🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Con Bạc Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents LỜI GIỚI THIỆU CHƯƠNG I CHƯƠNG II CHƯƠNG III CHƯƠNG IV CHƯƠNG V CHƯƠNG VI CHƯƠNG VII CHƯƠNG VIII CHƯƠNG IX CHƯƠNG X CHƯƠNG XI CHƯƠNG XII CHƯƠNG XIII CHƯƠNG XIV CHƯƠNG XV CHƯƠNG XVI CHƯƠNG XVII https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn LỜI GIỚI THIỆU Ý tưởng viết truyện Con bạc xuất hiện từ mùa thu năm 1863. Ngày 18 tháng Chín năm 1863 từ Roma, Dostoievski viết cho N.N. Strakhov “Tình tiết câu chuyện là thế này: có một người Nga ở nước ngoài. Ông hãy hình dung rằng vấn đề ngoại kiều Nga được bàn nhiều trên báo chí. Tất cả sẽ được phản ánh trong truyện của tôi. Nói chung là tôi sẽ mô tả thời điểm hiện tại (với khả năng có thể) của đời sống của đất nước chúng ta. Tuy nhiên, tôi lấy nguyên mẫu trực tiếp của một con người đã phát triển đa dạng, nhưng nhiều mặt lại chưa hoàn chỉnh, không tin gì, nhưng lại không dám không tin, chống lại quyền lực nhưng lại sợ quyền lực. Anh ta tự huyễn hoặc mình rằng ở nước Nga anh ta chẳng có việc gì làm và vì thế anh ta chỉ trích gay gắt những người từ trong nước Nga kêu gọi ngoại kiều Nga về nước. ‹…› Vấn đề chính là ở chỗ tất cả những tinh túy cuộc sống của anh ta: sức mạnh, niềm hăng say, lòng dũng cảm lại đổ vào trò chơi rulet. Anh ta là con bạc, nhưng không phải con bạc tầm thường, cũng như tên hiệp sĩ keo bẩn của Pushkin không phải là tên keo bẩn tầm thường. (Nói chung đó không phải là việc so sánh tôi với Pushkin. Tôi nói chỉ để làm rõ thôi). Anh là nhà thơ có đẳng cấp riêng biệt, nhưng vấn đề là ở chỗ chính anh lại xấu hổ với thơ anh, bởi vì anh cảm thấy sâu sắc cái thấp hèn của loại thơ ấy, mặc dù nhu cầu phiêu lưu đã làm tăng phẩm giá cho anh trong con mắt của chính anh. Toàn bộ câu chuyện là chuyện anh chơi rulet ở các sòng bạc đến năm thứ ba”. Mùa hè năm 1865, bị xiết nợ dữ dội, Dostoievski buộc phải bán cho “chủ nợ” và cũng là “con người khá tồi tệ” F.T. Stellovski quyền xuất bản toàn tập sáng tác của mình. Thế nhưng trong hợp đồng có một khoản mục đặc biệt, Dostoievski kể trong bức thư gửi A.V. Korvin Krukovskaia ngày https://thuviensach.vn 17 tháng Sáu năm 1866, trong đó tôi hứa với ông ta rằng muốn in toàn tập thì tôi phải chuẩn bị xong một cuốn tiểu thuyết không dưới mười hai tay sách, và nếu tôi không kịp nộp vào ngày 1 tháng Mười một năm 1866, hạn chót, thì ông ta, Stellovski, có quyền được tiếp tục in trong chín năm liền không phải trả tiền, và tôi còn nghĩ ra rằng ông ta được in cả những gì tôi sẽ viết ra mà không phải trả một đồng nhuận bút nào nữa”. Đang say sưa viết Tội ác và hình phạt, Dostoievski chưa bắt tay vào viết tiểu thuyết mới cho đến đầu tháng Mười năm 1866. Khi thời hạn hoàn thành cam kết chỉ còn chưa đầy một tháng, ông bắt buộc phải mời người phụ nữ viết tốc ký Anna Grigorievna Snitkina (sau này là vợ ông) để đọc cho cô chép cuốn tiểu thuyết trong vòng 26 ngày, từ ngày 4 đến hết ngày 29 tháng Mười. Có thể cho rằng đến trước thời điểm này Dostoievski đã chuẩn bị được những bản nháp hoặc những phương án tỉ mỉ cho tác phẩm, cho nên mới có thể xây dựng được Con bạc trong thời gian ngắn đến thế. Trong hồi ký của mình bà A.G. Dostoievski kể về quá trình viết cuốn Con bạc. Trước ngày bà đến làm việc, Dostoievski đã có các phác thảo, sau đó từ 12 giờ đến 4 giờ chiều mỗi ngày, nghỉ ngơi rất ít, ông đọc cho bà ghi tốc ký, rồi khi về nhà, bà giải mã và viết lại cho sạch đẹp. Những phần bản thảo Con bạc mà bà viết tay và sau trở thành bản thảo cho thấy rằng trước khi đem nộp cuốn tiểu thuyết cho nhà xuất bản Dostoievski lại một lần nữa sửa chữa bản thảo. Ngày 1 tháng Mười một năm 1866 bản thảo được nộp cho Stellovski với tựa đề Ruletenburg (có nghĩa là Thành phố rulet). Nhưng nhà xuất bản yêu cầu ông phải đổi tên sách thành “một cái tên gì đó, nghe có vẻ Nga hơn” (xem thư của Dostoievski gửi V.I. Gubin ngày 8 tháng Năm 1871). Dostoievski đồng ý và rồi tác phẩm được in trong Toàn tập Dostoievski do F. Stellovski ấn hành tại Saint Petersburg (1866) với nhan đề Con bạc. Trong hổi ký của mình bà Dostoievskaia A.G. (Moskva, 1871) có viết: https://thuviensach.vn “… Trung tâm câu chuyện là “con bạc”, một trong những mẫu người Nga hải ngoại. Bên cạnh đó là gia đình một tướng quân người Nga, cũng là hải ngoại. Đó là một gia đình ngẫu nhiên đã tách khỏi nếp sống truyền thống sau cuộc cải cách nông dân, vấn đề này ở những tác phẩm về sau Dostoievski có những phần nghiên cứu đáng kể. Trong chuyến đi đầu tiên sang châu Âu năm 1862 ông đã quan sát nhiều gia đình Nga kiều và đã viết trong bài Ghi chép mùa đông về những ấn tượng mùa hè. Theo thống kê của tờ Người đưa tin Nga số tháng Mười năm 1862, thì chỉ riêng năm 1860 đã có hơn hai trăm ngàn người Nga đi ra nước ngoài…” Có một điều thú vị là chủ đề “người Nga ở nước ngoài” cũng đã được I.S. Turgenev khai thác, mặc dù ở khía cạnh khác, trong tác phẩm Khói (1867), được viết và được xuất bản gần như đồng thời với Con bạc của Dostoievski. Những diễn biến của câu chuyện tình của nhân vật lúc làm việc trong gia đình tướng quân với tư cách gia sư và cô con gái nuôi của tướng quân là Polina có nhiều điều được lấy ra từ những quan hệ phức tạp giữa Dostoievski với Apollinariya Prokohevna Suslova. Trong một bức thư Dostoievski đã viết về cô: “Cô ấy đòi hỏi mọi người đủ thứ, cái gì cũng phải hoàn hảo, không tha thứ bất kỳ một thiếu sót nào…” (thư gửi N.P. Suslova ngày 19 tháng Tư năm 1865). Những lời này có thể hoàn toàn phù hợp với Polina. Một số tình tiết liên quan đến Polina, như việc cô bị anh chàng người Pháp De-Grie quyến rũ, việc cô muốn trả anh ta một khoản tiền, đều có nguồn gốc từ cuộc đời của A.P. Suslova và được Dostoievski hư cấu thêm (xem Suslova A.P. Những năm tháng gần Dostoievski. Moskova, 1928). Tác giả Con bạc còn có một niềm đam mê giống như nhân vật của mình, Aleksei Ivanovich, đó là thói đánh bạc. Về thú chơi rulet, trong những chuyến đi của mình Dostoievski thường vẫn kể lại cho những người thân. Trong một bức thư gửi từ Paris cho V.D. Konstant đề ngày 20 tháng Tám năm 1863, kể về lúc thắng bạc ở Viesbaden, Dostoievski viết: “… https://thuviensach.vn trong suốt bốn ngày này tôi chỉ chú mục vào các con bạc. Số người đặt tiền có tới mấy trăm. Thật tình mà nói, biết chơi thì chỉ có vài người thôi. Tất cả đều thua cháy túi vì không biết chơi. Hai người thắng là một bà người Pháp và một huân tước người Anh, họ chơi giỏi, không hề thua, ngược lại, nhà cái suýt vỡ trận. Tôi nói điều này, xin đừng bảo rằng vì vui sướng mà tôi quá lời, tôi không bị thua vì tôi biết mánh lới để không thua, mà lại thắng cuộc. Mánh lới ấy tôi biết, thật là dễ hiểu và đơn giản, đó là biết tự kiềm chế một phút, dù ở bất kỳ thời điểm nào của cuộc chơi, không được nóng vội. Vấn đề chỉ có thế…” “Lý thuyết” chơi rulet của tác giả trong bức thư trích dẫn trên đây trùng hợp với lý thuyết của nhân vật Aleksei Ivanovich, đặc biệt là trong chương cuối. Bà A.G. Dostoievskaia nhớ lại rằng trong quá trình viết tác phẩm, khi bàn đến số phận của các nhân vật, thì “Fiodor Mikhailovich hoàn toàn đứng về phía “con bạc” và nói rằng có nhiều tình cảm và ấn tượng của anh ta là chính ông đã trải nghiệm. Ông khẳng định rằng ông có thể có được cá tính mạnh, chứng minh được cá tính bằng chính cuộc đời mình, nhưng ông lại không có sức mạnh để chiến thắng đam mê chơi trò rulet”. Hình tượng “con bạc” của Dostoievski có lịch sử văn học lâu đời. Trong văn học thế giới, danh sách những tác phẩm khai thác chủ đề này có thể kể ra không bao giờ hết. Chính Dostoievski đã nói đến mối quan hệ giữa tác phẩm của ông với các tác phẩm của Pushkin. Ngoài Những bi kịch nhỏ phải kể đến Con đầm Pích. Giữa Con đầm Pích với Con bạc có những chi tiết gần nhau. Tuy nhiên Germann của Pushkin chỉ có một say mê duy nhất là làm giàu để có quyền lực đối với mọi người. Còn Aleksei Ivanovich thì vừa thắng được hai trăm ngàn đã lập tức tiêu hết. Dostoievski coi đó là biểu hiện của nét tính cách Nga thuần túy. Khi xây dựng hình tượng Aleksei Ivanovich, Dostoievski cho thấy đã có những mối liên hệ với hình tượng “Dubrovski” của Pushkin. Troekurov gọi Dubrovski là “gia sư” với hàm ý miệt thị. Aleksei Ivanovich cũng tự gọi mình là “gia sư”, một cách tự ti trong những trường hợp muốn nhân https://thuviensach.vn mạnh vị thế phụ thuộc của mình. Trong truyện của Pushkin (chương XI) và trong Con bạc từ “gia sư” đều được viết theo kiểu phiên âm sang tiếng Pháp là “outchitel”. Cũng như nhiều tác phẩm khác của giai đoạn này, Con bạc có liên quan đến các bài báo chính luận của Dostoievski những năm 1861-1864, đặc biệt là bài Ghi chép mùa đông về ấn tượng mùa hè. Vấn đề chủ đạo là ở chỗ trong tác phẩm, Dostoievski muốn đối lập nước Nga hiện đại với châu Âu. Nhiều hình tượng trong tiểu thuyết dường như là bản minh họa cho những kết luận của Dostoievski trên mặt báo và trong tổng kết chuyến đi đầu tiền của ông ra nước ngoài. Aleksei Ivanovich là hình ảnh độc đáo của những thanh niên mà Dostoievski nói đến trong Ghi chép mùa đông…, những người này, cũng như Chatski, không tìm được con đường sự nghiệp ở Nga, đã đi sang châu Âu để “tìm một cái gì đó”. Nhân vật này được đối lập với nam tước Vurmergelm và De-Grie. Con bạc không muốn cúi đầu trước thần tượng Đức và không muốn dấn thân vào việc kiếm tiền… Theo Dostoievski, tính cách của những người Pháp, Đức, Anh trong quá trình phát triển lịch sử của đất nước họ đã được “định hình” rõ rệt, còn tính cách dân tộc của Nga thì lại đang trong quá trình phát triển, từ đó mà có “tính không định hình” của Aleksei Ivanovich và Polina, cũng từ đó mà người Nga có hoài bão sâu sắc muốn khắc phục tính thiến giao trong các hình thái xã hội phương Tây, và ông nhìn thấy tính ưu việt lịch sử của nước Nga, tiền đề để trong một thời gian ngắn nữa nước Nga sẽ tìm được những con đường tiến tới những lý tưởng cao cả của toàn nhân loại. Về mặt này, đóng vai trò quan trọng là hình tượng tiêu biểu: “bà già” Antonida Vasilevna. De-Grie và mademoiselle Blanche là những nhân vật mà Dostoievski châm biếm. Khi đặt tên cho tên hầu tước tự phong chuyên lèo lá và cho vay cắt cổ De-Grie, bằng cái tên của nhân vật hào hiệp trong tiểu thuyết thế kỷ mười tám Manon Lescaut[1], Dostoievski đã châm biếm mức độ xuống cấp đạo đức của giai cấp tư sản Pháp. https://thuviensach.vn Hình ảnh ngài Astley người Anh, là người chiếm được cảm tình của cả Aleksei Ivanovich, cả “bà già” và cả Polina, làm ta nhớ đến các nhân vật hào hiệp và tốt bụng trong các tiểu thuyết mà Dostoievski rất yêu thích của Dickenst[2] và Thackeray.[3] Hình tượng ngài Astley được tác giả xây dựng không cần nhiều chi tiết là phù hợp với quan niệm trong giới dân chủ Nga về người Anh. Saltykov Schedrin trong bài Đời sống xã hội của chúng ta (tháng Năm 1863) đã viết rằng một người Anh đi du lịch “thì ở đâu cũng tự hào, tự tin, ở đâu cũng mang đến một kiểu mẫu riêng với tất cả các mặt mạnh yếu của nó”. Con bạc đã nhiều lần được đưa lên sân khấu. Năm 1916, S.S. Prokofiev dựa vào tiểu thuyết này đã viết một vở opera và đã được trình diễn trong nhà hát hoàng cung Saint-Petersburg. Còn về bút pháp của Dostoievski thì đã có biết bao nhiêu người bàn đến, tựu trung lại, ai cũng cúi đầu bái phục và tôn ông là bậc thầy về phân tích tâm lý nhân vật. Sách của ông hay về tình tiết thì ít, mà hay về nội tâm thì nhiều. Tác phẩm này không phải ngoại lệ. Người dịch (Theo tư liệu của E.I. Kiko) https://thuviensach.vn CHƯƠNG I C uối cùng tôi đã trở về sau hai tuần đi vắng. Mọi người trong nhà đã đi Ruletenburg từ ba hôm nay. Tôi chắc họ sốt ruột chờ tôi về lắm. Nhưng tôi đã nhầm, vẻ mặt tướng quân xem ra hết sức bình thản, ông nói với tôi bằng giọng tự phụ và bảo tôi đến gặp bà chị gái. Rõ ràng là họ đã xoay được tiền ở đâu rồi. Thậm chí tôi có cảm tưởng tướng quân nhìn tôi có vẻ hơi ngượng. Maria Fillipovna thì đang bận tíu tít, chỉ hỏi tôi qua loa; nhưng tiền thì bà nhận ngay, đếm lại cẩn thận và nghe hết bản tường trình của tôi. Đến bữa ăn trưa người ta chờ thêm một tay người Pháp tên là Mezentsov và một gã người Anh nào đó. Đúng như người ta nói, vừa có tiền một cái là tiệc tùng, khách khứa ngay, kiểu Moskva. Polina Aleksandrovna nhìn thấy tôi chỉ hỏi sao tôi đi lâu thế, rồi không đợi tôi trả lời, nàng bỏ đi ngay. Tất nhiên làm như thế là cố tình, nhưng tôi và nàng sẽ có dịp phải nói chuyện. Có nhiều chuyện phải nói. Tôi được xếp ở trong một căn phòng nhỏ tầng bốn của khách sạn. Ở đây người ta biết tôi là người trong đoàn của tướng quân. Cứ qua mọi dấu hiệu là thấy ngay mọi người đã kịp tự phô trương thanh thế. Trong khách sạn này ai cũng coi tướng quân là bậc đại thần giàu có nhất nước Nga. Trước bữa ăn, giữa những việc sai phái khác, ông đã kịp sai tôi cầm tờ giấy bạc một ngàn franc[4] đi đổi. Tôi đổi trong quầy của khách sạn. Bây giờ mọi người sẽ nhìn chúng tôi như những nhà triệu phú, ít nhất là trong một tuần. Tôi đang định dẫn Misha và Nadia đi chơi, nhưng đến giữa cầu thang có người vẫy tay gọi tôi đến gặp tướng quân; ông thấy cần phải hỏi xem tôi định dẫn chúng đi đâu. Con người này chắc chắn không thể nhìn thẳng vào mắt tôi, mặc dù ông rất muốn, nhưng lần nào tôi cũng nhìn lại ông https://thuviensach.vn bằng cái nhìn chằm chằm, nghĩa là vô lễ đến mức khiến ông có vẻ ngượng. Ông nói một thôi một hồi, chưa hết câu này đã sang câu khác, cuối cùng lẫn lộn linh tinh hết, rồi mới làm cho tôi hiểu tôi phải dẫn bọn trẻ đi dạo đâu đó trong công viên, tránh xa cái cung giải trí. Sau rốt ông nổi cáu thật sự và đế thêm: “Không dặn trước thì thế nào anh cũng lại dẫn chúng vào cung giải trí, đến chỗ mây cái bàn rulet. Nói xin lỗi anh,” ông tiếp thêm, “nhưng tôi biết anh hãy còn nông nổi lắm, và có lẽ cũng biết chơi bài. Dù tôi không phải là nhà mô phạm của anh, và cũng không muốn nhận lãnh cái vai trò ấy, nhưng chí ít tôi cũng có quyền hy vọng anh sẽ không làm tổn hại thanh danh của tôi…” “Nhưng tôi làm gì có tiền?” tôi trả lời thản nhiên “Muốn chơi bạc trước hết phải có tiền đã.” “Tiền anh sẽ có ngay bây giờ,” tướng quân đáp, mặt hơi đỏ lên. Ông lục tìm trên bàn làm việc, mở sổ ra tra, hóa ra trong sổ ghi tôi có gần một trăm hai mươi rúp.[5] “Ta sẽ tính thế nào đây?” ông nói, “cần phải đổi sang đồng taler.[6] Đây, anh hãy cầm một trăm taler cho chẵn, số còn lại tất nhiên không mất đi đâu.” Tôi lẳng lặng cầm tiền. “Tôi mong anh đừng giận những lời tôi vừa nói, anh hay tự ái lắm… Tôi nói với anh như thế chẳng qua cũng chỉ cốt phòng xa cho anh, với lại, tất nhiên tôi cũng có chút quyền làm việc đó…” Trở về nhà với bọn trẻ trước bữa trưa, tôi gặp cả một đoàn người ngựa. Mọi người vừa đi tham quan một khu phế tích về. Hai cỗ xe bóng lộn với những con ngựa tuyệt đẹp! Mademoiselle Blanche ngồi chung xe với Maria Fillipovna và Polina; tay người Pháp, anh chàng người Anh và tướng quân của chúng tôi thì cưỡi ngựa. Khách qua đường ai cũng dừng lại nhìn. Ấn tượng đã gây được. Có điều tướng quân của chúng tôi vẫn khó mà thành công. Tôi nhẩm https://thuviensach.vn tính với bốn nghìn franc tôi đem về, cộng với số tiền mà rõ ràng ông đã kịp xoay được, thì hiện giờ họ có trong tay khoảng bảy hoặc tám nghìn franc, như thế vẫn quá ít đối với m-lle Blanche. Mẹ con m-lle Blanche ở cùng khách sạn với chúng tôi, gã người Pháp cũng ở gần đây. Đám gia nhân gọi anh ta là “m-r le comte”[7]), còn m-lle Blanche được gọi là “m-me la comtesse”,[8] mà biết đâu họ có thể đúng là comte et comtesse thật. Tôi biết m-r le comte không nhận ra tôi khi chúng tôi ngồi vào bàn ăn. Tướng quân tất nhiên không nghĩ đến việc giới thiệu chúng tôi với nhau, hoặc ít ra giới thiệu anh ta với tôi, còn m-r le comte đã từng đến nước Nga và biết rằng người được gọi là outchitel[9] là nhân vật chẳng quan trọng gì. Tuy nhiên anh ta biết tôi rất rõ. Nhưng thú thật tôi xuất hiện ở bữa tiệc là khách không mời, có lẽ tướng quân quên không dặn trước, nếu không chắc tôi đã phải ngồi ăn ở table d’hôt[10]rồi. Tôi tự ý đến nên tướng quân nhìn tôi có vẻ khó chịu. Maria Fillipovna tốt bụng ngay lập tức chỉ chỗ cho tôi ngồi, nhưng cuộc gặp với ngài Astley đã cứu nguy cho tôi, và tôi bất đắc dĩ trở thành người cùng giới với họ. Cái ông người Anh kỳ lạ này tôi gặp lần đầu ở đất Phổ, trên xe lửa, nơi chúng tôi ngồi đối diện nhau, khi tôi đang trên đường đuổi theo tốp người nhà của tôi, sau đó trong chuyến đi Pháp tôi lại chạm trán ông ta, và cuối cùng là ở Thụy Sĩ. Còn trong hai tuần này tôi đã gặp ông ta hai lần, bây giờ bỗng nhiên lại gặp ông ta ở Ruletenburg. Trong đời tôi chưa từng gặp người nào nhút nhát như ông ta, nhút nhát đến mức ngờ nghệch, và tất nhiên chính ông ta cũng biết điều đó, vì ông ta hoàn toàn không ngốc. Tuy vậy ông ta là một người dễ mến và ít nói. Trong lần gặp đầu tiên ở Phổ tôi đã phải ép ông ta nói chuyện. Ông tuyên bố với tôi là hè vừa rồi đã đi Nord-Cape và muốn được thăm chợ phiên ở Nizhegorod. Tôi không biết ông đã quen với tướng quân như thế nào, tôi thấy hình như ông mê Polina vô cùng. Khi cô bước vào, mặt ông bỗng đỏ ửng lên. Ông rất vui được ngồi cùng bàn với tôi, và có lẽ đã coi tôi là bạn chí thân. https://thuviensach.vn Bên bàn ăn gã người Pháp làm điệu một cách khác thường, tỏ ra quan trọng và ăn nói ngạo mạn với tất cả mọi người. Vậy mà tôi nhớ hồi ở Moskva hắn ta còn thổi bong bóng xà phòng. Hắn nói nhiều kinh khủng về những vấn đề tài chính và chính trị Nga, tướng quân thỉnh thoảng mạo muội lên tiếng phản đối, nhưng rất nhẹ nhàng, chỉ cốt sao không làm mất đi hoàn toàn tầm quan trọng của mình. Tôi đang trong trạng thái kỳ lạ; tất nhiên, ngay từ trước bữa ăn tôi đã kịp tự hỏi mình một câu hỏi quen thuộc như mọi khi: tại sao tôi cứ dính mãi vào cái lão tướng quân này và mãi không rời ra được? Chốc chốc tôi lại đưa mắt khẽ liếc Polina Aleksandrovna, nàng hoàn toàn không để ý đến tôi. Rút cuộc tôi nổi cáu và quyết định giở trò lỗ mãng. Đầu tiên, đang vô duyên vô cớ tôi bỗng lớn tiếng chen vào câu chuyện của người khác. Cái chính là tôi muốn cãi nhau với thằng cha người Pháp. Tôi quay sang tướng quân, rồi bằng giọng to tát và rõ ràng, và có lẽ đã ngắt lời ông, tôi nhận xét rằng mùa hè này người Nga gần như hoàn toàn không nên ngồi ăn ở bàn chung trong các khách sạn. Tướng quân nhìn tôi kinh ngạc. Tôi ba hoa tiếp: “Nếu là người biết tự trọng thì thế nào anh cũng sẽ chuốc lấy những lời chửi mắng và sỉ nhục. Ở Paris và ở Rein, thậm chí ở cả Thụy Sĩ, xung quanh chiếc bàn chung có rất nhiều người Ba Lan và người Pháp về hùa với bọn Ba Lan ấy, đến mức nếu anh là người Nga thì anh chỉ có nước ngồi im chứ không thể nói được câu nào.” Tôi nói bằng tiếng Pháp, tướng quân cứ ngây ra nhìn tôi, không biết là ngài tức giận hay chỉ ngạc nhiên sao tự nhiên tôi lại mất bình tĩnh như thế. “Có nghĩa là ở đâu đó đã cho anh một bài học phải không?” Gã người Pháp nói với giọng ngạo mạn và khinh bỉ. “Ở Paris lúc đầu tôi cãi nhau với một tên Ba Lan,” tôi đáp “sau đó với một tay sĩ quan Pháp bênh gã Ba Lan này. Sau nữa thì một số người Pháp https://thuviensach.vn quay sang ủng hộ tôi, khi tôi kể cho họ nghe chuyện tôi suýt nhổ nước bọt vào cốc cà phê của một nhà quý tộc người Italia.” “Nhổ nước bọt?” Tướng quân hỏi với vẻ thắc mắc, thậm chí còn đưa mắt nhìn quanh. Gã người Pháp nhìn tôi ngờ vực. “Đúng thế,” tôi đáp. “Vì suốt hai ngày tôi tin chắc, có lẽ buộc phải cất công ghé qua La Mã vì công việc, thế là tôi đến văn phòng sứ quán của Đức Cha ở Paris để xin cấp thị thực. Người tiếp tôi là vị linh mục trạc năm mươi tuổi, người gầy đét, mặt lạnh như tiền, sau khi nghe tôi một cách lịch sự, nhưng hết sức lạnh nhạt, ông yêu cầu tôi ngồi đợi. Dù đang rất vội, tôi vẫn phải ngồi chờ, tôi lấy cuốn Opinion nationale[11] và bắt đầu đọc những bài phỉ báng nước Nga cũ rích. Trong khi đó tôi nghe thấy ở phòng bên có người đến gặp ngài đại sứ, tôi nhìn thấy viên linh mục cúi chào. Tôi bèn đến chỗ ông ta nhắc lại lời yêu cầu, ông ta lại bảo tôi ngồi đợi, mặt còn lạnh hơn lúc nãy. Lát sau lại có một người nữa bước vào, cũng vì công việc chứ không phải người quen gì, một người Áo nào đó. Anh ta trình bày xong cũng được dẫn lên gác ngay. Lúc đó tôi cảm thấy rất tức, tôi đứng lên, tiến lại chỗ viên linh mục, nói thẳng với ông ta rằng ngài đại sứ vẫn tiếp khách, vì vậy có thể giải quyết việc của tôi. Bỗng viên linh mục bước lùi lại, nhìn tôi với vẻ kinh ngạc khác thường. Chả là vì ông ta không hiểu nổi tại sao một gã người Nga hèn hạ như tôi lại dám coi mình ngang hàng với những vị khách của ngài đại sứ? Rồi bằng một giọng hết sức láo xược, dường như có vẻ sung sướng vì có thể hạ nhục tôi, ông ta nhìn tôi từ đầu đến chân rồi quát lên: ‘Thế chả lẽ anh tưởng ngài đại sứ phải bưng cà phê đến cho anh chắc?’. Lúc đó tôi cũng quát lên còn to hơn cả lão ta: ‘Tôi nói để ông biết, tôi nhổ toẹt vào tách cà phê của đại sứ các ông! Nếu ông không giải quyết ngay hộ chiếu của tôi, tôi sẽ lên gặp thẳng ông ta’. ‘Sao? Trong lúc Hồng y Giáo chủ đang ngồi trong phòng ông ấy à?’. Viên linh mục hét to, sợ hãi né sang một bên, rồi chạy về phía cửa, đứng dang hai tay, ra chiều sẵn sàng chết chứ không cho tôi đi qua. Thấy vậy tôi bèn nói với lão ta tôi là một tên Do Thái, một kẻ man di, ‘que je suis hérétique et bảbare’, đối với tôi thì tất cả các Đức Tổng Giám mục, Hồng y Giáo chủ https://thuviensach.vn hay là Khâm sứ… thảy đều chẳng là cái gì hết. Tóm lại, tôi cho lão ta thấy là tôi nhất định không chịu lui. Lão linh mục nhìn tôi hết sức hằn học, sau đó giật lấy hộ chiếu của tôi và mang lên gác. Một phút sau nó đã được đóng dấu nhập cảnh. Đây, các vị có muốn xem không?” Tôi rút ra tờ hộ chiếu và chìa ra con dấu thị thực của La Mã. “Nhưng chuyện này, anh…,” viên tướng quân định nói. “Việc anh tuyên bố anh là tên Do Thái và kẻ man di đã cứu anh.” gã người Pháp cười khẩy “Cela n’éstait pas si bête”.[12] “Chẳng lẽ người ta xem người Nga chúng ta như thế? Họ ngồi đấy, không dám thốt lên một câu, và có lẽ, sẵn sàng từ chối mình là người Nga. ít ra trong khách sạn của tôi ở Paris, sau khi tôi kể cho mọi người nghe chuyện to tiếng giữa tôi và viên linh mục, người ta bắt đầu đối xử với tôi một cách quan tâm hơn. Một quý ngài Ba Lan to béo, người tỏ ra thù nghịch với tôi nhất ở bàn ăn chung, bỗng ngồi tụt lại phía sau. Thậm chí mấy người Pháp còn chuyển sang chỗ khác khi tôi kể chuyện cách đây hai năm, vào năm mười hai, tôi chứng kiến một tay thợ săn người Pháp đã bắn một người chỉ vì mỗi mục đích là muốn tháo đạn ra khỏi súng. Người bị bắn khi đó hãy còn là cậu bé mười tuổi, và gia đình cậu không kịp rời khỏi Moskva.” “Không thể có chuyện ấy được,” gã người Pháp nổi khùng, “lính Pháp không bắn vào trẻ con!” “Thế nhưng chuyện ấy đã xảy ra,” tôi đáp. “Người kể cho tôi chuyện này là một vị đại úy đáng kính đã về hưu, và chính mắt tôi đã nhìn thấy vết sẹo từ viên đạn trên má ông.” Gã người Pháp bắt đầu nói nhiều và nhanh. Tướng quân định bênh anh ta, nhưng tôi khuyên ông nên đọc dù chỉ vài đoạn trong cuốn Hồi ký của tướng Perovski, người từng bị quân Pháp bắt làm tù binh năm mười hai. Cuối cùng bà Maria Filipovna nói câu gì đó để cắt ngang câu chuyện. Tướng quân tỏ ra rất không hài lòng với tôi, vì tôi và gã người Pháp gần https://thuviensach.vn như bắt đầu to tiếng. Nhưng ngài Astley thì có vẻ rất thích cuộc cãi nhau giữa tôi và gã người Pháp; ông ta đứng dậy, đề nghị tôi uống với ông một li rượu vang. Buổi tối, như đã dự tính, tôi có dịp nói chuyện với Polina Aleksandrovna khoảng mười lăm phút. Cuộc chuyện trò của chúng tôi diễn ra trong thời gian đi dạo. Mọi người kéo nhau đến cung giải trí trong công viên. Polina Aleksandrovna ngồi xuống ghế đá cạnh đài phun nước, còn Nadia thì nàng cho nó chơi với lũ trẻ gần chỗ mình ngồi. Tôi cũng để cho Misha đến chỗ đài phun nước chơi, cuối cùng chỉ còn lại hai chúng tôi. Trước hết chúng tôi bắt đầu nói, tất nhiên, về công việc. Polina tức giận vì tôi đưa cho nàng có bảy trăm gulden.[13] Nàng vẫn đinh ninh rằng với chuỗi hạt kim cương của nàng mang đi cầm, thế nào tôi cũng phải mang từ Paris về cho nàng ít nhất hai nghìn gulden, thậm chí còn hơn. Nàng nói: “Dù thế nào đi nữa tôi cũng cần có tiền, tôi phải kiếm ra, nếu không tôi chết.” Tôi bắt đầu hỏi nàng những chuyện xảy ra ở nhà trong thời gian tôi đi vắng. “Không có gì cả, trừ hai cái tin nhận được từ Petersburg; tin đầu tiên báo là tình trạng của bà già xấu lắm, và hai ngày sau thì nói hình như bà đã chết. Người báo tin này là Timofei Petrovich,” Polina nói thêm. “Ông này chính xác lắm. Chúng tôi đang chờ tin báo chính thức cuối cùng.” “Nghĩa là mọi người ở đây đều đang chờ?” Tôi hỏi. “Tất nhiên. Suốt nửa năm nay ai cũng chỉ hi vọng vào chuyện đó.” “Và cô cũng hy vọng?” tôi hỏi. “Tôi không phải họ hàng ruột thịt gì với bà, tôi là con riêng của tướng quân. Nhưng tôi biết chắc bà có nhắc đến tôi trong di chúc của mình.” “Tôi nghe đâu như cô sẽ nhận được rất nhiều.” Tôi khẳng định. “Phải, bà rất quý tôi, nhưng tại sao anh lại nghe đâu?” https://thuviensach.vn “Cô hãy cho tôi biết,” tôi không trả lời mà hỏi lại cô. “Có phải gã hầu tước của chúng ta hình như cũng biết rõ mọi bí mật trong gia đình phải không?” “Nhưng sao anh quan tâm đến chuyện này làm gì?” Polina hỏi và nhìn tôi với vẻ nghiêm nghị, lạnh lùng. “Còn sao nữa. Nếu tôi không nhầm, tướng quân đã vay tiền của anh ta rồi.” “Anh đoán đúng lắm.” “Thử hỏi, nếu không biết chuyện của bà, có khi nào anh ta cho vay không? Cô có để ý ở bàn ăn, khoảng hai ba lần khi nói về bà, anh ta đã gọi bà bằng cái từ thân mật la babulinka không? Nghe gần gũi và thân thiết quá.” “Phải, anh nói đúng. Ngay khi vừa biết tin theo di chúc tôi cũng được hưởng phần nào đó, anh ta lập tức ngỏ lời dạm hỏi tôi. Có phải anh muốn biết chuyện đó không?” “Mới vừa dạm hỏi thôi à? Tôi tưởng anh ta dạm hỏi cô từ lâu rồi chứ?” “Anh thừa biết là không phải như vậy!” Polina có vẻ tức giận. “Thế anh gặp cái ông người Anh này ở đâu?” Sau một phút im lặng Polina nói tiếp. Tôi biết thế nào cô cũng hỏi chuyện này. Tôi kể lại những lần gặp trước đây của tôi với ngài Astley trên đường đi. “Ông ta nhút nhát, đa tình và, tất nhiên, cũng yêu cô phải không?” “Phải, ông ta yêu tôi.” Polina đáp. “Và tất nhiên ông ta giàu gấp mười lần tay người Pháp. Thực sự thì tay người Pháp có gì không? Cô không hoài nghi điều đó sao?” “Tôi không hoài nghi. Anh ta có một cái château.[14] Mới hôm qua tướng quân quả quyết với tôi như thế… Thế nào, anh thấy đủ chưa?” “Nếu tôi là cô, nhất định tôi sẽ lấy ông đó.” https://thuviensach.vn “Tại sao?” Polina hỏi. “Tay người Pháp đẹp trai hơn, nhưng đểu cáng hơn, còn ông người Anh ngoài tính tình trung thực còn giàu gấp mười lần tay người Pháp.” “Phải, nhưng anh chàng người Pháp là hầu tước và thông minh hơn.” Nàng nói hết sức bình thản. “Liệu có đúng thế không?” Tôi tiếp tục theo hướng của mình. “Hoàn toàn đúng như vậy.” Polina cực kỳ không thích những câu hỏi của tôi, và tôi thấy nàng muốn chọc tức tôi bằng cái giọng điệu và cách trả lời của mình. Tôi nói ngay với nàng điều nhận xét đó. “Thì sao? Đúng là tôi rất thích khi thấy anh tức giận. Chỉ riêng việc tôi cho phép anh đưa ra những câu hỏi và phỏng đoán, anh cũng phải trả giá rồi.” “Đúng là tôi cho mình có quyền đặt cho cô mọi câu hỏi,” tôi thản nhiên, “chỉ bởi vì tôi sẵn sàng trả bất cứ giá nào cho những câu hỏi đó, và tôi coi cuộc sống của mình bây giờ không còn ý nghĩa gì nữa.” Polina bật cười: “Tôi nhớ lần cuối, trên đỉnh núi Shlangenberg, anh bảo chỉ cần tôi nói một lời là anh sẵn sàng lao đầu xuống dưới, mà chỗ đó hình như cao đến một nghìn fut.[15] Có lúc tôi sẽ nói ra lời đó, cốt chỉ đế xem anh trả giá thế nào, và anh hãy tin rằng nhất định tôi sẽ giữ lời. Tôi căm ghét anh chính là vì tôi đã cho phép anh quá nhiều, nhưng lại càng căm ghét hơn bởi chính tôi rất cần đến anh. Nhưng trong khi tôi còn cần anh thì tôi phải bảo vệ anh.” Nói đoạn nàng đứng lên. Nàng nói với giọng tức giận. Thời gian gần đây nàng luôn luôn kết thúc câu chuyện với tôi bằng vẻ căm hờn và tức giận, căm hờn thực sự. https://thuviensach.vn “Xin phép được hỏi cô, mademoiselle Blanche là thế nào?” Tôi hỏi và không muốn để nàng đi mà không giải thích. “Chính anh đã biết mademoiselle Blanche là thế nào. Từ đó đến nay không có thêm điều gì. Mademoiselle Blanche chắc sẽ là phu nhân tướng quân, tất nhiên, nếu tin đồn về cái chết của bà già được khẳng định, vì mademoiselle Blanche, bà mẹ cô ta và cậu em họ hầu tước tất cả đều biết rất rõ chúng tôi đã khánh kiệt.” “Thế tướng quân có yêu cô ta thực sự không?” “Lúc này vấn đề không phải ở chỗ đó. Anh hãy nghe đây và nhớ lấy: anh cầm bảy trăm florin[16] này đi đánh bạc đi, và hãy cố thắng cho tôi càng nhiều càng tốt. Lúc này tôi đang rất cần tiền.” Nói đoạn nàng cất tiếng gọi Nadia rồi đi thẳng về phía cung giải trí, ở đó nàng nhập bọn với tốp người nhà. Còn tôi thì rẽ trái ở ngay lối rẽ đầu tiên, vừa đi vừa suy nghĩ và thấy ngạc nhiên. Sau khi nhận được lệnh phải đến chỗ chơi rulet, tôi bỗng thấy choáng váng. Thật lạ lùng: tôi đang có chuyện phải suy nghĩ thì tôi lại cố đi phân tích những tình cảm của tôi đối với Polina. Thật ra trong hai tuần đi vắng tôi lại cảm thấy thoải mái hơn bây giờ, vào cái ngày trở về, mặc dù trên đường đi tôi nhớ nhà như một thằng điên, đứng ngồi không yên, thậm chí trong giấc mơ tôi cũng luôn luôn nhìn thấy hình ảnh của nàng trước mặt. Một lần, ở Thụy Sĩ, ngồi trên tàu hỏa, trong lúc ngủ mơ, hình như tôi nói chuyện thành tiếng với Polina, khiến những người ngồi cạnh đều phải bật cười. Và lúc này một lần nữa tôi lại tự hỏi: tôi có yêu nàng không? Và một lần nữa tôi lại không thể trả lời được câu hỏi đó, nghĩa là, nói đúng hơn, tôi lại đã tự trả lời mình dễ đến lần thứ một trăm rằng tôi căm thù nàng. Phải, tôi hận nàng. Có những phút (cụ thể là mỗi lần khi cuộc trò chuyện của chúng tôi kết thúc), tôi sẵn sàng hy sinh một nửa cuộc đời để bóp cổ nàng! Tôi thề là, giá có cơ hội có thể cầm con dao nhọn từ từ thọc sâu vào ngực nàng, thì có lẽ tôi sẵn sàng làm việc đó với niềm thích thú. Trong khi ấy, tôi thề trước tất cả những gì thiêng liêng nhất, giá như lúc ở trên đỉnh Shlangenberg, chân đi đôi giày https://thuviensach.vn khiêu vũ thời thượng, nàng bảo tôi “hãy nhảy xuống đi”, tôi sẽ không chút do dự lao đầu xuống ngay, thậm chí là với niềm khoái lạc. Tôi biết chắc điều đó. Bất luận thế nào, điều đó nhất định sẽ xảy ra. Nàng hiểu tất cả một cách kỳ lạ, và ý nghĩ rằng tôi hoàn toàn nhận thức được một cách rõ ràng và chính xác toàn bộ khoảng cách không thể với tới được của nàng đối với tôi, tất cả sự bất lực không thể thực hiện được những mơ tưởng hoang đường của tôi, ý nghĩ ấy tôi tin chắc đem lại cho nàng niềm khoái lạc vô bờ; nếu không, làm sao nàng, một cô gái thông minh và chín chắn, lại có thể cư xử với tôi một cách thân mật và cởi mở như vậy? Tôi có cảm tưởng như từ trước tới giờ nàng vẫn xem tôi như một tên nô lệ, còn nàng là vị nữ hoàng cổ đại thản nhiên cởi bỏ xiêm y ngay trước mặt tên nô lệ của mình vì xem hắn không phải là người. Phải, nàng đã nhiều lần xem tôi không phải là người… Nhưng tôi lại đang được nàng giao phó cho một việc bằng bất cứ giá nào cũng phải thắng ở bàn rulet. Tôi chẳng có thời gian suy nghĩ: để làm gì và tại sao phải chơi thắng thật nhanh, và còn những suy tính nào sẽ nảy sinh trong cái đầu luôn luôn tính toán này? Hơn nữa, trong hai tuần vừa rồi rõ ràng đã xuất hiện thêm không biết bao nhiêu yếu tố mới mà tôi chưa biết được. Phải sớm suy đoán và tìm hiểu thật kỹ tất cả những yếu tố đó. Nhưng trước mắt tôi chưa có thời gian: tôi phải đến ngay sòng bài rulet. https://thuviensach.vn CHƯƠNG II T hú thật, tôi thấy không thoải mái, mặc dù tôi vẫn xác định thế nào tôi cũng sẽ chơi, nhưng tôi hoàn toàn không dự tính lần chơi đầu tiên lại là chơi hộ người khác. Điều này làm tôi hơi rối trí, và tôi bước vào sòng bạc trong tâm trạng vô cùng bực dọc. Vào đến nơi, thoạt nhìn tôi đã không thích mọi thứ ở đây. Tôi không chịu nổi cái đám bồi bút này qua các bài tạp văn của toàn thế giới và nhất là trong các bài báo Nga của chúng ta, nơi hầu như mùa xuân nào các nhà tạp văn cũng kể lể hai điều: thứ nhất, về sự nguy nga tráng lệ của sòng rulet các thành phố trên sông Rein; thứ hai: về những đồng tiền vàng dường như chất thành đống trên bàn. Người ta đâu có trả tiền cho họ để làm chuyện đó, chẳng qua họ viết như vậy chỉ vì thói xu nịnh vô tư. Không có gì gọi là tráng lệ trong những gian phòng tồi tàn này, còn tiền vàng thì chẳng những không có từng đống trên bàn, mà ngay một hai đồng cũng chưa chắc đã có. Tất nhiên, họa hoằn trong suốt cả mùa bỗng nhiên xuất hiện một kẻ dở hơi, hay một tay người Anh, hay một gã châu Á nào đó, như người Thổ Nhĩ Kỳ chẳng hạn, như mùa hè vừa qua, đến chơi và thắng hoặc thua rất nhiều tiền, còn thì tất cả những người khác chỉ chơi với những đồng gulden lẻ, và cộng chung lại thì số tiền có trên bàn rất ít. Khi bước chân vào phòng chơi (lần đầu tiền trong đời) tôi do dự không dám chơi ngay. Hơn nữa, cả một đám đông đang chen chúc nhau. Nhưng giả sử chỉ có một mình tôi thôi, tôi nghĩ có lẽ tôi cũng bỏ về. Thú thật tim tôi đập thình thịch và tôi vốn không phải là người bình tĩnh: có lẽ tôi đã biết trước và từ lâu đã quyết định rằng tôi sẽ không đi khỏi Ruletenburg; có điều gì đó căn bản và triệt để chắc chắn sẽ xảy ra trong số phận của tôi. Phải như vậy và sẽ là như vậy. Dù việc tôi mong đợi rất nhiều cho mình ở bàn rulet có buồn cười đến đâu đi nữa, thì tôi vẫn có https://thuviensach.vn cảm tưởng rằng có điều còn buồn cười hơn nữa là cái quan điểm thủ cựu mà ai cũng thừa nhận rằng thật ngu ngốc và vô nghĩa khi mong đợi điều gì đó từ trò cờ bạc. Và tại sao đánh bạc lại xấu hơn bất cứ phương pháp kiếm tiền nào, như buôn bán chẳng hạn? Có điều đúng là trong số một trăm người chơi chỉ có một người thắng. Nhưng điều này có liên quan gì đến tôi? Dù sao tôi đã xác định là lúc đầu chỉ quan sát xem người ta chơi và chưa chơi gì thật sự trong buổi tối hôm đó. Nếu có xảy ra chuyện gì thì nó cũng chỉ xảy ra nhẹ nhàng, không cố ý, và tôi đã quyết định như vậy. Hơn nữa cũng phải nghiên cứu kỹ cách chơi trước đã, bởi mặc dù với hàng nghìn bài viết mô tả trò chơi rulet, mà lúc nào tôi cũng đọc ngấu nghiến, tôi vẫn thật sự chưa hiểu gì về nguyên lý của trò này cho tới khi được tận mắt xem người ta chơi. Trước hết, tôi có cảm giác mọi thứ thật là bẩn thỉu, dường như có cái gì xấu xa ghê tởm về mặt đạo đức. Tôi hoàn toàn không muốn ám chỉ những nét mặt tham lam và hồi hộp của hàng chục, thậm chí hàng trăm con bạc bâu quanh bàn chơi. Tôi hoàn toàn không thấy có gì là bẩn thỉu trong sự ham muốn thắng thật nhanh và thật nhiều. Tôi luôn cho là ngu ngốc cái quan điểm của một nhà đạo đức béo tốt, no đủ khi phản đối lời biện minh “nhưng tôi chỉ chơi nhỏ thôi” của một người nào đó rằng tham lợi nhỏ thì lại càng tệ hại hơn. Rất đúng: tham lợi nhỏ và tham lợi to đó là hai điều khác nhau. Đây là vấn đề tỷ lệ. Một số tiền đối với Rothschild[17] là nhỏ, nhưng đối với tôi lại là rất lớn. Còn về việc kiếm chác và hiếu thắng thì không chỉ ở trên bàn rulet, mà ở mọi nơi, người ta chỉ chăm chăm tìm cách cướp đoạt hay chiến thắng người khác. Vậy nói chung lợi lộc và kiếm chác có ghê tởm không lại là vấn đề khác. Nhưng ở đây tôi không phân tích vấn đề này, bởi chính bản thân tôi đang trong tâm trạng cực kỳ hiếu thắng, nên ngay khi bước vào phòng chơi tất cả cái sự hám lợi và toàn bộ cái sự bẩn thỉu một cách hám lợi này, có thể nói, đối với tôi tự dưng lại càng thấy thân thiết, phù hợp. Cái thích nhất ở đây là người ta không cần khách khí với nhau, mọi người đều tự do thoải mái. Vậy thì tự lừa dối mình để làm https://thuviensach.vn gì? Một công việc đơn giản nhất và chẳng phải tính toán gì hết! Thoạt nhìn, cái đặc biệt không đẹp trong toàn bộ cái đểu giả của trò chơi rulet này chính là cái thái độ tôn trọng công việc, cái sự nghiêm trang và thậm chí kính cẩn mà tất cả mọi con bạc thể hiện xung quanh bàn chơi. Chính vì thế ở đây hiếm khi phân biệt được, kiểu chơi nào được gọi là mauvais genre[18] và kiểu nào là được phép đối với người đứng đắn. Có hai bàn chơi, một là bàn cho giới thượng lưu, và hai là bàn cho giới hạ lưu, tham lam, chơi bằng mọi thủ đoạn bỉ ổi. Ở đây điều này được phân biệt rất nghiêm khắc và sự phân biệt ấy thực chất thật là đê tiện! Chẳng hạn, người thượng lưu có thể đặt cửa năm hay thậm chí mười đồng louis[19] vàng, hiếm khi nhiều hơn, tuy nhiên, nếu rất giàu có, anh ta cũng có thể đặt một nghìn franc, nhưng chỉ riêng cho một lần chơi, cho một cái thú, cốt để xem quá trình thắng hay thua, nhưng hoàn toàn không được quan tâm đến việc thắng của mình. Chẳng hạn, sau khi thắng, anh ta có thể cười to, bình phẩm xem một người nào đó trong số những người ngồi xung quanh, thậm chí có thể đặt tiếp gấp đôi, rồi lại gấp đôi, nhưng chỉ với mục đích duy nhất là tò mò, để quan sát, để tính toán, chứ không phải vì lòng ham thắng kiểu hạ lưu. Tóm lại, đối với tất cả những trò chơi rulet và trente et quarante[20] này anh ta phải xem xét chúng không gì khác hơn là một trò giải trí, được đặt ra chỉ cốt để mua vui cho anh ta. Anh ta thậm chí không được hoài nghi về tính vụ lợi và những cái bẫy vốn là nền tảng để xây lên một nhà băng. Thậm chí sẽ rất tốt nếu anh, giả dụ, có cảm tưởng như tất cả những con bạc còn lại này, tất cả cái đám người tạp nham đang run rẩy trên những đồng gulden hoàn toàn cũng là những người giàu có và thượng lưu như mình, và chơi với mục đích duy nhất là đế giải trí, để mua vui. Cái việc hoàn toàn không hiểu biết thực tế này cùng ánh mắt hồn nhiên nhìn mọi người tất nhiên mang lại vẻ hết sức quý tộc. Tôi đã thấy nhiều bà mẹ đẩy các cô con gái duyên dáng và hồn nhiên mới mười lăm mười sáu tuổi của mình lên phía trước, đưa cho chúng vài đồng tiền vàng và dạy chúng cách chơi. Cô tiểu thư dù được hay thua đều mỉm cười và rời khỏi bàn với vẻ mặt rất thỏa mãn. https://thuviensach.vn Tướng quân của chúng tôi oai vệ tiến lại bàn. Người hầu vội chạy đến kéo ghế cho ông, nhưng ông không để ý đến hắn, ông rất chậm rãi móc ví, rất chậm rãi rút ra đồng tiền vàng ba trăm franc, đặt vào ô màu đen và thắng cuộc. Ông không cầm số tiền thắng và để nó lại trên bàn. Lại ra màu đen. Lần này ông cũng không cầm tiền thắng, đến lần thứ ba khi ra màu đỏ thì ông đã mất một lần một nghìn hai trăm franc. Ông mỉm cười rời khỏi bàn và đã giữ được tư cách. Tôi tin chắc là ông buồn rười rượi, và giả sử số tiền đặt lớn gấp đôi hoặc gấp ba ông sẽ không còn giữ được vẻ thản nhiên nữa, và sẽ để lộ vẻ mất bình tĩnh. Tuy nhiên ngay trước mắt tôi có một tay người Pháp đã thắng, sau đó thua đến gần ba mươi nghìn franc mà vẫn thản nhiên, vui vẻ như không. Một quý ông thực sự dù có bị thua cả gia sản cũng không được tỏ ra mất bình tĩnh. Tiền bạc so với danh dự của một quý ông thấp đến nỗi gần như không đáng phải bận tâm đến chúng. Tất nhiên sẽ rất là quý tộc nếu như hoàn toàn không để ý đến tất cả sự bẩn thỉu của tất cả cái trò xấu xa trong toàn bộ bầu không khí này. Nhưng đôi khi có một biện pháp ngược lại cũng không kém phần quý tộc là đế ý đến, tức là quan sát, thậm chí nhìn thật kỹ, chẳng hạn như đưa kính cầm tay lên nhìn tất cả cái trò vô lại này, nhưng chỉ xem toàn bộ đám đông ấy cùng toàn bộ sự bẩn thỉu ấy như một kiểu giải trí của mình, như một vở kịch được sắp đặt để mua vui cho quý ông. Ta có thể đứng chen vào đám đông này, nhưng nhìn xung quanh với ý niệm dứt khoát rằng bản thân ta chỉ là người quan sát chứ tuyệt đối không thuộc về thành phần này. Nhưng lại cũng không nên quan sát chăm chú quá, vì như thế cũng không phải cách của một quý ông, dù gì đi nữa cảnh tượng này cũng không đáng để quan sát quá chăm chú. Nói chung đối với một quý ông ít có những cảnh tượng nào đáng để quan sát một cách quá mức. Song đối với riêng cá nhân tôi, tôi thấy tất cả cảnh tượng ấy rất đáng được quan sát kỹ, đặc biệt đối với ai đến không chỉ để quan sát, mà còn thực tâm tự liệt mình vào toàn bộ cái trò đểu giả này. Còn về những xác tín đạo đức thầm kín nhất của tôi thì, tất nhiên, chúng không tồn tại trong những lập luận này của tôi. Cứ xem là như vậy; tôi nói để gột rửa lương tâm. Nhưng tôi nhận thấy một điều: suốt https://thuviensach.vn thời gian gần đây tự nhiên tôi thấy khó chịu kinh khủng khi cứ phải đem bất cứ thước đo đạo đức nào ra để cân đo những hành vi và ý nghĩ của tôi. Có một cái khác điều khiển tôi… Đám lưu manh quả thật chơi rất bẩn. Thậm chí tôi sẵn sàng cho rằng ở bên bàn chơi luôn xảy ra những trò ăn cắp thông thường nhất. Với những người hồ lỳ ngồi ở các góc bàn để theo dõi tiền đặt cửa và tính toán thì công việc vốn đã bận kinh khủng, giờ lại thêm bọn lưu manh nữa! Phần lớn đó là tụi người Pháp. Nhưng tôi đứng đây quan sát và nhận xét hoàn toàn không phải để mô tả trò chơi rulet, tôi tập thích nghi để biết cách cư xử sau này. Tôi nhận thấy, chẳng hạn, không có gì bình thường hơn khi từ sau bàn một cánh tay của ai đó thò ra vơ về cho mình số tiền anh vừa thắng. Thế là bắt đầu to tiếng, cãi nhau và xin mời anh cứ việc chứng minh hoặc tìm người làm chứng rằng số tiền đó là của anh! Thoạt tiên tất cả chuyện này đối với tôi rất khó hiểu; tôi chỉ phán đoán và hiểu lơ mơ rằng người ta thường đặt tiền vào các con số chẵn và lẻ và theo các màu. Trong số tiền mà Polina đưa cho chiều hôm ấy tôi quyết định thử với một trăm gulden. Ý nghĩ đi chơi bài hộ người khác có cái gì khiến tôi rối trí. Có một cảm giác cực kỳ khó chịu và tôi chỉ muốn thoát ra cho thật nhanh. Tôi luôn có cảm giác là khi bắt đầu chơi cho Polina là tôi đang tước đi hạnh phúc của mình. Chẳng lẽ không thể chạm tay vào bàn chơi để không bị mê tín ngay lập tức? Tôi bắt đầu bằng việc rút ra đồng năm friedrich, tức là năm mươi gulden, và đặt vào ô chẵn. Bánh xe quay và dừng ở số mười ba. Tôi thua. Với cảm giác có gì như bệnh hoạn, chỉ nhằm mục đích duy nhất là nhanh chóng thoát ra rồi bỏ đi, tôi lại đặt đồng năm friedrich vào ô màu đỏ. Ô màu đỏ hiện ra. Tôi đặt cả mười friedrich lại ra ô màu đỏ. Sau khi nhận bốn mươi friedrich, tôi đặt hai mươi friedrich vào mười hai con số giữa, không biết sẽ ra cái gì. Người ta trả tôi gấp ba. Như vậy chỉ với mười friedrich bỗng dưng tôi đã có tám mươi đồng. Tự nhiên tôi có cảm giác gì đó kỳ lạ không chịu nổi đến nỗi tôi quyết định bỏ đi. Tôi cứ có cảm giác là giá như chơi cho mình, tôi đã hoàn toàn không chơi như vậy. Nhưng rồi cuối cùng tôi lại đặt tất cả tám mươi https://thuviensach.vn friedrich vào số chẵn một lần nữa. Lần này ra số bốn, tôi lại được trả tám mươi friedrich nữa. Thế là sau khi vơ hết số tiền một trăm sáu mươi friedrich tôi đi tìm Polina Aleksandrovna. Bọn họ vẫn đang dạo chơi đâu đấy trong công viên, và tôi chỉ kịp gặp nàng vào bữa tối. Lần này không có mặt gã người Pháp, còn tướng quân thì rất thoải mái, tuy nhiên, ông thấy cần phải nhắc lại với tôi rằng ông không muốn nhìn thấy tôi ở bàn chơi. Theo ông, ông sẽ bị mất uy tín nếu tôi để thua quá nhiều. “Nhưng cho dù anh có thắng rất nhiều thì tôi cũng bị tổn hại thanh danh.” Ông nói thêm một cách quả quyết. “Tất nhiên tôi không có quyền sắp đặt các hành vi của anh, nhưng anh phải đồng ý rằng…”. Theo thói quen, nói đến đây ông bỏ lửng, không nói hết câu. Tôi lạnh lùng đáp lại rằng tôi có rất ít tiền và do đó, cho dù tôi có chơi, tôi không thể thua quá nhiều được. Sau khi trở về phòng mình trên gác tôi đã kịp đưa cho Polina số tiền thắng của nàng và giải thích cho nàng biết là lần sau tôi sẽ không chơi cho nàng nữa. “Tại sao thế?” Nàng lo lắng hỏi. “Tại vì tôi muốn chơi cho tôi.” Tôi trả lời và nhìn nàng ngạc nhiên. “Vậy anh vẫn quyết tin rằng chơi rulet là lối thoát duy nhất của anh?” Nàng hỏi lại giễu cợt. Tôi trả lời rất nghiêm túc rằng đúng như thế còn về niềm tin chắc chắn tôi thắng, thì cứ cho là đáng buồn cười đi nữa, tôi đồng ý, nhưng tôi muốn người ta để cho tôi yên. Polina Aleksandrovna nằng nặc đòi tôi phải nhận một nửa số tiền được bạc hôm nay, và đưa tôi tám mươi friedrich, rồi đề nghị tôi tiếp tục chơi theo thỏa thuận như vậy. Tôi cương quyết từ chối không nhận nửa số tiền ấy và tuyên bố dứt khoát rằng tôi không thể chơi hộ người khác, không phải vì tôi không muốn, mà vì chắc chắn tôi sẽ thua. “Nhưng mà, nói ra thì thật ngu ngốc, chính tôi cũng chỉ hi vọng vào mỗi trò rulet này.” Nàng nói vẻ đăm chiêu. “Vì thế chắc chắn anh phải tiếp https://thuviensach.vn tục chơi hộ tôi một nửa, và tất nhiên anh sẽ chơi.” Nói rồi nàng bỏ đi không nghe tiếp những lời tôi phản đối. https://thuviensach.vn CHƯƠNG III T hế nhưng suốt cả ngày hôm sau nàng không nhắc gì với tôi về chuyện chơi bài. Và nói chung là ngày hôm sau nàng cố tránh mặt tôi. Thái độ trước đây của nàng đối với tôi không hề thay đổi. Vẫn là cái kiểu lạnh lùng, khinh khỉnh khi gặp nhau, thậm chí còn có cái gì như khinh bỉ và thù hận. Nói chung nàng không muốn giấu giếm tôi chuyện nàng vẫn cần tôi cho mục đích gì đó và nàng bảo vệ tôi vì cái gì đó. Giữa hai chúng tôi hình thành kiểu quan hệ kỳ lạ mà nhiều điều tôi không hiểu nổi, khi biết rằng tính nàng cao ngạo và khinh thường hết thảy. Chẳng hạn, nàng biết rằng tôi yêu nàng đến phát điên, thậm chí cho phép tôi nói về tình yêu say đắm của tôi, nhưng, tất nhiên, để biểu lộ thái độ khinh bỉ của nàng thì không có gì tệ hơn bằng việc nàng cho phép tôi thổ lộ tình yêu của tôi với nàng một cách thoải mái và không dè dặt như vậy. Ý như muốn nói, “Cho dù anh có bày tỏ tình cảm với tôi như thế nào thì điều đó cũng tuyệt đối không có ý nghĩa gì”. Về những công việc riêng của mình nàng vẫn nói với tôi nhiều như trước đây, nhưng không bao giờ hoàn toàn thành thực. Hơn nữa, trong thái độ khinh khỉnh của nàng đối với tôi còn có những nét tinh quái như thế này: giả dụ, nàng thấy tôi đã biết một tình cảnh nào đó của nàng, hoặc một chuyện gì đó khiến nàng rất lo lắng, thì thậm chí nàng còn tự kể cho tôi nghe một chuyện nào đó trong hoàn cảnh của nàng; nếu nàng cần sử dụng tôi cho một mục đích nào đấy, kiểu như một nô lệ được dùng để chơi trò đuổi bắt, và nếu tôi chưa hiểu được toàn bộ mối liên quan giữa các sự kiện, nếu chính nàng thấy tôi đau khổ và lo lắng hộ những chuyện mà nàng lo lắng và đau khổ, thì không bao giờ nàng hạ cố nói ra những lời chân thành cởi mở để làm tôi yên lòng, mặc dù trong khi đó đôi lúc nàng vẫn dùng tôi để sai làm những việc không chỉ https://thuviensach.vn phiền toái mà thậm chí còn nguy hiểm, thì theo tôi, đáng ra nàng phải thành thực với tôi. Mà việc gì phải quan tâm đến những tình cảm của tôi, đến việc tôi cũng lo lắng, thậm chí tôi còn quan tâm và đau khổ gấp ba nàng vì chính những mối quan tâm và thất bại của nàng! Trong khoảng ba tuần tôi còn biết ý định của nàng chơi rulet. Thậm chí nàng còn nói trước là tôi phải chơi hộ nàng, vì nếu chính nàng chơi thì e không lịch thiệp lắm. Ngay lúc đó qua giọng của nàng tôi đã thấy nàng có việc gì lo lắng thực sự, chứ không đơn giản chỉ là kiếm tiền. Đối với nàng tiền có là gì? Ở đây chắc chắn phải có mục đích, có lý do nào đấy mà tôi có thể đoán ra, mà cho đến nay vẫn chưa đoán ra được. Đương nhiên, cái tư thế thấp hèn và nô lệ mà nàng giữ tôi trong đó có thể mang lại (rất thường khi đem lại) cho tôi khả năng căn vặn nàng trực tiếp và thô thiển, bởi trước mặt nàng tôi chỉ là kẻ nô lệ quá ư hèn mọn, nên nàng cũng chẳng có gì bận lòng, nếu tôi có tỏ ra tò mò, thô lỗ. Nhưng ác một nỗi, trong khi cho phép tôi đặt câu hỏi, thì nàng không bao giờ trả lời. Đôi khi nàng còn chẳng thèm để ý. Đấy, tình cảnh giữa chúng tôi là như thế đấy! *** Ngày hôm qua trong nhà chúng tôi mọi người nói nhiều về bức điện gửi từ Petersburg cách đây bốn hôm và đến giờ vẫn chưa có trả lời. Tướng quân nghe chừng rất đăm chiêu, lo lắng. Việc đáng nói ở đây tất nhiên là về bà già. Cả tay người Pháp cũng lo lắng. Chẳng hạn như hôm qua, sau bữa ăn trưa, hai người đã nói chuyện rất lâu và nghiêm túc. Lối ăn nói của tay người Pháp với tất cả chúng tôi có vẻ tự phụ và ngạo mạn một cách khác thường. Đúng như tục ngữ có nói: yêu chó, chó liếm mặt. Thậm chí cả với Polina hắn cũng tỏ ra ngạo mạn đến mức thô bỉ. Tuy nhiên hắn vẫn sẵn sàng tham gia các buổi đi chơi chung đến cung giải trí hay các cuộc đi xe ngựa ra ngoại ô. Từ lâu tôi đã biết vài chuyện khiến tướng quân và tay người Pháp này gắn bó với nhau: ở nước Nga hai người có ý định mở chung một nhà máy; tôi không biết kế hoạch của họ đã bị đổ vỡ, hay hai https://thuviensach.vn người vẫn còn đang bàn tính. Ngoài ra tôi còn vô tình biết được một phần bí mật của gia đình: đúng là năm ngoái tay người Pháp đã cứu giúp tướng quân bằng cách đưa cho ông ba mươi nghìn để bù vào khoản thiếu hụt công quỹ, khi ông bàn giao chức vụ. Đương nhiên tướng quân bị hắn khống chế, nhưng bây giờ, đúng là bây giờ, người nắm vai trò chính trong toàn bộ chuyện này lại là m-lle Blanche, và tôi tin chắc tôi không nhầm trong chuyện này. Vậy m-lle Blanche là ai? Người của chúng tôi ở đây bảo cô ta là quý tộc Pháp, có bà mẹ và một gia tài khổng lồ. Người ta cũng biết cô ta là một người họ hàng gì đó với gã người Pháp, có điều là họ hàng rất xa, kiểu như anh em họ hay anh em cháu cô cháu cậu gì đó. Nghe nói trước khi tôi đi Pháp, gã người Pháp và m-lle Blanche cư xử với nhau khách khí hơn nhiều, tựa hồ như lịch sự và tế nhị hơn nhiều, nhưng bây giờ sự quen biết, tình bạn và tình họ hàng giữa hai người xem ra có vẻ suồng sã, thân mật hơn. Có thể họ cảm thấy tình hình của chúng tôi tồi tệ đến mức họ thấy chẳng cần thiết phải tỏ ra lịch sự hay giấu giếm gì chúng tôi nữa. Cách đây hai ngày tôi đã để ý thấy cách ngài Astley quan sát mẹ con m-lle Blanche. Tôi thấy hình như ông ta có biết họ. Thậm chí tôi cũng thấy hình như gã người Pháp trước đây cũng đã từng gặp ngài Astley. Tuy nhiên ngài Astley tính tình nhút nhát, hay ngượng ngùng và ít nói đến mức gần như mọi người có thể hi vọng vào ông ta. Ông không bao giờ vạch áo cho người xem lưng. Ít ra thì gã người Pháp chỉ khẽ gật đầu chào và gần như không nhìn ông ta, và như thế có nghĩa là gã không sợ ông ta. Điều này khả dĩ có thể hiểu được, nhưng m-lle Blanche, tại sao cô ta cũng gần như không thèm để ý đến ông ta? Hơn nữa hôm qua gã bá tước còn buột miệng tiết lộ: trong lúc mọi người đang nói chuyện, bỗng dưng, tôi không nhớ là nhân vì chuyện gì, gã bảo rằng ngài Astley cực giàu và gã biết điều đó, lúc này m lle Blanche mới khẽ liếc nhìn Astley. Nói chung, tướng quân đang trong tâm trạng lo lắng. Rõ ràng bức điện thông báo về cái chết của bà cô có ý nghĩa thế nào với ông! https://thuviensach.vn Mặc dù tôi cảm thấy Polina có ý tránh không nói chuyện với tôi dường như là có mục đích, nhưng chính tôi cũng cố tỏ ra lạnh lùng và thờ ơ: tôi luôn nghĩ rằng sớm muộn gì cô cũng sẽ đến gặp tôi. Được cái, cả hôm qua và hôm nay tất cả sự chú ý của tôi tập trung chủ yếu vào m-lle Blanche. Tội nghiệp cho tướng quân, ông chết là cái chắc! Đi yêu vào cái tuổi năm mươi lăm, mà lại yêu cuồng si như thế thì tai họa là lẽ tất nhiên. Thêm vào đó là cảnh góa vợ, đám con cái, gia sản hoàn toàn khánh kiệt, những khoản nợ nần, và cuối cùng, người đàn bà mà ông phải lòng. M-lle Blanche xinh đẹp. Nhưng tôi không biết mọi người có hiểu được tôi không, nếu tôi muốn diễn tả là cô ta có khuôn mặt khiến người ta thấy sợ. Ít ra thì với tôi bao giờ tôi cũng sợ những phụ nữ như thế. Cô ta có lẽ chừng hai mươi lăm, dáng người cao, vai rộng và xuôi, cổ và ngực đổ sộ, nước da vàng sậm, tóc đen như mực Tàu, còn tóc thì nhiều dễ sợ, có thể chải thành hai kiểu đầu cũng đủ. Mắt đen, hai con ngươi vàng nhạt, ánh mắt nhìn xấc xược, răng trắng ởn, cặp môi lúc nào cũng trát bự son, người thì sực mùi xạ hương. Cô ta ăn mặc sang trọng, gây ấn tượng mạnh, đắt tiền, sành điệu và hợp thời trang. Đôi chân và đôi tay kỳ lạ. Giọng của cô ta là giọng contralto[21] khàn khàn. Thỉnh thoảng khi cô ta cười khanh khách thì lại khoe hết cả hàm răng, nhưng thường thì cô ta chỉ nhìn một cách lặng lẽ và xấc xược, ít nhất là khi có mặt Polina và Maria Filippovna (có tin đồn lạ lùng: Maria Filippovna đã bỏ về Nga). Tôi thấy hình như m lle Blanche không có học hành gì cả, thậm chí cũng không thông minh, nhưng lại rất ranh ma quỷ quyệt. Hình như cuộc đời cô ta không phải là không có phiêu lưu. Nếu nói thẳng ra thì có thể tay bá tước hoàn toàn không phải họ hàng gì với cô ta, còn bà mẹ thì cũng chẳng phải là mẹ. Nhưng có tin đồn ở Berlin, nơi chúng tôi gặp nhau, hai mẹ con cô ta có một số mối quen biết đứng đắn. Còn bản thân tay bá tước thì mặc dù đến bây giờ tôi vẫn nghi ngờ danh vị bá tước của hắn, nhưng hắn thuộc về tầng lớp đứng đắn, tựa như chúng tôi ở Moskva hay ở đâu đó bên Đức, thì hình như không có gì phải hoài nghi cả. Tôi không biết ở Pháp hắn ta làm gì. Nghe nói hắn có một đồn điền. Tôi nghĩ trong hai tuần này sẽ có nhiều https://thuviensach.vn chuyện xảy ra, nhung tôi vẫn chưa biết chắc giữa tướng quân và m-lle Blanche đã có quyết định gì chính thức chưa? Nói chung bây giờ tất cả tùy thuộc vào hoàn cảnh của chúng tôi, nghĩa là vào việc tướng quân có thể chứng tỏ cho họ thấy là mình có nhiều tiền hay không. Còn giả dụ có tin báo là bà chưa chết, thì tôi tin chắc m-lle Blanche sẽ biến mất ngay lập tức. Nhưng tôi thấy buồn cười và ngạc nhiên, tại sao tôi lại trở thành kẻ ngồi lê đôi mách thế này. Chao ôi, tôi thấy tất cả những chuyện đó sao đáng ghét đến thế! Giá như vứt bỏ được tất cả mọi người và mọi thứ thì sung sướng biết chừng nào! Nhưng làm sao tôi có thể rời bỏ Polina, làm sao tôi có thể không bí mật theo dõi những chuyện xung quanh nàng? Do thám là chuyện bỉ ổi, nhưng tôi cần quái gì! Hôm qua và hôm nay ngài Astley cũng làm cho tôi tò mò. Phải, tôi tin rằng ông ta cũng yêu Polina! Thật buồn cười và thích thú khi thấy ánh mắt của một người nhút nhát và trong trắng đến mức đáng thương, bị tình yêu làm cho xúc động, và đúng vào lúc khi người đó, tất nhiên, sẵn sàng chui xuống đất còn hơn phải biểu lộ hay diễn tả điều gì bằng lời nói hay ánh mắt, đôi khi lại có thể diễn tả nhiều như vậy. Ngài Astley rất hay gặp chúng tôi trong những cuộc dạo chơi. Ông ta khẽ ngả mũ chào rồi đi qua, khi trong bụng tất nhiên là thèm muốn đến chết được nhập bọn. Nhưng nếu chúng tôi ngỏ ý mời thì ông ta lại từ chối ngay. Ở những nơi chúng tôi nghỉ ngơi, ở cung giải trí, nơi nghe nhạc hay trước đài phun nước, thế nào cũng thấy bóng ông ta thấp thoáng ở đâu đó, cách ghế chúng tôi ngồi không xa; và dù chúng tôi đến chỗ nào, trong công viên, trong rừng cây, hay ở ngoài Shlangenberg, chỉ cần đưa mắt nhìn quanh là thế nào cũng nhìn thấy bóng dáng ngài Astley, chẳng hạn trên con đường mòn gần đó hay sau một bụi cây. Tôi có cảm giác ông ta đang tìm cơ hội nói chuyện riêng với tôi. Sáng hôm sau chúng tôi gặp nhau và trao đổi đôi câu. Có khi ông nói với giọng hết sức rời rạc. Chưa kịp nói câu “Xin chào!” ông đã bắt đầu tuôn ra: “A, mademoiselle Blanche! Tôi đã thấy nhiều phụ nữ như vậy, giống như mademoiselle Blanche!”. https://thuviensach.vn Rồi ông ta im lặng, nhìn tôi đầy ý nghĩa. Tôi không biết như vậy là ông ta muốn nói gì, bởi vì khi tôi hỏi: “Ông nói thế nghĩa là sao?”, thì ông chỉ gật đầu cười ranh mãnh và nói thêm: “Nghĩa là mademoiselle Blanche rất thích hoa phải không?” “Tôi không biết, hoàn toàn không biết.” “Sao? Chẳng lẽ chuyện ấy anh cũng không biết?” Ông ta kêu lên với vẻ hết sức ngạc nhiên. “Tôi không biết. Tôi không để ý” tôi cười và nhắc lại. “Hừm! Điều đó khiến tôi có một ý nghĩ đặc biệt.” Nói rồi ông ta gật đầu chào rồi bỏ đi. Nhưng trông ông ta có vẻ rất hài lòng. Hai chúng tôi nói chuyện với nhau bằng thứ tiếng Pháp thật kinh khủng. https://thuviensach.vn CHƯƠNG IV H ôm nay là một ngày nực cười, quái gở và ngu ngốc. Lúc này là mười một giờ tối. Tôi ngồi trong phòng mình và nhớ lại. Thoạt tiên là việc buổi sáng tôi phải miễn cưỡng đi đến sòng bạc rulet để chơi hộ cho Polina Aleksandrovna. Tôi cầm toàn bộ số tiền một trăm sáu mươi friedrich của nàng, nhưng với hai điều kiện: thứ nhất tôi không muốn chơi theo kiểu chia đôi, nghĩa là nếu thắng tôi sẽ không lấy cho mình đồng nào, thứ hai đến tối Polina phải giải thích rõ cho tôi vì sao nàng nhất định cần phải thắng bạc và nàng cần chính xác là bao nhiêu tiền, bởi vì dù sao tôi cũng không thể nào nghĩ rằng chuyện đấy chỉ đơn giản vì tiền. Tất nhiên, nàng đang cần tiền thật, và càng nhanh càng tốt, cho mục đích đặc biệt nào đó. Nàng hứa sẽ giải thích, và tôi đi. Trong các sòng bạc người đông kinh khủng. Ai cũng có vẻ ngổ ngáo và thèm khát! Tôi cố chen vào giữa và đứng sát cạnh người cầm cái, sau đó bắt đầu rụt rè chơi thử, đặt mỗi lần chỉ hai ba đồng. Đồng thời tôi chú ý quan sát và nhận xét. Tôi thấy việc tính toán không có ý nghĩa gì mấy và hoàn toàn không có vai trò quan trọng như nhiều khách chơi hay gán cho nó. Họ ngồi với những tờ giấy ghi thành cột, đánh dấu những lần bị rơi, đếm chúng, rút ra những quy luật, tính toán, cuối cùng đặt tiền và rồi cũng vẫn thua y như chúng tôi, những kẻ chơi bạt mạng, chẳng cần tính toán quái gì. Nhưng tôi rút ra được một kết luận có vẻ đúng: quả thực, trong số những xác suất ngẫu nhiên dường như vẫn có, tuy không hẳn là một quy luật, nhưng là một thứ tự nào đó rõ ràng là khá kỳ lạ. Chẳng hạn sau mười hai số cuối, ví dụ như hòn bi hai lần rơi vào mười hai số cuối này thì lại chuyển sang mười hai số giữa, sau ba bốn lần liên tục rơi vào số giữa thì lại bắt đầu chuyển sang mười hai số cuối, đến đây, sau hai lần lại bắt đầu chuyển sang những số đầu, ở những https://thuviensach.vn số này bi lại rơi trúng một lần rồi lại chuyển sang rơi ba lần vào những số giữa, và tình hình như thế cứ liên tục diễn ra trong khoảng tiếng rưỡi hay hai tiếng đồng hồ. Một, ba và hai; một, ba và hai. Rất thú vị. Vào một ngày khác hay buổi sáng khác chẳng hạn, thì lại diễn ra thế này, là cứ hết màu đỏ thì lại chuyển sang màu đen rồi ngược lại, mà hầu như không theo một trật tự nào, thường xuyên như thế, nên không bao giờ đầu mũi quay rơi vào màu đỏ hoặc màu đen hai ba lần liên tiếp. Nhưng vào ngày hôm sau hoặc tối hôm sau có khi nó lại toàn rơi vào màu đỏ, có khi đến hơn hai mươi lần liên tiếp trong một khoảng thời gian nào đó, ví dụ như trong suốt cả một ngày. Giảng giải nhiều cho tôi về chuyện này là ngài Astley. Suốt buổi sáng ngài đứng cạnh bàn chơi, nhưng bản thân không chơi một lần nào. Còn tôi thì bữa đó tôi thua cháy túi và rất nhanh. Tôi đặt một lúc hai mươi đồng friedrich vào số lẻ và thắng, tôi lại đặt năm đồng và lại thắng và cứ như vậy thêm hai hay ba lần nữa. Tôi nghĩ lúc đó trong tay tôi đã có gần bốn trăm friedrich trong vòng có khoảng năm phút. Lẽ ra lúc đó tôi nên đi, nhưng trong tôi bỗng nảy ra một cảm giác gì rất kỳ lạ, tựa như là sự thách thức với số phận, một ước muốn búng mũi nó một cái, bắt nó phải thè lưỡi ra. Thế là tôi đặt số tiền lớn nhất cho phép, tức là bốn nghìn gulden, và tôi đã thua. Sau đó nóng tiết, tôi lôi hết số tiền còn lại đặt vào vẫn cửa ấy và lại thua, cuối cùng tôi rời khỏi bàn chơi như kẻ mất hồn. Thậm chí tôi không hiểu điều gì đã xảy ra với tôi, và mãi gần đến bữa ăn trưa tôi mới nói cho Polina về chuyện này, còn trước đó tôi cứ lang thang, thất thểu trong công viên. Trong lúc ăn tôi lại rơi vào trạng thái bị kích động giống như cách đây ba hôm. Gã người Pháp và m-lle Blanche lại cùng ăn với chúng tôi. Hóa ra sáng nay m-lle Blanche cũng có mặt tại phòng chơi và đã chứng kiến những chiến công của tôi. Lần này cô nói chuyện với tôi có vẻ chăm chú hơn. Gã người Pháp thì hỏi thẳng số tiền tôi thua có phải là của riêng tôi hay không? Có vẻ như hắn nghi ngờ Polina. Tóm lại là trong chuyện này phải có cái gì đó. Tôi nói dối ngay là tiền của tôi. https://thuviensach.vn Tướng quân hết sức kinh ngạc: tôi lấy đâu ra nhiều tiền như vậy? Tôi giải thích, lúc đầu tôi chơi chỉ với mười friedrich, sáu hoặc bảy lần liên tiếp đánh gấp đôi khiến tôi có được đến năm hay sáu nghìn gulden, nhưng sau đó tôi đã thua sạch chỉ sau hai lần đánh. Tất nhiên, toàn bộ chuyện đấy đều đúng. Trong khi giải thích như vậy, tôi khẽ đưa mắt nhìn Polina, nhưng không thể phán đoán được điều gì qua nét mặt nàng. Tuy nhiên, nàng cứ để tôi nói dối mà không đính chính, từ đó tôi kết luận rằng tôi cần phải nói dối và giấu chuyện tôi chơi hộ nàng. Tôi nghĩ thầm, dù sao nàng nợ tôi một lời giải thích và cách đây không lâu nàng đã hứa sẽ tiết lộ cho tôi biết mọi chuyện. Tôi nghĩ thế nào tướng quân cũng sẽ có ý kiến với tôi, nhưng ông không nói gì. Song tôi để ý thấy trên nét mặt ông có vẻ lo lắng bất an. Có thể trong hoàn cảnh khắc nghiệt của ông lúc này ông thật sự đau buồn khi nghe chuyện một đống vàng như thế trong vòng có mười lăm phút đã rơi vào rồi lại bị tuột rơi khỏi tay một kẻ ngu ngốc không biết tính toán như tôi. Tôi ngờ rằng tối qua giữa ông và gã người Pháp đã nổ ra một cuộc tranh cãi gay gắt. Hai người đã nói chuyện gì đó rất lâu và sôi động trong căn phòng khóa trái. Lúc đi ra gã người Pháp tỏ vẻ tức giận. Sáng sớm hôm nay gã lại đến gặp tướng quân, có lẽ để tiếp tục câu chuyện. Nghe chuyện tôi bị thua bạc gã người Pháp đưa ra lời nhận xét cay độc, thậm chí là giận dữ, rằng lẽ ra tôi cần phải khôn ngoan hơn. Sau đó không biết để làm gì, gã nói thêm rằng mặc dù người Nga chơi bài bạc nhiều, nhưng theo ý gã, người Nga không biết chơi. “Nhưng theo tôi, trò rulet được nghĩ ra chính là dành cho người Nga.” Tôi nói, và khi gã người Pháp nhếch môi cười khẩy, tôi bảo hắn rằng tất nhiên là tôi đúng, bởi khi nói về người Nga như về những con bạc, thì tôi muốn chửi rủa họ nhiều hơn là khen ngợi họ, và do đó, có thể tin vào tôi. “Nhưng căn cứ vào đâu mà anh nghĩ như vậy?” Gã người Pháp hỏi. https://thuviensach.vn “Căn cứ là trong những cuốn sách đúc kết phẩm chất và tính cách của người văn minh phương Tây thì từ lịch sử xa xưa, khả năng làm giàu đã được xem gần như là phẩm chất chính. Còn người Nga thì chẳng những không có khả năng làm giàu, mà thậm chí còn là những kẻ tiêu xài bừa bãi và phung phí. Tuy nhiên người Nga chúng tôi cũng rất cần tiền,” tôi nói thêm “do đó, chúng tôi rất sung sướng và ham mê những cách kiếm tiền như trò rulet, nơi có thế trong phút chốc, chỉ hai giờ đồng hồ, có thể trở thành giàu có mà không vất vả gì. Điều ấy cám dỗ chúng tôi, nhưng vì chúng tôi chơi cũng phung phí và thiếu suy nghĩ, nên chúng tôi thua.” “Điều này có phần đúng.” Gã người Pháp đáp với vẻ tự đắc. “Không, không đúng, và anh phải thấy xấu hổ khi nhận xét về dân tộc mình như vậy,” tướng quân nói với giọng nghiêm khắc và dõng dạc. “Xin lỗi tướng quân,” tôi trả lời ông, “quả thật, chưa biết cái gì xấu xa hơn: tính hoang phí của người Nga hay tính ky cóp làm giàu bằng lao động trung thực của ngươi Đức?” “Đúng là một ý nghĩ tầm bậy!” Tướng quân kêu lên. “Đúng là một ý nghĩ Nga!” Gã người Pháp nói. Tôi cười phá lên, tự nhiên tôi muốn khiêu khích họ một cách kinh khủng. “Tôi thì thà suốt đời sống du mục trong chiếc lều của người Kirgiz, còn hơn là tôn sùng thần tượng Đức,” tôi hét to.  “Thần tượng nào?” Tướng quân cũng hét lên. Ông cáu thật sự. “Cái cách ky cóp của người Đức. Tôi mới ở đây không lâu, nhưng những gì tôi kịp nhận ra và kiểm chứng đã khiến cái dòng dõi tatar của tôi phải phẫn nộ. Thế là tôi không muốn có những phẩm chất như vậy. Hôm qua tôi đã đi loanh quanh đây khoảng mười dặm. Tôi thấy mọi thứ đúng hệt như trong những quyển giáo huấn bằng tranh của người Đức: trong bất cứ gia đình nào ở đây, đâu đâu cũng có một người cha trung thực một cách https://thuviensach.vn kỳ lạ và đức hạnh một cách đáng sợ. Đức hạnh đến mức người ta sợ phải đến gần. Tôi không thể chịu nổi những con người trung thực mà người ta sợ không dám đến gần. Mỗi người cha như vậy có một gia đình, và tối tối cả nhà cùng quay quần ngồi đọc to những cuốn giáo huấn. Trên mái nhà thì những cây du, cây dẻ reo xào xạc. Ánh hoàng hôn, một con cò đậu trên nóc nhà, và tất cả đều toát lên vẻ thơ mộng và cảm động khác thường…” “Xin tướng quân đừng giận, tôi xin phép được kể lâm ly một chút. Tôi còn nhớ, chính bố tôi, ông đã mất rồi, trong khu vườn nhỏ, dưới bóng những cây già, tối tối cũng thường đọc cho mẹ tôi và tôi nghe những cuốn sách như vậy. Vì thế bản thân tôi có thể phán xét điều này một cách rõ ràng. Thì ở đây bất cứ gia đình nào cũng đều phải hoàn toàn phục tùng và vâng lời người cha. Mọi người phải làm việc quần quật như trâu, phải tích cóp tiền. Nói ví dụ, người cha tích cóp được một số tiền nào đó và nhắm cho người con trai cả, để truyền nghề và giao đất cho anh ta; con gái thì không cho của hồi môn, và cô ta suốt đời vẫn là cô gái già, anh con trai út thì bị bán đi làm tôi tớ cho người ta hoặc cho đi lính, nhưng tiền thì phải nộp vào cho quỹ chung của gia đình. Tôi đã hỏi chuyện thì đúng là ở đây làm như vậy. Mọi việc hoàn toàn xuất phát từ lòng ngay thẳng, chính trực. Lòng ngay thẳng được nâng lên tới mức mà chính anh con út bị đem bán đi cũng tin rằng anh bị bán không gì khác hơn là vì lòng ngay thẳng, và thật là lý tưởng khi bản thân nạn nhân tỏ ra sung sướng trước việc anh ta bị làm vật hi sinh. Sau đó thì sao? Sau đó thì chính anh con cả cũng không dễ chịu gì hơn: anh yêu tha thiết một cô gái tên là Amalkhen, nhưng không cưới được, vì số tiền tích cóp chưa đủ. Rồi mọi người cũng phải chờ một cách đức hạnh và ngay thẳng, và mỉm cười đi đến cái chết. Cô Amalkhen kia thì tàn tạ đi, má chảy xệ. Cuối cùng, sau chừng hai mươi năm của cải lớn dần lên, tiền bạc được tích cóp một cách trung thực và đạo đức. Người cha lúc đó ban phước cho anh con trai đã bốn mươi và cô Amalkhen ba mươi lăm tuổi với bộ ngực chảy xệ và cái mũi đỏ sần… Đồng thời ông khóc, đọc Kinh thánh và hấp hối. Anh con cả lại biến thành người cha đức hạnh và câu chuyện lại diễn ra đúng như thế. Năm mươi năm hay bảy chục https://thuviensach.vn năm sau cháu nội của người cha thứ nhất tích cóp được đủ số tiền lại trao cho đứa con trai của mình, người này lại trao lại cho con trai mình, cứ thế sau năm hoặc sáu thế hệ sẽ xuất hiện một bá tước Rothschild hay ngài Goppe hay Komp… hay có quỷ biết là ai. Thế nào, một cảnh tượng chẳng phải hào hùng sao, một truyền thống lao động cha truyền con nối một trăm, hai trăm năm, sự kiên nhẫn, cần cù, trung thực, sự cứng rắn, tính cách mạnh mẽ, biết tính toán, tất cả đẹp như hình ảnh con cò trên nóc nhà! Các vị còn muốn gì nữa? Vì còn có gì cao cả hơn thế và chính từ sự cao cả này họ bắt đầu phán xét cả thế giới và những người có lỗi, nghĩa là tất cả những ai có chút gì đó không giống họ, sẽ bị đưa ra hành hình ngay lập tức. Vậy thì, tóm lại, vấn đề là thế này: tôi thà nổi loạn theo kiểu Nga hoặc làm giàu trên bàn rulet còn hơn. Tôi biết là tôi đã phóng đại quá mức, nhưng thà như vậy còn hơn. Đó là quan điểm của tôi.” Tướng quân trầm ngâm nói: “Tôi không biết trong những điều anh vừa nói có nhiều sự thật hay không, nhưng tôi biết chắc là anh sẽ huênh hoang khoác lác ngay khi người ta cho phép anh…” Theo thói quen ông lại không nói hết câu. Nếu tướng quân của chúng tôi bắt đầu nói về điều gì đó, dù chỉ một chút có ý nghĩa hơn cuộc nói chuyện bình thường hàng ngày, thì không bao giờ ông nói hết câu. Gã người Pháp nghe một cách lơ đễnh, mắt hơi nhướn lên. Gã hầu như không hiểu gì những điều tôi nói. Polina nhìn với vẻ lạnh lùng, kiêu ngạo. Có vẻ như nàng không chỉ không nghe tôi nói, mà còn không nghe thấy bất cứ điều gì mọi người nói trong bữa ăn lần này. https://thuviensach.vn CHƯƠNG V N àng đăm chiêu khác thường, nhưng ngay sau khi rời khỏi bàn, ăn nàng ra lệnh cho tôi đi dạo cùng nàng. Chúng tôi dẫn theo mấy đứa trẻ và đi vào công viên, tới chỗ đài phun nước. Vì vẫn đang trong tâm trạng đặc biệt kích động nên tôi buột miệng đưa ra một câu hỏi vừa xuẩn ngốc vừa thô lỗ: tại sao ngài bá tước người Pháp của chúng ta, De-Grie, lúc này không những không đi cùng nàng khi nàng muốn đi đâu đó, mà thậm chí mấy ngày nay còn không nói chuyện gì với nàng. “Vì hắn là thằng đểu,” nàng trả lời lạnh lùng. Tôi chưa bao giờ nghe nàng nói thế về De-Grie và im lặng, tôi sợ phải hiểu nỗi tức giận này. “Cô có để ý thấy hôm nay hắn có vẻ bực mình với tướng quân không?” “Anh muốn biết chuyện gì phải không?” Nàng trả lời giọng khô khan và tức giận. “Anh biết rằng toàn bộ tài sản của tướng quân hiện đang bị hắn cầm cố, và nếu bà già không chết thì gã người Pháp này lập tức sẽ chiếm đoạt ngay tất cả những gì hắn đang cầm cố.” “À, thế ra đúng là tất cả đã bị cầm cố rồi? Tôi có nghe nói nhưng không biết là toàn bộ gia sản.” “Chứ còn sao nữa?” “Và khi đó cũng xin vĩnh biệt mademoiselle Blanche,” tôi nhận xét. “Khi đó cô ta sẽ không trở thành phu nhân của tướng quân. Tôi cảm thấy tướng quân đã si mê cô ta đến mức nếu cô ta bỏ ông, ông sẽ có thể tự sát. Vào tuổi ấy mà còn si mê như thế thì thật nguy hiểm.” “Tôi cũng cảm thấy sẽ xảy ra chuyện gì đó.” Nàng đăm chiêu nói. https://thuviensach.vn “Thế thì tuyệt quá,” tôi kêu lên, “không gì có thể thô bỉ hơn là việc chứng tỏ cô ta đồng ý lấy tướng quân chỉ vì đồng tiền. Ở đây thậm chí không còn chút lịch sự, khách khí gì nữa. Kỳ lạ thay! Còn về người bà, còn gì nực cười và bẩn thỉu hơn khi gửi hết bức điện này đến bức khác để hỏi xem bà đã chết chưa? Phải không? Cô thấy thích chuyện đó sao? Hả Polina Aleksandrovna?” “Thật vớ vẩn!” Nàng ngắt lời tôi, vẻ ghê tởm. “Trái lại, tôi ngạc nhiên khi thấy anh hân hoan như thế. Anh vui mừng vì sao? Chẳng lẽ vì anh đã thua bằng tiền của tôi?” “Nhưng sao cô lại đưa cho tôi để tôi thua? Tôi đã chẳng nói với cô rằng tôi không thể chơi hộ người khác hay sao? Nhất là chơi hộ cô. Tôi chỉ biết nghe lời cô dù cô có sai khiến tôi làm điều gì, nhưng kết quả lại không phụ thuộc vào tôi. Tôi đã cảnh báo trước là sẽ không được gì đâu. Cô hãy cho tôi biết, có thật cô thực sự xót xa khi mất từng ấy tiền không? Cô cần nhiều tiền như vậy để làm gì?” “Anh hỏi những chuyện ấy để làm gì?” “Nhưng chính cô đã hứa sẽ nói cho tôi biết… Cô hãy nghe đây: tôi tin chắc rằng khi nào tôi chơi cho tôi (mà tôi có mười hai friedrich) thì tôi sẽ thắng. Lúc đó cô cần bao nhiêu cứ lấy của tôi.” Nàng làm mặt khinh bỉ. “Cô đừng giận tôi vì lời đề nghị này.” Tôi nói tiếp. “Trong thâm tâm tôi hiểu được rất rõ rằng đối với cô, nghĩa là trong con mắt cô, tôi chỉ là con số không, rằng thậm chí cô còn có thể nhận từ tôi cả tiền bạc. Cô không nên giận vì món quà của tôi. Hơn nữa, tôi đã để thua tiền của cô.” Nàng liếc tôi thật nhanh và khi nhận ra tôi nói có vẻ tức giận và chua cay, nàng lại gắt lên: “Anh không việc gì phải quan tâm đến hoàn cảnh của tôi. Nếu anh muốn biết, thì chẳng qua là tôi đang mắc nợ. Tiền ấy là tôi đi vay, và tôi https://thuviensach.vn muốn trả lại người ta. Tôi có ý nghĩ điên rồ và lạ lùng là nhất định thế nào tôi cũng thắng, ở đây, trên bàn đánh bạc. Tôi cũng không hiểu tại sao tôi lại có ý nghĩ đó, nhưng tôi tin là như thế. Không hiểu vì sao, nhưng có thể là vì tôi không còn khả năng lựa chọn nào khác, nên tôi đã tin.” “Hoặc cũng có thể là vì quá cần phải thắng. Hệt như người chết đuối vớ được cọng rơm. Chắc cô cũng đồng ý rằng nếu anh ta không chết đuối, chắc anh ta không bao giờ tưởng cái cọng rơm đó là một khúc gỗ.” Polina ngạc nhiên. “Sao?” Nàng hỏi. “Chẳng lẽ anh cũng hi vọng vào điều đó? Cách đây hai tuần có lần chính anh đã nói với tôi, nói rất nhiều và lâu, rằng anh hoàn toàn tin tưởng anh sẽ thắng trong trò rulet ở đây, và anh thuyết phục tôi đừng xem anh như kẻ mất trí. Hay là lúc ấy anh nói đùa? Nhưng tôi nhớ khi đó anh nói nghiêm túc đến mức không thể nào coi đây là câu đùa được.” “Đúng thế.” Tôi trầm ngâm đáp. “Đến bây giờ tôi vẫn tin chắc mình sẽ thắng. Thậm chí tôi phải thú nhận rằng lúc này cô đã đưa tôi đến một câu hỏi: vì sao chính việc thua bạc một cách ngu ngốc và vô lý của tôi ngày hôm nay lại không để lại trong tôi chút hoài nghi nào? Dù sao tôi vẫn hoàn toàn tin rằng, chỉ cần tôi chơi cho tôi thôi, nhất định thế nào tôi cũng thắng.” “Tại sao anh tin chắc như vậy?” “Thú thực là tôi không biết. Tôi chỉ biết rằng tôi cần phải thắng, và đó cũng là lối thoát duy nhất. Có thể chính vì thế mà tôi cảm thấy nhất định tôi thắng.” “Nghĩa là anh cũng quá cần, nếu anh tin tưởng dị đoan như vậy?” “Tôi dám đánh cuộc với cô là cô nghi ngờ tôi không thể cảm thấy sự cần thiết thực sự?” https://thuviensach.vn “Với tôi chẳng quan trọng gì.” Nàng nói khẽ, vẻ thờ ơ. “Còn nếu anh muốn biết thì, đúng, tôi không tin có cái gì nghiêm túc khiến anh đau khổ thực sự. Anh có thể đau khổ, nhưng không nghiêm túc. Anh là con người bừa bãi và thất thường. Anh cần tiền đế làm gì? Trong tất cả những lý do mà anh nêu ra tôi không thấy có gì nghiêm túc cả.” “Khoan đã,” tôi ngắt lời cô. “Cô vừa nói là cô phải trả nợ. Thôi được. Nghĩa là trả nợ. Có phải cô nợ người Pháp không?” “Sao anh lại hỏi thế? Hôm nay anh gay gắt quá. Anh say phải không?” “Cô biết rằng tôi cho phép mình nói tất cả, và đôi khi hỏi rất thẳng. Tôi nhắc lại, tôi là nô lệ của cô, mà người ta không xấu hổ với những người nô lệ, và không thể làm nô lệ tức giận.” “Tất cả là vớ vẩn! Tôi không chịu được cái lý thuyết ‘nô lệ’ này của anh.” “Cô nên biết rằng tôi nói về sự nô lệ của tôi không phải vì tôi muốn làm nô lệ của cô, đơn giản tôi nói như một thực tế hoàn toàn không phụ thuộc vào tôi.” “Anh nói thẳng đi, anh cần tiền để làm gì?” “Nhưng cô cần biết để làm gì?” “Tùy anh thôi,” cô đáp và hất đầu, vẻ kiêu ngạo. “Cô không chịu được cái lý thuyết nô lệ, nhưng lại đòi hỏi sự nô lệ: ‘Trả lời và không được bàn cãi!’ Tốt lắm. Cũng được thôi. Cô hỏi tiền để làm gì? Để làm gì là thế nào? Tiền thế thôi!” “Tôi hiểu. Nhưng dù cần tiền người ta cũng không rơi vào tình trạng điên khùng như thế! Mà anh thì đang đi đến trạng thái điên khùng, cuồng tín. Ở đây phải có cái gì đó, một mục đích gì đó rất đặc biệt. Anh nói thẳng đi, đừng quanh co nữa, tôi muốn như vậy.” https://thuviensach.vn Có vẻ như nàng bắt đầu tức giận, và tôi vô cùng thích thú khi thấy nàng thực lòng hỏi gặng như vậy. “Tất nhiên là có mục đích,” tôi đáp, “nhưng tôi không thể giải thích đó là mục đích gì. Không có gì hơn là, đối với cô, nếu có tiền tôi sẽ trở thành con người khác, chứ không còn là nô lệ nữa.” “Sao? Làm thế nào anh đạt được điều ấy?” “Làm sao đạt được ư? Thậm chí cô không hiểu được làm cách nào tôi sẽ đạt được để cô sẽ phải nhìn tôi khác đi, không như tên nô lệ nữa! Nhưng tôi lại không muốn chính điều đó, chính những sự hoài nghi và ngạc nhiên như thế.” “Anh nói đối với anh nô lệ là niềm khoái lạc. Bản thân tôi cũng nghĩ vậy.” “Cô nghĩ vậy?” Tôi kêu lên với niềm khoái lạc kỳ lạ. “Chao ôi! Sự ngây thơ thật thà của cô thật tốt đẹp làm sao! Phải, phải, được làm nô lệ của cô là niềm sung sướng của tôi… Đúng là có những niềm sung sướng đến độ thấp hèn và đê tiện như vậy!” Tôi tiếp tục nói huyên thuyên: “Có ma quỷ biết được, có thể niềm khoái lạc cũng có trong cái roi khi nó quất vào lưng và rứt ra từng thớ thịt… Nhưng có thể tôi cũng muốn được hưởng những niềm khoái lạc khác. Cách đây không lâu, trước mặt cô, khi ngồi bên bàn nước, tướng quân đã nói về khoản tiền bảy trăm rúp một năm mà có lẽ tôi sẽ không nhận được từ ông. Bá tước De-Grie trợn mắt nhìn tôi, nhưng đồng thời cũng không để ý. Còn về phần tôi, có lẽ tôi rất muốn búng vào mũi De-Grie ngay trước mắt cô.” “Anh nói thế là còn non lắm. Trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng có thể tỏ ra đàng hoàng. Nếu đây là cuộc tranh giành, thì nó chỉ càng nâng cao giá trị, chứ không hạ thấp.” “Cô nói thật mẫu mực. Cô hãy thử giả thiết rằng, có thể, tôi không biết tỏ ra đàng hoàng. Nghĩa là có lẽ tôi cũng là một người đàng hoàng, nhưng lại không biết cư xử cho đàng hoàng. Cô có hiểu là có thể có chuyện như https://thuviensach.vn vậy không? Mà tất cả những người Nga đều như vậy, và cô biết tại sao không? Tại vì người Nga được trời phú cho quá nhiều khả năng để có thể tạo cho mình một vẻ ngoài lịch sự. Vấn đề chỉ là cái vỏ ngoài. Phần lớn người Nga được trời phú cho quá nhiều tài năng, nên để có vẻ ngoài lịch sự cần phải là thiên tài, mà thiên tài thì lại thường không có, vì rằng nói chung là nó rất hiếm. Có lẽ chỉ có người Pháp và một số người châu Âu khác mà cái vẻ ngoài hiện rõ đến nỗi có thể nhìn ngắm hết sức đàng hoàng, nhưng lại là con người vô lại nhất. Chính vì thế mà cái vẻ ngoài của họ có nhiều ý nghĩa như vậy. Người Pháp có thể chịu được sự sỉ nhục, sỉ nhục thực sự, thành tâm, mà không hề cau mặt, nhưng họ không đời nào chịu nổi một cái búng mũi, vì như thế có nghĩa là đã làm hỏng cái vẻ ngoài lịch sự vốn đã thành thói quen thâm căn cố đế của họ. Chính vì cái vẻ ngoài đẹp đẽ nên các cô tiểu thư của chúng ta cứ chết mệt với các gã Pháp. Tuy nhiên, theo tôi, chẳng có cái mẽ ngoài gì hết, họ chỉ là con gà trống mà thôi, le coq gaulois. Với lại tôi không hiểu được chuyện đó, vì tôi không phải phụ nữ. Có thể gà trống cũng tốt. Nói chung là tôi ba hoa khoác lác quá nhiều rồi, còn cô thì không ngăn tôi lại. Cô hãy thường xuyên ngắt lời tôi, khi tôi nói chuyện với cô, tôi cứ muốn nói hết ra tất cả mọi thứ. Tôi đã mất đi tất cả những cái vẻ ngoài. Thậm chí tôi còn đồng ý rằng tôi không chỉ không có mẽ ngoài, mà chẳng còn bất kỳ phẩm chất nào. Tôi tuyên bố để cô biết như vậy. Thậm chí tôi cũng chẳng buồn quan tâm đến những phẩm chất quái gì, mọi thứ trong tôi đã ngừng lại. Chính cô cũng biết tại sao. Trong đầu tôi không hề có một ý nghĩ mang tính con người nào. Từ lâu tôi đã không còn biết chuyện gì xảy ra trên đời, cả ở nước Nga cũng như ở đây. Tôi đi ngang qua Dresden và không còn nhớ cái Dresden ấy như thế nào. Chính cô cũng biết cái gì đã chiếm trọn tâm trí tôi. Nhưng vì tôi không có chút hi vọng nào và dưới mắt cô tôi chỉ là con số không, nên tôi xin nói thẳng: ở khắp mọi nơi tôi chỉ còn nhìn thấy cô, còn tất cả những cái khác không là cái gì. Tôi yêu cô vì cái gì và yêu như thế nào, tôi không biết. Cô biết không, có thể vì cô hoàn toàn không xinh đẹp. Cô hãy hình dung, tôi thậm chí không biết cô có xinh đẹp hay https://thuviensach.vn không, thậm chí chỉ là khuôn mặt thôi? Trái tim cô thì có lẽ là không tốt, trí thông minh thì vừa phải, rất có thể là như vậy.” “Có lẽ vì không tin vào đức hạnh thanh cao của tôi nên anh tính chuyện mua tôi bằng tiền phải không?” Nàng nói. “Tôi nghĩ đến chuyện mua cô bằng tiền khi nào?” Tôi quát to. “Anh nói nhiều quá nên làm mất mạch ý. Nếu không phải muốn dùng tiền mua tôi thì là để mua sự tôn trọng của tôi.” “Ồ, không, hoàn toàn không phải như vậy. Tôi đã nói với cô rằng tôi rất khó giải thích, giãi bày. Cô đã trấn áp tôi. Cô đã không giận lời nói huyên thuyên của tôi. Cô hiểu rõ vì sao không nên giận tôi: chẳng qua tôi chỉ là một gã điên. Nhưng dù sao, nếu cô có giận tôi thì cũng chẳng sao. Khi ngồi trong phòng của tôi trên gác kia, chỉ cần nhớ lại và tưởng tượng ra tiếng sột soạt của chiếc váy của cô là tôi sẵn sàng cắn nát các ngón tay mình. Mà cô tức giận tôi vì cái gì kia chứ? Vì tôi tự gọi tôi là kẻ nô lệ? Vậy thì cô hãy sử dụng sự nô lệ của tôi đi, hãy sử dụng đi, sử dụng đi! Cô có biết rằng khi nào đó tôi sẽ giết cô không? Tôi giết cô không phải vì tôi không yêu cô nữa hay vì ghen tuông, mà đơn giản vì đôi lúc tự nhiên tôi thèm muốn ăn thịt cô. Cô lại cười…” “Tôi không hề cười.” Cô giận dữ thốt lên. “Tôi ra lệnh cho anh im miệng.” Cô ngừng lại, tức đến nghẹn thở. Tôi thề là không biết cô có đẹp hay không, nhưng lúc nào tôi cũng muốn nhìn thấy cô, khi cô ngừng lại trước tôi, vì thế tôi thường hay chọc làm cô tức giận. Có thể cô biết điều đó và cố tình tỏ ra tức giận. Tôi nói với cô điều đó. “Thật là bỉ ổi!” Cô thốt lên với vẻ ghê tởm. “Không sao cả,” tôi tiếp tục, “Cô cũng nên biết thêm rằng cô đi chung với tôi thì rất nguy hiểm không? Nhiều lần tôi có ý muốn không cưỡng nổi là đẩy cô ngã làm cô bị thương tích, què quặt, bóp cổ cô. Cô nghĩ thế nào, không thể đến mức như vậy sao? Thế nào rồi cô cũng dẫn tôi đến chỗ nổi https://thuviensach.vn điên lên. Chả lẽ tôi không sợ gây ra bê bối sao? Sợ cô tức giận sao? Cô tức giận thì có nghĩa lý gì với tôi? Tôi yêu trong tuyệt vọng, không hề có hi vọng, và tôi biết rằng sau đó tôi sẽ càng yêu cô hơn gấp nghìn lần. Đến khi nào tôi giết cô rồi thì tôi cũng sẽ tự kết liễu mình. Mà thế này, tôi sẽ cố không tự tử càng lâu càng tốt để cảm nhận được nỗi đau không chịu nổi là thiếu cô. Cô có hiểu được điều vô lý này không: càng ngày tôi lại càng yêu cô hơn, mà điều ấy gần như là không thể. Và sau chuyện đó tôi không thể trở thành kẻ cuồng tín sao? Cô còn nhớ cách đây ba hôm, khi được cô gọi đến, tôi đã nói thầm vào tai cô: cô chỉ cần nói một câu thôi là tôi sẽ nhảy xuống vực ngay. Nếu lúc đó cô nói một câu thì tôi nhảy rồi. Chả lẽ là cô không tin?” “Thật đúng là vớ vẩn, ngu ngốc!” Cô kêu lên. “Tôi không cần biết là ngu ngốc hay thông minh.” Tôi hét lên. “Tôi chỉ biết rằng trước mặt cô tôi phải nói, phải nói, phải nói, và tôi đã nói. Trước mặt cô tôi mất hết lòng tự ái, và tôi cũng cóc cần.” “Tại sao tôi lại muốn anh phải nhảy xuống núi Shlangenberg?” Cô nói khô khan và dường như giận dỗi. “Điều đó đối với tôi hoàn toàn vô ích.” “Tuyệt lắm!” Tôi kêu lên. “Cô cố tình nói ra cái từ vô ích tuyệt vời này để áp chế tôi. Tôi nhìn thấu tâm địa cô. Vô ích! Cô nói như vậy? Nhưng sự hài lòng bao giờ cũng có ích, còn một quyền lực vô hạn, hoang dã, dù chỉ đối với con ruồi thôi, thì đấy cũng là một kiểu khoái lạc. Con người, vốn bản chất sinh ra là đã thích được làm kẻ gây đau khổ và hành hạ người khác. Cô thích điều đó một cách đáng sợ.” Tôi nhớ cô nhìn tôi với vẻ chú ý đặc biệt. Chắc hẳn bộ mặt tôi lúc ấy biểu lộ tất cả những cảm xúc ngu ngốc và vô lý. Bây giờ tôi nhớ lại câu chuyện giữa chúng ta hôm đó diễn ra giống hệt những gì tôi đã mô tả ở đây. Mắt tôi hằn máu, miệng sùi bọt mép, còn chuyện đỉnh núi Shlangenberg thì tôi xin thề rằng, ngay cả bây giờ tôi vẫn xin thề, nếu lúc đó cô ra lệnh cho tôi nhảy xuống thì tôi nhảy ngay. Cô chỉ cần nói đùa thôi, nói một cách khinh bỉ, thậm chí cả nhổ nước bọt, thì tôi vẫn cứ nhảy. https://thuviensach.vn “Không, vì sao thế, vì tôi tin anh,” nàng thốt lên, nhưng giọng nàng có vẻ như nàng thỉnh thoảng mới nói như thế, cái giọng khinh miệt, quỷ quyệt và cao ngạo, khiến tôi có thể giết chết nàng ngay bây giờ. Nàng đã liều mạng. Tôi bảo nàng thế, không hề nói dối. Bỗng nàng hỏi tôi: “Anh không hèn nhát đấy chứ?” “Tôi không biết. Có thể tôi là thằng hèn cũng nên. Tôi không biết. Từ lâu tôi không nghĩ đến điều ấy.” “Nếu như tôi bảo anh giết chết kẻ đó thì anh có giết không?” “Ai vậy?” “Kẻ mà tôi muốn.” “Tên Pháp?” “Anh không được hỏi, mà phải trả lời. Kẻ nào thì tôi sẽ nói. Tôi muốn biết, lúc này anh nói có nghiêm túc không?” Nàng bỗng nghiêm trang và nóng lòng chờ câu trả lời, khiến tôi thấy là lạ thế nào ấy. “Thôi, cô nói cho tôi biết có chuyện gì xảy ra đi!” Tôi hét lên. “Thế nào, cô sợ tôi chứ gì? Ở đây tôi đã nhìn thấy mọi sự bất ổn. Cô là con riêng của một người khánh kiệt và điên khùng, đang khao khát chạy theo con quỷ Blanche, rồi sau nữa ở đây là tên Pháp đang có ảnh hưởng bí hiểm đối với cô, và bây giờ cô đang nghiêm chỉnh giao phó cho tôi… vấn đề đó. Chí ít, cô cũng để cho tôi biết rằng nếu không thì tôi sẽ vào cuộc và sẽ gây ra một điều gì đấy. Hoặc cô thấy xấu hổ trước tấm lòng cởi mở của tôi? Có lẽ nào cô lại ngượng với tôi sao?” “Tôi không nói với anh chuyện đó. Tôi hỏi và chờ anh trả lời.” “Chẳng lẽ,” tôi kêu lên, “tôi đi giết bất kỳ người nào mà cô ra lệnh, mà làm sao cô có thể… chẳng lẽ cô ra lệnh thật?” https://thuviensach.vn “Anh nghĩ sao, tôi thương anh à? Tôi sẽ ra lệnh, còn chính tôi đứng ngoài cuộc. Anh có chịu được không? Không được đâu. Chắc rằng anh sẽ giết người theo lệnh, sau đó anh sẽ trở về giết tôi, vì tôi đã dám sai anh đi.” Nghe câu ấy tôi thấy trong đầu như có búa bổ. Tất nhiên tôi coi câu nói của nàng một nửa là câu đùa, là lời thách thức, tuy nhiên, nàng nói ra hết sức nghiêm túc. Tôi thực sự kinh hoàng vì nàng tự bộc lộ, đến mức nàng phải duy trì quyền phép đối với tôi, phải theo đuổi quyền lực đó và phải nói thẳng: “Anh phải đi giết người, còn tôi đứng ngoài cuộc”. Trong những lời ấy có cái gì đê tiện nhưng chân thành, và như thế, theo tôi, đã là quá nhiều rồi. Vậy thì sau đây nàng sẽ nhìn tôi thế nào? Điều này vượt quá ranh giới của khái niệm nô lệ và thấp hèn. Sau cách nhìn đó thì con người được nâng lên đến giá trị con người. Mặc dù câu chuyện giữa chúng tôi là xuẩn ngốc và phi lý, nhưng trái tim tôi rung động. Nàng bỗng cười phá lên. Lúc ấy chúng tôi ngồi trên ghế băng, trước một đám trẻ chơi đùa, phía trước có mấy chiếc xe ngựa đưa một nhóm người xuống lối hoa đi vào cung giải trí. Nàng kêu lên: “Anh có nhìn thấy cái bà nam tước mập mạp kia không?” Nàng kêu lên. “Đó là bà Vurmerhelm. Bà ấy mới đến đây ba ngày. Anh nhìn chồng bà ta kìa, cái ông người Phổ chống ba toong, người cao ngỏng, khẳng khiu ấy. Anh có nhớ hôm kia ông ta ghé thăm chúng ta đấy. Anh hãy đi ngay đến chỗ nam tước phu nhân, ngả mũ ra chào bà ta và nói mây câu tiếng Pháp nhé.” “Để làm gì?” “Anh đã thề rằng có thể nhảy từ trên núi xuống, anh thề rằng sẵn sàng giết người nếu tôi ra lệnh. Bây giờ thay vì giết người và chịu đau khổ tôi chỉ muốn được cười thôi. Anh đi ngay đi, đừng có lôi thôi. Tôi muốn được nhìn thấy ngài nam tước quật anh mấy gậy.” “Cô thách tôi? Cô sợ rằng tôi không làm thế chứ gì?” https://thuviensach.vn “Phải, tôi thách, anh đi đi! Tôi thích thế!” “Cô nói thế thì tôi đi, dù đây là một trò hoang dại. Chỉ mong sao nó không làm phiền tướng quân, và từ đó làm phiền cho cô. Lạy Trời, tôi không lo gì cho tôi đâu, mà chỉ lo cho cô và cho tướng quân thôi. Cái trò đi chọc ghẹo phụ nữ của cô hay quá nhỉ?” “Anh chỉ được cái ba hoa, tôi thấy như thế,” nàng nói, “lúc nãy mắt anh đầy những tia máu, nhưng đó là do anh uống rượu lúc ăn cơm. Chẳng lẽ tôi lại không hiểu rằng đây là ngu xuẩn và tướng quân sẽ nổi giận hay sao? Đơn giản là tôi muốn được cười. Chỉ có thế thôi! Vì sao anh lại chọc tức phụ nữ? Và anh ăn gậy là đúng rồi.” Tôi quay người lặng lẽ ra đi để làm nhiệm vụ. Tất nhiên, thế là ngu xuẩn, tất nhiên, tôi sẽ không thoát thân, nhưng khi tôi đến gần nam tước phu nhân tôi nhớ ra là có cái gì đó xui khiến tôi, kiểu như lối nghịch học trò. Thế là tôi bị kích động kinh khủng như là say rượu. https://thuviensach.vn CHƯƠNG VI H ai hôm đã qua, kể từ cái ngày ngu ngốc ấy. Và đã có biết bao chuyện rùm beng, om sòm, ầm ĩ, xôn xao! Mọi thứ thật là lộn xộn, bát nháo, ngu ngốc và đê tiện! Nguyên nhân tất cả là do tôi. Đôi khi nghĩ lại cũng thấy buồn cười, ít ra là đối với tôi. Chính tôi cũng không hiểu điều gì đã xảy ra với tôi, có đúng là tôi rơi vào trạng thái bị kích động, hay chẳng qua chỉ là tôi đi chệch đường và làm điều xằng bậy cho đến khi tôi bị bắt trói? Đôi khi tôi có cảm giác rằng đầu óc tôi bị lú lẫn. Có lúc tôi thấy mình còn chưa rời xa được cái thời trẻ dại, thời ngồi ghế nhà trường và chơi đùa kiểu tinh quái học trò. Đó là Polina! Tất cả là do Polina! Giá như không có nàng thì đâu có cái thứ nghịch ngợm học trò ấy. Cũng có thể biết đâu tôi làm tất cả chỉ vì tuyệt vọng (dù cho phán xét như thế có hết sức ngu ngốc đi chăng nữa). Và tôi không hiểu, tôi không hiểu có điều gì tốt đẹp trong con người nàng! Tuy phải nói rằng về sắc đẹp thì có lẽ nàng cũng đẹp thật, vì nàng làm cho cả mọi người phát điên. Nàng có thân hình cân đối, cao ráo, chỉ có điều rất mảnh dẻ. Tôi có cảm tưởng có thể cuộn cả người nàng vào trong một cái bọc, hoặc có thể gập đôi người nàng lại. Vết chân nàng hẹp và dài. Tóc nàng hung hung vàng vàng. Mắt thì đúng là mắt mèo, nhưng nàng biết cách nhìn với những ánh kiêu sa. Cách đây chừng bốn tháng, khi tôi mới đến, một buổi tối nàng nói chuyện với De-Grie trong phòng rất lâu và sôi nổi. Nàng nhìn anh ta một cách mà… sau đó, khi trở về phòng nằm ngủ, tôi tưởng tượng ra rằng nàng đã cho anh ta một cái tát, chỉ vừa mới đây thôi, khi nàng còn đứng trước mặt và nhìn anh ta. Và thế là từ buổi tối hôm ấy tôi bắt đầu yêu nàng. https://thuviensach.vn Nhưng thôi, ta hãy vào chuyện. Tôi đi xuống con đường đi vào lối hoa, đến giữa đường tôi dừng lại và đứng chờ đôi vợ chồng nam tước. Khi họ đến cách chừng năm bước, tôi ngả mũ cúi chào. Tôi còn nhớ bà nam tước mặc chiếc váy lụa căng tròn màu xám nhạt có viền xung quanh, phẩy kim tuyến và dải đuôi váy. Bà ta thấp lùn, nhưng lại mập ú, cằm béo và chảy xệ kinh khủng, đến nỗi không nhìn thấy cổ đâu cả. Mặt đỏ lựng. Đôi mắt ti hí, dữ tợn và trâng tráo. Bà ta đi hệt như kiểu hạ cố đến với mọi người. Ngài nam tước thì cao, gầy như que củi. Mắt, theo kiểu thông thường của người Đức, nhọn và có hàng nghìn nếp nhăn, đeo kính, trạc bốn lăm tuổi. Đôi chân dài gần như đến ngực, như thế có nghĩa là thuộc loại dòng dõi, kiêu ngạo như con công. Dáng đi hơi chậm chạp. Khuôn mặt có nét gì như của con cừu, thay cho vẻ nghiêm trọng. Tất cả những ý nghĩ ấy thoáng hiện trong đầu tôi khoảng ba giây. Cái cách tay cầm mũ, cúi người chào của tôi thoạt tiên hơi khiến họ phải chú ý. Chỉ có ông hơi cau mày, còn bà thì lướt nhẹ qua trước mắt tôi. “Madame la baronne,” tôi nói to, rõ ràng, dằn từng tiếng một, “j’ai I’honneur d’être votre esclave.”[22] Sau đó tôi cúi chào, đội mũ và đi ngang qua ông nam tước, lịch sự quay mặt nhìn ông và mỉm cười. Nàng ra lệnh cho tôi bỏ mũ, nhưng cúi người và làm trò trẻ con là tôi tự nghĩ ra. Có trời biết cái gì xui khiến tôi làm vậy? Tôi như người nhảy từ trên núi xuống. “Hèm!” Nam tước kêu lên, hay nói cho đúng hơn là quạc lên, khi quay lại nhìn tôi với vẻ kinh ngạc và tức giận. Tôi quay lại, kính cẩn đứng chờ, vẫn tiếp tục nhìn ông và mỉm cười. Ông vô cùng ngơ ngác, lông mày rướn lên đến nec plus ultra,[23] mặt mỗi lúc một sa sầm lại. Bà ta cũng quay về phía tôi và cũng nhìn tôi với ánh mắt ngạc nhiên và tức giận. Vài người đi đường cũng quay lại nhìn. Một số người đứng hẳn lại. https://thuviensach.vn “Hèm!” Ông nam tước lại kêu lên với giọng tức giận gấp đôi. “Jawohl.”[24] Tôi kéo dài giọng, vẫn tiếp tục nhìn thẳng vào mặt ông ta. “Sind Sie rasend?”[25] Ông kêu to và vung chiếc gậy lên, có vẻ bắt đầu thấy hơi sợ. Có lẽ bộ quần áo tôi mặc khiến ông bối rối. Tôi ăn mặc rất bảnh bao, lịch sự, đúng kiểu những người đứng đắn nhất. “Jawo-o-ohl!” Tôi bỗng hét thật to, kéo dài âm “o” như người Berlin vẫn dùng trong hội thoại để biểu thị những sắc thái ý nghĩa và cảm xúc khác nhau. Hai vợ chồng ông nam tước sợ hãi bỏ đi gần như chạy, một vài người khác qua đường xì xào, một số nhìn tôi vẻ ngơ ngác. Tôi không nhớ rõ lắm. Tôi quay lại, bước đi bình thường về phía Polina Aleksandrovna. Nhưng khi đến cách ghế đá của nàng chưa đầy trăm bước, tôi đã thấy nàng đứng dậy dắt mấy đứa trẻ đi về khách sạn. Đến cửa khách sạn tôi bắt kịp nàng. “Tôi đã hoàn thành một hành động ngu ngốc.” Tôi nói khi đến ngang nàng. “Thì sao? Bây giờ anh đã hết nợ.” Nàng đáp, rồi thậm chí không thèm nhìn tôi, bước lên cầu thang. Suốt tối hôm đó tôi lang thang trong công viên. Qua công viên đi hết khu rừng, rồi thậm chí đi vào một khu dân cư khác. Trong một ngôi nhà gỗ tôi ngồi uống rượu và ăn món trứng rán, vì sự lãng mạn ấy, tôi phải trả mất một đồng rưỡi tiền vàng. Mãi mười một giờ đêm tôi mới về đến nhà. Ngay lập tức tướng quân sai người gọi tôi. https://thuviensach.vn Người nhà chúng tôi chiếm hai phòng lớn trong khách sạn, chia thành bốn phòng nhỏ. Phòng thứ nhất, lớn, là phòng khách, có đàn dương cầm. Cạnh đó là phòng nhỏ nhưng cũng khá lớn, là phòng làm việc của tướng quân. Ông đang đứng giữa phòng, chờ tôi, tư thế hết sức oai phong. De Grie đang ngả ngớn trên đi văng. “Thưa quý ông, xin phép được hỏi, quý ông đã làm trò gì vậy?” Tướng quân nhìn tôi, nói. “Thưa tướng quân, tôi muốn tướng quân nói thẳng vào vấn đề. Có lẽ tướng quân muốn nói về cuộc gặp của tôi với một ông người Đức?” “Một ông người Đức? Cái ông người Đức ấy là nam tước Vurmerhelm” một nhân vật tai to mặt lớn. Ông đã có hành động thô bỉ với ông bà nam tước.” “Tôi không hề.” “Thưa với ông, ông đã làm họ khiếp sợ.” “Hoàn toàn không có. Khi còn ở Berlin hai tai tôi luôn bị ám ảnh bởi cái từ “jawohl”, khi nói bất cứ câu gì người Đức cũng thường đệm vào, với cái kiểu kéo dài giọng nghe rất khó chịu. Khi tôi gặp ông ta trong công viên, không biết vì sao cái từ “jawohl” bỗng hiện ra trong trí nhớ và làm tôi phát bực. Hơn thế nữa cái bà nam tước ấy khi trông thấy tôi đã ba lần cứ xăm xăm bước thẳng tới, như thể tôi là con giun mà bà ta có thể giẫm chân lên. Chắc ngài cũng đồng ý là tôi có lòng tự trọng. Tôi đã ngả mũ và lịch sự nói (Tôi xin thề với ngài là rất lịch sự): ‘Madame, j’ai I’honneur d’être votre éclave’. Khi ông nam tước quay lại và hét lên ‘Hèm’, tự nhiên tôi cũng bật quát lên ‘Jawohl!’ Tôi nói to cái từ ấy hai lần, lần thứ nhất bình thường, lần thứ hai cố kéo thật dài. Tất cả chỉ có vậy thôi.” Thú thật, tôi sướng kinh khủng với lời giải thích hết sức trẻ con ấy. Tôi chỉ muốn mô tả lại chuyện này cho thật lố bịch. Càng lúc tôi càng thấy hứng thú. https://thuviensach.vn “Anh cười nhạo tôi chắc?” Tướng quân quát lên. Ông quay sang gã người Pháp và nói bằng tiếng Pháp rằng tôi đã cố tình gây chuyện cho bằng được. De-Grie chỉ nhún vai cười nhạt một cách khinh bỉ. “Ồ, xin ngài đừng có ý nghĩ như vậy!” Tôi nói to với tướng quân. “Hành vi của tôi tất nhiên là không hay ho gì, tôi hết sức thành thật thú nhận như vậy. Hành động của tôi thậm chí có thể gọi là trò trẻ con ngu ngốc và thô lỗ. Nhưng có một nguyên do, mà theo tôi hầu như có thể khiến tôi không thấy phải ân hận. Thời gian gần đây, khoảng hai ba tuần trước, tôi cảm thấy trong người không khỏe, tôi ốm, thần kinh căng thẳng, hay tức giận, hoang tưởng, và có nhiều khi không làm chủ được ý chí. Thú thật, nhiều khi tự dưng tôi muốn gặp bá tước De-Grie đây và… nhưng thôi, chẳng cần nói tiếp làm gì, nói ra sợ ngài ấy sẽ tự ái. Tóm lại, đó là những biểu hiện của bệnh tật. Tôi không biết liệu bà nam tước Vurmerhelm có tính đến cái nguyên do ấy không, nếu tôi đến xin lỗi bà ấy (vì tôi có ý định xin lỗi)? Tôi cho rằng chắc bà ta sẽ không tính đến, hơn nữa, theo như tôi được biết, trong giới luật sư thời gian gần đây người ta bắt đầu hay lạm dụng lý do này: trong những vụ án hình sự, các luật sư rất hay bào chữa cho tội phạm là thân chủ của mình bằng lý do là ở thời điểm phạm tội họ không nhớ gì cả và rằng dường như có một thứ bệnh như vậy. Giết người xong, họ bảo thế, và không nhớ gì cả. Ngài hãy hình dung, thưa tướng quân, y học cũng ủng hộ. Đúng là có căn bệnh như vậy, có một trạng thái gọi là mất trí nhớ tạm thời, khi con người không còn nhớ gì cả, hay chỉ nhớ một nửa, một phần tư. Như hai ông bà nam tước là người thuộc thế hệ cũ, hơn nữa lại là những điền chủ Đức. Tôi chắc là họ chưa biết đến tiến bộ này của y học và luật học, do đó họ sẽ không chấp nhận cách giải thích của tôi, ngài nghĩ sao, thưa tướng quân?” “Thôi đủ rồi, thưa anh,” tướng quân quát lên, giọng nghẹn lại vì tức giận, “đủ rồi! Tôi sẽ cố để từ nay vĩnh viễn thoát khỏi những trò con nít của anh. Anh sẽ không cần xin lỗi ông bà nam tước đâu. Bất cứ cuộc tiếp xúc nào với anh bây giờ, cho dù là thể theo yêu cầu được đến xin lỗi của anh, cũng sẽ là quá sỉ nhục đối với họ. Khi biết anh thuộc số người nhà https://thuviensach.vn của tôi, trong cung giải trí, ngài nam tước có nói chuyện với tôi, và thú thật với anh, thiếu chút nữa ngài đã bắt tôi bồi thường danh dự. Anh có hiểu anh đã đẩy tôi vào cái thế gì không, thưa anh? Tôi đã buộc phải xin ông nam tước tha lỗi và hứa với ông ta là ngay trong hôm nay, anh sẽ không còn là người nhà của tôi nữa.” “Xin phép tướng quân cho tôi hỏi, có phải chính ông ta cương quyết yêu cầu để tôi không còn là người nhà của tướng quân nữa, có phải ý tướng quân muốn nói thế không ạ?” “Không, nhưng tôi tự thấy có trách nhiệm phải hứa với ông ấy như vậy, và, tất nhiên, ngài nam tước cũng hài lòng. Thưa quý anh, chúng ta phải chia tay nhau thôi. Anh còn được nhận nốt của tôi bốn friedrich và ba florin nữa theo tính toán ở đây. Đây, tiền và giấy thanh toán đây, anh có thể kiểm tra. Tạm biệt. Từ bây giờ chúng ta là những người xa lạ. Ngoài những chuyện phiền phức và khó chịu, tôi không thấy được cái gì ở anh cả. Bây giờ tôi sẽ gọi nhân viên khách sạn và tuyên bố để anh biết là kể từ ngày mai tôi sẽ không chịu trách nhiệm cho những chi phí của anh tại khách sạn. Tôi hân hạnh được thưa với anh như vậy.” Tôi cầm tiền và giấy có ghi bằng bút chì các khoản tính toán, rồi khom người trước tướng quân nói rất nghiêm túc: “Thưa tướng quân, chuyện này không thể kết thúc như vậy được. Tôi rất tiếc về việc ngài đã bị mất mặt trước ông nam tước, nhưng tôi xin nói để ngài tha lỗi, chính ngài có lỗi trong việc này. Tại sao ngài lại thay mặt tôi gánh cái trách nhiệm với ông nam tước? Câu nói tôi là người nhà của ngài nghĩa là thế nào? Chẳng qua tôi chỉ là gia sư trong nhà ngài, có thế thôi. Tôi không là con đẻ, cũng chẳng phải con đỡ đầu của ngài, nên ngài không thể chịu trách nhiệm về những hành vi của tôi. Bản thân tôi là người có tư cách pháp nhân. Tôi đã hai lăm tuổi, là trợ giảng trường đại học tổng hợp, tôi là quý tộc, tôi là người xa lạ hoàn toàn với ngài. Chỉ vì tôi hết sức kính trọng tư cách của ngài, chứ không thì ngay lúc này đây tôi https://thuviensach.vn đã yêu cầu ngài phải bồi thường danh dự và những hậu quả tiếp theo của việc ngài đã tự cho mình cái quyền chịu trách nhiệm thay tôi.” Tướng quân sửng sốt đến nỗi dang hai tay ra, sau đó đột nhiên quay sang gã người Pháp nói cho anh ta hiểu là vừa nãy tôi đã suýt thách ông đấu súng. Gã cười phá lên. Tôi nói tiếp, giọng hoàn toàn lạnh lùng, không mảy may bối rối trước tiếng cười của De-Grie: “Nhưng tôi sẽ không tha thứ cho ông nam tước, và bởi vì, thưa tướng quân, hôm nay ngài đã chấp nhận lắng nghe những lời phàn nàn của ông nam tước và về hùa với ông ta, có nghĩa là ngài đã tự đặt mình như một đương sự trong toàn bộ sự việc này, nên tôi xin hân hạnh thông báo với ngài rằng chậm nhất là trong sáng ngày mai, tôi sẽ yêu cầu ông nam tước, nhân danh cá nhân tôi, phải có lời giải thích chính thức lý do vì sao khi xích mích với tôi ông ta lại không gặp thẳng tôi, mà lại đi gặp người khác, có khác gì cho rằng tôi không thể, hoặc không đáng để tự chịu trách nhiệm với ông ta.” Sau đó xảy ra đúng cái điều tôi đã dự liệu. Sau khi nghe cái ý định mới ngu ngốc này, tướng quân tỏ ra sợ hãi thật sự: “Sao? Chẳng lẽ anh lại định tiếp tục cái trò đê tiện này?” Ông hét lên. “Ôi, lạy Chúa! Anh đang làm gì tôi vậy, hả trời? Không được, không được làm thế! Thưa quý anh! Hay là… tôi van xin anh! Ở đây cũng có quan trên, và tôi…, nói tóm lại, với cương vị của tôi… và ngài nam tước cũng thế… nói tóm lại… người ta sẽ bắt anh và sẽ có cảnh sát hộ tống trục xuất anh khỏi đây, để anh không còn gây náo loạn nữa! Chắc anh hiểu điều đó?” Và mặc dù tức đến uất nghẹn, ông vẫn tỏ ra sợ hãi đến mức kinh khủng. “Thưa tướng quân.” Tôi đáp với sự bình thản, khiến ông không chịu nổi. “Không ai có quyền bắt người vì tội làm loạn trước khi xảy ra vụ bạo loạn. Tôi chưa có lời giải thích nào với ông nam tước, còn ngài cũng hoàn toàn chưa biết tôi định giải quyết vụ việc này dưới hình thức nào và trên cơ sở nào. Tôi chỉ muốn nói rõ một sự hiểu lầm đáng tiếc xảy ra với tôi, https://thuviensach.vn rằng tôi đang được đỡ đầu bởi một người dường như có quyền định đoạt cả ý chí tự do của tôi, nên ngài không cần bận tâm lo lắng làm gì.” “Lạy Chúa, lạy Chúa! Aleksei Ivanovich! Anh hãy bỏ ngay cái ý định viển vông ấy đi!” Tướng quân đang từ giọng tức giận bỗng chuyển sang cầu khẩn, thậm chí còn nắm lấy tay tôi. “Anh hãy hình dung xem làm như vậy thì sẽ xảy ra sự gì? Lại một chuyện phiền phức nữa. Chắc anh phải đồng ý với tôi rằng ở đây tôi phải giữ gìn hết sức cẩn thận, nhất là lúc này… nhất là lúc này… Ôi, anh không biết, anh không biết được hết hoàn cảnh của tôi. Lúc này tôi phải nói, tóm lại, phải như thế. Chắc anh cũng hiểu rõ lý do.” Ông kêu lên tuyệt vọng. “Aleksei Ivanovich! Aleksei Ivanovich.” Ra đến cửa, một lần nữa tôi lại khẩn khoản xin ông đừng lo lắng, tôi hứa mọi việc sẽ diễn ra một cách lịch sự và êm thấm, rồi tôi bước vội ra ngoài. Những người Nga ở nước ngoài đôi khi quá nhút nhát và rất sợ người ta nói gì về mình và nhìn mình như thế nào, và không biết làm thế này hay thế nọ có đúng phép lịch thiệp không? Tóm lại là họ cư xử hệt như người bị gò mình trong chiếc áo chết cứng, nhất là những người muốn cố tỏ ra mình quan trọng. Bất kể một khuôn mẫu nào, một khi đã định hình sẵn rồi, là họ cứ nhắm mắt tuân theo, cả trong khách sạn, lúc đi chơi, trong các buổi tụ tập hay trên đường đi. Nhưng tướng quân đã lỡ lời để lộ rằng ngoài những lý do nói trên, ông còn có những lý do đặc biệt khiến ông phải “đặc biệt giữ gìn”. Chính vì thế bỗng nhiên ông tỏ ra hèn nhát, lo sợ, và phải đổi giọng với tôi. Tôi nhận ra và ghi nhớ điều này. Rất có thể vì ngu ngốc mà ngày mai ông sẽ đi thưa với nhà chức trách, nên dù sao tôi cũng cần phải đề phòng. Tuy nhiên, thực ra tôi hoàn toàn không muốn trêu tức bản thân tướng quân, nhưng bây giờ tôi muốn trêu ngươi Polina. Polina đã cư xử với tôi thật tàn nhẫn và chính nàng đã đẩy tôi vào con đường ngu ngốc đến mức tôi rất muốn đưa nàng đến chỗ chính nàng phải https://thuviensach.vn yêu cầu tôi dừng lại. Suy cho cùng, cái trò trẻ con của tôi có thể làm hại thanh danh của nàng. Hơn nữa, trong con người tôi đã hình thành một số cảm xúc và ước muốn khác, chẳng hạn, nếu bây giờ trước mắt nàng, tôi tự biến thành một cái gì hư không, thì điều đó hoàn toàn không có nghĩa là dưới con mắt mọi người tôi chỉ là một kẻ đáng thương và, tất nhiên, không phải “nam tước giơ gậy đánh tôi”. Tôi muốn cười vào mặt tất cả bọn họ, rồi ra đi như một kẻ chiến thắng. Họ cứ chờ xem. Hẳn là nàng rất sợ bị tai tiếng và sẽ lại gọi đến tôi. Còn nếu nàng không gọi, thì dù sao nàng cũng sẽ thấy tôi không phải là con gà rù. (Một thông tin đáng ngạc nhiên tôi vừa được bà giúp việc cho biết lúc trên cầu thang là Maria Filippovna hôm nay đã một mình đi Karlsbad đến nhà cô em họ bằng chuyến tàu tối. Tin này nghĩa là thế nào? Bà giúp việc nói rằng từ lâu bà ấy đã có ý định đi, nhưng tại sao không ai biết chuyện này. Hay cũng có thể chỉ mình tôi không biết. Bà còn nói hở với tôi rằng cách đây ba hôm bà đã nghe thấy Maria Filippovna nói chuyện gì đó rất to với tướng quân. À, tôi hiểu rồi, chắc đây là chuyện m-lle Blanche. Phải, trong nhà chúng tôi sắp có chuyện quan trọng.) https://thuviensach.vn CHƯƠNG VII S áng hôm sau tôi gọi nhân viên khách sạn đến và yêu cầu viết phiếu thanh toán riêng cho tôi. Căn phòng tôi ở chưa đắt tới mức khiến tôi phải sợ và phải rời khách sạn ngay. Trong tay tôi hiện có mười sáu friedrich, còn ở đó… ở đó có thể là cả một gia tài! Kỳ lạ thật, tôi chưa thắng bạc, nhưng đã hành động, suy nghĩ và có cảm giác như mình là một triệu phú, và tôi không thể nào hình dung mình khác được. Tôi đang tính, mặc dù lúc này vẫn còn sớm để đến gặp ngài Astley ngay ở khách sạn d’Angleterre rất gần chỗ tôi ở, thì bỗng De-Grie bước vào phòng tôi. Điều này chưa bao giờ xảy ra, hơn nữa, suốt thời gian gần đây quan hệ giữa tôi và quý ngài này luôn luôn trong tình trạng hết sức xa lạ và căng thẳng. Anh ta rõ ràng không che giấu thái độ coi thường tôi, thậm chí còn cố ý để lộ ra điều đó. Còn tôi, tôi có lý do riêng để lạnh nhạt với anh ta. Nói tóm lại là tôi căm ghét anh ta. Việc anh ta đến khiến tôi rất ngạc nhiên. Tôi đoán ngay chắc có chuyện gì đặc biệt đây. Anh ta bước vào rất nhã nhặn và khen căn phòng của tôi. Thấy tôi đang cầm mũ trong tay, anh hỏi, chả lẽ tôi định ra ngoài đi dạo sớm thế này. Nghe tôi trả lời rằng tôi đến gặp ngài Astley có việc, anh ta suy nghĩ phỏng đoán một lúc, gương mặt lộ vẻ hết sức lo âu. De-Grie giống như mọi người Pháp khác, luôn tỏ ra vui vẻ, nhã nhặn khi nào thấy cần thiết và có lợi, nhưng nếu thấy không cần phải vui vẻ, nhã nhặn nữa thì lập tức trở nên tẻ nhạt không chịu nổi. Người Pháp hiếm khi nhã nhặn một cách tự nhiên, mà luôn nhã nhặn theo mệnh lệnh và tính toán. Chẳng hạn, khi thấy cần tỏ ra bay bổng, độc đáo, phá cách, thì sức tưởng tượng của anh ta, thứ tưởng tượng ngốc nghếch nhất và khiên cưỡng https://thuviensach.vn nhất, cũng chỉ là sự chắp nhặt những hình thức rẻ tiền cũ kỹ. Một người Pháp tự nhiên chỉ bao gồm những nét tích cực nhỏ nhặt nhất và tầm thường nhất, tóm lại, đó là một sinh linh nhợt nhạt nhất trên đời. Theo tôi, chỉ có bọn mới lớn và đặc biệt là các cô nương Nga mới bị người Pháp quyến rũ. Người đứng đắn thì ngay lập tức đã nhận ra và thấy không chịu nổi cái thói quan liêu khệnh khạng trong những dạng thức nhã nhặn, lơi lả và vui vẻ sáo mòn. “Tôi đến đây là có việc,” anh ta bắt đầu nói, giọng vô cùng chủ động, mặc dù rất lịch sự, “và tôi không giấu giếm rằng tôi đến đây như một sứ giả, hay nói cho đúng hơn, là người trung gian của tướng quân. Tôi biết tiếng Nga rất kém, nên hôm qua hầu như tôi không hiểu gì, nhưng tướng quân giải thích cho tôi cặn kẽ, và tôi phải thú nhận…” “Nhưng anh nghe đây, monsieur De-Grie,” tôi ngắt lời, “trong chuyện này anh đã tự nguyện đóng vai sứ giả đấy. Tất nhiên, tôi là “un outchitel” và không bao giờ mong có vinh dự được là bạn thân của nhà này, hoặc là được có những quan hệ đặc biệt riêng tư, thế nên tôi không biết gì mọi thứ uẩn khúc, nhưng anh hãy nói cho tôi biết: chẳng lẽ bây giờ anh đã hoàn toàn bị phụ thuộc vào các thành viên trong ngôi nhà này hay sao? Bởi lẽ, xét cho cùng, bây giờ anh đã tham gia vào tất cả mọi chuyện và là người trung gian trong tất cả mọi chuyện…” Câu hỏi này của tôi làm anh ta không thích. Đối với anh ta thì anh ta là người hết sức trong sáng và không muốn nói hớ ra điều gì. Anh ta nói cộc lốc: “Tôi gắn bó với tướng quân phần vì công việc, phần vì một số những hoàn cảnh đặc biệt. Tướng quân bảo tôi đến đây yêu cầu anh ngừng lại những ý định hôm qua của anh. Tất nhiên, những gì anh nghĩ ra đều rất sắc sảo, nhưng ngài yêu cầu tôi trình bày với anh rằng anh sẽ không thành đạt gì cả, rằng ngài nam tước sẽ không tiếp anh, và tất nhiên, trong mọi trường hợp ông ấy vẫn có đủ phương tiện để thoát khỏi mọi sự phiền toái do anh gây ra. Anh nhất trí thế nhé. Anh nói xem, anh cứ muốn tiếp tục để làm gì? https://thuviensach.vn Chắc chắn là tướng quân sẽ hứa với anh rằng sẽ nhận lại anh vào ngôi nhà này khi có tình huống thuận lợi nhất và sẽ tính lương sớm cho anh, vos appointements.[26] Như vậy là có lợi nhiều đấy, phải không anh?” Tôi khá bình tĩnh phản bác lại rằng anh ta có đôi chút sai lầm, rằng người ta có thể không đẩy tôi ra khỏi ngài nam tước, ngược lại, người ta còn nghe hết, và rồi tôi yêu cầu anh ta phải thừa nhận rằng anh ta đến đây để dò xét xem tôi sẽ tiến hành công việc ấy như thế nào? “Ôi, lạy trời, nếu tướng quân quan tâm như vậy thì hẳn ngài sẽ muốn biết anh sẽ làm gì và làm như thế nào? Như thế cũng bình thường thôi.” Tôi bắt đầu giải thích và anh ta lắng nghe, đầu hơi ngả về phía tôi, nét mặt lộ rõ vẻ châm biếm. Nhìn chung, anh ta vẫn tỏ ra cao ngạo. Tôi cố gắng hết sức mình làm ra vẻ đang nhìn sự vật từ quan điểm nghiêm túc nhất. Tôi giải thích rằng ông nam tước phàn nàn với tướng quân về tôi như là về một tên đày tớ của tướng quân. Như thế, thứ nhất, làm cho tôi mất việc, thứ hai, đánh giá tôi như một con người không đủ sức tự chịu trách nhiệm và không đáng được nói chuyện. Tất nhiên, tôi cảm thấy mình bị xúc phạm thật sự. Tuy nhiên, tôi cũng hiểu sự chênh lệch về tuổi tác, vị thế xã hội và những vấn đề khác (tôi phải khó khăn lắm mới kiềm chế được tiếng cười), tôi không muốn mang thêm cho mình tai tiếng nhẹ dạ, tức là trực tiếp yêu cầu ông nam tước, hoặc thậm chí chỉ là đề nghị ông làm cho thỏa mãn. Hơn nữa tôi thấy mình hoàn toàn có quyền đề nghị ông nam tước, đặc biệt là bà nam tước chấp nhận lời xin lỗi của tôi, nhất là những ngày gần đây tôi thấy mình không khỏe, thấy uể oải, thấy lơ mơ, vân vân và vân vân. Tuy nhiên, ngài nam tước hôm qua đã xúc phạm tôi bằng cách nói chuyện với tướng quân, khiến tôi bị đuổi việc, điều này đặt tôi vào tình cảnh là giờ đây tôi không thể nói lời xin lỗi với ông bà ấy, bởi vì cả ông, cả bà, và cả giới thượng lưu hẳn sẽ nghĩ rằng tôi đến xin lỗi là vì sợ hãi, vì muốn kiếm lại việc làm. Chính vì thế tôi thấy bắt buộc phải yêu cầu ngài nam tước xin lỗi tôi trước, bằng những lời mức độ nhất, chẳng hạn như ngài nói rằng ngài không hề muốn xúc phạm tôi. Nếu ông nam tước nói https://thuviensach.vn thế thì tôi cũng sẽ sẵn sàng vung tay, mở lòng mà chân thành nói lời tạ lỗi. Tôi kết luận, tóm lại, tôi chỉ yêu cầu ông nam tước nới tay với tôi.” “Phì! Anh nói ngọt ngào và tinh tế quá đấy! Anh xin lỗi cái gì chứ? Anh phải đồng ý monsieur… monsieur… rằng anh gây ra mọi chuyện là cố ý để xúc phạm đến tướng quân… mà cũng có thể anh có những mục tiêu riêng biệt nào khác… mon cher monsieur, pardon, j’ai oublié votre nom, monsieur Alexis?… n’est ce pas?”[27] “Nhưng xin được hỏi, mon cher marquis[28] anh liên quan gì đến chuyện này?” “Mais… le général[29]?” “Tướng quân thì sao? Hôm qua ông ấy nói gì đó rằng ông đang đứng có một chân… ông rất lo lắng… song tôi không hiểu gì cả.” “Có một chuyện… có một tình huống đặc biệt.” De-Grie vào chuyện với giọng yêu cầu, trong đó lộ ra mỗi lúc một gia tăng vẻ hối tiếc. “Anh biết mademoiselle de Cominges đấy chứ?” “Vâng, có.” “Mademoiselle Blanche de Cominges… et m-me sa mère…,[30] anh đồng ý rằng… tướng quân, tóm lại, tướng quân đã yêu… và thậm chí, thậm chí, có thể, sẽ làm đám cưới. Và hãy hình dung, trong đó có nhiều vụ bê bối, nhiều chuyện…” “Tôi không thấy có bê bối, có nhiều chuyện liên quan đến đám cưới.” “Nhưng le baron est si irascible, un caractère prussien, vouz savez, enfin il fera une querelle d’Allemand.[31]” “Đó là ý tôi, không phải ý anh, bởi lẽ tôi không còn là người nhà ở đây nữa (tôi cố tình tỏ ra ngu ngơ). Nhưng xin hỏi, liệu mademoiselle Blanche có quyết lấy tướng quân không? Còn vấn đề gì nữa? Tôi muốn nói rằng người ta phải giấu cái gì, ít ra là đối với chúng tôi, đối với các gia nhân?” https://thuviensach.vn “Tôi không thể… tuy nhiên, không hoàn toàn… anh biết đây… người ta chờ đợi tin tức từ Nga, tướng quân cần tổ chức công việc…” “A, a! La baboulinka!” De-Grie căm giận nhìn tôi. “Tóm lại,” anh ngắt lời, “tôi hoàn toàn hy vọng vào phép lịch thiệp vốn có của anh, vào trí thông minh, linh hoạt… tất nhiên, anh sẽ làm việc đó vì cả gia tộc này, nơi anh được coi là người thân, được yêu mến và kính trọng…” “Xin lỗi, tôi đã bị đuổi! Bây giờ anh khẳng định rằng việc đó chỉ là để mọi người thấy, nhưng anh đồng ý rằng nếu người ta bảo anh: ‘Tất nhiên, tôi không muốn béo tai anh, nhưng để mọi người thấy thì tôi phải cho phép mình béo tai anh…’ Hai việc ấy cũng gần giống nhau, đúng không?” “Nếu thế, nếu không có một yêu cầu nào có ảnh hưởng đến anh,” anh ta bắt đầu nghiêm nghị và lên giọng, “thì tôi xin anh tin rằng người ta sẽ có biện pháp giải quyết. Ở đây có chỉ huy, người ta sẽ đuổi anh đi ngay ngày hôm nay. Que diable! Un blanc-bec comme vous[32] mà một người như nam tước lại muốn thách đấu? Và anh nghĩ người ta sẽ để yên cho anh? Hãy tin là ở đây không ai sợ anh. Nếu tôi yêu cầu thì hơn hết là tôi yêu cầu mình, bởi vì anh đã làm phiền đến tướng quân. Và chẳng lẽ, chẳng lẽ anh nghĩ rằng ngài nam tước lại không sai một người đầy tớ tống anh ra khỏi cửa sao?” “Nhưng tôi sẽ không tự đến.” Tôi trả lời hết sức bình thản. “Anh nhầm đấy, monsieur De-Grie ạ, những chuyện đó sẽ xảy ra một cách lịch sự hơn là anh nghĩ. Ngay bây giờ tôi sẽ đến nhà ngài Astley và nhờ ông ấy làm trung gian cho tôi, tóm lại, là làm second[33] cho tôi. Người này yêu quý tôi và chắc sẽ không từ chối. Ông ấy sẽ đến gặp nam tước và nam tước sẽ tiếp gặp. Nếu bản thân tôi un outchitel và tỏ ra có gì đó subalterne,[34] cuối cùng, không có ai bảo vệ, thì ngài Astley, cháu của huân tước, một huân tước thật sự, ai cũng biết tiếng, huân tước Pibrok và ngài huân tước đang https://thuviensach.vn có mặt ở đây. Xin anh tin rằng nam tước rất lịch sự với ngài Astley và sẽ lắng nghe. Nếu không được lắng nghe thì ngài Astley sẽ coi đó là chính mình bị xúc phạm (anh biết rằng người nước Anh rất kiên định) và sẽ mời một người bạn mình đến gặp nam tước, ngài Astley có nhiều bạn tốt lắm. Xin hãy cho rằng có thể tình hình không như anh dự liệu đâu.” Gã người Pháp sợ hãi thật sự. Quả là những điều ấy giống như sự thật, hóa ra là tôi cũng có đủ sức để dựng chuyện. Anh ta bắt đầu nói với giọng hết sức khẩn khoản: “Tôi xin anh, anh hãy bỏ qua tất cả những chuyện đó! Anh sẽ thích thú nếu được như vậy! Anh không cần được thỏa mãn, mà cần có câu chuyện! Tôi đã nói rằng tất cả chỉ là trò đùa, thậm chí là đùa thông minh, mà có lẽ anh đang theo đuổi, nhưng, tóm lại,” anh ta kết luận khi thấy tôi cầm mũ đứng lên, “tôi đến đây để truyền đạt tới anh đôi lời của một nhân vật đặc biệt, xin anh đọc đi, và tôi được lệnh phải chờ trả lời.” Nói đoạn anh ta rút trong túi ra đưa cho tôi tờ giấy gấp gọn có niêm phong. Tôi thấy nét chữ của Polina: _“Tôi thấy anh có ý định tiếp tục câu chuyện. Anh đã nổi giận và bắt đầu trò chơi học trò. Nhưng ở đây có những tình tiết đặc biệt, có thể sau này tôi sẽ nói rõ với anh. Anh dừng bước và tĩnh tâm lại. Những chuyện vừa qua thật là ngốc nghếch! Tôi rất cần anh và anh đã hứa sẽ nghe lời tôi. Hãy nhớ đến Shlangenberg. Xin nghe tôi, nếu cần thì tôi ra lệnh cho anh đấy! P. của anh. Tái bút: Nếu anh giận vì chuyện hôm qua thì tôi xin lỗi anh nhé”._ Mọi điều như quay ngược lại ngay trước mắt tôi, khi tôi đọc những dòng này. Môi tôi tái nhợt, người tôi run lên. Gã Pháp khốn kiếp nhìn tôi với vẻ cố ý khiêm nhường và rời mắt khỏi tôi, như để khỏi phải nhìn thấy tôi bối rối. Thà hắn ta cứ cười hô hố vào mặt tôi còn hơn. Tôi bảo: “Thôi được. Anh hãy bảo m-lle cứ bình tĩnh. Nhưng cho phép tôi được hỏi anh,” tôi gằn giọng nói thêm, “vì sao mãi anh không đưa cho tôi bức https://thuviensach.vn thư này? Tôi cho rằng để khỏi nói chuyện tào lao, lẽ ra anh phải bắt đầu từ việc… nếu như anh đến đây vì sứ mệnh đó?” “Ồ, tôi muốn… nói chung, chuyện này thật khác đời, xin anh tha lỗi cho vì bản tính tôi hay nóng ruột. Tôi muốn tự mình nhanh chóng biết được những dự định của anh từ chính miệng anh nói ra. Tuy nhiên, tôi không biết trong thư nói gì, nên tôi nghĩ rằng tôi đưa lúc nào cũng được.” “Tôi hiểu, rất đơn giản là anh được lệnh chuyển thư trong trường hợp không thể đừng được, còn nếu đã dàn xếp được với tôi thì không phải chuyển nữa. Có phải thế không? Anh nói thẳng đi, mosieur De-Grie!” “Peut-être,”[35] anh ta ra vẻ hết sức kiềm chế và nhìn tôi với cái nhìn đặc biệt. Tôi cầm mũ, anh ta cúi đầu chào rồi bước ra. Tôi thấy môi anh ta nở một nụ cười giễu cợt. Nhưng làm sao khác được? “Ta với mi sẽ còn phải tính sổ với nhau đấy, tên Pháp kia ơi!” Tôi lẩm bẩm bước xuống thang. Tôi không thể nghĩ được gì, đầu tôi như bị ai đánh. Bầu không khí làm tôi tỉnh táo hơn được một chút. Khoảng hai phút sau, khi tôi tỉnh táo hơn, tôi thấy mình có hai ý nghĩ, thứ nhất, vì những chuyện vớ vẩn, vì mấy cái trò đe dọa lăng nhăng trẻ con hôm qua mà đến nỗi xảy ra bao người lo lắng. Thứ hai, cái anh chàng người Pháp này có ảnh hưởng gì đến Polina? Hắn nói có một lời mà nàng làm mọi chuyện hắn cần, viết thư này, thậm chí còn yêu cầu tôi này. Tất nhiên, quan hệ của họ đối với tôi bao giờ cũng là bí ẩn ngay từ đầu, từ khi tôi biết họ, tuy nhiên, những ngày gần đây tôi thấy nàng ghê tởm và thậm chí là khinh bỉ hắn, còn hắn thì không thèm nhìn nàng, thậm chí không còn lịch sự với nàng nữa. Điều ấy tôi đã thấy rồi. Chính Polina đã nói với tôi về sự khinh bỉ, về việc nàng mất hết lòng kính trọng sâu sắc vốn có… nghĩa là hắn đã chiếm đoạt được nàng, và nàng đã mắc vào xiềng xích của hắn. https://thuviensach.vn CHƯƠNG VIII T rong lối đi dạo, ở đây người ta vẫn gọi là thế, tức là lối đi có trồng dẻ gai, tôi đã gặp ông bạn người Anh của tôi. Nhìn thấy tôi, ông lên tiếng: “Ô, ô! Tôi tìm anh thì anh lại tìm tôi. Thế là anh đã chia tay với gia đình ấy rồi hả?” “Xin ông cho biết, thứ nhất, vì sao những chuyện ấy ông đã biết rồi?” Tôi ngạc nhiên hỏi. “Chẳng lẽ mọi người đều biết hết?” “Ồ không, không ai biết cả, nhưng mà biết thì cũng chẳng sao. Chẳng có ai nói đâu.” “Vậy tại sao ông lại biết?” “Tôi biết, tức là có cơ hội mà biết thôi. Bây giờ anh định đi đâu? Tôi quý anh nên đến tìm anh đấy.” “Ông thật tuyệt vời, ông Astley ạ.” Tôi nói (Tôi thật sự kinh ngạc, vì sao ông ta biết?) “Vì hôm nay tôi chưa uống cà phê, và chắc hẳn ông cũng ít uống, vậy nên chúng ta cùng đến cung giải trí, vào quán cà phê, hút thuốc, tôi sẽ kể cho ông nghe, và ông… cũng cho tôi biết.” Quán cà phê cách đấy một trăm bước, chúng tôi gọi cà phê, tôi hút thuốc, ngài Astley không hút, chăm chú nhìn tôi, sẵn sàng nghe chuyện. Tôi bắt đầu: “Tôi sẽ không đi đâu, tôi ở lại đây.” “Tôi cũng tin rằng anh ở lại.” Ngài Astley ủng hộ. https://thuviensach.vn Khi đi tìm gặp ngài Astley, tôi hoàn toàn không có ý định và thậm chí là còn cố không muốn kể cho ông nghe một chút gì đó về tình yêu của tôi với Polina. Những ngày này tôi không hề nói một câu nào với ông về chuyện ấy. Hơn nữa ông là người rất rụt rè. Ngay từ đầu tôi đã nhận thấy rằng Polina gây cho ông một ấn tượng đặc biệt, nhưng ông lại không bao giờ nhớ đến tên nàng. Điều lạ kỳ là bây giờ đột nhiên vừa ngồi xuống ông đã nhìn tôi chằm chằm bằng con mắt màu thiếc, nên không hiểu sao tôi bỗng thấy muốn kể cho ông tất cả, tức là toàn bộ câu chuyện tình yêu của tôi với tất cả những sắc thái của nó. Tôi ngồi kể suốt nửa tiếng, tôi cảm thấy rất sảng khoái, lần đầu tiên tôi kể như thế. Đến khi thấy rằng trong nhiều chi tiết, đặc biệt đến những đoạn phấn khích, ông tỏ ra bối rối, tôi liền cố tình gia tăng mức độ phấn khích. Chỉ có một điều tôi ân hận: có thể tôi đã quá lời về tên người Pháp… Ngài Astley ngồi đối diện với tôi, yên lặng lắng nghe, không nói một lời, không thốt một tiếng, mắt nhìn thẳng vào mắt tôi, nhưng khi tôi nói về tên người Pháp, ông bỗng hỏi ngay tôi rằng liệu tôi có quyền đề cập đến hoàn cảnh của người khác như thế không? Ngài Astley bao giờ cũng đưa ra những câu hỏi rất lạ. “Ngài nói đúng. Tôi sợ rằng tôi không có quyền.” “Về ngài nam tước và về cô Polina anh không thể nói điều gì chính xác, ngoài những phỏng đoán, đúng không?” Tôi lại thấy kinh ngạc về câu hỏi dứt khoát như thế của một con người rụt rè như ngài Astley. Tôi đáp: “Không, không có gì chính xác. Tất nhiên, không có gì.” “Nếu vậy thì anh đã làm một việc tồi tệ, không những bằng cách đem nói với tôi, mà còn bởi chính anh đã tự nghĩ như vậy” “Được rồi, được rồi! Tôi hiểu rồi. Nhưng bây giờ vấn đề không phải ở chỗ đó.” Tôi thấy ngạc nhiên và ngắt lời ông. Rồi tôi kể cho ông nghe toàn bộ câu chuyện hôm qua một cách tỉ mỉ, tôi kể về cách giải quyết của https://thuviensach.vn Polina, chuyện vướng mắc của tôi với nam tước, chuyện tôi nghỉ việc, thói nhát gan kỳ lạ của tướng quân, cuối cùng tôi kể chi tiết với mọi sắc thái cuộc thăm viếng hôm nay của De-Grie, và khi kết thúc, tôi chìa cho ông xem bức thư. Tôi hỏi: “Ông thấy thế là thế nào? Tôi đến đây chính là đế xem ý ông ra sao. Còn về phần tôi thì tôi có thể giết chết tên người Pháp kia, và có lẽ tôi sẽ giết thật.” “Cả tôi cũng thế.” Ngài Astley nói. “Còn về cô Polina thì… anh biết đấy, chúng tôi có quan hệ thậm chí cả với những người chúng tôi căm ghét, nếu thấy cần thiết. Có cả những quan hệ anh không biết đâu, tùy thuộc vào các hoàn cảnh. Tôi nghĩ rằng anh có thế yên tâm được. Hành vi hôm qua của cô có phần lạ lùng, không phải vì cô muốn tách rời xa anh và đẩy anh đến chỗ chịu đòn roi của nam tước (tôi không hiểu vì sao nam tước không dùng ngọn roi này mặc dù ông ta có sẵn trong tay), hành vi của cô Polina là vì đối với một người tuyệt vời như… như cô thì là không được lịch sự. Chắc cô không đoán trước dược rằng anh lại thực thi một cách nghiêm cẩn cái ý muốn nực cười của cô…” “Ông có biết thế nào không?” Tôi nhìn thẳng vào ông Astley, kêu lên. “Tôi biết ngay là ông đã nghe hết chuyện này rồi, ông biết là ông nghe ai không? Ông nghe chính cô Polina kể!” Ngài Astley nhìn tôi ngạc nhiên: “Mắt anh đang sáng lên, và tôi đọc thấy trong đó có sự nghi ngờ.” Ông nói thế, khi đã lấy lại được sự bình tĩnh lúc trước. “Nhưng anh hoàn toàn không có một chút quyền gì bộc lộ nhũng nghi ngờ của anh. Tôi không thể công nhận quyền đó và từ chối thẳng là không trả lời câu hỏi của anh.” “Thôi được, và cũng không cần!” Tôi kêu lên, thấy lo lắng kỳ lạ và không hiểu vì sao mình lại nghĩ thế. Không hiểu từ khi nào, ở đâu và bằng cách nào ngài Astley lại có thể được nàng Polina chọn làm người tâm phúc của mình? Gần đây tôi có lơ là không theo dõi sát ngài Astley, còn Polina https://thuviensach.vn đối với tôi bao giờ cũng là một câu hỏi bí ẩn, bí ẩn đến mức chẳng hạn như bây giờ, khi đã kể hết chuyện tình yêu của tôi cho ngài Astley, tôi bỗng thấy ngay giữa câu chuyện nỗi kinh ngạc vì tôi chẳng thể nói được gì chính xác và suôn sẻ về các quan hệ của tôi với nàng. Ngược lại, tất cả đã là huyền hoặc, lạ lùng, không cơ sở và thậm chí chẳng giống cái gì cả. “Thôi được, thôi được! Tôi đã mất phương hướng và bây giờ tôi không nghĩ được gì nhiều.” Tôi trả lòi, miệng thở hổn hển. “Dẫu sao, ông là người tốt. Bây giờ sang việc khác. Tôi muốn được nghe, không phải là lời khuyên, mà là ý kiến của ông.” Tôi ngồi lặng một lát rồi bắt đầu: “Ông nghĩ thế nào? Vì sao tướng quan lại nhát sợ? Vì sao từ cái chuyện đại ngu xuẩn và con nít của tôi họ lại xé ra thành cả một câu chuyện? Câu chuyện mà đến cả De-Grie cũng thấy cần phải xía vào? (Mà anh ta thì chỉ tham chiến trong những trường hợp quan trọng bậc nhất). Cái anh De-Grie ấy đã đến gặp tôi, (thế mới lạ chứ!), anh ta cầu xin tôi, van lạy tôi. Cuối cùng, ông để ý mà xem, anh ta đến lúc chín giờ, mà mãi đến cuối chín giờ bức thư của Polina vẫn còn trong tay anh ta. Thử hỏi, cô ấy viết vào lúc nào? Chắc là người ta phải đánh thức cô dậy để viết. Tôi thấy cô Polina là nô lệ của anh ta (vì cô ấy phải xin lỗi đến cả tôi nữa), ngoài cái đó ra cô ấy đóng vai trò gì trong đấy? Cô ấy quan tâm đến việc này làm gì? Vì sao họ lại sợ ngài nam tước? Và tướng quân lấy mademoiselle Blanche de Cominges để làm gì? Họ nói rằng họ phải đặc biệt giữ mình vì hoàn cảnh này, nhưng như thế là quá đặc biệt, ông đồng ý như vậy đi! Ông nghĩ thế nào? Nhìn mắt ông tôi khẳng định rằng trong chuyện này ông biết nhiều hơn tôi.” Ngài Astley cười gằn một tiếng và gật đầu. “Quả thật, có lẽ trong chuyện này tôi biết nhiều hơn anh.” Ngài nói. “Mọi việc đều liên quan đến m-lle Blanche, và tôi khẳng định rằng đây hoàn toàn là sự thật.” https://thuviensach.vn “Nhưng mademoiselle Blanche là thế nào?” Tôi sốt ruột nói to lên (tôi bỗng có hy vọng là khai mở được một chút gì đó về mademoiselle Blanche). “Tôi cho rằng vào giờ phút này đây mademoiselle Blanche đang quan tâm tìm mọi cách tránh không gặp mặt ông bà nam tước, đó sẽ là cuộc gặp không vui, thậm chí là có bê bối.” “Ra thế! Ra thế!” “Ngày hôm kia mademoiselle Blanche có mặt ở đây, trong thành phố Ruletenburg nhân dịp hội thời vụ. Tôi cũng ở đây. Mademoiselle Blanche lúc đó chưa được gọi là mademoiselle de Cominges, cũng như mẹ mademoiselle là m-me veuve[36] Cominges lúc ấy cũng chưa tồn tại. ít ra thì De-Grie không có ý niệm gì về họ, De-Grie lúc ấy cũng chưa có mặt. Tôi có một niềm tin sâu sắc rằng họ không có họ hàng gì với nhau, thậm chí cũng chỉ là vừa mới quen nhau mà thôi. De-Grie trở thành hầu tước cũng là mới đây thôi, tôi khẳng định được là nhờ một tình huống. Thậm chí có thể cho rằng anh ta mang tên De-Grie cũng là mới thôi. Ở đây tôi biết một người đã gặp anh ta dưới một cái tên khác.” “Nhưng anh ta có một nhóm người quen biết chắc chắn đấy chứ?” “Ồ, cũng là có thể thôi. Thậm chí mademoiselle Blanche cũng có thể có nhóm người quen như thế. Nhưng hồi năm kia mademoiselle Blanche, theo lời phàn nàn của chính bà nam tước, đã nhận giấy gọi của cảnh sát ở đây phải rời khỏi thành phố và cô ấy đã rời đi thật.” “Thế kia ư?” “Khi đó cô xuất hiện ở đây đầu tiên với một ngươi Itana, một quận vương gì đó, có cái tên cổ xưa, kiểu như là Barberini, hoặc hao hao như thế. Ông này đeo vàng bạc châu báu đầy người, toàn là thứ thiệt. Họ đi một chiếc xe ngựa đáng phải kinh ngạc. Mademoiselle Blanche khi ấy chơi trò trente et quarante, đầu tiên là tốt, sau đó như tôi nhớ, vận may đã thay đổi nhiều. Tôi nhớ rằng một tối cô đã thua một khoản lớn. Nhưng tệ https://thuviensach.vn hơn cả là un beau matin,[37] ngài quận vương biến đi đâu mất hút, biến cả ngựa, cả xe, cả mọi thứ. Khoản tiền nợ trong khách sạn thật kinh hoàng. Mademoiselle Zelma (thay vì ông Barberini cô ta đã tìm đến mademoiselle Zelma) thất vọng đến cùng cực. Bà này gầm rít lên khắp cả khách sạn, điên cuồng giằng xé cả quần áo mình. Lúc ấy đứng trong khách sạn có một ông bá tước Ba Lan (tất cả những người Ba Lan đi du lịch đều là bá tước). Cái cảnh mademoiselle Zelma xé tan quần áo và cào xé mặt mình như con mèo bằng đôi tay đầy nước hoa thơm đã gây cho ông ta ấn tượng. Họ nói chuyện với nhau và đến bữa trưa thì bà nguôi ngoai. Tối hôm ấy ông đã xuất hiện có bà nắm tay đi tới cung giải trí. Theo thói quen, mademoiselle Zelma cười nói ồn ào, cung cách lộ ra có phần lả lơi. Bà nhập bọn ngay vào đám phụ nữ chơi rulet, những người này khi đến gần bàn chơi đều ra sức dùng vai đẩy lui con bạc để chiếm chỗ đứng. Đó là mánh khóe đặc biệt của các bà. Anh có nhận thấy điều ấy không nhỉ?” “Ồ, có đấy ạ.” “Nhận thấy cũng không cần nữa. Những người chơi đứng đắn thấy bực bội vì họ không chịu chuyển chỗ, chí ít là một số trong bọn họ, những người hàng ngày đem đổi những tấm phiếu hàng ngàn franc. Tuy nhiên, cứ khi nào họ ngừng đổi phiếu thì lập tức lại có người đến yêu cầu họ rời đi bàn khác. Mademoiselle Zelma vẫn tiếp tục đổi, nhưng bà mỗi lúc một bất hạnh hơn. Anh nên thấy rằng các bà đến chơi thường là rất thắng lợi, họ rất biết giữ mình. Tuy vậy, câu chuyện của tôi đã kết thúc. Một hôm, cũng giống như quận vương, ngài bá tước cũng biến mất. Buổi tối mademoiselle Zelma đến chơi một mình. Lần này không ai đến để dìu tay bà. Trong hai ngày bà thua cháy túi. Bà đặt đồng tiền vàng cuối cùng và thua nốt. Bà nhìn quanh và thấy cạnh mình là nam tước Vurmerhelm, ông đang rất chăm chú và bực bội nhìn bà. Nhưng mademoiselle Zelma không thấy sự bực tức, bà hướng tới nam tước với nụ cười quen thuộc và nhờ ông đặt thay bà vào ô đỏ mười đồng tiền vàng. Vì việc đó, theo lời khai của bà nam tước, bà nhận được giấy yêu cầu không được bén mảng đến cung giải trí nữa. Nếu anh ngạc nhiên vì sao tôi biết tất cả mọi chi tiết nhỏ nhặt và https://thuviensach.vn hết sức bất nhã, thì đó chỉ là vì tôi được nghe ngài Fider, một người trong họ nhà tôi, tối hôm ấy đã chở mademoiselle Zelma bằng xe ngựa của mình từ Ruletenburg đến Spa. Bây giờ anh phải hiểu: mademoiselle Blanche muốn trở thành bà tướng quân, chắc hẳn là để từ nay về sau không còn phải nhận những lời yêu cầu của cảnh sát cung giải trí như ba năm trước. Bây giờ cô không chơi nữa, không phải vì bây giờ đã có một số vốn được thấy qua mọi dấu hiệu mà cô đem cho các con bạc ở đây vay để lấy lãi, như thế là ăn chắc hơn. Tôi thậm chí đang ngờ rằng chính tướng quân bất hạnh cũng đang nợ cô. Có thể cả De-Grie cũng nợ. Cũng có thể De-Grie là đồng minh của cô. Anh hãy đồng ý rằng ít ra thì từ nay đến ngày cưới cô không muốn vì bất cứ lý do gì mà ông bà nam tước chú ý đến mình. Tóm lại, trong hoàn cảnh của cô thì tốt nhất là đừng có một vụ xì căng đan. Anh có liên quan đến nhà họ, và những hành động của anh có thể gây ra xì căng đan, trong lúc hàng ngày cô xuất hiện trước công chúng trong cánh tay khoác của tướng quân hoặc đi cùng nàng Polina. Bây giờ anh hiểu chưa?” “Không, tôi không hiểu!” Tôi kêu lên và dùng hết sức đấm mạnh xuống bàn, đến nỗi anh garcon[38] hoảng hốt chạy đến. Tôi điên cuồng nhắc lại: “Ông Astley, ông nói đi, nếu ông biết toàn bộ câu chuyện, thì ắt hẳn ông biết tường tận mademoiselle Blanche de Cominges là người thế nào, vậy tại sao ông không báo động cho hoặc là tôi, hoặc là tướng quân, và chủ yếu là cô Polina, cô ấy vẫn xuất hiện ở đây, trong cung giải trí này, vẫn cứ khoác tay mademoiselle Blanche? Chẳng lẽ thế mà được sao?” “Với anh tôi chẳng có gì để mà báo động, vì anh chẳng làm được gì.” Ngài Astley bình tĩnh trả lời. “Hơn nữa, tôi biết thông báo cái gì? Tướng quân thì có thể biết về mademoiselle Blanche còn nhiều hơn tôi, thế mà ngài vẫn dạo chơi với cô ấy và với Polina. Tướng quân là người bất hạnh. Hôm qua tôi thấy mademoiselle Blanche phóng một con ngựa đẹp cùng monsieur De-Grie và quận vương người Nga nhỏ bé, còn tướng quân thì phóng con ngựa màu hung theo sau. Buổi sáng ngài đã nói rằng ngài đau chân, nhưng tư thế cưỡi ngựa vẫn chững chạc lắm. Lúc ấy tôi thoáng nghĩ https://thuviensach.vn rằng con người này đã chết hoàn toàn. Phải nói thêm rằng đây không phải chuyện của tôi, gần đây tôi mới có vinh dự được biết cô Polina. Tuy vậy (ngài bỗng chợt nhớ ra) tôi đã nói với anh rằng tôi không thể thừa nhận anh có quyền đối với một số vấn đề, dù tôi rất chân thành yêu quý anh…” “Thôi, đủ rồi,” tôi đứng dậy. “Bây giờ tôi đã rõ như ban ngày rằng cô Polina đã biết rõ m-lle Blanche, nhưng việc cô ấy không thể tách rời gã người Pháp, và vì thế mà phải đi dạo chơi với mademoiselle Blanche. Ngài hãy tin rằng không có một thế lực nào khác có thể buộc được nàng đi dạo với mademoiselle Blanche và viết thư cầu khẩn tôi đừng đụng đến nam tước. Ở đây có một vùng ảnh hưởng khiến tất cả phải cúi đầu xuống. Tuy nhiên, chính nàng lại thúc tôi đến chỗ nam tước! Quỷ thật, đến đây thì không hiểu được!” “Anh quên rằng, thứ nhất, m-lle Blanche de Cominges là vị hôn thê của tướng quân, thứ hai, cô Polina là con riêng của tướng quân, cô còn có một em trai và một em gái cũng là con tướng quân, nhưng bị con người điên khùng này bỏ rơi, thậm chí còn bị cướp sạch tài sản.” “Đúng, đúng! Trốn tránh con cái, có nghĩa là bỏ rơi chúng, ở lại, có nghĩa là bảo vệ quyền lợi của chúng, và có thể là cứu được trang ấp. Đúng, đúng thế! Ôi, tôi hiểu rồi, vì sao bây giờ họ lại quan tâm đến bà già như vậy.” “Anh nói ai vậy?” Ngài Astley hỏi. “Tôi nói về bà già phù thủy ở Moskva còn chưa chết và người ta đang đợi bức điện tín báo tin bà cụ qua đời.” “Phải rồi, tất nhiên, mối quan tâm này là có liên quan đấy. Tất cả là chuyện thừa kế! Của thừa kế sẽ được công bố, tướng quân sẽ lấy vợ và cô Polina sẽ được tung tẩy, còn De-Grie…” “De-Grie thì sao?” “Anh ta sẽ được trả tiền, anh ta ở đây chỉ là đợi tiền mà thôi.” https://thuviensach.vn “Thế thôi ư! Ông cho rằng anh ta chỉ chờ đợi có thế?” “Hơn thế nữa thì tôi không biết.” Ngài Astley im lặng. “Còn tôi thì tôi biết đấy, biết đấy!” Tôi hăng lên nhắc lại. “Anh ta cũng đợi thừa kế, bởi vì Polina sẽ nhận của hồi môn, nhận xong, cô ấy sẽ nhảy lên ôm hôn anh chàng. Phụ nữ là thế! Ngay cả những phụ nữ cao ngạo nhất cũng xuất giá để làm nô lệ tầm thường nhất! Polina có khả năng chỉ yêu say đắm thế thôi, không hơn không kém. Ý kiến của tôi về cô ta là vậy! Ông cứ nhìn cô ta, nhất là khi cô ấy ngồi một mình trầm ngâm suy nghĩ thì đúng là hình ảnh một cái gì đó ghê tởm và tội lỗi! Cô ta sẵn sàng làm tất cả những gì dã man của cuộc đời và của đắm say, cô ấy… cô ấy… nhưng, có ai đang gọi tôi?” Tôi thốt lên. “Có ai gọi tôi đấy? Tôi nghe thấy tiếng gọi bằng tiếng Nga ‘Aleksei Ivanovich!’ Giọng phụ nữ, ông nghe đi, nghe đi!” Lúc ấy chúng tôi về gần khách sạn. Chúng tôi đã rời xa quán cà phê mà không để ý. “Tôi có nghe thấy tiếng kêu của phụ nữ, nhưng không biết là gọi ai, kêu bằng tiếng Nga, bây giờ tôi thấy tiếng kêu xuất phát từ đâu.” Ngài Astley chỉ tay. Đó là tiếng người phụ nữ ngồi trong một chiếc ghế bành lớn mà bọn gia nhân vừa khiêng ra thềm. Đằng sau là các vali, có nghĩa là tàu hỏa vừa đến. “Nhưng sao bà ta gọi tôi? Ông xem kìa, bà ấy lại gọi, lại vẫy tay nữa.” “Tôi thấy rồi.” Ngài Astley nói. “Aleksei Ivanovich! Aleksei Ivanovich! Chà, Chúa ơi, điếc quá đi mất!” Bà ta thất vọng gọi từ trên thềm khách sạn. Chúng tôi gần như chạy tới chân cầu thang. Tôi bước lên sàn và… tay tôi buông thõng xuống vì kinh hoảng, còn chân thì như dính vào vách tường. https://thuviensach.vn CHƯƠNG IX N gười đàn bà ấy được các gia nhân nam nữ và các thuộc hạ đặt vào ghế bành, khiêng theo bậc thang lên đến bậc thềm cao rộng rãi của khách sạn trước sự chứng kiến của trưởng phòng nhân sự khách sạn ra đón vị thượng khách có đầy tớ riêng với bao nhiêu va li đồ đạc làm ồn ào cả tòa nhà. Đó chính là lão bà! Phải, đó chính là bà già dữ dội và giàu có, bà già bảy mươi lăm tuổi Antonida Vasilievna Tarasevicheva, điền chủ quý tộc Moskva, la baboulinka, mà gần đây đã có nhiều bức điện tín đi về xung quanh việc bà còn hấp hối hay đã qua đời, và rồi bỗng nhiên bà xuất hiện bằng xương bằng thịt như sét đánh giữa ban ngày nắng ráo vậy. Lão bà xuất hiện, dù đôi chân đã hỏng, phải được đưa đi bằng ghế bành suốt năm năm nay, nhưng theo thói quen, bà vẫn sôi nổi, nhiệt tình, tự tin, vẫn ngồi thẳng lưng, vẫn quát tháo ổn ào, hách dịch, vẫn mắng chửi mọi người, vẫn hệt như xưa, khi tôi có hai lần được kiến diện, kể từ khi tôi được mời tới đây làm gia sư. Đương nhiên, trước mặt lão bà tôi đứng như tượng vì rất kinh ngạc. Bà nhìn tôi với cái nhìn linh miêu từ lúc cách tôi một trăm bước, lúc bà còn ngồi trên ghế khiêng, bà đã nhận ra tôi, đã gọi đúng cả tên và cả phụ danh, mà theo thói quen, bà đã nhớ được mãi mãi. “Đây là bà lão mà người ta mong nhìn thấy trong quan tài, được chôn cất và để lại gia sản,” tôi thoáng nghĩ như thế, “thế mà rồi bà ấy còn sống lâu hơn cả chúng tôi và khách sạn này cho mà xem! Nhưng, lạy Chúa, bây giờ những người chúng tôi sẽ ra sao đây, tướng quân sẽ ra sao đây? Bà này sẽ xoay ngược cả khách sạn đây!”. “Thế nào? Sao anh cứ giương mắt đứng im thế?” Bà già tiếp tục quát to. “Anh không biết cúi đầu chào hỏi à? Hay là anh làm cao, không muốn cúi đầu? Hay là anh không nhận ra tôi? Có nghe thấy không, Potapych?” https://thuviensach.vn Bà quay sang nói với một ông già đầu bạc bên cạnh mặc áo đuôi tôm thắt cà vạt trắng, có vầng trán hói màu hồng, đó là ông gia nhân luôn đi tháp tùng bà trong các cuộc du ngoạn. “Ông thấy không, anh ta không nhận ra tôi! Người ta đã chôn tôi rồi! Hết bức điện này đến bức điện khác, chỉ hỏi bà ấy chết chưa hay là chưa chết? Tôi biết hết cả chứ! Anh thấy đấy, tôi vẫn sống mà!” “Xin bà gia ân, bà Antonida Vasilievna, cháu đâu có muốn điều gì tồi tệ cho bà?” Tôi tỉnh người ra, trả lời vui vẻ. “Cháu chỉ ngạc nhiên một điều… Làm sao không ngạc nhiên được chứ, khi bà bỗng nhiên…” “Anh ngạc nhiên cái gì? Tôi ngồi vào ghế là đi thôi… Trên tàu hỏa rất yên tĩnh, không có xóc đâu. Anh vừa đi chơi chứ gì?” “Dạ, cháu qua chỗ cung giải trí.” “Ở đây hay lắm.” Bà lão nhìn quanh. “Trời đất ấm cúng, cây cối xanh tươi. Tôi thích như thế. Thế còn nhà cửa ra sao? Tướng quân thế nào?” “Nhà ấy ạ? Giờ này chắc mọi người ở nhà.” “Thế có tổ chức canh gác và các nghi thức khác không? Tôi nghe nói ở đây vẫn có người cầm cân nảy mực, vẫn giữ nguyên đội ngũ gia nhân, les seigneurs russes![39] Trước đây cứ hễ huýt sáo gọi nhau là đi ra nước ngoài ngay! Praskovia có ở bên anh ta không?” “Dạ, có cả cô Polina Aleksandrovna nữa đấy ạ.” “Cả cô người Pháp ấy nữa à? Thế thì tôi được gặp đủ mặt đây. Anh Aleksei Ivanovich, anh chỉ đường đi, tôi sẽ đến ngay chỗ ông ta. Anh ở đây có yên ổn không?” “Dạ, cũng tàm tạm, thưa bà Antonida Vasilievna.” “Này, Potapych! Anh bảo cái anh chàng điếc tai này rằng dọn cho tôi một phòng thuận tiện, không cao, chuyển hết đồ đạc vào đó cho tôi. Làm sao mà mọi người xúm vào khiêng tôi thế này? Sao phải bâu vào như thế? Sao mà khổ thế. Còn đây là ai?” Bà lại quay sang phía tôi. https://thuviensach.vn Tôi đáp: “Đây là ngài Astley.” “Ngài Astley nào nhỉ?” “Ngài đi du lịch, ngài là bạn cháu, cũng có quen biết cả tướng quân nữa.” “Ngài là người Anh. Kìa, ngài đang chăm chú mím miệng nhìn tôi. Nhưng tôi yêu người Anh. Thôi, cho tôi lên gác đi, đến thẳng chỗ họ, họ ở đâu nhỉ?” Mọi người khiêng bà. Tôi đi trước, giữa cầu thang rộng rãi của khách sạn. Đoàn người khiêng cũng dễ dàng. Tất cả những người đến đây đều dừng lại, tròn mắt nhìn quanh. Khách sạn này tốt nhất, đắt nhất và quý tộc nhất khu nghỉ dưỡng nước khoáng. Trên cầu thang và hành lang chỗ nào cũng bắt gặp những thiếu phụ lộng lẫy và những người Anh sang trọng. Nhiều người đã kịp hỏi trưởng lễ tân nhiều điều và anh này hết sức kinh ngạc. Tất nhiên, anh đã trả lời mọi người, rằng đây là một bà già ngoại quốc quan trọng, une russe, une comtesse, grande dame[40] và rằng bà sẽ ở khu phòng mà tuần trước là nơi ở của la grande duchesse de N.[41] Dáng vẻ oai vệ và quyền biến của bà già được khiêng ngồi trong ghế bành là nguyên nhân của hiệu quả chủ yếu đó. Khi gặp bất kỳ một nhân vật mới nào bao giờ bà cũng đánh giá ngay bằng cặp mắt soi mói và bao giờ cũng lớn tiếng hỏi tôi về tất cả mọi người. Bà già có gien cao lớn, mặc dù bà không bao giờ đứng ra khỏi ghế nhưng nhìn bà ta cảm thấy ngay bà rất to cao. Lưng bà thẳng băng như tấm bảng gỗ và không chịu dựa vào lưng ghế. Đầu bà to, tóc bạc, nét mặt thô và dày, lúc nào cũng ngẩng cao, mắt nhìn cứ như là kiêu ngạo và thách đố, nhưng rõ ràng cái nhìn và các động tác của bà đều là tự nhiên. Mặc dù đã bảy mươi lăm tuổi, mặt bà vẫn khá tươi trẻ, thậm chí hàm răng chưa hỏng. Bà mặc áo lụa đen và đội mũ trắng. “Bà làm tôi phải chú ý đặc biệt.” Ngài Astley cùng đi lên với tôi, thầm thì. https://thuviensach.vn Bà đã biết chuyện các bức điện, tôi nghĩ, bà cũng đã biết De-Grie, nhưng m-lle Blanche thì có lẽ bà biết còn ít. Tôi lập tức báo tin đó cho ngài Astley. Con người đáng thương! Phút kinh ngạc đầu tiên của tôi vừa trôi qua, thì tôi lại vui mừng đến kinh khủng vì một đòn đánh như sấm dậy mà chúng tôi sắp tung ra bây giờ ở chỗ tướng quân. Tôi như được tiếp sức, bèn bước đi trước, bụng vô cùng hồ hởi. Người nhà chúng tôi đóng đô trên tầng ba, tôi không báo cáo và cũng không gõ cửa, đơn giản là tôi mở tung nó ra và khiêng luôn bà già vào như một chiến tích. Mọi người lúc đó đang quây quần trong phòng tướng quân như thể cố ý chờ đợi. Lúc ấy là mười hai giờ trưa. Có vẻ như đang chuẩn bị một chuyến đi gì đó, một số sửa soạn kiểu đi xe, một số kiểu đi ngựa, đi cùng một đoàn, lại còn mời thêm cả bạn bè nữa. Ngoài tướng quân, Polina với đám trẻ con, các nhũ mẫu, trong phòng còn thấy có De-Grie, m-lle Blanche vẫn mặc áo nữ kỵ sĩ, và bà mẹ m-me veuve Cominges, tiểu công tước và một nhà bác học du lịch nào đó người Đức mà lần đầu đến đây tôi đã có gặp. Ghế bành với bà lão được hạ xuống ngay giữa phòng, cách tướng quân ba bước. Lạy Trời, tôi sẽ không bao giờ quên được ấn tượng này! Trước khi chúng tôi vào tướng quân đang nói chuyện gì đó, còn De Grie đang bắt bẻ. Cần nhận thấy rằng m-lle Blanche và De-Grie hai ba hôm nay không hiểu sao cứ quấn quít lấy tiểu công tước, à la barbe du pauvre général.[42] Cả nhóm người này đang có không khí gia đình hết sức hào hứng, vui vẻ, mặc dầu có thể là giả tạo. Nhìn thấy bà lão, tướng quân bỗng đứng như trời trồng, miệng há rộng, ấp úng không nói ra lời. Ông nhìn bà già mắt mở lớn như bị thôi miên. Bà già nhìn ông cũng im lặng, bất động nhưng là ánh mắt trang trọng, gợi mở và hài hước! Hai người cứ thế nhìn nhau đến chừng mười giây trong sự im lặng của những người xung quanh. De-Grie lúc đầu sửng sốt, sau đó tròn mắt lộ vẻ lo âu khác thường. M-lle Blanche nhướng đôi lông mày, há miệng rộng và nhìn bà lão như ngây dại. Công tước và nhà bác học ngớ người nhìn quanh không hiểu ra sao. Đôi mắt Polina lộ vẻ kinh ngạc và ngơ ngác cao độ, nhưng rồi https://thuviensach.vn bỗng nhiên nàng tái mặt, một phút sau máu lại dồn lên mặt làm đỏ bừng đôi má. Chà, đúng là tai họa cho tất cả mọi người. Tôi đưa mắt nhìn từ chỗ bà già cho đến những người xung quanh rồi lại nhìn trở lại. Ngài Astley đứng vào một góc. Bình tĩnh và mô phạm. “Bây giờ là tôi đây! Tôi đến để khỏi gửi điện!” Cuối cùng bà già lên tiếng, phá vỡ không khí yên lặng. “Mọi người không ngờ, đúng không?” “Antonida Vasilievna, chào cô! Nhưng bằng cách nào…” Vị tướng quân bất hạnh lắp bắp. Nếu như bà già không nói mấy giây đó thì có thể ông đã bị một đòn rồi. “Bằng cách nào à? Tôi lên tàu và đi. Tàu hỏa dùng làm gì mới được chứ? Các anh chị đều nghĩ rằng tôi đã nằm thẳng cẳng và để lại gia tài cho các anh chị rồi chứ gì? Tôi biết là anh gửi nhiều điện tín từ đây. Tôi nghĩ rằng tiền điện tín tôi sẽ trả nhiều hơn cho các anh chị, tiền điện gửi đi từ đây không ít đâu. Vì thế mà tôi phải vắt chân lên cổ mà chạy tới đây. Còn cái anh người Pháp này? Monsieur De-Grie, hình như…?” “Oui, m-me,” De-Grie chộp lấy câu ấy, “et croyez, je suis si enchanté… votre santé… c’est un miracle… vous voir ici, une surprise charmante…”[43] “Anh vừa nói charmante; tôi biết anh rồi, một anh hề chính hiệu, tôi không bao giờ tin anh đâu!” Bà đưa ngón tay út chỉ vào anh. “Còn người này là ai?” Bà lại quay người, chỉ vào m-lle Blanche, một người Pháp năng động, mặc đồ kỵ sĩ, tay cầm roi, khiến bà già kinh ngạc. “Chị là người nhà này sao?” “Đây là mademoiselle Blanche de Cominges, còn đây là thân mẫu của cô, madamme de Cominges, cả hai có phòng trong khách sạn này.” Tôi báo cáo. “Cô gái đã có chổng chưa?” Bà già hỏi, không cần giữ ý. “Mademoiselle de Cominges vẫn còn là con gái.” Tôi trả lời hết sức lịch sự và hạ nhỏ giọng. https://thuviensach.vn