🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Đám Cưới Không Có Giấy Giá Thú Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Chương 12 Chương 13 Chương 14 Chương 15 Chương 16 Chương 17 Chương 18 Phần Phụ Lục: Thảo Luận Về Tiểu Thuyết https://thuviensach.vn Mục lục Chương 1 Chương 2 Chương 3 Chương 4 Chương 5 Chương 6 Chương 7 Chương 8 Chương 9 Chương 10 Chương 11 Chương 12 Chương 13 Chương 14 Chương 15 Chương 16 Chương 17 Chương 18 Phần Phụ Lục: Thảo Luận Về Tiểu Thuyết https://thuviensach.vn ĐÁM CƯỚI KHÔNG CÓ GIẤY GIÁ THÚ Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 1 Khoan đã, Tự! Hình như có ai đến tìm cậu - Đột ngột Kha ngắt lời Tự, ngẩng lên, nghênh nghênh hai cái tai lá mít. - Tớ vừa nghe thấy tiếng vợ cậu gắt với ai đó ở dưới sân... Tự mím môi, rời bỏ một ý nghĩ đang nấu nung, nghiêng đầu, hai con mắt e dè chớp chớp. Có nghe thấy gì đâu nhỉ? Chỉ có hơi men nắng đầu mùa hạ bốc tỏa lâm râm và vệt âm thanh mờ mờ xam xám của cái ống nước rò rỉ chảy suốt ngày len lỏi giữa cuộc cãi lộn tranh giành quyền sở hữu đất đai chốc chốc lại dào lên như cơm sôi ở dưới cái sân của căn nhà đông hộ. Có ai đâu mà Kha bảo là có người đến tìm Tự? Hai con mắt trầm sâu của Tự lướt qua một ánh nhìn phủ định, rồi lại chắm chúi rọi xuống trang giấy chi chít những dòng chữ Việt, chữ Nho nhỏ ti trong cuốn sổ tay để ngửa đặt trên mặt sàn. - Nói tóm lại thế này, Kha ạ. Nhưng, Kha ơi - Tự tiếp tục ngập ngừng, - ông phải suy ngẫm một cách phi cổ điển đã. Mình nói ế có thể là thừa với ông. Nhưng cứ phải nói, bởi vì rất nhiều người, kể cả mình đã từng khốn khổ vì những cái tưởng như đã ổn định, xong xuôi cả rồi. Thêm nữa như các cụ nhà ta xưa vẫn nói: có chữ, nghĩ ba năm chưa thông tỏ, giảng ngàn năm chưa thông suốt. - Thôi thôi... xem ra cậu nhai văn nhá chữ còn tỉ mẩn hơn cả hồi đại học. - Để mình nói nốt đã, chẳng hạn như câu mở đầu của Truyện Kiều: Trăm năm trong cõi người ta. Thuật, giáo viên toán, bạn của chúng mình, dịch là: cent années, dans cette limite de la vie humaine. Sát từng chữ. Nhưng theo mình, hoàn toàn không phải vậy. Phải hiểu câu đó như thế này... https://thuviensach.vn - Thôi! Đã bảo là thôi mà. Rào đón gì mà khiếp thế! - Thế này, Kha ạ - Tự cười nhè nhẹ, khiêm nhường - Nghĩa là mình rất nghi ngờ ý kiến của các học giả từ xưa đến nay cho rằng: Nguyễn Du buồn vô vọng khi ông viết: bất tri tam bách dư niên hậu... Nguyễn tiên sinh đâu có buồn! Trái lại, ở đây là một tâm trạng sảng khoái và một nụ cười hóm hỉnh, tự lại. - Ừ... ừ... Có thể... Có thể... Kha gật đầu, vòng hai tay ôm hai đầu gối thúc trong ống quần si xanh vừa co lên. Tự hào hứng, vung tay, cao giọng. Ấy là lúc Tự đẹp nhất. Giọng Tự tròn âm vang, đầm ấm. Mặt Tự lấm tấm đỏ, như dị ứng trong cái nhìn cảm phục của Kha. Được biểu hiện mình là lúc Tự đẹp cả hình lẫn sắc và thanh. Ấy là lúc Tự phát tiết anh hoa. Và Kha thực tình rất phục Tự. Tự được cả phần tâm lẫn phần tài. Tự là khối kiến thức quảng bác, là sự bất ngờ của những khám phá mới mẻ. Tự, cái anh chàng giáo viên dạy ở trường trung học, nghèo khổ có lẽ còn hơn cả cái anh giáo Thứ trong Sống mòn của Nam Cao, dưới một hình vẻ đơn sơ, mờ nhạt, thực tình lại rất dồi dào và sắc sảo cơ đấy. Chao ôi! Vào cái thời buổi gạo châu củi quế, người người đang lao đầu quyết tử vào cuộc giành giật danh lợi hỗn mang. Ở cái gác xép chật chội đang bắt đầu ngôn ngốt vì cái nắng trưa hè này mà lại còn cao đàm khoát luận về cái sâu xa, thâm thúy của văn chương, mà lại còn say sưa, mầy mò tìm kiếm cái gọi là ngữ pháp nghệ thuật, lặn lội trong các ẩn dụ, nghịch lý, nát óc ngẫm nghĩ để giải mã cái bí ẩn của câu thơ, lời văn... thì hẳn phải là một kẻ đam mê cao cả và có bản lĩnh mạnh mẽ vô cùng. Bây giờ, hay bao giờ chẳng thế, thiên hạ đang đầu tắt mặt tối lo cái ăn cái mặc, đang đua chen làm giàu, đang tìm cách lấn át anh hàng xóm, người đồng nghiệp? Bây giờ... mô tả cái toàn cảnh cuộc sống như thế, liệu có cực đoan? Nhưng, rõ ràng đã có một thời: cái sùng bái không phải là đời sống vật chất. Và con người sống với nhau lấy nhường nhịn hoà thuận làm phương châm xử thế hàng đầu, chứ không động một tí https://thuviensach.vn là lợi dụng, lôi bè kéo cánh, đấu đá, gây chuyện om sòm; lại còn coi đó mới là cách sống có đấu tranh và tiên tiến... Còn bây giờ, ngay dưới cái sân chung cư của nhiều con ngưòi kia, ngay trước mắt Kha và Tự, đang có cuộc cãi cọ tranh giành. Lúc dắt xe đạp vào sân chung cư lên gác xép tìm Tự, tận mắt Kha đã thấy cuộc co kéo, xô đẩy nhau quyết liệt giữa một cô gái khoèo đại diện cho cư dân lâu đời ở căn hộ này với gã đàn ông mới nhập cư đến mà đã dám tự tiện thuê thợ đào móng và cho chiếc Bông sen chở cát sỏi, xi măng đến, định xây cất một căn buồng ở chỗ đất trống, ngay đầu hồi buồng Tự. Gã định chơi trò xâm lược chớp nhoáng. Đất là đất công. Nhưng, vì vậy mà tất cả những kẻ ngụ cư ở căn nhà này bỗng thấy mình bấy lâu ngu hèn, không nhìn thấy nguồn lợi to lớn sờ sờ trước mắt và nhất là thấy mình bị hớt tay trên. Thôi thì đủ các ngôn từ hạ đẳng được tuôn ra thốc tháo, không một chút thẹn thùng. - Tự này… đúng là có người nào đó tìm cậu... - Làm gì có ai? - Tớ nghe thấy hình như... - Không có ai dâu. Ông nghe tôi trình bày nốt cái ý này đã... Tự giơ tay gạt một trở lực vô hình trong không khí, tâm trí hoàn toàn đi về một hướng say mê. - Nguyễn Du không yếm thế dâu. Ở bài Độc tiểu thanh ký này, ông bộc lộ niềm thương cảm hết mực với con người tài hoa thuở trước. Hơn nữa, ông thấy mình cùng đội ngũ với họ. Và ông cho rằng: trầm luân đấy, nhưng tài hoa là bất diệt, là vĩnh hằng. Hai câu thực trong bài thơ nói ý tưởng này. Quen miệng thì ông trách trời xanh ăn ở bất công mà thôi. Cũng là một cách nói tu từ nữa. Chú ông trí tuệ lắm! Hóa công nào có thiên vị với ai. Tài mệnh tương đố trong Kiều chỉ là một cách nói thôi, Kha ạ. Chứ mình tin rằng Nguyễn Du chịu nhận số phận hẩm hiu của mình một cách kiêu hãnh. https://thuviensach.vn không than vãn. Ai đổi cái may mắn của họ lấy cái oan khổ của đời ông, ông cũng không đổi dâu. Tự ngẩng lên, đồng tử trong hai con mắt thâm trầm nao nao: - Kha ơi, thi sĩ chân chính suốt đời theo đuổi một lý tưởng đẹp, như theo đuổi một người đẹp. Thi sĩ chung thuỷ với sự lựa chọn của mình. Và cuộc hòa hợp của thi sĩ với đối tượng yêu dấu của mình là một cuộc hôn phối tuyệt đẹp. Đó là cuộc hôn nhân của thi sĩ với lý tưởng. Suy ra, hành trình tâm hồn mỗi người chúng ta cũng là đi tới cuộc thành hôn của mình với điều mình tôn thờ. Có phải không, Kha? - Không đợi Kha đáp. Tự nuốt khan, hạ giọng, tiếp: - Nhưng thôi, hãy quay trở lại Độc Tiểu Thanh ký, Kha hãy nghe câu thơ mở non này để đồng tình với ý tưởng trên kia của mình. Nguyễn tiên sinh đâu có buồn! Tự nâng cuốn sổ tay. Vẫn là cơn say của một kẻ nhập cuộc hết mình, nhưng lúc này là một sức cảm thông thần diệu và một trực giác đột khởi. Tụ bỗng như run rẩy cả đến mỗi đầu ngón tay: - Câu thơ ấy thế này, Kha... Giọng Tự bỗng khan rè. Ngực Tự nghèn nghẹn. Tự cảm động chính vì sự phát hiện của mình. Phải đến một phút lặng qua di. Tự mới ngẩng lên, đưa mắt nhìn Kha và mấp máy đôi môi khô: - Pình! - Kha... - Pình! Đứa nào dám tự tiện mở hòm gạo của tao đấy. Hoạt? Pình! Pình! Pình! https://thuviensach.vn Trời! Câu thơ chưa kịp thoát ra. Môi Tự mới chỉ kịp lắp bắp mấy tiếng nhỏ. Tay Tự chưa kịp đồng diễn, minh hoạ. Giây phút đẹp nhất để Tự biểu hiện mình vừa chớm tới. Tiếng đập nắp thùng gạo và lời quát tháo của người đàn bà ở dưới nhà thật là một nghịch nhĩ, nghịch cảnh. Và Tự, bất thình lình như một tội phạm bị bắt quả tang. Dưới nhà, cạch một tiếng ghế đổ. Rồi vẫn cái giọng động đình động chùa, sau khi nanh nọc chửi bới bóng gió một kẻ ăn tàn phá hại nào đó một thôi một hồi nữa, người phụ nữ nheo nheo gọi đứa con gái về và bắt dầu một hiệp day dả mới: - Nhà cứ như có kẻ trộm. Mày vừa đi đâu về, hả con ranh? - Con đi học thêm ạ. - Học thêm cái mả mẹ mày! Tao đã khóa cái hòm gạo rồi kia mà. Cứ rủ rê bố mẹ mày vào chơi cho lắm rồi rã họng ra, con ạ. Nắp cái thùng gạo lại đón nhận cơn cáu giận cố tình một lần nữa. Tự lặng lẽ gập quyển số nhỏ. Cảm hứng tìm kiếm, bày tỏ như chim trúng tên. Khả cố nhịn cái cười lấp ló trong cổ họng cứ chực bật ra. Nhưng lại giả vờ gãi gãi vành tai, tiu nghịu, ra cái điều muốn thông cảm với hoàn cảnh của Tự. Người phụ nữ và đứa con gái đã ra sân. Buổi trưa một ngày đầu hè, vàng ửng, bóng như một quả dưa bở. Cái sân, bãi chiến trường của cuộc giành giật chưa phân thắng bại, đông hơn bao giờ hết. Tan tầm, còi u u văng vẳng đâu đó. Tiếng chày giã cua nhọp nhẹp. Tiếng thùng chậu va chạm xủng xoảng. Tiếng đàn bà hợp thành một hỗn âm gai góc đong đưa trên cái nền đều đều sốt ruột của tiếng vòi nước chảy tong tỏng vào thùng tôn. Những câu luận bàn phiếm chỉ độc địa và những lời châm chọc chua ngoa. Giọng nói đãi bôi thô bỉ và âm điệu khiêu https://thuviensach.vn khích trắng trợn. Nổi lên gân guốc và hung tợn là tiếng cuốc chim bổ xuống nền đất cứng của tốp thợ đào móng sát đầu hồi buồng nhà Tự. Kha ngó xuống dưới nhà, đánh tia mắt ra cửa, rồi quay trở lại mặt Tự. Hai con mắt Kha nghịch ngợm như mắt trẻ thơ, lơ lẻo như mắt người già vô tư. - Lại “chiến tranh” hả? Tự giấu một hơi thở nặng. Kha nhún vai. - Khắp trái đất, đâu cũng như đâu. Không một góc trời nào yên ổn cả. Stress liên tục, Tự ạ. Có điều là... nhưng mà thôi. Tự ạ. Một buổi khác ta sẽ quay trở lại với số phận, tâm sự kẻ sĩ và Nguyễn Tiên Điền. Bây giờ, lợi dụng lúc đối phương bỏ trận địa, hưu chiến, tớ rút lui nhé. Bai! Bai! Bai! nhé! Tự ngồi thừ một bóng câm lặng nghe tiếng chân Kha rờ rẫm, dò từng bậc thang gỗ đi xuống. Nghe cái líp ở chiếc xe của Kha kêu tanh tanh giòn giã tan biến trong mớ tạp âm láo nháo ở ngoài sân. Kha rút lui êm thấm. Kha không gây chú ý cho một ai. Còn lại một mình Tự với bài thơ Độc Tiểu Thanh ký man mác màu bi tráng của đại thi hào vừa khúc xạ qua anh đã tắt nghỉm. Còn lại mình Tự trên cái gác xép chật chội, chất đầy sách vở, tư liệu nơi ăn ở, làm việc của Tự những ngày qua. o O o Căn gác xép hình vuông, mỗi chiều dài ba mét. Mặt sàn lát gỗ lim, thứ gỗ có đặc điểm càng có tuổi đời cao càng biến hóa. Nay nó là sừng, óng chuốt. Một hàng lan can con tiện ngăn ở đầu này, đóng khung căn gác xép, cùng với cái trần thấp chừng một mét rưỡi, tạo nên một không gian ba chiều https://thuviensach.vn kín đáo, có thể tích hơn chục mét khối không khí, tỏa ra một phong thái u trầm, tĩnh mạc, rất tách biệt. Căn gác nhỏ này dã có từ trước khi có nạn nhân mãn ở thành phố và con người vừa phải đấu đá, giằng giật với nhau vừa phải nghĩ đến các diện tích treo. Nguyên nó chỉ là cái gác để đòn đám ma trong căn nhà ngang của một quần thể kiến trúc mà trung tâm là tòa biệt thự hai tầng kiểu Pháp của một nhà tư sản mại bản, kinh doanh trăm thứ bà dằn. Cách mạng đã xóa sổ nhà tư bản nọ. ay, trong khi tòa biệt thự được chia cho năm, sáu hộ cán bộ, công nhân, viên chức thì vợ chồng Tự cùng đứa con gái mười một tuổi được quyền thuê căn nhà ngang mười tám mét vuông diện tích, có cái gác xép này. Thật là bỗng dưng được hưởng lộc trời! Vì khi làm hợp đồng thuê, chả ai tính đến cái diện tích treo lơ lửng ấy. Người ta đã bỏ quên một báu vật! Cái gác xép hóa ra đã được một cái đầu kiến trúc nhìn xa trông rộng thiết kế. Nhỏ, hẹp, nhưng đầu hồi lại trổ một cửa sổ, nhìn ra một vùng trời nước xanh biếc, bát ngát mây trời. Nghĩa là có thể ở được. Nơi đây, Tự thực sự đóng vai ông chủ, thiết lập một bầu không khí, một thế giới tinh thần theo ý hướng riêng, có hiệu suất cho mục đích, hoạt động của mình. Căn gác xép, thánh đường tôn nghiêm, tháp ngà cao quý, câu lạc bộ văn hóa, phân xưởng rèn đúc năng lực và ý chí của Tự, nơi tuổi bốn mươi ba của Tự trú ngụ tháng ngày. Ở đây, Tự xa lánh cái phồn tạp, trần ai, tách ra khỏi đời sống dang bị tước dần những giá trị đích thực, không giao tiếp với những chuyện tầm phào, thói sùng bái đồng tiền và sự tráo trở thô bạo. Ở đây, Tự đóng trọn vai người tri thức, một kẻ sĩ dời nay. Ở đây, cũng như khi đứng trên bục giảng. Tự thực mạnh mẽ và đẹp. Ở đây, từ sáng đến tối. Tự có thể giành hết tâm lực cho việc nghiên cứu, soạn bài, chấm bài, lặn ngụp thỏa chí trong cái dại dương mênh mông của nghề sư phạm và nghệ thuật ngôn từ. Đây là nơi Tự trốn tránh những cuộc viếng thăm xã giao và xin xỏ, biếu xén của cha mẹ học trò. Ngồi trên này, mùa hè, Tự có thể điềm nhiên đánh cái quần đùi vá https://thuviensach.vn lấy rúm ró, mặc cái áo bộ đội sã vai mà ngâm nga một câu thơ cổ. Vì nếu có học sinh đến hỏi bài - hãn hữu thôi, vì Xuyến, vợ Tự luôn luôn xua đuổi chúng - Tự cũng còn đủ thòi gian để khoác lên mình bộ cánh lên lớp duy nhất khả dĩ che dậy được cái nghèo nàn thâm c Hôm nào nóng quá Tự còn có thể cởi trần. Cởi trần mà không e ngại ai đó tò mò hỏi, rồi lại phải giải thích, về cái sẹo to bằng cái miệng chén ở bên ngực phải - thương tích chẳng có gì là đáng tự hào hồi đi bộ đội đánh Mỹ. Ở đây, Tự tha hồ nghiền ngẫm, tra cứu, đối chiếu. Trong cái im lặng đầy sức hối thúc. Tự tọc tạch dịch lại cho đúng nguyên bản và nổi thần hơn mấy bài thơ trứ danh của Thôi Hộ, Đặng Dung, Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Cao Bá Quát…. Trên đời, đã có cái gì tự vỗ ngực là bất di bất dịch. Văn hoá là sự khơi nguồn liên tục của các thế hệ kế tiếp. Ở trên này, Tự có thể để nguyên cho hai hàng nước mắt giàn giụa tràn qua đôi má gầy, vì một tình thương nỗi nhớ chợt dậy lên do một tứ thơ, một hơi văn khơi gợi vô tình, mà không phải ngượng ngập biện giải với ai. Tự rất hay xúc động và hay chảy nước mắt. Dẫn học trò đi xem chèo Quan Âm Thị Kính, lúc khóc thương người phụ nữ hất hạnh nọ, anh không biết giấu nước mắt đi đâu. Trên này, một mảnh tình riêng anh với anh. Lương tâm là một mối lo có tính cách xã hội, nhưng trước hết vận hành trong môi trường nội tâm. Cả cơn sốt rét rừng, di chứng của tám năm đi bộ dội ở Trường Sơn, cũng được Tự giấu kín ở trên này. Rét run lừ trong ruột rét ra. Nóng như lò nhiệt hạch. Dầm dề mồ hôi với cái đầu như đầu Tôn Ngộ Không bị vòng Kim cô của Phật tổ Như Lai thít bó. Đủ ba giai đoạn điển hình của cơn sốt rẻ. Cũng chỉ mình Tự biết và chịu đựng. Địều thú vị nữa là ở căn gác xép này, mùa đông tháng giá, chỉ cần một manh trấn thủ, Tự cũng có thể chống lại được cái rét lục địa ghê người. Cạnh ngọn đèn hai mươi lăm oát tiết kiêm, chăn quấn sâu kèn, đã có lúc Tự chợt buông trang sách, nằm nghe gió mùa về đập cành cành quả me già trên cành khô nơi sân thượng, ngẩn ngơ một nuối tiếc, hoặc phiêu diêu vào đám sương mây hồi ức, hoặc lãng đãng vào những buồn lo về thực tại. Nằm một chỗ mà hồn tỏa bốn thú thẩm mỹ nào bằng! https://thuviensach.vn Còn hạnh phúc làm người nào hơn! Victor Hugo nói Je reste à chez moi et je suis heureux. Không sai! Căn gác nhỏ, nơi tụ hội cua bạn bè thân quen. Salon văn học, thế sự của bạn hè tâm đầu ý hợp. Mấy năm trước không kể bí thư Dương, hiệu trưởng Cẩm, bà giáo Thỉnh... đảo qua thăm hỏi xã giao, cùng với Kha còn có Thuật, giáo viên toán cùng trường, hay đến đây tri kỷ, luận bàn, Thuật, kẻ tự xưng là có cái đầu hiểu biết bằng hai ông tiến sỹ cộng lại, đến là sục sôi về vẻ đẹp vô song của Toán học, của nghề thầy, rồi dốc bầu tâm sự và trêu chọc nhau bằng các truyện tếu táo vô hại. Ôi, thời hoàng kim của các tâm hồn tiểu trí thức, cái thời hồn nhiên, sung sướng, trước khi phải sa xuống những lo toan khốn khổ, trước khi rơi vào các cám dỗ, rồi trở nên thấp hèn, biết chửi đổng, biết dùng các tiếng lóng hạ lưu, các tâm sự bẻ ghi theo các đường ray khác nhau, phân rã đến mức người ta bảo: chưa có thời nào trí thức lưu manh hóa nhiều như thời này. Căn gác làm nhiệm vụ thanh lọc. Còn lại mãi, khéo chỉ còn Kha, bạn đồng khóa, đồng tuế, đồng thanh tương khí. Kha ra trường, số cũng long đong vất vả. Dạy học. Làm thư ký cho một bí thư tỉnh ủy. Làm báo ở tỉnh. Rồi về một tờ báo ngành ở trung ương. Chăng nơi nào ổn thỏa. Kha quảng giao, ưa vận động, quen với biến thái bất ngờ, lý tính cao độ, khác hẳn Tự thu vào nội tâm, đa cảm, câu nệ, nhưng gan góc, triệt để. Như tình yêu, trái chiều, khác dấu mà hai người lại hợp nhau. Ngắm cái gác xép. Kha rên lên khoái trá. Bao giờ Kha được làm chủ cái khoảng không tự do như thế này? Ra ông trời cũng chưa phải hoàn toàn ghét bỏ Tự. Số Tự không chỉ là đa đoan. Còn may lắm là khác. Con người, ngoài ăn mặc, yêu đương, còn cần một không gian sinh tỏa. Cái không gian sinh tỏa của Tự là ở đây. Đây là thiên đường so với cái giường cá nhân ở khu tập thể của vợ chồng Kha. Vợ Kha là hộ lý, đẹp cỡ hoa hậu. Nhưng vô sinh. Không có con, không được phân nhà. Hai người - một giường cá nhân. Cách một riđô, một cặp vợ chồng khácợ chồng hàng xóm là một cái quái thai. Vợ đòi hỏi sinh lý bất kể lúc nào. Thằng chồng lái xe tải, khỏe https://thuviensach.vn như vâm, thần kinh vững hơn lính nhảy dù. Đêm nào nó ở nhà, hai vợ chồng Kha phải ra hiên ngủ vì ngượng. Vợ Kha buồn vì bệnh trạng, về nghề nghiệp không mấy lợi lộc, vì không có chốn nương than, suốt ngày đeo bộ mặt cau cảu, đã ly thân chồng, đang tính chuyện xin đi xuất khẩu lao động ở Đức. Leo lên căn gác xép này, Kha cởi bỏ mọi ưu phiền. Đây là nhà sáng tác của Kha. Kha lia bút. Chà, mới gọi là có chút tiện nghi tối thiểu, mới chỉ là có chỗ nằm sấp xuống để viết, mà cũng chỉ có một buổi mà cái gã nhà báo trung niên này đã hoàn thành gần chục trang bản thảo. Giỏi thật! Nằm ngửa lên, gã e hèm lên giọng: Này, hỡi cái lão giáo khổ trường công kia! Dỏng tai lên mà nghe văn của ta: Thử nghiên cứu sự trì trệ của xã hội Việt Nam bằng sự phân tích của chủ nghĩa quan liên. Góp phần phê phán quan điểm tiêu thụ trong tình yêu. Hai bài nhé, nghe tiếp đây: Đèn cao áp trước Intershop như đèn thờ thần tiêu thụ… Hèm, đây nữa. Xem có thua văn của Nam Cao, Tô Hoài, Nguyễn Tuân, Nguyễn Khải không nào! - Kiêu căng đã ghê chưa! Được rồi, đã thế Tự cũng bốc máu tự phụ cho biết tay. Này, Kha, văn phải trầm cảm, oang oang đại ngôn như thế hại cho văn tiểu thuyết lắm dấy. Cậu cũng nên nghe dây. Tài tớ cũng cóc chịu kém ai đâu. Thứ nhất là phần dịch thơ chữ Hán, tuy tớ chỉ học hết có Ấu học ngũ ngôn thì thôi, nhưng xin đảm bảo ối vị được tiếng uyên thâm mà hiểu sai bét nhè và dịch câu thơ không lột được thần thái bằng tớ. Đây, bài Thu dạ. Câu này: Hốt văn thu địch sơn tiền hỷ. Phải dịch là: Sáo thu chợt văng vẳng bên sườn núi mới đúng, mới hay. Chứ ông nào dịch: Còi thu bỗng rúc vang từng núi là sai toét. Đây nữa: Những suy nghĩ về nghề. Luận án Candidat hay Docteur? Có những luận điểm đảộn cả chân lý dương thời. Tớ sẽ đập thẳng vào cái quan điểm coi cách mạng là xóa bỏ, là tiêu diệt tất cả những giá trị văn hóa xưa cũ. Không thầy đố mày làm nên. Phải khôi phục quan niệm thầy trò cổ kính ngàn năm ấy. Đừng nghĩ đó là phong kiến cổ hủ. Châu báu chung đúc https://thuviensach.vn của cả dân tộc đấy. Cái thói kiêu ngạo cộng sản, chữ dùng của Lênin, phải bỏ ngay. Phải biết tri âm tất cả các lý thuyết. Còn đây, hãy xem mình chơi chữ. Lẻ bốn chục xuân xanh. nhìn sắc tóc, mới hay mình lắm bạc. Chẵn hai bàn tay trắng, thấy màu da, đừng nghĩ tớ không vàng. Chưa hết. Nợ chất xám chưa đền mà tóc trắng. Số đào hoa toàn gặp những cơn đen. Mấy trăm bài thơ, trong cuốn sổ tay dày dặn này, có một bài làm hộ ông trung tá để ông này chúc thọ mẹ ông đại tá nông dân khi bà cụ bảy chục tuổi mà mình đã đọc cho Kha nghe, không thể là xoàng cả. Ha! Ở đây chỉ có hai cái thân phận cô đơn mang chí lớn, cỡ Khuất Nguyên, Nguyễn Trãi, có thể chia cho nhau cả cuộc đời, cứ nghêu ngao đi, chẳng có gì mà phải giữ gìn. Đây là vương quốc của tự do, tự nhiên. Chung quy sự phát triển là quy luật, là tự nhiên. Kẻ nào gần với tự nhiên kẻ ấy gần chân lý. Chúng ta đều đứng trên một nền là sự chưa biết. Cách mạng là hành động tìm tòi. Sau hai mươi năm trời trải nghiệm bằng chính mình. Tự có thể nói như thế. Nhưng, buồn thay, chỉ nói được trên căn gác xép này và với Kha thôi. Ở đây có thể nói hết ý nghĩ của mình. Có thể khen Paxternắc, Stenbéc, Henrich Bôn. Có thể chê cả Đốt. Có lẽ hợp với dân mình, Đốt chỉ có cái Chàng Ngốc. Ôi, thương thay chàng bá tước Mưxki giữa những kẻ đồi bại, tồi tệ như gã lái buôn Rôgôrin, gã quý tộc Tôxki, viên thư ký Ganin và lão tướng Êpanxin. Kha ơi, ở đây không có tên cơ hội. Không có mật vụ. Không có thằng nào sau khi mình dạy xong mấy truyện tiếu lâm, đi báo cáo công an là mình xỏ xiên lãnh đạo. Rồi công an cùng lãnh đạo đóng đinh câu rút cho mình là tên bạch vệ, tên xét lại, là kẻ vô chính trị, truyền bá những quan niệm phản động, khi dậy thơ Bà Huyện Thanh Quan và Văn tế thập loại chúng sinh. Kha ơi, mấ chục năm cách mạng thành tựu lớn lắm, nhưng oan khổ cũng nhiều lắm. Trăm năm trong cõi người ta, dịch như Thuật, gần với nghĩa Nhân sinh bách tuế vi kỳ là sai. Phải dịch là De tout temps, parmi les hommes. Trong cõi người, parmi les hommes, còn nhiều ngộ nhận, còn nhiều điều chưa thấu suốt lắm, Kha ơi. Kha nói: https://thuviensach.vn - Đúng như thế! Đó cũng là lý do mà tớ nhất định sẽ phải triển khai cuốn tiểu thuyết vĩ đại và ly kỳ của đời mình, một khi tớ kiếm được một nơi ở không đến tủi hổ với kiếp người. Tự lắc đầu: - Đọc tiểu thuyết là đọc văn, chứ tìm cái ly kỳ thì xin mời đọc chưởng. - Tất nhiên. - Viết kiểu tuồng pho thế kỷ 19 cũng không ổn rồi. - Trước hết, mình muốn làm một đối chứng. Căn nhà tiện nghi đầy đủ là cái nôi để sáng tạo. - Có thể. - Căn gác xép này, tiểu vương quốc tự do này phải sinh ra được một cái gì chứ. - Một ông giáo mắc bệnh mộng du. - Không ph Tự cười: - Kha này. Đốt nói: ở trong căn phòng chật chội thì ý nghĩ cũng rất chật chội, cái gác xép chín mét vuông này đẻ ra những ý tưởng vừa để cho mình tiêu dùng thôi. Nhưng, Kha có biết Thuật gọi căn gác xép này là gì không? - Nó là một thằng khám phá đấy! - Nó nói... rất tục, không nên nhắc lại. Nhưng, nó làm mình kinh sọ. Nó bảo: cái gác xép như cái hang động để mình trốn lẩn. o O o https://thuviensach.vn Đã có lúc Tự hỏi mình: hay là ông trời nhìn thấy trước mối bất hòa giữa anh và Xuyến, nên đã ban tặng anh cái gác xép này? Và Thuật đã nói đúng một phần, căn gác xép là hang động để anh ẩn mình? Hang động, nơi ở của bầy người nguyên thủy. Đã có cả một nền văn hóa hang động nữa kia. Còn cái gác xép này, theo Thuật, tàn nhẫn thay, chỉ là nới Tự lẩn tránh cái ái tình chênh lệch và trục trặc liên tục giữa Xuyến và anh. Thuật nói tục trắng trợn. Viện dẫn cả Freud để lật tẩy Tự. Tự đã bất lực trước Xuyến. Và như vậy, tất cả những ưu điểm Tự phong cho cái gác xép ở đoạn trên kia, chẳng qua chỉ là sự tô vẽ, an ủi, che dậy một thất vọng chua cay của Tự trong quan hệ vợ chồng với Xuyến mà thôi. Freud nói: Tâm thần diễn biến dưới sự chi phối của khoái lạc. Nhưng chả lẽ vì không thỏa mãn trong tình ái với Xuyến mà Tự quấn quýt, mê say với sách vở. Căn gác xép là một kho sách, báo, tư liệu khổng lồ. Không, chính nó cũng còn là một lạc thú của Tự. Cái lạc thú đối với cái chưa biết, chưa đạt tới. Cái lạc thú vô biên! Dễ cái khối lượng sách vở để trên gác xép của Tự chỉ thua cái thư viện trung ương về số mà thôi. Sách vây ba mặt, trùng trùng, trên các giá sách gỗ lim đen bóng, chạm trổ cầu kỳ. Cả một khu rừng kiến thức và tư tưởng. Từ điển các loại, năm chục bộ, toàn loại quý hiếm, như bộ Khang Hy, bộ Từ Hải... nhữg cuốn sách xuất bản từ đầu thế kỷ: các loại từ điển Y-pha-nho - An Nam. Bồ Đào Nha - An Nam, các loại Larousse cổ nhất và mới nhất. Bộ sưu tập đồ sộ, có hệ thống về các nền văn minh. Các bộ sách kinh điển. Các tác phẩm tiêu biểu của nền văn hóa lớn. Các bản Hán Nôm sưu tập rất kỳ công, công sức của nhiều thế hệ, không rõ bằng cách nào, tập trung ở đây số lượng lên tới gần trăm, có những văn bản chưa hề được ai nói tới, chưa được khai thác và công bố. Tất cả các văn bản trên đều được nâng niu, gìn giữ cẩn trọng. Các cuốn nhỏ được bọc trong giấy bóng kính. Chữ bìa nạm nhũ, nạm vàng còn như mới. Chủ nhân vừa là người biết quý sách, vừa là người sành sách. Gần một https://thuviensach.vn vạn cuốn, tất thảy đều dược chọn tuyển theo định hướng: Học vấn xây dựng trên căn bản đạo lý làm người. Không một cuốn sách nội dung nhảm nhí, học thuật lệch lạc của một tên tuổi bất lương nào có mặt trên các giá sách. Chủ nhân của số sách này là toàn bộ các vị tiền bối của Tự, thuộc gia hệ Đặng Trần, một chi họ tài năng xuất chúng, nhiều người đỗ đại khoa, làm quan đến chức thượng thư trong các triều đình vua chúa xưa, có cả một vị cương trực can gián nhà vua, phạm tội khi quân, bị tội lăng trì. Người trực tiếp bồi đắp và chuyển giao số sách tàng trữ này cho Tự là cha Tự, ông Đặng Trần Biểu, một nhà giáo uyên bác Hán học, sớm cách tân, theo cách mạng và kháng chiến từ hồi mùa thu năm 1945. Tự bổ sung thêm vào khối sách nọ những tác phẩm văn học hiện đại có giá trị, vào cái thời đồng lương còm còn dư thừa chút ít cho nhu cầu hưởng thụ và phát triển nhân cách. Trong mỗi cuốn sách có mặt ở đây, trên bìa lót dưới tít sách, cuốn nào cũng được in một con dấu hình bầu dục, chính giữa có hai hàng chữ “Tùng Thiện thư viện”, một chữ Việt, một chữ Hán. Quê gốc của chi họ này là huyện Tùng Thiện, thuộc tỉnh S cũ. Ông đồ Biểu có hai con trai. Vợ ông mất sớm, từ năm 1948. Tự là con trai thứ hai của ông. Từ ngày mồ côi mẹ. Tự ở với cha, tức là theo cha thoát ly quê hương, đi công tác, cho đến năm 1960, đỗ vào dại học. Khi Tự từ quân đội xuất ngũ về nghề dạy học thì cha anh đã mất. Người anh của Tự, một cán bộ trung cấp trong ngành ngoại giao, một tài năng, đạo đức vừa phải, một khôn ngoan lọc lõi hơn người, bảo Tự: “Cha mất, để lại cho hai anh em mình hai thứ gia bảo, đó là căn nhà từ đường năm gian và cái thư viện toàn sách quý. Anh có vợ con rồi, lại là con cả, có bổn phận thờ cúng tổ tiên, cha mẹ, ông bà. Anh nhận cái từ đường. Còn cậu, nhà giáo văn học, sách vở với cậu là công cụ tối cần. Có đúng không?”. Tự gật dầu, thấy đúng, nhưng mỗi khi nhớ lại lại cười một mình. Chuyện y hệt chuyện: Cây khế. Mà giồng chuyện cổ tích ấy thật. Mỗi quả một cục vàng. Mỗi cuốn sách quý bây giờ giá bạc trăm bạc ngàn. Huống hồ giá nào cho xứng cái mà cuốn sách chứa đựng, gợi mở. Một tư tưởng khai sáng. Một kiến thức nền tảng. Một cách gọi tên sự vật. Một rung cảm thần tiên. Một phút giây suy tưởng. Một mơ màng, một bâng khuâng, một lảng bảng, một khoái cảm được biểu hiện năng lực người của mình. Tự biết ơn https://thuviensach.vn và nhớ mãi công ơn cha. Ở tầng hai cái giá sách đầu hồi, anh đặt ảnh cha và một bát hương nhỏ. Trong ảnh, cha anh có gương mặt rất giống anh ở tuổi bốn mươi. Một khuôn mặt trái xoan, một vầng trán cao, nho nhã, khoan hòa, nghị lực, nhưng buồn thảm lộ rõ đôi mắt quýp sầu cổ độ. Cùng với sách, tấm ảnh cha cho căn buồng một chiều sâu lịch sử ấm cúng. o O o Nhưng, Tùng Thiện thư điện đã bắt đầu thưa vợi. Đã không chỉ một lần, không chỉ chục lần, như lúc này đây, Tự đang quỳ trên sàn gác, tay lần rừ những gáy sách nạm nhũ, nạm vàng, ngần ngừ trước một cuộc chia tay. Đã có một thời mua sách, và bây giờ… “Thôi, kịp thời đã. Một cử chỉ đúng lúc, kịp thời, cũng có cái đẹp của nó chứ!”. Cuối cùng, lại một lần nữa, như bao lần trước, Tự tặc lưỡi, vượt ra khỏi cái barie, tần ngần lách tay vào cái khe hẹp giữa tầng sách trên cùng. kéo ra một cuốn sách lớn - cuốn từ điển Bồ Đào Nha - An Nam. Cuốn sách cổ, bìa cứng, màu xanh cánh trả, nặng, bóng như một phiến đá cẩm thạch được trau chuốt, xuất bản cách đây gần thế kỷ. Mở rộng một tờ nhật báo cũ, đặt cuốn từ điển quý vào giữa, định gấp lại mà Tự lại ngồi ngẩn. Biệt ly nào cũng xót xa, tiếc nhớ. Nhưng, có cái gì có thể chống lại được sự thằng thúc ghê gớm của miếng cơm manh áo lúc này? Giá cả tăng như nhảy cóc. Đồng tiền cháy veo trên lòng bàn tay. Chẳng ngày nào là Xuyến không lời ra tiếng vào. Rồi đay nghiến, chì chiết. Rồi đến mức giũ tuột cả sự nể trọng tối sơ, chăng cần bóng gió xa xôi gì. Tự câm lặng chịu dựng. Biết mình kém cỏi trong cuộc mưu sinh, anh giảm thiểu tối đa các nhu cầu sinh hoạt của mình. Không khó. Anh vốn là kẻ phóng tâm coi nhẹ việc ăn uống, may mặc. Vả lại, đã quen nếp sống đạm bạc như tu hành, ép xác, từ nhỏ được ảnh hưởng của cha, trong quan niệm https://thuviensach.vn nhân cách rất yêu vẻ đẹp của kẻ quân tử ăn không cần no, ngủ chẳng cần yên, chưa bao giờ sống dư dật hoặc buông mình vào hưởng thụ mà bảo là... khó bỏ. Thuốc lá, không một hơi từ thuở vị thành niên. Quá nhạảm nên lánh xa cà phê vì sợ mất ngủ. Rượu, mới chỉ nhắp ướt môi đã đỏ hồng khuôn mặt. Quà bánh đã đành là không. Phở, thưởng thức một cách tỉ mỉ. bằng toàn bộ giác quan, chủ yếu qua tuỳ bút Phở của nhà văn họ Nguyễn. Đến lót dạ ít lâu nay cũng bỏ và đã quen dạ.,thật mừng(!) Ngày cũng chỉ mong đủ hai bữa cơm, mỗi bữa ba lưng bát với rau dưa thôi. Quần áo trừ một bộ cánh lên lớp, quà ủy lạo của Ủy ban Nhân dân Quận nhân ngày 20 tháng 11, nhằm mục đích giữ gìn thể diện cho nhà giáo và thanh danh chế độ trước thế hệ trẻ, chục năm nay vẫn là mấy bộ Tô Châu mang từ bộ đội về đã cũ mèm và bạc phếch. Tháng cắt tóc hai lần là cái sự không thể đừng, vì chưng ông giáo không thể đầu bù tóc rối trước những kẻ còn như tò giấy trắng! Thế thôi. Tiêu thụ một năng lượng minimum mà sản ra một hiệu ích maximum, là cái phương châm sống từ hồi còn vị thành niên của Tự, tín đồ tự nguyện vô tình của đạo phái dưỡng sinh, hay Yôga? Sống, không nên để phiền cho người khác. Gánh nặng trên vai Xuyến đã quá sức tải của Xuyến rồi. Xuyến đã phải một lúc thủ hai vai: cô thủ thư ở Thư viện quận và cô bán thuốc lá ở vỉa hè, rồi cuối cùng bỏ hẳn công việc nhà nước, lao vào cuộc buôn bán trao tay, chỉ trỏ môi giới, lấy lãi lời, sinh lợi làm mục tiêu tối thượng. Tự đã gay gắt với Xuyến về việc Xuyến bỏ việc ở thư viện. Xưa nay, chưa bao giờ Xuyến ở trong vòng ảnh hưởng của anh, giờ đây, Xuyến càng ra mặt phân liệt chính kiến. “Không về thì lấy gì mà đổ vào mồm. Rõ chết đến đít mà còn sĩ. Thanh với chả bạch. Ông thích ôm lấy cái nghèo đói thì cứ việc”. Để đói quá thì cừu non cũng hóa thành chó sói. Có sự thật đó trong sự phát triển của Xuyến. Xuyến thuộc một tầng lớp dân chúng phổ thông, ít suy tư rắc rối, vụ lợi một cách giản đơn, thảng hoặc có học hành thì chỉ tiếp thu nổi khía cạnh thực dụng của các lý thuyết mà thôi. https://thuviensach.vn Tự phải chấp nhận Xuyến, dẫu có buồn. Mặt khác, anh rất muốn ghé vai chung gánh nặng với Xuyến. có cách gì để sinh lợi bây giờ. Dạy bổ túc văn hóa chăng? Trớ true, môn văn là một mặt hàng luôn ế ẩm. Dẫu rằng anh là một thầy giáo dạy giỏi nổi tiếng, đã được cả báo và ti-vi ca ngợi. Dạy thêm cho học trò để kiếm tiền ư? Khốn nỗi, chỉ nguyên nghĩ tới cái mục đích kiếm tiền, anh đã tự xỉ vả mình rồi. Bế tắc! Nhìn Xuyến mới ba mươi lăm tuổi mặt lúc nào cũng lầm lầm cáu giận, lúc nào cũng bứt rứt về nỗi thiếu thốn. Tự thấy mình là một thằng hèn. Anh không được như người ta để vợ con nhờ. Vậy thì sẽ rất tàn nhẫn nếu anh cứ khư khư ôm lấy mấy cuốn sách, dẫu đó là của gia bảo. Nhưng, số tiền anh bán sách để đưa Xuyến nào có bõ bèn gì, so với cái nhu cầu sinh sống hàng ngày? Có lúc nó lại như trêu tức Xuyến. Một lần, Xuyến đã vứt toẹt mấy trăm bạc anh đưa xuống đất, dài mồm khinh bạc. “Tưởng báu lắm đấy hả?”. Thái độ ấy khúc xạ một sự thật, nhưng vẫn làm Tự đau lòng. Cái lúc cơ khổ như thế này, giá mà vợ chồng biết an ủi nhau, biết thương yêu nhau! Đôi lúc anh tự hỏi mình: Xuyến sẽ đối xử với anh thế nào, nếu anh cũng như Thuật, như Thảnh, hai đồng nghiệp, nhờ các phù phép biến hóa kiếm được bạc nghìn, bạc vạn? Chà, Xuyến mà quay trở lại kính trọng anh, rồi lại yêu quý anh nữa thì anh kinh sợ vô cùng! Hình như chưa bao giờ Xuyến thật sự yêu anh, dầu đã chủ động lôi cuốn anh vào cuộc hôn phối. Xuyến chỉ xúc cảm về anh thôi. o O o Vậy thì lần này anh sẽ tỏ ra biết điều hơn, thực tế hơn và do vậy sẽ là để chuộc lại lỗi lầm, anh sẽ đem bán cuốn sách quý nhất trong kho tàng sách vở của ông cha. Cuốn từ điển Bồ ĐNha - An Nam có thể được giá hơn một chục nghìn. Trời, bằng lương gần một năm trời của anh. Đang có phong trào học tiếng Bồ để đi châu Phi làm chuyên gia mà. Chính cô bán sách cũ đặt giá thế. Và nghe giá ấy anh đã vội vã quay trở về nhà, leo lên gác xép và đứng lặng đi trước giá sách: à, như vậy thì chưa phải là đã hết cách. https://thuviensach.vn Giờ thì quyển từ điển có giá trị bằng tiền lương một năm trời của Tự đã được bọc kín trong tờ báo lớn, theo anh lò dò xuống cầu thang. Mới sớm, nắng vàng hẩng một góc sân, cái sân chung, sau một đêm tạm thời yên ắng lại sắp trở thành đấu trường tranh chấp. Kẻ manh tâm chiếm đoạt mảnh đất công ở giáp nhà Tự vẫn không chịu lui bước trước sức phá cản quyết liệt của phe đối lập xót của giời. Y tiếp tục điều chiếc Bông sen kéo đầy một moóc đá sỏi vào sân. Rồi trước sự hiện diện của hơn chục con người của đối phương, hai gã trai đánh thuê cởi trần trùng trục hối hả xả đá sỏi xuống sân bằng hai cái xẻng cụt cán, trong khi cái đầu máy đỏ xỉn cứ nổ máy đành dành. Trong nhà, cái Hoạt đang ngồi nhặt rau. Cạnh nó, cái thùng tôn dựng gạo đã được lắp thêm một cái khóa gang to bằng bàn tay trẻ con. Lui vào phía trong, một cái hòm gỗ mọt lỗ chỗ đặt trên hai cái mễ nhỏ. Sát cái hòm nọ là chiếc quạt đen sì như con quạ đặt trên một cái ghế đẩu một chân mọt, phải kê thêm một hòn gạch cho cân. Chiếc giường đôi cũ kỹ giát tre trải một chiếc chiếu thưa như mành mành kê áp một má vào bờ tường. Đầu giường là đống chăn màu đen xỉn. Trên thành giường vắt một chiếc xilíp valide màu hồng nhèo nhẽo như một bông hoa bị vò nhàu nát, lạc lõng giữa khung cảnh nghèo nàn và buồn tẻ. Đưa mắt nhìn căn buồng. Tự lặng đi vì bùi ngùi. Chỉ trên kia và dưới này thôi mà anh có cảm giác đã hàng năm trời anh cách nơi đây. Nơi đây, mỗi đồ vật tồi tàn đều lưu giữ một kỷ niệm và toả vào khứu giác anh một mùi vị thân quen. Đời sống vợ chồng, cái quan hệ lạ lùng biết bao. Dẫu có trải qua bao xô đẩy, động chạm cay đắng, cuối cùng thì vẫn khó có thể lãng quên. Đã có những lúc bỏ qua tất cả khác biệt, họ như hai con vật, quấn quýt nhau vì nhu cầu nhục thể thúc bách và mong muốn hòa hợp để an ủi, nâng đỡ nhau. Nhưng, tất cả đã trở nên xa lắc rồi. Và Thuật đã có phần đúng khi nói rằng cái gác xép chỉ là hang động để anh, một thằng đàn ông bất lực, bị hắt hủi, trốn lẩn, tự an ủi mình. https://thuviensach.vn Lâu lắm rồi, hai người đã ly thân. Có lẽ từ cái đêm ấy, đêm đại hàn, anh như con thú rời khỏi cái hang ẩn trốn xuống đây, đi đến với Xuyến, sau cả tháng trời Xuyến giận anh. Xuyến đã lầm lì suốt một tháng trời, ôi chao, đàn bà thà rằng cứ chửi bới suốt ngày, chứ lầm lì thì như dị dạng, sợ lắm. Cái rét thúc đẩy anh đến để cầu xin. Và hình như Xuyến cũng chỉ đợi có vậy. Xuyến đã không phản đối. Nghiêng người, sau khi đẩy con bé Hoạt áp vào tường, chị nhường một khoảng rộng cho anh. Anh nép cạnh Xuyến, nhận ra hơi ấm quyến rũ từ thân hình chị cùng cái đầu nhấc ý tứ để cho tay anh luồn dưới mái tóc rậm dày đầy sinh lực êm nhám của chị. Đời sống vợ chồng không chỉ là sự chung đụng. Nhưng sự chung đụng lại là một khởi nguồn của sự cần thiết phải có nhau. Xuyến cần anh. Chị lặng lẽ để yên bàn tay anh bật hàng khuy áo ngực căng ních của mình, cùng lúc tai chị đón nhận những lời thổn thức của anh. Rồi đột ngột chị xoay người lại, duỗi thẳng đôi chân đang co, tạo nên một thế nằm mới, thật tự nhiên cho anh, anh bỗng thấy mình nằm phục trên khuôn ngực bồng bềnh, mềm mại và ấm sực của chị. Cả hai đang đi tới cung bậc cuối cùng của sự hòa nhập và sẵn lòng khoan thứ cho nhau, thì, oái oăm quá, hai cái thang giường mọt cùng gẫy đánh rắc. Thuyền tình tan vỡ. Người đàn bà không thỏa dục trong Xuyến vngay dậy, cay uất tiết đỏ khé hai con mắt. Chị thông thốc trút toàn bộ căm hận về gia cảnh nghèo hèn lên đầu anh. Từ cái đêm ấy đến nay, đã một mùa xuân đi qua... - Bố ạ... Con bé Hoạt mười một tuổi, mặt khuôn trong mớ tóc đen rậm, cắt ngắn, ngước hai con mắt trầm buồn nhìn Tự ngập ngừng. Tự bước lại gần con. - Hoạt à, bố lên trường. Trưa, đừng nấu cơm bố. Chiều cũng vậy. Bố họp hội đồng thi. Có khi bố ngủ lại trên trường. - Bố ạ... https://thuviensach.vn - Gì hả con? - Không... không... Nhưng, bố không ăn cơm ở nhà thì bố ăn ở đâu, hả bố? Tự ngồi xuống, đặt tay lên đầu con gái, cố cười thật tự nhiên: - Con gái bố cả lo thế. Lo thế già người đi đấy! o O o Ngoài sân, hai ống quần lụa xếch bên cao bên thấp. Xuyết đang xoe xóe: - Này, anh Quỳnh, tôi nói để anh hiểu nhé. Chẳng qua là cái thằng đàn ông mà tôi gọi nó là chồng ấy n ngu, nó hèn, nó vô tích sự, nên nó thấy anh thuê bọn culi đến đào móng ngay đầu nhà nó, mà vẫn câm miệng hến. Còn như hôm đó mà tôi có mặt ở nhà í à, thì cái mặt anh chẳng còn nguyên vẹn như hôm nay được đâu. Thứ anh là cái đinh gì mà dám lộng quyền, rông rỡ như thế! Anh định giở trò bắt nạt ai, ăn hiếp ai? Thằng đàn ông nó đần ngu, vụng dại thì đã có người khác. Chứ không thể là cái gác xép nhà người ta có cái cửa sổ tin hin thế kia để thông gió, tự dưng anh chấp chiếm trái phép, xây cái nhà cao vọt lên, bịt mũi nó lại. Rõ ràng là Xuyến kết hợp cả mấy nỗi uất ức một lúc và Xuyến tỏ ra rất có lý. Đám dông đón nhận lời Xuyến như đón nhận cơ sở pháp lý của câu chuyện, lập tức nổi lên rừng rực như lửa cháy. Tuy nhiên xét về mức độ chua ngoa thì chỉ có một người trong đám là không thua Xuyến. Người ấy là cô Trình hai mươi bảy tuổi, chưa chồng, chân phải mang dị tật, bàn chân oẹo ngửa, bạn buôn của Xuyến, hàng xóm của vợ chồng Tự. Cô Trình văng cái chân tật nguyền đi tới cái đầu máy Bông sen. xìa môi: - Tự tiện cướp đoạt! Bất hợp pháp! Bất hợp lý! Bất hợp tình! Đất ấy là đất công, ít nhất thì cũng là của tất cả mọi người ở đây. Thêm nữa, anh Quỳnh ạ, làm người, dẫu là ông nọ bà kia, đang lên như diều gặp gió, thì https://thuviensach.vn cũng phải biết sợ. Sợ trời! Sợ đất! Sợ người! Trấn người rồi bị người trấn lại đấy! Nước đầy cá ăn kiến. Nhưng nước cạn kiến lại ăn cá đấy, anh ạ. Giọng dạy đời trịch thượng mà lại của người dị hình, nghe càng chối, ấy thế mà không ngờ lại hợp cảnh, lại có tác động. Hai gã làm thuê dừng xẻng, đứng né một bên, như hai ông tượng. Cái sân im phăng phắc. Nhưng lạ thay, cái đối tượng bị Xuyến và Trình lên án, tên thủ phạm chiếm đoạt bị nguyền rủa, Quỳnh, tứ tuần, chắc nịch như một bốcxơ chuyên nghiệp, đầu húi cua, mặt tròn lì, áo phông cá sấu trắngần soóc adidas, thật phong lưu, lại lặng lẽ hút Capstan, vẫn điềm tĩnh như một kẻ ngoài cuộc. Đợi cho Xuyến ba máu sáu con, rỉa rói một hồi nữa. Quỳnh mới rời khỏi cái đầu máy kéo nhỏ, thong thả đi đến giữa sân, dừng lại, ngả tay, nhả ra một giọng nói vừa đủ nghe, hết sức từ tốn và khiêm nhường: - Bà con đã nói hết rồi chứ ạ. Vậy cho tôi xin phép được nói lại mấy lời. Vâng, dẫu sao thì tôi cũng phải cảm ơn các cụ, các ông, các bà, các chị, nhất là cô Xuyến và cô Trình. Hai cô có chỗ nói quá lời, nhưng về cơ bản là đúng. Đúng lắm! Bao giờ ta cũng tự hỏi mình: Ta đang là ai? Đang nói chuyện với ai? Chị Xuyến ạ, anh nhà là một bậc trí thức... - Xoen xoét cái mồm thế mà không biết ngượng! Cô Trình vênh mặt, ném một cái lườm vào mặt Quỳnh. Quỳnh cúi gập cái cổ mập, mắt chớp chớp: - Thì cô Trình để tôi nói hết đã nào. Cô vừa dạy bảo tôi một vài luân lý làm người rất sâu xa, tôi xin cảm ơn cô. - Ai dám dạy bảo anh. Cái lợi mình hại người nó dạy bảo anh thì có! - Gớm thật thôi! Nhìn ai cũng chỉ thấy rặt cái xấu xa thế thì sống thế nào được, cô Trình? https://thuviensach.vn - Anh xây nhà rồi anh sẽ lập xưởng sản xuất ủng cao su, tôi còn lạ. Bài ngửa với anh đấy! Có phải anh định phun chất độc hóa học cho chúng tôi ngửi thì bảo! Cô Trình nhảy chồm cồm, quyết không buông tha. Nhưng, lần này Quỳnh bật cười, phô những chiếc răng đều như hến úp. - Nào ai sẽ làm gì mà cô khép tội ráo riết thế. Chuyện chỉ đơn giản thế này. Tôi là cán bộ Nhà nước, được hưu non. Vừa rồi, Sở nhà đất căn cứ chính sách cán bộ cho tôi đến ở căn buồng của cụ Bỉnh ở cạnh buồng cô đấy, vì cụ Bỉnh theo con gái vào Sài Gòn sinh sống. Ngặt cái, căn buồng có mười mét mà tôi lại có một vợ với năm cháu. Vì vậy nhà tôi và các cháu vẫn đang còn phải ở nhờ. Lẽ ra tôi phải trình cặn kẽ mọi điều. Vâng! Quả thật là tôi sơ suất. - Sơ suất ăn người!- Xuyến huẩy đầu, mặt đỏ hực. Quỳnh rạp người, giọng đầy vẻ ăn năn và ngọt ngào: - Thế thì tôi xin lỗi cô Xuyến, cô Trình, và toàn thể bà con. Tôi hoàn toàn không phải là kẻ ích kỷ hại nhân đâu ạ. Sống với nhau là sống bằng tình bằng nghĩa. Cô Xuyến ạ, cô cho phép tôi xin lỗi cả anh giáo Tự nữa. Tôi có lỗi. Chị đừng nói anh thế. Anh là con người mô phạm, chứ không phải là loại xô bồ dân dã. Nghề giáo, phải giữ tiếng cho anh, chị ạ. Tằng hắng dừng lại, đoạn thẳng người lên Quỳnh hoạt bát tiếp: - Thế còn câu chuyện thực chất nó là thế nào? Dạ, không phải là chiếm đoạt, là bất hợp pháp, bất hợp lý đâu ạ. Dạ, như tôi đã báo cáo với các cụ, các ông, các bà, các chị, các anh rồi đấy. Là mình sống với nhau là sống bằng tình bằng nghĩa. Chứ đâu có phải chốc chốc lại giở lý ra. Tuy nhiên, tiện đây, tôi cũng phải...Quỳnh ngập ngừng, như tìm cách diễn đạt, rồi bỏ lửng. Và quài tay về phía sau, Quỳnh rút ra một cái ví căng phồng, rồi giật https://thuviensach.vn ra một xấp giấy gần chục tờ đánh máy, tờ nào cũng có dấu son đỏ lòe. Chà! Võ sư đã giở món độc thủ cuối cùng. Bí mật đã khai mở, biến hóa tạo nên một bước ngoặt đến là bất ngờ. Cô Trình gần như nhảy lò cò tới. Cùng với mọi người, Xuyến xô lại, bừng hai con mắt vừa kinh sợ, vừa thán phục. Trên tay Quỳnh. đủ hết các loại chứng chỉ từ cấp phường tới cấp thành phố, cho phép Quỳnh sử dụng miếng đất hoang ở đầu nhà Xuyến. Cái sân chung xuất hiện một khoảng trống vắng. Tự dắt cái xe đạp đèo cuốn từ điển bọc giấy báo đi qua. https://thuviensach.vn ĐÁM CƯỚI KHÔNG CÓ GIẤY GIÁ THÚ Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 2 Tự nhảy ngay lên chiếc Championat không chắn xích, không chắn bùn, hai lốp mòn trơ, ngay khi ra khỏi cổng. Cắm cúi đạp như chạy trốn, anh đi hết phố của mình, rẽ vào ngõ nhỏ để đi tắt sang một đường phố lớn có tàu điện dẫn tới cổng trường. Lối đi ngoắt ngoéo, nhưng là lối đi Tự chọn riêng cho mình. Trên lối đi này, Tự nghĩ, anh sẽ luôn được thỏa mãn óc thẩm mỹ. Cảnh hai bên dường đẹp u trầm với những bóng cây và đền chùa xưa cũ. Nhưng, hôm nay rẽ vào cái ngõ nhỏ. Tự đã phải xuống xe. Cái ngõ lạ hẳn di. Nó biến thành cái chợ sầm uất từ lúc nào. Đời sống đang có một bước chuyển ngoặt. Anh như mắc vào một cái mạng nhện nhằng nhịt, vừa phải lựa tay dắt xe sao cho xe khỏi va vướng vào các thúng mẹt rau quả la liệt mặt đường, vừa phải để mắt tới cuốn Tự điển, một giá trị lớn, bọc trong giấy báo, buộc ở dưới xe. Nó mà mất thì anh vỡ một hy vọng. May mà cái ngõ không dài. Nhưng sắp ngoặt ra đường phố lớn, anh lại bị mắc kẹt. Một chiếc xe tải lớn nghềnh ngàng trên lưng một cái côngtenơ đang loay hoay tiến tiến lui lui tìm chỗ đậu để hạ hòm hàng từ nước ngoài gửi về. Người tò mò xúm đông bên hè. Tự phải nhấc xe men theo bờ tường tìm lối. Tới đường phố lớn, chuyến tàu điện vừa đi qua, Tự ngồi lên xe, tranh thủ thời gian đã mất, đạp vội. Nhưng, chiếc xe khốn khổ của Tự chỉ lăn được vài chục vòng bánh đã phải khựng lại. Đám đông gây ách tắc này là một đám ma - một đám ma hiếm hoi với các nghi thức cổ xưa. Cuộc đưa tiễn biến thành một cuộc biểu dương những khả năng tối đa thể hiện lòng thương nhớ con người có thể đạt dược. Diễu hành đầu tiên là năm lá cờ ngũ hành phấp phới. Tiếp đó là hai ông sư đội mũ hình thiên, tay cầm cây tích trượng mở đường. Hai hàng các già áo nâu, đi thong thả, tay https://thuviensach.vn cầm phướn hoặc cành phan. Bức trướng hồng thêu ba chữ Vọng thiên thu tiếp theo sau. Hai bên là đôi câu đối do hai ông già đội khăn xếp nâng cao trịnh trọng; với bên tả là Kinh sư hựu nhân sự, bên hữu là Ái dân hòa ái quốc. Tiếp đó là một chú thiếu niên đội khăn vàng ôm trước ngực bức chân dung truyền thần của người quá cố: một ông lão mặc áo the, vẻ mặt vừa khoan dung, vừa quắc thước. Phường kèn phá vỡ bầu không khí trang nghiêm. trầm mặc xung quanh cái kiệu long đình đặt linh cữu sơn son: trên vai các đô tì toàn các ông trung niên áo sơ mi trắng, gài băng tang đen. Trống nẩy linh binh. Kèn réo rắt. Toàn những thầy kèn giỏi, hít hơi qua mũi tạo nên hơi kèn dằng dặc dài, thể hiện rất rõ nỗi lòng thương nhớ dai dẳng của những người đưa tiễn. Hoa rất nhiều. do hai chục thiếu nhi cầm, đi hai bên cỗ kiệu. Không có tiếng khóc, người đi đưa đông tới năm trăm. Vừa cúi đầu, bước chân chầm chậm, họ vừa lầm rầm trò chuyện, trong khi đó, len lách qua lại là một bà mặt hoa da phấn, răng đen nhánh, tay ôm tráp trầu, tay cầm bao thuốc Sông Cầu mời mọc mọi người, miệng đon đả đưa đẩy: “Dạ, cụ cháu là ông giáo Liễu nổi tiếng, ngồi bảo học từ năm một nghìn chín trăm ba mươi cơ ạ”. “Dạ, đây toàn là các môn sinh của cụ cháu đấy ạ. Có người tận Huế, Đà Nẵng cũng ra kia ạ”. “Dạ, bức trướng và đôi câu đối là do nhà thơ vốn học trò cụ cháu kính viếng đấy ạ”. “Dạ, bằng trắc thì chưa thật chỉnh, nhưng ý thì sâu xa lắm ạ”. “Dạ, ông cháu còn hai tuổi thọ nữa là chín mươi. Đại phúc đấy ạ. Khi chuyển linh cữu đốt một bánh pháo dài lắm ạ”. Tự ngẩn người vì một ý nghĩ chợt đến. Bỏ ý nghĩ định vượt lên trước, anh lặng lẽ nhập vào đám người đưa tiễn. Bao nhiêu cái rủi ro, đau buồn, khốn khổ sẽ theo cái chết mà đi xuống mồ. Đi đường gặp đám tang là may. Người ta bảo vậy. Thế mà đây có thể sẽ là đám tang cuối cùng của thiên niên kỷ học trò sùng kính ông thầy theo nguyên tắc cổ kính hàng ngàn năm nay. Tự bỗng nhận ra, lúc này đây, anh cũng ngờ ngờ. Anh trở lại trạng thái https://thuviensach.vn yên hòa và bỗng dưng phấp phỏng một điều gì đó từa tựa như bắt gặp một ý niệm tiên thiên. Tự không hề hay biết rằng, cùng với cuộc tống tiễn người thầy quá cố, thiên nhiên đang khơi dậy những dự cảm tươi mới trong lòng anh. Thực tình là đã xảy ra một tương giao huyền nhiệm giữa tâm hồn đa cảm của anh với cuộc chuyển mùa bộc lộ mạnh mẽ ở sắc đỏ rực rỡ của hoa phượng vĩ trên hàng cây bên đường anh đi qua mà anh không thể ngờ. Lớp trên vòm cây Tự đi ở bên dưới là cuộc ngẫu hứng tưng bừng của tự nhiên: Phượng tháng năm đã nở tràn trề, như son đổ lênh láng từng vầng hào phóng, thiết tha. Kỳ lạ thế! Suốt cả mùa đông, phượng gầy guộc lặng thinh đến nỗi như bị quên lãng. Rồi bất ngờ, trên tất cả các cành nhánh phượng xòa tỏa những vầng, những tảng, những thảm, tươi rói cái màu son trinh nữ, nguyên thuần, như một linh thể uy nghiêm vã sống động. Phượng, lời chào nồng hậu mùa hè! Phượng, nhạc khúc mùa hè đang âm thầm vang động cả không gian và lòng người. Nửa tiếng sau, dắt cái xe đạp tàng vào trường. Tự lại sững lại trước sân trường. Nhìn cái khung trời rợp cây khuôn trong ba dãy trường lớp, anh bồi hồi như gặp một cái gì đó vô cùng thân thiết đã lắng đọng từ rất lâu rồi ở trong anh. Vậy là vẫn còn nguyên vẹn những rung động non tơ, những ham mê say đắm. Vẫn còn đủ nỗi háo hức không bao giờ biết buồn nản trước cái chưa biết, chưa dạt tới. Vẫn còn như hoa phượng, qua mùa đông tháng giá phũ phàng, vẫn bật hoa tươi đúng cỡ, đúng kỳ. Như một bản năng sống, một tình đời dồi dào, không vơi cạn. Vẫn như mùa phượng nở, lề luật chặt chẽ mà vẫn đậm đà sắc vẻ tuỳ hứng, bất thường. Ôi, phượng nơi sân trường. Cuộc tụ hội náo nhiệt của cung màu mạnh nhất trong quang phổ. Phượng, cái ngôn ngữ đặc sắc, riêng biệt của mùa hè. Phượng, hoa của học đường. Hoa của tuổi hoa niên cắp sách đến trường. https://thuviensach.vn Hoa của một thời, trên mái nâu, cửa kính, phấn trắng, bảng đen. Phượng, hoa của mùa thi cử. Tự đứng ngẩn, cảm xúc trôi dạt đưa anh vào trạng thái phi thực giữa tiếng ve đột ngột nổi dậy một hiệp âm lanh lảnh, da diết nỗi niềm. Ca khúc mùa hạ. Hòa âm trường ốc. Chưa bao giờ anh cảm nhận được giai điệu nào đẹp như giai điệu này. o O o - … - Đá lại đây cho em, thầy Thuật ơi. - Ê ê… đây cơ mà. - Đây! Đây! Ông ơi! Tiếng la hét của đám học trò, vừa ào ra từ một lớp học. Ở góc sân kia, đã làm đứt đoạn khúc nhạc xốn xang lòng Tự. Hơn ba chục đứa con trai. Toàn loại choai choai mười sáu mười bảy. Chúng nhảy tâng tâng như đứng trên đệm cao su. Mắt chúng hóng về phía giữa sân. Ở đây, một người đàn ông mặc quần bò, áo ca rô, đang nâng quả bóng bằng mũi giày đá bóng. Quả bóng từ đất đã theo chân ông, nẩy liên tiếp, cao dần, thật là điệu nghệ. Nhưng, bọn học trò không chịu nổi trò tâng bóng nọ, sốt cả ruột, lại hò hét, giục. Người đàn ông chuyển quả bóng sang mũi giày bên trái, đưa mắt nhìn về phía góc sân, rồi lấy đà, tung chân phải. Lại một lần điệu nghệ bất ngờ nữa. Quả bóng không bay về phía bọn trẻ ngóng. Nó bắn thẳng thước thợ lên cao. Vọt qua một vầng phượng, nó phá thủng một lỗ tròn, biến mất trên vòm cây. Bọn trẻ ngẩng cổ. Hoa phượng rụng cánh lả tả. Quả bóng đâu? Bỗng roạt một tiếng, bọn trẻ xô cả lại nơi quả bóng rơi. Quái, quả bóng đã ở trong chân người đàn ông. Và lần này, lại như lần trướ,. nó phá vỡ một thảm phượng, bắn lên cao, mất hút. https://thuviensach.vn Bắt đầu một cuộc chơi ú tim của quả bóng. Bất thình lình nó rơi xuống chỗ này. Bất thình lình nó đáp xuống chỗ khác. Tình cờ lăn vào chân ai đó, lập tức nó trở thành vật thể hiện cơn tức hứng của anh ta. Khi sân trường đỏ lòe một cuộc mưa hoa phượng thì quả bóng bỏ phương thẳng đứng, bắt đầu bắn phá theo chiều ngang, nhằm những bức tường vôi màu trắng, những khung cửa sổ màu lục. Cuối cùng, nó, quả bóng ma quái ấy không tha cả tấm bảng lớn dùng để thông báo tin tức gắn trên hai cái cọc xi măng ở trước cửa Văn phòng. Phát bắn thứ nhất quả bóng làm nhòe chữ CẤM trong dòng chữ kẻ bằng phấn ở đầu bảng: CẤM ĐÁ BÓNG TRONG SÂN TRƯỜNG. Tiếp đó, bị quả bóng liên tiếp đá va đập, cái bảng trở thành một bản hỗn độn các tin tức với các câu què lủng củng thật ngô nghê. Thông báo của Đoàn Thanh niên về sinh hoạt hè. Thông báo của Văn phòng yêu cầu các lớp nộp lại sách giáo khoa cho mượn. Các lời rao hỏi mất sách, vở, bút máy, chìa khóa. Mấy hình vẽ tục tĩu. Một câu chửi. Hai lời rao vặt, về chó giống và giá vàng mười. Tờ niêm yết danh sách thí sinh thiếu hồ sơ bị rách một miếng tướng ở chính giữa. Sau hết, quả bóng như một hồn ma trêu chọc ấy làm tung gio bụi mấy cái bếp ở phía cổng sau, khiến bọn nữ sinh đang lúi húi nấu nướng ở đó nhảy cẫng lên, thét mắng ầm ĩ cả một góc sân. Tự để xe vào nhà xe, đi qua sân, đầu cứ phải quay ngang quay ngửa, trong một ý thức phòng ngừa rất tội nghiệp. “Tại sao lại lộn ẩu như thế nhỉ?”, anh nghĩ, bước chắm chúi về phía văn phòng nhà trường. Trước anh, cách anh chừng bốn năm bước chân, một người đàn ông đội mũ lá cọ, nách cắp cái cặp da, cũng vừa từ nhà để xe đi ra. Bỗng, Tự sững lại. Vừa lúc anh thấy cái mũ cọ trên đầu người đàn ông bị hất tung lên cao và rơi ụp xuống đất. Một hơi gió lướt qua anh. Có tiếng một đứa học trò reo khoái trá một câu rất hỗ Tự hước vào văn phòng, dừng lại, cố ổn định những cảm xúc lộn xộn mà bất lực. Chẳng lẽ tâm linh có cơ cấu là một trạng thái hỗn độn? o O o https://thuviensach.vn Văn phòng trường Trung học số 5 này nhỏ, lộn xộn không kém gì cảnh ngoài sân trường những ngày cuối năm học. Cái cảnh nghèo nàn của nó vào những ngày này hiện lên tang thương hơn bao giờ hết. Ba cái tủ gỗ, trừ một cái cũ bằng gỗ lim, là cứng cáp, làm chỗ tựa cho hai cái tủ ọp ẹp, xiêu vẹo, cố tạo nên một thế giăng hang, làm nhiệm vụ chia căn buồng hơn hai chục mét vuông làm đôi, nửa trong là nơi ăn ngủ của ông Thống thư ký văn phòng, nửa ngoài là phòng làm việc, họp hành, tiếp khách. Lúc này bừa bộn, ngổn ngang trên mặt bàn họp, dưới gầm bàn của ông thư ký văn phòng, trên nóc tủ, bên rìa tường là những đồ dùng giảng dạy, sách vở cũ, bản đồ rách, các mô hình động vật sứt sẹo, cùng là lưới bóng thủng, vợt cầu lông gãy, vỏ bóng bẹp... Tự không biết đứng ngồi chỗ nào, vì trên hai cái ghế băng, ai đã chất lên mấy chục cái lốp xe đạp. Thấy lốp xe, ba bốn giáo viên vừa bước vào văn phòng sau Tự liền xô tới vừa gọi ông Thống vừa xục vào bói chọn. Trong khi đó, ở góc văn phòng, không hiểu từ khi nào, một chú học trò đã đứng mặt gằm như phạm nhân đứng trước vị chánh án là một cô giáo có giọng nói vừa chua, vừa gai góc: - Tôi đã bảo các cô các cậu rồi. Mắt tôi là mắt cú mắt vọ. Tay tôi là roi song, gậy sắt. Tôi là tôi không có nể nang cô cậu nào hết. Cô nào ném hột táo lên bảng khi tôi đang viết bảng? Phải tìm cho ra. Không thì cả lớp: hạnh kiểm kéỗ hay trượt kỳ thi tới thì mặc xác! Bận gì đến tôi mà tôi lo cho nó mệt người nào! Nơi còn giữ được trật tự mực thước là cái bàn của ông hiệu trưởng. Những xấp học bạ xếp ngay ngắn, cạnh một cái máy điện thoại đen bóng kiểu quay tay. Nơi còn giữ được vẻ tôn nghiêm của một văn phòng, chốn hội họp, là cái mảng tường bên trái. Trên đó cao nhất là tấm bằng khen Chi bộ bốn tốt lồng khung kính lồng lộng sáng. Tiếp theo, thấp hơn là ba cái giấy khen trong ba cái khung kính, nhỏ hơn hai cái bằng khen của hai tổ https://thuviensach.vn chuyên môn và công đoàn. Tầng dưới nữa là bảy, tám lá cờ chữ nhật tua vàng: Cờ thưởng trường tiên tiến mỗi năm học. Cuối cùng là tầng cờ đuôi nheo biểu dương những thành tích vệ sinh, bắn sung, phòng cháy chữa cháy, cầu long, thể dục đồng diễn của nhà trường... Mặt những khung kính sáng bóng. Nền lụa đỏ của các lá cờ không một dấu bụi. Có lẽ vì những báu vật nọ được chăm sóc luôn. Ngay bây giờ đây cũng vậy. Đứng trên cái ghế đẩu, một người đàn ông tầm thước, vẻ mặt, hài hòa tự nhiên, cầm cái phất trần khoan thai phẩy bụi và chốc chốc lại nghiêng đầu ngắm nghía những cái bằng khen, cờ thưởng nọ một cách rất mãn ý. Chỉ đến khi quả bóng quái quỷ ở đâu đó tọt vào văn phòng, mấy người giáo viên đang bới đống lốp kêu ầm lên, đòi tịch thu quả bóng và cô giáo đang dương oai trước chú học trò tội nghiệp quay lại, kêu rằng học trò mất dạy chủ ý đá bóng vào ông thư ký văn phòng khiến ông váng đầu phải nằm nghỉ ở buồng trong, người đang đứng phẩy bụi mới từ từ đặt chân xuống đất, xỏ vào đôi dẹp nhựa vàng, quay ra cửa, nói rất đĩnh đạc: - Tôi nhân danh bí thư, yêu cầu các đồng chí giáo viên cho học sinh vào lớp, chấn chỉnh tư tưởng rã đám. Phải lập lại kỷ cương! Sắp tới còn thi tốt nghiệp. Xét một cách toàn diện, không thể lơi lỏng kỷ luật như thế được! Vừa lúc cái trống ở đầu hồi, bục một tiếng nghe như tiếng đập chiếu. o O o - Chào các em. Các em ngồi xuống. Tự hơi nghiêng mình, đáp lại cái chào của bốn mươi gương mặt trẻ. Và khi tất cả học sinh của anh, nghe theo lời anh, ngồi xuống, bắt đầu công việc chuẩn bị cho bài học. Tự vẫn còn đứng im trên bục giảng. Thời gian để https://thuviensach.vn sửa soạn nói lời dầu tiên của bài dạy chưa đầy một phút. Nhưng đó là một khoảng khắc thật hệ trọng. Trong thời gian vô cùng ngắn ngủi ấy, anh lập lại cảm xúc, chuyển hóa bản thân: bỏ lại lất cả những gì ngẫu nhiên, trở thành người thầy với ý nghĩa là con người tự do và sáng tạo. Trong phút giây kỳ lạ đó, anh giao tiếp với học trò, ngắm nhìn mình qua mấy chục tấm gương phản chiếu, thấy mình thật đẹp đẽ, thật hùng mạnh, cao quý. Và bao giờ anh cũng hài long, nhận ra trong môi trường như là phi vật chất này, anh không gặp phải sự phản bội. Nghề thầy đẹp xiết bao. Anh được tỏa sáng và học sinh của anh là những vật dẫn truyền. Nhưng, hôm nay, trong thao tác tâm lý sư phạm này, Tự cảm thấy kết quả không như ý muốn. Anh không tạo lập dược sự hòa đồng. Lớp học là một môi trường khảng tảng, đầy mâu thuẫn, mập mờ những ẩn ngữ. Linh giác đã mảo Tự và sự vật đã được xác nhận. Bước giữa hai dẫy bàn bọc, xuống cuối lớp, quay lên, anh liền khựng lại. Đập vào thị giác anh: một dòng chữ lớn viết ngay ngắn, đầy ý thức, ngay giữa tấm bảng đen chiếm cả chiều dài bức tường: ĐỜI LÀ MỘT VẠI DƯA MUỐI HỎNG! Một trò đùa trí tuệ? Một thử thách tâm lý? Tuần trước cũng đã xảy ra. Tháng trước cũng có một bất ngờ tương tự! Phải! Chúng đã thử thách anh. Một phong bì tiền, thật mỏng, nhưng vì phong bì mỏng lắm nên vẫn nhận số tiền đựng bên trong, đã được đặt ngay trên bàn của anh. Tiền thù lao của học trò góp để trả công cho những giờ anh dạy thêm cho chúng đấy! Thật là sòng phẳng! “Tôi biếu thầy một cân kẹo, thầy hãy nâng điểm cho tôi”. “Tôi đưa thầy mấy cân nếp, thầy hãy xí xóa lỗi lầm cho tôi”. Anh đã nổi khùng và diễn dạt cái trò ấy bằng mấy mệnh đề trên. Còn bây giờ? Cái trò gì vậy? Hãy giải mã di. - Thưa thầy, thầy cho em ý kiến. https://thuviensach.vn Cuối lớp đứng dậy một thân hình thiếu niên, cái mặt gầm xuống đỏ nhừ. Tự hất hàm: - Tất nhiên là cậu, là lớp trưởng cậu phải trả lời! - Thưa thầy, lỗi tại em. Em sơ ý không kịp xóa bảng. Bạn trực nhật, yêu cầu bạn làm nhiệm vụ! Tôi yêu cầu từ nay không được bạn nào tự tiện viết bậy lên bảng! - Hừ, viết bậy! - Dào lên quanh Tự những lời xì xầm vừa khó hiểu, vừa tiếc rẻ. Tự bỗng bước nhanh lên trước lớp. Dâng lên trong anh cảm giác cay cú và hiếu thắng là lạ. - Thôi, không cần xóa! Anh nói thật to, lạ lùng vì tiếng nói đầy vẻ phấn khích của mình. - Thưa thầy, em thay mặt cả lớp xin lỗi thầy. - Xin lỗi! Hơi xa xỉ đấy, anh bạn trẻ ạ. - Thưa thầy... - Thôi! Không cần truy tìm thủ phạm. Thủ phạm là tất cả chúng ta. Có đúng không? - Thưa thầy, đúng ạ. - Hoan hô thầy! - Vậy thì bài tổng kết giáo trình văn học hôm nay sẽ bắt dầu từ cái ngẫu sự này. Một câu văn đầy hình tượng. Một cách gọi tên sự vật rất văn. Rất https://thuviensach.vn dân tộc nữa. Nào, chúng ta hãy giải đoán! Không khí tù hãm tựa như tìm được khung cửa thông gió. Tự nhận ra khuôn mặt học trò của anh lấp lánh một nỗi vui khoái trá vừa thơ dại vừa độc địa. Ngoài sân, những chùm phượng yên ả rung rinh trong vạt nắng lóa. - Nào, ta hãy lên tiếng. Đời là cái gì? Là vại dưa muối hỏng? Kìa, vầ7;ng đỏ. Trang điểm cho vại dưa muối chăng? Không ai nói. Tức là không chính kiến. Trưởng lớp? Bí thư chi đoàn? - Thưa thầy... - Sao lại chỉ có một người xin nói. Không được! Tất cả đều bày tỏ. Không lạc đề đâu. Rất có ích cho kỳ thi nay mai đấy, các em ạ. Bởi vì, suy cho cùng, văn học và thỏa mãn cái nhu cầu tự ngắm, tự xem xét mình, nghĩa là để chúng ta biết cách gọi tên sự vật một cách văn. Nào! - Thưa thầy... - Vẫn chỉ có một. Thế là thế nào? Chúng ta đã hư hỏng lắm rồi dấy. Thầy Thuật bảo với tôi rằng: không thể nào chống được tệ quay cóp. Một cô cậu đã làm được bài thì cả lớp sẽ làm được ngay tức khắc. Tôi không sợ thực trạng đó bằng thực trạng này: Một bài tập, nghĩ ba phút thấy khó, là không còn ai theo đuổi. Không được. Phải bắt mình nghĩ. Hơn nữa, đây là đối thoại. Tôi cũng tham gia. Đối thoại tự do! Đó là phương pháp Platông, Arixtốt, Galilê dùng để tìm kiếm chân lý. Hãy bằng trực giác, lý tính, cảm lính, linh giác xem xét cuộc sống. Gọi tên sự vật lên! Nào, cán sự văn! Cán sự chính trị! Các cây lý luận! Chúng ta lớn rồi. Sau kỳ thi tới, chúng ta sẽ ra đời. Tự vừa dồn dập, vừa kìm nén. Anh muốn tất cả học trò của anh là những mảnh gương phản chiếu anh. Nhưng, anh có cảm giác bất lực, Tất cả học trò của anh đều nấp sau một tấm mộc che chắn rất kín đáo. Dường như đã có một trận địa được bày sẵn. https://thuviensach.vn - Thưa thầy, - Lần này không đợi Tự cho phép, một chú bé loắt choắt ở bàn đầu đứng phắt dậy, rất rành mạch: - Chúng em hiểu tất cả lời thầy nói. Lúc này, tất cả chúng em đa trong tâm trạng phân vân. Chúng em muốn nghe ý kiến của thầy. - Tôi muốn hỏi các cô, các cậu! - Còn chúng em, chúng em muốn thầy nói, bằng thể nghiệm của chính cuộc đời thầy! Tự chống tay lên bàn. Lớp học ồn ào, rồi ran lên tiếng vỗ tay như chào mừng, như hoan nghênh, như bái phục. Tự có cảm giác anh sẽ không đứng vững, nếu không có điểm tựa là cái mặt bàn. Sự việc đã vượt ra khỏi ranh giới. Không còn là một lớp học, cũng không phải là cái không khí đầy phấn hứng của đám khán giả trước tài nghệ sĩ biểu diễn. Không phải là một trò tinh nghịch của tuổi học trò. Cũng không hẳn là một thái độ khinh bạc, cố tình chọc tức Tự: cái dòng chữ định nghĩa cuộc đời ấy. Tự biết vậy và nhận ra rằng anh không thoát được sự vây bủa. Anh phải bộc lộ mình. Mấy chục con mắt đang hướng về anh, chờ đợi. Ôi, cái đoạn đời hai mươi năm đã qua của anh! Đâu có phải bao giờ nó cũng cho anh cái cảm tưởng rằng mình đẹp, mình mạnh, như khi anh đứng trên bục giảng dạy! Cái đoạn đời vừa qua của anh, nó lộn xộn, chắp vá, vừa đa diện, vừa giản đơn, dường như chẳng có quy luật nào! o O o Cái trống ở đầu hồi bục một tiếng báo hiệu tiết sau bắt đầu. Tự mới ra khỏi lớp. Anh nhận ra cái trống đã thủng cả hai mặt da. Hai mặt da đã bợt bạt từ lâu, vừa rồi lại bị một kẻ nào đó nghịch ngợm, thọc tay đâm thủng và kéo cho rách rộng ra, nay nhìn thông thừ bên nọ sang bên kia. Thấy ông thư ký văn phòng đã qua cơn váng vất, nhún vai, không biết rằng ông phân bua về tình trạng thảm hại của cái trống. Tự liền như thanh https://thuviensach.vn minh: - Tôi quá giờ một chút. Giờ tổng kết, cái gì cũng muốn nói. Ra nghề hai chục năm rồi mà vẫn chưa hết được tật tham lam, bác Thống ạ. Ông Thống gài dùi trống, quay lại: - Người xưa nói: Có viên ngọc tốt, người thầy có lương tâm không bao giờ cất giữ cho riêng mình, thầy Tự ạ. - Chà trống thủng chiêng long thế kia có phải là dấu hiệu của mạt vận hay không, hả hai bậc túc nho? Nghe thấy tiếng giày đá bóng bước cậm cạch và tiếng nói hý lộng của Thuật ở phía sau. Tự quay lại. Thuật cũng vừa từ một lớp 12 đi ra. Hai tay trắng phấn. Cái áo carô bó một thân người lép kẹp. Cái quần bò bợt hai đầu gối cùng đôi giầy đá bóng xứt xát. Ông Thống tủm tỉm: - Cỗ chạp phải có giò nem. Nhưng, giò nem không phải là cỗ chạp, thầy Thuật ạ. - Khá, xứng là miệng nhà quan! - Cái trống, cũng như mọi thứ, hết khấu hao là phải đại tu, thầy ạ. - Ha ha... Của em bưng bít vẫn bùi ngùi. Nóng vì chưng kẻ nặng dùi... đấy, bác Thống ạ. Nhưng mà, lúc này có cái gì mà không thủng, không rách nhỉ! Đi qua ông thư ký văn phòng. Thuật vừa đọc thơ Hồ Xuân Hương, vừa nói, bước đến cạnh Tự. Thuật cao xấp xỉ Tự. Cùng vóc người thanh mảnh. Cùng hai gương mặt trái xoan. Tuổi tác không xa cách bao nhiêu. Nhưng hai người lại là hai bức chân dung hoàn toàn khác biệt. Mặt Thuật hẹp như https://thuviensach.vn mặt chim. Mũi nổi gồ như sống dao. Hai mắt sắc lạnh. Khuôn mặt đầy những đường nét biến động, không yên ổn, hơi bợm bãi. - Tự ạ. Cái trống không còn đủ sức phát ra một thông điệp nào nữa. Đã quá cái ngưỡng chịu dựng rồi. Nhưng mà tất cả vẫn chưa sụp đổ tan tành, là bởi vì vẫn còn những hiệp sĩ cao cả như ông. Ông vừa thuyết giảng đề tài gì mà say sưa thế? Học trò lớp tôi chúng không học. Chúng bảo tôi: Thầy ơi, thầy rát hơi bỏng họng dạy chúng em làm gì. Cho chúng em biết đề thi, thế là xong, là gọn nhất. Thế mà chúng dỏng tai nghe ông. Thuật nói thật hay nói kháy Tự? Rất khó đoán định. Mặt Thuật cứ tỉnh không, cứ lạnh không. Tự thấy mền mệt. Tiết học là cả một cuộc vật lộn với chính mình. Ngồi trong văn phòng, ông Dương bí thư chi bộ vẫn còn đang ngắm nghía bức tường treo giấy khen, cờ thưởng, nghe tiếng ba người trò chuyện, liền quay ra, vỗ tay bồm bộp: - Các đồng chí ơi! Khe khẽ cái miệng một tý nào. Vào trong này! Vào trong này mà trao đổi! Mà trao đổi về những vấn đề thuộc phạm vi trường mình, lớp mình, môn mình phụ trách thôi! Ngoài cổng có tiếng chuông xe đạp. Người bưu tá tới. Ông Thống chạy ra, lát sau ôm một chồng báo chí, thư từ vào, đặt l họp. Dương nhặt tờ báo của Thành phố. Thuật mở tờ Văn nghệ. Thảnh, nữ giáo viên, mới vào, ngồi xuống cạnh Tự, kéo tờ Phụ nữ, mở loạt soạt, gấp lại, quạt hấtvào cái cổ nõn. hằn hai ngấn thịt, dính một sợi dây chuyền vàng nhỏ tí, tay nâng mớ tóc uốn sau gáy, môi dẩu ra: - Nóng quá thể! Đứng trong lớp mà người cứ như thiu đi! Mới đầu hè mà đã thế này, ít nữa thì khéo phát điên lên mất. https://thuviensach.vn Ông Thống ngồi ở cái bàn văn thư, vừa bóc phong bì công văn. vừa thủng thẳng: - Thời buổi này ai mà chả có điên điên dại dại, hả chị Thảnh? - Không điên vì nóng bức thì cũng phát rồ về học sinh. Có nhẽ chưa có thời nào học trò hư đốn như thời này. Anh Dương ạ, sở dĩ lúc nãy em phải lên mặt cú vọ với học sinh là vì chúng quá đáng lắm. Ai lại vừa quay lên bảng viết cái công thức S04H2O thì cạch một tiếng. một hòn táo ném ngay vào lưng mình. Quay lại hỏi: Em nào ném? Không nói, tôi phạt cả lớp! Bốn chục đứa là bốn chục ông bụt mọc. Thuật đập tờ báo xuống bàn, cười phá: - Khá! Thế là còn khá! - Lại còn khá? - Khá quá đi chứ. Tôi hỏi. Bốn mươi cái loa hai mươi nhăm oát nói: “Thưa thầy! hạt táo dai đấy ạ!”. - Đồ - Không bịa đâu. Tôi mở lớp dạy thêm. Hai chục đứa rồi. Nhưng đến mà không có sách, bút. Chỉ có cái cassette. Tôi nói: “Thầy mẹ các em đã trả tiền để tôi dậy các em”. Chúng cười: “Thầy cứ nghỉ. Cứ lấy tiền. Chúng em cứ nhảy nhót. Cuối khóa, chỉ cần cho chúng em đề thi”. Sòng phẳng chưa? Chưa hết. Hôm qua, một đứa đem biếu tôi một cân lạp xường, rồi nói: “Thầy chữa điểm toán từ 4 lên 6 cho tôi đi!”. Tự đưa mắt ra khuôn cửa sổ. Một vầng phượng rập rờn ru hồn anh. Anh muốn được chợp mắt quá. Ông Thống vò cái phong bì, ném vào bồ giấy lộn, chép miệng: https://thuviensach.vn - Chung quy ông giáo chẳng còn được tôn lên hàng quân, sư, phụ… - Hừ... Dương hất mắt lên phía trên mắt kính, nhìn ông Thống. Thuật cười khẩy: - Bác Thống ơi, lạc hậu quá. Xưa thì mới không thầy đố mày làm nên, chứ bây giờ thầy với trò là bạn bè. - Bây giờ thì nhà trường là cơ quan. Giáo viên là cán bộ, công nhân viên ăn lương Nhà nước. - Thế thì còn đòi hỏi gì nữa, bác? - Ấy thế, nhưng, cái gì mà rời khỏi linh thể là tầm thường ngay. Xưa, thầy của con là thầy của mình. Học trò thì sống tết, chết giỗ thầy. Đồng môn sinh còn theo giỗ thầy cho đến hết đời. Nay cào bằng hết. Cào bằng hết nên mới loạn. Loạn này là loạn to, loạ dương. Dương bỏ tờ báo, khịt mũi: - Phải tìm thiếu sót ở phần chủ quan của mình chứ. Hãy xem lại mình, từ lời ăn tiếng nói đến cái áo mình mặc, đôi giầy mình đi. Âm với dương, nghe đặc sệ, mê tín dị đoan! Một làn khói đem mùi chả nướng vào văn phòng, may thay đã đưa câu chuyện có cơ trở nên căng thẳng vì sẽ xảy ra đối đầu, chuyển sang một hướng khác. Thuật thừa biết Dương định móc máy mình, lờ đi, hít hà: - Chà, lớp nào liên hoan bún chả thế không biết! Lại có tiếng nồi sốt vang sôi ậm ịch. https://thuviensach.vn Thảnh vừa nhìn ra ngoài sân, thét: “Này, đứa nào định hun các thầy các cô thế?”, quay lại, xưng xỉa rất vô lý: - Lớp tôi nấu sốt vang. Khỏi chê nhé! Thuật khim khíp mắt: - Học ăn thì năm đời, chứ học lấy cái đối nhân xử thế, phong cách sang trọng thì phải mười đời cơ. Bà Thảnh này, bà thì giàu có đấy, nhưng sang thì chưa đâu. Ở lưng bà, cam đoan là có... Thảnh xong xóc chặn họng Thuật: - Lại tử vi, tướng số đấy, hử! - Thầy tử vi, tướng số thế kỷ hai mươi đeo kính trắng gọng vàng, mặc Kinh rô, đi Honda Cub và đeo Longil nhé. Ông Dương này, ở Pháp ấy mà, số thầy tướng số, tử vi nhiều hơn số bác sĩ y khoa kia. Đâu có phải dân Phú Lãng Sa ngu hơn dân Giao Chỉ ta. Ấy thế, chính vì tử vi tướng số nó không bị chính trị, không bị cái mà ông vẫn gọi là quan điểm, lập trường giai cấp hay quan điểm toàn diện gì đó, chi phối. Nghĩa là nó xem xét con người ở bản thể của nó. Vì vậy, nó chính xác, bình đẳng. Ai cũng vậy. Với tôi, bất vị thân quen hay chức quyền. Tôi cứ lột trần ra cả. - Thế còn đối với chính thầy? - Chà. cụ Thống. Đáng trọng cụ lắm đấy! - Tôi lòng thành. Các vị nhớ hộ tôi nhé. - Tôi được cả mọi đường. Nhưng kết cục thảm hại. Vì có sao hóa kỵ cư ở tật ách, nên trước sau cũng khốn nạn. Tất cả là do cái lưỡi, hoặc không thì cũng chìm trong biển thị phi, đắm trong trường khẩu thiệt. - Tôi còn đây. Thầy còn dấy. Rồi xem nhé! https://thuviensach.vn - Còn ông Dương kia, tai có thành quách, số công khanh. Răng hạt gạo, khi nói giấu răng, là cái tính mập mờ của ông. Ông hiển đạt đấy, nhưng liệu hồn, có thể chết bất đắc kỳ tử! - Trời! Mấy người cùng bật nảy người, kêu to. Thuật tàn nhẫn, phũ miệng, trắng trợn quá. Nhưng, Thuật đâu có thèm để đến tiếng kêu của mấy bạn đồng nghiệp. - Biết làm sao được - Thuật tỉnh không - Phương trình đã lập từ trong bụng mẹ rồi. Bác Thống ạ, bác đếm hộ tôi số răng của bác. Bác đủ ba mươi sáu răng, nghiệp bá đấy. Còn bà Thảnh, lúc nãy tôi nói chưa hết, bà mệnh dương, đầy mâu thuẫn. Thu vào được, nhưng không gìn giữ được. Như kho không khóa. Cặp má đỏ, cao của bà, bệnh lý đấy... - Đồ đểu! Đồ ba que! Thảnh chồm lên, vừa cười khinh khích vừa đu đẩy Thuật “Nhảm nhí! Mệt óc!”. Tự đứng dậy, muốn tìm một vùng yên tĩnh. Nhưng Thuật vừa né tránh Thảnh đã quài tay, tóm được gấu áo anh. - Ông định đi đâu? Đã tới lượt ông đâu nhỉ? - Thôi, để mình yên. - Không có hang động nào trốn ẩn được lâu. Ai cũng phải lãnh đủ số phận của mình, Tự à. Ngồi xuống đi. Mình cam đoan không gây phiền hà cho ông. Tự ngồi xuống, rơn rởn lạnh vì nhớ tới lần Thuật gọi căn gác xép của anh là hang động lẩn trốn ái tình. Nhưng, Thuật đã thu nét mặt lại, vẻ quái ác tan biến trong giọng nói bỗng mèm mại hẳn đi: https://thuviensach.vn - Tự ơi, mặt ông nhật, nguyệt định vị chiếu sáng. Ông lớn chứ không tầm thường như tất cả chúng mình. Ông tầm cỡ quốc gia, quốc tế, bậc chính nhân quân tử. Ông là quốc sĩ. - Thôi, Thuậ không thích... - Nhưng, ông là một cuốn sách hay để lầm chỗ. Một đám cưới không thành. Một bữa tiệc dang dở. Ông có những tình nhân tuyệt vời. Ông không danh vị mà mọi người xúm đến. Ông sinh ư nghệ, tử ư nghệ. Tự quay đi, nhận ra ông Dương đang rũ rũ tờ báo, trong một cử chỉ rất vô nghĩa, cố thoát ra khỏi ám thị mà Thuật vừa gieo rắc. Thuật đắc ý, giơ tay, cao giọng: - Bây giờ, tôi nói về ông hiệu trưởng của chúng ta. Ông Cẩm đâu rồi nhỉ? À, đi họp ở sở về quy chế thi tốt nghiệp. Phải nói rằng chưa có khuôn mặt nào biểu đạt đầy đủ, rõ ràng nội tâm, phẩm hạnh như khuôn mặt ông. Ông là một con người nhất trong chúng ta. Thèm ăn và libiđô! - Há! Ông Thống bị ma xui quỷ khiến đang thọc tay vào miệng đếm răng, kêu to một tiếng thích thú, rồi chỉ tay vào mặt Thuật, cười khặc khặc: - Thầy đoán sai toét cả. Xin thầy giải nghệ cho. Tôi chỉ có nhõn hai mươi chiếc lẻ một cái răng. Thuật gân cổ: - Nhưng mà trước dây đã từng có! - Trước đây cũng chưa từng có. - Thế thì ông anh bác có! https://thuviensach.vn - Tôi không có anh - Vậy thì em bác! - Tôi là con một. - Thế thì con trai, con gái bác có! Ông Thống ngửa mặt, cười: - Thế này thì thật quá con chó sói trong thơ ngụ ngôn của đại thi sĩ La Phôngten: “La raison du plus fort est toujour la meilleure”. Lý sự của kẻ mạnh luôn luôn là đúng đắn hơn cả, nhưng mà, thầy Thuật ơi. Thầy có nghe chuyện thầy bói Quý Hàm nước Trịnh chưa? Cái gì cũng thóc mách, thông tỏ, trần trụi thì khiếp sợ lắm! Nhưng mà thôi, tôi còn một đứa con gái út đang học lớp 12 ở quê, tôi sẽ viết thư hỏi nó xem rằng nó có đủ từng ấy cái răng không, thầy nhé. Ông Thống đã thực sự cải thiện bầu không khí quan hệ. Ai cũng biết Thuật chỉ là mượn chuyện tử vi tướng số để chĩa mũi dùi đả kích vào ông Dương. Giữa họ, từ lâu hình như đã tồn tại âm thầm một khúc mắc. Nhưng bây giờ thì Dương đã lấy lại thản nhiên, ngoảnh ra của, hai mắt kính Dương chợt bừng sáng: - Đồng chí Cẩm! Ngoài cửa văn phòng. Cẩm vừa xuống xe, cúi xuống, rút cái kẹp gấu quần, thở è è nhắc chiếc xe lên thềm. Cũng đến giờ hết tiết học cuối, ông Thống đi ra đầu hồi, chỗ treo trống. Tự bất giác phảnhận là Thuật tinh quái. Cẩm to ngang, cục mịch. trùng trục một khối, lại như đang vận nội công, quằn quại, trông thật khổ ải. Vai Cẩm dốc như vai một kẻ chỉ quen cởi trần. Mặt Cẩm là một khối dày, nặng. https://thuviensach.vn Từ mũi vòng xuống, chui vào mép hai nét vạc như quai chảo. Môi Cẩm dầy, bong, đầy vẻ thèm thuồng. Cảm nghĩ chung là Cẩm kệnh cỡm và hèn hèn thế nào. Tay kia xách cặp da trâu, tay này giơ cao chào mọi người. Cẩm như phởn chí, oang oang từ cửa: - Chào tất cả các đồng chí! Dương bập tay vào tay Cầm, hoan hỉ, kiểu cách: - Anh họp xong Sở còn rẽ vào những đâu? Tôi sốt ruột quá! - Nhiều việc quá! Đắm đò giặt mẹt luôn. Tôi đi một lèo lên Quận, Ủy ban kế hoạch. - Còn việc thi cử? - À, báo tin để các đồng chí mừng. - Cẩm nhịn một hơi thở, đưa tay quệt đám mồ hôi đang đọng đầy trán. - Là kỳ thi tốt nghiệp cấp trung học này. Bộ, Sở đã quyết định: trường nào chấm thi ngay tại trường ấy. Như thế là rất tốt. - Hoan hô! Chỉ có tiếng reo của Thảnh và mấy cô giáo trẻ. Tự im lặng. Có gì mà tỏ ra vui mừng nhỉ? Thuật đổi mặt khinh khỉnh từ lúc Cẩm xuất hiện. Đón nhận tin mừng Cẩm vừa thông báo. Dương đờ ra một lát. Rồi chớp mắt, dè dặt - Anh Cẩm nói thế nào chứ... năm ngoái là tập trung tất cả bài thi lên quận chấm cơ mà! Hay chỉ là trường nào coi thi trường ấy thôi? - Đây... đây… Văn bản đây... https://thuviensach.vn Cẩm náo nức ấn ngón tay cái vào cái khóa cặp. Dương rên khe khẽ: - Trường nào chấm trường ấy, thật là thuận đấy. Nhưng xét theo quan điểm toàn diện thì cũng không phải là không phức tạp, nếu như ta không làm tốt công tác tư tưởng và công tác tổ chức. - Cắc! Cắc! Cắc cắc cắc… Không ai ngờ niềm vui ngấm ngầm của ông Dương lại tắt nghỉm ngay lúc đó. Ấy là bởi có sự phá đám vô tình của ông Thống. Ra gõ trống báo hết giờ, thấy trống đã thủng toang, ông thư ký văn phòng liền phát huy sáng kiến, giơ ngang dùi trống nện một hồi dài vào tang trống. Gỗ gặp gỗ phát ra một chặp cắc cắc khiến ngay ông hiệu trưởng cũng thấy nghịch nhĩ, giật mình. Dương nhìn ra cửa, sa sầm nét mặt: - Thật không còn ra thể thống gì cả. Ai lại để cái trống tang thương như thế bao giờ! Trường phải ra trường! Lớp phải ra lớp! Thầy phải ra thầy! - Trống phải ra trống! Thuật nhanh nhảu. Dương g - Đồng chí Thuật lúc nào cũng đùa cợt, bông tuồng được là thế nào nhỉ! Thuận gân cổ: - Sao lại đùa! Trống như thế thì là mõ. Chứ là trống sao được. Cẩm như bị chạm nọc, ngúc ngắc cái cổ ngắn, đẫm mồ hôi. Dương chau mày: - Đây là chuyện nghiêm túc. Nhà trường tiên tiến mà không có được cái trống nên hồn là thế nào. Kỳ thi lại sắp tới rồi. https://thuviensach.vn Ông Thống đứng ở đầu bàn, xòe bàn tay: - Báo cáo là kinh phí không còn một trinh, một kẽm ạ. - Thế thì phải xin Sở, xin Quận chứ! - Gay lắm! - Cầm gãi cái gáy đỏ hăm - Bao nhiêu thứ phải chi. Đây này, trong cặp của tôi, luận chứng kinh tế - kỹ thuật xây dựng trường sở năm học tới đã được duyệt đâu. - Ôi dào, tiền của Nhà nước như nước ấy, lo gì. - Nhưng mà còn phải xây dựng chuồng lợn trước đã, bà Thảnh ạ. - Đồng chí Thuật và đồng chí Thảnh nói thế là không đúng, xem xét vấn đề gì cũng phải có quan điểm toàn diện. Thảnh vuốt mép: - Thế thì đưa ra ban phụ huynh học sinh để họ bàn! - Cái gì cũng đưa ra ban phụ huynh học sinh thì cũng bất tiện. Ông hiệu trưởng nói. Thảnh dài giọng: - Thế thì phải kêu to lên. Con không khóc mẹ nào cho bú! - Còn thiếu mức. - Thế vậy có muốn đây giúp một tay không nào? - Hay quá! - Nhưng mà không có giúp không đâu nhé! https://thuviensach.vn Thuật dập đế giầy đánh cạch, đứng dậy che lấp luồng mắt ông hiệu trưởng ddang nôn nức rọi vào gương mặt tươi hớn của bà giáo dạy môn Hóa học, giơ tay trịnh trọng: - Tôi có sáng kiến đây. Nhân kỳ thi tới, ta bổ đầu thí sinh, bắt chúng đóng thêm một khoản, gọi là trống phí! - Kịp thế nào được! - Báo cáo có tiền là xong hết ạ. Tưởng Thuật nói thật, Thảnh và ông Thống phản ứng mau lẹ. Thuật trợn mắt, đập bộp vào ngực mình, đi hết đà lỡm cợt: - Không thì tôi xin chịu trách nhiệm. Tôi biết chỗ thuê đám nhạc hiếu của phường tôi có cái trống to đùng, đám ma nào cũng hai người khiêng đi dầu. Hừ một tiếng thật to, chẹn ngang mấy cái cổ họng đồng nghiệp sắp bật lên tiếng cười tung tóe, Dương lườm anh giáo toán tếu táo, rồi đưa mắt thu tất cả cái nhìn của mọi người vào mình: - Không đùa cợt nữa, các đồng chí. Có một việc con con như thế mà không quyết nổi là thế nào? Dân chủ nhưng không được quá trớn. Dân chủ nhưng phải tập trung. Làm chủ tập thể cũng là chuyên chính. Đừng quên là đấu tranh ai thắng ai còn gay gắt. Tôi đề nghị phải giữ nguyên tắc. Từ những việc như phân phối lốp xe đạp kia, hay việc phân phối phiếu nghỉ hè sắp tới. Có phải không, anh Cẩm? Cẩm nhấp nhổm: - Tôi quên chưa báo tin để các đồng chí biết: hè này ta được một số phiếu nghỉ. https://thuviensach.vn Thảnh sốt sắng: - Thế thì bàn vào việc đi! Dương giơ tay: - Tôi nói tiếp đã. Riêng cái trống phải chữa ngay. Đồng chí Thống chịu trách nhiệm. Trống chữa phải đạt ba yêu cầu, một là đúng ngày thi phải có, hai là kỹ thuật tốt, ba là đúngức tài vụ. Thuật duỗi chân đánh soạt. Tự nhận ra, chỉ có một người cũng như anh, có cái cười thầm trên môi, ấy là ông Thống. Ông Thống gãi gãi tai, khụt khịt: - Dạ, thủ trống là tôi không chịu trách nhiệm thực hiện ba yêu cầu ấy thì còn ai vào đây nữa ạ. https://thuviensach.vn ĐÁM CƯỚI KHÔNG CÓ GIẤY GIÁ THÚ Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 3 Vừa nghe tiếng gọi tên mình. Tự đã nhìn thấy Kha đội mũ Levis, áo hoa đỏ, trông hơi càn, đứng trước cái quán nước cạnh gốc phượng già chĩa cành che rợp cả một khoảng vỉa hè. Cạnh Kha, một đám choai choai tóc xù, quần rộng đũng, vải pho xanh, đang quây quanh cái cò quay chơi bạc. - Sao, mấy hôm nay không về nhà à? Chà, lại có cả lốp xe phân phối. Của quý, được giá lúc này đấy. - Kết quả của một cuộc bình xét ỏm tỏi. Cuối cùng là gắp thăm, dùng may rủi, số kiếp để đảm bảo đoàn kết, không tị nạnh. Cả việc bàn chữa trống. mất hai giờ đồng. hồ. Riêng việc phân phối phiếu nghỉ hè phải hoãn buổi khác, vì còn nhiềubất đồng! - Một giờ đồng hồ, mỗi con bạc ở đám này thu về, mất đi hơn chục nghìn đồng. - Tham dự việc phân phối lốp xe mà buồn. Con người vì cái lợi vật chất đang hèn đi, tầm thường đi. Hồi mình mới đi dạy học, một bữa ăn cơm ở Ty giáo dục, mấy em nữ sinh vào thăm. Chúng kêu lên: “Ôi, sao thầy ăn cơm với rau muống!”. Với học trò, ông thầy là siêu nhân, là người lý tưởng. Hôm rồi, ông thư ký văn phòng trường mình nói một câu rất hay: Cái gì mà rời khỏi linh thể là tầm thường ngay. Ông giáo, nhân vật không được phép đeo cái lốp xe như thế này! - Lỗi tại ai? - Sự dung tục. Thói quen tước bỏ những giá trị tinh thần thiêng liêng, làm cho tất cả sự vật, quan hệ trần trụi ra. Tưởng như thế là tới được bản https://thuviensach.vn chất. Tự nhấc chiếc xe lên vỉa hè, đi qua đám bạc, dựa chiếc xe vào gốc phượng. Chiếc xe kềnh càng. Tay lái quàng cái lốp vặn hình số 8. Trên cái đèo hàng là cuốn Từ điển Bồ Đào Nha - An Nam bọc giấy báo - món hàng trị giá một năm lương của ông giáo trung học - ghì bằng mấy sợi dây gai. Bước vào quán, hai người tìm một bàn vắng. Kha gọi nước, bánh. - Định di đâu bây giờ. Tự? - Ra hiệu sách cũ. - Để dập tắt một cuộc chiến lẽ ra không nên - Đời người bây giờ nặng nhọc quá. - Sáng nay, tưởng cậu có nhà, mình đến. Cái Hoạt bảo: có một người vừa đến tìm cậu. - Ai nhỉ? - Không biết. Này, coi chừng thằng Quỳnh. Thấy nó đấu khẩu với Xuyến nhà cậu và cái Chấm phẩy rất ỡm ờ nửa nạc nửa mỡ, dở tri thức dở ma cô. Trông nó quen quen. Không hiểu đã thấy nó ở trại giam nào. Mặt nó là mặt đểu. Mặt đĩ đực! Tự quay đi, tránh tia mắt của Kha: - Hồi này đang làm gì? - Đi vào một bệnh viện tâm thần. Tổng biên tập định ra một số nói về ngành y. Tâm thần, một ngành lớn. Nó là một căn bệnh xã hội. Đứng thứ ba về tử vong, sau tim mạch, ung thư. Với số người mắc bệnh khổng lồ: 10 phần trăm dân số. https://thuviensach.vn Kha thật có tài nắm bắt những thông tin trọng yếu, những thuộc tính đặc biệt của sự vật. Kha gọi cô Trình là cái Chấm phẩy, gọi Quỳnh là thằng đĩ đực. Chủ quán đặt haichén nước, một đĩa bánh rán mật lên bàn. Tự kêu: - Lĩnh tạm ứng bản thảo à? Kha lắc đầu: - Ma nào chịu đặt cọc cho tiểu thuyết đấu tranh cách mạng. Bây giờ là thời kỳ phồn thịnh của truyện tình éo le mùi mẫn, gồm vài pha xếch xi, làm tình, hôn hít, sờ mó. Chuyện vụ án cũng thuộc loại ăn khách. - Thế tiền ở đâu? - Được bạc! Kìa, cái cò quay. Nó đấy! - Thật? - Đùa làm gì? Tìm cái sạch sẽ, thơm tho giữa bùn lầy hôi thối. Trước hết, biết được tiếng lóng của bọn cờ bạc này. Chúng gọi Công an là Tây. Nói: liếm đi thay cho ăn đi. Ngôn ngữ thời đại này sắc lạnh, thô bạo, y như người. Sau nữa, hiểu bọn chúng hơn. Xa lạ gì đâu. Một lớp học trò. Những tác phẩm của chúng ta. - Chúng ta có gì trong tay, ngoài tấm lòng và trí óc. Thế mà lại phải tạo nên những tác phẩm đẹp như ý muốn. - Chúng cũng đang ngổn ngang lắm, Tự ạ. Kha thở nhè nhẹ. Mặt vuông vức, nét mắt, nét miệng Kha thẳng như kẻ. Kha là sự thông tỏ, mới mẻ, táo bạo. Tư chất nhà báo xông pha, bất chấp. https://thuviensach.vn Học vấn toàn diện, không mặc cảm lo âu. Ở đại học, Kha nổi lên vì tầm suy nghĩ sâu sắc. Được giữ lại giảng dạy ở nhà trường. Kha từ chối, Kha về dạy ở một tỉnh trung du. Bước ngoặt lớn nhất về tư tưởng của Kha xảy ra từ lúc Kha được điều động về công tác tại một cơ quan chính trị đầu não của t Tỉnh ủy - trực tiếp làm thư ký cho Bí thư Tỉnh ủy và giao tiếp gần gũi với các ủy viên thường vụ Tỉnh đảng bộ. Không giới hạn mình ở vị trí một viên thư lại chỉ độc một việc ghi chép, Kha tham gia nghiên cứu triết học - chính trị kinh tế học, lý luận về chủ nghĩa xã hội và công tác Đảng. Anh nhận ra sự trái khoáy không thể chấp nhận được giữa lý luận tiêu biểu cho bậc thang cao nhất của trí tuệ nhân loại, chủ nghĩa Mác, và trình độ quan niệm phong cách của những người tự nhận là đại diện, ở địa phương, cả ban thường vụ chưa có một ủy viên học hết cấp phổ thông. Ông Bí thư Tỉnh ủy chưa bao giờ đọc hết một bài lý luận trong Tạp chí Học tập. Báo hàng ngày cũng không ngó tới. Cuộc đời là liên miên họp hành, có ngày ba bốn cuộc, cuộc nào cũng phát biểu ý kiến, nhiều khi bằng văn bản thư ký viết cho, để chỉ dạo phong trào. Cả một lớp cán bộ vốn liếng chính trị chỉ là một khóa học vài ba năm, với công cụ là mấy chỉ thị, nghị quyết, công văn mã số được nhớ rất rõ rang, nhào vào công việc một cách bận rộn, vất vả, không biết đến ngày chủ nhật. Các tỉnh ủy viên quay như đèn cù. Hết chiến dịch đậu tương lại đến bạch dàn. Tận tụy thật sự mà hiệu quả chỉ như bọt xà phòng. Dạo đó chưa có sự suy đồi, trừ một vài vụ kỷ luật một ban thị ủy biến cả cơ quan đảng bộ thành một lầu xanh chứa gái. Truy nguyên thành phần xuất thân của bí thư, phó bí thư và thường vụ thị ủy. Ông Bí thư Tỉnh ủy rất bực bội: Họ đều là ăn mày trước cách mạng cả, sao lại có thể hư hỏng đến thế! Lần đầu tiên Kha phát biểu ý kiến riêng, phản bác cách đánh giá con người chỉ căn cứ vào sự nghèo khó đang được ngộ nhận là chân lý. Kha đòi hỏi cán bộ lãnh đạo phải được tri thức hóa ngay tức khắc. Phát biểu của Kha giống như sự phát hiện ra mình trần truồng của Adam và Êvơ sau khi ăn trái táo cấm và hậu quả Kha tiếp nhận cũng tương tự như sự trừng phạt https://thuviensach.vn của Giêhôva Đức Chúời với Adam và Êvơ: họ bị đầy xuống trần gian. Kha ra khỏi vị trí một nhân viên quèn trong cơ quan lãnh đạo, về nghề báo, với nhận xét rất cay nghiệt về quan điểm tư tưởng ghi trong lý lịch, như thích dấu tội đồ vào mặt, không sao gột rửa dược. Nhưng, Kha không mang ám ảnh buồn tủi về thân phận. Ở nghề báo, ngòi bút tiếp sức cho Kha thể hiện tư tưởng của mình. Kha viết một loạt bài tố cáo thói bè phái, kèn cựa trong chốn cung đình tỉnh nhỏ. Không bài nào được đăng. Năm 1970 mà như vậy thì một là phải vào trại giam, hai là phải cuốn xéo ra khỏi tỉnh. Cuối cùng, cái chân thư ký cho Bí thư Tinh ủy dẫu sao cũng là một danh vị khiến cho nếu Kha có thế nào thì sẽ xấu chàng hổ ai, nên Kha được chuyển vùng về một tờ báo ngành ở thành phố. Kha tiếp tục tung hoành. Báo nhờ Kha được tiếng thơm, trở thành người hùng số 1 của cuộc dấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực trong ngành. Kha đóng giả thợ đi làm trong xí nghiệp, lần mò vào các mối quan hệ bí ẩn, lôi ra ánh sáng mấy vụ giám đốc lộng quyền hành hạ thợ quá chủ Tây với phu mỏ. Buồn thay thói đời: sử dụng, tận dụng đấy mà không tin, mà luôn dè chừng, luôn kiềm chế. Kha trở thành một kẻ phải luôn luôn cảnh giác đối với Tổng biên tập và Đảng ủy cơ quan. Nhón một chiếc bánh đưa Tự. Kha rút khăn lau tay: - Tự à, hãy yên tâm về mình cũng như tớ rất yên tâm về cậu. Bạn bè yên tâm về nhau không nhiều lắm đâu. Có lẽ là vì chúng mình sớm định hướng. Hay vì chúng mình ra đời không bao giờ được hưởng sự may mắn dễ dàng? Hả. hoàng thân Mưxkid? 1 Tự nuốt vội miếng bánh: - Sao lại cho mình một cái tên nhưế? Chẳng nhẽ mình ngốc nghếch giữa cảnh đời điên đảo? - Mình không cho cậu. Học trò cậu chúng tặng cậu đấy. https://thuviensach.vn - Chà. - Chúng còn gọi cậu là thầy Tự... trọng- Có phải cậu đã khước từ tiền thù lao? - Mình tự do trong hành vi của mình. Miễn là nó không phương hại đến cộng đồng. - Tớ ngồi chơi cò quay. Thấy một lũ học trò vào quán tán về các thầy. Nghe chúng nói về cậu, liền dỏng tai nghe. Cẩm học cùng khóa chúng mình mang biệt danh Ông đẽo cầy giữa đường. Sao lại có cái tên kỳ quặc như vậy? Thống lý Patra là ai? Ai là Dương kính? Có phải Dương kính là bí thư chi bộ có lần giải thích mácxit là Kác Mác cộng với Xittalin? Tự phì cười: - Con người quả là có nhu cầu đùa nghịch thật. Kha phùng má: - Đâu có phải đùa nghịch. Chính tai mình nghe một đồng chí thường vụ huyện ủy giải thích lò cao là cái lò nấu cao. - Quá thể! - Đã có một thời đổ riệt cho kẻ nào nói tiếng Pháp là Việt gian đấy, Tự ạ. Nhưng thôi, mặc cái trí khôn một thời đó. Còn ở trường cậu, ai là Thảnh cú? Còn Thuật, bạn chúng ta một thuở, được học trò tặng phụ danh gì. cậu có biết? - … - Thuật... chó. - Sao lại thế? https://thuviensach.vn - Từ ngày nó ly khai chúng mình, mình rất ngại đến nhà nó. Một hôm, tạt vào. Kinh khủng! Nó đang cho con chó giống của nó đi tơ với một con chó cái của khách hàng. Nó bảo tớ: “Kha, xin lỗi! Đây là Rômêô và Duyliet đang yêu nhau”. Nó kinh doanh chó giống. - Thôi. Kha! - Ừ! Tất cả những cái nham nhở ấy rồi sẽ phải sạch sành sanh trên mặt đất này chứ. Hoặc nếu không thì… mặc ruồi muỗi ở cống rãnh của chúng. Còn chúng mình, trở về với Tố Như đi. Kha nhìn Tự, mắt âu yếm, cười: - Tự ơi, gọi nàng thơ về đi. Hôm rồi Xuyến đã giận dữ đập nắp thùng gạo khiến nàng bạt vía kinh hồn. Giờ, hãy đón nàng về. Câu thơ cậu định dẫn là câu thơ nào... Tự ngúc ngắc cái cổ gầy. Da mặt, da tay Tự từ lúc Kha kể về Thuật, gai gai ghê ghê như đụng phải sâu róm. Câu thơ của đại thi hào định viện ra để làm bằng cho thái độ cao ngạo của kẻ sĩ, bậc tài hoa được nỗi nguy biến phải chịu dựng, đã mất tăm là sẽ biến mất mãi mãi? Như cảm hứng vốn rất khó lấy lại? Như kẻ hiểu biết một lần tủi hổ, thiên thu ôm mối sầu kiếp phậ Đám choai choai chơi trò con quay cạnh gốc phượng bỗng ào đứng dậy, chạy tao tác. Một đứa kêu khẩn thiết: “Tẩy đấy!”, rồi đút tay vào túi quần. huýt sáo đi lững thững qua mặt Tự. Cái mặt nó, cái dáng nó gọi một ý niệm nhơ nhuốc, quái gở. Bỗng Tự ngẩn người, rồi như chợt nhớ, Tự dứng dậy, chạy ra gốc phượng. Chiếc xe đạp của Tự tay lái quàng chiếc lốp đỏ hình số 8 vẫn còn đó. Nhưng, cái chứng bệnh sợ hãi từ thâm căn trỗi dậy hóa ra là có tiền đề vật https://thuviensach.vn chất. Trên cái đèo hang, cuốn Từ điển bọc giấy báo, báu vật đồ sộ, biểu tượng của niềm vui và hy vọng lớn của Tự, đã không cánh mà bay. Chỉ còn bốn dầu dây gai bị cắt, loằng ngoằng bốn nét vẽ nguệch ngoạc trong không gian. Tự sụt hẫng cả một mảng ngực bị thương, kêu hụt hơi: - Kha ơi! Mất quyển Từ điển rồi! o O o Kéo sập lưỡi tai mũ Levis xuống quá mắt. Kha xộc đến trước quầy hàng của chủ quán nước. mặc Tự đứng ở ngoài cửa, hai mắt nóng hực kêu khe khẽ: Kha ơi! Thôi, Kha ạ. - Ông quán! Thế nào? Ông biết chứ? Tay gãi mái đầuối lem nhem, chủ quán nhăn nhăn nhở nhở: - Biết thế cóc nào được! Tổng kho Nhà nước còn bị moi nữa là. Nhưng… chắc là mấy lỏi học trò thiếu tiền phở, tiền bia đấy thôi. Học trò mổ sách của thầy! Ha, thời buổi hết ý! Mặt Tự lẩn mẩn như có đàn bọ mạt bò: - Thôi, Kha ơi. Cũng là tại mình. Mình gây tai họa cho mình. - Khốn nạn! Chó má đến thế là cùng! Kha quẳng tiền trả chủ quán, nhổ phịt bãi nước bọt, đuổi theo Tự đã dắt xe đi trước. - Tự này. Chắc chỉ là bọn chơi cò quay nó thua, nó cú mình. https://thuviensach.vn Kha nói, nhận nguyên nhân sự việc về mình. Rồi lại quay mặt lại, nhìn cái quán, hậm hực: - Lão chủ quán, gian giảo hiện lên mặt. Chính nó chỉ điểm bọn trộm cắp hành sự và oa trữ của gian phi. Nắng chiều có độ oi nồng, dấu chứng của một cơn bão ngoài biển Đông. Ve kêu xé từng hồi như tù nhân bị tra khảo thụ lý. Chân dẫm lên những cánh hoa phượng rơi rụng đỏ nhòe hè phố, Tự uể oải bước những bước nặng nề. Buồn làm sao, nỗi buồn nhân hai này. Phải đem bán những cuốn sách quý, những đồ gia bảo đã là một sự bất đắc dĩ. Nhưng, mất nó, không phải Tự chỉ mất một số tiền lớn, thí hết sức lớn. Mất cuốn sách Tự còn mất một ao ước sở cầu đã chất chứa mòn mỏi trong bao tháng ngày qua! Ôi, sẽ sung sướng bao nhiêu, nếu buổi chiều nay Tự cầm trong tay một số tiền bằng tiền lương của cả năm trời, trao cho Xuyến xong và leo lên gác xép ngồi với trái tim dập dồn bao nỗi bồi hồi! Xuyến chắc chắn sẽ vui vẻ. Ai mà không vui vẻ khi đang túng thiếu lại có tiền? Xuyến sẽ vui. Và cũng có thể nhờ sự kiện này mà Xuyến bỗng động long, nghĩ lại. Xuyến sẽ thay đổi tâm tính. Xuyến sẽ thấy rằng cáu kỉnh, riếc lác, chửi bới tàn tệ Tự là không nên, là tội nghiệp lắm cho Tự. Xuyến sẽ yêu thương Tự và mọi mặt trong đời sống gia đình - cái nền tảng của luân lý làm người - sẽ biến đổi theo chiều hướng tốt đẹp dần. Xưa nay, tình yêu vốn là cái phép lạ thường ngày vẫn hằng giúp con người vượt qua khốn khó, thăng hoa. Con người ta vẫn có thể yên vui trong sự không hoàn thiện của đời sống vật chất, chứ không thể sống sung sướng trong mỗi sự sung túc của của cải không thôi! Và như vậy thì Tự còn làm được nhiều việc có ích cho Xuyến. Tự đâu có phải là kẻ kém cỏi, ít năng lực sáng tạo. https://thuviensach.vn Cuốn Từ điển như vậy có một vai trò lớn lắm, lớn hơn bản thân nó. Nó là cái hích đầu tiên, như người ta vẫn nói về một sự kiện cách mạng có tính chất khởi đầu, tạo ra các vụ nổ dây chuyền. Nó là kỳ vọng của Tự. Nhưng, bây giờ thế là hết! Nhận ra hai cánh mũi mình cay sè. Tự đồng thời ngửi thấy mùi thơm sực nức của các món ăn đang chế biến trên than lửa. Cả Kha và Tự không hiểu từ lúc nào đặt chân vào cái phố san sát những “Restaurant”, “Spécial dishes”, đặc sản. Cả hai rời vào cuộc vây bủa trùng điệp của những mùi vị cực kỳ thom ngon, cao sang, xa lạ của những là nem cua bể, gà om nấm, súp lươn, cút tần, dê bao tử. Bốn mươi ba tuổi, chưa bao giờ, chưa một lần nào, Tự biết đến những món ăn này. Không ai bảo ai, thấy có cơ hội, họ liền rẽ ngang. Họ vượt qua một buổi chợ chiều xanh mướt rau muống, nghe loáng thoáng thấy giá một mớ rau đã lên tới năm chục đồng, tức gần một phần tư ngày lương của một ông giáo dậy bậc trung học. o O o Cô Trình mỗi lần đi là phải dệch dệch cái chân phải tật nguyền, cái chân mang bàn chân oặt ngửa, bắp dưới nhỏ teo, trông rất tội nghiệp. Kha rất có tài định hình sự vật bằng một vài từ, khi gọi cô là “Cái Chấm phẩy”, miêu tả cái mất cân đối, lệch lạc của thân hình, cùng với cái cách đi của cô một cách chính xác: hình tượng và nghịch ngợm. Tự thì không gợn một ý nghĩ đùa bỡn dù là lành hiền, chỉ tỏ ra chú mục vào cái dị tật xấu xí của người khác. Tự cũng đã thấy mình là kẻ tàn nhẫn rồi. Ông Trời thật quái ác với cô bé! Bởi vì trừ cái chân dị tượng khốn khổ, còn thì tất cả thân hình cô, từ khuôn mặt cho đến mỗi ngón tay, không mảy may chút gì gọi là tiên thiên bất túc cả. Trái lại, còn rất cân bằng, xinh xắn là khác nữa. Đặc biệt là gương mặt cô, kể từ khi bước vào tuổi dậy thì. Mặt https://thuviensach.vn cô bé mỏng mảnh, mỗi nét vẽ đều nhẹ nhõm, tinh tế khiến ta liên tưởng tới cái đẹp của một bông hoa bướm, cần phải nâng niu. Nhưng, cái mặt tôn quý ấy giờ đang cơng cơng, vênh vác, đáng ghét vô cùng. - Ôi giời! Đứa nào nó phân phối cho thầy chiếc lốp này! Loại hai rõ như ban ngày mà dám xưng là loại một chính phẩm! Rôm cắn môi nhoi nhói cổ Tự, lưng Tụ. Mặt Tự như trát vữa, đầy ụ lên, cồm cộm. Và môi Tự lập bập muốn bật lên lời kêu cầu. Cô Trình ơi là cô Trình! Việc này với mọi anh cán bộ thì chẳng có gì đáng gọi là xấu xa cả. Của là của mình, mình không dùng thì đem bán. Nhưng với một ông giáo thì việc này chẳng hay ho gì. Nên tôi mong cô khe khẽ cái miệng một tí. Sao cô cứ lớn tiếng. quát nạt như ở giữa nơi chợ búa thế! Mặt cô Trình không hếch lên nữa. Nhưng cô cũng chẳng thèm để ý đến ánh mắt khẩn nài, mong mỏi của Tự. Cô đưa bàn tay xinh đẹp vào mặt trong chiếc lốp, lần lần rờ rờ, rồi thưỡi cái môi dưới thật dài, ỏng eo: - Chỗ dày chỗ mỏng thế này, lốp rởm thì có! Tám chục bạc! Có khi dở hơi nó mới rước của nợ này về. Tinh khôn thầy để ở đâu mà thầy vớ phải cái đồ vét đĩa này, hả thầy? Một câu thầy, hai câu thầy mà bằng bêu riếu Tự, làm nhục Tự. Rõ ràng là hợm của, cậy tiền, hạch nạt Tự đang gặp hồi khốn quẫn rồi còn gì. Chao ôi! Chẳng lẽ nghề thầy chẳng còn gì đáng giá nữa và chính Tự cũng phải đang hạ giá nhân cách của mình? Tự phải tầm thường đi, phải hèn đi? Vì miếng cơm mà phải đem đi bán cái lốp xe được phân phối để ăn chênh giá. Vì muốn bán được nên phải ngậm miệng, chịu nhún, để nó tha hồ dè bỉu, từ cái lốp xe đến sự tinh khôn của mình? Mấy năm trước nó có quái ác như thế này đâu! Mấy năm trước nó ngoan ngết na lắm kia. Dềnh dệch cái chân mang tật đi học về là nó không bế cháu thì đan len thuê hoặc mặc cái áo lụa hồng đào ngồi tráng bánh cuốn ở cái https://thuviensach.vn quán hàng của chị nó ở ngoài cổng. Trời bắt tội nó mang tật nguyền ở chân, nhưng bù cho nó khuôn mặt trong sáng và cái duyên thầm. Anh trai nó là thợ nề. Chị dâu nó là thợ làm đường ốm yếu về hưu non, mở quán hàng kiếm sống, nuôi một đàn con bốn đứa lít nhít. Sớm thấu hiểu hoàn cảnh gia đình, nó chịu khó và ý tứ lắm. Với Tự, nó luôn là cô học trò nhỏ lễ độ, biết kính thầy, mặc dầu nó chỉ học cấp 1, không trực tiếp là trò của Tự. Nhinh nhỉnh lớn, nó ngồi bán hang, giấu cái chân tật nguyền dưới gầm chõng, khối gã trai mê mẩn nó, quẩn quanh suốt ngày ở quán hàng. Nhìn nó, Kha bảo: “Cái Chấm phẩy” đảm và có hậu lắm. Đứa nào lấy được nó thật là diễm phúc đấy! Lời tiên đoán của Kha mất linh nghiệm hai năm sau đó. Và Tự đã run cả người vì tiếc khi nhận ra nó đã biến đổi hoàn toàn, khác với nỗi mong đợi của anh. Ấy là buổi anh chứng kiến cuộc cãi lộn gay gắt của nó với Xuyến. Hai người giành mối lợi gì đó mà lôi nhau ra cổng nhà chửi bới nhau thậm lệ. Nó, cái cô bé xinh tươi đáng thương, đã lớn phổng, già giặn như một mụ nạ dòng. Tóc xõa, ngực xổ ra vì đôi vú nở quá độ không mang coócxê, vừa xô tới định cào cấu, cắn xé Xuyến, nó vừa leo lẻo rủa nguyền Xuyến và không tha cả Tự. A! Mày đã thế thì bà sẽ làm cho mày tan cửa nát nhà, cho vợ lìa chồng, cha lìa con. Mày tưởng mày là vợ ông giáo cấp ba mà bà nể à! Giáo viên thì là cái đ. gì! Khối thằng, khối con ăn hối lộ, hủ hóa, dâm ô trụy lạc kia kìa. Ừ, bà làm điếm đấy! Bà ngủ với cả chục thằng rồi đấy. Còn mày, thử xem cái thằng thầy giáo là chồng mày giữ được cái chính chuyên của mày đến ngày nào, giờ nào? Nhân cách con người phát triển trong cái hoàn cảnh đang bấp bênh này, ai mà dám chắc nó sẽ thế này chứ không thể khác. Cái chấm phẩy, buồn thay, là cái sản phẩm của một cơn chấn động đau buồn. Hỏi dò nguồn cơn Tự mới biết, ít lâu nay nó sống bơ v một mình. Vì anh chị nó đã bỏ nó côi cút không nơi nương nhờ, tếch vào Sài Gòn, rồi sau đó vượt biên, sang Hồng Kông sinh sống. Bị dồn vào thế cùng. Cái Chấm phẩy liều chết xông vào cuộc mưu sinh với một ý chí phục thù hung hãn hơn người. https://thuviensach.vn Lệch tay không tiền thì tài. Lệch chân không hờn cũng tủi. Thiệt thòi của nó về thể xác và linh hồn trở thành mối hận mà nó trút ra cho đời, khiến nó càng bất chấp và liều lĩnh. Nó trúng liên tiếp mấy phi vụ. Rồi tiếp đó, giầu phất lên. Hóa ra, anh chị nó, sau khi định cư ở nước ngoài, chạnh thương cô em gái tàn tật, bắt đầu gửi hàng và đôla về cho nó. Lại một lần nữa, Cái Chấm phẩy biến hóa. Trong cái áo nilông xanh lục, hai túi bị hai bầu vú dội lên, lại nhồi thêm mỗi bên một cuộn giấy bạc đỏ, trông cô Trình khoèo lúc này càng nháo nhâng, ngạo ngược. Trên mặt Tự, cái vầng đỏ từ mang tai đã lan xuống tận cái cổ gầy của anh rồi. Cái sân chung sắp đến giờ tan tầm, sắp đông người qua lại. Anh chỉ mong cái việc mua bán chiếc lốp càng lúc càng trở thành cực hình với anh chấm dứt nhanh cho rồi. Còn nó thì lại muốn kéo dài và làm ồn ĩ lên cho mọi người biết. Nó định làm bẽ mặt cả anh và Xuyến, để thỏa mãn thói cậy giàu lên mặt của nó. Nó định kéo dài để dìm giá, để bắt ép Tự bớt đi vài giá. Vì nó biết thóp Tự là kẻ tự trọng hay sợ mất thề diện ông thầy và đang hồi túng quẫn. - Thôi thế thì tuỳ cô, cô trả bao nhiêu cũng được, cô Trình ạ. Cuối cùng thì Tự đầu hang, chịu thua. Gầm mặt xuống đất, anh vừa bực vừa ngượng, nhưng lại tự an ủi mình. Thôi thì cho nó xong đi. Chịu thiệt đi một tí có phải là điều lạ lùng với Tự đâu. Xưa nay, có lúc nào Tự chả chịu thua thiệt? Nhưng, sự đời luôn oái oăm là vậy. Sắp sửa thực hiện cái thao tác cuối cùng là trả tiền cho Tự theo giá tự đặt, cô Trình bỗng giật phắc chiếc lốp từ tay Tự, quàng vào vai và quay phắc về phía sau, quang quác như một mụ gà nhác thấy bóng diều hâu: - Này, này, đừng có sờ vào mà gẫy tay! - Không chịu giá tám chục thì để tôi lấy. Lộc tận hưởng đến kiệt cùng là không được đâu, cô Trình. https://thuviensach.vn Thêm một kẻ dính dấp, chọc gậy vào cái việc đang kết thúc này. Kẻ đó là Quỳnh. Quỳnh đĩ đực, dở trí thúc, dở ma cô, từ căn nhà đang xây dở vừa đi tới, tay cặp điếu Capstan ngún khói, miệng nhóp nhép, đưa cái nhìn chạy vòng quanh chiết lốp và dừng ở lại vòng ngực cô Trình. Mới chỉ có ít hôm mà xem ra quan hệ của cô Trình và Quỳnh đã có ý khang khác. Lời giao tiếp nghe cũng có vẻ xung khắc nhưng đã có mùi vị chủng chẳng, ỡm ờ, sau cùng tiến thêm một bước nữa, cô Trình cùng với cái nguýt dài, dứ chiếc lốp vào sát mặt Quỳnh, vừa đanh đá vừa cợt nhả: - Thì đây! Nhường cho đấy! Xỉa tiền ra! Quỳnh búng tàn thuốc, nghiêng đầu: - Xin cám ơn. Nhưng ai lại lợi dụng lòng tốt của người đẹp như thế nhỉ! Quay lại, mặt tươi hớn đầy vẻ đắc thắng, cô Trình hất hàm vào mặt Tự: - Thế thầy còn cái gì bán nữa không? Rồi không cần nghe Tự trả lời, cô điềm nhiên dùngkéo căng cái cạp quần lụa, để bàn tay phải thọc sâu vào cái khe hở giữa manh quần và làn da bụng dưới trắng hếu, lục xục một hồi và lôi ra một chiếc ví đỏ to bằng cả bàn tay, trước con mắt thị sát chăm chú như lồi ra của Quỳnh. Mặt đỏ hực lên vì xấu hổ, Tự vội quay mặt đi. o O o Lúc ấy, trời đã ngả màu tàn thuốc lá, muỗi từ các cống rãnh bay lên tụ hàng đám trên cái sân chung của căn nhà đông hộ. Như mọi ngày. Xuyến bê cái quầy thuốc lá từ ngoài cổng vào, đặt ở hàng hiên căn nhà của mình. Ngước lên, thấy Quỳnh đứng trên giàn giáo với hai người thợ xây. Xuyến liền chép miệng: https://thuviensach.vn - Vẫn cứ là mặt thớt xông vào cướp cháo thí xây bằng được. Ra là đời ăn nhau ở một chữ trơ là thế! Câu nói báng bổ nhưng đã có ý vị suồng sã được Quỳnh cảm nhận triệt để ngay. Quỳnh ngừng tay chỉ trỏ hướng dẫn hai người thợ, ngó xuống nhìn Xuyến, nheo mắt cười: - Một chữ trơ không đủ đâu, cô Xuyến ạ. - Thì thêm một chữ tê nữa. - Phải nhiều chữ tê mới được, cô Xuyến ơ - Tờ u tu huyền tù nữa hẳn! Quỳnh cười hít vào: - Sao mà vận chữ tài thế! Nhưng mà gạo đang lên giá như tên lửa, vào nhà đá một tháng mười hai ký không mất tiền mua, cũng là một kế hay dấy! Xuyến bật cười đánh hức, nhưng vội nén lại, mặt đỏ hừng: - Thạo quá nhỉ. Chắc đã từng ăn gạo không mất tiền mua ấy rồi. - Đừng nói nhau thế, đau lòng nhau! - Biết thế sao lại còn... Xuyến không nói hết câu. Mắt Quỳnh như tụ điểm săm soi. Cô Trình từ bồng mình văng chân tới, ghé tai Xuyến thì thầm mấy câu, rồi ngẩng lên cái đà giáo, nhí nhảnh: - Anh Quỳnh ơi. Hôm nào anh phải đưa chị đến giới thiệu với bọn em nhé. Em biết tiếng bà chị rồi dấy. Quỳnh nghiêng mặt: https://thuviensach.vn - Tất nhiên rồi. Chỉ sợ lúc ấy hai người lại vội co cẳng chạy dài. Vì tưởng là Quỷ Dạ Xoa hiện hình nát người. Chẳng hẹn mà Xuyến và Trình, hai mỹ nhân vừa dược tôn sung, cùng ôm chầm lấy nhau, cười nấc Trên gác xép. Tự buông bút chấm bài, nằm xoải xuống sàn, tìm cái chăn, phủ lên mặt. Buồn xiết bao! Mọi người đều như vậy cả. Chửi nhau tàn tệ rồi lại đùa cợt sàm sỡ, thân mật với nhau ngay được. Tư cách là thứ hàng có giá cả. Tình cảm cũng vậy. Người có lương tâm luôn bơ vơ. Kẻ có tri thức suốt đời buồn... Thời buổi này tạo ra bi kịch đó. Hay bi kịch vốn nằm ở trong bản thể cuộc sống? Nguyễn Du, đại thi hàò, có ngạo nghễ, nhưng ngạo nghễ để chống trả thân phận và như vậy thì buồn chính là phẩm chất của kẻ sĩ lòng đầy kỳ vọng ư? Hình như Tự thiu thiu ngủ. Nhưng, anh bỗng giật thót mình. Dưới nhà ành một tiếng chiết xe đạp đổ, rồi tiếng Xuyến tru lên tức tưởi: - Tiên nhân nhà nó chứ. Ra thời buổi này đứa nào có xipsvontơ 2 là đứa ấy tha hồ ăn cướp điện của người khác. Hoạt, mày có dựng cái xe thổ tả này ra ngoài hiên không tao đập gẫy cha nó ra cho biết tay bây giờ. Người ta thì khôn cậy, khéo nhờ. Mình thì... rõ cứt nát còn đòi có chóp. Đói rài đói rạc ra lại còn xe với pháo! Tự tung chăn, ngồi dậy. Cái gác xép thực sự đã biến thành lòng hang đen ngòm. Ngọn điện hai mươi nhăm oát rất khiêm nhường của anh chỉ còn lờ mờ một sợi dây tóc ngoằn ngoèo. Cảm nhận của Xuyến thật tinh tường. Kẻ không có năng lực suốt đời bị chèn ép. Đến ánh sáng điện cũng có thể bị đánh cắp. Nghe tiếng bánh xe đạp lăn dò dè ra hiên, Tự sờ soạng chồng bài của học sinh. https://thuviensach.vn “Bán chiếc xe, đưa tiền Xuyến và xin lên ở tại Văn phòng nhà trường ít hôm để thuận tiện...” Tự nghĩ, chợt giật thót mình. ngẩng nhìn đầu thang lên gác xép: - Hoạt! Hoạt đấy hả con? Cái bóng nhỏ vừa trồi lên ở dầu thang khe khẽ lay động: - Bố! Bố ốm, hả bố? - Không! Bố có làm sao đâu! Lên đây, con. Trường con tổng kết năm học chưa, con? - Trường con mới làm lễ bế giảng năm học hôm qua. Con được là học sinh tiên tiến, bố ạ. - Thế thì bố mừng quá. Lên đây, con. Để bố đi tìm cái đèn dầu. - Bố ơi, các cụ trong khu nhà bảo: Nhà chú Quỳnh có cái xípvontơ to lắm, nó hút hết điện của mọi nhà, bố ạ. Bố! Con nghe giọng nói của hố yếu yếu như hôm bố bị sốt rét ấy. Con không lên dâu. Tối nay, mẹ bảo không nấu cơm, hết gạo, lại hết cả dầu rồi. Bố có đói không, hả bố? Tự lần ra rìa sàn gác. Đưa tay quờ, anh nắm dược cái cổ tay khẳng kheo lạnh toát của con gái: - Con có đói không, Hoạt? Bố có tiền đây. Hay là bố con mình đi ăn cái gì đi? Tự lắc tay con. Giọng anh nghiêng lệch. Cái Hoạt bước thêm một bậc thang. Anh buông tay nó. Nó áp người vào mép sàn - Con không đói, bố ạ. Bố ơi, hôm qua lại có một chú đến nhà tìm bố. Thế là ba lượt. Lần đầu, con đang nhảy dây. Chú ấy hỏi: Con gái bố Tự ơi, bố cháu đâu? Con bảo: Bố cháu ở trên trường dạy các anh chị lớp 12. Hôm https://thuviensach.vn qua chú ấy lại đến. Mẹ đi chợ. Có mỗi mình con ở nhà. Chú ấy nhìn cảnh nhà mình, rồi bảo: Chú là học trò của bố cháu. Học trò cách đây hai mươi năm cơ. Chú sẽ viết thư cho bố cháu, nếu như không quay lại được. Bố ơi, bố có nhớ chú ấy là ai không, hả bố? Chú thích (1)Nhân vật trong Chàng Ngốc - tiểu thuyết của Đốtxtôiépxki. (2)Survolteur. https://thuviensach.vn ĐÁM CƯỚI KHÔNG CÓ GIẤY GIÁ THÚ Ma Văn Kháng www.dtv-ebook.com Chương 4 Có người hai mươi năm trước đây là học trò của Tự đến tìm Tự. Lần này thì chính là cái Hoạt, con gái Tự đã ba lần gặp mặt người học trò nọ, kể lại. Không còn là chuyện ngờ ngợ, bán tín bán nghi nữa rồi. Trò cũ trở lại tìm thầy xưa! Một mệnh đề cổ điển xiết bao gọi cảm, sản phẩm của một đời sống giàu ân nghĩa, đạo lý. Một hình tượng bền vững, in sâu trong tâm khảm bao lớpười. Phút chốc Tự bứt ra khỏi tất cả những buồn phiền tục lụy đằng đẵng mấy ngày qua, trở lại với cái mạch nguồn tình cảm tươi sang, yên hòa. Ký ức của Tự tưởng như đã phủ đầy khói sương cách trở, bỗng dưng tiếp nhận được một năng lượng giải tỏa, bật mình trỗi dậy. Những cánh cửa đóng kín đã tách Tự với quá vãng cùng lúc mở tung, ùa vào anh toàn bộ những bóng hình, hương vị, thanh âm sinh động của những ngày đã qua. Những ngày đã qua... Nhưng, là ai thế nhỉ? Cái người học trò hai mươi năm trước tìm đến với anh? Có gì khẩn thiết mà kiếm tìm anh những ba lần? Lại hẹn sẽ viết thư? Tổng kê trong quãng đời dài vừa qua, anh đã trực tiếp dạy dỗ một số lượng học trò không ít hơn một ngàn em. Nhưng, ở cái thời cách đây hai mươi năm, nghĩa là ở vào những năm đầu tiên anh bước vào nghề thầy, ở cái tỉnh L. miền thượng du xa xăm ấy, anh chỉ dạy một lớp học trò vỏn vẹn có bốn chục em thôi. Lớp học trò ấy là mối tình đầu với nghề thầy của anh. Anh còn nhớ như in mỗi gương mặt học trò và từng tình huống gặp gỡ cùng là những kỷ niệm riêng tư. Ai trong số mấy chục em ấy đến gặp anh? Điềm hung hiểm hay niềm may mắn sẽ đến với anh? Hai mươi năm, thời gian đủ https://thuviensach.vn để quên đi tất cả. Nhưng các môn sinh thì mãi mãi vẫn không quên thầy. Vẫn sống theo cái quy tắc “sống tết, chết giỗ” cổ kính ngàn năm? Giữa cái thời buổi mọi giá trị tinh thần có nguy cơ bị hạ bệ, thầy không ra thầy, trò không ra trò, chủ nghĩa thực dụng, thực lợi chi phối mọi quan hệ thiêng liêng, tình thầy trò bị coi là một món đồ cổ, những kẻ còn lương năng hẳn đau buồn và cuộc gặp gỡ này là một đối chứng về sức sống bền vững của đạo nghĩa thầy trò chăng? Hay chính người học trò tìm đến để yêu cầu anh phải thanh khoản? Còn những món nợ phải trả? Còn những điều chưa sáng tỏ cần được thấu suốt? Còn những giá trị bị vùi lấp cần phải được phục hồi? Dự đoán không dữ kiện, đoán trong mung lung. Tự như kẻ lần mò trong đêm. Thay hết giả định này đến giả định khác, anh mới nhận ra, trí nhớ anh còn tươi tốt lắm, anh vẫn tìm được hình bóng mình. Ngày ấy, cách giờ hai mươi năm. anh đẹp và mạnh mẽ vô cùng. Vậy thì người học trò ngày ấy bây giờ tìm đến Tự có thể là Hùng lắm chứ. Phải. Nguyễn Trọng Hùng, trưởng lớp suốt ba năm học cấp ba phổ thong. Một cái đầu nghênh nghênh. Một vạt tóc xõa trước trán. Một cái cổ nổi yết hầu, đỏ như gà chọi. Một giọng nói như xối lửa. Từng ấy đặc điểm của vị thủ lĩnh đám các cô tú, cậu tú đầu tiên của tỉnh nhỏ, bổ sung chứ không che lấp một đặc sắc tinh thần khác ở Hùng: Sự sùng kính vô điều kiện người thầy của mình. Học giỏi đều các môn, say mê môn văn như một môn học làm người. Hùng coi anh như một siêu nhân lý tưởng bấy lâu tìm kiếm. Cậu ta trở thành gần như một bản sao không đến nỗi vụng về của anh. Năm đó, Hùng hai mươi, kém Tự vài tuổi, đủ trình độ và kinh nghiệm để hiểu rõ cội nguồn các sự kiện có quan hệ đến anh. Ôi, sao anh vào đời với nhiều rắc rối éo le và cuối cũng số phận anh lại bi thảm đến thế! Hùng đã công khai ủng hộ, bênh vực các quan điểm cùng cách xử sự của anh. Hùng dã đứng bên anh trong những lúc anh nguy khốn. Nghe nói. Hùng đã tốt nghiệp đại học Bách khoa, sau năm năm công tác ở Viện Khoa học đã sang Tiệp Khắc bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ https://thuviensach.vn Silicát, hiện dang chủ nhiệm một đề tài cấp Nhà nước, trực tiếp làm giám đốc một xí nghiệp pha lê lớn ở một tỉnh miền trung. Có thể nhân một chuyến ra đây họp hành. hội thảo khoa học hay giúp đỡ một cơ sở sản xuất nào đó, Hùng tìm đến anh để thăm hỏi, chuyện trò, hoặc thông báo với anh một thông tin quan trọng gì đó. Nhưng thông tin gì mà quan trọng nhỉ? Chuyện đã hai mươi năm, dẫu là chuyện có quan hệ, đã từng làm xiêu lệch cả đời anh, nhắc lại bây giò phỏng có ích gì? Nhưng, gần gụi với Tự những năm tháng đó, không chỉ có riêng Hùng. Dẫu rằng đối với một giáo viên, cái chuyện trò yêu trò ghét xưa nay vốn là một chuyện thường tình. Tự vẫn tự hào, rằng gần như hầu hết học trò của anh đều chia xẻ với anh lòng kính mến, chân thành và sâu sắc. Tài năng, phẩm cách và tấm lòng của anh có sức chinh phục tự nhiên. Chưa bao giờ Tự dùng sự dễ dãi, nuông nịnh để thu phục nhân tâm. Cũng như chưa bao giờ anh lợi dụng quyền làm thầy để đắp bồi uy tín riêng của mình. Mô phạm mà vẫn không mờ nhạt lòng nhiệt thành, tinh thần triệt để, cùng chiều sâu của tri thức, sự phong phú của tình cảm và sức lan tỏa của tư duy, đã tạo nên một anh giáo Tự mực thước mà vẫn sâu sắc, đôn hậu mà vẫn uyển chuyển, đa cảm mà vẫn rắn rỏi, không dễ uốn mình, cảm thông với mỗi sa sảy, yếu đuối của học trò, hay nổi những cơn giận dữ vì thực lòng thiết tha được đo lường con người mình yêu quý bằng những khuôn mức tuyệt vời. Tự, bậc chính nhân yêu người mãi không thôi! Tự đã mấy lần mắng mỏ một cách thật nặng nề chú học trò Ân vì đã nhiều lần nó mang những cuốn sách nhảm nhí đến lớp và chuyền tay cho bạn bè đọc. Chẳng hạn cuốn Đồi thông hai mộ xằng xịt về nội dung, lố lăng về nghệ thuật. Nhà trường những năm tháng đó thật sự là một thánh đường tôn nghiêm và anh là một sứ thần của Đấng Quyền Năng cao cả, tận tụy thi hành chức phận coi sóc, gìn giữ sự trong ngọc trắng ngà của những linh hồn trẻ dại, để chúng không bao giờ sa vào mưu chước cám dỗ của ma quỷ và https://thuviensach.vn vấy bùn nơi trần thế. Sự vĩ đại và vòng hạn hẹp của những ngày tháng ấy cùng là ở chỗ đó. Ân oán giận anh suốt hai năm học lớp 8 và lớp 9. Đến năm lớp 10, đột ngột Ân cởi bỏ bộ mặt ghẻ lạnh đến với đưa anh xem cuốn Nhật ký của nó ghi trong hai năm! Trong đó nỗi ấm ức với anh được nó đay đi đay lại, thành một nỗi căm hận, phải khắc cốt ghi xương và trả nợ. Nó đã bị anh làm mất thể diện trước mặt cô bé Y. cùng lớp mà nó yêu vụng nhớ thầm. Nhận lại cuốn Nhật ký từ tay anh, nó xé vụn từng trang giấy, tung những mảnh vụn theo chiều gió, ngay trước mắt anh. “Em dã theo dõi thầy suốt hai năm học. Bây giờ, em coi thầy như anh ruột yêu quý của em”, Ân nói. Tự đã xin lỗi chú ta, lòng thật sự ân hận và tự bảo mình cần phải ghi nhớ bài học này. Nhưng, thủ đoạn, dẫu có tài tình, cũng sẽ là vô nghĩa, nếu không có tình thương yêu thật sự với học sinh của mình. Tình yêu thương, linh hồn của sự nghiệp truyền đạo của ông thầy. Ân từ đó gắn bó khăng khít với Tự. Nó ủng hộ anh còn mạnh mẽ hơn cả Hùng. Vì nó có người bác làm ở văn phòng tỉnh ủy, nơi tập trung các nguồn thông tin, nhất là từ khi anh chống lại các quyết định sai trái cua mấy kẻ cầm quyền thiển cận và bị coi là phần tử xấu cần phải theo dõi, giáo dục. Ân tốt nghiệp Đại học Giao thông. Đã đi phục vụ ở chiến trường. Sau 1975 sang học trường Đảng cao cấp ở Liên Xô. Có thể là Ân đã tìm đến anh. Giờ đây, dưới ánh sáng của thời đại đang nhận thức lại mình, đôi hồi với nhau chút ít về những ngày đã xa xôi ấy, cũng có thể là có ích chăng? Trong nhũng trường hợp thoạt đầu có ác cảm với thầy, về sau, quay ngoắt một trăm tám mươi độ, lại kính mộ thầy quá mức, còn có một cậu nữa tên là Hữu. Hữu cực kỳ thông minh và hết sức tai quái. Nó có nét mặt. dáng diệu và bộ mặt tinh thần hao hao Thuật. Học hành chểnh mảng. Trong lớp rất lười ghi chép. Hay phát biểu ngang ngạnh. Lại hay ngủ gật. Hoặc giả vờ ngủ để gián tiếp chê thầy là giảng kém quá. Nhưng kết quả học tập lại rất khá, nhiều khi xuất sắc nữa. Tệ nhất là nó hay giăng bẫy bẫy các thầy giáo trẻ mới vào nghề. Nó đọc hay nghe lỏm ở đâu đó chuyện này chuyện https://thuviensach.vn nọ, rồi bất ngờ làm ra vẻ không hiểu biết, đưa câu hỏi nhờ thầy giải đáp. Thầy trả lời mà hớ, mà sai, nó mới gãi gãi vành taivờ vờ vĩnh vĩnh rụt rụt rè rè: “Thưa thầy, theo em thì nó thế này có lẽ đúng hơn là cách giải thích của thầy”. Thế là nó thao thao dạy lại thầy. Mấy ai, dù là thầy giỏi, dám tự nhận thiên hạ có ba bồ chữ, mình có đủ từng ấy kiến thức chứa trong bụng? Nhiều lần nó định làm bẽ mặt Tự. Nó có ông bác là đồ nho. Thủ sẵn lời giải, nó đem câu chữ này nọ đến vờ vịt hỏi Tự để thử tài và lật tẩy Tự khi có thể. Thôi thì đủ. Một điển cố trong Kiều, Hoa Tiên. Một tích chuyện trong Sử ký Tư Mã Thiên, Cổ học tinh hoa... đến các trò vặt như: “Thưa thầy, em nghe người ta nói: chữ tác đánh chữ tộ, chữ ngộ đánh chữ qua, vậy những chữ ấy thế nào mà dễ lầm với nhau thế ạ?”. Tự không một lần lấm lưng trắng bụng trong các keo thử sức với chú bé bất trị này. Về sau, khi anh nhập ngũ, nó ghi trong sổ lưu niệm của anh mấy dòng: “Em phục kiến thức thầy 5, phục nhân cách thầy 5. Xin phép thầy, em cho thầy 10 điểm, điểm tuyệt đối”. Nó khóc như mưa khi đưa tiễn anh và là kẻ viết đơn phản đối các vị chức trách ở địa phương đã cố tình bắt anh ra mặt trận. Và coi đó là một hành vi hủy diệt nhân tài. Nó đòi gặp cả ông Bí thư Tỉnh ủy để chất vấn. Nó viết thư tố cáo tới tận Quốc hội, Chính phủ. Hữu đã bị Công an bắt. Bị coi là một phần tử gây rối; sau bảy năm ở tù ra, chú trở thành một gã trai ngớ ngẩn, suốt ngày lảm nhảm những bài văn thơ Tự dạy và đòi sửa lại chủ nghĩa Mác. Mới đây nghe nói chú ta nổi cơn tâm thần, bỏ nhà vượt biên, với ý định “sang châu Âu” để xem “học thuyết giá trị thặng dư của Kác Mác” có còn đúng? Chú ta bị lạc trong rừng Tây Bắc và bị thú dữ ăn thịt! Toàn thể học trò của anh hồi đó là bốn mươi mốt đứa, trừ một đứa, thằng Tuẫn, tên Juđa phản nghịch, một trong những đầu mối gây nên bao rủi ro cho đời anh, còn lại bốn mươi trang lưu niệm đẹp nhất trong cuốn sách viết về đời anh. Bất cứ một em nào trong số đó giờ đây có thể tìm đến anh. Chúng phản ánh anh. Mỗi em nhận ở anh một cái gì đó tốt lành và lưu giữ suốt đời. Và như thì có thể người đến gặp anh là chú bé Phiêu lắm chứ. Phiêu, cái chú bé rách rưới vì mẹ nó bỏ đi lấy chồng, sống cầu bơ cầu bất, một chiều đông rét mướt, như một cánh chim lạc đàn đến trường học ngủ https://thuviensach.vn nhờ, được anh đùm bọc khích lệ, đã trở lại đời học sinh, tự kiếm sống và trau dồi bản lĩnh, như văn hào vô sản Goócrki, cái hình ảnh hào hùng và lãng mạn mà anh dã xây đắp trong tâm hồn chú ta. Phiêu học hết lớp chín thì xung phong đi bộ đội. Gặp anh ở Trường Sơn, chính Phiêu đã cứu anh, băng bó vết thương cho anh, khiêng cáng đưa anh về binh trạm. Còn sống sót sau cuộc chiến tranh ác liệt vừa qua, thế nào Phiêu cũng tìm đến anh. Phiêu và anh, hai kẻ hàm ơn nhau. Cũng tương tự như Phiêu, tuy có khác biệt đôi nét về hoàn cảnh, còn có thể là Ngọc, con ông phán đầu tòa; Lễ, con cụ Sơn nhân sĩ; Thức, con bà ký Lộc; Lý, con ông đội Biền... những đứa trẻ không chọn thành phần giai cấp của bố mẹ để ra đời, sinh ra, lớn lên trong cái xã hội tỉnh nhỏ - tố thành từ muôn ngàn duyên cớ, trở thành nạn nhân của những đầu óc tư duy giản đơn, kém phát triển. Những đứa trẻ ấy nhờ anh mà vượt qua kỳ thi, hoàn thiện bậc trung học phổ thông trong những năm tháng không khí có lúc như nhiễm độc ấy. Giờ đây, các em đã là những bác sĩ, kỹ sư, thợ cơ khí, thợ mỏ, người trồng lúa, người nuôi bò… những công dân độ tuổi 35, 36 đủ lịch lãm để đối thoại, tâm tình với anh. Ừ, họ đủ tư cách để ngồi đối diện với anh, ở giữa hai bên là câu hỏi lớn: Cuộc đời là cái gì? Là vại dưa muối hỏng chăng? Nghề thầy nhân mình lên nhiều lần. Dẫu anh không là tiêu biểu cho học thuật, phong độ để tạo nên một thế hệ môn sinh, thì cái kiếp phận đơn lẻ của anh cũng có thể là nơi người cùng thời tìm đến để soi tỏ một khía cạnh nào đó của cuộc đời mỗi người. Kể cả Ừ, kể cả nó. Và không loại trừ, rất có thể là nó dã tìm đến. Nghe nói hiện thời thằng Tuẫn giữ một chức sắc kha khá ở Sở Công an tỉnh. Nó ăn nhờ lộc bố nó. Hay thật đấy, thời dân chủ cộng hòa nhưng vẫn có lộc, mà lộc dài lâu, ăn mãi không hết. Tất nhiên, nó đến không phải để tìm sự đồng cảm, ân hận, xin lỗi thì càng không thể có. Nhưng, nó cũng chẳng thèm trả https://thuviensach.vn thù anh làm gì. Anh bây giờ là cái hình nhân thảm hại, vô nghĩa đối với nó. Nó đến để cười vào mặt anh: Đấy, ông Tự, tôi nói có sai đâu. Đời ông khốn nạn là thế đấy! Ông ngu dốt quá, dám chống lại bố tôi, đồng chí Bí thư Thị ủy, người đại diện cho cả một thời đại mới. Cũng có thể là nó sẽ bố thí cho anh chút ít thương hại, để anh khỏi quá tủi hổ, để nó có cơ hội tỏ ra rằng mình cũng là một kẻ cầm quyền có bản lĩnh cao thượng. Ông Tự ạ, nói thế thôi, chứ tôi cũng phải cám ơn ông. Ông dậy văn mê li lắm. Thú thật, có hồi nghe ông đọc bài Trái tim Đankô, hoặc bài Đại Cáo Bình Ngô, tôi thấy khoái cái lỗ nhĩ lắm. Đ. mẹ. Nhưng tôi cũng nhắc ông là cái tát của ông không bao giờ sạch dấu vết trong tâm khảm tôi đâu, nên mỗi lần nghĩ đến, tôi lại thấy rực người lên, chỉ muốn đem ông ra mà xử bắn. Tôi bây giờ có quyền xử bắn người đấy ông ạ. Chỉ lạ là tại sao hồi ấy bố tôi lại không bắt giam ông, chỉ kỷ luật ông, nghĩa là trả thù ông bằng việc tống ông ra mặt trận. Thời ấy, lơ là chuyên chính vô sản quá đấy! Ôi, thằng Tuẫn, đứa con trai của ông Lại, Bí thư Thị ủy lẫy lừng quyền hành ở cái thị xã miền ngược con con ấy. Lần đầu tiên Tự có ấn tượng riêng về nó, khi trong một giờ ra chơi, nó chỉ vào mặt bạn nó, đe: “Được rồi! Còn em mày, bố mày đấy. Tao mà vào ngành công an thì bố mày, em mày chết với tao!”. Có thể chỉ là một câu đùa, một lối dọa dẫm trẻ con. Nhưng thường thì cảm quan đầu tiên chi phối nhận thức rất mạnh. Tự, dẫu biết vậy vẫn đinh ninh mình đánh giá thằng Tuẫn không sai, khi thấy dưới sự bảo trợ của bố nó, một kẻ vô học, hãnh tiến và kiêu căng, lố bịch, đã trượt dần theo hướng suy đồi, hư hỏng. Nó đã chống lại anh. Ỷ thế bố, lên mặt khinh miệt và chọc tức anh. Bố đã miệt thị thầy thì con sẽ phỉ báng thầy, chuyện ấy có gì là lạ. Huống chi là đã có cả một thời coi việc trọng thầy giáo là lễ giáo phong kiến (!) Cuối cùng, Tự đã phải trừng phạt thằng Tuẫn. Đỉnh điểm của việc đó là cái tát thẳng tay, đầy phẫn nộ của anh vào mặt nó, ở giữa giờ giảng văn, khi nó công nhiên, trơ trẽn bộc lộ một thái độ xấc xược, vô đạo lý, hết sức đểu cáng, xúc phạm đến tất cả bạn bè và các giá trị thiêng liêng. https://thuviensach.vn Nhưng thôi, chuyện thằng Tuẫn và bố nó dài dòng, nặng nề lắm. Dẫu dây chẳng phải là chuyện giữa các cá thể thì cũng chẳng nên nhắc lại làm gì. Cuộc sống hiện thời đã dư thừa nặng nhọc rồi. Hãy thả hồn lữ thứ về với những kỷ niệm êm đềm xa xưa. Thời gian đi không trỏ lại. Thời gian không có tính cách phản hồi, không bao giờ còn quay trở lại, nhưng lại còn mãi trong tâm hồn Tự nỗi nhớ thương, dư ảnh một thị xã cổ với những đường phố trập trùng, những căn nhà dựng trên sườn đồi, bóng đàn chim hét như những tàn than đáp xuống bờ sông vắng, giai điệu trầm buồn một bài hát anh dạy các em khi kết thúc năm đầu tiên anh ở vị trí người thầy: Bao tháng ngày xa vắng trôi còn đâu nếp trường xưa. Say đắm từng gian lớp xinh xinh lòng xao xuyến tình thơ Nỗi buồn, sự cách trở. Ở những trạng thái ấy, con người bé nhỏ và đáng thương biết bao. Tự đã rưng rưng. Đã động lòng trắc ẩn. người, thân phận của nó, sự yếu đuối của nó, chiều sâu vô cùng của nó, là những niềm khắc khoải da diết của anh. Đêm Nôen năm ấy rét buốt chưa từng. Mưa rây bụi từ chiều, phủ màn hư ảo lên thị trấn nhỏ. Đêm thiêng tiết hơi giá buốt, kích thích con người tìm đến nhau trong hơi ấm hội đoàn tin cậy. Mãi mãi Tự không thể quên cái đêm thiêng liêng ấy ở ngôi nhà thờ tỉnh nhỏ ấy khi anh một mình tìm đến, lắng nghe trong nội tâm cái nhu cầu chia xẻ của mình. Một nửa số dân thị xã đã tụ tập trong thánh đường bỗng chốc trở nên uy nghi đó, có lẽ cũng như anh, những kẻ ly quê cảm nhận ra cái thân kiếp bơ vơ của mình trong cái đêm đầy nỗi ai hoài này. Gian commanhông thoát khỏi vẻ tầm thường của nó, lộng lẫy như một cung điện hợp đoàn. Mãi mãi Tự không quên những xúc cảm tươi sáng của mình khi đứng trước khung cảnh tráng lệ đến huyễn hoặc của gian thờ. Bàn thờ Chúa phát quang vì các đồ thờ bằng bạc sáng bong, choáng lộng. Nến phấp phới hàng trăm ngọn tỏa một vùng sáng ấm. Lần dầu tiên anh nhận ra hình Đức https://thuviensach.vn chúa Giêsu chịu nạn không còn là cái hình sắc mang khái niệm quái trạng, trở thành một biểu tượng đẹp đẽ về sự xả thân đáng tôn thờ. Không còn vẻ dửng dưng xa cách nữa, khi anh nhìn thấy hai dải băng đỏ thả dọc hai bên bàn thờ hai hàng chữ kim tuyến óng ánh: Sáng danh Chúa trên các tầng trời. Bình an cho mọi người dưới thế. Chẳng còn điều gì là bí ẩn cả. Tất cả đều gần gụi, dễ hiểu và Tự có thể san sẻ, cảm thông. Tuy nhiên Tự không thể giấu giếm được cơn chạnh lòng của anh. Anh hơi buồn khi nghe thấy giọng đồng ca sai lạc của bầy trinh nữ quê mùa gồm toàn các cô thôn nữ ở ngoại vi thị trấn, dường như chưa hề được tập dượt. Và cuối cùng, xúc động nhất, để lại ấn tượng xót thương nhất trong anh, lại chính là cái đám đông tụ họp trong gian thờ, những kẻ giống anh, có nhu cầu sum họp, nhờ cậy nhau. Tôn giáo bao giờ cũng là một tình yêu nội giới. Đức Chúa tỏa hào quang, chia phúc lộc cho con chiên. Nhưng, con chiên của Ngài thì Tự không thể ngờ, sao họ lại có dáng hình những kẻ hành khất đến thế. Họ đem theo những manh chiếu rách. Họ ngồi la liệt trên nền đá lạnh. Tất cả đều chung một khuôn mặt xanh xám. rét mướt và ngái ngủ. Tất cả đều mụ mị, lờ đờ. Tất cả đều chung một cảm giác tội lỗi và bổn phận. Và Tự nhận ra, không loại trừ một ai trong đám người ăn xin lộc Chúa nọ, mọi người, mỗi người đều thành kính trong mối liên hệ hư phù giữa họ với một ý niệm siêu đẳng hiện hình là đấng Christ trên cao kia. Nghĩa là anh nhận ra cái đời sống tâm linh kỳ quái, sâu thẳm của con người. Chính là tâm linh của cả bày đàn ấy đang kêu rên thống thiết bên tai anh: - Tôi xưng với Đức Chúa trời tôi là tội nhân và tin nhận Đứcc Chúa Jésus Christ đã chịu chết trên cây thập tự giá để chuộc tội cho tôi và Ngài đã phục sinh cho tôi được hưởng công bình. Còn bây giờ tôi tuyên nhận Ngài là Cứu Chúa của tôi. https://thuviensach.vn Ôi, con người sao mà yếu nhược vậy! Con người mang nỗi sợ từ tiền kiếp và mãi mãi chẳng khi nào thoát khỏi số kiếp kẻ cầu xin hay sao? Gần mười hai giờ đêm bản ai ca của đám ăn mày lộc Chúa mới tạm ngưng nghỉ. Một chiếc bàn nhỏ được khiêng ra, đặt xuống cạnh bàn thờ Chúa. Một người đàn ông to ngang kềnh càng xuất hiện. Vòm nhà thờ cấu trúc kiểu hang động đã làm méo tiếng người nên phải lát sau Tự mới nhận ra người nói khai mạc lễ Giáng sinh là ông Lại, Chà! Ông Lại vào tận nhà thờ, đóng vai kẻ mang quyền pháp tối cao. Chưa bao giờ có cảnh tượng như vậy. Đứng trước những bức chân dung các cha hiển thánh khung nạm vàng, ông Lại giơ hai cánh tay hộ pháp và cất tiếng oang oang. Ông lại phê phán tính chất lừa bịp của đạo Thiên Chúa. Ông lại cảnh cáo bọn phản động đội lốt thầy tu. Ông Lại kêu gọi giáo dân tích cực tham gia vụ sản suất Đông Xuân. Ông Bí thư Thị ủy say nói, quên cả giò giác. Đúng giờ, chuông phải đổ liên hồi. Chuông vang. Chuông rền rã, náo động. Chuông vẫn không át được lời ông Lại. Ông Lại nói tôn giáo là thuốc phiện mê hoặc nhân dân. Ông Lại ra tuyên ngôn về một sự khai sáng mới, một quyền lực thiêng liêng mới. Tự có cảm giác đang đứng xem một buổi trình diễn một vở kịch lớn trên sân khấu Hy Lạp cổ dại. Dàn đồng ca u oải và tiếng chuông như một tâm hồn nức nở đang tranh cãi âm thầm với một nhân vật cỡ Prômêtê thao thao bản độc thoại hùng hồn. Nhũng xúc cảm tươi sáng buổi khởi thủy của Tự đã tiêu tan. Anh bỗng thấy căm ghét tất cả. Tôn giáo nào khi được thể chế hóa, thế tục hóa, và nảy sinh tham vọng thống trị, thì mất luôn cái đẹp của tư tưởng khi khai nguyên. Lặng lẽ chuyển dịch. Tự muốn bày tỏ thái độ không chấp nhận. Anh ra khỏi đám đông, vòng về phía sau họ, bước sang gian thờ Đức bà Maria. Ở https://thuviensach.vn đây, thưa người, tiếng chuông và tiếng ông Lại trở thành xa lắc. Dọc theo bức tường dài là bộ tranh tiểu sử Chúa Jêsu. Tự làm một cuộc hành trình ngược. Anh bắt đầu từ bức Chúa bị đóng danh câu rút trên núi Sọ Người. Anh dừng lại hơi khác thường trước bức Juđa phản Ch thoáng rùng mình nghĩ tới sự phản bội chẳng phải là mới lạ gì. Cuối cùng, anh dừng lại trước mô hình một cái hang nhỏ, nơi Đức Chúa ra đời và ở đây tâm trí anh như bị thôi miên. Chao ôi, Tự có cảm giác vừa đi qua bao nhiêu mê mị để đến cái vùng tĩnh lặng tâm thế này. Không còn một thoáng mùi vị tôn giáo. Không ồn ào huênh hoang. Không đau khổ, ê chề. Khung cảnh man mác một niềm vui dịu dàng. Đứa hài nhi xinh xắn. Người mẹ hiền hòa. Cái máng gỗ đơn sơ. Ngọn cỏ xanh rì, bầy cừu trắng bông. Mẹ bò cái lang trắng hiền lành. Đây là cuộc đời, là cuộc sống hoàn nguyên! Tự đã đến cái nơi anh cần đến,. sau khi đã vượt qua những khoảng cách ràng buộc tạm thời. Sung sướng, tim anh đập rộn. Rồi lát sau, anh thấy người nhịp nhàng chuyển động trong một đà rung lắc mỗi lúc một điều hòa. Chuông lại đổ. Lần này vang động chừng mực và thanh nhàn, thả vào không gian một nỗi niềm ân ưu, trìu mến lạ lùng. Cả đời Tự chưa bao giờ anh sống trong những cảm giác kỳ lạ như thế. Cho tới khi hồi chuông chỉ còn để lại dư ba mơ hồ, anh mới trở lại trạng thái nhận thức được mình và bỗng thấy xung quanh hoang vắng, tôn nghiêm quá. Trỗi lên trong anh nỗi sợ hãi từ sâu thẳm rất quái gở. Anh muốn được giãi bày. Trước anh có một tiếng gọi. Trước anh có một bước chân, sát cái công trình thủ công mô phỏng cuộc sinh nở giản dị và lớn lao, một tấm khăn mang hình một ngọn lửa vẫy gọi anh, chân anh run rẩy như chân một kẻ khác. Cuối cùng, với bao gắng gỏi phi thường, anh đã bước tới và nhận ra, mình dang sống ở một môi trường hoàn toàn trong suốt, không cách trở, cản ngăn. Ở đó, anh đối diện với ý niệm cao cả. Ở đó, chỉ có anh https://thuviensach.vn và thiếu nữ cùng giao cảm, và cùng soi bóng mình trong niềm thương nỗi nhớ mênh mô Ôi, Phượng, cái khuôn mặt thiên thần đêm Nôen năm ấy. Phượng, cái tinh hoa chắt lọc qua hỗn độn, tầm phào, điểm tận cùng của một hành trình khổ ải, buổi giáng sinh ra đời một thiên chúa mới, muôn thuở, vĩnh hằng. Phượng, cái mộng ước tuổi xuân không hiện hữu, cái hạnh phúc đứt đoạn của đời Tự. Nôen năm ấy Phượng đã nghỉ học được hơn nửa năm. Phượng chỉ là nữ sinh trực tiếp học Tự học kỳ đầu lớp chín. Lòng biết ơn, sự thán phục của thiếu nữ đã biến Phượng thành tình nhân của Tự và hai người đã yêu nhau từ lúc nào, thật tình cả hai đều không rõ. Tình yêu thực sự có mấy khi rõ rang. Phượng đã nghỉ học để trông nom, nuôi dậy ba đứa em nhỏ, khi người mẹ đã mất và người cha ra đi trong đoàn quân mở đường mòn Hồ Chí Minh. Phượng đã nghỉ học vì chính thiên diễm tình của họ. Quan hệ thầy trò là quan hệ đẹp đẽ nhưng cũng lại là một điển chế chặt chẽ mà họ cần phải thoát ra. Với Tự, tình yêu cao cả của Phượng là cái hạnh phúc đắm say nhất trong cả cuộc đời anh. Đó là thiêng hướng êm dịu nhất, tinh khiết nhất của cuộc đời đầy những trắc trở của anh. Đêm Nôen năm ấy linh thiêng với cả hai kẻ ngoại đạo. Lần đầu tiên, trong bóng đêm u nhã, dưới màn mưa bụi óng ánh như những chấm kim khí. Phượng chủ động lồng cánh tay mình vào vòng tay Tự. Cả hai ra khỏi nhà thờ sau buổi lễ, đều phong phanh, nhưng từ phút ấy không còn phụ thuộc vào ngoại cảnh. Cuộc sóng còn một dạng vẻ nữa giờ dây Tự mới biết, ấy là vẻ hoang đường của nó. Từ lúc ất cả đều rơi vào vòng mê ảo. Tàn than của một chiếc lồng ấp ở đầu phố vắng rắc bay những vụn vàng. Tiếng đàn băng-giô nhà ai trăn trở https://thuviensach.vn