuối cùng thì em lại sẽ ngỡ rằng đó là mình thở than vì tình yêu. Anh hãy tin rằng em tôn thờ anh, nhưng anh hãy để em thu xếp cho vận hội của chúng ta trong một thời gian. Kẻ nào mà rơi vào cái lưới của em thì hãy coi chừng! Em làm việc để cho chàng hiệp sĩ của em giàu có và sung sướng. Ông anh của em sẽ cho anh biết những tin tức về Manông của anh và rằng em đã khóc vì bắt buộc phải rời bỏ anh”. Sau khi đọc xong bức thư, tôi rơi vào trong một tình trạng khó mà tả lại được, bởi vì cho đến hôm nay tôi vẫn còn không biết lúc đó tôi bị những tình cảm nào làm xáo động. Đó là một tình huống duy nhất người ta chưa hề cảm thấy một điều gì tương tự. Người ta không thể giải thích điều đó cho những người khác được vì họ chưa bao giờ có ý niệm về nó, và chính bản thân mình cũng không thể đem nó so sánh với bất cứ thứ tình cảm nào mà mình đã trải qua. Nhưng dù cho tâm trạng của tôi lúc đó ra sao đi nữa, chắc chắn trong đó đã pha trộn đau khổ, hờn dỗi, ghen tuông và xấu hổ. https://thuviensach.vn Sung sướng biết bao nếu trong đó không còn pha chút yêu đương! Tôi thốt lên: “Nàng yêu ta, ta muốn tin như thế, nhưng nàng hẳn phải là con quái vật mới căm ghét ta? Có bao giờ người ta có được những quyền lực đối với một trái tim như ta đã từng có đối với trái tim nàng? Ta còn gì để làm cho nàng nữa sau tất cả những gì ta đã hy sinh vì nàng? Ấy thế mà nàng đã bỏ ta! Và con người bội bạc đó còn tưởng có thể trốn khỏi những lời trách cứ của ta bằng cách nói với ta rằng nàng vẫn yêu ta! Nàng sợ đói! Lạy thần tình ái! Đó là một thứ tình cảm mới thô bỉ làm sao, đó là đáp lại một cách xấu xa sự tế nhị của ta. Ta nào có sợ đói, ta là kẻ đã sẵn sàng chịu đói vì nàng khi ta từ bỏ cả cơ nghiệp và những lạc thú ở nhà cha ta; ta là kẻ đã chịu thiếu thốn đến cùng cực để thỏa mãn tính khí thất thường của nàng. Nàng nói là nàng tôn thờ ta. À, nếu quả có em tôn thờ tôi thật, hỡi con người bội bạc kia, thì ta biết rõ cô em đã hỏi ý kiến người nào; ít nhất cô em đã không ra đi mà không nói với ta là vĩnh biệt. Chính là phải hỏi ta để biết rằng người ta cảm thấy đau khổ thế nào khi phải xa cách người mà mình tôn thờ chứ. Phải là con người mất trí mới tự nguyện từ bỏ người mình tôn thờ!” Những lời than thân trách phận của tôi bị đứt đoạn vì một cuộc thăm viếng bất ngờ. Đó là Lexcô. “Thằng đao phủ kia! Manông ở đâu? Mày làm gì cô ta rồi?” Tôi vừa quát hỏi anh ta vừa chộp lấy thanh kiếm. Động tác ấy làm anh ta hoảng sợ, anh ta đáp lại tôi rằng nếu tôi đón tiếp anh như vậy khi anh ta đến để báo lại với tôi về một sự giúp đỡ to lớn nhất mà anh vừa tiến hành với tôi, thì anh ta sẽ ra về ngay và chẳng bao giờ còn đặt chân đến nhà tôi nữa. Tôi chạy ngay ra cửa phòng, khóa chặt cửa rồi quay lại nói với anh ta: “Mày đừng tưởng có thể cho ta là một thằng ngu một lần nữa và có thể lại lừa ta bằng những câu chuyện vớ vẩn. Hoặc là mày phải bảo vệ mạng sống của mày hoặc là phải tìm lại Manông cho tao.” https://thuviensach.vn Anh ta bảo tôi: “Chú mày nóng nảy quá đấy! Chính chỉ là vì việc đó mà anh đến đây. Anh đến bảo với chú một hạnh phúc mà chú không ngờ đến và chú có thể vì nó mà phải biết ơn anh ấy đấy.” Tôi muốn anh ta nói ngay ra tức thì. Anh ta bèn kể với tôi rằng Manông, do không chịu nổi sự lo sợ phải rơi vào cảnh túng thiếu, nhất là không chịu nổi ý nghĩ phải đột nhiên thay đổi hoàn cảnh sống, đã yêu cầu anh ta làm môi giới để nàng làm quen với lão M. đơ G.M là người nghe nói là hào hiệp (anh ta không dám nói với tôi là chính anh ta đã khuyên nàng làm như vậy và chính anh ta đã chuẩn bị mọi đường đưa đón, trước khi đưa nàng đi). Anh ta nói tiếp: “Sáng nay, anh đưa cô ấy đến nhà lão ta và con người trung hậu ấy tỏ ra thích thú giá trị của cô ấy đến mức trước hết đã mời cô ấy đi theo lão về ngôi nhà nghỉ của lão ở nông thôn là nơi lão sẽ về ở trong vài ba ngày. Còn anh thì đột nhiên nghĩ ra rằng điều đó sẽ có thể có lợi cho chú như thế nào, anh bèn khéo léo làm cho lão hiểu rằng Manông đã bị thua thiệt rất lớn, và anh đã làm lão động lòng hào hiệp đến mức lão bắt đầu tặng cho cô ấy hai trăm pixtôn. Anh bèn nói với lão ta rằng món tiền ấy có thể đủ lúc này, nhưng trong tương lai, cô em tôi sẽ cần những món chi phí lớn; rằng cô ấy còn phải lo cho một cậu em trai mà chúng tôi phải chăm sóc sau khi cha mẹ chúng tôi qua đời; rằng nếu lão thấy cô ấy xứng đáng với sự quý mến của lão thì xin lão đừng để cô ấy đau khổ vì cậu em nhỏ mà cô ấy xem như là máu thịt của mình. Câu chuyện phịa đó đã làm lão cảm động. Lão hứa chắc là sẽ thuê một ngôi nhà tiện lợi cho chú và Manông, bởi vì chính là chú sẽ là cậu em trai mồ côi khốn khổ đó. Lão còn hứa là sẽ trang bị đầy đủ cho cô chú và hàng tháng cung cấp cho cô chú bốn trăm livre, vị chi là bốn nghìn tám trăm livre vào cuối năm, nếu anh tính không nhầm. Trước khi đi nghỉ ở nông thôn, lão đã lệnh cho viên quản lý đi tìm một ngôi nhà và phải sẵn sàng khi lão trở về. Như vậy là chú sẽ gặp lại Manông, cô ấy có nhờ tôi https://thuviensach.vn thay cô ấy gởi chú nghìn cái hôn và đảm bảo với chú rằng cô ấy yêu chú hơn bao giờ hết.” Tôi ngồi suy nghĩ đến sự an bài kỳ quặc của số phận. Tôi cảm thấy tình cảm bị chia xẻ và do đó ở trong tâm trạng phân vân khôn dứt nên một hồi lâu tôi không trả lời vô số những câu hỏi mà Lexcô đặt ra. Chính trong lúc đó mà danh dự và đức hạnh đã giúp tôi còn cảm thấy ăn năn hối hận và tôi đã thở dài, nhìn về lại Amien, về ngôi nhà của cha tôi, về Xanh Xuynpixơ, về tất cả những nơi mà tôi đã sống trong ngây thơ trong trắng. Giờ đây, tôi đã cách biệt với tình trạng sung sướng thuở ấy bởi một quãng bao la biết dường nào! Tôi chỉ từ xa mà nhìn lại nó, như nhìn một cái bóng còn thu hút những niềm nuối tiếc và khát vọng của tôi, nhưng yếu quá để kích thích tôi cố gắng. Tôi tự nhủ: “Định mệnh nào đã biến tôi thành một kẻ phạm tội? Tình yêu là một niềm đắm say vô tội, làm sao đối với tôi, nó lại biến thành nguồn gốc của khốn khổ và rối loạn? Ai ngăn cấm tôi được sống yên ổn và đức hạnh với Manông? Tại sao tôi lại không cưới nàng trước khi chưa nhận được cái gì hết từ tình yêu của nàng? Cha tôi, người đã từng thương yêu tôi thắm thiết, có thể đồng ý cho tôi cưới nàng không, nếu tôi làm áp lực với người bằng những khẩn khoản, cầu xin chính đáng? Ôi, cha tôi có lẽ sẽ yêu quý nàng như yêu quý một đứa con gái kiều diễm, quá xứng đáng để trở thành vợ của con trai người; tôi đã có thể sung sướng với tình yêu của Manông, với tình thương của cha tôi, với sự quý mến của những con người trung thực, với những của cải của cơ nghiệp và sự bình an của đức hạnh. Ôi! Những sự đảo ngược tai hại! Cái nhân vật đốn mạt mà người ta đề nghị với tôi là kẻ nào thế? Sao? Tôi lại đi chia xẻ... Nhưng còn đắn đo gì nữa khi chính Manông đã xếp đặt như thế và nếu tôi lại mất nàng vì không chìu ý nàng thì sẽ ra sao? Tôi nhắm mắt lại như để xua đi những ý nghĩ sầu muộn đến như vậy rồi thốt lên: “Anh Lexcô ạ, nếu anh muốn giúp tôi, tôi xin cảm ơn anh. Anh có thể chọn một con đường trung thực hơn, nhưng bây giờ thì xong cả rồi, phải không? Như vậy thì chỉ cần suy nghĩ để tận dụng sự chăm sóc của anh và thực hiện cái kế hoạch của anh thôi.” https://thuviensach.vn Lexcô đang lúng túng trước cơn giận dữ và sau đó là sự im lặng kéo dài của tôi, hết sức hớn hở khi thấy tôi chọn con đường hoàn toàn khác với điều mà chắc là anh ta lo lắng; hắn chẳng can đảm chút nào, và về sau tôi cũng có những chứng cớ về điều này. Hắn vội vã đáp: “Vàng, vâng, đúng là tôi đã giúp chú một việc tốt đẹp và chú sẽ thấy rằng chúng ta sẽ thu được nhiều điều lợi mà chú không ngờ đến.” Chúng tôi bàn luận làm thế nào để cho lão G.M khỏi nghi ngờ về mối quan hệ anh em ruột thịt giữa chúng tôi, khi trông thấy tôi cao lớn và có thể là nhiều tuổi hơn là lão tưởng. Chúng tôi không tìm ra cách nào hơn là trước mặt lão, tôi sẽ làm ra vẻ khù khờ, quê mùa và làm cho lão tin rằng tôi có ý đồ đi học trường dòng, và vì vậy hàng ngày tôi vẫn đến trường trung học. Chúng tôi cũng quyết định rằng tôi sẽ ăn mặc rất luộm thuộm trong lần đầu tiên tôi được phép có vinh dự đến chào lão. Lão ta trở về thành phố ba, bốn ngày sau đó, chính lão thân hành dẫn Manông đến ngôi nhà mà viên quản gia đã cho sửa chữa lại, Manông lập tức báo cho Lexcô biết tin nàng đã trở về và hắn lại báo cho tôi, cả hai chúng tôi kéo nhau đến nhà nàng. Lão tình nhân già đi vắng. Dù đã nhẫn nhục vâng theo ý muốn của nàng, tôi không thể kìm lại một tiếng thở dài khi thấy lại Manông. Nàng thấy tôi buồn bã, ủ dột. Niềm vui được gặp lại nàng không hoàn toàn át được nỗi sầu muộn, khi nghĩ đến sự phản trắc của nàng. Ngược lại, nàng như tràn đầy hoan lạc được gặp lại tôi. Nàng phiền trách sự lạnh nhạt của tôi. Tôi không thể nào kìm lại và thốt lên những tiếng “phản bội”, “không chung thủy” kèm với những cái thở dài. Thoạt đầu nàng còn chế nhạo sự giản đơn của tôi, nhưng khi thấy tôi cứ buồn bã nhìn nàng và nỗi buồn khổ của tôi khi phải chấp nhận một sự thay đổi hoàn toàn trái với tính khí và mong muốn của tôi, nàng bỏ sang phòng nàng một mình. Một lát sau, tôi đi theo sang phòng của nàng. Thấy nàng đang khóc nức nở, tôi bèn hỏi vì sao nàng lại khóc. Manông bảo tôi: “Anh khó gì mà không nhận ra vì sao em khóc. Làm sao em có thể sống được nếu nhìn thấy em chỉ làm cho anh u uất và sầu muộn? Anh đến https://thuviensach.vn đây đã hơn một giờ mà chẳng thèm vuốt ve em một cái nào trong khi anh nhận những cái vuốt ve âu yếm của em với cái vẻ suy nghĩ của ông vua trong tam cung lục viện.” Tôi vừa ôm hôn nàng vừa đáp: “Này, Manông, anh không thể giấu em là trái tim anh hết sức đau buồn. Giờ đây, anh không nói đến nỗi hoang mang lo sợ của anh khi em đột nhiên biến đi, đến sự tàn nhẫn của em khi bỏ rơi anh mà không một lời an ủi sau khi đã ngủ chung một giường với một kẻ không phải là anh nữa. Sự quyến rũ của em khi em có mặt có thể làm anh quên đi những điều còn độc địa hơn. Nhưng có thể nào em lại cho rằng anh có thể nghĩ đến cuộc sống buồn bã và đau khổ mà em muốn anh sống trong cái nhà này, mà không thở than, rơi lệ chăng? – Và tôi vừa nói, vừa rơi nước mắt. – Hãy để ra một bên dòng dõi và danh dự của anh, đó chỉ còn là những lý do quá yếu ớt để có thể cạnh tranh nổi với một mối tình như tình của anh đối với em; nhưng em chẳng thấy rằng ngay cả mối tình đó đang rên siết vì không được đền bù xứng đáng hay đúng hơn là bị đối xử một cách tàn nhẫn bởi một người yêu bội bạc và nhẫn tâm đó sao.” Nàng ngắt lời tôi: “...Này, chàng hiệp sĩ của em, anh cứ làm em khổ sở với những lời trách móc đâm vào trái tim em. Như thế chẳng ích lợi gì đâu. Em thấy rõ cái gì làm anh bực tức rồi. Trước đây, em đã hy vọng anh đồng ý với những dự án của em nhằm khôi phục lại chút ít gia sản của bọn mình và chính là vì nương nhẹ sự tế nhị của anh mà em đã bắt đầu thực hiện dự án đó mà không có sự tham gia của anh, nhưng bây giờ thì em từ bỏ nó bởi vì anh không tán thành.” Manông nói thêm rằng nàng chỉ xin tôi chiều ý nàng một chút, cho đến tối thôi; rằng nàng đã nhận được của ông tình nhân già hai trăm pixtôn, và lão ta còn hứa với nàng tối đến sẽ mang đến một chiếc vòng hạt trai cùng nhiều thứ trang sức khác và quý hơn tất cả là một nửa số tiền trợ cấp hàng năm mà lão ta đã hứa với nàng. Nàng bảo tôi: https://thuviensach.vn “Chỉ xin anh để cho em có thời giờ nhận quà tặng của lão, em xin thề với anh rằng lão không thể khoe rằng lão đã ăn nằm với em vì cho đến nay, em hẹn lão đợi khi trở về thành phố đã. Đúng là lão đã hàng triệu lần hôn tay em và lão phải trả giá cho cái thú đó là đúng thôi, và nếu tính tỷ lệ theo sự giàu có và tuổi tác của lão thì năm hoặc sáu nghìn phơrăng đâu có phải là nhiều.” Quyết định của Manông đối với tôi còn thú vị hơn cả hy vọng có được năm nghìn phơrăng. Tôi lại có dịp để nhận ra rằng tôi hãy còn chưa để mất hẳn mọi ý thức về danh dự, bởi vì tôi hết sức hài lòng khỏi phải bị ô nhục. Nhưng mà cái số tôi sinh ra là để hưởng những niềm vui ngắn ngủi và chịu đựng những nỗi đau khổ kéo dài. Thần số mệnh chỉ vớt tôi lên từ một vực thẳm này để ném tôi vào một vực thẳm khác. Sau khi bằng hàng nghìn cái vuốt ve mơn trớn để tỏ cho Manông thấy rằng tôi sung sướng biết bao vì sự thay đổi ý định của nàng, tôi bảo nàng rằng cần phải báo cho Lexcô rõ để phối hợp nhịp nhàng biện pháp của chúng tôi. Thoạt tiên anh ta còn làu bàu, nhưng bốn, năm nghìn phơrăng tiền mặt đã khiến anh ta vui vẻ chia sẻ quan điểm của chúng tôi. Rồi chúng tôi thỏa thuận rằng cả ba chúng tôi cùng ăn tối với lão G.M..., và như thế là vì hai lý do: một là để cho chúng tôi có cái thú chứng kiến một màn kịch thú vị trong đó tôi đóng vai trò học sinh, em trai của Manông, thứ hai là để ngăn chặn lão dê cụ quá sàm sỡ với người tình của tôi, do cái quyền mà lão tưởng có được đối với nàng sau khi trả tiền trước một cách hào phóng như vậy. Cũng định rằng khi lão ta lên căn phòng mà lão định ngủ tại đấy thì Lexcô và tôi sẽ phải rút lui, còn Manông thì thay vì đi theo lão ta, hứa với chúng tôi là sẽ bỏ ra ngoài và đến ngủ với tôi. Lexcô chịu trách nhiệm lo sao cho đúng vào giờ đó có một chiếc xe ngựa ở cổng. Giờ ăn tối đã đến. Lão G.M... không bắt phải chờ đợi lâu. Lexcô và Manông đều đã ở trong phòng ăn. Lời chúc tụng đầu tiên của lão già là tặng cho người đẹp của lão một sợi dây chuyền, mấy cái vòng và hoa tai bằng ngọc trai trị giá ít nhất một nghìn êquy. Sau đó lão đếm trao cho nàng toàn bằng những đồng lui vàng, món tiền hai nghìn bốn trăm phơrăng là một https://thuviensach.vn nửa số tiền trợ cấp. Lão còn thêm mắm thêm muối vào món quà tặng của lão bằng vô khối những lời lẽ êm dịu theo kiểu cách cung đình ngày trước. Manông phải để cho lão hôn vài cái, đó là cái giá nàng phải trả cho món tiền mà lão vừa trao cho nàng. Tôi đứng ở cửa, dỏng tai ra nghe trong khi chờ đợi Lexcô ra hiệu cho tôi bước vào. Anh ta đến cầm tay tôi, sau khi Manông đã ôm chặt lấy tiền và đồ nữ trang, vừa dẫn tôi đến trước mặt lão G.M... vừa lệnh cho tôi phải quỳ gối cúi chào lão. Tôi phục xuống, chào lão hai, ba lần rất cung kính. Lexcô thưa với lão: “Xin ngài tha lỗi, chú em đây còn trẻ con lắm. Như ngài đã thấy, hắn còn xa lạ với phong độ của Paris, nhưng chúng tôi hy vọng rằng hắn sẽ quen dần dần. Rồi quay sang phía tôi anh ta căn dặn: “Chú có vinh dự được gần gũi tôn ông đây, chú phải gắng sức mà học tập cái gương của tôn ông.” Lão tình nhân già tỏ ra thích thú khi gặp tôi. Lão tát yêu vào mà tôi hai, ba cái và nói rằng tôi là cậu thiếu niên xinh trai, nhưng phải cẩn thận trong khi sống ở Paris là mà nơi thanh thiếu niên dễ đến chỗ trác táng chơi bời. Lexcô đảm bảo với lão rằng bản chất tôi ngoan ngoãn đến mức tôi chỉ nói đến việc trở thành linh mục và niềm vui thích duy nhất của tôi là làm những nhà thờ nho nhỏ. “Ta thấy em giống Manông”, lão già vừa nói vừa lấy tay nâng cằm tôi lên. Tôi đáp lại với cái vẻ rất ngố: “Thưa ông, đó là vì máu thịt của chúng tôi gần nhau và vì vậy tôi yêu chị Manông cũng như yêu chính bản thân mình.” “Anh nghe rõ chứ? – Lão nói với Lexcô. – Chú em thông minh đây. Tiếc rằng chú bé này chưa được tiếp xúc nhiều với nhiều người.” “Ồ, thưa ông, tôi đáp, ở chỗ chúng tôi, tôi thấy bao nhiêu là người trong các nhà thờ và tôi nghĩ rằng ở Paris tôi cũng có thể tìm thấy những thằng còn ngốc hơn tôi.” https://thuviensach.vn “Anh thấy đấy, – lão nói thêm, – đối đáp như thế là đáng phục đối với một chú bé tỉnh lẻ.” Suốt trong bữa ăn tối, toàn bộ cuộc chuyện trò của chúng tôi gần như đã diễn ra theo cung cách đó. Manông vốn hay đùa cợt, nhiều lần suýt làm hỏng cả mọi việc. Trong khi ăn, tôi tìm được cơ hội kể cho lão nghe câu chuyện của chính lão về mối nguy đang chờ lão, Lexcô và Manông đã run lên khi tôi kể chuyện, nhất là khi tôi tả chân dung của lão gần như thật, nhưng lòng tự ái ngăn không cho lão nhận ra đấy là chuyện của lão và tôi đã kết thúc câu chuyện khéo đến nỗi lão ta là người đầu tiên thầy nó rất khôi hài. Ông thấy rằng không phải là không có lý do mà tôi đã thuật lại dài dòng cái màn kịch lố bịch đó. Cuối cùng, giờ đi ngủ đã đến, lão lại nói đến tình yêu và sự nôn nóng của lão. Lexcô và tôi rút lui; người ta đưa lão về phòng ngủ còn Manông thì bước ra, lấy cớ đi ngoài rồi đến gặp chúng tôi ở cửa. Cỗ xe ngựa chờ chúng tôi cách đấy ba, bốn nhà về phía dưới tiến lên đón chúng tôi. Trong chốc lát, chúng tôi đã rời xa khu phố đó. Dù rằng theo chính con mắt tôi thấy, hành động này quả là một sự lừa đảo thực sự, nhưng đó không phải là hành động bất lương nhất mà tôi phải ăn năn. Tôi băn khoăn nhiều hơn về khoản tiền kiếm được nhờ đánh bạc. Nhưng chúng tôi hưởng chẳng được bao nhiêu, tiền đánh bạc cũng như tiền lừa đảo, và Trời đã làm cho tội lỗi nhẹ nhất lại là trừng phạt nghiêm khắc nhất. Lão G.M... chẳng bao lâu đã nhận ra là lão bị lừa. Tôi không được rõ là ngay đêm hôm đó lão có tiến hành những biện pháp gì không để tìm ra chúng tôi, nhưng lão có khá nhiều uy tín để không mất thì giờ vào những biện pháp vô ích, còn chúng tôi thì lại khá chủ quan, khinh suất để tin vào sự rộng lớn của Paris và vào quãng cách giữa khu phố chúng tôi dọn đến ở và khu phố của lão. Không những lão được thông tin về chỗ ở và về công việc hiện tại của chúng tôi mà lão còn biết được tôi là ai, cuộc sống của tôi ở Paris, mối liên hệ cũ của Manông với B…, việc nàng đánh lừa B..., tóm lại tất cả những quãng đời gây tai tiếng nhiều nhất trong tiểu sử của chúng tôi. Do đó, lão quyết định cho bắt giữ chúng tôi và đối xử với chúng tôi https://thuviensach.vn