🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Chuyện Đời Tự Kể Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents Một nơi để được trang trải tâm hồn... Ông Sáng mù Ngày truyền thống của gia đình tôi Bài báo đầu đời Những ngày mẹ bệnh Ngày giẫy mả Ông giáo nghiệp dư Chú tôi, một người đặc biệt Người mẹ chung Chiến tranh và nỗi sợ hãi Tôi mua xe đạp Linh hồn của mẹ Trái lựu đạn nổ chậm “Cuộc trả thù” Bước ngoặt cuộc đời tôi Đức năng thắng số Nhật ký của mẹ Tôi không bất hiếu Giọt nước mắt giữa đồn công an Phải chi mẹ còn nghe con nói... Nhâm nhi rễ đắng Cứ nhìn về phía trước Paris - Sài Gòn cách nhau 6 tiếng... Tuổi thơ bần hàn Những ngày ấy ở quê tôi Nghèo cho sạch, rách cho thơm Con gái là con người ta! Con bò đi khám bệnh https://thuviensach.vn Ba tôi Tôi phải sống, tôi đã sống Một mùa hè đáng nhớ Phận làm dâu Bài học nhớ đời Mùa sầu riêng Thương thay lao động trẻ em Nhìn thầy chăm mạ Hai ngôi mộ trong vườn nhà tôi Chị dâu tấm lòng như mẹ Hột vịt lộn của má Bỏ cả cuộc đời trong nồi mắm kho Đừng như nước mắt chảy xuôi Từ một tiết dạy tùy hứng Thầy tôi Còn nỗi đau nào nữa không? Không đành lòng bán ruộng Tôi cố gắng trở thành một công tố viên giỏi Ân nhân Cậu tôi Xóa bỏ ước mơ thủy thủ Cây đờn kìm Những người xin xuất viện Bà già điên ấy Danh sách các bài viết được giải chuyện đời tự kể https://thuviensach.vn Một nơi để được trang trải tâm hồn... = MINH LÂM [1] Mỗi con người chúng ta khi đi cùng cuộc sống này là chấp nhận mang vác một số phận. Số phận đó không chỉ là những gì đang diễn ra trước mắt, đang có ở hiện tại, mà nó còn có những ràng buộc bền chặt với cả một quá khứ sau lưng. Có những cuộc đời hôm nay là quả ngọt từ quá khứ trong lành, tươi sáng. Nhưng cũng có những cuộc đời lại nhọc nhằn với những mang vác không êm ả của hôm qua. Những mang vác nhiều khi là tự thân ràng buộc, nhưng cũng nhiều khi là do cuộc đời xô đẩy mà có. Có những mang vác đơn thuần là tiếc nuối một điều chưa kịp nói hay chưa kịp làm, nhưng cũng lại nhiều khi là những dằn vặt, trăn trở rất nặng nề cho một lỗi lầm trót phạm mà không hoặc chưa ai biết ngoài chính bản thân mình. Nhưng dẫu là gì đi nữa, thì chúng ta cũng đã có lúc nghĩ đó là những điều “sống để dạ, chết mang theo”, những đa mang không thể chia sẻ và chắc là cũng sẽ không được chia sẻ, bởi nó vốn là những điều quá đỗi riêng tư. Song, hai cuộc thi Chuyện đời tự kể 2006 và 2007-2008 do báo Tuổi Trẻ phát động lại nhận được sự hưởng ứng nồng nhiệt của bạn đọc với hàng ngàn bài viết tham dự mỗi kỳ. Không những vậy, sau khi hai cuộc thi khép lại, thể theo yêu cầu của đông đảo bạn đọc, một chuyên mục mới đã được mở ra trên báo Tuổi Trẻ từ ngày 1-1-2009. Chuyên mục “Chuyện đời tự kể” đã cho thấy nhu cầu chia sẻ và được chia sẻ về những điều đè nặng trong tâm hồn mình của con người trong cuộc sống hôm nay, là một nhu cầu có thật và cần thiết. Đáp ứng được nhu cầu đó, báo Tuổi Trẻ, theo suy https://thuviensach.vn nghĩ của riêng chúng tôi, đã thực hiện chức trách vị nhân sinh hết sức cao cả mà một tờ báo cần phải có và càng cần nên có trong một cuộc sống mà mọi lĩnh vực dần dần được “số hóa” một cách lạnh lùng hôm nay. Chuyên mục “Chuyện đời tự kể” của báo Tuổi Trẻ do vậy không chỉ là nơi dành cho những giãi bày, mà chúng tôi cho rằng đây còn là nơi để bạn đọc tìm đến như một chốn để trang trải và được trang trải tâm hồn, được đồng cảm và bao dung hơn với chính mình, với cuộc đời. Bao dung mà không bao biện khi mọi người có dịp soi lại mình qua câu chuyện của chính mình hoặc của người khác. Soi lại để sau đó thanh thản bước tiếp trên đời một cách nhẹ nhàng hơn vì đã buông bỏ được những gút thắt trong lòng mình. Buông bỏ vì biết ở đâu đó, những gút thắt này đã được người, được đời chấp nhận và tha thứ. Thanh thản bước đi sau những chia sẻ đó vì đã hiểu đến “ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau” [2]... [1] Tác giả từng được giải nhất cuộc thi Chuyện đời tự kể năm 2006, với bài Người mẹ và 15 tấm ảnh. [2] Trích Diễm Xưa - ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. https://thuviensach.vn Ông Sáng mù = A MÚ (KTX Đại học Quốc gia, Thủ Đức, TP.HCM) Ông tên Sáng, nhưng để phân biệt với những người cùng tên trong xóm, người ta gọi ông là “Sáng mù”. Khi lên 5, A Sáng lên ban, bà mẹ nghĩ rằng đây là bệnh thông thường của trẻ nhỏ, vài ngày sẽ tự khỏi. Nhà nghèo quá chẳng nghĩ đến chuyện chữa chạy, thế là ông bị mù hẳn từ đó. Ông không hơn tuổi ba tôi là mấy nhưng tôi vẫn quen gọi bằng ông, bởi lẽ vẻ khắc khổ hằn sâu trên khuôn mặt làm ông già hẳn so với tuổi. Từ lúc lọt lòng, cái nghèo đã bám rịt lấy ông. Năm đó đói quá, nhà cũng không có mà ở, mẹ con ông ở nhờ tạm trong chuồng heo cũ của người ta. Mẹ của ông chết do bệnh và không có cái ăn. Ông không có vợ, “ai thèm lấy một người vừa nghèo lại vừa mù”, mà ông cũng chẳng muốn mình trở thành gánh nặng của ai. Một mình ông lầm lũi hai mùa mưa nắng ở nhà tình thương do Nhà nước cấp và nhận hỗ trợ hằng tháng từ hội người mù. Đường đi lối lại ông đã nằm lòng. Gần 60 năm sống trong bóng tối, ông không còn lạ lẫm với mọi thứ xung quanh. Ngày còn trẻ, ông làm đủ mọi việc. Vì không thấy đường nên ông phải nỗ lực gấp mấy lần người bình thường. Ông làm cỏ mướn, đào giếng, đan thúng..., không thua gì người sáng mắt. Hồi đó, cứ sắp tới mùa gặt, cần thúng to hơn cỡ bình thường để đựng lúa thì người trong xóm đi chặt tre nứa về nhờ ông đan rồi trả công. Ông làm hơi https://thuviensach.vn lâu nhưng thúng ông đan chắc chắn và đẹp. Ba tôi bảo: “Mấy người sáng mắt chưa chắc làm được như anh Sáng”. Tuổi tác cướp dần sức lực con người, thế là ông lại xoay sang bán vé số. Ngày nào ông cũng dậy sớm khua gậy đi bộ 3-4 km. Có lẽ do người già sợ phải ở nhà một mình và quan trọng hơn với ông là kiếm đồng ra đồng vô để “mai mốt không đi được nữa thì biết làm gì?” và “chết rồi cũng có tiền để ma chay”. Mỗi ngày chỉ kiếm được vài chục ngàn đồng, ông tích cóp và gửi má tôi giữ giùm phòng đau bệnh còn có tiền thuốc thang. Từ ngày xài tiền polymer, ông khó lòng phân biệt tiền thật, tiền giả. Mà sự đời lại trớ trêu với ông, không biết bao nhiêu lần ông bị người ta lừa, giật vé số. Có lần ông đến nhà tôi vào trưa nắng khóc hu hu vì bị đám thanh niên bảo xem số rồi nhẹ nhàng cầm cọc vé phóng xe đi mất. Ông cứ đứng giữa nắng đợi chọn số, nóng ruột hỏi: “Nị[1] lấy mấy tờ, sao lựa lâu quá?”. Mấy người đi ngang qua hỏi ông sao lại đứng giữa nắng nói chuyện một mình, lúc đó ông mới hay mình bị lũ thanh niên kia lừa. Ông đã nghỉ bán gần một tháng nay vì ngày càng nhiều người bán, ông lại chẳng chào mời gì được, ai thương thì mua giùm, mà lâu lâu gặp kẻ xấu bụng thì chẳng những không lời mà còn phải bỏ tiền túi ra bù lỗ. Có lần ông bị tăng huyết áp tưởng không qua nổi. Ba tôi tìm mấy cái bệnh viện mới thấy ông, ông vội giật dây truyền nước biển bảo phải “cho ngộ[2] về nhà”. Đưa về nhà, ông vừa khóc vừa nói: “Tới ngày rồi”. Ba tôi đùa: “Anh sợ tới ngày chết hả?”. “Không, hôm nay là ngày trùng cửu (9-9 âm lịch), lo ra quét dọn mộ cho a má [3] ”. Thấy vậy, ba tôi la ông: “Để ngày khác đi. Đang đau yếu đi sao https://thuviensach.vn được? Anh mà đi là về với a má anh luôn đó”. Thứ nước mặn chát cứ thế chảy ròng ra từ hố mắt đục mờ, nhăn nheo của ông. Ông sợ mai đây khi ông mất, ai sẽ hương khói cho má ông, chứ ông không nghĩ mai này ai sẽ hương khói cho ông khi ông chẳng có ai thân thích. Càng đọc nhiều, đi nhiều, hiểu nhiều, tôi thấy câu nói của ba tôi về ông Sáng mù càng đúng: “Mấy người sáng mắt chưa chắc làm được như anh Sáng”. Bao người mắt sáng giả mù đi đánh cắp lòng thương của người khác, bao người sống bằng đồng tiền không phải từ lao động chân chính, bao người rũ bỏ trách nhiệm với người sinh thành ra mình... Giữa những xô bồ, dối trá, lừa lọc, tôi thấy ông Sáng sao đẹp quá, tâm ông sáng lấp lánh... [1] Anh, chị (đại từ nhân xưng ngôi thứ hai trong tiếng Hoa). [2] Tôi [3] Mẹ. https://thuviensach.vn Ngày truyền thống của gia đình tôi = HOÀNG PHƯƠNG (TP.HCM) Mấy hôm nay, mỗi lần giơ tay bóc lịch, tôi không sao tránh được cảm giác nao nao khi thấy chẳng còn bao lâu nữa là đế n 28 tết, ngày mà nhà tôi coi như ngày truyền thống gói bánh của gia đình. Gọi là truyền thống, bởi ai có đi đâu thì đi, bận gì thì bận, nhưng đến hôm ấy mọi người phải tề tựu cả lại để chờ nghe hiệu lệnh của mẹ tôi. Tuy thường ngày hiền lành và ít nói, nhưng đến hôm đó mẹ tôi khác hẳn. Bà điều người này, ra lệnh cho người khác như một nữ tướng ban phát quân lệnh. Tất cả mọi người, từ nhỏ đến lớn, tất tần tật đều phải răm rắp tuân theo để kịp hoàn tất đến cả trăm cái bánh chưng. Đầu tiên là bố tôi, bình thường rất gia trưởng nhưng hôm ấy cũng phải chịu lép trước lệnh bà. Do không khéo tay, mẹ tôi giao cho ông chức trưởng ban củi lửa, tức là phải đảm bảo ba nồi bánh sôi sùng sục suốt mười mấy giờ. Biết thân biết phận, để khỏi bị chê trách, bố tôi phải chuẩn bị nhiều gốc củi to từ mấy tuần trước. Chị tôi thì lo việc đãi đậu, đãi gạo. Còn mấy tên con trai vụng về mẹ tôi phân cho việc rửa lá, chẻ lạt và đứng đó chờ mẹ... sai vặt. Phần nêm nế m thì đích thân mẹ làm để đảm bảo bánh luôn vừa miệng. Sau khi mọi thứ đã chuẩn bị xong, mẹ tôi ngồi xuống chiếu và bắt đầu ra tay. Bà hết đặt lạt, xếp lá, đổ gạo, đổ đậu rồi lại nhanh chóng gói chúng lại với nhau. Bàn tay bà cứ thoăn thoắt như cái https://thuviensach.vn máy. Chỉ một loáng sau là đã xong những cái bánh vuông vức, xanh mướt. Cứ thế, chỉ vài giờ sau mẹ tôi đã gói xong gần cả trăm cái bánh chưng. Cái nào cái nấy vuông vắn và giống nhau như đúc. Xong là đến phần việc của bố tôi. Ông xếp chúng gọn vào các thùng thiếc to đặt trên bếp lửa đỏ rực. Sau đó, bố tôi cứ loanh quanh hết bếp này đến bếp nọ để bảo đảm ngọn lửa luôn cháy đều. Trong khi chờ bánh chín, cả nhà tôi thường xúm xít ngồi quây quần bên bếp lửa hồng trò chuyện với nhau. Nhờ vậy tình cảm anh em chúng tôi càng thêm khăng khít. Mọi tị hiềm, đố kỵ trong năm, nếu có, cũng sẽ theo những làn khói từ từ bay mất. Cứ thế, từ năm này sang năm khác, dù dư dả hay túng thiếu, dù bận rộn hay nhàn tản, cứ đến 28 tết là các lò nấu bánh nhà tôi lại sáng rực cả một góc vườn. Có năm, sợ mẹ vất vả, bố tôi đề nghị không gói nữa mà mua bánh bán sẵn. Quả thật năm đó mọi người nhàn nhã hơn hẳn nhưng ai cũng thấy buồn tênh. Tết đến rồi đi. Lặng lẽ quá thể. Chẳng có chút gì gọi là hương vị ngày tết. Bởi thế, từ năm sau, không cần bàn cãi, cả nhà tôi nhất trí cùng chung sức gói bánh như cũ. Thế là một bầy con, lúc này còn có thêm cả dâu, rể lại xúm xít vây quanh một bà lão gần 70 để chờ nghe mẹ sai bảo như thuở còn bé. Nhưng phận người làm sao thoát khỏi mệnh trời. Sau một cái tết đầm ấm được vài tháng, mẹ tôi bất ngờ bỏ chúng tôi ra đi sau một cơn bạo bệnh. Thiếu mẹ, nhà trống vắng hẳn. Rồi nỗi buồn mất mẹ càng thêm rõ nét khi cái tết năm sau lại đến. Ngày xuân thiếu mẹ anh em tôi buồn ngơ ngác. Chúng tôi, dù đã vợ con đùm đề, trông vẫn không khác gì đàn gà con lạc mẹ. Đứa này nhìn đứa kia mà héo hắt cả lòng. Nhìn đâu cũng thấy trống huơ trống hoác. Hình bóng người mẹ hiền từ với đôi bàn tay thoăn thoắt đã tan https://thuviensach.vn biến nơi nao, chỉ còn lại mỗi nụ cười nhân hậu của mẹ trên bức ảnh đặt trên bàn thờ. Sợ bố buồn, chúng tôi bàn nhau cố gắng tổ chức gói bánh như cũ. Chị tôi sẽ thay chỗ của mẹ, còn mọi người vẫn đảm nhận những việc như xưa. Nhưng càng làm càng thấy chẳng ai có thể thay thế được vị trí của mẹ. Chị tôi dù đã rất cố gắng nhưng mọi việc cứ rối tung cả lên. Bánh thì cái to cái nhỏ, ăn vào cứ nhạt thếch chẳng ra làm sao. Nuốt xong miếng bánh, bố tôi không nói gì mà chỉ lẳng lặng ra bàn thờ thắp nén hương cho mẹ với hai hàng nước mắt rưng rưng. Cái tết ấy tuy nặng nề nhưng rồi cũng qua. Các năm sau, chị tôi đã cố gắng hơn để giữ bằng được ngày truyền thống của gia đình. Chị cũng dần hoàn thành được trách nhiệm, cho dù so với mẹ khi xưa chị vẫn còn kém xa. Nhờ thế nỗi trống vắng trong lòng mọi người cũng nguôi ngoai được phần nào. Lại sắp tết. Nhưng tôi biết giờ này ở phương trời xa, mẹ tôi ắt hẳn đã yên lòng khi thấy anh em chúng tôi biết bảo ban nhau giữ vững ngày truyền thống của gia đình. Ắt mẹ hiểu qua đó anh em chúng tôi sẽ ngày càng thương yêu nhau hơn, đúng như ước nguyện của mẹ lúc sinh thời. https://thuviensach.vn Bài báo đầu đời = NGUYỄN NGỌC HÀ (TP.HCM) Những năm đầu giải phóng, các anh chị tôi là quân nhân, công chức chế độ cũ nên lâm vào tình trạng thất nghiệp. Người anh thứ năm sang Mỹ trước 1975, do nóng lòng mong tin gia đình nên quay về nước. Ba tôi trước khi qua đời (năm 1972) là phó giám đốc Hãng Amtraco (American Trading Company). Ðể có tiền trang trải cuộc sống, mẹ tôi phải cho thuê những căn phòng còn trống trong nhà. Công an khu vực chỗ tôi lúc đó là T.Q.M., dựa vào thế bất lợi của gia đình tôi, ép buộc nhà tôi phải đi kinh tế mới và bán nguyên căn nhà cho hắn chỉ với một trăm đồng. Gia đình tôi không đồng ý. Thế là cứ vài ngày một lần, hắn vào kiểm tra hộ khẩu gia đình tôi. Rồi hắn bí mật làm hộ khẩu cho một sĩ quan chế độ cũ tên H., từ Cần Thơ, trốn học tập cải tạo, đang thuê một phòng trong nhà tôi. Ngoài H., mẹ tôi còn cho một cặp đồng bóng (sau này bà mới biết) thuê. Mẹ tôi muốn lấy phòng lại cũng không được. Những người thuê nhà này cũng dựa thế. Là dân thuê nhà mà họ ngang nhiên hét vào mặt mẹ tôi: “Bà không có tư cách đuổi tôi, muốn gì lên gặp anh M.”. Hễ trong xóm có mất mát, M. bắt nóng ngay anh tôi, dù anh đang sống lương thiện với nghề bán dây đồng. Quá uất ức, tôi tự hỏi mình biết chữ nghĩa để làm gì. Lúc còn học đại học, thường vào thư viện đọc báo, tôi biết trên báo Sài Gòn Giải Phóng có mục “Tiếng nói người Sài Gòn” hay là “Diễn đàn người https://thuviensach.vn Sài Gòn” gì đó mà lâu rồi tôi không nhớ rõ. Thế là (khoảng năm 1983-1984) tôi viết ngay một bài tố cáo những hành vi của công an khu vực T.Q.M. với gia đình tôi. Tôi còn nhớ hắn cứ vào nhà tôi khoảng 8-9 giờ tối, đầy mùi rượu. Có lần hắn đến bên tôi nói: “Anh vào kiểm tra nhà... - hắn đưa tay nựng vào má tôi - ... kiểm tra luôn em”. Tôi nghiêm mặt: “Không có chuyện đó đâu”. Hắn ngượng, bỏ về. Tôi viết hai bản, một tôi đi bộ đến tòa soạn báo Sài Gòn Giải Phóng gửi thẳng người phụ trách mục “Tiếng nói người Sài Gòn”, một tôi cầm đến văn phòng Thành ủy TP.HCM chỉ cách nhà tôi vài bước chân. Dĩ nhiên tôi không đề tên thật mà ký là Vũ Nguyễn Hoàng Tuấn (một cái tên tưởng tượng), học sinh Trường Kỳ Đồng. Chỉ vài tuần sau, đang nằm trong mùng, tôi nghe mẹ tôi vừa đi đâu về nói với chị tôi: “Chuyện nhà mình có đăng báo nữa đó, học sinh Trường Kỳ Đồng viết”. Tôi thót tim. Chuyện tôi làm chỉ một mình tôi biết. Như vậy bài tôi đã được đăng! Không biết nhờ bài viết hay sự kiểm tra chỉ đạo của Thành ủy mà sau đó M. bị ra khỏi ngành, bệnh và chết đầu thập niên 1990. Hai cô đồng bóng tự động dọn ra khỏi nhà tôi. H. bị bắt, cả gia đình về quê, bị xóa hộ khẩu trong nhà tôi. Từ chuyện của mình, tôi nhận ra thời đại nào cũng có những con người dựa vào quyền hành, địa vị của mình... mà hống hách, hiếp đáp những người dân vô tội, điều mà Bác Hồ vô cùng cấm kỵ. Đó là những tên giặc trong nước làm ung nhọt đường lối, chủ trương chính sách của Nhà nước, gây mất lòng tin trong lòng người dân. Thứ giặc đó không lộ diện và rất nguy hiểm, rất cần phải bị triệt, bị nhổ bỏ tận gốc. https://thuviensach.vn Thuở đó tôi không có tiền mua báo, cũng không dám vào văn phòng phường, khóm... để mượn báo đọc. Tôi không hề biết bài báo đó méo tròn ra sao, nhưng lòng tôi luôn trỗi dậy một sự tự hào mỗi dịp kỷ niệm Ngày nhà báo hằng năm, rằng bài báo đầu tiên của tôi đã “bứng” được một tên gian tà cho địa phương mình... https://thuviensach.vn Những ngày mẹ bệnh = BÍCH THU (TP.HCM) Năm 2003, mẹ tôi 84 tuổi, vẫn còn khỏe. Mỗi sáng sớm mẹ đi bộ ra đầu ngõ rồi đi đi lại lại trên lề đường để tập thể dục. Có điều mẹ hay bị ho, bác sĩ chẩn đoán bà bị viêm phế quản, căn bệnh thường thấy ở người già. Mẹ tôi còn bị cao huyết áp, phải uống thuốc mỗi ngày. Thỉnh thoảng bà bị đau khớp gối trái. Một đêm, tôi nghe tiếng chân mẹ bước trên sàn gác gỗ, rồi bỗng dưng có tiếng ho sặc sụa. Tôi chạy vội lên, mẹ nằm yên, lay gọi cũng không tỉnh. Tôi hốt hoảng gọi cấp cứu. Bác sĩ cho biết mẹ tôi bị nhồi máu não, viêm phổi, xuất huyết bao tử. Tiên lượng rất xấu. Ngồi bên mẹ mà tay chân tôi rã rời, lòng đầ y lo lắng. Nhìn mẹ tôi thấy đau lòng và bất lực. Nằm hôn mê bốn ngày, bỗng mắt mẹ hé mở, miệng ú ớ. Sau đó mẹ hồi phục khá nhanh, giọng nói đã rõ, bác sĩ không cần phải nhờ tôi “phiên dịch” nữa. Sau ba tuần nằm bệnh viện, mẹ được xuất viện. Một tháng trời với những bài tập vật lý trị liệu trên giường, mẹ đã đi lại được. Bác sĩ cũng phải ngạc nhiên trước sự hồi phục này. Chúng tôi rất hạnh phúc và tự hào về mẹ. Nhưng ngày vui chóng qua. Năm tháng sau, tháng 6-2004, một trưa tôi đi làm về mẹ than đau chân, không đi được. Tôi đưa mẹ đến bệnh viện. Bác sĩ cho chụp X quang, kết quả làm tôi choáng váng: gãy cổ xương đùi. Hôm ấy là thứ bảy, bảo hiểm y tế không https://thuviensach.vn làm việc. Tôi khai bệnh cho mẹ tôi ở phòng cấp cứu. Y tá nhận bệnh, phán: “Đau đã ba ngày thì không phải là trường hợp cấp cứu” và bảo tôi đợi đến hai giờ chiều để khám ngoài giờ. Tôi năn nỉ cứ khám cho bà, tôi sẵn sàng trả tiền nhưng không được. Nhìn lên bảng nội quy thấy có điều khoản “ưu tiên cho người già”, tôi trở lại bàn nhận bệnh cho biết mẹ tôi đã 85 tuổi, nhưng cũng chỉ nhận được cái lắc đầu. Mẹ con tôi phải chờ suốt bốn giờ trong tâm trạng mệt mỏi, lo lắng... Mẹ tôi được nhập viện, đóng đinh nối xương. Bác sĩ gây mê cũng ngạc nhiên trước sức chịu đựng của mẹ, một bà cụ 85 tuổi, suy tim, từng bị nhồi máu não. Vết thương lành nhanh, nhưng ba tháng sau mẹ vẫn không dám đứng dậy tập đi, có lẽ mẹ sợ bị ngã lần nữa. Tôi cũng không dám ép. Một bà cụ gần nhà tôi bị gãy xương hai lần, trên cùng một chân ở hai vị trí khác nhau. Thế là mẹ chỉ ngồi dậy lúc ăn hay phơi nắng. Năm đầu mẹ còn khỏe, năm sau yếu hẳn đi. Vết sẹo mổ bỗng dưng hóa tím giống như vết bầm. Tôi đưa mẹ đến một phòng khám đa khoa nhưng bác sĩ không giải thích gì. Ít lâu sau, da chỗ vết sẹo phập phù, tím sẫm, thấy chỗ da ấy xì mủ, tôi đưa mẹ đến khám nơi một bác sĩ ngoại khoa uy tín. Bác sĩ bảo phải đưa vào bệnh viện rút đinh ra mới hết mủ. Sao lại đủ thứ tai ương thế này! Hôm sau, tức hai năm sau lần mổ nối xương, tôi lại phải đưa mẹ vào bệnh viện. Mãi đến gần 10 giờ mẹ mới được chụp X-quang. Tưởng bác sĩ sẽ cho rút đinh ra, nào ngờ ông lại bảo: “Bốn giờ chiều nay quay trở lại”. Bác sĩ nói: “Đây là cách có lợi cho chị. Làm theo tôi bảo, chỉ đóng mấy chục ngàn thôi. Còn nếu mổ bây giờ, chị phải đóng mấy triệu”. Rồi ông ta ghi vào sổ khám bệnh hẹn bốn giờ https://thuviensach.vn chiều trở lại và ký tên. Tôi còn biết làm gì nữa? Không thể để mẹ nằm trên băng ca chờ sáu giờ, tôi đành gọi taxi đưa mẹ về. Đúng bốn giờ chiều, tôi đưa mẹ trở lại bệnh viện, đến phòng khám ban sáng. Nhưng cửa phòng khóa im ỉm. Tôi ngơ ngác ra chỗ nhận bệnh. Nhân viên phụ trách cho biết nếu mổ rút đinh buổi sáng tôi chỉ phải đóng 130.000 đồng, còn chiều từ bốn giờ, tức là mổ ngoài giờ, phải đóng 300.000 đồng. Tôi đứng sững, không hiểu gì cả. Tại sao ông bác sĩ lúc sáng lại hướng dẫn tôi như trên? Tai ác hơn, mẹ tôi đang nằm trên chiếc xe đẩy có trải drap trắng. Một hộ lý đi tới hỏi khám gì, tôi trả lời mẹ tôi vào mổ rút đinh. Thế là chị ta bảo đây không phải trường hợp cấp cứu, không được nằm xe đẩy có drap, đổi mẹ tôi qua chiếc xe đẩy lạnh ngắt, không tấm trải. Rốt cuộc tôi cũng đóng tiền mổ rút đinh ngoài giờ. Bác sĩ hẹn tuầ n sau tái khám. Nhưng không thể có lần tái khám ấy. Ba ngày sau mẹ tôi mất. https://thuviensach.vn Ngày giẫy mả = CẨM MINH (TP.HCM) Thuở nhỏ, cứ đến ngày 24 tháng chạp là tôi theo ba ra nghĩa trang để giẫy cỏ mả. Ba nói là dọn dẹp sửa sang “nhà cửa” cho ông bà đón tết. Trời chưa rạng sáng, cùng với một người lao động thuê, hai cha con tôi vác cuốc đi chừng hơn hai cây số đến khu đất nghĩa trang dành cho những người trong gia tộc. Thời chiến tranh, bà con tản mát tứ xứ không ai về, công việc giẫy mả hầu như giao phó hết cho ba tôi. Khu nghĩa trang nằm trong vùng không an toàn nhưng không năm nào ba tôi bỏ phế. Chặt các cây dại, vừa giẫy cỏ ba vừa lâm râm khấn vái ông bà tổ tiên che chở vì thỉnh thoảng đâu đó có người vướng phải mìn. Khu nghĩa trang gia tộc tôi khá rộng, ở đầu khu đất là hai ngôi mộ bề thế của ông bà cố bằng đá ong đỏ đã đen sậm đi vì thời gian. Vài ngôi mộ của các ông bà cô bác khác được xây bằng ximăng có hoa văn đẹp đẽ. Còn lại hầu hết các mộ chỉ là những nấm đất lô nhô, cỏ dại mọc đầy, thậm chí không có cả được tấm mộ bia. Vậy mà lạ, ba tôi nhớ rõ từng nấ m mộ. Đốt một ốp nhang lớn thắp khắp nghĩa trang, ba ngậm ngùi trước hai nấm mộ chỉ là những nấm đất đơn sơ, dặn dò tôi: “Đây là mả của ông nội, bà nội con, ba chỉ mong có một ngày đủ tiền để xây cho ông bà ngôi mộ tươm tất”. Ba chỉ từng ngôi mộ nói này là mả của ai, của ai..., vai vế thế nào với ba cho tôi nghe. https://thuviensach.vn Qua lời ba, tôi biết đây là mả của ông Hai, anh của ông nội. Ông Hai là ba của bác Ba, bác Bảy, cô Tám ở An Sơn... Trong số bà con, có những người ở gần lâu lâu tôi vẫn gặp trong các ngày giỗ quải, có những người tôi chưa hề gặp mặt, nhưng qua lời ba kể, tôi vẫn hình dung được mối quan hệ ruột rà. Từng năm từng năm một, những lời dặn dò của ba lại được lặp lại vào ngày 24 tết, và tôi, đứa con gái thay cho người anh lớn đang ở xa, ghi nhớ mãi cho đến bây giờ. Chiến tranh chấm dứt, những người bà con tản mát khi xưa lần lượt trở về, ngày 24 tháng chạp hằng năm ở nghĩa trang như là một ngày giỗ lớn, đông vui, rộn rã, bà con gặp nhau tay bắt mặt mừng. Kinh tế ngày một khá hơn, những nấm đất đơn sơ trước kia giờ trở thành những ngôi mộ lộng lẫy, phô trương, bêtông hóa, cỏ còn đâu mà giẫy, chỉ là lau chùi quét dọn sơ sơ rồi cúng bái, ăn nhậu. Bia lon, heo quay, vịt quay đầy ứ, nói cười rộn rã, ấm áp thâm tình... Quê tôi được quy hoạch trở thành khu đô thị, giá đất tăng vùn vụt, bỗng chốc làm bao thâm tình cạn dần. Mảnh đất rộng hơn ba mẫu ông bà để lại bao gồm cả đất nghĩa trang, hầu như hoang hóa từ thời chiến tranh trước kia không ai màng tới, bỗng được nhiều người giành hưởng. Sẵn dịp về giẫy mả, bằng khoán được trưng ra, khu đất được rạch ròi tính toán chia nhau sòng phẳng. Người hài lòng vì mình bốc thăm được vị trí thuận lợi, kẻ bất mãn vì mảnh đất của mình nằm ở phía sau. Người cô họ của tôi được chia miếng đất 2.000m 2 bên cạnh nghĩa trang và thêm một phần đất hương hỏa cũng cùng diện tích để cô làm bổn phận chăm sóc mộ. Đất cao giá, cô bán hết đất được chia riêng, rồi cô xà xẻo bán dần phần đất hương hỏa. Hết đất hương hỏa, cô chiếm thêm đất nghĩa trang. Mới đầu cô trồng lấn bụi tre, kế cô che thêm cái chòi, dần dà cô cất nhà trọ cho https://thuviensach.vn công nhân thuê... Mỗi năm về giẫy mả bà con lại thấy khu đất nghĩa trang hẹp đi một chút nhưng ai cũng ngại ngần chưa dám nói. Đến khi cô chiếm đất phía trước nghĩa trang để xây quán cà phê thì mới xảy ra chuyện thưa kiện, kéo dài mãi chưa xong. Cô không được tiếp tục xây nhưng cũng không tháo dỡ, những bức tường gạch dở dang nham nhở phía trước nghĩa trang như một vết mực buồn lem luốc trên bức tranh gia tộc... Đâu chỉ vậy. Còn có những chuyện giận hờn cãi vã giữa những người ruột thịt, chuyện tham lam rào lấn của nhau vài tấc đất, chuyện khu đất phía sau bị người chủ phía trước chiếm bít lối đi..., ngày càng như những nhát dao làm thương tổn mối thâm tình. Lại sắp đến ngày về giẫy cỏ mả - tôi vẫn quen dùng cách nói của ba tôi từ ngày xưa. Có lẽ cũng sẽ như những năm trước, mộ của gia đình nào nấy lo nấy cúng, xong mạnh ai nấy về, chưa có chuyện lườm nguýt, cãi vã nhau trước mộ đã là may. Tôi lấy chồng xa, việc mồ mả ông bà, ba má đã có anh tôi lo liệu, lại buồn vì thấy cảnh “giá đất lên, tình người xuống” nên khá lâu rồi tôi không về giẫy mả. Nhưng cứ đến ngày này, tôi lại quay quắt nhớ đến ba tôi, đến mối thâm tình gia tộc ruột rà ba đã gieo vào lòng tôi mà đau đến xé lòng. Tôi thầm nghĩ may ba không còn nữa nên ba không phải đau lòng. Ba đã mất trước thời kỳ đô thị hóa của quê tôi khá lâu! https://thuviensach.vn Ông giáo nghiệp dư = NGUYỄN TẤN LỰC (Hóc Môn, TP.HCM) Khi còn là học sinh, tôi đã tập tành hút thuốc. Ðiếu thuốc theo tôi gần 50 năm, lúc về hưu, chuẩn bị là một lão già, tôi vướng bệnh lao màng não. Cháu nội tôi 4 tuổi, đến thăm, khóc và bắt tôi hứa “không được chết”. Tôi long trọng hứa với nó: “Ông sẽ không bao giờ chết”. Đầu tiên tôi phải cai thuốc lá theo lời bác sĩ dặn. Từ đó vĩnh viễn tôi không một lần cầm lại điế u thuốc. Tôi biết rất rõ ma lực của nó, trước đây tôi đã cai cả chục lần. “Sáu mươi năm cuộc đời” là con số bình quân sinh vọng của người VN thời đó. Khi ấy tôi đúng 60 tuổi, nếu một sáng nào đó, xe nhặt xác đến mang tôi đi tới nhà vĩnh biệt thì coi như tôi “huề vốn”. Còn nếu tôi hợp tác với bệnh viện trị khỏi bệnh, phấn đấu sống thêm năm nào là tôi “lời” năm đó. Vậy là tôi đã lời đến 10 năm rồi còn gì? Đã thiệt! Rảnh rỗi, tôi lo cho sự học của các cháu nội. Đứa thứ nhất, nội lo. Đứa thứ hai, nội lo. Đứa thứ ba ra đời vào năm ông nội ăn tiệc thất thập. Các cháu càng lớn, ông nội học bài càng chăm. Gay go nhất là môn tiếng Anh, hồi nhỏ học chay, lớn lên nói ngọng. Nhớ hồi còn là một công nhân viên nhà nước, giai đoạn đêm trước của thời kỳ đổi mới, thỉnh thoảng cơ quan rộ lên đón tiếp đoàn Mỹ đến tham quan. https://thuviensach.vn Có lần vợ chồng người bạn Mỹ đãi tiệc. Chủ nhân bữa tiệc mang đến chai rượu và rót mời từng người. Đến phần mình, tôi đưa ly rượu lên khẳng khái uống ực một hơi rồi gồng mình nói rõ to: - I like your wine, thank you! Anh bạn Mỹ làm bộ sửng sốt, chỉ vào vợ mình và nói to lên như để cả bàn nghe được rõ: - You like my wife? Anh ta làm động tác rút súng ra và nhắm bắn. Tôi ôm ngực, nhảy dựng lên như bị trúng đạn và ngã gục xuống ghế. Các đồng nghiệp và những người bạn Mỹ được một trận cười vui nhộn. Ôi! Tiếng Anh sao mà khó nghe, khó nói quá trời. Để tự học và dạy tiếng Anh cho cháu mình, ông nội tậu một máy vi tính cũ, cài đặt English 4.00 cho ông cháu cùng luyện giọng từng chữ một như em bé tập nói tiếng mẹ đẻ đầu tiên, để người Mỹ đỡ phải “What do you say?” hay nghe gà hóa cuốc. Đứa đầu, lớp 8, học khá. Đứa thứ hai, lớp 3, học giỏi, đi đâu gặp người Mỹ cũng “How are you?” rân trời. Ông nội nhận thêm vài bạn cháu mình thành một lớp nhỏ xíu, chiều chiều ôn tập lại bài học của cô thầy. Thật là vui! Có tiết học, thầy chỉ vào hàm răng không còn hàng tiền đạo của mình gợi ý các cháu làm bài tập các từ chỉ thời gian. Các cháu hợp tác làm một bài để trêu thầy như sau: My teacher doesn’t have any teeth https://thuviensach.vn He always eats breakfast He usually eats “phở” He sometimes eats rice He never eats bread Ừ, đúng rồi! Thầy né... (never) bánh mì để khỏi rụng thêm răng. Ông nội tự tin dần lên, được bầu đại diện phụ huynh học sinh lớp 3 trường ngoại thành. Mới đây, ông sánh vai cùng các thanh niên ghi tên tham gia hội khuyến học của trường cháu mình. Có thể ông sẽ xin hợp tác với thầy cô để phụ đạo hẳn một lớp như hình thức câu lạc bộ ông cháu. Đã là năm thứ ba, từ khi Bộ GD-ĐT cho phép dạy tiếng Anh từ lớp 1. Nhìn cô giáo lớp 3 hạnh phúc báo cáo với phụ huynh kết quả học tập kỳ 1 của học sinh mình, tôi liên tưởng đến đôi mắt đẹp, hạnh phúc của một bác sĩ cách đây 10 năm, cũng rạng rỡ lên khi nhìn vào phiếu xét nghiệm của bệnh nhân Nguyễn Tấn Lực - phiếu xét nghiệm thông tin con vi trùng lao... không còn trong màng não của bệnh nhân mình. Cuộc sống thật tuyệt! https://thuviensach.vn Chú tôi, một người đặc biệt = NGUYỄN XUÂN BA (TP.HCM) Nội tôi có bảy người con. Ba tôi là trai trưởng, các cô chú mỗi người một nghề sinh sống. Ba và chú Tư theo nghề đông y gia truyền, chú Sáu thợ may, chú Tám dạy học. Riêng chú Năm là một người đặc biệt. Chú tên Nguyễn Xuân Phòng, sinh năm 1917. Nhà nội cách quốc lộ 1 chừng 7m, nằm cuối con dốc ngắn. Nội kể: lúc chú tôi biết đi lẫm chẫm, một hôm chú ra đường không ai hay. Chiếc xe đò - thời ấy xe rất ít - đổ dốc, quẹo cua nên khi thấy chú tôi xe đã gần, không thắng kịp. Chú tôi bị lọt xuống gầm xe ấy, lớn lên không nói được nhưng không câm hẳn. Muốn nói gì với chú phải lặp lại nhiều lần. Ví như: “Chú chú Năm Năm, vô vô ăn ăn cơm cơm”. Nói ngắn chứ nói dài chú nghe không kịp. Còn chú nói vừa ngắn ngủn, vừa lặp lại, không rõ lời nên khó hiểu chú nói gì. Khi chú hỏi, tôi lắng tai nghe, nhìn và cả dùng trí óc để suy luận. Dù vậy không phải lúc nào cũng hiểu hết, không ít lần tôi phải nhờ “phiên dịch” giúp đỡ. Chỉ có ba và các chú nghe được, đặc biệt nội là người hiểu chú hơn cả. Không đi học tất nhiên chú không biết chữ, càng hạn chế giao tiếp với người khác. Ấy vậy mà chú biết rất nhiều nghề, nghề nào cũng giỏi, giỏi hơn cả người bình thường. https://thuviensach.vn Việc hằ ng ngày chú làm để nuôi thân là hớt tóc. Thời chống Pháp quê tôi ở thôn Tuyết Diêm, xã Xuân Bình, Phú Yên, là vùng độc lập, mọi thứ đều “tự túc tự cấp” cả. Thợ hớt tóc chỉ có cái kéo, con dao cạo mặt - đều do thợ rèn ở quê làm. Tóc hớt cao, trắng chân, vậy mà chú làm không có chớn. Còn nghề phụ có cả chục. Chú chặt tre về chẻ hom đan những tấm đăng, vót nan đan lờ, nơm, đó... Chú biết lấy lá đờn đơn phơi khô giã thành bột để thuốc cá, biết lấy ổ mối làm mồi nhử cá trê... Các đìa vùng nước mặn, khi trời mưa già thường bị vỡ bờ bao, nước sông tự chảy ra vô. Theo con nước lớn, cá từ biển vào sông vô đìa kiếm mồi. Nắm được quy luật đến ngày giữa và cuối tháng âm lịch thủy triều dâng cao, cá vô nhiều, chú vác đăng chặn ngay lỗ trổ ấy. Khi nước ròng, cá ra bị đăng chặn lại. Cá cồi, cá đối to phóng qua đăng giãy đành đạch trên tấm đăng trải bên ngoài. Cũng có nhiều con nín lại. Nước ròng đìa cạn, chú đem bột thuốc cá rải xuống, cá nổ mắt chết nổi lên mặt nước vớt dễ dàng. Cũng những ngày nước triều dâng cao đó, đi dọc hai bờ chú phát hiện, lội xuống mé sông kéo lên vợ chồng chú sam: con cái to cõng con đực nhỏ trên lưng - chúng bò tìm mồi dưới ấy. Với ruộng lúa chú cũng lắm nghề. Khi lúa làm đòng là lúc mưa già, cá trong ruộng rất nhiều. Đem lờ đặt trước lỗ trổ nước chảy, cá rô, cá tràu (cá lóc), cá sặt chui vô đấy. Khi gặt lúa xong, những đoạn suối còn nước sâu chú đem mấy cái đó đặt ở đấy. Sáng ra đến gánh về. Gặp chỗ cá nhiều, mở nắp đổ ra cả rổ, con nào bụng cũng vàng ươm, nhìn chúng lóc mà liên tưởng đến bữa cơm cá chiên dầm nước mắm ớt, chưa ăn đã thấy ngon rồi. Chưa hết, chú còn một nghề nữa. https://thuviensach.vn Quê tôi núi nhiều và liên hoàn, có nơi sát quốc lộ 1. Mùa đông rét buốt đã qua, mùa xuân ấm áp đến, cây cối nảy lộc ra hoa. Vào hạ từ tháng 4 đến tháng 7 âm lịch là thời kỳ ong làm tổ. Cứ 3-4 giờ chiều, mặt trời đã nghiêng về tây, nắng đã dịu, chú đi dọc tay che trước trán nhìn lên núi. Vậy là chú leo lên đúng ngay nơi tổ ong. Phà khói thuốc ong bay hết, sẵn cái rựa chú dứt nhánh cây lấy ổ mật đem về. Phần lớn là ong ruồi, mật rất tốt. Nội tôi dùng thứ mật này làm thuốc tễ bổ huyết cho sản phụ, giúp người mẹ có nhiều sữa cho con bú... Nghề chú đều là những việc khó nhọc, cả làng không ai làm. Không biết chú học ai. Mà chú nói không bình thường, giao tiếp khó, ai chỉ được cho chú học? Câu nói “có tật có tài” với chú quả không sai. Chú cũng biết đánh cờ tướng nữa. Phải chăng chú thông minh, chịu khó, có nhiều sáng kiến nên được như vậy. Tới giờ đã gần 70 tuổi, tôi vẫn không giải thích được tài của chú mình. Bởi 15 tuổi tôi đã xa nhà, mỗi lần về quê chỉ ghé thăm chú trong chốc lát vì không giao tiếp được với chú. Ngôn ngữ để biểu lộ tình cảm. Không nói được nên không người phụ nữ nào chịu làm vợ chú cả. Trường hợp của chú rõ là “mất cái này kéo theo mất cái khác”. Đời chú thiệt thòi nhiều quá! https://thuviensach.vn Người mẹ chung = NGUYỄN THỊ TUYẾT DÂN (Phú Yên) Gần 10 năm bôn ba trên con đường sự nghiệp nơi đất khách quê người, tôi dường như đã quên hẳn một người-mẹ-khác của mình, người đã chăm lo cho tôi từ những ngày còn nằm nôi. Lần này trở lại thăm quê, mẹ tôi bảo người ấy vừa mới đi xa, đã vĩnh viễn nằm sâu trong lòng đất thẳm. Người-mẹ-khác của tôi chính là bà Tư già. Không ai còn nhớ bà tên gì, bao nhiêu tuổi, chỉ gọi là bà Tư theo thứ bậc của người chồng mà giờ cũng không biết nơi đâu, còn hay mất? Mẹ tôi kể lại trong những năm đất nước còn chiến tranh, bà Tư từ vùng đất khác lưu lạc về quê tôi sinh sống, sau gặp và yêu thương ông Tư. Đám cưới giữa hai người là bữa tiệc nho nhỏ chỉ đủ ra mắt bà con lối xóm. Nhưng rồi không ai hiểu vì lý do gì ngay trong đêm tân hôn ông Tư rời bỏ vợ, bỏ làng ra đi biền biệt, không một tin tức hay một lần trở lại thăm gia đình. Mặc kệ những lời đồn ít nhiều khắc nghiệt, bà Tư vẫn lặng im vò võ một mình chịu đựng. Sau này trong một lần bà bệnh nặng, người ta mới phát hiện và ngờ ngợ ra sở dĩ ông Tư bỏ đi vì bà Tư bị một vết thương lớn ở chỗ kín. Đó là hậu quả của một trận bom rơi không giết nổi bà. Sống trong sự khinh ghét của gia đình chồng, bà Tư trở thành người vô gia cư, không nơi nương tựa. Bà nhận làm những công việc lặt vặt cho người dân quanh xóm để đánh đổi bữa cơm qua ngày. Bà https://thuviensach.vn Tư đi ở, làm thuê, làm mướn hết nhà này qua nhà khác mà không cần nhận lương. Nhưng thời khốn khó, chỉ gia đình nào có việc cần hay những nhà có con nít và phụ nữ ở cữ mới gọi bà Tư về “cưu mang” vài ba tháng, cũng là để nhờ bà giúp đỡ. Có nơi, bọn trẻ càng lớn càng quấn quýt thương yêu bà Tư, chúng níu chân bà ở lại có khi lên đến một, hai năm liền. Hầu hết bọn trẻ con trong làng qua bao lứa tuổi đều từ một tay bà Tư chăm nom, bồng bế. Nhiều đứa trong thời kỳ bỏ bú theo mượn “vú da” của bà Tư mà ngậm, mà mút cho qua cơn thèm sữa mẹ. Tôi cũng là một trong những đứa trẻ ấy. Vì sinh non tháng nên mẹ tôi thường bị tắc sữa, bà Tư dọn về ở hẳn với gia đình tôi, mớm cho tôi từng muỗng nước cơm. Nhiều lần mẹ tôi nhắc: “Không có bà Tư chắc lũ bây không lớn được chừng vầy!”. Bà Tư ở lại với gia đình tôi lâu nhất, đỡ đần mẹ tôi không biết bao nhiêu việc và phụ giúp bố mẹ tôi nuôi bảy anh em tôi khôn lớn. Nhưng bản tính không cho bà Tư được an phận ở mãi một nơi. Năm tôi vào lớp 1, bà Tư lại gánh nỗi thèm khát trong tim, tìm đến những ngôi nhà khác để lại được thương yêu, dỗ dành từng miếng ăn giấc ngủ cho những bé con khóc khan đòi sữa mẹ. Một lần tình cờ, bà Tư nghe tin một cô gái vừa sinh con xong đã vứt bỏ trước cổng trung tâm bảo trợ tận trên tỉnh. Bà lân la tìm đến xin đứa trẻ ấy về, nhận làm con, làm cháu, chăm bẵm bằng tất cả tình yêu thương, khao khát của một người mẹ già cỗi, đơn độc trước những tháng năm còn lại của cuộc đời. https://thuviensach.vn Ủy ban xã thương tình cảnh bà Tư khó khăn, cấp cho miếng đất nhỏ giữa làng, rồi mỗi người một tay dựng lên một căn nhà đất nhỏ, giúp bà Tư có được chỗ ở sớm tối chui ra chui vào. Nhưng đứa trẻ ấ y lớn lên trong quặt quẹo, dẹo dặt, chỉ biết ngồi một chỗ cười nói ngu ngơ. Sau nó cũng bỏ bà Tư ra đi trong một cơn bệnh sởi. Để lại bà Tư thui thủi một mình... Cuối năm 2008, trong những ngày đông lạnh, bà Tư già cỗi, teo tóp với tấm lưng còng sát đất đã không qua nổi mùa đông, nằm trơ lạnh trong căn nhà vắng lặng. Đám tang diễn ra trong niềm thương xót khôn nguôi, không một người thân, nhưng bà Tư có cả xóm nghèo đưa tiễn. Những ông cử, bà cử từng một thời ngậm vú da của bà Tư phụ góp lo ma chay, cúng giỗ. Tôi đi xa trở về, bà Tư chỉ còn là một nấm mộ nhỏ xanh um cỏ mọc. Tấ m bia là ba viên gạch chồng chất lên nhau, phả một lớp ximăng mỏng khắc vẻn vẹn dòng chữ: “Phần mộ bà Tư già”. Nghe trong lòng nặng trĩu, chỉ biết viết lại câu chuyện cuộc đời người-mẹ khác của mình thay cho những làn khói hương thương tưởng. https://thuviensach.vn Chiến tranh và nỗi sợ hãi = AN TUẤN DŨNG (Hà Nội) Chiến tranh đã qua đi hơn 30 năm, nhưng cứ đến tháng 12 hằng năm, khi Hà Nội kỷ niệm trận Ðiện Biên Phủ trên không bắn rơi pháo đài bay B52 của Mỹ, những ký ức chiến tranh lại hiện về trong tôi rõ mồn một. Nhà tôi ở làng Pháp Vân, huyện Thanh Trì (Hà Nội). Lo sợ bom rơi đạn lạc, tôi cho gia đình sơ tán vào La Dương, Hà Đông. Khi biết nơi sơ tán gần một trận địa tên lửa là mục tiêu của máy bay Mỹ, tôi lại đưa gia đình trở về làng. Hôm đó là ngày 23-12-1972. Tất cả dân làng đều bỏ nhà chạy ra làm hầm trên bờ con mương nhỏ giữa cánh đồng. Những tưởng như thế là an toàn. Tranh thủ mấy ngày đình chiến nhân dịp Noel, tôi về làng chặt mấy cây tre rồi bắt chước bộ đội làm một chiếc hầm chữ A để chống sức ép của bom cho hiệu quả. Chiều 26-12-1972, thấy chiếc máy bay trinh sát bay qua, tôi cho hai đứa trẻ ăn cơm sớm rồi cả nhà chui vào hầm nằm nghỉ. Đến nửa đêm, bỗng nghe tiế ng bom rơi ì ầm. Tiếng nổ không to nhưng hầm lắc lư như đưa võng. Thì ra bom rơi quá gầ n nên tai tôi điếc đặc. Tôi bảo bọn trẻ bịt chặt hai tai và há miệng để tránh hơi bom. Còn mẹ vợ thì luôn miệng khấn vái cầu trời khẩn Phật phù hộ độ trì cho tai qua nạn khỏi. Rồi cả nhà tôi bỗng bật đứng cả lên, đầu đập vào nóc hầm đau điếng. https://thuviensach.vn Sau đó là yên tĩnh, một sự yên tĩnh tuyệt đối. Rồi tôi nghe thấy tiếng rì rào như gió thổi, Không phải! Tiếng nước chảy. Đợi một lúc không thấy bom rơi nữa, tôi mò mẫm trong bóng tối tìm đường ra nhưng cửa hầm đã bị đất vùi kín. May thay trong cơn hoảng loạn, tôi tìm thấy con dao mà buổi tối dùng để chặt các đầu mấu tre trong hầm, đề phòng bọn trẻ nghịch ngợm đâm đầu vào. Nhờ con dao này, tôi bới đất tìm được lối ra ngoài. Chao ơi, một quả bom rơi đúng vào căn hầm bên cạnh, miệng hố bom rộng đến 20m, chỉ còn cách miệng hầm của tôi chừng 1,5m. Đó là quả bom cuối cùng ném xuống Hà Nội và trúng vào căn hầm của người hàng xóm. Quả bom đã cắt đứt bờ mương làm nước chảy từ bên này ruộng sang bên kia ruộng tạo nên thứ âm thanh rì rào. Thật may mắn, nếu không có con dao và chui ra được thì hoặc là cả nhà tôi sẽ chết ngạt, hoặc chết chìm trong nước. Sáng hôm sau, tôi trở lại căn hầm của mình để nhặt nhạnh đồ đạc còn sót lại thì mới biết 11 người trong căn hầm của nhà hàng xóm bị trúng bom đều không còn. Thật hú vía! Khi cái số ng và cái chết chỉ cách nhau gang tấc. Đã bao năm tháng trôi qua, các con tôi đã lớn lên và có thể chúng chưa cảm nhận được nỗi sợ chiến tranh. Riêng tôi, cứ đến ngày 26- 12 lại bồi hồi nhớ lại cảnh tượng kinh hoàng của trận ném bom rải thảm trên cánh đồng huyện Thanh Trì năm đó. Và tôi không thể lý giải được ở thế kỷ 21, vì sao ở nơi này nơi khác trên thế giới máu cứ tiếp tục đổ. Sao con người ta vẫn không sợ chiến tranh? https://thuviensach.vn Tôi mua xe đạp = NGÔ XUÂN HỘI (TP.HCM) Sau ngày 30-4-1975 ít lâu, anh cả tôi, lúc này là bộ đội đang đóng quân ở Ðồng Dù, được nghỉ phép về thăm nhà. Xa cách bao năm gặp lại, em út đứa nào cũng được anh cho quà: anh trai kế tôi chiếc đồng hồ Seiko, em gái một con búp bê, còn tôi một chiếc khung xe đạp mộc... Ghi nhận tấm tình của anh nhưng tôi không mặn mà gì, vì thấy để biến chiếc khung chưa sơn trở thành xe đạp chạy được, là chuyện trần ai lắm. Năm sau, trong một lần hai anh em cùng về thăm quê, anh nhất quyết bắt tôi phải mang cái khung xe theo: - Thanh niên không có xe đạp đi, bất tiện lắm - anh nói. Hồi ấy tôi đang công tác ở mỏ than Thống Nhất, thị xã Cẩm Phả, Quảng Ninh. Từ lúc mang khung xe ra mỏ, tôi cứ đau đáu chuyện lắp xe. Phụ tùng xe đạp chỉ phân phối cho những người đã có xe. Tôi chưa có xe, chẳng ai phân phối cho tôi cả, nhưng bằng phương pháp “vận động hành lang”, lúc cái vỏ, lúc cái ruột..., dần dà tôi cũng mua được khối thứ. Đem về phòng tôi gói chúng lại cất dưới gầm giường, thỉnh thoảng lôi ra ngắm. Hình dung về chiếc xe đạp trong tương lai, trong tôi trào dâng niềm sung sướng. Với chiếc xe đạp ấy tôi có thể phóng vù đi gặp người yêu bất cứ lúc nào, chẳng phải nhọc công hỏi mượn xe người này người nọ. Hải, người yêu của tôi, công nhân công trường than sàng 110. Mỗi lần https://thuviensach.vn cần chở em đi hay đón em về, tôi lại phải chạy đôn chạy đáo khắp các phòng trong khu tập thể để mượn xe. Đây là việc rất khó. Để mượn được xe, lắm lúc tôi bị những ông đáo để, bày ra nhiều trò hành đến nơi đến chốn. Ông Thính phòng cơ điện bắt tôi pha trà, rửa bát. Thằng Trường phòng trắc địa đòi tôi phải gọi nó bằng anh. Và tôi lặng hơn nước, thấ p hơn cỏ, răm rắp làm theo những gì mọi người yêu cầu. Những cảnh trên sẽ chấm dứt khi chiếc xe đạp của tôi ra đời. Mặc dù còn thiếu cổ, chén, pêđan... bao nhiêu thứ, nhưng chẳng chóng thì chầy ước mơ của tôi sẽ thành hiện thực. Thế rồi khi quá trình thực hiện việc cơ khí hóa đôi chân của tôi sắp tới ngày kết thúc, cuối năm 1977, tôi nhận được thư của anh trai, lúc ấy đang học ở Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Nội dung: “Em mang khung xe về để anh lắp xe cho chị!” (tức vợ anh, chị dâu tôi). Đọc thư, tôi giận anh ghê gớm, nhưng cũng đành cắn răng cắt phép năm, vác chiếc khung xe đạp cùng toàn bộ những phụ tùng mua được từ Quảng Ninh vượt qua bao chặng tàu xe về Nghệ An giao lại cho anh. Giận đấy, nhưng cũng thấ y thương anh vì túng quá mà tính quẩn. Trở ra mỏ, tôi lại tiếp tục điệp khúc mượn xe đạp đi đón người yêu. Rồ i điều phải đến cũng đến, một tối thứ bảy, tôi không mượn được xe. Hai chúng tôi cuốc bộ đoạn đường gần bảy cây số lên nhà Hải ở xóm núi Đập Nước. Vừa đi tôi vừa nghĩ nhục cho mình, mười năm ra mỏ không mua nổi chiếc xe đạp. Hôm sau, lục khắp vali thấy mình còn đúng 50 đồng, tôi quyết định bán tất cả đồ đạc để thực hiện ước mơ và cũng để “rửa nhục”. Tài sản đáng giá nhất của tôi lúc đó là bộ complê cũ mua 160 đồng. Có người trả 140 đồng: bán! Đôi giày Uyních, xấp vải simili, https://thuviensach.vn tủ sách với những Con đường đau khổ , Con đường sấm sét , Những người khốn khổ , Tuyển tập truyện ngắn Gorki : bán! Vẫn chưa đủ, tôi liền xin tạm ứng tiền lương, tạm ứng tiêu chuẩn bảo hộ lao động của một cán bộ (gồm một đôi ủng cao su và một bộ quần áo) để bán. Ngày ấy hàng hóa còn hiếm, mua thì khó chứ bán cái gì cũng có người mua ngay. Cứ bán riết như vậy, mười ngày sau tôi xem ra chỉ hơn Chử Đồng Tử được bộ quần áo mặc trên người, nhưng bù vào đó là 800 đồng trong túi. Có đủ tiền rồi, một buổi chiều tôi rủ Nhân - bạn ở cùng phòng tập thể, cuốc bộ tìm vào nhà ông Đa - công nhân công trường 1+2, mua lại chiếc xe Thống Nhấ t giá 720 đồng. Xe cũ, yên rách, vành gỉ sét, nhưng vẫn còn tốt chán. Kiểm tra xe xong, bơm thêm một ít hơi vào hai bánh, tôi chở Nhân trở về phố, ghé vào một quán thịt cầy, còn ít tiền trong túi bỏ ra cùng Nhân đánh chén ăn mừng, lòng lâng lâng như bay trên mây. Trong cơn hưng phấn tôi đã làm đau Nhân khi hỏi rất hợm rằng: - Hai mươi năm nữa liệu mày đã mua được chiếc xe đạp như tao chưa nhỉ? Sau này Nhân kể: “Nghe mày hỏi câu đó tao đau đến ứa nước mắt, nhưng chẳng biết nói sao, vì với đồng lương khởi điểm 47 đồng/tháng của một kỹ thuật viên thì nói gì 20, chứ 200 năm nữa tao cũng không mua nổi chiếc xe đạp như mày”. Cũng may, câu hỏi (cũng là lời tiên đoán của tôi) đã sai. Cuộc sống có những biến đổi mà chúng tôi không lường trước được. Hai mươi năm sau - năm 1998, tôi lúc này đã chuyển vào TP.HCM, trở lại Cẩm Phả thăm Nhân thì Nhân đã mua được nhà riêng cho vợ con ở, https://thuviensach.vn xe máy Dream đi làm. Không phải như tôi 20 năm trước, phải bán gần như tất cả tài sản mình có chỉ để mua một chiếc xe đạp! https://thuviensach.vn Linh hồn của mẹ = NGUYỄN THANH BÌNH (TP.HCM) Năm 1978, mẹ tôi mất vì căn bệnh ung thư, để lại sáu đứa con. Chị lớn nhất được 12 tuổi, tôi là út mới 2 tuổi, chưa hiểu gì về cái chết. Nhớ mẹ, tôi hỏi chị: “Chị Hai ơi, mẹ đâu? Sao mẹ không về?”. Chị cố giải thích cho tôi hiểu: “Mẹ đã chết rồi, tức là mẹ sẽ mãi mãi không quay về đó em!”. Mỗi lần nghe chị nói thế, tôi lại òa khóc. Sở dĩ tôi chỉ hỏi chị Hai vì không dám hỏi ba. Sau cái chết của mẹ tôi, ba suy sụp tinh thần trầ m trọng. Ba bắt đầu uống rượu và hành hạ chúng tôi vô cớ như để trút gánh nặng tâm lý. Khi tôi được 3 tuổi, cơn sốt bại liệt đã làm teo chân phải của tôi. Tôi không bước đi được nữa. Đến 6 tuổi, tôi cố gắng vịn vào bất cứ điểm tựa nào tập đi trở lại. Tôi cố tập vì tôi muốn đi học. Khi bắt đầu biết đọc, tôi tìm mọi thứ giấy tờ có chữ trong nhà để đọc. Một hôm tình cờ tôi đọc được hai tờ giấy do mẹ để lại. Một là công thức nấu món vịt tiềm. Còn tờ kia là lá thư của mẹ viết gửi ba vào ngày 16-2-1978. Khi đó mẹ đang nằm Bệnh viện Ung bướu đã gần kề với cái chết, mẹ vẫn luôn lo lắng cho các con. Trong thư có đoạn: “Anh ở nhà cứ yên trí lo cho con, đừng nghĩ gì cả, tại số phận mình phải sao chịu vậy. Anh nhớ đừng đánh con lúc giận là đủ rồi. Chúng nó khổ lắm, anh cần phải an ủi và thương nhiều hơn lúc có em ở nhà”. Hơn hai tháng sau, mẹ mất. Mặc dù mới 7 tuổi, nhưng trời xui đất khiến thế nào mà tôi hiểu được đó là thứ đặc biệt nhất trong số những di vật của mẹ. Lúc https://thuviensach.vn đó, tôi nghĩ chữ viết của mẹ chính là linh hồn mẹ, vì nó xuất phát từ con người của mẹ. Thế là tôi quyết định cất hai tờ giấy đó làm của riêng và thầm nói với bản thân sẽ giữ “linh hồn của mẹ” bên mình suốt đời. Bất cứ khi nào nhớ mẹ, tôi đều đem hai tờ giấy ấy ra đọc và ngắm nhìn mà tưởng tượng mẹ vẫn còn bên cạnh mình. Tôi quý hai tờ giấy đó hơn tất cả những gì mà tôi đã và đang có. Những năm đó cả nhà tôi bị đói triền miên. Đói đến nỗi có khi ăn luôn vỏ củ mì. Nhà có vài cây mít, cây chuối, nhưng chưa bao giờ chúng tôi được ăn trái chín. Chúng tôi hái cả mít non, chuối non vào luộc ăn. Hết trái non, chúng tôi ăn cả thân chuối. Ba tôi bán tất cả những gì có thể bán để mua gạo, kể cả tôn trên mái nhà. Sau đó ba mua lá về lợp. Vì mái nhà ngang quá không phù hợp cho mái lá nên khi mưa đến nước trút thẳng vào nhà. Điều này ba tôi không lường trước được. Cả đàn con phải chạy tứ tán sang mái hiên nhà hàng xóm trú mưa và ngủ qua đêm trong bóng tối, gió lạnh và muỗi. Sáng hôm sau trở về, chúng tôi thấy căn nhà đã trở thành “bãi chiến trường”. Mọi vật rơi vãi lung tung, những thứ bằng giấy đều ướt thê thảm. Tôi hốt hoảng tìm hai tờ giấy báu vật của mình. Cũng may, tôi đã bọc kỹ bằng bao nilông, cất trong hộc tủ quần áo của tôi. Tuy nhiên, vài chỗ trên tờ giấy mà mẹ ghi công thức không còn nguyên vẹn nữa. Tôi xót xa, khóc thút thít, chờ trời nắng đem ra phơi. Tôi ngồi canh giữ “linh hồn mẹ” cho đến lúc khô. Trong lòng tôi không muốn mẹ chết thêm một lần nữa. Năm tháng dần trôi qua. Chúng tôi sống trong chuỗi ngày đói khát, đòn roi và những biến cố trong gia đình. Để giải quyết cái đói, anh Ba tôi đi bộ đội. Ba đem anh Tư cho người chú ở Vĩnh Long nuôi, đem chị Năm đi ở đợ cho bà Chín bán xôi, và đem chị Sáu cho cậu Út bán cà phê. Chỉ còn tôi là đứa què quặt không thể cho ai. Đàn https://thuviensach.vn gà con đã thật sự tứ tán. Chỉ có ngày tết là chúng tôi gặp lại nhau. Còn ba thì cứ đi uống rượu, về kiếm chuyện hành hạ tôi. Chị Hai can ngăn cũng bị đánh. Những lúc tuyệt vọng, đói khát và đau đớn nhất, tôi lại lấy hai báu vật của mình ra đọc để nghĩ mình còn có mẹ bên cạnh. Khi lên Sài Gòn học, hành trang của tôi là bọc quần áo và không quên mang theo báu vật của tôi. Hậu quả của những tháng ngày bị ba hành hạ, quát mắng rợn người và sống trong cảnh túng thiếu, sự ghẻ lạnh của mọi người, đã ám ảnh tôi suốt cuộc đời. Năm 2003 tôi bị bệnh trầm cảm. Chị Hai lên Sài Gòn chở tôi về quê. Tôi không quên mang theo hai báu vật của mình. Sau hai năm khỏi bệnh, tôi lại khăn gói lên Sài Gòn tìm việc và cũng không quên mang theo báu vật của tôi. Mẹ tôi đã mãi mãi không quay về suốt hơn 31 năm qua, như lời chị Hai giải thích cho tôi ngày xưa. Tôi cũng đã hiểu thế nào là cái chết. Nhưng đối với tôi, mẹ vẫn luôn sống trong nét chữ trên hai trang giấy báu vật ấy. https://thuviensach.vn Trái lựu đạn nổ chậm = ĐỖ CUNG MINH HẰNG (TP.HCM) Chợ An Ðông... Một buổi sáng ồn ào như bao buổi sáng khác. Con đường Yết Kiêu vẫn đầy đủ âm thanh của một chợ quần áo với mua mua, bán bán, tiếng rao, tiếng trả giá ì xèo. Tôi chăm chú vuốt mấy bộ quần áo cho phẳng phiu bày lên sạp. Anh Minh, chị Yến đang o bế mấy chiếc quần jean nhung treo lên móc. Bà Như mắt ngóng ra đường chờ mối mua hàng. Gian hàng đố i diện đã có khách ghé thử quần jean mở hàng. Dì Tiên xách đồ nghề ra, chuẩn bị cho một ngày làm móng. Điệp khúc cũ như bao ngày ở cái chợ trời này... Tôi quay qua Si, nhỏ em: “Nè, đừng giẫm lên tập chị để lát chị ôn bài”. Tôi mông lung ngó ra dãy hàng bên ngoài... Cái gã thử quần vẫn chưa xong, mua gì mà lâu thế. Chắc lát thế nào chị chủ sạp đó cũng chửi thầm. Nhưng chị đã không chửi thầm sau khi kết thúc vụ mua bán... Gã bụi đời - thương binh đã xỏ xong bộ đồ vào người và trả tiền cho chị bằng cách lôi ra trái lựu đạn giấu trong người: “Bà lấy không?”. Eo ơi, chị rú lên thất thanh: “Lựu đạn nổ, bà con ơi”, và bỏ chạy... Trong phút chốc, khu chợ đồ cũ như một biển người giẫm đạp lên nhau mà chạy. Bà Như nhanh chân trốn vào nhà má Mì. Dì Tiên ôm giùm ai mớ quần áo chạy thục mạng, đồ rơi vãi... Cả dãy bán quần jean người https://thuviensach.vn biến mất tăm, mấy ông bà biến đâu mà lẹ thế. Tôi gom vội đồ đạc vào cái balô tải, không kịp suy nghĩ, trốn thôi. Mà trốn đi đâu bây giờ? Hỗn loạn tựa chạy giặc. Cả dãy phố đóng cửa, nội bất xuất ngoại bất nhập... Mẹ ơi, mẹ ở đâu cứu tụi con?... Từ đầu chợ, người ta chạy xuống chỗ bọn tôi. Từ chỗ tôi, mọi người lại chạy đi... Lựu đạn thôi mà, bình tĩnh đi con... Cửa nhà ai cũng then cài thì mình nấp tại chỗ thôi. Tôi giơ cái mặt bàn gỗ ba tôi cưa làm sạp lên cao, đẩy nhỏ em chui dưới đó. Nó ngây thơ vui sướng, giống trò chơi trốn tìm... Nấp vô đi, chết bây giờ. Cả đám người lao nhao qua lại trước mắt tôi, hai đứa tôi bình yên, an phận dưới cái mặt bàn. Một con nhỏ 14 tuổi và một nhỏ 10 tuổi... Rồi mọi việc cũng qua đi... Tay thương binh mở màn cho những trò uy hiếp dân chợ bằng vài trái lựu đạn sẵn sàng kê miệng mở chốt của những năm bảy mươi mấy. Lựu đạn giả hay thật có trời mới biết, nhưng nỗi sợ trong lòng mọi người là có thật, trăm ngàn lần ám ảnh lũ nhóc bọn tôi. Sau cái ngày kinh hoàng, tôi biết được ông thương binh là bồ bà Lệ, một chị có máu mặt của “ngành” giải trí về đêm. Tôi nói với chị: “Sao bồ bà ác quá vậy, giật bộ đồ được rồi mắc gì đi làm chuyện hù thiên hạ?”. Chị nói ảnh đâu có hù, ảnh làm thật đó... Vài hôm sau, tôi tin ổng làm thật vì ổng không còn về với bà Lệ nữa, bởi một trái lựu đạn nổ thật ở đâu đó... Năm tháng trôi qua... Ký ức tôi luôn bồi hồi khi nhớ về chốn cũ, những diễn biến cuộc đời, những mẩu đời bất hạnh... Trong bóng mát của giảng đường, sung sướng làm một sinh viên, đôi khi tôi lại thèm cảm giác của một đứa học trò bon chen tìm chỗ đứng, chỗ https://thuviensach.vn nấp giữa chợ trời. Ngày đó tôi được học nhiều lắm, gấp bao nhiêu lần kiế n thức của sân trường cao đẳng. Ngày đó tôi biết được thế nào là sinh tồn, là “làm sao cho đừng chết”. Ngày đó tôi biết tìm chỗ trú cho nhỏ em mà suốt ngày tôi cãi nhau. Tôi còn biết xí xóa cho thằng cha đã làm cả chợ điếng hồn, “thì ổng đã ăn năn bằng cả phần đời còn lại dưới âm phủ rồi”. Nhưng nhỏ em tôi thì vẫn nhớ đến tận bây giờ. Thư từ Mỹ gửi về nó vẫn nói: “Em chúa ghét lựu đạn, chị Mi à”. https://thuviensach.vn “Cuộc trả thù” = HÀ CỰ ĐIỀN (Khánh Hòa) Bố tôi là một công chức, người to cao đẹp trai, quắc thước, tính nghiêm khắc như những công chức đời xưa. Còn mẹ tôi người Huế nên công, dung, ngôn, hạnh được rèn giũa từ thuở nhỏ. Sau 1945, khi cuộc kháng chiến bùng nổ, bố tôi tham gia vệ quốc đoàn, tất cả việc nhà mẹ tôi quán xuyến nên mẹ phải làm đêm làm ngày vất vả mới đủ nuôi con ăn học... Năm 1960, bố tôi phục viên, hoàn cảnh gia đình vẫn rất khó khăn. Anh đầu phải đi làm công nhân thủy lợi khi tuổi mới 16, 17. Chúng tôi được cho đi học, nhưng vẫn phải may vá thêm, phụ mẹ nuôi gà nuôi lợn. Tôi thông minh nên là niềm hi vọng của gia đình rằng tôi sẽ được đi học nước ngoài, hay chí ít đại học, vì mấy năm liền đều là học sinh giỏi của tỉnh. Chớm tuổi 17, tôi chểnh mảng học hành vì bước vào chuyện yêu đương với cô bé cùng lớp. Tình yêu trai gái của tuổi mới lớn sao mãnh liệt vậy! Bố tôi chỉ ngậm ngùi tiếc đã không chú ý giáo dục tôi, còn mẹ tôi cương quyết không chấp nhận, vốn dĩ mẹ tôi với gia đình cô bạn có xích mích từ xưa. Vì tuổi trẻ bồng bột, chúng tôi quyết ra đi theo tiếng gọi của con tim. Không nơi bấu víu, chúng tôi bỏ học và lăn lưng đi làm thuê đủ thứ để nuôi mình và chuẩn bị đón bé ra đời. https://thuviensach.vn Dần dần cũng qua, bao vấ t vả nhọc nhằn được bù đắp bởi những thiên thần bé nhỏ, một gái và hai năm sau một trai. Hai con chúng tôi sống thiếu thốn vật chất lẫn tình thương của ông bà nội ngoại... Bố tôi có phần dễ hơn, thi thoảng còn hỏi han, dấm dúi quà bánh và vài ba chục, còn mẹ tôi quyết không lay chuyển, Có hôm ông sang thăm cháu, thấy hai vợ chồng tôi thay nhau đạp trên chiếc máy may cọc cạch. Ông bảo sao không sắm thêm cái nữa, tôi nói: “Chúng con thay nhau đạp máy, ngày 12-13 giờ mới đủ sống, nếu có tiền mua thêm máy thì cũng dư dật, có thể mua vài hộp sữa đặc cho cháu”. Rồi một hôm, mẹ tôi về thăm dì ở tỉnh xa, tôi sang nhà và nói: “Con xin ba mẹ chiếc máy “5 con bướm” này, cứ coi như chia gia tài cho con, ba nhé!”. Ông không nói gì, chỉ rưng rưng nước mắt... Chiếc máy khâu giúp vợ chồng tôi thu nhập cao hẳn lên, cháu thêm vài bữa sữa hằng ngày, nhưng người “cựu chiến binh thất thế” cũng nhận thêm sự chì chiết của mẹ tôi. Lo cho hai con ăn học thật vất vả. Giờ phút đó mới thấm thía. Đúng như người xưa nói: Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ. Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha. Chúng tôi tính cố gắng làm cho khá thêm chút nữa rồi về tạ tội với mẹ, vì đã có bố tôi hậu thuẫn. Đùng một cái bố tôi qua đời với trận xuất huyết não, làm tia hi vọng “về lại mái ấm gia đình” lại càng xa vời vợi... https://thuviensach.vn Hôm thắp hương tiễn bố về với tổ tiên, tôi khóc, gào thét, làm cả đám tang xúc động. Mẹ tôi rưng rưng nước mắt như muốn ôm chầm lấy tôi, nhưng khi thấy vợ tôi, mẹ tôi trở lại vẻ lạnh lùng và cương quyết của một gia trưởng phong kiến. Thời gian trôi, mẹ yếu dần không làm việc được nữa. Bà cũng đã mất vai trò “gia trưởng”. Đôi mắt bà mờ đục, hơi lẫn, ăn nói thất thường, ốm đau liên miên... Anh chị cả tôi có lương hưu, con cái là kỹ sư, bác sĩ, nhưng phó thác tất cả cho anh Hai - vốn đang vất vả nuôi ba con chưa trưởng thành. Còn tôi thương mẹ, nhưng nỗi hận thù của vợ tôi không cho tôi làm được gì cho mẹ. Nhiều đêm thao thức, suy nghĩ, kế này kế khác đều không được, lòng tôi day dứt. Một hôm, tôi thăm bạn là bác sĩ ở tỉnh xa, tâm tình bạn gợi ý... Hôm sau gọi điện về nhà: “Anh đi xe máy bị ngã, may nhẹ thôi, vài hôm xuất viện sẽ về, không can gì, em và các con đừng lo”.Và từ đấy tôi thường lẩm bẩm nói một mình, khi to khi nhỏ: “Phải trả thù. Phải trả thù”. Gần như theo lịch, cứ 3, 7, 13, 17, 23, 27 âm lịch, dù mưa hay tạnh, đến 10 giờ đêm là mắt tôi đỏ kè, tay lăm lăm gậy gỗ, ra sau vườn phang vào cây hoa ngọc lan mới trổ bông, sau đó vào giường ngủ như chết, sáng dậy lao vào máy đạp như điên, có hôm quên cả ăn sáng. Vợ tôi sợ quá, cho là ma ám, đi cầu cúng đền này phủ nọ... khắp nơi. Thỉnh thoảng “bệnh” lại nặng hơn, lại đánh cây ngọc lan vô tội, nhất là khi ai nhắc tới mẹ tôi. Thời gian cứ dần trôi, mẹ tôi càng ngày càng lẫn nặng, lòng tôi thêm đau quặn. Hôm giỗ bố, thấy mẹ gầy rộc, xơ xác nhưng tôi https://thuviensach.vn không dám lại gần mẹ vì sợ vợ chì chiết. Lòng tôi đau như cắt nhưng đành nuốt nghẹn, giấu vợ đưa chị dâu mấy trăm để lo cho mẹ. Và tối hôm ấy tôi lại lên cơn, ra cây ngọc lan đánh lia lịa đến ngất xỉu, vợ tôi phải dìu vào nằm. Một hôm, ba mẹ con đi thắp hương trên chùa, về nhà không thấy tôi hốt hoảng đi tìm. Sang nhà anh Hai, đứng ngoài hàng rào nhòm qua thấy tôi ôm mẹ khóc nức nở: “Con thương mẹ lắm, không biết làm sao cho mẹ hết khổ. Con đã đánh cây ngọc lan, chỉ biết thi thoảng trốn vợ, sang tắm rửa và đút cho mẹ vài tấm bánh, mẹ ăn đi, con phải về...”. Mẹ cũng ôm tôi mà khóc. Vợ con tôi nhìn qua hàng rào cảm động và khóc òa kêu mở cửa, mẹ tôi hốt hoảng nép sau lưng, tôi đứng tư thế bảo vệ mẹ. Khi cánh cửa mở, vợ tôi chạy lại ôm bà vừa khóc vừa nói: “Con xin lỗi mẹ, con đã để mẹ khổ, để nhà con mang tội bất hiếu. Xin mẹ tha thứ cho vợ chồng con và các cháu”. Thế là vợ và con gái tôi bế bà đi tắm, tôi và cháu trai đi mua mấy tô phở để mẹ con bà cháu ăn mừng, cùng hưởng giây phút hạnh phúc hiếm hoi sau hơn mười năm mất mát. https://thuviensach.vn Bước ngoặt cuộc đời tôi = LÊ MINH HOÀNG (Tiền Giang) Mới đó mà đã 34 năm rồi. Niên học 1975-1976 tôi mới học lớp 11. Chính quyền Sài Gòn ra lệnh tổng động viên. Học sinh lớp 11 mà sinh năm 1957, tức đã bước sang tuổi 18, chỉ còn được tạm hoãn quân dịch vài tháng. Vì vậy, tôi cầm chắc phải đi lính,mà đi lính lúc đó có nghĩa là... chết. Về mặt lý thuyết thì thanh niên có trình độ học vấn lớp 11 sẽ được đi học trường hạ sĩ quan. Nhưng lúc đó chẳng ai còn tâm trạng nghĩ tới chuyện này mà chỉ nghĩ cách làm sao khỏi phải đi lính, nếu có bị bắt đi lính thì khỏi ra trận. Trong lớp tôi có 17 nam thì có đến 13 anh đến tuổi như tôi. Từ đầu năm 1975, chiến sự ngày càng quyết liệt. Chúng tôi chẳng còn tâm trạng đâu mà học với hành. Ngày nào cũng bỏ học rủ nhau đi chơi hết nhà đứa này tới nhà đứa khác và ngày nào cũng nhậu. Có hôm nhậu xỉn lại kéo nhau vào lớp học môn tiếng Anh. Thầy năn nỉ “Các em nghỉ cho khỏe” nhưng chẳng đứa nào chịu nghe lại còn tranh xung phong đứng dậy đọc bài. Chỉ có trời mới biết lúc đó chúng tôi đọc tiếng nước nào! Ở nhà cha mẹ cũng lo sốt vó, ai khá giả hoặc quen biết thì lo chạy chọt. Gia đình tôi thuộc loại nghèo, mẹ mất sớm. Cha tôi là một nhà nho - thầy thuốc đông y - khá bảo thủ nên ông rất ghét chuyện chạy chọt. Thật ra lúc đó có muốn chạy chọt cũng không được vì https://thuviensach.vn không có tiền và cũng chẳng quen biết ai. Hoàn cảnh của tôi thật bế tắc. Cuối tháng 3-1975, năm học bế giảng sớm gần hai tháng. Trong số bạn cùng cảnh ngộ đã có người chạy được các loại giấy chứng nhận hoãn dịch tại chỗ, người được gia đình lo lót vào các sắc lính... khó chết, vài ba người không biết đi đâu mất. Riêng tôi về nằm nhà với đúng nghĩa đen gần hai tuần lễ. Những ngày ấy qua sóng đài phát thanh Sài Gòn của chế độ cũ, dẫu đã cố tình che giấu, cắt xén và bóp méo tin tức, nhưng tôi vẫn biết chiến sự ngày một ác liệt và ngày càng gần Sài Gòn. Lúc đó tôi không nghĩ Sài Gòn sẽ được giải phóng sớm như vậy, mà tôi nghĩ chiến cuộc sẽ kéo dài và cuộc đời tôi chắc phải bước vào bi kịch. Dì út của tôi vốn là người mộ đạo Phật, đến nhà xin cha tôi cho tôi vào chùa làm phật tử để trốn lính. Dì phải thuyết phục mãi ông mới đồng ý. Còn tôi lúc này ai bảo làm gì cũng làm miễn là khỏi đi lính. Mấy ngày sau dì út tới nói với cha tôi là đã lo được vào một chùa nhưng phải cúng dường tam bảo 100.000 đồng, đồng thời cha tôi phải đến giáp mặt hòa thượng làm cam kết mới được. 100.000 đồng thời đó khá lớn nên cha tôi còn do dự. Dì tôi và mấy chị tôi năn nỉ mãi ông mới chịu. Dì út hối chị tôi lo may cho tôi mấy bộ cà sa, tay nải... Tôi thì chẳng có ý kiến gì, chỉ nằm chờ đến ngày “xuống tóc quy y Phật pháp” mà không có chút cảm xúc. Sáng sớm 30-4-1975, năm đó mưa đầu mùa sớm, trời âm u nhưng theo lời hẹn cha tôi đạp xe đến chùa ngoài thị xã gặp hòa thượng trụ trì để “cúng dường” và làm cam kết. Tôi ở nhà hết ra ngồi trên ngạch cửa lại vào võng nằm vắt tay lên trán. Chiếc radio được mở thường trực để nghe tình hình chiến https://thuviensach.vn sự. Đến gần 9g cha tôi trở về bảo là không vào thị xã được vì ngoài đó thiết quân luật, lính tráng đầy đường. Ngoài lộ cái trước nhà tôi, qua mảnh vườn cây tạp lưa thưa, tôi cũng thấy lính nghĩa quân và cảnh sát áo trắng đi lại nhiều hơn mọi ngày. Bỗng đài phát thanh Sài Gòn khọt khẹt rồi mất sóng. Tưởng cái radio dở chứng, tôi vỗ bộp bộp mấy cái nó vẫn không kêu. Cha tôi ngồi uống trà và hút thuốc liên miên chẳng nói gì. Tôi cũng nằm co trên võng nhắm mắt nhưng không phải ngủ. Chiếc radio tự nhiên lại khọt khẹt, nhạc hiệu lạ phát lên, rồi tiếng nói của người đàn ông tự xưng: “Tôi, chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh...”. Tôi bật dậy chạy đến ngồi sát bên radio. Cha tôi bảo mở to lên. Trên radio lại phát: “Tôi, đại tướng Dương Văn Minh...”. Rồi lời chấp nhận đầu hàng của người đại diện lực lượng quân giải phóng. Cha tôi vỗ tay xuống bàn nhìn tôi nói to: “Thôi, hết chết rồi con! Dẹp chuyện tu hành đi. Lo học hành cho tới nơi tới chốn”. Rồi bài hát Nối vòng tay lớn vang lên thô mộc trên nền nhạc đệm đàn thùng... Tôi phóng ra lộ, lính ở đâu nhiều quá. Từ bến tàu đổ ra, từ phía trên đổ xuống, ai cũng chỉ mặc áo thun, có người cởi trần, thậm chí có người chỉ độc chiếc quần xà lỏn trên người. Rõ ràng bây giờ họ đã là bại binh nhưng lại có rất nhiều người vui cười hớn hở và luôn miệng kêu: “Hết chết rồi! Hết chết rồi!”. Thế là cuộc đời tôi đã sang bước ngoặt mới và đi tiếp đế n ngày hôm nay. Tôi thường nói với các con tôi: “Nếu không có ngày 30-4- 1975 thì không biết cuộc đời cha sẽ đi về đâu, nhưng chắc chắn là cha sẽ không gặp mẹ con và tất nhiên là sẽ không có các con trên đời này”. https://thuviensach.vn Đức năng thắng số = TRẦN ĐỨC QUÝ (TP.HCM) LTS: Tác giả chuyện đời tự kể này đã 97 tuổi, có lẽ là người cao tuổi nhất viết cho chuyên mục này từ trước đến nay. Ông cho biết sức khỏe rấ t tốt, đang sống hạnh phúc với cụ bà (83 tuổi). Hai ông bà tự ví mình là “đôi bồ câu già sống cuộc đời thơ mộng”. Xin giới thiệu bài viết khá lý thú của ông. Tôi sinh ngày mồng 2 tháng 5 năm Quý Sửu (1913), giờ hợi. Thầy số đoán: “Mệnh vô chính diệu, đắc nhất không, phi bần tắc yểu, 30 tuổi là mãn”. Thầy phán số chết non nhưng tôi lại thọ, chỉ bị bảy phen chết hụt thôi. Người lớn kể rằ ng: năm Ất Mão (1915) lụt lớn. Nhà bên ngoại tôi ở phố Hàng Song, tỉnh Nam Định, nước ngập đến gối. Tôi lên ba, con đầu, cháu sớm, được ba cậu (cậu Định, cậu Hiếu, cậu Ân) bồng bế, tung hứng thế nào mà lọt tõm ngay xuống nước. Có lẽ vì ca chết đuối hụt ở tuổi ấu niên đó khiến tôi suốt đời nhát nước và xui nên thêm ba phen chết đuối hụt nữa mới kỳ chứ! Hồi lên 5, tôi qua chơi nhà chú, ra miệng cống lộ thiên, nơi góc sân để đi tiểu. Tôi đứng sát miệng hố, trên hòn gạch vừa trơn vừa nghiêng xoai xoải. Hòn gạch long ra, tụt xuống hố kéo theo cả tôi. Nước đen ngòm, khai, thối, đầy bọ quăng, nhưng tôi may không chết đuối vì được cứu kịp thời. https://thuviensach.vn Năm 1932, tôi dạy học tại trường tư thục Servir của cha Vacquier, bên hông nhà thờ lớn tỉnh Nam Định. Chủ nhật, tôi dẫn học trò đi đá bóng. Đá thế nào mà trái banh bay xuống ao. Đành phải xắn quần lội ra vớt banh. Bước đầu nước đến gối, bước thứ hai nước đến mông. Cố vớt chỉ còn cách trái banh khoảng gang tay. Bước thêm bước nữa thì “ụp”, hẫng chân, chìm nghỉm. Trong lúc tôi hốt hoảng vùng vẫy loạn xạ ở dưới đáy ao thì được một bàn tay đẩy mạnh vô bờ. Thì ra cái ao đó sâu trên hai con sào. Một cầu thủ người địa phương đã kịp thời cứu tôi khỏi chết. Hè năm 1935, ra Đồ Sơn nghỉ mát. Buồn buồn, một mình tôi đạp xe ra khu du lịch coi thiên hạ vui chơi. Xe đổ dốc tới một cua ngoặt trái. Đang căng mắt theo dõi đường nhựa loang loáng thì thấy xe sắp lao xéo vô một dải lờ mờ trăng trắng. Đó là bờ kè đá trắng cao khoảng 25cm, bên ngoài là biển sâu. Linh tính khiến tôi vội bẻ ngoặt ghiđông sang tay mặt cho má bánh trước va mạnh vô bờ kè. Tức thì cả xe lẫn người tôi đổ ập sang trái là lề đường. Chỉ chậm một tích tắc là cả xe lẫn người tôi đã băng qua kè đá, lăn xuống biển sâu mà chết. Năm 1945, tôi làm quản lý cho cơ sở ngũ cốc tại Kỳ Lừa (Lạng Sơn). Qua cầu nổi làm tạm thay cho cầu sắt bị bom phá, khi đến giữa cầu thì gặp đội quân Tưởng Giới Thạch từ Kỳ Lừa sang (mượn danh nghĩa để giải giáp quân Nhật). Hai bên cứ âm thầm tiến bước. Bỗng dưng người lính Trung Hoa giơ cao báng súng nhằm vào đầu tôi định bổ xuống... Có lẽ nhờ “thần hộ mạng” can thiệp kịp thời khiến người lính đó dừng tay đúng lúc. Không thế thì báng súng đó đã kết liễu đời tôi, xác tôi cứ thế lăn xuống sông như kẻ tự trầm chứ còn sống đâu đến giờ mà ngồi viết chuyện đời tự kể. Sau đây là một vụ tôi thoát chết cháy: https://thuviensach.vn Năm 1935, tôi làm thư ký Sở hỏa xa Vân Nam tại Vân Nam, Trung Hoa. Sau kỳ nghỉ phép, tôi đáp xe hỏa Hà Nội - Vân Nam về sở làm. Nửa đêm, khi đoàn tàu gần tới ga Kai Uyên thì bị tuột dốc. Nhân viên trên tàu ra sức hãm thắng tay, tàu mới ngưng trôi. “Sếp” xuống đánh diêm coi tàu có an toàn trên đường sắt không, thì lửa bùng cháy lớn. Cả toa xăng bốc cháy phừng phừng, thiêu rụi thêm nhiều toa khác. Tôi ngồi toa hạng III ở cuối đoàn tàu nên may được vô sự. Tôi nhận là may vì theo quy tắc, toa xăng phải được mắc nơi cuối đoàn tàu kế toa hạng III tôi ngồi. Nay vì chở ồ ạt, nhân viên hỏa xa mắc ẩu ngay sau đầu máy. Toa xăng cháy đó mà được mắc đúng phép thì tôi đã chết thiêu rồi còn gì! Ở trên là sáu nạn lớn do “thủy hỏa đạo tặc”, dưới đây mới là một ca tôi thoát chết hi hữu. 11g30 tan học, tôi cưỡi xe đạp từ Trường Servir về nhà. Trời bắt đầu mưa nặng hạt, tôi đang đạp miết theo lề đường bên trái để tránh cái xe bò cỡ trung đậu nghịch chiều bên phải thì đúng lúc đó anh chủ xe bò quay ngoắt xe sang lề trái. Tôi tránh không kịp, cả người lẫn xe bay phốc lên rồi “đáp” xuố ng, đứng sững giữa cái xe bò. Cũng may, nếu không tôi đã ngã lộn cổ, chẳng chết cũng tàn tật. Sự kiện quá ly kỳ. Mãi giờ đây, trên 76 năm qua ngẫm lại vẫn chịu, không lý giải được bằng cách nào mà tôi được bốc một cách an toàn lên cái xe bò đó. Để kết thúc câu chuyện: “Không nên tin thầy số mà phải tin: đức năng thắng số”. https://thuviensach.vn Nhật ký của mẹ = HỒ THỊ THÚY DIỄM (TP.HCM) Ngày... tháng... năm... Bé cưng của mẹ. Khi viết những dòng chữ này, mẹ mong rằng những điều mẹ viết sẽ là tình yêu ấm áp của mẹ mãi theo con suốt hành trình cuộc đời con, cưng nhé. Hôm qua khi con đưa mẹ phiếu thăm dò gia cảnh học sinh của trường, con đã hồi hộp biết bao và hỏi: - Con sống với mẹ và ba, đúng không mẹ? Có vẻ con căng thẳng chờ câu trả lời nên mẹ nhìn vào phiếu và mẹ đã hiểu. Câu hỏi về tình trạng gia đình có các lựa chọn để phụ huynh đánh dấ u vào: “Sống với ba và mẹ”, “Sống với mẹ”, “Sống với ba”, “Sống với người thân”. Có lẽ con cũng đã nghe ai đó nói về gia đình mình nên con mới lo lắng. Mẹ phải cố ra vẻ bình thản trả lời: - À, chúng ta đánh dấu vào đây mới đúng nè cưng. Vừa lấy cây bút đánh dấu vào “Sống với mẹ”, mẹ vừa nói: “Con thấy không, ở ngoài còn có nhiều bạn kém may mắn lắ m, như là sống với người thân nè, sống với họ hàng... Các bạn đó mất ba, mất mẹ hoặc mất cả hai...”. Con tròn mắt nhìn và hỏi lại: https://thuviensach.vn - Vậy cha không sống với mình hả mẹ? - À cha phải chăm sóc bà, con ạ. Bé cưng của mẹ, khi con bước vào lớp 1, mẹ đã dành rất nhiều thời gian để giải thích, nhưng chắc phải lớn hơn nữa con mới hiểu về hoàn cảnh của chúng ta bây giờ. Người con gọi bằng cha - người luôn hỏi han về việc học của con, giúp đỡ chúng ta về tinh thần và cả vật chất, người đã một lần chia tay bạn gái vì con không thích cô gái đó - chính là... anh ruột của mẹ. Còn ba ruột con - người đã ban cho con hình hài - đã sa ngã với một cô gái làm cùng công ty. Họ sống trong ngôi nhà của chúng ta, trong những ngày mẹ mang thai và sinh con tại nhà ngoại. Sau đó ba con thay khóa cửa và mẹ vĩnh viễn không thể trở về ngôi nhà của chúng ta được nữa. Mẹ đã sốc và suy sụp nhiều lắm. Lúc đó con mới vừa năm tháng tuổi. Nhìn con ngây ngô cười trong nôi, mẹ biết mẹ phải đứng vững để che chở cho con. Và mẹ đã đủ dũng cảm làm lại từ đôi tay trắng. Mẹ vay tiền mua ngôi nhà bé tí mà chúng ta cùng sống mấy năm qua. Mẹ tìm việc làm ở một công ty gần nhà để có nhiều thời gian chăm sóc con hơn. Mỗi tháng mẹ chia thu nhập ít ỏi thành năm phần: một phần đóng tiền ăn học cho nhóm trẻ nơi gửi chăm sóc con, một là tiền ăn, một phòng khi ốm đau cho con, một dành trả nợ và một phần mua bảo hiểm nhân thọ. Con biết tại sao mẹ mua bảo hiểm này không? Nếu mẹ được sống mãi để chăm sóc con thì quá tuyệt vời, nhưng nếu lúc nào đó mẹ có bất trắc con sẽ được một khoản tiền đủ để ăn học đến năm https://thuviensach.vn 18 tuổi. Và căn nhà nhỏ của chúng ta tại sao có hai lối vào, một lối vào tầng trệt chỗ chúng ta ở, một lối vào tầng gác suốt phía trên con biết không? Thu nhập cho thuê tầng gác này đủ trang trải tiền học cho con. Nếu không còn mẹ, con có thể nhờ nó để có hai bữa qua ngày mà học hành, mà tìm việc làm, mà sống. Còn lại là con có nỗ lực học hay không. Con đã 7 tuổi. Bảy năm qua mẹ đã làm hết khả năng để cục cưng của mẹ “sống được”, mẹ không dám nói là khá giả nhưng chúng ta không thiếu thốn. Mẹ đã trả hết tiền vay mua nhà và bắt đầu dành dụm cho con tiền học sau này. Điều duy nhất mẹ không thể làm được là cho con một người cha tốt và yêu thương con. Từ sau cuộc hôn nhân gãy đổ, nhìn ba ruột con cặp hết cô này qua cô khác..., mẹ không còn lòng dạ nào nghĩ tới người đàn ông nào nữa. Mẹ dở quá phải không. Sau này con giỏi hơn mẹ, tìm cho mình một người tốt con nhé. Và mẹ rất mừng khi anh trai của mẹ đề nghị cho con gọi bằng cha. Lúc đó con mới bắt đầu tập nói. Tiếng cha đầu đời con đã dành cho anh trai của mẹ. Và con đã rất hạnh phúc vì có đủ cả cha lẫn mẹ. Rồi con sẽ trưởng thành và sẽ hiểu chúng ta là một gia đình khiếm khuyết. Nhưng đừng buồn con nhé. Cha sẽ mãi là người cha đáng kính và yêu thương con. Có thêm một người yêu con như con là một điề u tốt, con ạ. Dù ngày mai có ra sao, con hãy luôn đứng vững như thân cây đứng thẳng trước gió dông con nhé. Mẹ yêu con! https://thuviensach.vn Tôi không bất hiếu = ĐÀO SỸ QUANG (Biên Hòa) Nếu ai có dịp về thăm quê tôi, làng Bình Dân, hỏi nơi này xưa kia ai máu mê cờ bạc, chắc chắn có người sẽ nói ngay: “Ông T.L.”. Ông T.L. là anh ruột của bố tôi. Có thể nói ông giàu có nhất làng. Vào những năm 1960 mà ông đã có đài Nhật. Mỗi tối thứ bảy, xóm giềng tới nhà ông chật ních để nghe “câu chuyện truyền thanh” của Đài Tiếng nói VN. Nhà ông có nhiều trâu bò. Tôi là người được ông tin tưởng nhờ chăn một con trâu, mỗi ngày ông trả năm hào. Năm hào ngày đó là to đấy. Một lần ông bị bắt quả tang đánh bạc trong một khu rừng nên phải lãnh án cải tạo. Tôi từng theo bố tới thăm ông ở trại giam. Hết hạn tù ông về mang theo một giấy khen! Ông mời làng xóm tới mổ lợn ăn mừng! Bà con mừng mừng tủi tủi. Bà nội tôi òa khóc! Bác tôi về tham gia cày bừa, cấy hái. Thỉnh thoảng ông đi xa nhà, khi về thường dắt theo con trâu, con nghé. Có khách tới mua ông lại bán. Hôm đó vào một buổi tối tháng chạp, gió rét căm căm, tôi đang học bài (lớp 4) thì nghe thấy bác T.L. đến thủ thỉ chuyện gì với bố tôi, nghe câu được câu chăng. Rồi hai người đi ra ngoài vườn chỉ chỉ, chỏ chỏ. Nhà tôi ở giữa một cánh đồng vắng vẻ. Sương đêm đang giăng trắng cả triền núi. Thỉnh thoảng có tiếng chó sủa trong làng. https://thuviensach.vn Tối hôm sau, tôi thấy rất nhiều người lạ mặt, có cả đàn ông và đàn bà, đội mũ, mắt la mày lét vào thẳng trong buồng của bố mẹ tôi. Tôi hỏi: “Những ai vậy bố?”. Bố kéo tôi ra một chỗ, ghé miệng vào tai tôi nói nhỏ: “Bác T.L. nhờ nhà mình, con ngồi ngoài cổng thấy chó sủa thì vào báo cho bố. Bác ấy sẽ cho tiền mua chiếc xe đạp”. “Bác ấy đánh xóc đĩa hả? Không được!” - tôi đáp. “Mày là đứa con hư! Đứa bất hiếu!”. Bố tôi rít trong cổ họng, hai mắ t nhìn tôi trừng trừng. Bố nói tiếp: “Cho mày nghỉ học!”. Tôi buồn bã, chạy ra bờ ao nhìn ra cánh đồng. Trời vẫn rét, xa xa lấp lóe ngọn đèn dầu của làng bản. Tôi tưởng tượng ngày mai phải xa mái trường và bạn bè. Tôi hình dung ra bác của mình trong những ngày xa nhà đi cải tạo. Rồi lần này liệu bố tôi có phải liên lụy? Tôi như một kẻ điên dại, chạy thốc tháo băng qua cánh đồng, phía trước là một bãi tha ma. Tôi quên hết chuyện “con ma trắng” mà bà nội kể xưa kia nó xuất hiện ở bãi tha ma này! Tôi chạy về nhà bà ngoại. Đêm khuya tiếng chó sủa inh tai. Gặp bà ngoại, tôi chỉ khóc. Đến khi cậu tôi quát lên, tôi mới trấn tĩnh nói lắp bắp mấy câu: “Bố con đưa người về nhà đánh xóc đĩa!”. Nghe được câu đó, ngoại như gào lên: “Bố nó chứ! Rồi lại vào tù thôi! Tội thằng bé quá”. Rồi ngoại giục cậu kiếm bó đuốc. Tôi theo ngoại về nhà, thấy bố đang đứng giữa sân, không còn một bóng ai trong nhà. Anh trai tôi kéo tôi ra một chỗ, rồi dí vào đầu tôi: “Mày bố láo, bố sẽ giết mày!”. Bà ngoại vào nhà nói chuyện với bố. Sợ quá, tôi chạy ra cây đa đồn (cây đa ở gần đồn của thực dân Pháp cũ), ngồi dưới gốc đa cho tới sáng. Sáng hôm sau tôi mò về nhà, trông không ra hồn người, sẵn sàng chuẩn bị những trận đòn của bố. Nhưng thật lạ, bố không nói https://thuviensach.vn gì mà giục tôi nhanh đi học. Tôi vui sướng chưa từng thấy. Tôi thấy khỏe hẳn lên. Mọi sự mệt mỏi tan thành mây khói... Nhưng tôi vẫn cứ mang trong mình một “án” đứa con hư, đứa con bất hiếu. Tôi lớn lên, vào bộ đội năm 17 tuổi rồi công tác xa nhà triền miên. Hình như đoán biết mình sắp về thiên thu, bố tôi hối hả từ ngoài Bắc vào Nam thăm gia đình riêng của tôi vào một ngày hè. Lúc này tôi đã là một thầy giáo, tóc đã phai màu. Trong lúc hàn huyên chuyện trò, bố tôi kể lại câu chuyện ngày xưa bố “bị con trai mách bà ngoại tội chứa chấp người đánh bạc. Biết đâu, nếu không bố có thể phải vào vòng lao lý”. Câu chuyện của bố cũng là một lời “giải tội bất hiếu” cho tôi. Tội thật sự xúc động và hạnh phúc. Một năm sau bố tôi qua đời. Tôi về quê chịu tang, không quên ghé thăm cây đa đồn, mấy chục năm trước đã chở che một thằng bé tội nghiệp là tôi bị mang tiếng oan là hư và bất hiếu với cha mẹ! Cây đa vẫn thế, vẫn xanh tươi, như muốn cùng sẻ chia với tôi cay đắng ngọt bùi. https://thuviensach.vn Giọt nước mắt giữa đồn công an = CAO THỊ LAI (Đắc Lắc) Tôi còn nhớ như in năm 1991, tôi mới 23 tuổi. Sau tết, tôi viết thư về cho gia đình, anh em họ hàng xa tít tận quê hương ở Nghệ An báo tin vui: “Con đã lấy chồng”. Mặc dù mọi người chưa hề biết mặt chú rể tròn hay méo, chỉ vài ngày sau tôi đã nhận được lá thư gia đình gửi do người đồ ng hương từ quê vào tiện thể ghé qua chuyển tận tay. Mở thư ra đọc, tôi chỉ thấy gói gọn khoảng ba dòng chữ: “Con gái yêu (tức là tôi) ạ! Con nên nhớ phận con gái 12 bến nước, trong thì nhờ, đục thì chịu đó nha con”. Vâng, câu nói đó đã in vào tâm trí tôi, lúc nào tôi cũng mang nó theo để chịu đựng cùng tôi nỗi cay đắng năm này qua năm nọ. Nhất là vào thời điểm giáp hạt, tiền khô cháy túi không có lấy một đồng cắc để mua rượu, sắm mồi cho chồng nhấm nháp, thì chắc chắn xương thịt tôi càng bầ m tím. Vậy mà tôi cứ tập dần, quen dần với những cú đòn như thế. Bảy năm trời tôi đã có hai mặt con, đến năm thứ tám chẳng may tôi bị té chấn thương cột sống, trở thành người tàn phế. Những trận đòn ác nghiệt hơn, dày hơn, rồi chồng bỏ rơi tôi sống lây lất với hai con nhỏ. Tôi không theo lời khuyên của cha mẹ “trong nhờ đục chịu”, mà đã “tức nước vỡ bờ”. Năm 2003, tôi đã trình báo công an phường. Công an đến tận nơi xác minh những trận đòn chồng tôi đánh dã man như kéo chân tôi định vứt xuống giếng, dùng dao dí sát vào cổ... https://thuviensach.vn (may có người hàng xóm phát hiện kịp thời cứu tôi). Công an đã giáo dục răn đe anh ta 5-7 lần, phạt tiền 200.000 đồng/lầ n và phạt lao động công ích. Từ đó, ba mẹ con tôi đỡ bị đòn hơn, ngày đêm đỡ nơm nớp lo sợ hơn! Đó là chuyện 16 năm về trước, hiện nay tôi đã có nhà riêng sống với hai con, còn anh ta sống với mẹ đẻ ở cạnh nhà tôi. Chỉ mới đây thôi, vào ngày 11-1-2009, khi nhà nào nhà nấy rộn ràng vui mừng đón năm mới tết đến, vậy mà nhà tôi ngược lại: Tối hôm đó anh ta chạy vào đái ngay giữa nhà tôi. Tôi bảo con giội nước, đứa con thứ của tôi không chịu, cằn nhằn. Cha nó nghe lọt câu nói đó, anh ta như muốn nuốt chửng mấy mẹ con: “Đứa nào vừa nói tao?”. Nhanh như chớp, đứa con đã chạy thoát đòn ra ngoài sân mặt tái mét. Con gái đầu lòng 16 tuổi hôm đó bị ốm, nghỉ học, đang phờ phạc ngồi giữa giường cũng bị cha chạy lại nắm đầu tóc kéo đi kéo lại, vừa kéo giở lên giở xuống vừa nói: “Mày nói phải không? Tao sẽ giết mày chết”. Con tôi gần như chết điếng, tức tưởi khóc không ra tiếng, vậy mà cha nó chưa chịu tha, còn đấm đá vào ngực con bé thêm vài cái. Lúc đó tôi ngồi trên xe lăn chỉ có thể nhìn con, nước mắt cứ thế mà tuôn: “Con ơi, lỡ con có chết mẹ sống sao nổi...”. Cuối cùng anh ta bị trượt tay, con bé bò thoát ra ngoài sân. Anh ta quay lại phía tôi túm lấy đầu tóc, đấm vào thân thể tôi tới tấp, quật ngã xe lăn. Đầu tôi cứ thế dập xuống nền nhà, choáng váng, tôi cứ há họng ra mà thở, chiếc xe lăn đã gãy nát cứ ập lên ngực tôi. Mấy năm nay ủy ban nhân dân phường đã cấp cho tôi đến hai chiếc xe lăn, cả hai chiếc anh ta đều phá tan tành. Giờ đây tôi biết lấy gì để làm phương tiện đi lại, để buôn bán nuôi bản thân và các con ăn học? https://thuviensach.vn Nhiều người hàng xóm đều nhất trí chỉ có pháp luật mới trừng trị được anh ta. Bảy giờ sáng hôm sau, cô Xuân và cô Thủy hàng xóm đã bế tôi lên chiếc taxi, đi tới công an phường. Các anh công an đã có mặt đông đủ vây quanh chiếc xe và hỏi: “Lại có chuyện gì nữa đó?”. Tôi nhìn mọi người, ấm ức không cầm được nước mắt, nghẹn ngào không thể nói được lời nào. Anh công an lấy lá đơn từ tay tôi như đã hiểu mọi chuyện, và nói với anh tài xế taxi: ”Được rồi, anh cứ chở chị ấy về nhà đi!”. Khoảng 30 phút sau, hai anh công an đã về nhà tôi để xác minh, sau đó mời chồng cũ tôi lên phường, lần này cũng phạt 200.000 đồng và lao động công ích như mọi lần trước. Tôi không biết liệu có đủ để răn đe không? https://thuviensach.vn Phải chi mẹ còn nghe con nói... = BÙI KIM DUNG (TP.HCM) Bác sĩ đã nói gì? Tai biến..., liệt..., sống thực vật... Thế là xong một cuộc đời sao? Tôi nhìn trân trân thật lâu mắt mẹ. Mắt mẹ vẫn mở nhưng hình như mẹ đang nhìn về một cõi nào xa xăm lắm. Mẹ cũng không biết tôi đang nắm tay mẹ, đôi bàn tay đầy những mũi kim đâm, tím bầm. Vốn mẹ là người hay nói chuyện, thèm được trò chuyện với con qua điện thoại, dù chỉ là: “Ăn cơm chưa? Chủ nhật lên chơi mua cam cho mẹ, trời nóng quá...”. Đôi khi mấy đứa em tôi và cả tôi nữa mải mê bận rộn công việc, bè bạn, làm ăn, còn mẹ ngày ngày cứ ngóng chờ, chẳng có đứa nào nhấc điện thoại gọi... Từ khi ba mất, mẹ sợ cô đơn, bán nhà về ở với em trai tôi. Mẹ hay khóc vì sợ “phải ở nhà dưỡng lão”. Bây giờ mẹ nằm kia, sau một cơn tai biến: không còn tiếng mẹ nói, không còn lời mẹ trách sao con cái thờ ơ... Và chúng tôi mới thấy mình như mất hẳn mẹ rồi. Ngày xưa, cái ngày mà lũ chúng tôi chín đứa chen chúc trong ngôi nhà nhỏ. Ba tôi là một công chức nghèo, hằng đêm ông phải đi dạy thêm tiếng Pháp, còn mẹ lãnh hàng về may, chật vật nuôi con. Chúng tôi mỗi đứa chỉ cách nhau một, hai tuổi nên mẹ rất vất vả. Chúng tôi cũng dần lớn, khôn ra trong nghèo khó ấy: đã học giỏi, cố làm, cố bước tới nấc thang cao hơn của cuộc sống. Điều tôi thấm thía và tự hào về gia đình tôi, về công ơn sâu nặng của cha mẹ tôi, là tất cả chúng tôi đều học xong đại học. https://thuviensach.vn Những ngày Sài Gòn đấu tranh, tôi bị bắt, mẹ sợ hãi, gầy sút đi. Tôi được thả ra, lại lao vào những xấp bài học dày cộm cho xong cử nhân. Sài Gòn những ngày tháng tư, ba tôi lúc đó đang phụ trách một công việc có thể dễ dàng ra đi trên những chuyến bay... Thế nhưng mẹ tôi khóc, bởi nguyện ước của mẹ là gặp bà ngoại. Hơn hai mươi năm, mẹ một thân một mình theo chồng di cư và mỏi mòn trông đợi ngày này. Cuối cùng ba tôi quyết định: sống ở quê hương vẫn tốt hơn. Tôi nhận công tác dạy học ở Bình Chánh. Mỗi ngày lao đao đi về trên những chuyến xe đầy than, bụi, chen chúc, ngạt thở. Mẹ chiên cơm bỏ vào cái túi bé để “trưa con ăn kẻo về muộn lại đói”. Tôi chưa đưa được đồng lương nào cho mẹ thì đã lấy chồng, sinh con. Dạy xa, mẹ lại phải trông em bé cho tôi. Con tôi chỉ quen hơi bà ngoại. Mỗi lần tôi đế n thăm nó chẳng thèm nhìn. Tôi sinh đứa thứ hai, mẹ vẫn vào ra bệnh viện, vẫn tất bật lo toan. Những đứa em tôi lần lượt có gia đình, ra ở riêng, hết lo các con, mẹ lại lo cho ba tôi. Những ngày tháng cuối cùng của ông, mắt mẹ mờ đi vì thiếu ngủ. Tôi vô tình hay nói xẵng: “Mẹ không ăn uống làm sao có sức mà lo cho ba...”. Tôi nào có hiểu mẹ không thể nuốt nổi miếng cơm vì suy sụp... Không biết có phải là điềm dữ: trước khi mẹ bị tai biến, tôi đến thăm, mẹ lôi ra một đống ảnh chụp chúng tôi đủ kiểu mà mẹ đã nâng niu cất giữ. Mẹ bảo tôi: “Đây là ảnh con, đây là ảnh đám cưới con Nga... Đem về đi...”. Tôi chỉ nghe lơ đễnh và rồi cũng chẳng cầm. Mấy hôm sau, mẹ gọi điện thoại bảo tôi: “Hè con có về Thái Bình nhớ đem ảnh của bố và của ông, bà nội về để ở nhà thờ họ mới xây”. Mẹ cứ bảo đứa em dâu chọn tấm ảnh nào của mẹ không cười đem rửa và phóng lên bằng ảnh thờ của ba. https://thuviensach.vn Tại sao lại thế, mẹ ơi? Buổi trưa tôi bàng hoàng khi nghe điện thoại báo tin mẹ bị tai biến... Sao lại thế, bởi có bao giờ mẹ quên uống thuốc, mẹ vẫn đi lại, minh mẫn, tinh tường mà? Mấy hôm mẹ cứ đòi đi thăm nhà con Liên, nhà thằng Khải là hai đứa con nghèo nhất mà mẹ luôn bận lòng. Ngày lễ, chúng tôi chẳng đứa nào đến thăm mẹ vì đều đi chơi xa. Thế là chỉ một thoáng qua của cơn tai biến, mẹ mãi mãi không nói gì nữa, không biết gì nữa, mang theo cả những buồn phiền chưa kịp nói ra... Mẹ ơi, con vốn ít biểu lộ cảm xúc bằng nước mắt. Lúc ba mất con vẫn cố nén trong lòng và đổ cho số phận. Nhưng bây giờ con vừa khóc vừa nói với mẹ dù mẹ chẳng còn thấy, còn nghe con khóc được nữa rồi. Phải chi con nói được những lời thương yêu nhất trước khi mẹ bệnh... https://thuviensach.vn Nhâm nhi rễ đắng = HUỲNH THỊ LÀ (Trường THCS Chu Văn An, Ninh Hòa, Khánh Hòa) Năm 1993, truyện ngắn Thằng Ðức của tôi được đăng trên báo Khánh Hòa Chủ Nhật . Chuyện này đã làm tôi vui lắm! Tôi không chỉ vui vì số tiền nhuận bút 40.000 đồng (được những 45kg gạo trắng, kể cũng quá cao so với đồng lương giáo viên lúc đó), mà còn là chuyện khác. Một buổi chiều sau giờ dạy, tôi đi mua khoai mì lát (tôi phải làm thêm mới sống được với nghề) ở sân bay Dục Mỹ, Ninh Sim, rồi nhắn gọi một chiếc xe ba gác lên chở. Tôi về trước lo cơm nước cho gia đình. Cơm vừa chín tới thì tôi nghe tiếng gọi “cô ơi”, tiếng sột soạt của bao hàng được kéo từ xe xuống... Tôi chạy ra thấy Ðức - cậu học trò lớp 7 tội nghiệp của tôi - đang ì ạch, loay hoay với bốn bao mì to tướng. Ðức đã phải nghỉ học vì gia cảnh mấy tháng trước. Em chính là nhân vật trong truyện ngắn Thằng Ðức của tôi. Tôi gọi em vào để hỏi chuyện và gửi tiền công. Em bẽn lẽn nép bên góc cột rồi khẽ thưa: - Dạ... Em không lấy tiền của cô nữa đâu. Tôi ngạc nhiên bởi lần trước em vẫn nhận bình thường. Tôi nhấn giọng: - Này, nếu em không nhận tiền, lần sau làm sao cô có thể nhờ chở mì được! Ðức cúi đầu bối rối: https://thuviensach.vn - Thưa cô... Nhờ cô mà em được... có... có ba! Ðôi mắt cậu bé ánh lên niềm hạnh phúc vô biên. Tôi bần thần kéo em vào lòng: “Ðức ơi! Em nói gì vậy?”. Chúng tôi ngồi trước hiên nhà, trăng vàng soi xuống một thứ ánh sáng huyền diệu... Ðức tin cậy kể cho tôi nghe chuyện gia đình. Ba mẹ em đã xa nhau từ lâu vì hoàn cảnh, khi Ðức còn nằm trong bụng mẹ. Em chưa bao giờ gặp được ba. Bỗng dưng tuần trước, ông từ xa về thăm hai mẹ con. Thì ra có người chú họ ở Ninh Hòa đọc được bài viết về em, xúc động liền báo cho ba em hay. Dù ba đã có gia đình khác, nhưng do tình cha con nên ba em tìm về. Có lẽ cuộc sống của ông cũng không dư dả mấy, bởi dáng vẻ cũng cơ hàn lắm. Thế nhưng ông lần trong mấy lớp áo lấy ra hai chỉ vàng y cẩn trọng đưa cho má em, xin lỗi và năn nỉ bà cho em đi học lại... Kể đến đây, Ðức ngập ngừng: - Nhờ cô mà... má em đã chữa lành bệnh còn sắm được gian hàng nhỏ bán gạo nữa. Em... em cảm ơn cô nhiều lắm! Nói xong, Ðức vụt chạy ra sân, quay xe ra ngõ, phóc lên yên chiếc ba gác, đạp thật nhanh trong khi tôi như vẫn chưa bừng tỉnh khỏi cơn mê từ câu chuyện có hậu ngọt ngào này. Ðó chỉ là một bài báo tường của tôi tình cờ được thầy Hồ Ðăng Ðức (thầy giáo cũ kính yêu dạy tôi năm lớp 11 Trường Trần Bình Trọng) đọc. Xúc cảm, thầy bảo tôi chép lại và gửi báo Khánh Hòa . Vâng lời thầy, tôi đã gửi. Và bài báo đã giúp em Ðức nhận được tình cha. Từ đó tôi thường viết những điều tôi cảm nhận được gần gũi quanh mình. Nhưng rồi kỷ niệm về bài viết Giá như hồi ấy đã làm tôi chùn bước. Ðó là chuyện bên cạnh nhà tôi có gia đình anh Bảy P. https://thuviensach.vn đông con nên cuộc sống rất khó khăn. Sau nhờ thực hiện sinh đẻ có kế hoạch và biết cách tổ chức làm ăn nên gia đình anh đã khá lên từng ngày. Ðến thăm nương rẫy anh đã nghe tiếng cười giòn giã của chị ở bên gắp thịt rừng vừa nướng lên thơm phức, thích quá nên tôi đã viết thành bài. Báo Khánh Hòa vừa đăng thì đài phát thanh xã phát đi phát lại bài viết ấy trong hai tối. Nghe cũng hay hay... Nhưng thật bất ngờ, trưa hôm ấy lúc tôi chuẩn bị đến trường thì anh Bảy P. mình trần trụi, huơ chân múa tay trước cổng nhà tôi. Hoảng sợ, tôi vội chốt cửa thật chặt mà nghe “tim đập chân run”. Ngoài kia anh Bảy P. chửi toáng lên và trách cứ: “Tui nghèo tui khổ kệ ông kệ cha tui, mắc chi cô đưa tui lên báo, lên đài!”. Cứ thế, anh la lối mặc cho hàng xóm can ngăn. Xô được cánh cổng gỗ, anh lăn bừa lên những đám cải non xanh mơn mởn, công sức hơn cả tháng trời vợ chồng tôi chăm bón. Khi mọi người lôi được anh ra cũng là lúc vườn rau của tôi tơi nát, tan hoang! Sau đó, qua hỏi han tôi mới biết do anh nghe không rõ đầu đuôi, trong lúc lai rai bên chén rượu anh chỉ biết lờ mờ là tôi kể khổ về anh. Ðể chắc chắn, anh qua Ðài phát thanh xã Ninh Sim hỏi, người phát thanh thật thà bảo: “Cô giáo Là bên nhà viết về anh đó, quá đã còn gì!”. Thế là trong cơn men, sự việc đã xảy ra! Không hiểu do còn non tay hay vì không có duyên với báo chí mà kể từ đó tôi không muốn viết nữa. Dẫu không theo nghiệp bởi thấy mình chưa đủ sức nhưng lòng tôi vẫn nung nấu một ước mơ: một lúc nào đó duyên báo chí lại đến, tôi lại có cơ may được viế t, để được bứt hương trên ngọn cây hay đào gốc cây nhâm nhi rễ đắng [1], chấp nhận những ngọt ngào lẫn cay đắng của nghề. https://thuviensach.vn [1] Mượn chữ của nhà thơ Chế Lan Viên. https://thuviensach.vn Cứ nhìn về phía trước = NGUYÊN ĐỨC (Điện Biên Phủ) Tôi vốn rất khỏe. Ở đơn vị, đồng đội gọi tôi là L100 vì tôi chống đẩy được 100 cái, vòng ngực 100cm và chạy 100m nhanh nhất. Tháng 10-1996 tôi lấy vợ, một giáo viên THCS. Tôi ra quân với hai bàn tay trắng. Hai vợ chồng ở tập thể. Yên ấm chưa được mấy hôm, một cơn lốc làm ngôi trường sập gần như hoàn toàn. Vợ cạy cục vay được 4 triệu đồng, tự tay đục đẽo làm nhà ra một góc khuôn viên trường. Vợ sinh. Tôi ngồi nhà ôm con, nuôi gà. Khi con bé được chừng tuổi rưỡi, tôi bị một cơn bại não. Cấp cứu ở Viện Quân y 108, các bác sĩ ở đây kết luận tôi bị thiểu năng tuần hoàn não nặng. Tôi vịn tường đi ra ngoài, bên tai vẫn văng vẳng lời bác sĩ: “Chụp cắt lớp xem có gì không. Phải phẫu thuật, gọi điện cho gia đình xin thủ tục đói nghèo thì chỉ cần khoảng 150 triệu đồng là đủ mổ”. Cả hai họ cho được 4 triệu đồng, vợ tôi cắm sổ lương vay thêm hơn chục triệu đồng nữa. Tiền xe, tiền ăn, tiền ở chị vợ bao (chị là giảng viên Đại học Tây Bắc đang đi học thạc sĩ). Còn khám? Còn thuố c uống, thuốc tiêm? Lấy đâu ra tiền chụp cắt lớp, chứ đừng nói tiền mổ, cho dù có bán cả họ tôi đi. Ngày như đêm, ruột gan tôi lộn lên đầu như người say sóng. Tôi vô cùng thất vọng và bế tắc. Tôi lần ra cầu Chương Dương, định nhảy xuống sông Hồng. Khi leo lên thành cầu, tôi chợt nghĩ làm thế là mình phụ lòng tốt của chị, của vợ ngày dạy học, đêm vừa soạn giáo án vừa bóc từng cân long nhãn thuê, kiếm 1.000 - 2.000 đồng https://thuviensach.vn thuốc thang cho chồng. Tôi nằng nặc đòi chị cho về Điện Biên. 17 ngày sau lại cấp cứu. Bố mẹ tôi thấy vậy gọi điện thoại lên bảo đưa tôi về bố mẹ nuôi hộ. Vợ tôi không chịu, cô ấy nói đã thương nhau, dù có phải chết cũng chết trong tay nhau. Một hôm, tôi vật vã lúc vợ lên lớp. Quyển Tri Thức Trẻ từ trên kệ sách rơi xuống người tôi. Khi tỉnh dậy, mắt tôi bừng sáng bắt gặp dòng tít “Bệnh động kinh có chữa được không?” (tôi không nhớ tác giả). Một thương binh kể về chuyện động kinh, cách chữa và cách “cải tạo” tinh thần lạc quan của mình. Tôi vụt đứng dậy, vừa đi vừa nôn, ra cổng ngóng vợ. Bệnh của tôi không phải do chấn thương, nhưng thiếu máu não cũng lên cơn tương tự. Cắt cơn là bớt đi 50% nguy hiểm do khách quan tác động. Tôi thuyết phục vợ với một kế hoạch chi tiết, từ làm kinh tế đến tập khí công, đến thuốc và phương pháp chữa kết hợp ăn, nghỉ... Vợ tôi nghi ngờ, đi tham khảo khắp nơi và đều nhận được lời can, nhưng thấy tôi quyết tâm và có vẻ bớt u ám, vợ tôi cũng chiều tôi. Cô ấy lại chạy vạy, vay ngược vay xuôi được 100.000 đồng cho tôi bắt xe về thị xã Điện Biên Phủ, vào bệnh viện xin tư vấn, xin tài liệu liên quan tới bệnh và mua được một vỉ thuốc U-mi-tôn (chống lên cơn của Ấn Độ, loại rẻ tiền nhất). Ban đầu ngày uống hai viên, mỗi bữa một viên. Một tuần liền không thấy lên cơn. Vợ tôi mừng lắm, cạy cục khắp nơi vay tiền mua cho tôi một chiếc xe Minsk chạy xe ôm, kiếm chút “tiền tươi” để mua thuốc mỗi ngày. Tôi lại đi vay tiền lập lò nấu rượu nuôi lợn, được đồng nào ôm tất đi mua thuốc đồng ấy, nhưng không đủ. Mặc dù vẫn “say sóng” nhưng không lên cơn là tốt rồi. Tôi buồn lắm, vợ thấy thế mang rất nhiều báo về cho đọc. Tôi đọc nhiều, tự dưng nhiễm, đòi viết báo. Vợ nhặt những chiếc bút bi học sinh viết dở, https://thuviensach.vn xé giấy kiểm tra học sinh viết thừa cho tôi “luyện văn”. Thế rồi bài báo đầu tiên của tôi xuất hiện trên báo Văn Hóa Các Dân Tộc . Tiếp đến là các báo Nông Nghiệp Việt Nam , Giáo Dục & Thời Đại , Pháp Luật , Lao Động ... in những phóng sự “lạ hoắc” của vùng Tây Bắc. Rồi tôi đoạt giải ba cuộc thi phóng sự báo Lao Động 2001 - 2002. Vợ tôi yên tâm, theo lời động viên của tôi đi học thêm hai năm đại học (chị vợ nuôi). Hai bố con ở nhà sinh sống bằng tiền tôi viết báo. Nhiều khi con no, bố đói, đứt thuốc hàng chục lần. Không thể chỉ viết. Sau khi tính toán kỹ, tôi lặng lẽ đi cạy cục hàng chục chỗ để vay tiền nuôi ong nhưng không được. Họ đều biết, vì tiền vay đã lên tới hơn trăm triệu đồng. Khổ. Nhục. Tuyệt vọng. Nhưng rồi vợ chồng động viên nhau, cứ nhìn về phía trước, cuốn nhau vào những đam mê làm ăn mới nên tạm quên những bế tắc cũ. Cuối cùng cũng có một người cho vay nặng lãi chịu nghe tôi thuyết phục. Tôi mượn 5 triệu đồng - số tiền lúc ấy mua được cả suất đất vài trăm triệu đồng tại thị trấn huyện tôi ở bây giờ. Tôi vác đi mua ngay năm đàn ong Ý. Tôi đã có cơ hội làm việc. Càng ngày bệnh tình tôi càng giảm. Bảy năm sau tôi chỉ còn uống 1/4 viên chống lên cơn mỗi ngày. Các bác sĩ điện não đồ khẳng định não tôi đã bình thường, ôxy não cũng tương đối ổn định, mặc dù vẫn sống chung với nó, vẫn thức khuya viết bài. Sau khi có trang trại gần 200 đàn ong, tôi đã làm được sữa ong chúa và dùng nó chữa bệnh của mình nhờ nghiên cứu sách Con ong , dược sĩ có cánh của nhà khoa học N.P. Lôiris (Nga). Bây giờ tôi đã trả hết nợ cũ, chỉ còn nuôi chục đàn ong để chữa bệnh. Tôi vừa làm biên tập cho tạp chí Văn Nghệ tỉnh, vừa làm một trang trại 7 ha cà phê, mặc https://thuviensach.vn dù lại nợ nần lút đầu, lại cực kỳ khó khăn, nhưng vui vì vợ chồng hết lòng với nhau, vì bệnh tình ngày càng ổn định. Chắc chắn sẽ vượt qua. Tôi tin thế! https://thuviensach.vn Paris - Sài Gòn cách nhau 6 tiếng... = XUÂN SƯƠNG (Paris, Pháp) Sau đám cưới tôi vài tuần thì thầy phải vào Bệnh viện Bình Dân mổ bướu bàng quang. Vào viện nuôi cha, tôi chưa ý thức là cha mình đã cố vượt qua những cơn đau bí tiểu để vui cười tiếp khách. May quá, bướu lành. Mổ xong, cha con tôi chờ nghe tiếng đánh rắm vì bác sĩ và y tá nói đó là triệu chứng tốt sau khi giải phẫu. Chiều hôm sau chúng tôi vui mừng, trong khi các bệnh nhân khác vẫn còn chờ đợi. Một ông đi cầu, vì tư thế ngồi cầu bệt khiến vết mổ nứt ra. Sợ quá tôi mua cái bô, lượm gạch rải rác trong bệnh viện, tìm góc khuất kê lên cho thầy ngồi thoải mái, đứng canh bên cạnh. Tới nay tôi vẫn còn hình dung được gương mặt xanh xao của thầy lúc nằm bệnh viện. Tôi chẳng nhớ mình đã ăn uống ra sao, chỉ nhớ lúc ngủ thì tôi nằm từ đầu gối thầy trở xuống, hai chân lòi ra ngoài kê trên ghế. Ngoài chuyện sáng tạo bồn cầu ngồi, không biết tôi đã săn sóc thế nào mà khi về nhà thầy nói riêng với mẹ: “Hơn 30 năm mới thấy nó có dịp tỏ lòng hiếu thảo. Cả ngàn đứa chưa chắc tìm được một”. Mẹ tôi xúc động lắm. Rồi tôi đi Pháp. Về sau thầy thường mệt. Bác sĩ T. cạnh nhà rất giỏi nhưng ăn nói không ngọt ngào thường khiến bệnh nhân hoảng: “Bệnh bác hết thuốc chữa rồi!”. Ông bác sĩ ngoài Bắc mới vào thì: “Bác khỏe mạnh mà, bác còn chiến đấu được mà!”. Đúng vậy, năm đó 72 tuổi, cha tôi chiến đấu với tử thần, phải vào bệnh https://thuviensach.vn viện tái khám vì bướu trở lại, càng lúc càng bí tiểu, bàng quang đau thốn. Nhận được tin, dù đang giữa phố Paris quận 13 đông người qua lại, tôi đứng khựng giữa đường nước mắt trào ra, đặt tay lên đầu khấn: “Lạy trời, con đứng giữa đường xin trời cứu thầy con tai qua nạn khỏi”. Nghĩ một cách ngây thơ là có thể giữ cha mình bằng tình yêu, về nhà tôi nói với chồng cho phép tôi cạo đầu cầu nguyện cho thầy. Biết tôi rất thương cha, anh không trả lời ngay, mắt anh chớp lia bối rối. Suy nghĩ một đêm, sáng hôm sau anh giải thích chuyện cạo đầu chỉ là cái cớ để chứng tỏ lòng hiếu thảo và gì gì nữa mà tôi đã quên. Nhưng hiểu là có cô vợ đầu cạo trắng hếu cũng kỳ cục lắm, tôi không nhắc đến nữa. Hỏi thăm anh bạn bác sĩ, anh bảo đừng mua thuốc men gì vì chắc chắn thuốc không chữa được. Một chị bạn kể bà cô chị trong thời gian dài cứ la hét mỗi năm phút vì đau đớn, đánh thức cả phố. Tôi lo cha mình cũng cùng cảnh ngộ. Chị tôi kể lúc bác sĩ mổ cho thầy, y tá gọi thân nhân, chị tưởng thầy bị gì, xỉu. Họ vội vàng cứu tỉnh, bảo chỉ là cầm cái mẫu đi phòng khác xét nghiệm thôi. Nhưng chị tôi xỉu cũng đúng rồi vì lần này là bướu ác. Tuần sau bác sĩ nói: “Chị lo đưa cụ về quê”. Thời 1985 xe cộ rất cũ kỹ và khó khăn, chắc chắn đoạn đường Sài Gòn - Quảng Ngãi đối với người mới mổ lao đao dài vô tận. Tội thầy tôi quá. Điều an lòng duy nhất: cha mình không bị đau đớn hành hạ. Về nhà thầy tỉnh táo tiếp bạn bè, bà con, bảo đem gia phả đọc cho thầy nghe, thêm vào những chỗ thiếu. Cuối cùng bảo mẹ: “Bà lo mua quan tài đi”. Trong khi chị dâu tôi đi mua thuốc tiêm cho khỏe, thầy tôi bảo cháu Linh: “Giặt khăn cho nội lau mặt”. Lau vừa xong chiếc khăn rớt xuống. Mọi thứ bất động. https://thuviensach.vn ... Giữa khu đấ t trọc bao la cằn cỗi vài loại cây dại mọc lên một võ đài ximăng khô khan, thô ráp, không một bóng người. Tôi và cô bạn đi ngang. Bỗng nhiên xuất hiện anh cùng quê Thu Xà đứng trên võ đài gọi: “Nè, ông cụ mất rồi đó nghe”. Tôi cãi đâu có, có thì tôi phải biết chứ. “Nhà giấu em đó, ông cụ chết rồi”. Chợt có tiếng lao xao, tôi quay lại thấy bốn người mặc veston đen, cà vạt chỉnh tề mà đi chân trần, khiêng thầy tôi bận áo dài the khăn đóng, cũng chân trần. Họ bước lên tấm ván kê ba bậc cấp dẫn lên võ đài, cứ tuột xuống lại bước lên. Tôi vội chạy đến đỡ phần bụng thầy, quát: “Phải khiêng ông cụ như vầy chứ!”, rồi giật mình thức giấc. Tôi lay chồng, khóc: “Thầy chết rồi”. Chồng tôi bảo “tại em lo quá nên mơ vậy thôi, không tin em cứ ghi ngày tháng đi”. Tôi bật đèn ghi chép. Tuần sau được điện tín do anh rể gửi. Lần này đến phiên tôi xỉu. Hơn hai tuần sau nhận được thư chị tôi: “Mua vé xe không được, chị về rất trễ, tang lễ đã từ buổi sáng. Sáng hôm sau 10g lên đến mộ, chị khấn: “Thầy cho con can đảm báo tin cho em”. Tôi giở chỗ ghi chép: thư chị viết cùng ngày với cơn mơ báo tin lúc 3g55. Chả là Paris - Sài Gòn cách nhau 6 tiếng. Mất cha, tôi hằn học gọi các đấng tối cao... hạch sách tại sao. Mãi đến giờ gần 30 năm sau tôi vẫn nghĩ mình đâu đã làm gì đáng được cha mình rưng rưng đến thế, và vẫn mong ước hão huyền phải chi cha mẹ mình còn sống... https://thuviensach.vn Tuổi thơ bần hàn = NGUYỄN VĂN ĐỊNH (Trường THPT Tháp Mười, Đồng Tháp) Tôi nhớ chính xác năm 1978 khi tôi 5 tuổi, lũ lớn tràn ngập cả huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang. Cả xóm tôi ai cũng nghèo, nhưng chắc chắn nhà tôi là nghèo nhất. Tôi nói thế vì gia đình tôi được Nhà nước cấp bo bo cứu trợ nhiều nhất xóm. Hai chị em tôi mừng rỡ khoe cùng các bạn. Mãi đến sau này tôi mới hiểu vì sao mẹ tôi đã cười ra nước mắt trước sự vô tư của các con. Cha mẹ tôi vốn hiếu học, nhưng vì gia đình nghèo nên đành phải nghỉ khi chưa xong tiểu học. Chính vì thế, ông bà quyết tâm cho con đến trường để mong vượt qua cảnh nghèo hèn. Gia đình bảy người, với 5 công ruộng nhưng mỗi năm chỉ làm được một vụ lúa mùa. Để có đủ gạo ăn, hằng ngày cha mẹ tôi phải đi làm mướn thêm. Khi thì làm cỏ, lúc thì giặm lúa, đào đất... nói chung ai mướn gì làm nấy. Từ năm lớp 1, tôi đã bắt đầ u đi bộ hàng cây số đến trường. Nhà tôi cách trường hai con sông. Nếu không gặp người cho quá giang thì phải lội. Có ngày xui xẻo phải lội sông bốn lượt cho kịp đến trường và kịp về nhà trước khi trời tối vì hồi nhỏ tôi rất sợ ma. Đến năm lớp 6 ra trường xã học, hành trình đi bộ dài hơn nhiều. Mỗi ngày tôi phải đi về hơn 10 cây số và cũng phải vượt qua hai con sông lớn. Mười hai tuổi, tôi mới có được chiếc quần dài để mặc. Chín năm đi học bằng chân trần, đến trước ngày thi tốt nghiệp cấp II tôi được mẹ mua cho đôi dép. https://thuviensach.vn Những năm tôi học cấp III, cha mẹ tôi vất vả hơn nhiều vì các con đã lớn, ăn nhiều hơn. May là chuyện mặc gần như không tốn kém vì tôi chỉ có duy nhất một bộ đồ đi học. Vì thương cha mẹ vất vả và vì nhớ nhà nên cứ hai tuần một lần tôi lội bộ 20 cây số từ huyện về thăm nhà. Tôi bắt đầu đi từ khi tan trường lúc 11g30 và thường về đến nhà khoảng 4g chiều. Tôi có rất ít tiền nên chỉ ăn sáng bằng một đĩa xôi nhỏ hoặc một ổ bánh mì vào những ngày về thăm quê. Bữa cơm hằng ngày của tôi thường chỉ có canh rau, muối tiêu và nước mắm. Có khi cả tuần tôi mới ăn cá được một lần. Nhiều lúc cầm chén cơm trên tay mà nước mắt tôi cứ chảy. Nhưng khi nhớ đến cảnh vất vả của cha mẹ ở quê nhà, tôi tự nhắc mình phải ăn để sống, để có thể học được, để tìm việc làm và để vượt lên hoàn cảnh... Thế rồ i ba năm trung học cũng qua. Khi vào trường sư phạm, tôi không tài nào đi bộ nổi vì nhà đã cách trường hơn 50 cây số. Gia đình mua cho tôi chiếc xe đạp cũ để đi về thăm nhà và chở gạo. Thử hình dung một người cao 1,75m nhưng nặng chưa đầy 50kg thì suy dinh dưỡng đến mức nào. Nhưng nhờ trời, sức đề kháng tốt nên tôi rất ít bệnh hoạn. Năm 1995, tôi tốt nghiệp và trở về trường cấp III mình học ngày trước để dạy. Lĩnh tháng lương đầu được hơn 80.000 đồng, tôi mừng vô kể vì đây là lần đầu tiên trong đời tôi được cầm số tiền nhiều như thế. Cuộc sống của tôi dần dần được cải thiện. Hôm nay trở thành hiệu trưởng của một trường trung học phổ thông kiêm chủ tịch hội khuyến học nhà trường, một trong những quan tâm đặc biệt của tôi là giúp đỡ học sinh nghèo, hiếu học. Nhìn các em học sinh nghèo, tôi nhớ hình ảnh của mình năm xưa. Mỗi khi https://thuviensach.vn làm được điều gì đó để giúp đỡ các em, tôi cảm giác như đang giúp chính bản thân mình. Trong những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, tôi đặc biệt ấn tượng với em Nguyễn Văn Cảnh. Năm 2001 em học lớp 10. Em học rất giỏi và luôn đứng đầu toàn trường nhưng nhà quá nghèo nên thường không có tiền đóng học phí. Đến năm lớp 11 em định bỏ học. Tôi đã sắp xếp gặp em. Tôi đã không ngăn được nước mắt. Sao hoàn cảnh của em lại giống mình như thế! Tôi đã kể cho em nghe quá khứ đi học của mình để chia sẻ cùng em. Em nghẹn ngào hứa cố gắng khắc phục mọi khó khăn để học thật tốt, để tìm việc làm giúp đỡ gia đình. Từ đó tôi lưu tâm giúp đỡ em thường xuyên, giá trị vật chất không đáng là bao nhưng có ý nghĩa về mặt tinh thần. Tôi mong sao em yên tâm học tập và không còn ý định bỏ học... Và em đã làm hơn những gì tôi mong đợi. Cảnh học rất giỏi, đậu đại học, học xuất sắc và được giữ lại trường để công tác. Em thường về thăm tôi. Tôi vẫn thường nhắc đến Cảnh khi trò chuyện về những học trò nghèo hiếu học. https://thuviensach.vn Những ngày ấy ở quê tôi = NGUYỄN THỊ LAN (TP.HCM) Năm 1960-1961, lúc phong trào cách mạng mới nổi dậy, quê tôi vui lắm. Cứ chiều tối tình hình yên ắng là mấy anh du kích xã vào xóm, đến những gia đình nòng cốt xin nhận tiếp tế. Nhà tôi nghèo lắm, từ Tân Thạnh Tây (Củ Chi) chạy giặc xuống Tân Thạnh Ðông được người ta cho ở tạm trong một căn nhà dột nát. Không có đất đai ruộng vườn, gạo cứ đi đong từng bữa, vậy mà nhà tôi là nơi mấy anh thường xuyên ghé xin cơm! Nếu mấy anh xin vào ban ngày thì tôi mang cơm đi hết đồng ruộng ra tới bờ sông. Những chiếc võng san sát bên nhau, mấy anh kể chuyện vui lắm. Tôi ham vui nhưng cũng sợ. Mỗi lần bưng cơm đi trong lòng run lắm, lỡ gặp lính bố ráp thì không biết ăn nói thế nào. Rồi giặc giã ngày càng đến gần. Làng quê không còn bình yên nữa, những trận bố ráp triền miên. Lần đó mấy anh bị địch phục kích bắn chết bảy người, tang tóc bao trùm, không khí ảm đạm, nhà nhà như có tang. Là con gái tôi cũng muốn làm một điều gì đó, song tôi chưa nghĩ được gì thì đùng một cái bà chị kế của tôi trốn má thoát ly đi bộ đội. Một mình chị đi cũng đủ cho má tôi đau buồn, từng đêm khóc nhớ thương con nên tôi không nỡ ra đi. Tôi còn hai em trai dại khờ, phải phụ má lo cho chúng nó! Năm 1965, tôi theo cô bạn tên Nhỏ đi Sài Gòn, vào làm ở Hãng dệt Hạnh Phước, đường Bến Chương Dương. Nhỏ giới thiệu tôi với P.. Tôi chỉ mới làm được ba tháng thì tối 5-10-1965 có tiếng đập cửa https://thuviensach.vn xét nhà, cửa mở, một tốp người hung hăng ập vào nhà. Họ như ác quỷ, như hung thần dẫn hai đứa tôi đi. Tôi ngơ ngác chưa hiểu ra chuyện gì. Khi nhìn thấy P., tôi vừa kịp hiểu ra thì họ đã còng tôi với Nhỏ dẫn ra xe. Con đường từ Nguyễn Cảnh Chân đến nha cảnh sát đô thành chừng 200m. Họ đưa chúng tôi vào bên trong căn phòng có song sắt, những dụng cụ tra tấn đập vào mắt tôi. Tôi cứ tưởng mình đang ở dưới chín tầng địa ngục. 17 ngày giam giữ, họ lại đưa chúng tôi qua Tổng nha ở thêm 13 tháng nữa, lấy cung, ký cung xong đưa lên Thủ Đức chờ ngày ra tòa. Ở Thủ Đức thêm tám tháng nữa là 21 tháng. 21 tháng, thời gian dài như mấy mươi thế kỷ, mỗi tuần nhìn mẹ già xách giỏ đi nuôi, tôi nghe như có ai cắt từng khúc ruột. Nhỏ cũng vậy. Có những hôm trời mưa dầm hai đứa trùm mền lại than nhớ nhà quá đi thôi, nước mắt ở đâu sao khóc hoài không thấy cạn! Ngày 7-7-1967 chúng tôi bị kêu đi hầu tòa, đường xa kẹt cứng sinh viên học sinh đang biểu tình! 23 người bị xử ở tòa án mặt trận đường Công Lý (nay là đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa), không có phúc thẩm! 23 người đứng trước 23 họng súng, tôi không ngờ cuộc đời mình lại có một ngày quan trọng như thế này. Tòa tuyên án, có bốn người được tha bổng là tôi với Nhỏ, chú Long cùng một anh ở Phú Hòa Đông can tội chứa chấp. 19 người còn lại ai cũng bị án nặng 10 năm, 20 năm, chung thân, tử hình. Ngày còn ở ngoài tôi nghe nói Việt cộng ném lựu đạn ở cây xăng Trương Minh Giảng, ai ngờ khi bị bắt mình lại được xử cùng anh Việt cộng đó là anh Trương Thanh Danh. Anh cùng với anh Ba Châu chịu hai án tử hình. Anh Ba Châu ốm nhom ốm nhách, mỗi lần chúng dẫn tôi ra hồ nước rửa mặt là thấy anh bị xiềng chân ngồi ở đó, https://thuviensach.vn chỉ mặc độc chiếc quần đùi, chú Long cũng thế. Nghe nói anh Ba Châu ở trọ nhà chú Long, khi bị bắt xét nhà có một lu lựu đạn. Ra tòa, anh Ba Châu lãnh hết nên chú Long được tha bổng. Tòa tuyên án xong, anh em từng người bắt tay nhau tạm biệt, ôi những cái bắt tay nghẹn ngào đầy nước mắt. Rồi họ dồn chúng tôi lên xe đưa về trại, mấy anh hăng quá la “đả đảo, đả đảo phiên tòa phát xít!”, những cây ma trắc vung lên cũng không ngăn được câu “đả đảo” vang trời. Xe chạy hú còi inh ỏi, chạy lên cả lề đường, tôi với Nhỏ cũng hòa vào khí thế đó không thấy sợ chút nào. Mấy người lính quân cảnh rất đẹp trai, thấy tôi với Nhỏ áo trắng tóc thề tưởng là sinh viên nên cứ la lên trêu ghẹo: “Lan ơi, ngoài đời mình gặp lại nha Lan!”, tôi cũng la lên: “Tôi thù ông suốt đời”. Sau giải phóng tôi không liên lạc được với ai, vả lại các anh chị sau này là những người có chức, quyền, còn mình chỉ là dân thường nên ngại. Thỉnh thoảng tôi có thấy anh Ba Châu trên truyền hình. Điều an ủi nhất của tôi là người chị ra đi ngày xưa đã bình yên trở về! https://thuviensach.vn