🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Chúa Tể Những Chiếc Nhẫn: Đoàn Hộ Nhẫn (Quyển 1) Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn ĐÔI LỜI CÙNG BẠN ĐỌC Tôi sinh năm 1892, trải qua những năm đầu đời ở “Quận” trong thời đại tiền cơ khí. Hoặc đáng nói hơn, tôi là tín đồ Ki tô (hẳn điều này cũng có thể nhận ra được từ truyện tôi viết), thực tế là Công Giáo La Mã. …Bản chất tôi là 1 người Hobbit (về mọi mặt, chỉ trừ kích cỡ). Tôi ưa vườn tược, cây cối và đồng ruộng vắng bóng máy móc; tôi thích hút tẩu, thích đồ ăn đơn giản mà ngon (không bỏ tủ lạnh), nhưng ghét món Pháp; tôi thích áo gi lê trang trí, vẫn dám mặc ngay cả trong thời đại ảm đạm này. Tôi khoái nấm (hái thẳng trên đồng); có khiếu hài hước rất tồi (ngay những nhà phê bình yêu quý tôi nhất cũng thấy chán ngấy); tôi đi ngủ muộn và dậy muộn (khi có điều kiện). Tôi không chu du nhiều. (Thư gửi Deborah Webster, 1958) Đó là “một vài chi tiết cơ bản… nhưng thực sự quan trọng” mà Tolkien nhận xét về bản thân mình, ba năm sau khi Chúa tể những chiếc Nhẫn ra mắt trọn vẹn (1954-5). Vào thời điểm ấy, ông đã đi qua hai cuộc Thế chiến, giảng dạy và công tác ở bốn trường đại học, trở thành một học giả, nhà biên tập và dịch thuật văn chương cổ Anh ngữ có uy tín, người chồng và cha một gia đình đông đảo hạnh phúc, và tất nhiên, tác giả bảy đầu sách đã xuất bản[1], một trong số đó rồi sẽ trở thành “cuốn sách được yêu thích nhất thiên niên kỷ” theo khảo sát của Amazon.com năm 1999 (cùng nhiều cuộc khảo sát khác cho kết quả tương tự). Một cuốn sách tuổi đời còn non trẻ đã đánh bại các bậc thầy trong nền văn chương lâu dài và bề thế nước Anh, chiếm lĩnh trái tim bạn đọc thế giới ở mức độ mà Shakespeare, Jane Austen hay thậm chí cả Sherlock Holmes cũng không làm được, quả là một kỳ công. https://thuviensach.vn Còn hiếm có hơn nữa nếu nhớ lại, như bài giảng “J. R. R. Tolkien: Cha đẻ của văn học Fantasy Hiện đại” (Christopher Mitchell, 2003) cho biết, cuốn sách ra đời trong thời kỳ các sáng tác fantasy, tuy đã định hình thành thể loại với khá nhiều tác giả, còn bị coi là một thứ á văn học, ngoài rìa Văn Chương viết hoa. Nếu không bị xếp vào ngăn “ba xu” coi như giải trí thứ cấp, thì cũng chỉ thuộc về kệ sách thiếu nhi: Anh chàng Hobbit viết cho đối tượng thiếu nhi, kể cả chương mở đầu Chúa tể những chiếc Nhẫn cũng vậy, cho tới lúc, trong quá trình viết, cuốn sách chợt phát triển theo những hướng nghiêm trọng hơn, chín chắn hơn. Biên niên sử Narnia, bộ sách không kém nổi tiếng của C. S. Lewis, bạn thân và là đồng nghiệp của Tolkien ở Oxford, hoàn toàn đặt trong truyền thống văn học thiếu nhi, dù mang dấu ấn thực tế chiến tranh khắc nghiệt bên ngoài. Chúa tể những chiếc Nhẫn đặt trong thế giới tưởng tượng nhưng lại nói những đề tài nghiêm túc, khi ra đời đã gây không ít lúng túng trong phản ứng của giới phê bình: bên cạnh những người nhiệt tình ca tụng, có một số coi đó là “truyện thần tiên” không đáng coi trọng, số khác lại hăm hở phê phán theo các tiêu chuẩn của tiểu thuyết hiện đại, chỉ trích cách xây dựng nhân vật, cốt truyện mà họ coi là “khiên cưỡng” hay kết cục mà họ thấy “khó tin”. Đáp lại những chỉ trích ấy, đã có lịch sử tiếp nhận cuốn sách 70 năm qua làm chứng: cộng đồng hâm mộ Tolkien càng lúc càng lớn, ảnh hưởng Chúa tể những chiếc Nhẫn cùng các tác phẩm Tolkien khác trong văn hóa và đại chúng ngày càng sâu rộng. Sáng tác mỹ thuật dựa theo nhân vật và sự tích Tolkien nảy nở không thua gì hội họa dựa trên nền tảng thần thoại Hy-la hay các truyền thuyết trung đại. Người ta Cosplay Hobbit và Tiên mùa Halloween. 9 video game lấy bối cảnh album và bài hát nhạc rock, đồng quê hay cổ điển lấy cảm hứng từ sự tích hoặc phổ nhạc cho các bài thơ của Tolkien, cũng vô số ban nhạc lấy tên từ thế giới của ông. Và giới học thuật cuối cùng cũng ngả mũ: nhiều cuốn sách và bài báo nghiên cứu về Tolkien ra đời, đặc biệt từ năm 2000 trở lại đây; năm 2004, với sự ra mắt của tạp chí hàng năm Tolkien Studies, Tolkien đã trở thành một ngành nghiên cứu. https://thuviensach.vn Nhưng thành công lớn nhất của Tolkien, như Mitchell nhận xét, là đã biến đổi hoàn toàn khí hậu tiếp nhận đương thời: với Chúa tể những chiếc Nhẫn, “truyện thần tiên” đã biến thành “sử thi”. Không chỉ trẻ nhỏ thấy câu chuyện phiêu lưu hấp dẫn, những người trưởng thành cũng đọc ra nhiều điều để chiêm nghiệm, để cảm hứng, để ngỡ ngàng suy tưởng về mạch chảy của lịch sử thế giới: nhất là trong một châu Âu vừa thoát ra khỏi hai cuộc đại chiến chưa lâu và đang lấp ló bên ngưỡng nhiều xung đột nhỏ hơn. Sau Tolkien, đọc tiểu thuyết fantasy trở thành một việc được chấp nhận. Người đọc fantasy thấy mình hoàn toàn có thể là người đọc nghiêm túc. Sáng tác fantasy trở thành một thể loại đáng trọng, thậm chí chủ lực của văn chương đương đại: trong giới xuất bản, các cuốn sách hay thậm chí bộ sách về những thế giới khác trở nên bùng nổ trong thập kỉ sau khi Chúa tể những chiếc Nhẫn ra đời, một hiện tượng đến nay vẫn chưa hề giảm sút. Tiên, Người Lùn, Orc, Quỷ khổng lồ, Người Tí Hon đã trở thành những khái niệm quen thuộc. Trận chiến giữa hai phe chính tà, đoàn phiêu lưu để hoàn thành một nhiệm vụ lớn lao, sự đoàn kết của mọi nòi giống “Người Dân Tự Do”, gánh nặng đặt lên lựa chọn cá nhân… đã trở thành mô típ quen thuộc, thậm chí tất yếu trong mọi tác phẩm sau này. Như vậy, dù không trực tiếp ảnh hưởng ở cấp độ cá thể, nhưng Tolkien và Chúa tể những chiếc Nhẫn đã bắt đầu một thời đại trong đó cái fantasy song hành cùng cái thực: cho ta một thế giới trong đó “Văn học Fantasy” trở thành một tủ riêng trong hiệu sách. Một thế giới có Harry Potter, Eragon và Artemis Fowl, có Final Fantasy cùng World of Warcraft, có Thủy thủ Mặt Trăng cùng các mahō shōjo Nhật….và tất nhiên có Peter Jackson cùng bộ ba phim Chúa tể những chiếc Nhẫn (2001-2003). Anh chàng Hobbit tập đầu tiên chào rạp tháng 12/2012; những đoàn người xếp hàng dài chờ mua vé nói lên sức hút không có tuổi của Trung Địa. * https://thuviensach.vn Một trong những điểm hấp dẫn chính của Chúa tể những chiếc Nhẫn lại không nằm trong những trang sách: mà là trong sự tồn tại của câu chuyện với tư cách một mảnh ghép làm thành “hệ truyền thuyết” (legendarium - chữ của Tolkien) về Trung Địa; nói cách khác, trong sự tồn tại của Trung Địa như một lục địa bên trong Arda (thế giới này), đến lượt nó lại nằm trong Eä (vũ trụ). Sâu xa hơn, những sáng tạo bay bổng của Tolkien-nhà văn khởi nguồn từ những nghiên cứu “hũ nút” của Tolkien-học-giả (mặc dù nhìn từ cách khác, thành tựu văn chương dày dặn của Tolkien lại át mất thời gian làm con người nghiên cứu của ông!). “Công trình ấy… bắt nguồn từ cảm hứng hết sức ngôn ngữ học và được thực hiện làm mục đích cung cấp bối cảnh ‘lịch sử’ cần thiết cho ngữ hệ Tiên”, Tolkien viết trong Lời tựa đi kèm ấn bản lần thứ 2 (có kèm trong sách này), nói về những trước tác rời rạc mà sau này con trai ông, Christopher Tolkien, sắp xếp và cho in lại sau khi ông mất dưới tên Huyền sử Silmaril. Nhận xét này còn có thể khái quát thêm: có được những sáng tác sau này là nhờ niềm say mê ngôn ngữ ông có từ thưở bé. Chưa đi học, cậu bé Tolkien đã được mẹ dạy tiếng La tinh, Pháp và Đức; đến trường cậu học thêm tiếng Anh cổ và trung đại, tiếng Phần Lan. Goth, Hy Lạp, Ý, Na Uy cổ, Tây Ban Nha, Wales. Tốt nghiệp đại học ngành ngữ văn học, ông còn biết qua tiếng Đan Mạch, Hà Lan, Lombardy, Na Uy, Nga, Serbia, Thụy Điển và nhiều thứ tiếng cổ khác. Cảm hứng ngôn ngữ không dừng ở việc học: Tolkien trong độ tuổi thiếu niên cùng bạn bè tự nghĩ ra ba ngôn ngữ nhân tạo, như một trò chơi. Đấy là mầm mống đầu tiên để sau này ông xây dựng các thứ tiếng khác rồi sẽ được sử dụng trong hệ truyền thuyết: ngôn ngữ cho Người Lùn, cho Orc, cho Con Người ở Trung Địa, phức tạp và hoàn chỉnh nhất là hai thứ tiếng Sindarin và Quenya - “ngữ hệ Tiên”. Từ ngữ hệ Tiên ra đời sự tích nòi giống Tiên, từ sự tích nòi giống Tiên ra đời cả hệ truyền thuyết với một lịch sử vũ trụ hoàn chỉnh: và khi chiếc nhẫn của Bilbo trong Anh chàng Hobbit rơi vào đó, Chúa tể những chiếc Nhẫn ra đời. https://thuviensach.vn Chúa tể những chiếc Nhẫn được viết trong thời kỳ dạy học ở Oxford, từ năm 1937 đến 1949; nhưng những phác thảo đầu tiên về Arda đã bắt đầu từ 1917, khi ông đang dưỡng thương trong quá trình tham chiến ở Pháp. Buổi Sáng thế từ Âm nhạc của các Ainur, những cuộc di cư lớn của người Tiên, chuyện tình giữa Beren và Lúthien, trận chiến quy mô vũ trụ giữa các Valar cùng người Tiên với Morgoth mà Sauron chỉ là một gã học trò, tất cả đã thành hình từ lâu trước khi lần đầu tiên ông nghĩ tới giống dân Hobbit: và câu chuyện về cuộc Nhẫn Chiến trở thành một nối tiếp tự nhiên, Kỷ Đệ Tam, theo sau những thời đại hoàng kim kia. Tolkien mong muốn tạo ra một sử thi không kém Beowulf hoặc Kalevala; những gì ông làm được có lẽ còn rộng hơn thế. Trong bài giảng năm 1939 “Về truyện thần tiên”, Tolkien tranh luận về cái “thực” và “giả vờ” khi đến với cổ tích, phản kháng lại quan niệm của Andrew Lang cho chỉ trẻ con là đủ thơ ngây tin vào những thứ không tồn tại: “Điều xảy ra ở đây là người kể chuyện đã trở thành một đấng ‘tạo hóa con’. Người ấy tạo ra một Thế giới Thứ hai, mời gọi tâm trí ta bước vào. Khi đã vào bên trong thế giới ấy, tất cả những gì ông ta kể đều là ‘thực’: vì tất cả đều tuân theo luật lệ nội tại của thế giới ấy. Vì thế ta tin những điều ấy chừng nào ta còn ở trong.” Đấy chính là điều Tolkien thực hiện làm với Chúa tể những chiếc Nhẫn, tuy không hẳn với tư cách “người kể chuyện”: nhại lại vai trò học giả ngoài đời thực của mình, ở đây Tolkien đóng vai “nhà nghiên cứu và dịch thuật”: Chúa tể những chiếc Nhẫn được coi là một văn bản cổ có thực mà ông bắt được, dịch ra tiếng Anh hiện đại, cung cấp các chú thích cùng những Phụ lục về văn hóa và lịch sử (xuất hiện ở cuối tập 3), cùng cả một lời thuyết minh rất dài (phần “Phi lộ” trong tập này), tương tự như những ấn bản chú thích về các trường ca trung đại ông thực hiện khi dạy ở đại học Leeds. Trái Đất chúng ta đang sống đây thuộc Kỷ Đệ Tứ, Tolkien cho biết, và vẫn còn mang theo dấu ấn những sự kiện xảy ra từ thời của Frodo và Aragorn. https://thuviensach.vn Một phần quan trọng trong sự tiếp nối ấy là những cái tên. “Cha thích lịch sử, nó làm cha cảm động, nhưng với cha những thời khắc đẹp đẽ nhất trong lịch sử là khi nó rọi tỏ những từ ngữ và tên riêng!” ông viết cho Christopher năm 1958 (“Tolkien” cũng là một họ lạ: theo ông từ đó có gốc Đức và có nghĩa là “có máu phiêu lưu liều lĩnh, và ông cam đoan là trái ngược với bản tính Hobbit của mình). Từ nguyên là niềm hứng thú lâu năm của Tolkien, với những tri thức có được khi tham gia biên soạn từ điển Oxford English Dictionary và giảng dạy ngành nghiên cứu Anglo-Saxon. Phần lớn tên người/ hobbit và địa danh trong Quận có vẻ là kết quả nhặt nhạnh những tên dòng họ hay làng xã thú vị khắp nước Anh; ông quả quyết từng cái tên đều có thực ngoài đời, và đưa ra lý giải từ nguyên cho chúng. Cũng vì thế mà các tên riêng trong hệ truyền thuyết dường như mô phỏng lại quá trình Bilbo/ Frodo từ chốn an cư trong Quận đi ra thế giới bên ngoài (hoặc quá trình cậu bé Tolkien rời quê ngoại làng Sarehole ở Birmingham đi lên thành phố, đến với chiến tranh, bệnh tật, bom nổ): từ những cái tên “nôm na mách qué” bằng tiếng Anh hiện đại trong Quận sang đến tiếng (và văn hóa) Anglo-Saxon của những Con Người sống ở vương quốc Gondor, Rohan sang đến người Tiên, Người Lùn, Mordor... hoàn toàn là những thứ tiếng do ông sáng tạo. Trong bộ ba Chúa tể những chiếc Nhẫn của Peter Jackson xuất hiện những đoạn thoại dài bằng tiếng Sindarin, Quenya, Khuzdûl, Rohirric và cả tiếng Mordor vốn không có trong mọi ghi chép của Tolkien. “Renich i lú i erui govannem?” Arwen hỏi. Aragorn đáp lại: “Nauthannen i ned ôl reniannen.” (“Chàng còn nhớ lần đầu ta gặp mặt?” - “Ta tưởng mình bước lạc cõi mơ.”) Những đoạn thoại này viết riêng cho phim (và tương tự với Anh chàng Hobbit), người soạn là David Salo và giới nghiên cứu, trong giới hâm mộ Tolkien phong trào “học tiếng Tiên” cũng lan rộng: người ta sáng tác bằng, và dịch thơ Tolkien sang, tiếng Sindarin và Quenya. Thế giới fantasy của Tolkien đã bắt rễ trong thực tại. * https://thuviensach.vn Như thế Tolkien đã trở thành “cha đẻ của văn học fantasy hiện đại” (nhận định của Tom Shippey trong cuốn Tolikien: Tác giả thế kỷ 20, 2001) không chỉ vì ông đã tạo ra một quyển sách mà ông đã tạo ra một thế giới: một thế giới hoàn chỉnh từ số không (hoặc từ Âm nhạc của các Ainur), có khởi thủy và tiến hóa, có lịch sử và địa lý (dựa theo miêu tả của Tolkien, Karen Wynn Fonstad đã vẽ ra hẳn một cuốn Át lát Trung Địa) có các hệ dân tộc và ngôn ngữ khác nhau. Nhưng sáng tạo toàn diện ấy mang lại niềm vui và kho tư liệu vô tận cho người hâm mộ và giới nghiên cứu bao nhiêu, thì lại là thách thức đối với giới dịch thuật bấy nhiêu. Con số không chính thức trên trang Elrond’s Library vào tháng 12/2012 thống kê được 61 bản dịch tại 56 quốc gia của cả Anh chàng Hobbit và Chúa tể những chiếc Nhẫn; kỷ lục trong đó là tiếng Nga với 9 bản dịch (mức độ hoàn chỉnh và chất lượng khác nhau). Sinh thời Tolkien đã chứng kiến sự ra mắt của 7 bản dịch trọn vẹn; bản thân là nhà ngữ văn học, nhà phê bình cùng dịch thuật, ông lại trở thành nhà phê bình dịch khắt khe: bản tiếng Hà Lan và Thụy Điển bị ông chỉ trích nặng nề, sau một thời gian dài trao đổi thư từ với hai dịch giả bất thành! Ông đặc biệt phản đối việc dịch nhân danh địa danh, coi đó là “chuyện bất khả”: “Cách xử lý tốt nhất với bản đồ đầu tiên là dịch tiêu đề thành Một phần ‘The Shire’ và để yên đó. … Tôi xin nói ngay rằng tôi sẽ không chấp thuận bất kỳ phá phách tương tự nào đối với hệ thống nhân danh. …Thực sự tôi rất tức giận (Thư gửi Rayner Unwin năm 1956). Lý luận của Tolkien: bởi các tên người và địa danh trong sách đều là tên có thật, và thuộc một hệ thống tỉ mỉ, mà không thể dịch ra mà không phá vỡ “không khí Anh”. Quả thật Tolkien lo lắng vậy là tất yếu, vì làm sao khôi phục được trong một ngôn ngữ khác, quan hệ phức tạp của “Ngôn Ngữ Chung ở Trung Địa”/ Tiếng Anh hiện đại với tiếng của người Tiên - Người Lùn - các tộc Người - Mordor/ Tiếng Anglo Saxon - Na Uy cổ - Wales - Do Thái... với bao nhiêu vay mượn, ảnh hưởng, bản địa hóa và biến âm? Cùng với rất nhiều cách chơi chữ cực kỳ sáng tạo khi Tolkien dịch từ “Ngôn Ngữ Chung” sang tiếng Anh hiện đại? Cộng https://thuviensach.vn thêm vào chuyện ngay những tên tiếng Anh Tolkien sử dụng hầu hết đều có từ nguyên rắc rối, trong khi những người dịch ở các quốc gia, tất nhiên, không phải ai cũng là chuyên gia tiếng Anh cổ. Các bản dịch đầu tiên đều vấp váp nhiều ở phần tên riêng, chưa kể nhiều trích dẫn và thơ ca có vẻ “kỳ bí” trong văn bản Chúa tể những chiếc Nhẫn: 11 bản dịch đã được ra đời trước năm 1977, khi Huyền sử Silmaril được in[2]. Như thế, về mặt nào đó, việc Tolkien muộn màng đến với bạn đọc Việt Nam lại là cái lợi: chúng ta được thừa hưởng những thành quả nghiên cứu và khảo sát của những người đi trước, cũng như việc xuất bản phần còn lại của tác phẩm Tolkien (vẫn đang diễn ra); ngoài Huyền sử Silmaril hay Đàn con của Húrin, quan trọng hơn nữa là bộ Lịch sử Trung Địa mười hai cuốn do Christopher Tolkien tập hợp các bản thảo và ghi chú của cha mình. Đấy là những nguồn tư liệu quan trọng, không chỉ cho người dịch mà cho bất kỳ người nào yêu mến và muốn tìm hiểu thêm về ông (hoặc muốn trở thành một chuyên gia nghiên cứu Tolkien - biết đâu đấy!). Riêng về mặt nhân danh địa danh, những người dịch sau nhận được không chỉ sự chấp thuận, mà cả hướng dẫn tận tình của ông: bài Chỉ dẫn tên riêng trong Chúa tể những chiếc Nhẫn do chính Tolkien biên soạn (viết 1967, nhưng in lần đầu 1975 trong La bàn Tolkien, Jared Lobdeil biên soạn), gồm các phân tích từ nguyên và cả gợi ý cách dịch trong các thứ tiếng ông biết, đã trở thành kim chỉ nam đầu tiên của mỗi người dịch Tolkien. Khó có thể nói ông đổi ý là do bất bình với những người dịch đầu tiên hay do thông cảm với khó khăn của họ; chỉ tiếc là trong cuộc đời đa ngữ của mình, ông chưa kịp nghiên cứu các thứ tiếng châu Á! Vì thế, bản tiếng Việt Chúa tể những chiếc Nhẫn lần đầu ra mắt hoàn chỉnh, nhóm dịch và biên tập vừa mừng vừa lo. Mừng là vì có điều kiện để thực hiện một bản dịch đàng hoàng, tâm huyết, xứng đáng với lòng hâm mộ của người yêu sách nói chung, và với lòng yêu nghề của những người làm sách nói riêng. Lo là lo không biết công sức bỏ ra đã đủ xứng đáng với yêu cầu chưa, có rẽ lạc nhánh nào trong cái mê cung rợn ngợp có tên Tolkien https://thuviensach.vn hay không? Và có đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao của những bạn đọc ngày càng thông minh và khó tính của Nhã Nam hay không? Tolkien làm việc trên cuốn sách mất 12 năm, dựa trên hệ truyền thuyết đã xây đắp hơn ba chục năm, bản dịch tiếng Việt phải trải qua gần 6 năm từ ngày phôi thai đến hôm nay chạm ngõ các bạn đọc, vẫn còn là ngắn ngủi. Nhưng có lẽ cuộc sống là thế: những gì quý giá và đáng trọng không thể hoàn tất trong một sớm một chiếu, âu cũng là niềm vui khi nghĩ đến tương lai đây có thể sửa sang hơn, nhuận sắc cho tốt đẹp hơn mãi. Nếu cuốn Chúa tể những chiếc Nhẫn còn được bạn đọc Việt Nam yêu quý và tái bản, nếu Huyền sử Silmaril cùng các bộ khác có dịp chào đời, hẳn là sẽ còn tốt hơn công trình hôm nay nhiều lắm. Vài lời riêng về nhân danh và địa danh: sau khi đắn đo cân nhắc các phương án, và tham khảo nguyên tắc chung bày tỏ trong bài Chỉ dẫn tên riêng, lựa chọn cuối là thực hiện theo “điểm nhìn Hobbit”: những tên “nôm na mách qué” bằng tiếng Anh “đơn thuần”, chỉ các nhân vật, địa danh trong Quận hay biệt danh đặt cho những thực thể quen thuộc khác, sẽ dịch ra tiếng Việt; những tên gọi bằng các thứ tiếng khác nhau, Sindarin, Khuzdûl, Rohirric... đối với Hobbit đều xa lạ như nhau, thì để nguyên. (Dĩ nhiên đối với những người từng trải địa cầu, thông kim bác cổ như Gandalf và Aragorn trong số những bạn đọc, đã có thể tự hiểu những thứ tiếng ấy mà chẳng cần phải dịch). Một số trường hợp cụ thể, chính Toliken đã có vài lời trong phụ lục F; nhiều trường hợp thú vị khác, có dịp ngày nhàn, chúng ta sẽ cùng lân la tìm hiểu với nhau[3]. Và tất nhiên phương án này cũng chỉ giới hạn mà thôi: nếu muốn nhấc toàn bộ thế giới Trung Địa đặt sang hệ tọa độ ngôn ngữ của ta, sẽ phải dịch Ngôn Ngữ Chung ra tiếng Việt, Rohirric sang tiếng Mường, Sindarin và Quenya tiếng Hán hay Nhật, Khuzdûl tiếng Mông Cổ hay Chăm, chẳng hạn, và khớp vào Quận bằng những nhân danh, địa danh sưu tập ở Việt Nam; nhưng như vậy câu chuyện sẽ không còn là “không khí Anh”, là lịch sử kỷ Đệ Tam ở miền Tây Trung Địa nữa rồi. Và rồi trong số những dịch https://thuviensach.vn giả tiềm tàng có ai đủ tài bác học đến như vậy, thì chẳng phải sẽ hay hơn ư nếu người đó bắt tay tự viết một cuốn sử thi fantasy cho riêng mình, trên bối cảnh Việt Nam. Bởi vì suy cho cùng cuốn biên niên sử hơn nghìn trang này, trường ca lịch sử với bao nhiêu nhân vật và biến cố này, đều bắt đầu từ hạt mầm ấy: tình yêu của Tolkien dành cho “Quận” , cho cái làng nhỏ Sarehole, tồn tại vĩnh viễn trong đáy tim cho dù con người có lớn lên, đi qua chiến tranh và hòa bình, được và mất, và quê hương xưa chẳng còn như cũ (nhưng hãy để cho bạn đọc tự khám phá thêm trong cuốn sách). Hoặc như Christopher Mitchell khi nhận xét về tình cảm tôn giáo của Tolkien có nói: điều quan trọng mà Tolkien dạy cho ta qua những “truyện thần tiên về Trung Địa” , là mỗi ngày thức dậy, nhận ra ta đang sống trên một thành tạo diệu kỳ tên là “Trái Đất” , và nhỏ bé đến đâu ta cũng là một phần của vận động toàn vũ trụ, và thấy biết ơn. BAN BIÊN TẬP LỜI TỰA CHO ẤN BẢN LẦN THỨ HAI (1965) Câu chuyện này càng kể càng lớn thêm, cho đến khi trở thành bộ sử về cả cuộc Đại Nhẫn Chiến, lại điểm xuyết nhiều chi tiết thuộc về lịch sử cổ đại hơn vốn có từ trước. Tôi bắt tay vào câu chuyện ngay sau khi hoàn tất Anh chàng Hobbit và trước khi cuốn đó được xuất bản năm 1937; song tôi không tiếp tục viết tiếp cuốn tiếp theo này, bởi muốn trước hết hãy hoàn thiện rồi sắp đặt trật tự những huyền thoại và truyền thuyết về Thời Cựu Niên, vốn bấy giờ đã dần lên hình thành vóc được vài năm. Tôi muốn làm việc đó chỉ nhằm thỏa mãn ý thích cá nhân, chứ không mấy hy vọng người khác sẽ quan tâm đến công trình ấy, nhất là khi nó bắt nguồn từ cảm hứng https://thuviensach.vn hết sức ngôn ngữ học và được thực hiện nhằm mục đích cung cấp bối cảnh “lịch sử” cần thiết cho ngữ hệ Tiên. Khi những người được tôi hỏi chỉnh không mấy hi vọng thành không hi vọng, tôi liền quay trở lại với cuốn tiếp theo, do được khích lệ bởi lời đề nghị của độc giả muốn biết thêm về người Hobbit và chuyện phiêu lưu của họ. Song câu chuyện, một cách không cưỡng nổi, cứ ngả về thế giới xưa cũ hơn, để rồi trên thực tế trở thành câu chuyện về sự kết thúc và qua đi của thế giới ấy trước khi kể tới thuở ban đầu ngay trong khi viết Anh chàng Hobbit, trong đó đã nhắc đến nhiều đối tượng cổ xưa hơn: Elrond, Gondolin, người Thượng Tiên, bọn Orc, cũng như những tiết lộ sơ qua, dù không chủ ý, về các thứ cao sâu hơn hoặc tăm tối hơn nhiều so với thoạt nhìn: Durin, Moria, Gandalf, tên Hắc Thuật Sĩ, chiếc Nhẫn. Chính cuộc khám phá ý nghĩa sâu xa của những đề tài này cùng mối liên quan của chúng đến các giai đoạn lịch sử cổ đại đã tiết lộ nhiều điều về Kỷ Đệ Tam mà đỉnh cao là cuộc Nhẫn Chiến. Những người hỏi thêm thông tin về người Hobbit cuối cùng cũng nhận được thông tin, song họ đã phải đợi một thời gian dài; bởi việc soạn bộ Chúa tể những chiếc Nhẫn diễn ra đứt quãng suốt những năm 1936 đến 1949, giai đoạn tôi có nhiều bổn phận không thể lơ là, cũng như nhiều mối quan tâm khác trong vai trò người học lẫn người dạy học khiến tôi phải miệt mài nghiên cứu. Dĩ nhiên sự trì hoãn còn bị kéo dài thêm khi chiến tranh bùng phát vào năm 1939, cho đến cuối năm ấy câu chuyện vẫn chưa đi đến cuối Quyển Một. Bất chấp tình hình tối tăm của năm tiếp đó, tôi nhận thấy tới giờ không thể hoàn toàn bỏ bẵng câu chuyện cho được, thế nên tôi tiếp tục làm việc, phần lớn vào ban đêm, cho đến khi tôi đứng bên mộ Balin ở Moria. Đến đó thì tôi dừng nghỉ một quãng dài. Có dễ gần một năm sau tôi mới tiếp tục và cuối năm 1941 thì tới được Lothlórien và dòng Sông Cả. Trong năm sau đó tôi viết những bản nháp đầu tiên của Quyển Ba bây giờ, cùng khúc mở đầu các chương I và III của Quyển Năm; và khi lửa https://thuviensach.vn báo động cháy sáng tại Anórien và vua Théoden đến thung Khe Miếu, tôi dừng lại. Tiên liệu đã can, mà lại không còn thời gian nghĩ ngợi. Chính trong năm 1944, bỏ lại những đầu mối chưa gút và những rắc rối phức tạp của cuộc chiến mà tôi có nhiệm vụ điều hành, hay ít nhất là báo cáo, tôi ép mình giải quyết hành trình của Frodo tới đất Mordor. Những chương này, cuối cùng trở thành Quyển Bốn, được viết và gửi theo từng kỳ cho con trai tôi, Christopher, khi ấy đang đóng quân ở Nam Phi cùng RAF (Không lực Hoàng gia Anh). Tuy nhiên phải mất năm năm nữa câu chuyện mới được đưa đến kết thúc như hiện tại; lúc ấy tôi đã thay nhà, thay ngành dạy, thay cả trường dạy, và ngày tháng dù đã bớt tối tăm vẫn không bớt nhọc nhằn là mấy. Rồi khi phần “kết” cuối cùng đã xong thì lại cần phải chỉnh sửa toàn bộ câu chuyện, và quả tình phần lớn đã được viết lại ngược từ cuối lên. Và bản thảo cần được đánh máy, rồi đánh máy lại, tự tay tôi; vì chi phí đánh máy chuyên nghiệp mười ngón vượt quá khả năng tôi chi trả. Rất nhiều người đã đọc Chúa tể những chiếc Nhẫn kể từ khi nó cuối cùng cũng ra lò thành sách; và tôi muốn nói vài điều ở đây về nhiều quan điểm cũng như phỏng đoán tôi đã nhận được hoặc đọc được, lý giải động cơ lẫn ý nghĩa của câu chuyện này. Động cơ nguyên thủy chính là khát vọng của một người kể chuyện, muốn bắt tay vào thử kể một câu chuyện thật dài mà vẫn có thể thu hút sự quan tâm nơi người đọc, tiêu khiển cho người đọc, khiến họ vui sướng, và thảng hoặc có thể kích động họ hoặc khiến họ xúc động tận tâm can. Trong vai trò người hướng dẫn, tôi chỉ có duy nhất cảm nhận của chính mình về nỗi cái gì thì hấp dẫn, cái gì thì thì xúc động, và với nhiều người sự hướng dẫn này thường không tránh khỏi sai lầm. Vài người đã đọc cuốn sách, hoặc ít nhất cũng đã viết bài điểm sách, thấy nó chán phèo ngớ ngẩn, đáng khinh; và tôi thì không việc gì phải phàn nàn, bởi tôi cũng giữ quan điểm tương tự về tác phẩm của họ, hoặc giả về những kiểu viết lách mà rõ ràng họ ưa hơn. Song kể cả từ quan điểm của những người đã sung sướng thưởng thức câu chuyện của tôi thì ở cuốn sách vẫn còn nhiều điều khiến họ chưa hài lòng. Có lẽ một chuyện kể dài không thể làm https://thuviensach.vn hài lòng mọi người hết thảy ở các điểm, cũng không thể gây thất vọng cho mọi người ở cùng những điểm ấy, bởi tôi nhận ra, từ những bức thư bấy nay nhận được, rằng những đoạn hoặc chương với vài người này là dở thì lại được mọi người khác đặc biệt tán thưởng. Độc giả hay chỉ trích nhất trong số các độc giả, tức chính tôi, giờ đã tìm thấy nhiều sai sót, cả lớn lẫn nhỏ, song may thay lại không bị bắt buộc phải viết bài điểm sách hay viết lại cả quyển sách, vậy nên ông ta sẽ im lặng mà lờ mọi điểm này đi, ngoại trừ một điểm mà những người khác đã lưu ý: cuốn sách quá ngắn. Còn về bất kể ý nghĩa nội tại hay “thông điệp” nào, thì trong ý đồ của tác giả không có gì hết. Nó không ngụ ngôn phúng dụ cũng không thời sự đáng quan tâm. Càng tiến triển, câu chuyện càng cắm rễ (vào quá khứ), đồng thời trổ ra nhiều cành nhánh không lường trước được: song chủ đề chính đã được xác định từ ban đầu qua một lựa chọn không thể nào tránh khỏi: lấy chiếc Nhẫn để liên hệ nó với Anh chàng Hobbit. Chương chủ chốt, “Bóng ma từ quá khứ” , là một trong những phần cũ kỹ nhất cả câu chuyện. Chương này được viết rất lâu trước khi điềm báo năm 1939 trở thành mối đe dọa về một thảm họa không sao tránh được, và từ thời điểm ấy trở đi câu chuyện hẳn vẫn phát triển về cơ bản theo những tuyến cốt truyện đó, kể cả nếu thảm họa kia được ngăn chặn kịp thời. Nguồn tham khảo là những thứ đã ở trong đầu óc tôi từ rất lâu, trong vài trường hợp còn được viết ra rồi hầu như không thay đổi, hoặc thay đổi rất ít, bởi cuộc chiến tranh nổ ra năm 1939 hay các hậu quả từ cuộc chiến ấy. Cuộc chiến tranh ngoài đời thực không giống cuộc chiến tranh truyền thuyết ở cả quá trình lẫn hồi kết. Nếu quả đó là nguồn gợi hứng hay định hướng diễn biến của truyền thuyết, thì chắc hẳn chiếc Nhẫn đã bị giành lấy rồi được dùng để chống lại Sauron; hắn đã không bị tiêu diệt mà bị bắt làm nô lệ, và Barad-dûr đã không bị phá hủy mà chỉ bị chiếm đóng. Saruman, do không chiếm được chiếc Nhẫn, trong cảnh hỗn loạn và lừa lọc của thời điểm ấy sẽ tìm thấy ở Mordor những mắt xích còn thiếu trong nghiên cứu bản thân về truyền thuyết xoay quanh chiếc Nhẫn, rồi sẽ chẳng bao lâu sẽ https://thuviensach.vn làm một chiếc Nhẫn Báu cho riêng mình, cầm nó mà thách thức kẻ tự phong làm đấng Trị vì Trung Địa. Trong cuộc xung đột đó cả hai bên sẽ nhìn dân Hobbit bằng con mắt căm ghét và khinh miệt: họ hẳn sẽ không tài nào sống nổi kể cả trong kiếp nô lệ. Những phương án triển khai khác có thể được nghĩ tới, chiều theo thị hiếu hoặc quan điểm của những người thích tham chiếu ngụ ngôn phóng dụ hoặc chuyện thời sự. Song tôi chân thành ghét ngụ ngôn phóng dụ trong mọi hình thức, đã ghét kể từ hồi tôi đủ già để cảnh giác nhìn ra sự hiện diện của nó ở bất kỳ đâu. Tôi thích lịch sử hơn nhiều, dù chân thực hay giả cách, với khả năng áp dụng đa dạng lên suy nghĩ và trải nghiệm của độc giả. Tôi nghĩ là nhiều người nhầm “khả năng áp dụng” với “ngụ ngôn phóng dụ”; song một thứ là do lựa chọn tự do của người đọc, thứ kia lại nằm dưới sự thống trị có mục đích của tác giả. Một tác giả dĩ nhiên không thể hoàn toàn thoát khỏi ảnh hưởng từ những trải nghiệm của chính mình, song cái mầm chuyện kể lại hút từ mảnh đất trải nghiệm dọc theo những đường cực kỳ phức tạp, và những nỗ lực hòng định nghĩa quá trình này cùng lắm chỉ là phỏng đoán từ bằng chứng vốn dĩ không đầy đủ và mơ hồ nhập nhằng. Vả lại sẽ là sai lầm - mặc dầu đương nhiên hấp dẫn, nhất là khi thời kỳ sống của tác giả cùng nhà phê bình chồng chéo lên nhau - nếu tin rằng những phong trào tư tưởng hoặc các sự kiện thời đại cả hai cùng trải qua tất yếu là nguồn ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Quả tình chỉ ai đã đích thân chịu đựng cái bóng tăm tối của chiến tranh thì mới cảm thấy trọn vẹn sức áp bức từ cuộc chiến; nhưng năm tháng trôi qua, giờ đây người ta thường quên mất rằng bị mắc kẹt trong cảnh chiến tranh vào năm 1914 giữa độ thanh xuân thì cũng kinh khủng chẳng kém gì buộc phải can dự vào chiến trận năm 1933 và các năm tiếp sau. Đến năm 1918, ngoại trừ duy nhất một người, còn thì bạn bè tôi đều chết cả. Hoặc giả chuyển sang một vấn đề bớt đau lòng hơn: vài người đã có ý kiến cho rằng “Cuộc thanh trừng Quận” phản ảnh tình hình nước Anh tại thời điểm tôi đang hoàn tất câu chuyện. Không phải như thế. Đó là một phần thiết yếu trong cốt https://thuviensach.vn truyện, được trù tính từ đầu, mặc dầu trong quá trình viết bị sửa đổi nhân vật Saruman có sự phát triển trong câu chuyện, chứ - tôi có cần nói điều này chăng - không có bất kỳ ý nghĩa phúng dụ nào hay tham chiếu chính trị đương đại nào. Nó quả thật có chút cơ sở trong trải nghiệm cá nhân, nhưng khá ít ỏi (bởi tình hình kinh tế đã hoàn toàn khác), lại quá xa xưa. Miền quê nơi tôi sống thời thơ ấu đã bị phá hủy xơ xác năm tôi chưa đầy mười bảy tuổi, trong những ngày xe ô tô còn là của hiếm (tôi chưa hề nhìn thấy cái nào) và người ta vẫn còn xây dựng dở đường xe lửa ngoại thị. Gần đây tôi thấy trên báo bức ảnh chụp hình mẫu hư nát cuối cùng của cối xay bột từng một thời phồn thịnh bên cạnh cái hồ chứa mà ngày xưa đối với tôi quan trọng vô cùng. Tôi chưa bao giờ thích vẻ bề ngoài của ông chủ cối Trẻ, song bố ông ta, ông chủ Già, thì có chòm râu đen, và không hề mang tên Sạn Mịn. Chúa tể những chiếc Nhẫn giờ đây được ra ấn bản mới, nên tôi đã chớp lấy cơ hội sửa chữa. Một số lỗi và những điểm không nhất quán vẫn còn trong bản gốc nay đã được sửa, cùng với nỗ lực cung cấp thông tin ở vài điểm mà các độc giả chu tường đã nêu. Tôi đã cân nhắc mọi nhận xét và các câu hỏi của độc giả, nên nếu vài nhận xét hay câu hỏi có vẻ bị bỏ qua thì rất có thể bởi tôi không giữ giấy ghi chép được ngăn nắp lắm; song có nhiều câu chỉ có thể trả lời bằng các phụ lục bổ sung, hay thực tình là bằng cách in thêm hẳn một phụ bản bao gồm phần lớn nội dung không đưa vào ấn bản đầu tiên, đặc biệt là phần thông tin ngôn ngữ học chi tiết. Trước mắt ấn bản này có thêm Lời tựa, bổ sung vào phần Phi lộ, vài ghi chú, một mục lục tên người và địa danh. Mục lục này theo chủ ý sẽ gồm đầy đủ danh mục song không đầy đủ các trang tham chiếu, bởi nhằm mục đích hiện tại, cốt yếu là phải giảm độ dày cuốn sách. Một mục lục hoàn chỉnh tận dụng được toàn bộ nội dung mà bà N. Smith đã chuẩn bị cho tôi, thì phải đợi tới phụ bản. J.R.R. TOLKIEN https://thuviensach.vn PHI LỘ 1 Về người Hobbit Cuốn sách này chủ yếu nói về người Hobbit, và từ trong trang sách độc giả có thể khám phá ra nhiều điều về tính cách cùng một chút lịch sử của họ nữa. Thông tin thêm cũng sẽ có trong trích đoạn cuốn Sách Đỏ ở Biên Tây, đã được xuất bản dưới tựa đề Anh chàng Hobbit. Câu chuyện đó được soạn lại từ những chương đầu cuốn Sách Đỏ, do đích thân ông Bilbo - người Hobbit đầu tiên trở nên nổi tiếng khắp thế gian bên ngoài - soạn thảo và đặt tên là Đến nơi rồi quay về, bởi phần này kể về hành trình đi vào miền Đông cùng chuyến trở về của ông: một cuộc phiêu lưu sau này sẽ đưa mọi người dân Hobbit vào dòng biến cố vĩ đại trong Kỷ Nguyên được thuật lại ở đây. Dầu vậy, nhiều người có lẽ ước sao được biết nhiều hơn về giống người đáng chú ý này ngay từ đầu, một số khác lại không sở hữu cuốn sách trước đó. Cho những độc giả ấy, tôi nhặt nhạnh lại đây một vài ghi chép về những điểm quan trọng hơn, gom từ hệ thống tích truyện về người Hobbit, và cuộc phiêu lưu đầu tiên cũng sẽ được thuật lại vắn tắt. Hobbit là một giống người không phô trương tuy rất cổ xưa, xưa kia đông đảo hơn nhiều ngày nay; bởi họ yêu hòa bình và yên tĩnh, yêu đất đai được canh tác tốt: một miền quê trật tự đâu vào đấy, được trồng trọt đâu vào đấy là chốn lai vãng ưa thích của họ. Họ trước cũng không và giờ cũng không hiểu hoặc giả không thích mấy thứ máy móc nào phức tạp hơn cái ống bễ lò rèn, cái cối xay nước hay khung cửi, mặc dầu họ rất khéo léo sử dụng dụng cụ. Thậm chí từ xa xưa họ vẫn thường nhát mặt “Người To https://thuviensach.vn Lớn”, tức chúng ta theo như họ gọi, còn giờ đây thì họ ghét bỏ mà lảng tránh chúng ta, thành ra khó mà tìm thấy được. Họ nghe rất thính nhìn rất tinh, và mặc dầu phần đông múp míp lại thêm chẳng bao giờ vội vàng vô cớ, song họ vô cùng lanh lợi và khéo léo khi chuyển động. Họ ngay từ đầu đã có tài lẳng lặng biến mất tức thì mỗi khi có người to lớn nào họ không muốn gặp xồng xộc đi qua; và tài năng này được họ phát triển cho đến lúc Con Người nghĩ đấy là ma thuật. Song trên thực tế người Hobbit chưa bao giờ nghiên cứu ma thuật, bất kể loại nào, và họ khó bị dò ra tăm tích chỉ là nhờ kỹ năng chuyên nghiệp có được từ di truyền, luyện tập, và cả nhờ tình gắn bó với đất đai, khiến những chủng tộc to lớn vụng về hơn không bắt chước nổi. Bởi họ là một tộc người bé nhỏ, nhỏ hơn cả Người Lùn: không vâm váp và chắc nịch được bằng, ý là vậy, dù không thực sự thấp hơn bao nhiêu. Chiều cao của họ biến thiên trong khoảng giữa hai và bốn bộ đơn vị đo lường của ta. Giờ thì họ hiếm khi đạt được tới ba bộ; nhưng họ bảo họ đã teo nhỏ đi rồi, chứ ngày xưa họ cao hơn nhiều. Theo Sách Đỏ, Bandobras Took (Bò Rống), con trai Isumbras Đệ Tam, cao bốn bộ năm nên có thể cưỡi cả ngựa. Trong mọi ghi chép của người Hobbit ngài chỉ thua hai nhân vật nổi tiếng thời cổ; chuyện đáng tò mò ấy rồi sẽ được kể đến trong cuốn sách này. Về phần người Hobbit ở Quận, mà các câu chuyện này nói đến, trong những ngày hòa bình và thịnh vượng họ là một giống dân vui vẻ. Họ ăn vận các màu tươi sáng, đặc biệt thích màu vàng và màu xanh; song họ hiếm khi đi giày, bởi gan bàn chân họ gai chắc như da thuộc và trịn lớp lông xoăn dày, hết sức giống mớ tóc xoăn trên đầu họ, thường là màu nâu. Do vậy, nghề thủ công duy nhất ít được họ thực hành là nghề đóng giày; nhưng họ có ngón tay dài khéo léo làm được nhiều thứ đẹp đẽ hữu dụng khác. Khuôn mặt họ lệ thường vốn đôn hậu chứ không thiên về đẹp đẽ, hàm rộng, mắt sáng, má đỏ hây hây, miệng chỉ chực cười, chực ăn với uống. Và họ cười và ăn uống, thường xuyên và nồng nhiệt, lúc nào cũng thích những trò đùa đơn https://thuviensach.vn giản, thích xơi sáu bữa một ngày (khi có thể). Họ hiếu khách, ưa tiệc tùng, và thích quà cáp, những món quà được họ cho đi thoải mái cũng như nhận về hào hứng. Quả thật rõ ràng là, bất chấp sự xa lánh sau này, dân Hobbit chính là anh em họ hàng của chúng ta: gần chúng ta hơn các Tiên, thậm chí còn gần hơn cả Người Lùn. Thời xa xưa họ nói các ngôn ngữ của Con Người, theo kiểu cách riêng của họ, thích và không thích phần nhiều các thứ Con Người vẫn thích và không thích. Nhưng mối quan hệ của hai bên chính xác là gì thì không còn khám phá ra được nữa. Khởi đầu của người Hobbit là mãi ở Thời Cựu Niên mà nay đã trôi qua và bị lãng quên. Duy chỉ các Tiên còn giữ lại ghi chép nào đó về thời đại đã mất tăm tích ấy, nhưng các truyền thuyết của họ hầu như chỉ nói về lịch sử của chính họ, trong đó Con Người hiếm khi xuất hiện còn Hobbit hoàn toàn không được nhắc đến. Song rõ ràng dân Hobbit trên thực tế đã sống lặng lẽ ở Trung Địa suốt nhiều năm dài trước khi các chủng dân khác lần đầu biết đến họ. Và thế gian suy cho cùng đầy những sinh vật kỳ lạ đến độ không đếm nổi, giống dân nhỏ bé dường như không hề có gì quan trọng. Song vào thời Bilbo, rồi thời Frodo người thừa kế của ông, họ đột nhiên trở nên vừa quan trọng vừa nổi tiếng, dù tự họ không hề muốn, và làm rối cả những trù tính của hội đồng Thông Thái hay thế lực Hùng Mạnh. Những ngày đó, Trung Địa vào Kỷ Đệ Tam, nay đã là quá khứ xa xôi, và hình dáng mọi vùng đất đã thay đổi; song những khu vực người Hobbit sinh sống hồi đó thì chắc hẳn vẫn y nguyên nơi họ đang nán lại ngày nay: Tây Bắc Cựu Thế Giới, đằng Đông Đại Dương. Về quê nhà gốc gác của họ, các Hobbit thời Bilbo không lưu giữ chút thông tin nào cả. Niềm say mê học vấn (trừ các sự tích phả hệ) hoàn toàn không phổ biến giữa họ, song vẫn còn một vài Hobbit trong các gia tộc già cỗi hay nghiên cứu sách vở của riêng họ, thậm chí còn thu thập các mẩu chuyện về thời xưa và các vùng đất https://thuviensach.vn xa xăm từ các Tiên, Người Lùn và Con Người. Ghi chép của họ chỉ mới bắt đầu từ thuở mở đất định cư ở Quận, nên các truyền thuyết cổ đại nhất cũng chẳng mấy xa xưa hơn Thời Kỳ Lưu Lạc. Tuy vậy, qua những truyền thuyết này, đồng thời qua chứng cứ phong tục cùng từ ngữ riêng của họ, có thể thấy rõ người Hobbit trong quá khứ xa xưa đã đi về phía Tây, như các dân tộc khác. Truyện kể hồng hoang nhất dường như tiết lộ thời kỳ họ sống ở thung lung thượng nguồn sông Anduin, giữa các mái Rừng Xanh Lớn và Dãy Núi Mù. Vì sao mà sau này họ quyết định chọn gian khổ và hiểm nguy, băng qua rặng núi vào Eriador thì không còn chắc chắn được nữa. Chuyện kể của chính họ nhắc đến sự sinh sôi quá mức của Con Người nơi đất ấy, nhắc đến bóng đen bao phủ khu rừng, khiến khu rừng trở nên tăm tối và mang tên mới là rừng Âm U. Trước khi băng núi, người Hobbit đã phân tách thành ba tiểu chủng có phần khác biệt: Chân Tơ, Đại Cồ và Bì Bợt. Chân Tơ da nâu hơn, nhỏ người hơn, lại thấp hơn, và họ không có râu, cũng không đi ủng; bàn tay bàn chân họ gọn gàng và khéo léo lanh lợi; họ ưa cao nguyên và sườn đồi. Đại Cồ vóc người to ngang hơn, nặng nề hơn; chân tay họ to lớn hơn, và họ thích đất bằng với những dải sông. Bì Bợt da dẻ sáng đẹp hơn, tóc cũng sáng, và họ cao hơn, mảnh dẻ hơn hai chi kia; họ yêu cây và đất rừng. Thời xa xưa, chi Chân Tơ thường qua lại với Người Lùn và sống lâu dài dưới các đồi chân núi. Họ đi về phía Tây từ rất sớm, lang thang khắp Eriador mãi tới tận Đỉnh Gió trong khi những nhóm khác vẫn đang ở Vùng Đất Hoang. Họ là chi bình thường nhất, đặc trưng cho người Hobbit, và cho đến nay cũng là chi đông đúc nhất. Họ thể hiện rõ nhất xu hướng định cư một chỗ, bảo tồn được lâu nhất thói quen sống trong hang hốc của cha ông. Chi Đại Cồ lưu lại lâu bên triền Sông Cả Anduin, và ít trốn tránh Con Người hơn cả. Họ đi về phía Tây sau Chân Tơ rồi theo dòng Nước Ồn xuôi xuống phương Nam; sau đó nhiều người trong số họ sinh sống lâu dài giữa Tharbad và biên giới Dunland trước khi lại ngược về Bắc. https://thuviensach.vn Chi Bì Bợt, số người ít nhất, là một chi phương Bắc. Họ thân thiện với các Tiên hơn những Hobbit khác, lại sành sỏi về ngôn ngữ và ca hát hơn nghề thủ công; và thời xa xưa họ thích săn bắn hơn cày bừa. Họ vượt núi phía Bắc Thung Đáy Khe, đi xuống sông Nguồn Xám. Ở Eriador họ nhanh chóng hòa lẫn vào các chi khác, đã đến từ trước, song vì họ có phần gan dạ hơn và mê phiêu lưu hơn, nên người ta thường thấy họ đóng vai trò thủ lĩnh hay tù trưởng các thị tộc Chân Tơ hoặc Đại Cồ. Thậm chí ở thời Bilbo, dòng máu Bì Bợt vẫn còn mạnh thấy rõ trong các gia tộc lớn, như nhà Took và các vị Chủ Trấn Hươu. Sang đến miền Tây Eriador, giữa Dãy Núi Mù và Dãy Núi Lune, các Hobbit thấy có cả Con Người lẫn các Tiên. Kỳ tình, một số người vẫn sinh sống ở đó, tàn dư tộc Dúnedain, dòng giống các vua Con Người vượt Đại Dương từ Tây Châu đến; song họ đang lụi tàn nhanh chóng và đất đai của họ ở Vương Quốc Bắc đang suy sụp khắp nơi nơi thành đất hoang. Có thừa đất trống cho những người vừa tới, và chẳng mấy chốc người Hobbit bắt đầu định cư thành những cộng đồng quy củ nề nếp. Phần lớn các chốn định cư ban đầu của họ đã biến mất và đến thời Bilbo thì đã bị lãng quên từ lâu; song trong những khu lớn mạnh đầu tiên vẫn còn trụ lại một, mặc dầu quy mô đã giảm: đấy là ở Bree và trong rừng Chet bao chung quanh Bree, cách Quận chừng bốn mươi dặm về phía Đông. Chắc chắn, chính trong những ngày đầu này người Hobbit đã học dùng chữ cái và bắt đầu viết theo lối người Dúnedain, những kẻ xưa kia học được nghệ thuật ấy từ các Tiên. Và cũng trong những ngày ấy họ quên đi thứ ngôn ngữ sử dụng trước đấy, để rồi mãi mãi về sau chỉ nói Ngôn Ngữ Chung, Tây ngữ như người ta thường gọi, thứ tiếng bấy giờ phổ biến khắp mọi miền đất của các vua từ Arnor tới Gondor, và dọc khắp mọi bờ bãi Đại Dương từ Belfalas đến Lune. Tuy vậy họ vẫn giữ gìn một vài từ ngữ của riêng họ, cũng như những danh từ riêng chỉ tháng và ngày, và một kho khổng lồ các tên riêng từ quá khứ. https://thuviensach.vn Đúng giai đoạn này, truyền thuyết của người Hobbit lần đầu tiên cố định thành lịch sử bắt đầu có niên lịch hẳn hoi. Bởi chính nhằm năm một nghìn sáu trăm lẻ một thuộc Kỷ Đệ Tam mà hai anh hem Bì Bợt, Marcho và Blanco, từ Bree ra đi, và được sự chấp thuận của đức đại vương tại Fornost[4], họ băng dòng sông nâu Baranduin dẫn theo một đoàn Hobbit vô cùng đông đảo. Họ đi qua cầu Cung Đá, bắc từ những ngày huy hoàng của Vương Quốc Bắc, và chiếm toàn bộ đất đai phía bên kia cầu làm nơi sinh sống, tức là khoảng đất giữa dòng sông và khu Đồi Rìa. Yêu cầu duy nhất dành cho họ là họ cần để mắt sang sửa Cầu Lớn, cùng mọi cầu đường khác, giúp các thông tín viên của nhà vua qua lại thuận tiện hơn, và công nhận uy quyền của ngài. Từ đó bắt đầu Niên lịch Quận, bởi năm băng qua sông Bia Rum Đun (các Hobbit phiên ra như vậy) trở thành Năm thứ Nhất ở Quận, và mọi ngày tháng sau này được tính theo đấy[5]. Lập tức các Hobbit miền Tây phải lòng miền đất mới, nên họ ở lại đó, chẳng mấy chốc một lần nữa trôi ra khỏi lịch sử của Con Người và các Tiên. Trong khi đất ấy vẫn còn vua, về danh nghĩa họ vẫn là thần dân của ngài, song trên thực tế cai trị họ là các trưởng tộc Hobbit, hoàn toàn không dính líu gì tới mọi sự kiện của thế giới bên ngoài. Trong trận chiến cuối cùng ở Fornost chống Vua Phù Thủy vương quốc Angmar, họ cử vài tay cung đi hỗ trợ nhà vua, hoặc theo họ kể là vậy, mặc dầu không có câu chuyện nào của Con Người chép lại tình tiết này. Nhưng trong cuộc chiến ấy Vương Quốc Bắc bại vong; và rồi người Hobbit chiếm lấy đất ấy làm của riêng, và họ chọn từ trong các trưởng tộc một vị Thain xứng đáng nắm quyền thay nhà vua vừa ra đi. Ở đó trong suốt một nghìn năm họ hầu như không bị chiến tranh quấy rầy, và họ phát triển thịnh vượng, sinh đàn sinh đống sau trận Dịch Hạch Đen (năm 37 NLQ) cho đến thảm họa Mùa Đông Dài Dặc cùng trận đói ngay sau đó. Hàng nghìn dân bỏ mạng sau đợt ấy, nhưng tới thời điểm xảy ra câu chuyện này thì Những Năm Đói Kém (1158-60) đã là quá khứ xa xưa và người Hobbit đã lại quen với cảnh dư thừa. Đất đai màu mỡ nhân từ, và mặc dầu lúc mới đến họ chỉ thấy một vùng bỏ hoang từ lâu nhưng đất này xưa kia đã được cày bừa cẩn https://thuviensach.vn thận, ở đó nhà vua đã từng làm chủ nhiều trang trại, ruộng ngô, vườn nho và rừng. Vùng đất trải dài bốn mươi lý từ Đồi Rìa đến cầu Bia Rum Đun và năm mươi lý từ vùng truông Bắc đến đầm lầy phía Nam. Người Hobbit đặt tên là Quận, vì là vùng đất thuộc quyền quản của vị Thain, và là một quân buôn bán được tổ chức đâu ra đấy, và ở cái góc thế giới dễ chịu này họ tổ chức cuộc sống của mình đâu ra đấy, càng ngày càng bớt đi ra thế giới bên ngoài nơi những thứ tăm tối tung hoành, cho đến khi họ dần coi hòa bình và thịnh vượng là nguyên tắc ở Trung Địa và là quyền đương nhiên của mọi bọn dân có óc xét đoán. Bọn họ quên mất hoặc giả vờ tịt đi chút kiến thức ít ỏi ngày xưa về những người Bảo Vệ, cả về công khó nhọc của những người đã làm nên nền hòa bình dài lâu ở Quận. Trên thực tế họ đang được che chở, nhưng họ đã thôi không nhớ chuyện ấy nữa. Các Hobbit bất kể tộc nào đều chẳng bao giờ hiếu chiến, họ cũng chưa bao giờ đánh lẫn nhau. Dĩ nhiên, hồi thượng cổ họ từng buộc phải chiến đấu để duy trì chỗ đứng trong một thế giới gian nan; song tới thời Bilbo ấy đã là chuyện lịch sử ngày xửa ngày xưa rồi. Trận chiến cuối cùng, trước khi câu chuyện này bắt đầu, thực chất cũng là trận chiến duy nhất từng diễn ra bên trong biên giới Quận, đã ở bên ngoài ký ức của mọi người còn sống: Trận Đồng Xanh, 1147 NLQ, Bandobras Took đánh đuổi cuộc xâm lăng của bọn Orc. Kể cả thời tiết cũng đã trở nên dễ chịu hơn, bầy sói từng một thời rình rập khắp phương Bắc trong những mùa đông trắng buốt giá giờ chỉ còn là chuyện cổ tích. Vậy nên, mặc dầu vẫn còn vài kho vũ khí ở Quận, song những thứ này chủ yếu dùng làm vật trưng bày, treo bên trên lò sưởi hoặc trên tường, hoặc được gom vào viện bảo tàng ở Mỏ Cộ. Viện Mathom là tên gọi bảo tàng này; bởi bất kể thứ gì người Hobbit không sử dụng trước mắt, song lại chẳng nỡ lòng vứt bỏ, họ đều gọi là mathom. Chỗ ở của họ có xu hướng chật ních các thứ mathom, và nhiều món quà được truyền từ người này sang người kia cũng thuộc dạng này. https://thuviensach.vn Tuy nhàn hạ và hòa bình, nhưng tộc người này vẫn dẻo dai kỳ lạ. Nếu đến mức phải đe dọa hay giết họ thì cũng khó mà làm được; và có lẽ họ kiên trì yêu những thứ tốt đẹp đến vậy phần lớn bởi, khi bắt buộc, họ vẫn có thể sống mà không cần chúng, và còn có thể vượt qua sự hành hạ của tai ương, kẻ thù hay thời tiết theo lối bất cứ ai không hiểu rõ họ, không nhìn xa hơn cái dạ dày ham ăn cùng khuôn mặt no nê của họ đều phải kinh ngạc. Mặc dầu ngại sinh sự, và không bao giờ giết vật sống làm trò giải trí, họ rất gan góc lúc cùng đường, và khi cần vẫn có thể sử dụng vũ khí. Họ bắn cung tốt, bởi họ tinh mắt và ngắm đích chắc chắn. Không chỉ giỏi chuyện cung tên. Nếu thấy Hobbit lom khom hòn đá, mau kiếm chỗ ẩn nấp là vừa, mọi thú rừng to lớn đi lạc vào đất họ đều biết rõ như vậy. Mọi Hobbit ban đầu đều sống trong các hốc trong lòng đất, hoặc họ tin là vậy, và họ vẫn cảm thấy dễ chịu thoải mái nhất ở những chốn ngụ cư như thế; nhưng cùng với dòng thời gian, họ buộc phải thích nghi với những hình thức ở khác. Thực tế là ở Quận vào thời Bilbo, thường thường chỉ những Hobbit giàu nhất và những Hobbit nghèo nhất còn duy trì phong tục cổ xưa này. Kẻ nghèo nhất tiếp tục sống trong những hang hốc loại tiền sử nhất, đúng nghĩa là hốc, duy nhất một cửa sổ hoặc chẳng có cái nào cả; trong khi kẻ phong lưu xây những cấu trúc xa xỉ mô phỏng những hang hốc xa xưa. Nhưng các vị trí đất thích hợp xây những đường hầm lớn và đâm trổ nhiều nhánh kiểu này (hay là smial như họ gọi) không phải chỗ nào cũng có; và ở đồng bằng và các vùng đất trũng, dân Hobbit bắt đầu xây dựng bên trên mặt đất, bởi họ sinh sôi quá nhanh. Quả thực, ngay cả trong những vùng đồi và các làng cổ hơn, như Hobbit Thôn hoặc Ấp Tuck, hoặc ở quận lỵ Mỏ Cộ trên khu Đồi Trắng, bây giờ có rất nhiều ngôi nhà bằng gỗ, bằng gạch, hoặc bằng đá. Những nhà này đặc biệt được các chủ cối xay, thợ rèn, thợ bện thừng, thợ đóng xe kéo, cùng người thuộc những ngành nghề tương tự ưa thích; bởi cho dù vẫn có hốc để chui ra chui vào, các Hobbit từ lâu đã quen xây dựng kho hàng và nhà xưởng. https://thuviensach.vn Thói quen xây nhà trang trại và nhà kho nghe kể đã khởi đầu trong cộng đồng cư dân Chằm Lớn bên dưới hạ nguồn sông Bia Rum Đun. Người Hobbit vùng ấy, tức Tổng Đông, khá to lớn và vụng về chân cẳng, thường đi ủng Người Lùn những khi lầy lội. Nhưng họ nổi tiếng vì phần lớn dòng máu thuộc tộc Đại Cồ, lồ lộ ở đám lông tơ mọc dưới cằm nhiều người đó. Không người Chân Tơ hay Bì Bợt nào có dấu vết râu cằm. Thực ra, dân Chằm Lớn, cả dân vùng Trấn Hươu phía Đông sông Bia, nơi sau đó họ lấn sang sinh sống, phần lớn vào Quận muộn hơn từ tít miền Nam; họ vẫn còn mang những cái tên kỳ cục và nói những từ lạ lùng không thấy ở đâu khác trong toàn Quận. Có khả năng là nghề xây dựng, như nhiều nghề thủ công khác, họ đã học từ người Dúnedain. Nhưng dân Hobbit cũng có thể đã học trực tiếp từ các Tiên, bậc sư phụ của Con Người từ thời trẻ. Bởi các Tiên Thượng Tộc vẫn chưa từ bỏ Trung Địa, và ở thời điểm ấy họ đang sinh sống tại Cảng Xám xa mãi đằng Tây, và ở những nơi khác gần sát Quận. Ba tòa tháp Tiên có từ thời thượng cổ giờ vẫn còn nhìn thấy trên khu Đồi Tháp phía bên kia vùng biên phía Tây. Chúng tỏa sáng mãi xa dưới ánh trăng. Tòa tháp cao nhất là tòa xa nhất, đứng một mình trên gò đồi xanh mướt. Các Hobbit Tổng Tây nói rằng đứng trên đỉnh tháp ấy người ta có thể thấy Đại Dương; nhưng chưa bao giờ nghe nói có Hobbit nào từng trèo lên được đấy. Thực ra, hầu như rất ít Hobbit từng trông thấy hoặc giong buồm trên Đại Dương, và số Hobbit từng quay trở về mà kể chuyện thì còn ít hơn nữa. Ngay cả đến sông và các con thuyền bé xíu mà Hobbit cũng nhìn với thái độ nghi ngại sâu sắc, và trong số họ không nhiều người biết bơi. Nên trong khi ngày tháng ở Quận dài thêm, họ càng lúc càng ít nói chuyện với các Tiên, rồi đâm ra sợ bọn họ, đồng thời nghi ngờ những kẻ qua lại với bọn họ; Đại Dương trở thành một từ ngữ đáng sợ, thành dấu hiệu của cái chết, nên họ quay mặt đi không dám nhìn những quả đồi ở đằng Tây. Nghề xây dựng có thể đã được các Tiên hoặc Con Người truyền lại, nhưng dân Hobbit dựng nghề theo lối riêng. Họ không ham mê xây tháp. https://thuviensach.vn Nhà của họ thường dài, thấp và tiện nghi. Loại xưa nhất thực ra chẳng khác gì xây bắt chước các smial, lợp mái che bằng cỏ khô hoặc rơm, hoặc trải mái bằng những mảng đất mặt có cỏ mọc, còn tường thì hơi lồi ra. Dầu vậy, giai đoạn ấy thuộc về thuở ban đầu của Quận, và công việc xây nhà Hobbit đã từ lâu biến đổi, cải thiện nhờ công cụ học của Người Lùn, hoặc giả tự phát hiện ra. Tình yêu dành cho cửa sổ tròn, thậm chí cửa đi tròn, là nét riêng chính yếu còn sót lại của lối kiến trúc đặc thù Hobbit. Những căn nhà và hốc Hobbit ở Quận thường lớn, sinh sống trong đó là các đại gia đình. (Bilbo và Frodo Bao Gai ở vậy một mình là hai trường hợp hết sức ngoại lệ, cũng như họ còn ngoại lệ trên nhiều phương diện khác, ví dụ như đánh bạn với các Tiên.) Đôi khi, như trong trường hợp nhà Took ở các Smial Lớn, hay người nhà Hươu Bia Rum ở Dinh Bia Rum, nhiều thế hệ họ hàng sống trong cảnh (tương đối) hòa bình cùng nhau trong một dinh lớn trổ nhiều đường hầm do tổ tiên để lại. Tất cả các Hobbit, trong mọi trường hợp, đều hết lòng với thị tộc và tính toán các mối quan hệ họ hàng cực kỳ kỹ lưỡng. Họ vẽ những cây gia hệ dài và phức tạp, vô số cành nhánh. Khi qua lại với người Hobbit nhất thiết phải nhớ được ai họ hàng với ai, và họ hàng ở mức độ nào. Muốn lập một cây gia hệ, trong quyển sách này, chỉ bao gồm những thành viên quan trọng hơn cả, ở vào thời điểm câu chuyện này kể tới, đấy cũng là điều bất khả thi. Các cây phả hệ cuối cuốn Sách Đỏ ở Biên Tây tự chúng đã thành một cuốn sách nhỏ, và ngoại trừ người Hobbit ra, tất cả mọi người đều sẽ thấy cực kỳ tẻ ngắt. Các Hobbit say mê những thứ này, nếu chúng chuẩn xác: họ thích có những cuốn sách viết toàn chuyện đã biết rồi, được kể ra có căn cứ và trung thực, không có mâu thuẫn nào hết. 2 Về cỏ hút https://thuviensach.vn Còn một thứ kỳ dị nữa về người Hobbit cổ xưa rất nên được đề cập, một thói quen đáng kinh ngạc: họ ưa hút hoặc hít, bằng tẩu đất sét hoặc gỗ, khói đốt lá một loại cỏ, mà họ gọi là cỏ hút, hay lá, một loại thực vật có lẽ thuộc chi Nicotiana. Vô vàn bí ẩn vây quanh nguồn gốc phong tục, hay “nghệ thuật” (như người Hobbit ưa gọi) đặc thù này. Tất cả những gì khám phá được về phong tục đó trong đời xưa đều là do Meriadoc Hươu Bia Rum (sau này thành ông Chủ Trấn Hươu) tập hợp lại, và bởi ông và món thuốc lá Tổng Nam đóng một vai trò quan trọng trong bộ sử này, những nhận xét của ông trong lời giáo đầu tác phẩm Vạn sự tích cỏ cây ở Quận nên được trích ra đây: “Nghệ thuật này,” ông trình bày, “là điều duy nhất chúng ta có thể khẳng định chắc chắn là phát kiến của riêng mình. Những người Hobbit đầu tiên bắt đầu hút thuốc từ khi nào không ai biết, mọi truyền thuyết và chuyện kể gia đình đều coi đó là một phần tất yếu; suốt bao lâu dân Quận hút đủ loại cỏ khác nhau, số hôi hám, số thơm tho. Nhưng mọi nguồn đều nhất trí ở điểm chính Tobold Rúc Tù Và thị trấn Đáy Dài ở Tổng Nam đã lần đầu tiên trồng được loại cỏ hút như ngày nay tại vườn nhà vào thời Isengrim Đệ Nhị, khoảng năm 1070 Niên lịch Quận. Loại nhà trồng thượng hạng vẫn còn ở khu vực đó mà ra, đặc biệt những chủng loại ngày nay mang danh là Lá Đáy Dài, Già Toby và Ngôi Sao Phương Nam. “Làm thế nào mà Già Toby bắt gặp loại thực vật này thì không có loại tư liệu nào ghi chép, bởi cho đến ngày chết ông vẫn không chịu nói. Ông biết nhiều về các loại cỏ, nhưng ông không phải người đi chu du thiên hạ. Người ta đồn rằng thời trẻ ông thường đến Bree, mặc dầu ông chắc chắn chưa bao giờ đi khỏi Quận xa hơn thế. Do đó cũng rất có thể ông đã tìm hiểu được về loài cây cỏ này ở Bree, nơi ngày nay thứ thực vật ấy giá nào cũng luôn mọc tươi tốt trên các sườn Nam quả đồi. Hobbit ở Bree tự nhận mình mới là người thực sự hút món cỏ hút này đầu tiên. Dĩ nhiên, họ khẳng định đã làm mọi thứ trước dân Quận, vốn bị họ gọi là ‘bọn mới định cư’; https://thuviensach.vn nhưng riêng trường hợp này tôi nghĩ khẳng định ấy là đúng. Và chắc chắn chính từ Bree mà mấy thế kỷ gần đây nghệ thuật hút thứ cỏ đích thực đã lan rộng ra cộng đồng Người Lùn và các bọn dân khác như Tuần Du, Phù Thủy, hoặc các loại lữ khách nói chung vẫn hay đi qua đi lại cái giao lộ cổ xưa ấy. Xuất phát điểm kiêm trung tâm của thứ nghệ thuật này, bởi vậy, chính là quán trọ cũ kỹ ở Bree, quán Ngựa lồng, do gia đình Bơ Gai làm chủ từ thời còn chưa có sử. “Đồng thời, các quan sát của chính tôi trong rất nhiều hành trình về phương Nam đã khiến tôi tin rằng thứ cỏ ấy gốc không phải ở vùng đất chúng ta, mà từ hạ nguồn sông Anduin đi lên mạn Bắc, và tôi ngờ rằng trước khi tới đó, nó đã được Con Người từ Tây Châu mang vượt Đại Dương. Cỏ này mọc nhiều ở Gondor, đậm đà và to hơn hẳn trên miền Bắc; trên đây chẳng ai thấy nó mọc hoang, mà chỉ xanh tốt ở những nơi ấm áp kín gió như Đáy Dài. Con Người ở Gondor gọi nó là ganelas ngọt, yêu mến nó chỉ vì mùi hương hoa. Từ đất ấy hẳn nó đã được đưa lên theo đường Xanh trong suốt nhiều thế kỷ ròng rã từ thuở Elendil đến Trung Địa cho tới thời đại chúng ta ngày nay. Nhưng kể cả người Dúnedain ở Gondor cũng công nhận cho chúng ta cái vinh dự này: chính Hobbit là người đầu tiên nhồi cỏ ấy vào trong tẩu. Ngay cả các vị Phù Thủy cũng chưa hề tưởng ra cách ấy trước chúng ta. Dầu vậy, một Phù Thủy mà tôi biết đã tiếp thu thứ nghệ thuật này từ rất lâu, và hút một cách thành thục, y như với mọi thứ lão để tâm tới.” 3 Về trật tự Quận Quận được chia thành bốn góc phần tư, tức bốn Tổng đã nói đến từ trước: Bắc, Nam, Đông và Tây; đến lượt chúng lại chia thành vài khu đất https://thuviensach.vn dòng họ, vẫn còn mang tên của vài gia tộc trùm sò lâu đời, mặc dầu tới thời điểm chép trong bộ sử này những cái tên này không còn chỉ giới hạn ở những vùng đất gốc mà thôi. Hầu hết người nhà Took vẫn còn sống ở Hạt Took, nhưng nhiều gia đình khác thì không, ví dụ như họ Bao Gai hay họ Boffin. Bên ngoài các Tổng là các Biên Đông và Tây: Trấn Hươu (xem trang 197); và Biên Tây trở thành một phần Quận năm 1462 NLQ. Quận ở thời này hầu như không có một dạng “chính quyền” nào. Các gia tộc hầu hết tự quản chuyện riêng của họ. Trồng trọt lấy thực phẩm và xơi thực phẩm ấy là đã chiếm hầu hết thời gian. Về những vấn đề khác thì họ hào phóng và chẳng tham lam, chỉ hài lòng và khiêm tốn, nên ruộng đất nhà cửa, trang trại, phân xưởng và các cơ sở kinh doanh nhỏ có xu hướng không thay đổi gì qua nhiều đời. Dĩ nhiên, vẫn còn truyền thống cổ xưa suy tôn đức đại vương ở Forrnost, hay Bắc Đô như họ gọi, mãi phía Bắc Quận. Nhưng ở đó không có vua suốt một nghìn năm rồi, và thậm chí phế tích Bắc Đô của Các Vua cũng đã um tùm cỏ mọc. Song người Hobbit vẫn miệt thị bọn người hoang dã và các thứ xấu xa ma quỷ (như quỷ khổng lồ) là chúng chẳng nghe biết đến vua. Bởi họ coi vì vua thời xưa là người đề ra tất cả lề luật thiết yếu hiện dùng; và thường thường họ tự nguyện tuân theo bộ luật ấy, bởi đấy chính là Luật Trời (như họ nói), vừa cổ xưa vừa công bình. Đúng là gia tộc Took vốn xưa nay luôn ưu việt, bởi chức vị Thain đã được truyền đến tay họ (từ gia tộc Lão Hươu) vài thế kỷ trước, và trưởng tộc Took vẫn mang tước vị ấy từ bấy đến giờ. Vị Thain là người đứng đầu Quận Hội, nguyên soái Quận Động viên cũng như Lực lượng Vũ trang Hobbit, nhưng bởi Quận Hội và Quận Động viên chỉ được tổ chức ở những thời điểm khẩn cấp, mà giờ đây không còn xảy ra nữa, nên tước vị Thain nay chỉ còn là một tôn vị bình thường. Quả thực, gia tộc Took vẫn còn được người ta kính trọng đặc biệt, bởi dòng họ này vẫn vừa đông đảo vừa quá chừng giàu có, lại có thói quen mỗi thế hệ đẻ ra vài tính cách mạnh mẽ với https://thuviensach.vn các thói quen dị thường và thậm chí cả niềm đam mê phiêu lưu. Tuy nhiên hai phẩm chất sau nói chung được lượng thứ (ở giới nhà giàu) hơn là được đại chúng tán đồng. Dầu vậy, vẫn tồn tại thói quen gọi trưởng tộc là Vị Took và thêm vào tên ông này một con số, nếu cần, tỷ như Isengrim đệ Nhị chẳng hạn. Quan chức thực sự duy nhất ở Quận ngày nay là Thị trưởng Mỏ Cộ (cũng là Thị trưởng Quận), chức vụ này cứ mỗi bảy năm được bầu một lần ở Hội chợ Tự do trên khu Đồi Trắng vào ngày Lithe, tức ngày Hạ Chí. Với tư cách thị trưởng, hầu như nhiệm vụ duy nhất của ông ta là chủ trì các buổi đại tiệc tổ chức vào các ngày lễ ở Quận, mà ngày lễ ở Quận thì cứ chốc chốc lại đến. Nhưng nhiệm vụ Bưu Trưởng và Quận Cảnh Trưởng cũng ghép chung vào vai trò thị trưởng, nên ông này quản lý cả Dịch Vụ Đưa Thư lẫn việc Cảnh Giới. Đây là hai cơ quan công vụ duy nhất ở Quận, và những người Đưa Thư là đông đảo nhất, bận rộn hơn nhiều so với bên kia. Chẳng phải tất cả Hobbit đều biết chữ, song ai mà biết thì sẽ liên tục viết cho tất cả bạn bè nào (cùng một số họ hàng chọn lọc) sống xa quá một cuốc đi bộ buổi chiều. Quận Cảnh là tên dân Hobbit đặt cho lực lượng cảnh sát, hoặc giả thứ mà ở họ được coi là cảnh sát. Dĩ nhiên họ không mặc đồng phục (những thứ như vậy hoàn toàn xa lạ), chỉ cắm chiếc lông chim trên mũ; và trong thực tiễn họ đóng vai trò gác giậu hơn là cảnh sát, chủ yếu quan tâm đến thú hoang đi lạc hơn là con người. Cả Quận chỉ có mười hai người bọn họ, mỗi Tổng ba người, lo Việc Trong Rìa. Một đơn vị lớn hơn kha khá, thay đổi tùy theo yêu cầu, được tuyển dụng để “rầm rập tuần biên”, cũng là để đảm bảo bất kể kẻ Ngoài Rìa nào, dầu lớn dầu nhỏ, đều không quấy rầy họ được. Ở thời điểm câu chuyện này bắt đầu, số lượng Biên Cảnh, như họ gọi, đã tăng đáng kể. Có nhiều tin đồn và nhiều lời phàn nàn về những người lạ và sinh vật lạ qua lại quanh khu vực biên giới, thậm chí vượt vào trong: dấu hiệu đầu tiên cho thấy mọi thứ không hoàn toàn như đáng ra phải thế, như https://thuviensach.vn đã luôn thế ngoại trừ trong truyện kể và truyền thuyết từ hồi xửa xưa. Chẳng mấy người để ý dấu hiệu này, thậm chí cả Bilbo cũng chẳng có chút ý niệm rằng nó báo hiệu điều gì. Sáu mươi năm đã qua kể từ khi ông bắt đầu hành trình đáng nhớ của mình, và ông đã già, kể cả so với dân Hobbit vốn vẫn thường đến trăm tuổi như không; nhưng rành rành vẫn còn lại phần nhiều số của cải đáng kể ông mang về xưa kia. Nhiều chừng nào hay ít chừng nào, ông chẳng tiết lộ cho ai, ngay cả cho Frodo là “cháu họ” cưng của ông cũng không. Và ông vẫn còn giữ bí mật chiếc nhẫn ngày xưa ông tìm thấy. 4 Về việc tìm thấy chiếc Nhẫn Như đã kể trong Anh chàng Hobbit, một ngày nọ xuất hiện trước cửa nhà Bilbo vị Phù Thủy vĩ đại Gandalf Áo Xám, và cùng với lão có mười ba Người Lùn: quả thực, không ai khác hơn chính Thorin Khiên Gỗ Sồi, hậu duệ của các vua, cùng mười hai bạn đồng hành trong chốn lưu đày. Trước sự kinh ngạc không ngừng của chính bản thân ông, ông khởi hành cùng họ vào một buổi sáng tháng Tư, ấy là vào năm 1341 Niên lịch Quận, bắt đầu cuộc truy tìm một kho báu vĩ đại, kho tàng Người Lùn của các vị Vua dưới Gầm Núi, trong lòng ngọn Erebor ở thành bang Thung Lũng, xa mãi đằng Đông. Cuộc truy tìm thành công, con Rồng canh kho báu bị tiêu diệt. Tuy nhiên, dẫu cho trước chiến thắng cuối cùng đã xảy ra Trận Chiến Năm Đạo Quân, Thorin bị giết chết, rất nhiều kỳ tích lẫy lừng được thực hiện, song câu chuyện chắc sẽ hầu như không còn ảnh hưởng tới lịch sử sau này hoặc chỉ giành được một cước chú nhỏ trong các biên niên dài dặc về Kỷ Đệ Tam, nếu không có một “tai nạn” tình cờ. Trên đường đi về Vùng Đất Hoang, đoàn lữ hành gặp phải bọn Orc tấn công trên con đèo cao qua Dãy https://thuviensach.vn Núi Mù; tình cờ sao Bilbo bị lạc mất một thời gian trong các mỏ đen của bọn Orc sâu dưới gầm dãy núi, và trong khi mò mẫm tuyệt vọng trong bóng tối, ông sờ tay vào một chiếc nhẫn bấy giờ đang nằm trên nền đất đường hầm. Ông bỏ vào túi. Mọi chuyện có vẻ chỉ là may mắn đơn thuần. Cố gắng tìm đường ra, Bilbo đi tiếp xuống dưới cùng dãy núi, cho đến khi không thể đi xa hơn được nữa. Đến cuối đường hầm thấy trải ra trước mắt một cái hồ lạnh cách xa ánh sáng ban ngày, và trên một hòn đá giữa hồ có Gollum trú ngụ. Y là một sinh vật bé nhỏ đáng tởm: y chèo cái thuyền nhỏ bằng đôi chân rộng bẹt, nhìn bằng cặp mắt nhạt sáng quắc, bắt lũ cá mú bằng những ngón tay dài rồi ăn sống. Y ăn mọi sinh vật sống, thậm chí cả Orc, nếu y có thể tóm và siết cổ được một tên mà không phải vật lộn nhiều. Y sở hữu món báu vật bí mật đến tay y nhiều năm về trước, thuở y vẫn còn sống trong ánh sáng: một cái nhẫn bằng vàng khiến cho kẻ đeo nhẫn trở nên vô hình. Chiếc nhẫn là thứ duy nhất y yêu say đắm, “Bảo Bối” của y, y nói chuyện với nó, ngay cả khi nó không còn ở bên y. Bởi y giấu nó an toàn trong cái hốc trên hòn đảo của y, trừ khi ra ngoài đi săn hoặc do thám bọn Orc giữ mỏ. Có lẽ y đã tấn công Bilbo ngay lập tức nếu như chiếc nhẫn ở trên tay y lúc bọn họ gặp nhau, song chiếc nhẫn lại không có ở trên tay y, còn gã Hobbit lại nắm trong tay một con dao Tiên dùng làm kiếm. Vậy nên để giành thêm thời gian Gollum đã thách thức Bilbo chơi trò Câu Đố, bảo rằng nếu y đố một câu mà Bilbo không giải được thì y sẽ giết và ăn thịt ông; còn nếu Bilbo thắng được y, y sẽ thực hiện điều Bilbo ước muốn: y sẽ dẫn Bilbo tới lối ra khỏi những đường hầm. Bởi ông đã lạc trong bóng tối không tia hy vọng, rất có thể không đi tiếp hay quay về được nữa, Bilbo chấp nhận thách thức; và họ đố nhau nhiều câu. Cuối cùng Bilbo thắng cuộc, phần nhiều nhờ may mắn (có vẻ vậy) hơn là trí khôn; bởi sau cùng loay hoay mãi không nghĩ ra câu nào tiếp, ông chợt la lên, khi chạm phải chiếc nhẫn vừa nhặt được và đã quên khấy mất: Ta có https://thuviensach.vn cái gì trong túi áo? Câu này Gollum không trả lời nổi, mặc dầu y đã yêu cầu được đoán ba lần. Đúng là các Đại Chuyên Gia vẫn bất đồng về chuyện câu hỏi cuối cùng này có nên coi đơn thuần là một “câu hỏi” chứ không phải là một “câu đố” theo nghiêm luật của Trò chơi hay không; song tất cả đều đồng ý rằng sau khi chấp nhận câu hỏi đó và cố đoán câu trả lời, Gollum đã bị ràng buộc bởi chính lời hứa của y. Và Bilbo ép y giữ lời; bởi ông tin rằng cái sinh vật nhầy nhụa này có thể là quân phản trắc, cho dù những lời hứa như vậy thường được coi là thiêng liêng, và ngày xưa gần như chỉ những thứ ác độc nhất mới dám phá vỡ lời hứa. Song, sau nhiều năm cô đơn trong bóng tối, trái tim Gollum đã trở nên đen tối, dối trá lọc lừa. Y lẩn đi, trở về hòn đảo, mà Bilbo không hay biết gì, ngay gần đó trong vùng nước đen. Ở đó có chiếc nhẫn, y nghĩ vậy. Y giờ đang đói, đang điên giận, và một khi có “Bảo Bối” ở bên thì y chẳng sợ bất cứ thứ vũ khí nào. Nhưng chiếc nhẫn không có ở trên hòn đảo; y đã đánh mất nó, nó đã biến mất. Tiếng hét thất thanh của y khiến Bilbo cảm thấy một đợt rùng mình chạy suốt sống lưng, dù ông chưa hiểu chuyện gì xảy ra. Song, Gollum cuối cùng đã vụt phỏng đoán ra, quá muộn màng. Nó có cái gì trong túi áo? y hét lên. Mắt y tỏa sáng như lửa xanh lúc y vọt chạy về hòng giết tay Hobbit để lấy lại “Bảo Bối”. Vừa hay Bilbo thấy được điều nguy hiểm, ông chạy cuống cuồng lên ngõ hang rời xa dòng nước; và một lần nữa ông lại được thần may mắn cứu thoát. Bởi trên đường chạy ông cho tay vào túi, và chiếc nhẫn lẳng lặng trượt vào ngón tay ông. Vậy nên thành ra Gollum không nhìn thấy ông mà cứ thế vượt qua chăm chăm đi canh lối ra, để “tên trộm” không chạy thoát. Đề phòng hết mực, Bilbo lặng lẽ theo sau còn y vừa chạy vừa nguyền rủa và trò chuyện một mình về “Bảo Bối”, qua cuộc trò chuyện ấy, cuối cùng Bilbo cũng đã đoán ra sự thực, và hi vọng đến với ông trong bóng tối: tự ông đã tìm thấy chiếc nhẫn diệu kỳ, tức tìm thấy một cơ hội tẩu thoát khỏi bọn Orc và gã Gollum. https://thuviensach.vn Cuối cùng họ dừng lại trước một khe hở khuất nẻo dẫn tới các cổng thấp của khu mỏ, nằm về phía Đông dãy núi. Ở đó Gollum khom người nấp vào một góc vừa ngửi hít vừa nghe ngóng, còn Bilbo chỉ muốn dùng kiếm giết chết y. Nhưng lòng thương hại đã kìm ông lại, và mặc dầu vẫn giữ lại chiếc nhẫn, hy vọng duy nhất của mình, song ông không muốn dùng nó để giết sinh vật khốn khổ đang ở thế bất lợi kia. Cuối cùng, thu hết can đảm, ông nhảy qua Gollum trong bóng tối, chạy mất dạng xuống con đường, theo sau là những tiếng gào thét căm hận và tuyệt vọng của kẻ thù: Kẻ cắp, kẻ cắp! Bao gai! Chúng ta căm ghét nó đời đời! Giờ thì, chuyện đáng tò mò là đây không giống với câu chuyện Bilbo lần đầu tiên kể cho các bạn đồng hành nghe. Với họ ông thuật lại là Gollum đã hứa cho ông một món quà nếu ông thắng trò chơi, nhưng khi Gollum đi lấy món quà ấy trên hòn đảo thì y phát hiện báu vật đã biến mất: một chiếc nhẫn thần kỳ, mà y được tặng nhân ngày sinh nhật từ hồi xưa. Bilbo đoán rằng đây chính là chiếc nhẫn ông nhặt được, và bởi ông thắng trò chơi, nó đương nhiên là của ông. Nhưng vốn bây giờ đang trong tình thế hiểm nghèo, ông chẳng đả động gì đến nó mà đòi Gollum chỉ ông lối ra, làm phần thưởng thay cho món quà kia. Câu chuyện này Bilbo chép lại trong hồi ký, và dường như chẳng bao giờ tự tay sửa lại, thậm chí sau Hội Đồng Elrond cũng không. Rành rành là nó vẫn còn xuất hiện trong Sách Đỏ nguyên gốc, cũng như trong vài bản sao và tóm tắt. Nhưng vài bản sao lại kể câu chuyện thật (làm dị bản), hẳn là soạn lại từ các ghi chép của Frodo và Samwise, cả hai đều biết được sự thực, mặc dầu có vẻ như họ không nỡ lòng xóa đi bất kể thứ gì đã được ông già Hobbit viết ra. Tuy vậy Gandalf, ngay từ lần đầu nghe được đã không hề tin câu chuyện ban đầu của Bilbo, và lão không ngừng gạn hỏi mò về chiếc nhẫn. Cuối cùng lão cũng moi được câu chuyện đích thực từ Bilbo sau bao nhiêu cật vấn, khiến tình bạn của họ căng thẳng một thời gian dài; song thầy phù https://thuviensach.vn thủy dường như nghĩ sự thực mới là điều quan trọng. Mặc dầu không nói thế với Bilbo, song lão còn nghĩ điều quan trọng mà cũng đáng lo ngại, là ông Hobbit tốt bụng lại không kể sự thực ngay từ đầu, hoàn toàn ngược lại thói quen của ông. Đồng thời bịa ra chuyện “món quà” không chỉ đơn thuần là một phát kiến kiểu Hobbit. Bilbo đã được gợi ý, như ông thừa nhận, từ màn độc thoại của Gollum mà ông nghe lỏm được, bởi trên thực tế Gollum đã nhiều lần gọi chiếc nhẫn là “món quà sinh nhật” của y. Cả điều ấy Gandalf cũng thấy kỳ lạ và đáng ngờ, nhưng suốt nhiều năm sau lão vẫn không tài nào khám phá ra sự thực về điểm này như độc giả sẽ thấy trong sách. Những cuộc phiêu lưu sau đó của Bilbo không cần nói thêm nhiều ở đây. Có chiếc nhẫn giúp đỡ, ông thoát khỏi lũ Orc gác cổng và gặp lại các bạn đồng hành. Ông sử dụng chiếc nhẫn nhiều lần trong cuộc truy tìm kho báu, chủ yếu để giúp các bạn; song ông cố giữ bí mật với các bạn được lâu bao nhiêu hay bấy nhiêu. Sau chuyến trở về nhà ông không bao giờ nhắc đến nó với bất cứ ai, ngoại trừ Gandalf và Frodo; và không ai khác ở Quận biết đến nó, hoặc là ông tin như vậy. Chỉ mình Frodo được ông khoe câu chuyện về cuộc Hành Trình mà ông đang viết. Thanh kiếm Mũi Đốt của ông, Bilbo treo bên trên lò sưởi, còn tấm áo giáp tuyệt diệu, món quà từ những Người Lùn từ kho báu Rồng, ông cho một viện bảo tàng mượn, thực ra là cho Viện Mathom ở Mỏ Cộ. Song ông giữ trong ngăn kéo ở Đáy Bao chiếc áo choàng không tay cũ kỹ và cái mũ trùm ông từng mặc trong chuyến chu du; cả chiếc nhẫn, xỏ chắc vào sợi dây xích đẹp đẽ, vẫn nằm trong túi áo. Ông trở về nhà ở Đáy Bao vào ngày 22 tháng Sáu năm ông năm mươi hai tuổi (năm 1342 NLQ), và không có chuyện gì đáng chú ý xảy ra ở Quận cho đến khi ông Bao Gai bắt đầu công cuộc chuẩn bị cho tiệc mừng sinh https://thuviensach.vn nhật lần thứ mười một chục mốt của mình (năm 1401 NLQ). Đó là thời điểm bộ Sử này bắt đầu. GHI CHÚ VỀ THƯ TỊCH Ở QUẬN Ở cuối Kỷ Đệ Tam vai trò của các Hobbit trong những sự kiện lớn dẫn đến việc Quận lại gộp vào Vương Quốc Hợp Nhất đã đánh thức mối quan tâm rộng khắp hơn đến lịch sử của chính họ; vậy nên nhiều giai thoại, cho đến thời điểm ấy vẫn chủ yếu là truyền miệng, đã được thu thập về chép lại. Những gia tộc tầm vóc cũng quan tâm đến các sự kiện trong vương quốc nói chung, và nhiều thành viên các gia tộc ấy đã nghiên cứu lịch sử và truyền thuyết xưa kia của vương quốc. Đến cuối thế kỷ đầu tiên Kỷ Đệ Tứ, ở Quận đã hình thành vài thư viện chứa nhiều thư tịch và sách sử. Lớn nhất trong số này có lẽ là bộ sưu tập ở Chân Tháp, ở các Smial Lớn, và ở Dinh Bia Rum. Câu chuyện về khúc cuối Kỷ Đệ Tam ở đây được lấy chủ yếu từ Sách Đỏ ở Biên Tây. Đây là nguồn sử liệu quan trọng nhất về cuộc Nhẫn Chiến, được gọi như vậy bởi nó được gìn giữ rất lâu tại thị trấn Chân Tháp, nơi cư ngụ của gia tộc Mỹ Nhi, các Giám Binh Biên Tây[6]. Vốn gốc gác nó là nhật ký riêng tư của Bilbo, được ông mang theo mình tới Thung Đáy Khe. Fordo mang nó về lại Quận, cùng với nhiều tờ ghi chép rời, và trong suốt năm 1420-1 NLQ ông gần như viết kín những trang còn lại, tự mình ghi chép về cuộc chiến. Nhưng kèm theo nó và do đó được giữ gìn chung với nó, có lẽ trong cùng một cái hòm màu đỏ, có ba tập sách lớn, bọc da đỏ, vốn dĩ Bilbo trao cho Frodo làm quà chia tay. Bổ sung vào bốn tập này còn có tập thứ năm soạn ở Biên Tây, bao gồm những bình luận, các bảng phả hệ và vô số tài liệu khác liên quan đến bốn Hobbit thành viên Đoàn Hộ Nhẫn. https://thuviensach.vn Sách Đỏ gốc không còn giữ được, nhưng người ta đã làm nhiều bản sao, chủ yếu chép lại tập đầu tiên, cho hậu duệ của các con Thầy Samwise sử dụng. Tuy vậy, bản sao quan trọng nhất lại có nguồn gốc khác. Nó được cất ở Smial Lớn, nhưng được chép lại tại Gondor, có lẽ theo đề nghị của chắt trai ngài Peregrin, rồi được hoàn thành năm 1592 NLQ (tức 172 Kỷ Đệ Tứ). Người chép bản thảo miền Nam kia đã viết thêm chú giải: Findegil, Ký Lục Triều Đình, đã hoàn thành tác phẩm này năm 172 KĐ4. Đây là bản sao chính xác đến từng chi tiết Cuốn Sách Thain ở Minas Tinth. Cuốn sách này lại là một bản sao, theo lệnh Vua Elessar, từ cuốn Sách Đỏ của người Periannath, đã được vị Thain Peregrin mang đến khi ngài từ nhiệm mà lui về Gondor năm 64 KĐ4. Cuốn sách của vị Thain do vậy là bản sao Sách Đỏ đầu tiên và chứa nhiều nội dung sau này bị cắt bỏ hoặc thất lạc. Ở Minas Tirith nó còn được bổ sung nhiều chú giải và chỉnh sửa, đặc biệt về tên riêng, từ ngữ và các trích dẫn bằng những dòng Tiên ngữ; còn được thêm cả một bản tóm tắt những phần Chuyện kể về Aragorn và Arwen nằm bên ngoài câu chuyện về cuộc Chiến. Tác giả bài ca đầy đủ được cho là Barahir, cháu trai Quốc Quản Faramir, viết ít lâu sau khi Đức Vua băng hà. Nhưng tầm quan trọng chính yếu của bản Findegil nằm ở chỗ riêng mình nó chép toàn bộ “Các bản dịch Tiên ngữ” của ông Bilbo. Ba tập sách này được đánh giá là công trình cho thấy học vấn và tài năng vô cùng, được ông biên soạn từ năm 1403 đến năm 1418, sử dụng mọi nguồn tư liệu có trong tay ở Thung Đáy Khe, cả thực tế sinh động lẫn bản văn viết. Nhưng bởi Frodo ít khi sử dụng đến chúng do ba tập sách hầu như hoàn toàn chỉ nói tới thời Cựu Niên, nên chúng ta sẽ không nhắc tới ở đây nữa. Bởi Meriadoc và Peregrin đều trở thành trưởng hai gia tộc lớn, đồng thời vẫn duy trì quan hệ với Rohan và Gondor, các thư viện ở Ấp Hươu và Ấp Tuck chứa đựng nhiều nội dung không xuất hiện trong Sách Đỏ. Ở Dinh Bia Rum có nhiều công trình liên quan đến Eriador và lịch sử Rohan. Vài công trình này do chính Meriadoc soạn thảo và khởi thảo, mặc dầu ở Quận https://thuviensach.vn ông chủ yếu được nhớ đến vì tác phẩm Vạn sự tích cỏ cây ở Quận, và vì cuốn Tính Niên Lịch trong đó ông thảo luận mối quan hệ của các loại lịch ở Quận và Bree đối với lịch dùng ở Thung Đáy Khe, Gondor và Rohan. Ông cũng viết một chuyên luận ngắn về Các từ và tên riêng cổ ở Quận, tỏ ra quan tâm đặc biệt đến việc khám phá gốc gác tông chi với ngôn ngữ của người Rohan thể hiện trong các chữ “riêng của Quận” như mathom cùng những yếu tố cổ trong các địa danh. Sách vở ở các Smial Lớn ít quan tâm đến dân Quận mà chú ý hơn vào lịch sử thế giới bên ngoài. Không cuốn nào là do Peregrin viết, nhưng ông và những người nối nghiệp thu thập được nhiều cáo bản do các ký lục ở Gondor thực hiện: chủ yếu là bản sao hay tóm tắt các cuốn sử hoặc truyền thuyết liên quan đến Elendil và dòng dõi của Người. Đây là nơi duy nhất tại Quận có thể tìm thấy những tư liệu chuyên sâu về lịch sử đảo Númenor và sự trỗi dậy của Sauron. Rất có khả năng Chuyện các năm[7] đã được soạn ra ở Smial Lớn, với sự trợ giúp của tư liệu do Meriadoc thu thập, Tuy ngày tháng đưa ra thường chỉ là phỏng đoán, đặc biệt trong Kỷ Đệ Nhị, các thông tin vẫn đáng chú ý. Cũng có khả năng Meriadoc nhận được sự hỗ trợ và thông tin từ Thung Đáy Khe, nơi ông đến thăm không chỉ một lần. Mặc dầu Elrond đã rời nơi ấy song các con trai ngài còn ở lại đó rất lâu, cùng với vài dân Thượng Tiên. Người ta cũng kể rằng Celeborn từng đến sống ở đó sau khi Galadriel rời đi; nhưng không thấy có ghi chép gì về cái ngày mà rốt cuộc ngài cũng lên đường tới Cảng Xám, và cùng với ngài cũng ra đi kho ký ức sống động cuối cùng về buổi Cựu Niên ở Trung Địa. https://thuviensach.vn Quyển Một Chương I MỘT BỮA TIỆC TỪ LÂU TRÔNG ĐỢI Dạo ông Bilbo Bao Gai sống ở Đáy Bao tuyên bố mình sẽ sớm tổ chức sinh nhật lần thứ mười một chục mốt bằng một bữa tiệc đặc biệt tráng lệ, quả tình ở Hobbit Thôn có khối lời xì xào bàn tán và kích động. Bilbo rất giàu, rất kỳ quặc, đã là kỳ quan của Quận trong sáu mươi năm, kể từ lần biến mất đáng nhớ và cú trở về chẳng ai ngờ của ông. Của cải ông mang về từ những chuyến du hành giờ đã trở thành huyền thoại địa phương, và dân chúng tin, bất kể đám người già có định nói gì, là Quả Đồi khúc Đáy Bao đầy những đường hầm lèn chặt của báu. Và nếu như thế vẫn còn chưa đủ tiếng tăm thì cũng còn có vẻ cường tráng lâu dài của ông để mà đáng kinh ngạc. Thời gian trôi qua, nhưng thời gian dường như chẳng để lại dấu vết nơi ông Bao Gai. Ở tuổi chín mươi ông vẫn như tuổi năm mươi. Ở tuổi chín mươi chín họ bắt đầu bảo rằng ông duy trì thể lực tốt; nhưng chính ra https://thuviensach.vn không thay đổi mới là cách diễn đạt gần sát sự thực. Có vài người lắc đầu, nghĩ thế này quá đủ đầy, khó là một sự tốt cho được; có vẻ trời ăn ở bất công mới đi ban cho ai đó tuổi xuân (hình như) bất tận cùng với của cải (nghe đồn) không đếm xuể. “Rồi sẽ phải trả giá thôi,” họ nói. “Thật thiếu tự nhiên, rắc rối rồi sẽ nảy ra mà xem!” Nhưng đến giờ rắc rối vẫn chưa thấy xảy ra; và vì ông Bao Gai vốn hào phóng tiền của, phần lớn dân chúng sẵn sang tha thứ cho tính khí kỳ quặc cùng của nả dư thừa của ông. Ông duy trì quan hệ thăm viếng với họ hàng (cố nhiên trừ nhà Sắc Vải-Bao Gai), và ông có rất nhiều người ngưỡng mộ tận tụy thuộc các gia đình Hobbit nghèo kém phần quan trọng. Nhưng ông không có bạn hữu thân tình, mãi cho đến khi một vài người họ hàng non trẻ của ông bắt đầu trưởng thành. Lớn nhất trong số này, cũng là cháu cưng nhất của ông Bilbo, là cậu Frodo Bao Gai trẻ tuổi. Hồi Bilbo chín mươi chín ông nhận Frodo làm người thừa kế, và đem cậu về sống ở Đáy Bao, khiến những hi vọng của nhà Sắc Vải-Bao Gai cuối cùng cũng tiêu tan. Bilbo và Frodo ngẫu nhiên có cùng ngày sinh, ngày 22 tháng Chín. “Cháu nên đến sống ở đây, cháu yêu Frodo ạ,” một hôm Bilbo nói; “và rồi chúng ta có thể thoải mái tổ chức các bữa tiệc sinh nhật chung cùng nhau.” Ở thời điểm đó Frodo vẫn còn ở cái lứa tuổi lửng lơ, như người Hobbit vẫn gọi những năm hai mươi vô sự trẻ con chưa qua và tuổi trưởng thành ba mươi ba hãy còn chưa tới. Mười hai năm nữa trôi qua. Hằng năm nhà Bao Gai đều tổ chức tiệc sinh nhật ghép chung rất rộn ràng tại Đáy Bao; nhưng giờ ai nấy đều hiểu có sự kiện gì đó hết sức ngoại lệ đang được sắp đặt cho mùa thu năm ấy. Bilbo https://thuviensach.vn sắp một tròn mười một chục mốt, 111, con số khá kỳ cục, cái tuổi rất đáng nể trọng đối với một Hobbit (bản thân Già Took cũng chỉ được đến 130); còn Frodo thì tròn ba mươi ba, 33, một con số quan trọng; ngày “đến tuổi trưởng thành” của cậu. Những cái lưỡi bắt đầu khua loạn xạ ở Hobbit Thôn cùng Bờ Nước; và tin đồn về sự kiện sắp xảy ra chu du khắp cả Quận. Tiểu sử cùng tính tình ông Bilbo Bao Gai một lần nữa trở thành chủ đề chính của các cuộc chuyện trò; và đám người già đột nhiên thấy những ký ức của mình được người ta nồng nhiệt đòi nghe. Không ai có đội ngũ thính giả chăm chú hơn ông cụ Ham Gamgee, thường được biết đến với cái tên Bõ Già. Ông hay diễn thuyết ở Bụi Thường Xuân, một quán trọ nhỏ trên con đường qua làng Bờ Nước; và ông có uy tín để mà nói, bởi ông đã chăm nom khu vườn ở Đáy Bao suốt bốn mươi năm, trước đó còn giúp già Ở Lỗ cũng cùng công việc ấy. Giờ khi chính ông cũng đang già đi và đã cứng hết cả khớp xương, công việc này chủ yếu do con trai út của ông, cậu Sam Gamgee đảm nhiệm. Cả hai cha con đều quan hệ rất thân tình với Bilbo và Frodo. Họ sống trên chính Quả Đồi, ở số 3 Dãy Lộn Bao ngay bên dưới Đáy Bao. “Ông Bilbo là một quý Hobbit nói năng đĩnh đạc hết sức dễ thương, như tôi vẫn thường nói rồi đấy,” Bõ Già tuyên bố. Đúng là sự thật hoàn toàn: vì Bilbo rất lễ độ với ông, gọi ông là “Thầy Hamfast” , và liên tục thỉnh giáo ông về kinh nghiệm trồng rau củ - trong vấn đề “rễ củ” , nhất là khoai tây, ông Bõ Già được tất cả xóm giềng (gồm cả chính ông) công nhận là chuyên gia số dzách. “Thế còn cậu Frodo sống với ông ấy?” Già Noakes làng Bờ Nước hỏi. “Cậu ta họ Bao Gai thật đấy, nhưng đến quá nửa là máu Hươu Bia Rum, người ta bảo thế đấy. Tôi cứ băn khoăn mãi sao lại có người nhà Bao Gai ở Hobbit Thôn đi tìm một cô vợ mãi tận Trấn Hươu xa xôi chứ, dân ngoài đó lạ lùng lắm.” https://thuviensach.vn “Cũng chả trách họ lạ lùng,” Bố Hai Chân (hang xóm cạnh nhà Bõ Già) chêm vào, “ai bảo họ sống bên kia bờ sông Bia Rum Đun, lại ngay xát Rừng Già. Chỉ cần tin vào nửa số chuyện kể thôi thì cũng đầy đủ thấy đấy là một chỗ xấu xa đen tối.” “Ông đúng đấy, Bố ạ!” Bõ Già nói. “Nói như thế không có nghĩa là nhà Hươu Bia Rum ở Trấn Hươu sống trong Rừng Già đâu nhé, chỉ là họ có vẻ là dòng giống lạ lùng thôi. Họ phí thời giờ làm đủ chuyện kỳ quặc đi thuyền trên cái sông lớn đó - thật là thiếu tự nhiên. Chả lạ gì rắc rối lại nảy ra, tôi dám nói thế đấy. Mà cứ kệ thế nào thì thế, cậu Frodo là một anh chàng Hobbit trẻ dễ thương, các ông chả mong gặp được ai hơn đâu. Rất giống ông Bilbo, và không chỉ ở vẻ bề ngoài đâu nhé. Suy cho cùng, bố cậu ấy vẫn là người nhà Bao Gai mà. Ông Drogo Bao Gai là một Hobbit cao quý đáng nể trọng; chẳng có gì nhiều mà kể về ông ấy, cho đến khi ông ấy bị chết đuối.” “Chết đuối à?” vài giọng nói cất lên. Họ đã nghe chuyện này và cả những đồn đại khác còn cay độc hơn từ trước rồi, cố nhiên; nhưng người Hobbit luôn say mê mọi chuyện kể gia đình, và họ sẵn sàng nghe lại. “Ầy, họ nói vậy đấy,” Bõ Già đáp. “Chuyện thế này nhá: ông Drogo, ông ấy cưới bà Primula Hươu Bia Rum đáng thương. Bà ấy là em họ ông Bilbo về bên mẹ (mẹ bà ấy là con gái út của già Took); và ông Drogo là em họ xa. Nên cậu Frodo vừa là cháu ruột lại vừa là cháu họ, như tục ngữ có câu: họ hàng cách một đời cả hai đằng, nếu các ông hiểu ý tôi nói. Và ông Drogo hôm ấy thì đang ở tại Dinh Bia Rum với bố vợ, Thầy Gorbadoc già, như ông vẫn thường làm sau lễ cưới (ông ấy thích mê đồ ăn thức uống của ông già, mà Gorbadoc già thì để dành một bàn ăn thịnh soạn vô cùng); rồi ông ấy đi dạo bằng thuyền trên sông Bia Rum Đun; và ông ấy cùng vợ bị chết đuối, cậu Frodo tội nghiệp còn bé tí nữa cơ chứ.” https://thuviensach.vn “Tôi nghe nói họ ra sông sau bữa tối dưới ánh trăng,” Già Noakes nói; “và chính ông Drogo nặng quá khiến thuyền chìm.” “Còn tôi nghe nói bà ấy đẩy ông ấy xuống nước, ông ấy thì kéo bà ấy theo,” Sạn Mịn chủ cối xay ở Hobbit Thôn nói. “Bác không nên tin mọi điều nghe được, bác Sạn Mịn ạ,” Bõ Già, vốn không ưa ông chủ cối xay lắm liền nói. “Chẳng có duyên cớ gì mà cứ nói mãi chuyện kéo kéo đẩy đẩy. Kể cả người ta ngồi yên không ngó ngoáy gây rắc rối thì những con thuyền cũng đã đủ nguy hiểm lắm rồi. Dù sao thì: còn lại cậu Frodo đây bị bỏ lại thành đứa trẻ mồ côi không biết xoay xở ra sao, các ông có thể nói thế, giữa đám dân Trấn Hươu kỳ quặc kia, bị nuôi nấng chẳng ra sao ở Dinh Bia Rum. Một cái tổ kiến hoàn toàn, trên mọi phương diện. Thầy Gorbadoc già chả bao giờ chứa dưới một đôi trăm người bà con ngay trong nhà. Ông Bilbo thật tình chưa bao giờ làm một việc nào tử tế hơn cái bận ông mang chàng trai trẻ trở về sống giữa loài Hobbit văn minh. “Nhưng tôi đoán đó là một cú sốc ác liệt cho nhà Sắc Vải-Bao Gai kia. Họ tưởng họ sắp về Đáy Bao đến nơi, cái hồi ông ấy bỏ đi và ai cũng tưởng là chết mất rồi ấy. Và rồi ông ấy quay về đá đít họ đi; rồi ông ấy cứ tiếp tục sống hoài, sống mãi, nom chả thấy già đi ngày nào, trời phù hộ ông ấy! Rồi đột nhiên ông ấy tuyên bố người thừa kế, giấy tờ đã làm sẵn đâu đấy cả. Giờ thì nhà Sắc Vải-Bao Gai đừng hòng thấy được bên trong Đáy Bao, hay hy vọng là đừng hòng có chuyện đó.” “Có kha khá tiền giấu ở trên ấy đấy, tôi có nghe kể vậy,” một người từ thị trấn Mỏ Cộ ở Tổng Tây có công chuyện qua đây đế vào. “Khắp đỉnh đồi nhà bác đầy đường hầm lèn chặt những rương vàng bạc, trâu bấu nữa, cứ theo chuyện tôi nghe được là thế đấy.” “Vậy là ông nghe được nhiều hơn tôi dám kể đấy,” Bõ Già trả lời. “Tôi không biết có trâu bấu gì cả. Ông ấy tiêu tiền thoải mái, có vẻ cũng không thiếu; nhưng tôi biết không có đào hầm hiếc gì hết. Tôi gặp ông Bilbo hồi https://thuviensach.vn ông ấy trở về, độ sáu chục năm trước, hồi tôi còn là một anh chàng trẻ. Trước đó ít lâu tôi đến học việc chỗ già Ở Lỗ (bác ấy là anh họ bố tôi), nhưng bác ấy bảo tôi lên Đáy Bao ở để giúp bác trông nom không cho dân tình giẫm đạp rồi qua lại khắp cả vườn trong khi đang tiến hành mua bán. Và đúng giữa lúc như vậy thì ông Bilbo đi lên Quả Đồi trên con ngựa lùn đèo theo mấy cái bao to sụ cùng hai cái rương. Tôi không nghi ngờ gì chuyện trong rương gần như đầy của báu ông cóp nhặt được ở những vùng xa lạ; ở đấy có hàng núi vàng, họ nói thế; nhưng đâu có đủ chất đầy các đường hầm. Mà thằng Sam nhà tôi sẽ biết rõ chuyện đó hơn. Nó ra ra vào vào Đáy Bao suốt ngày ấy. Cuồng lên vì những câu chuyện ngày xưa đấy; nó nghe tất cả chuyện của ông Bilbo. Ông Bilbo dạy nó các tích truyện - không có ý hại ai đâu nhé, xin lưu ý các ông vậy, và tôi mong là sẽ không nảy ra tai hại gì. “Tiên với chả Rồng! tôi bảo nó. Bắp cải và khoai tây tốt cho cha con ta hơn. Đừng có dính líu vào việc của những người trên mình, không thì con sẽ mắc vào rắc rối quá sức con đấy, tôi bảo nó, và tôi cũng có thể bảo thế với vài người khác nữa,” ông bổ sung kèm một cái liếc xéo người khách lạ cùng ông chủ cối xay. Nhưng Bõ Già không thuyết phục nổi thính giả của mình. Giai thoại về của cải của Bilbo giờ đã quá kiên cố trong đầu óc thế hệ Hobbit trẻ hơn. “À, nhưng hoàn toàn có khả năng ông ta vẫn đang đắp thêm cái số ông ta mang về từ lúc ban đầu,” chủ cối xay lập luận, bày tỏ quan điểm của số đông. “Ông ta thường vắng nhà luôn. Và trông cái đám kỳ quặc viếng thăm ông ta xem: Người Lùn đến vào ban đêm, cả cái lão phù thủy già lang thang Gandalf ấy nữa. Ông có thể nói gì tùy ông, Bõ Già ạ, nhưng Đáy Bao là một nơi kỳ quặc, người ở đấy còn kỳ quặc hơn.” “Ông nói gì tùy ông, ông Sạn Mịn ạ, toàn những chuyện ông chẳng biết gì hơn chuyện đi chơi thuyền,” Bõ Già trả miếng, cảm thấy không ưa chủ cối xay hơn cả bình thường. “Nếu thế là kỳ quặc thì chúng ta cần nhiều https://thuviensach.vn chuyện kỳ quặc hơn ở cái vùng này ấy chứ. Có vài người chả xa xôi gì còn không mời bạn bè được một vại bia, giả sử họ có sống trong một cái hốc với rặt tường vàng cũng vậy. Nhưng người ta cư xử đúng đắn ở Đáy Bao đấy. Thằng Sam nhà tôi nói là ai cũng sẽ được mời đến bữa tiệc, và sẽ còn có quà, lưu ý các ông nhé, quà cho tất cả - là chính cái tháng này đây.” Chính tháng ấy là tháng Chín, và trời đẹp đến chẳng đòi hỏi hơn gì được. Một hai ngày sau, một tin đồn (có lẽ do cậu Sam am tường khơi mào) lan đi khắp cả rằng sẽ có pháo hoa - hơn nữa, còn là pháo hoa loại không còn xuất hiện ở Quận non một thế kỷ nay, quả thực là kể từ dạo già Took qua đời. Nhiều ngày trôi qua và ngày N đến gần hơn. Một buổi tối, một chuyến xe bò nom kỳ quặc chở nặng những gói hàng nom kỳ quặc lăn bánh vào Hobbit Thôn và ì ạch leo lên Quả Đồi tới Đáy Bao. Các Hobbit sững sờ nhòm qua những cánh cửa sáng đèn há hốc miệng nhìn theo. Xà ích toàn những người kì dị, miệng hát vang những bài ca lạ thường: những Người Lùn mang bộ râu dài và mũ trùm đầu sùm sụp. Một vài người bọn họ ở lại Đáy Bao. Cuối tuần thứ hai tháng Chín một chuyến xe bò đi vào làng Bờ Nước từ hướng cầu Bia Rum Đun giữa ban ngày ban mặt. Một lão già đang một mình đánh xe. Lão ta đội chiếc mũ xanh chóp nhọn cao ngất ngưởng, khoác áo choàng dài màu xám, quàng khăn màu bạc. Lão ta có bộ râu trắng rõ dài và cặp mày rậm thò ra cả bên ngoài vành mũ. Lũ trẻ con Hobbit chạy theo chiếc xe khắp cả Hobbit Thôn lên đến tận Quả Đồi. Xe chở chuyến hàng pháo hoa, như chúng đã đoán trúng tẩy. Đến cửa trước nhà Bilbo lão già bắt đầu dỡ hàng: có những bó lớn pháo hoa đủ mọi loại và hình dáng, mỗi bó lại dán nhãn chữ G lớn màu đỏ và chữ rune tiên . Đó là dấu hiệu của Gandalf, cố nhiên là vậy, và lão già kia chính là thầy phù thủy Gandalf nổi danh ở Quận này chủ yếu nhờ tài điều khiển lửa, khói https://thuviensach.vn và ánh sáng. Công việc thực sự của Gandalf nguy hiểm và khó khăn hơn nhiều, nhưng dân Quận chẳng biết mảy may. Với họ lão chỉ là một trong “những sức hút” của Bữa Tiệc. lý do khiến lũ trẻ con Hobbit phấn khích là vì đó. “G, G là Giỏi!” chúng hò, và lão già mỉm cười. Chúng nhìn là biết lão, dù lão chỉ thảng hoặc xuất hiện ở Hobbit Thôn và chẳng bao giờ dừng lại lâu; nhưng cả chúng lẫn người già nhất trong những người già trong vùng đều chưa từng được xem trình diễn pháo hoa - pháo hoa giờ đã thuộc về quá khứ thần kỳ. Lúc lão già, được Bilbo và mấy Người Lùn giúp đỡ, vừa dỡ xong hàng, Bilbo quẳng ra mấy xu, nhưng đám khán giả rất chi là thất vọng khi không thấy có lấy một mồi nổ hay quả pháo nào. “Thôi đi đi nào!” Gandalf xua. “Bao giờ đến lúc các cháu sẽ nhận được vô khối.” Nói đoạn lão biến mất vào bên trong cùng với Bilbo, và cánh cửa đóng lại. Mấy nhóc Hobbit hoài công nhìn chằm chằm cánh cửa mất một lát, rồi bỏ đi, cảm thấy cái ngày tiệc tùng kia có lẽ sẽ chẳng bao giờ tới. Bên trong Đáy Bao, Bilbo và Gandlf đang ngồi bên cửa sổ để ngỏ của một phòng con trông ra mé Tây về phía khu vườn. Buổi chiều muộn rực rỡ thanh bình. Những bông hoa sáng rực đỏ và vàng: mõm chó và hướng dương, sen cạn bò lan khắp trên mấy bức tường đất mặt, len cả vào trong những ô cửa sổ tròn. “Khu vườn của chú nom rực rỡ quá”. Gandalf khen. “Vâng,” Bilbo đáp. “Kỳ thực tôi rất ưng nó, và trên hết là Quận thân yêu lâu đời; nhưng tôi nghĩ mình đến lúc cần nghỉ ngơi rồi.” “Vậy là chú vẫn tiếp tục kế hoạch của mình?” https://thuviensach.vn “Tôi tiếp tục. Tôi đã quyết định từ mấy tháng trước, và không thay đổi gì cả.” “Được thôi. Nói nữa cũng không ích lợi gì. Cứ theo đúng kế hoạch của chú - toàn bộ kế hoạch của chú, nhớ đấy nhé - và tôi mong sao rồi mọi chuyện sẽ thành ra tốt đẹp nhất cho chú và tất cả chúng ta.” “Tôi cũng mong thế. Dù sao thứ Năm này tôi định sẽ tận hưởng hết cỡ, và thực hiện trò đùa nho nhỏ của mình.” “Không hiểu rồi ai sẽ cười được?” Gandalf nói, lắc lắc mái đầu. “Rồi ta sẽ thấy,” Bilbo đáp. Ngày hôm sau thêm nhiều xe lăn bánh lên Quả Đồi, và còn thêm nhiều xe nữa. Có lẽ đã có vài lời càu nhàu sao không “mua bán ngay tại địa phương,” nhưng ngay tuần đó đơn đặt hàng bắt đầu túa ra từ Đáy Bao nhắm vào mọi thứ lương thực, hàng hóa, đồ xa xỉ có thể mua được ngay ở Hobbit Thôn hoặc Bờ Nước hoặc bất cứ đâu quanh vùng lân cận. Dân chúng nhiệt tình hẳn; họ bắt đầu đếm ngày trên lịch; họ hào hứng rình rập người bưu tá, mong ngóng giấy mời. Chẳng bao lâu giấy mời bắt đầu túa ra và bưu điện Hobbit Thôn tắc nghẽn; còn bưu điện Bờ Nước thì bị hạ gục hẳn, những bưu tá tình nguyện viên được triệu đến. Họ hợp thành cả một dòng không ngớt leo lên Quả Đồi, mang theo hàng trăm biến thể tao nhã của câu. Cảm ơn, nhất định tôi sẽ đến. Một thông báo lồ lộ trên cổng ở Đáy Bao: KHÔNG PHẬN SỰ CHUẨN BỊ TIỆC MIỄN VÀO. Ngay cả những người có, hoặc giả vờ là có Phận Sự Chuẩn Bị Tiệc cũng họa hoằn mới được cho vào bên trong. Bilbo cả ngày https://thuviensach.vn bận rộn: viết giấy mời, đánh dấu người trả lời, đóng gói quà, và sửa soạn việc riêng tư. Từ lúc Gandalf đến ông trốn biệt mất dạng. Một sáng mở mắt dậy người Hobbit thấy cánh đồng lớn phía Nam mặt trước hốc nhà ông Bilbo phủ đầy dây thừng, cọc dựng lều và nhà rạp. Một lối vào mới xẻ chạy qua bờ đất dẫn ra đường cái, những bậc thang rộng và một cánh cổng lớn trắng tinh được dựng lên ở đó. Ba gia đình Hobbit ở Dãy Lộn Bao liền sát cánh đồng này được quan tâm dữ dội và nhìn chung đều bị mọi người ghen tị. Bõ Già còn thôi cả giả vờ làm việc trong vườn. Lều bạt bắt đầu mọc lên. Có một nhà rạp đặc biệt lớn, lớn đến nỗi cái cây mọc trên cánh đồng nằm gọn bên trong, đứng kiêu hãnh gần một mé rạp, ngay đầu cái bàn chính. Đèn lồng được treo lên tất cả cành cây. Còn hứa hẹn hơn (cho những đầu óc Hobbit): một cái bếp ngoài trời khổng lồ được dựng lên tại góc Bắc cánh đồng. Cả một dây đầu bếp, từ mọi quán trọ và nhà ăn hàng dặm chung quanh, đã đến nhập thêm vào với các Người Lùn và quái dân khác đã được bố trí chỗ ở tại Đáy Bao. Phấn khích lên đến đỉnh điểm. Rồi bầu trời sa sầm mây. Đó là nhằm thứ Tư đêm trước Bữa Tiệc. Bầu không khí lo lắng bao trùm. Rồi ngày thứ Năm, 22 tháng Chín, cuối cùng đã hé rạng. Mặt trời mọc lên, mây tan biến, cờ được giở ra và trò vui bắt đầu. Bilbo Bao Gai gọi đấy là một bữa tiệc, nhưng đấy thực chất là hàng loạt hoạt động giải trí khác nhau nhập vào làm một. Hầu như tất cả mọi người sống gần đó đều được mời. Một số rất ít bị bỏ sót do sơ suất, nhưng vì đằng nào họ cũng đến nên chẳng thành vấn đề. Những người từ các vùng khác trong Quận cũng được mời ăn, và có cả vài người từ bên ngoài Quận giới nữa. Bilbo thân chinh gặp khách (và những nhân vật khác thêm vào) ngoài cánh cổng trắng mới. Ông tặng quà mọi người mọi ngợm - cách gọi sau chỉ những vị khách trở ra bằng lối sau rồi vào lại theo đường cổng. Dân Hobbit tặng quà cho người khác nhân dịp sinh nhật mình. Những món quà không https://thuviensach.vn đắt lắm, lệ thường là thế, và không quá hoang toàng như trong dịp hiếm hoi này; vả lại thế không phải là một lề lối xấu. thực tế ở Hobbit Thôn và Bờ Nước mỗi ngày trong năm đều là sinh nhật ai đó, vậy nên mọi Hobbit trong vùng đều có cơ may ngang nhau nhận được ít nhất một lần một tuần. Mà họ chẳng bao giờ chán cả. Nhân dịp hiếm hoi này những món quà hay ho lạ. Lũ trẻ Hobbit phấn khích quá đến nỗi mất một lúc chúng hầu như quên cả ăn. Có những món đồ chơi mà chúng chưa từng thấy bao giờ, tất cả đều đẹp và một số rõ ràng còn có phép màu nữa. Nhiều cái trong số ấy thực chất đã được đặt hàng từ một năm về trước, trải đủ đường đất từ Ngọn Cô Độc và thành bang Thung Lũng về đây, lại còn đích thị là sản phẩm do Người Lùn chế tạo. Khi mọi vị khách đều đã được đón chào và cuối cùng đã vào hẳn bên trong cổng, liền có hát nhảy, nhạc trò và dĩ nhiên là đồ ăn thức uống. Có tất cả ba bữa: bữa trưa, bữa trà, bữa chính (hay bữa tối). Mà bữa trưa và bữa trà chủ yếu chỉ khác ở chỗ những giờ ấy khách khứa ngồi cả lại ăn cùng nhau. Vào những giờ khác thì chỉ là có đông người ăn uống - liên tiếp từ bữa mười một giờ trưa cho đến sáu rưỡi chiều khi buổi pháo hoa bắt đầu. Pháo hoa là sản phẩm của Gandalf: không chỉ bởi lão mang pháo về, mà người thiết kế và làm ra cũng chính là lão; rồi những hiệu ứng đặc biệt, dàn cảnh và những chùm hỏa tiễn cũng do lão bắn ra. Người ta cũng phân phát hào phóng cả những pháo ném, pháo tép, pháo hoa chùm, pháo hoa cà, đuốc, nến Người Lùn, đài phun nước tiên, pháo yêu tinh cùng pháo đùng nữa. Tất cả đều hết sảy. Ngón nghề của Gandalf càng già càng nhuyễn. Có những chùm hỏa tiễn như bầy chim lấp lánh ca hát bằng giọng du dương. Có những cái cây xanh rờn thân tuyền khói đen; lá xòe ra như cả mùa xuân trọn vẹn trải ra trong nháy mắt, và Hobbit sững sờ kinh ngạc, đoạn biến mất song còn vương vất lại một mùi thơm ngòn ngọt ngay trước lúc chạm xuống khuôn mặt hếch lên của họ. Có những đài phun nước toàn bươm bướm bay lấp lánh vào đám cây; có những cột lửa nhiều màu bốc lên https://thuviensach.vn biến thành đại bàng, hoặc những con tàu giong buồm, hoặc một đội hình thiên nga đang bay; có một cơn bão sấm sét đỏ rực và một trận mưa rào vàng ruộm; có một rừng giáo bạc đột nhiên vút lên không trung với tiếng thét như cả đội quân dàn trận, và rơi trở xuống sông Cái Nước kèm tiếng rít xì xì như một trăm con rắn nóng bỏng. Và còn có màn ngạc nhiên cuối cùng, để tỏ lòng kính trọng Bilbo, khiến các Hobbit giật mình quá chừng, đúng như ý định của Gandalf. Ánh sáng phụt tắt. Một đám khói to tướng bốc lên. Đám khói tự cuộn thành hình một quả núi ở đằng xa, và bắt đầu bừng sáng trên đỉnh. Lửa xanh và tím phụt lên. Bay vèo ra một con rồng đỏ và vàng - không phải to như thật, nhưng giống thật kinh khủng: lửa vọt ra từ hàm nó, mắt nó trừng trừng nhìn xuống; nghe một tiếng gầm, rồi con rồng bay vọt ba lần sát bên trên những mái đầu trong đám đông. Tất cả cúi vội xuống, nhiều người ngã sấp mặt. Con rồng băng qua như một chuyến tàu tốc hành, lộn nhào một cú rồi bừng cháy trên Bờ Nước kèm tiếng nổ đinh tai. “Đó là hiệu lệnh bữa chính!” Bilbo nói. Bao khó chịu và sợ hãi tan biến tức thì, các Hobbit đang nằm sóng soài dưới đất bật ngay dậy. Có hẳn một bữa tối xa hoa cho tất cả mọi người; tất cả mọi người, tức là ngoại trừ những ai được mời đến buổi gặp mặt dành riêng cho gia đình. Buổi gặp mặt được tổ chức trong nhà rạp lớn có cái cây. Giấy mời chỉ giới hạn cho mười hai tá (con số này còn được dân Hobbit gọi là một Tá Tá, dù từ này bị coi là không hợp để chỉ người); và khách mời được chọn ra từ tất cả các gia đình có họ với Bilbo và Frodo, cộng thêm vài người bạn đặc biệt không họ hàng gì cả (ví dụ như Gandalf). Được sự cho phép của cha mẹ, nhiều Hobbit trẻ cũng có mặt, bởi người Hobbit rất dễ dãi với trẻ nhỏ trong chuyện thức khuya, nhất là khi có cơ hội kiếm cho chúng một bữa ăn miễn phí. Nuôi dạy đám trẻ Hobbit tốn vô khối đồ ăn. Có nhiều người nhà Bao Gai và nhà Boffin, cũng nhiều người nhà Took và nhà Hươu Bia Rum, vài người nhà Grubb (họ hàng đằng bà nội Bilbo Bao Gai), và vài người nhà Chubb (chỗ quen biết đằng ông ngoại Took); https://thuviensach.vn cùng một loạt những người nhà Hang Thỏ, Bolger, Chặt Nịt Quần, Nhà Lửng, Thân Đẹp, Rúc Tù Và và Bàn Chân Oách. Một vài người trong số này là họ mạc hết sức xa xôi với Bilbo, một số hầu như trước nay chưa từng đến Hobbit Thôn, bởi họ sống tít trong những xó hẻo lánh của Quận. Nhà Sắc Vải-Bao Gai cũng bị bỏ quên. Otho và vợ ông ta, Lobelia, đều có mặt. Họ không thích Bilbo và ghét cay ghét đắng Frodo, nhưng tờ giấy mời quá đẹp, chữ viết bằng mực vàng, đến nỗi họ cảm thấy không thể chối từ. Vả lại, anh họ Bilbo của họ đã nhiều năm nổi tiếng về đồ ăn thức uống và bàn tiệc của ông thì cực kỳ danh tiếng. Tất cả một trăm bốn mươi bốn vị khách đều trông chờ một bữa tiệc dễ chịu; mặc dầu họ khá kinh hãi bài diễn văn hậu bữa tối của ông chủ nhà (khoản này tránh không nổi). Có nguy cơ ông sẽ lôi kéo vào đấy những mẩu chắp vá mà ông gọi là thơ ca; đôi khi, sau một hai ly rượu, ông sẽ còn nói bóng nói gió về những cuộc phiêu lưu kỳ cục trong cái hành trình bí ẩn ngày nào. Khách khứa không bị thất vọng: họ đã có một bữa tiệc cực kỳ dễ chịu, thực sự là một buổi chiêu đãi choán hết cả đầu óc: ngon lành, ê hề, đủ món và rõ là lâu. Khắp cả Quận trong những tuần kế tiếp, việc mua sắm nhu yếu phẩm gần như giảm xuống bằng không; nhưng vì khâu phục vụ tiệc của Bilbo đã vét sạch dự trữ của hầu hết các cửa hàng hầm chứa và nhà kho cả vài dặm chung quanh nên chuyện chẳng thành vấn đề nữa. Sau bữa tiệc (đại khái là vậy) là đến Bài Diễn Văn. Tuy nhiên, hầu hết khách khứa giờ đã trong tâm trạng thoải mái, ở vào cái giai đoạn sung sướng mà họ gọi là “ních đến hang cùng ngõ hẻm”. Họ nhấp những món đồ uống ưa thích, nhấm nháp những mẩu đồ tráng miệng ưa thích, và nỗi sợ hãi lãng đi. Họ sẵn sang nghe bất kể chuyện gì, và sẵn sàng nâng cốc sau mọi dấu chấm câu. Gia tộc thân mến của tôi, Bilbo bắt đầu, đứng lên tại chỗ. “Nghe nào! Nghe nào! Nghe nào!” họ hò hét và cứ liên tục lặp đi lặp lại đến thành điệp khúc, dường như ngần ngừ không buồn tuân theo lời nhắc của chính mình. https://thuviensach.vn Bilbo rời chỗ, đến đứng lên một cái ghế bên dưới một cái cây sáng trưng. Ánh sáng đèn lồng soi xuống khuôn mặt ông rạng rỡ, những chiếc khuy vàng sáng lóa trên tấm áo chẽn lụa thêu ren. Tất cả đều có thể thấy ông đang đứng, hươ hươ một tay trong không khí, tay kia lận trong túi quần. Thưa các anh em Bao Gai và Boffin thân mến, ông bắt đầu lần nữa, và các anh em Took và các anh em Hươu Bia Rum thân mến, và các anh em Grubb, các anh em Chubb, các anh em Hang Thỏ, các anh em Rúc Tù Và, các anh em Bolger, Chặt Nịt Quần, Thân Đẹp và Bàn Chân Oách. “ĐÔI CHÂN OÁCH!” một Hobbit cao tuổi hò từ phía sau nhà rạp. Ông này dĩ nhiên là họ nhà Bàn Chân Oách, và quả tên sao người vậy; chân ông rất to, lông lá dị thường, cả đôi đều đang chễm chệ trên bàn. Bàn Chân Oách, Bilbo lặp lại. Cả các anh em Sắc Vải-Bao Gai tốt bụng mà tôi chào mừng họ cuối cùng đã trở lại Đáy Bao. Hôm nay là sinh nhật thứ một trăm mười một của tôi: Tôi hôm nay đã mười một chục mốt! “Hoan hô! Hoan hô! Chúc mừng sinh nhật!” họ la hét và họ sung sướng đập bàn. Bilbo làm tuyệt cú. Đây quả là kiểu họ thích: ngắn gọn và rõ nghĩa. Tôi hi vọng tất cả các anh em cũng đang vui như tôi đây. Những tiếng hoan hô chói tai. Những tiếng la Vui (và Chán). Trôm pét, tù và, tiêu, sáo và các nhạc cụ khác thảy đua nhau tấu lên inh ỏi. Cũng có rất nhiều Hobbit trẻ có mặt như đã nói. Hàng trăm quả pháo tép có nhạc lập tức được giật ra. Phần lớn những quả pháo này mang mác THUNG LŨNG; thứ mác chẳng có mấy ý nghĩa với đại đa số dân Hobbit, dù tất cả bọn họ đều nhất trí đấy là những quả pháo tép phi thường. Quả nào cũng chứa nhạc cụ bên trong, nhỏ nhưng cấu tạo hoàn hảo và âm thanh say lòng. Thậm chí ở một góc mấy cậu trẻ nhà Took và nhà Hươu Bia Rum cho là bác Bilbo đã xong (bởi ông hiển nhiên đã nói những điều cần nói); bèn lập luôn một ban nhạc tự biên tự diễn và bắt đầu một điệu nhạc nhảy vui. Cậu Everard Took và cô Melilot Hươu Bia Rum nhảy lên một cái bàn, rung những quả chuông trong https://thuviensach.vn tay bắt đầu nhảy điệu Xoay Vòng Tưng: một điệu nhảy hay hay nhưng sôi nổi quá mức. Nhưng Bilbo còn chưa xong. Chộp lấy một cái tù và từ tay một anh chàng trẻ tuổi gần bên, ông huýt ba tiếng kịch liệt. Tiếng ồn lắng hẳn. Tôi sẽ không giữ các anh em lâu, ông hét lên. Tiếng hoan hô từ mọi nhóm. Tôi đã mời tất cả các anh em lại cùng nhau vì một Chủ Đích. Có cái gì đó trong cung cách ông nói câu này thực sự gây được ấn tượng. Đã thấy gần như im lặng, và một hai người nhà Took dỏng tai lên. Thực tế là, vì ba Chủ Đích. Trước nhất, để nói với các anh em rằng tôi yêu quý tất cả các anh em vô cùng, và rằng mười một chục mốt năm là một quãng thời gian quá ngắn để được sống giữa những người anh em Hobbit tuyệt với và thân thiện như thế này. Ồ lên tán thưởng rôm rả. Đến một nửa số anh em đây tôi vẫn chưa biết rõ ràng bằng một nửa tôi mong muốn, và đến một nửa số anh em đây tôi chưa yêu quý được bằng một nửa những gì anh em xứng đáng. Câu này thật bất ngờ và khá khó hiểu. Có một số lác đác vỗ tay, nhưng đại đa số còn đang cố phân tích xem liệu đó có thành ra một lời khen hay không. Thứ hai, để ăn mừng sinh nhật của tôi. Lại hoan hô. Tôi nên nói: sinh nhật của CHUNG TÔI. Vì đây dĩ nhiên cũng là sinh nhật của người thừa kế, cũng là cháu trai tôi, Frodo. Cháu đến tuổi trưởng thành và nhận quyền thừa kế hôm nay. Vài tiếng vỗ tay chiếu lệ của những người già; và vài tiếng la to “Frodo! Frodo! Anh bạn Frodo vui nhộn!” từ phía những cậu trẻ. Nhà Sắc Vải-Bao Gai chau mày, tự hỏi “nhận quyền thừa kế” là có ý gì. Cộng lại với nhau, hai bác cháu tôi đạt một trăm bốn mươi bốn. Quý vị cũng đã được lựa chọn đủ số người để vừa xuýt tổng số đáng ghi nhớ này: một TÁ TÁ, nếu tôi được phép sử dụng cách diễn đạt ấy. Không ai hoan hô. Nói thế thật nực cười. Nhiều vị khách của ông, và nhất là nhà Sắc Vải-Bao Gai, thấy bị sỉ nhục, cảm thấy chắc chắn họ đã được mời chỉ để cho tròn cái https://thuviensach.vn con số tất yếu kia, giống như món hàng đóng vào kiện hàng mà thôi. “Tá Tá, vậy đấy! Nói năng thô bỉ!” Cũng là, nếu cho phép tôi được dẫn chuyện xưa, kỷ niệm ngày tôi cưỡi thùng rượu đến Esgaroth trên Hồ Dài; dù hồi ấy chính tôi cũng quên bẵng mất hôm đó là sinh nhật tôi. Hồi ấy tôi mới năm mươi mốt tuổi, nên sinh nhật chưa có vẻ quá quan trọng. Dẫu sao, bữa tiệc lớn hôm đó cũng rất huy hoàng, dù lúc ấy tôi bị cảm lạnh khá nặng, tôi còn nhớ rõ, và chỉ có thể nói “kém ơn rất nhìu”. Giờ tôi nhắc lại chúng cho đúng: Cảm ơn rất nhiều vì quý vị đã đến dự bữa tiệc đơn sơ này của tôi. Im lặng dai dẳng. Tất cả họ đều sợ rằng một bài hát hay bài thơ gì đó đang thập thò lấp ló; mà họ thì đã chán lắm rồi. Sao ông không thôi nói đi và để họ được uống chúc mừng sức khỏe ông? Nhưng Bilbo không hát hay ngâm nga gì. Ông ngừng lại một lát. Thứ ba và cuối cùng, ông nói, tôi muốn đưa ra một TUYÊN BỐ. Ông nói hai từ cuối cùng này sang sảng và thình lình đến nỗi tất cả những ai còn chưa nhũn ra đều ngồi phắt dậy. Tôi rất tiếc phải thông báo rằng - dù, như tôi đã nói, mười một chục mốt năm là quãng thời gian quá ngắn để giữa anh em - đến đây là KẾT THÚC. Tôi đi đây. Tôi rời đi BÂY GIỜ đây. TẠM BIỆT! Ông bước xuống và biến mất. Một chớp ánh sáng chói lòa và các vị khách thảy đều chớp mắt. Khi họ mở mắt ra Bilbo đã không thấy đâu nữa. Một trăm bốn mươi bốn Hobbit sửng sốt lặng người ngồi sụp xuống không thốt nên lời. Ông già Odo Bàn Chân Oánh bỏ chân khỏi bàn và giậm thình thịch. Rồi có một thoáng im lặng chết choc, cho đến khi, đột ngột, sau vài hơi thở thật sâu, từng người nhà Bao Gai, Boffin, Took, Hươu Bia Rum, Grubb, Chubb, Hang Thỏ, Bolger, Chặt Nịt Quần, Nhà Lửng, Thân Đẹp, Rúc Tù Và và Bàn Chân Oách bắt đầu nói cùng một lúc. https://thuviensach.vn Hầu như tất cả đều nhất trí rằng trò đùa này thật là dở tệ, nên người ta đòi thêm thật nhiều thức ăn cùng đồ uống để chữa lành cú sốc cùng nỗi bực mình của chư khách. “Ông ấy điên, tôi bảo mãi rồi,” đó có lẽ là câu bình phẩm phổ biến nhất. Ngay cả người nhà Took (trừ một vài trường hợp ngoại lệ) cũng nghĩ lối hành xử của Bilbo thật lố bịch. Ngay lúc ấy đa số bọn họ cứ mặc nhiên cho rằng cú biến mất của ông chẳng là gì hơn một trò chơi khăm nực cười. Nhưng già Rory Hươu Bia Rum không đoan chắc chuyện đó. Tuổi tác lẫn bữa tối ú ụ làm trí thông mình của lão vẩn đục, nên lão nói với con dâu Esmeralda: “Con yêu, trong chuyện này thế nào cũng có trò ám muội! Ông tin là đồ Bao Gai ấy lại lên đường rồi. Lão già ngu xuẩn. Nhưng sao phải lo nhỉ? Lão có đem đồ nhắm đi theo đâu.” Lão gọi to cho Frodo rót rượu lượt nữa. Frodo là người duy nhất có mặt không nói năng gì. Mất một lúc cậu ngồi im lặng bên cạnh cái ghế trống của Bilbo, phớt lờ mọi nhận xét và thắc mắc. Cậu thích trò đùa ấy, dĩ nhiên rồi, dù cậu biết rõ điều mọi người chưa biết. Cậu đã khó khăn lắm mới nín được cười trước vẻ ngạc nhiên đầy phẫn nộ của khách khứa. Nhưng cùng lúc ấy cậu chợt nhận ra rằng cậu yêu ông già Hobbit biết chừng nào. Đa phần khách khứa tiếp tục ăn uống và bàn tán những chuyện kì quặc của Bilbo Bao Gai, quá khứ lẫn hiện tại; nhưng nhà Sắc Vải- Bao Gai thì đã đùng đùng rời bữa tiệc. Cậu ra lệnh phục vụ thêm rượu; rồi cậu đứng dậy, lặng lẽ uống cạn ly của mình chúc sức khỏe Bilbo, đoạn lén ra khỏi nhà rạp. Về phần Bilbo Bao Gai, ngay giữa lúc đang phát biểu, ông đã mải mân mê chiếc nhẫn vàng trong túi mình: chiếc nhẫn thần ông đã giữ kín trong quá nhiều năm. Lúc bước xuống ông thọc ngón tay vào nhẫn, và từ đó về sau không một Hobbit nào ở Hobbit Thôn còn nhìn thấy ông nữa. https://thuviensach.vn Ông vội vã bước về hốc nhà mình, đứng giây lát vừa lắng nghe vừa cười mỉm trước tiếng ầm ĩ náo loạn trong nhà rạp và âm thanh hội hè đình đám ở các góc khác ngoài cánh đồng. Ông vào nhà. Ông cởi quần áo dạ tiệc, gấp gọn và gói cái áo chẽn lụa thêu vào giấy lụa cất đi. Đoạn ông mặc vội lên người bộ trang phục cũ nhàu nhĩ, thắt ngang lưng chiếc thắt lưng da đã sờn. Trên thắt lưng ông đeo lủng lẳng một thanh đoản kiếm trong cái bao kiếm da màu đen rúm ró. Từ trong một ngăn kéo khóa chặt, sực mùi băng phiến, ông lấy ra chiếc mũ trùm đầu và cái áo choàng cũ. Chúng đã được khóa lại cẩn thận từ bao giờ như thể quý giá lắm, vậy nhưng chúng lại vá víu và bạc phếch vì mưa nắng đến nỗi khó lòng đoán được màu sắc ban đầu: có lẽ từng là màu xanh lục thẫm. Chúng hơi rộng quá khổ người ông. Kế đó ông đi vào phòng làm việc, và từ trong tủ sắt to đùng lấy ra cái bọc gì đó gói ghém bên trong mớ quần áo cũ, một bản thảo bọc da, thêm cả cái phong bì to kềnh càng. Cuốn sách và bọc ông nhét lên trên cùng một bao nặng đang dựng ngay ở đó, cũng đã gần đầy. Ông thả chiếc nhẫn vàng của mình cùng sợi xích đẹp đẽ đeo lấy nó vào trong phong bì, rồi gắn xi, đề gửi Frodo. Thoạt tiên ông đặt phong bì lên bệ lò sưởi, nhưng lại thình lình lấy lại nhét vào trong túi áo. Ngay lúc đó cửa mở và Grandalf vội vã đi vào. “Ô này!” Bilbo nói. “Tôi vừa thắc mắc chẳng biết bác có đến không.” “Tôi mừng thấy chú không tàng hình,” thầy phù thủy nói, ngồi xuống một chiếc ghế, “tôi muốn gặp chú để nói vài lời cuối cùng. Tôi cho là chú cảm thấy mọi thứ đã diễn ra thật huy hoàng và đúng theo kế hoạch hẳn?” “Phải, đúng vậy,” Bilbo nói. “Mặc dù ánh chớp đó thật bất ngờ: nó làm cả tôi cũng giật mình, chưa kể đến những người khác. Một bổ sung nho nhỏ của riêng bác, phải vậy không?” “Phải. Chú đã khôn ngoan giữ nhẹm chiếc nhẫn suốt bao năm nay, nên tôi thấy có lẽ cần cho khách của chú thêm thứ gì đó khác ngõ hầu giải thích cho sự tan biến bất thình lình của chú.” https://thuviensach.vn “Và suýt phá hỏng trò đùa của tôi. Bác là một lão già nhiễu sự ưa xía chuyện người khác,” Bilbo cười to “nhưng tôi nghĩ bác hiểu rõ điều gì là tốt nhất, như thường lệ.” “Phải - khi tôi mà đã hiểu cái gì rồi. Nhưng tôi không hiểu toàn bộ chuyện này rõ ràng lắm. Chuyện giờ đã đến hồi kết. Chú đã chơi trò đùa của chú, đã dọa chết khiếp hoặc chọc phát khùng hầu hết họ hàng của chú, còn tặng cho cả Quận này một câu chuyện để mà bàn tán đủ chín ngày, có khi chín chín ngày cũng nên. Chú định làm gì hơn nữa?” “Có, làm chứ. Tôi cảm thấy tôi cần nghỉ, nghỉ thật dài. Trước đây tôi đã bảo bác rồi. Có thể là nghỉ luôn: tôi không nghĩ mình sẽ trở lại. Thực tình, tôi không định trở lại, và tôi đã chuẩn bị hết cả. “Tôi già rồi, bác Gandalf. Tôi nom không già, nhưng tôi đang bắt đầu cảm thấy cái già trong đáy cùng tâm can mình. Duy trì thể lực ư!” ông khịt khịt mũi. “Sao tôi cảm thấy mình mỏng quẹt đi hết, như bị kéo dài ngoẵng ra, bác biết ý tôi định nói gì rồi đấy: giống như bơ bị quết lên quá nhiều bánh mỳ ấy. Thế không thể nào là điều hay cho được. Tôi cần một sự thay đổi, hay điều gì đó.” Gandalf chăm chú nhìn ông vẻ tò mò. “Có vẻ không đúng đắn thật,” lão tự nói. “Mà, rốt cục tôi tin kế hoạch của chú có lẽ là hay hơn cả.” “Chà, gì thì gì tôi cũng đã quyết chí rồi. Tôi muốn được thấy núi non lần nữa, bác Gandalf ạ - núi non ấy; và rồi tìm chỗ nào đó tôi có thể yên nghỉ. Bằng an yên tĩnh, không có cả đống những người họ hàng tọc mạch xung quanh, hàng dây những vị khách chết bằm lượn lờ bên chuông cửa. Có lẽ tôi sẽ tìm chỗ nào đó để hoàn tất quyển sách của mình. Tôi đã nghĩ đến một kết thúc đẹp: và chú sống hạnh phúc mãi mãi về sau cho đến tận cùng ngày tháng đời mình.” https://thuviensach.vn Gandalf cười ha hả. “Tôi hi vọng chú mong sao được vậy. Nhưng sẽ không ai đọc cuốn sách đâu, bất kể kết thúc ra sao.” https://thuviensach.vn “Dào, họ sẽ đọc chứ, những thời đại về sau. Frodo đã đọc một ít, được đến đâu hết đến đấy. Bác sẽ để mắt đến Frodo chứ, nhỉ?” “Có chứ, có - cả hai mắt ấy chứ, bất cứ lúc nào mắt tôi rảnh.” “Cháu nó sẽ đi với tôi ngay, dĩ nhiên, nếu tôi bảo cháu. Thật ra cháu đã xin một lần, ngay trước bữa tiệc. Nhưng cháu không hẳn - chưa hẳn muốn. Tôi muốn được ngắm miền đất hoang dã một lần nữa trước khi chết, cả Dãy Núi Mù nữa; nhưng cháu thì vẫn còn nặng lòng với Quận, với những rừng, những ruộng, những sông lạch. Cháu hẳn là rất thoải mái ở nơi đây. Tôi sẽ để lại mọi thứ cho cháu, dĩ nhiên, trừ một vài món linh tinh đầu thừa đuôi thẹo. Tôi mong cháu sẽ hạnh phúc, khi nào đã quen ở một mình. Giờ đã đến lúc cháu tự mình làm chủ.” “Mọi thứ?” Gandalf hỏi. “Cả chiếc nhẫn hả? Chú đã đồng ý thế, chú chắc vẫn nhớ.” “À, ờ, vâng, tôi cho là vậy,” Bilbo nói cà lăm. “Nó đâu rồi?” “Trong cái phong bì, nếu bác nhất định phải biết,” Bilbo sốt ruột nói. “Trên mặt lò sưởi kia thôi. À mà, không! Ở trong túi tôi đây này!” Ông ngần ngừ. “Bây giờ thế có kỳ cục không chứ?” ông khẽ nói một mình. “Mà rút cục, tại sao không? Tại sao không nên ở trong đó?” Gandalf lại nhìn Bilbo chăm chú, một tia sáng lóe lên trong đôi mắt lão. “Bilbo này, tôi nghĩ,” lão khẽ nói, “tôi thì sẽ bỏ nó lại. Chú không muốn sao?” “Có - và không. Giờ nghĩ đến việc này, cho phép tôi nói, tôi hoàn toàn không thích phải lìa xa nó tí nào. Và tôi không rõ lắm tại sao tôi nên từ bỏ. Tại sao bác lại muốn tôi từ bỏ?” ông hỏi vặn, và một sự thay đổi quái gở phủ lấy giọng nói của ông. Giờ nghe giọng ông sắc lẹm những nghi ngờ và https://thuviensach.vn phẫn nộ. “Bác lúc nào cũng quấy rầy tôi vì cái nhẫn; ấy vậy mà bác chưa bao giờ làm phiền tôi vì những thứ khác tôi vớ được trong chuyến đi ấy.” “Đúng là thế, nhưng tôi phải quấy rầy chú,” Gandalf nói. “Tôi muốn biết sự thực. Sự thực rất quan trọng. Những chiếc nhẫn thần đều rất - ờ, rất thần kỳ; chúng là của hiếm và có nhiều điều kỳ quái. Tôi quan tâm đến cái nhẫn của chú theo thói quen nghề nghiệp, chú có thể nói như vậy; và tôi vẫn còn quan tâm. Tôi cần biết nó ở đâu; giả sử chú lại đi chu du lần nữa. Còn nữa, tôi nghĩ chú đã giữ nó quá lâu rồi. Chú không cần nó nữa, Bilbo ạ, trừ phi tôi hoàn toàn nhầm lẫn.” Bilbo đỏ bừng mặt, thấp thoáng một tia giận dữ trong đôi mắt ông. Khuôn mặt đôn hậu của ông đanh lại. “Tại sao không?” ông hét lên. “Và bận gì đến bác mà phải biết tôi làm gì với đồ của tôi. Nó là của riêng tôi. Tôi tìm thấy nó. Nó đã đến với tôi.” “Phải, phải,” Gandalf nói, “Nhưng đâu cần phải nổi cáu.” “Nếu tôi cáu cũng là lỗi của bác,” Bilbo nói, “Nhẫn là của tôi, tôi bảo bác rồi. Của riêng tôi. Bảo bối của tôi. Phải. Bảo bối của tôi.” Khuôn mặt thầy phù thủy giữ nguyên vẻ nghiêm trọng và chăm chú, chỉ một thoáng rung rinh trong đôi mắt sâu để lộ ra rằng lão giật mình và thực tình hốt hoảng. “Hồi trước nó cũng từng được gọi thế,” lão nói, “có điều không từ miệng chú.” “Thì giờ tôi nói. Mà tại sao không? Nếu Gollum từng nói hệt như vậy thì cũng đã sao. Giờ nó không phải của gã, mà là của tôi. Và tôi tuyên bố tôi sẽ giữ nó.” Gandalf đứng dậy. Lão nói lạnh lùng. “Chú sẽ là một lão già ngu ngốc nếu làm như thế, Bilbo ạ.” Lão tiếp, “Chú càng nói càng rõ ra chuyện đó. Nó đã ảnh hưởng đến chú quá mất rồi. Bỏ nó đi! Rồi chú có thể tự mình bỏ đi, và được tự do.” https://thuviensach.vn “Tôi muốn làm gì thì làm và thích đi đâu thì đi,” Bilbo ngoan cố. “Nào, nào, lão Hobbit già thân mến của tôi!” Gandalf nói. “Chúng ta đã là bạn hữu suốt cuộc đời dài dằng dặc của chú, và chú nợ tôi một điều. Đi nào! Hãy làm như chú đã hứa: bỏ nó đi!” “Ôi dào, nếu bản thân bác muốn cái nhẫn của tôi thì cứ nói thẳng!” Bilbo kêu lên. “Nhưng bác sẽ không có nó đâu. Tôi sẽ không cho đi Bảo Bối của tôi đâu, nói cho bác biết.” Đôi tay ông lạc tới cán thanh kiếm nhỏ. Cặp mắt Gandalf lóe sáng. “Đến lượt tôi phải nổi cáu ngay bây giờ mất thôi,” lão nói. “Nếu chú còn nói thế nữa, tôi sẽ phải cáu. Rồi chú sẽ được thấy Gandalf Áo Xám cởi áo choàng.” Lão bước một bước lại chỗ ông Hobbit, dường như chợt cao lớn và đáng sợ hẳn lên; bóng người lão choán đầy căn phòng nhỏ. Bilbo lùi lại sát tường, thở khò khè, tay túm chặt túi áo. Họ đứng mặt đối mặt một lúc, bầu không khí trong căn phòng khích động hẳn lên. Cặp mắt Gandalf vẫn chiếu xuống ông bạn Hobbit. Bàn tay Bilbo từ từ buông lỏng, và ông bắt đầu run rẩy. “Tôi không biết cái gì nhập vào bác, Gandalf ạ,” ông nói. “Trước nay bác chưa bao giờ như thế này. Tất cả chuyện này là sao? Chẳng phải nó là của tôi sao? Tôi đã tìm thấy nó, và Gollum hẳn đã giết tôi nếu tôi không giữ nó. Bất kể gã nói gì đi nữa, tôi cũng không phải kẻ cắp.” “Tôi chưa bao giờ gọi chú là kẻ cắp,” Gandalf trả lời. “Và tôi cũng không phải là kẻ cắp. Không phải tôi đang cố cướp của chú, mà là giúp chú. Tôi mong chú lại tin tôi, như trước kia.” Lão ngoảnh mặt đi, và cái bóng vụt biến mất. Có vẻ như lão vừa teo lại thành một lão già tóc hoa râm, lom khom, bồn chồn. https://thuviensach.vn Bilbo đưa tay lên che mắt. “Tôi xin lỗi,” ông nói. “Nhưng tôi cảm thấy kỳ lạ vô cùng. Tuy thế, không còn bận lòng vì nó thêm nữa âu cũng là một sự khuây khỏa sao đó. Gần đây nó cứ nung nấu trong tâm trí tôi. Đôi khi tôi cảm thấy nó như một con mắt đang nhìn tôi. Và tôi lúc nào cũng muốn đeo nó lên rồi biến mất, bác biết không; hoặc cứ lo không biết liệu nó có còn yên ở đấy không, nên lôi nó ra xem cho chắc. Tôi đã thử bỏ vào hòm khóa lại, nhưng nhận thấy tôi không thể yên tâm nếu không để nó trong túi áo. Tôi không biết tại sao. Và có vẻ như tôi không thể quyết định nổi.” “Vậy hãy tin tôi,” Gandalf nói. “Tôi thì đã quyết định chắc rồi. Hãy đi đi và để nó lại. Đừng sở hữu nó nữa. Hãy trao cho Frodo, tôi sẽ chăm nom cậu bé.” Bilbo đứng sững mất một khắc đờ đẫn và lưỡng lự. Rồi ông thở dài. “Được thôi,” ông nói, rõ ràng có cố gượng. “Tôi sẽ trao.” Nói đoạn ông nhún vai, mỉm cười hơi rầu rĩ. “Rút cuộc, cái vụ tiệc tùng này cũng chỉ là vì mục đích ấy, thực vậy: trao đi hàng đống quà sinh nhật, nên theo cách nào đó cũng dễ dàng hơn nếu đồng thời trao nó đi luôn thể. Chung cuộc cũng chẳng dễ dàng hơn tí nào, nhưng thật đáng tiếc nếu để mọi chuẩn bị này thành ra uổng phí. Như thế sẽ làm hỏng hẳn trò đùa.” “Thật thế, như thế sẽ xóa mất ý nghĩa duy nhất tôi thấy được trong sự việc này,” Gandalf nói. “Được lắm,” Bilbo đáp, “nó thuộc về Frodo cũng như mọi thứ còn lại.” Ông thở một hơi thật sâu. “Giờ thì tôi phải khởi hành thôi, kẻo lại có ai đó khác đuổi kịp tôi mất. Tôi đã nói tạm biệt, tôi không thể chịu nổi nếu lại phải lặp lại tất cả từ đầu.” Ông nhặt chiếc túi lên và đi ra cửa. “Chú vẫn còn chiếc nhẫn trong túi,” thầy phù thủy nhắc. “Chà, đúng là còn!” Bilbo kêu lên. “Cả chúc thư của tôi cùng tất cả những văn tự khác nữa. Bác nên cầm lấy giao nó lại hộ tôi. Như thế sẽ là an https://thuviensach.vn toàn nhất.” “Không, đừng đưa cái nhẫn cho tôi,” Gandalf nói. “Cứ để nó lên mặt lò sưởi. Ở đó đủ an toàn rồi, cho đến lúc Frodo đến. Tôi sẽ đợi cậu ấy.” Bilbo rút cái phong bì ra, nhưng đúng lúc ông định đặt nó lên cạnh chiếc đồng hồ, bàn tay của ông giật nảy ra sau, cái gói rơi xuống sàn nhà. Ông chưa kịp nhặt lên, thầy phù thủy đã khom người chộp lấy đặt nó vào đúng chỗ. Cơn giận dữ một lần nữa vụt lướt qua khuôn mặt ông già Hobbit. Đột nhiên tất cả nhường chỗ cho vẻ thư giãn và một tiếng cười thoải mái. “Chà, thế là xong,” ông nói. “Giờ tôi đi đây!” Họ đi ra ngoài sảnh. Bilbo chọn từ trên giá cây gậy ông ưa thích; rồi ông huýt sáo. Bà Người Lùn từ mấy căn phòng khác đi ra, họ vừa mới khá bận rộn ở đó. “Sẵn sàng cả chưa?” Bilbo hỏi. “Đã đóng gói dán nhãn mọi thứ chưa?” “Mọi thứ rồi,” họ trả lời. “Vậy thôi, ta lên đường nào!” Ông bước hẳn ra bên ngoài cửa trước. Đó là một đêm thật đẹp, bầu trời đen thẳm lốm đốm những vì sao. Ông ngước nhìn lên, hít hà không khí. “Thật là vui biết bao! Thật vui biết bao khi lại được khởi hành, khởi hành trên Đường Cái cùng những Người Lùn! Đây đúng là điều tôi thực lòng mong mỏi, bao năm nay! Tạm biệt!” ông nói, nhìn ngôi nhà cũ và cúi chào về phía cửa. “Tạm biệt bác, Gandalf!” “Tạm biệt chú, Bilbo, trong lúc này thôi. Hãy bảo trọng! Chú già rồi, và có lẽ cũng khôn ngoan rồi đấy.” “Bảo trọng! Tôi cóc cần. Bác đừng có lo lắng cho tôi! Giờ tôi cũng hạnh phúc y như xưa kia tôi đã từng hạnh phúc, như thế là ý nghĩa vô cùng rồi. Song thời cơ đã đến. Cuối cùng tôi cũng đang nhấc giò thượng lộ,” ông bổ https://thuviensach.vn sung, và rồi giọng trầm hẳn, như thể cho riêng mình, ông hát khe khẽ trong bóng tối: Con Đường cứ chạy dài chạy mãi Tự cửa ngoài miết mải vô chừng. Hút trước mắt Con Đường đã trải, Sức ta còn, còn đuổi theo cùng; https://thuviensach.vn Cùng theo đuổi chân vung phấn khởi Tới thênh thang đường mới nhập vào, Bao ngã rẽ về bao đích gọi. Tiếp về đâu? Chưa nói được nào. Ông ngừng bặt, im lặng trong giây lát. Rồi không nói lời nào nữa, ông quay lưng lại những ánh đèn và những giọng nói trên cánh đồng lẫn trong lều bạt, theo sau là ba người đồng hành, đi vòng vào trong khu vườn, rảo bước xuôi theo lối đi dài xuống dốc. Ông nhảy qua một chỗ thâm thấp ở bờ giậu chân dốc, rồi rẽ ra đồng cỏ, biến mất vào đêm như âm thanh xào xạc của cơn gió nơi nội cỏ. Gandalf đứng yên một chốc dõi nhìn theo ông hút vào trong bóng tối. “Tạm biệt, chú Bilbo thân mến - hẹn lần tái ngộ sau!” lão khe khẽ nói đoạn quay vào trong nhà. Frodo đi vào vừa hay sau đó, thấy lão đang ngồi trong bóng tối, mải mê suy nghĩ. “Bác ấy đi rồi ạ?” cậu hỏi. “Phải,” Gandalf trả lời, “cuối cùng ông ấy đã đi.” “Cháu ước gì - ý cháu là, cho đến mãi tối nay cháu vẫn mong đó chỉ là một trò đùa,” Frodo nói. “Nhưng tận đáy lòng cháu biết là bác ấy đã quyết tâm đi. Bác ấy vẫn hay đùa với những chuyện nghiêm túc. Giá cháu quay về sớm hơn, để kịp tiễn bác ấy.” “Ta nghĩ thực tình ông ấy thích lẳng lặng lẻn đi vào phút chót,” Gandalf nói. “Đừng lấy thế làm phiền. Ông ấy sẽ ổn cả thôi - từ đây về sau. Ông ấy để lại cho cháu một cái gói. Kia kìa!” https://thuviensach.vn Frodo cầm lấy cái phong bì trên mặt lò sưởi, liếc nhìn, nhưng chưa mở vội. “Ta nghĩ cháu sẽ thấy chúc thư của ông ấy và mọi văn tự khác bên trong,” thầy phù thủy nói. “Bây giờ cháu là chủ nhân của Đáy Bao rồi. Và còn nữa, ta nghĩ cháu sẽ thấy một chiếc nhẫn vàng.” “Chiếc nhẫn!” Frodo reo lên. “Bác ấy để cái đó lại cho cháu à? Cháu không hiểu là vì sao đấy. À mà, nó có thể sẽ có ích.” “Có thể có, cũng có thể không,” Gandalf nói. “Nếu ta là cháu, ta sẽ không dùng tới nó. Mà giữ nó cho kín, giữ cho thật an toàn! Bây giờ ta đi ngủ đây.” Với tư cách chủ nhân của Đáy Bao, Frodo cảm thấy mình phải đảm đương cái nhiệm vụ đau khổ là chào tạm biệt khách. Lời đồn thổi xung quanh các biến cố kỳ lạ bấy giờ đã lan ra khắp cả cánh đồng, nhưng Frodo vẫn chỉ nói chắc chắn mọi sự sẽ được làm sáng tỏ ngay sáng mai. Chừng nửa đêm xe ngựa đến đón các khách quan trọng. Lần lượt từng chuyến một lăn bánh xa dần, chở đầy các Hobbit no căng nhưng vô cùng bất mãn. Thợ làm vuờn đến theo thu xếp từ trước, dùng xe cút kít dọn đi những thứ tình cờ sót lại. Đêm dần qua. Mặt trời lên. Các Hobbit trở dậy khá muộn. Buổi sáng trôi đi. Mọi người đến và bắt đầu (theo lệnh) dọn dẹp nào nhà lều, nào bàn; nào ghế, nào thìa, nào dao, nào chai, nào đĩa, nào đèn lồng, nào các bụi cây trổ hoa trong hộp, nào mảnh vụn bánh, nào xác pháo, nào túi bị bỏ quên, nào găng tay, nào khăn tay, nào thức ăn chưa đụng đến (mục này không đáng kể). Rồi một số người khác đến (không theo lệnh nào hết): nhà Bao Gai, nhà Boffin, nhà Bolger, nhà Took, và những vị khách khác đang lưu trú hoặc sống ngay gần đó. Đến giữa ngày, khi ngay cả những vị ních đẫy tễ https://thuviensach.vn cùng đã lại dậy ra ngoài được, thì tại Đáy Bao đã tấp nập hẳn một đám đông lớn, không được mời nhưng cũng chẳng ngoài dự kiến. Frodo đang đợi trên bậc cửa, miệng mỉm cười nhưng nom khá mệt mỏi và lo lắng. Cậu chào tất cả nhũng người đến thăm, nhưng không có gì để nói nhiều hơn trước. Câu đáp lại tất cả những lời hỏi han chỉ là: “Bác Bilbo Bao Gai đã đi xa, theo như tôi biết là mãi mãi.” Vài vị khách được cậu mời vào bên trong, vì bác Bilbo có “nhắn nhủ” lại cho họ. Bèn trong sảnh đã thấy chất một đống lớn đủ loại to nhỏ những hộp, gói và các món nhỏ đồ đạc trong nhà. Trên từng món đều có cột nhãn. Có vài cái nhãn đại khái thế này: Tặng ADELARD TOOK, tức là tặng RIÊNG ÔNG; Bilbo; buộc vào một chiếc ô. Adelard đã từng khuân đi nhiều chiếc khác không cột nhãn. Tặng DORA BAO GAI để mãi nhớ cuộc thư từ DÀI LÂU, với tất cả tình thân ái, Bilbo; buộc vào cái giỏ to tướng dùng đựng giấy loại. Dora là chị gái Drogo, cũng là thân quyến nữ cao tuổi nhất của Bilbo và Frodo; bà này chín mươi chín mùa xuân, và ròng rã trên nửa thế kỷ đã bỏ công viết hàng bao nhiêu ram giấy những lời khuyên sáng suốt. Tặng MILO HANG THỎ, mong là món quà hữu dụng, B.B; buộc vào một chai mực và cây bút máy bằng vàng. Milo chưa từng hồi đáp thư từ. Tặng cháu ANGELICA sử dụng, bác Bilbo; buộc vào một chiếc gương lồi tròn trĩnh. Cô là một thiếu nữ nhà Bao Gai, và cứ khơi khơi tưởng khuôn mặt mình đẹp lắm. Tặng cho bộ sưu tập của HUGO CHẶT NỊT QUẦN, từ một người có đóng góp, buộc vào một tủ sách (trống không). Hugo là tay trùm sò mượn sách, riêng chuyện trả sách thì khó khăn trên mức bình thường. https://thuviensach.vn Tặng LOBELIA SẮC VẢI-BAO GAI, coi như làm QUÀ; buộc vào một hộp thìa bạc. Bilbo tin rằng bà này đã kiếm chác được vô khối là thìa của ông, trong khi ông đi chu du vắng nhà dạo nọ. Lobelia thừa biết thế. Cuối ngày, khi bà ta đến, bà ta lập tức hiểu cái ý kia, nhưng vẫn lấy lũ thìa. Đây chỉ là một phần nhỏ những món quà đổ đống. Hốc nhà Bilbo từ lâu đã khá bừa bộn những đồ đạc trải suốt chiều dài cuộc đời đắc thọ của ông. Trở nên bừa bộn là xu hướng chung của các hốc Hobbit: về điểm này tập quán tặng quá nhiều quà sinh nhật chịu phần lớn trách nhiệm. Dĩ nhiên, không phải các món quà sinh nhật lúc nào cũng mới, có một vài mathom không còn ai nhớ dùng để làm gì đã chu du lòng vòng khắp cả quận; nhưng Bilbo thường tặng những món quà mới và giữ lại những món đã nhận. Cái hốc cũ giờ đây đang quang đi tí chút. Từng món quà chia tay khác nhau đều có nhãn đề tặng, đích thân Bilbo viết lên, vài món còn hàm ý bóng gió, hay bỡn cợt. Nhưng cố nhiên, đa phần quà tặng đều đến đúng nơi người ta cần chúng và sẽ hoan nghênh chúng. Những Hobbit nghèo, nhất là cư dân Dãy Lộn Bao, chào đón chúng nhiệt liệt. Bõ Già Gamgee được hai bao khoai tây, một cái thuổng mới, một cái áo chẽn len, một chai thuốc mỡ chữa nhức khớp. Già Rory Hươu Bia Rum, để đền đáp lại lòng mến khách vô bờ, được cả chục chai Vườn Nho Cũ: thứ rượu đỏ rất nặng gốc gác mãi Tổng Nam, giờ đã ngấu lắm rồi, vì được chính cha ông Bilbo ủ. Rory thế là hoàn toàn tha thứ cho Bilbo, hết chai thứ nhất thì tuyên bố Bilbo là người anh em quý hóa nhất hạng. Vẫn còn lại thừa đủ mọi thứ cho Frodo. Và dĩ nhiên, tất cả những đồ quý chủ yếu, cùng sách, tranh, và đồ đạc vốn hơn cả đủ, đều được để lại cho Frodo sở hữu. Tuy vậy, không thấy có dấu hiệu hay nhắc nhở nào đến tiền hay châu báu: Bilbo không cho đi lấy một đồng xu hay một hột thủy tinh nào. https://thuviensach.vn * * * Chiều hôm đó Frodo đã phải cực kỳ cố gắng. Lời đồn nhảm rằng toàn bộ gia sản đang được mang ra phát không lan nhanh như lửa; chẳng mấy chốc mà cả hốc đã đông nghẹt những người không có phận sự gì, nhưng không thể gạt ra rìa. Nhãn quà bị xé toạc và xáo trộn, cãi cọ nổ ra. Vài người cố đổi chác thỏa thuận ngay trong sảnh; số khác cố chuồn êm cùng những món nho nhỏ không đề gửi họ, hoặc bất kể thứ gì có vẻ như không ai buồn lấy hoặc không ai để ý. Con đường vào cổng nghẽn đầy xe cút kít và xe đẩy. Chính giữa lúc rối loạn thì nhà Sắc Vải-Bao Gai đến. Frodo đã rút lui được một lúc, mặc cho anh bạn Merry Hươu Bia Rum để mắt đến mọi thứ. Khi Otho lớn tiếng yêu cầu được gặp Frodo, Merry cúi chào lịch sự. “Frodo khó ở,” cậu nói. “Anh ấy đang nghỉ rồi.” “Ý mày là trốn chứ gì,” Lobelia nói “Gì thì gì chúng tao vẫn muốn gặp nó, chúng tao nhất định phải gặp nó. Cứ đi báo nó như vậy!” Merry bỏ mặc bọn họ ở lại trong sảnh một lúc lâu, nên cả hai có đủ thời gian khám phá món quà chia tay toàn là thìa dành cho mình. Món quà chẳng làm họ tươi tỉnh thêm. Cuối cùng họ cũng được đưa vào phòng đọc. Frodo đang ngồi bên một cái bàn chất đầy giấy tờ trước mặt. Nom cậu có vẻ khó ở thật - không vì lý do gì khác thì cũng vì phải gặp nhà Sắc Vải-Bao Gai; cậu đứng dậy, loạt soạt gì đó trong túi. Nhưng cậu nói năng cực kỳ lịch thiệp. Vợ chồng Sắc Vải-Bao Gai khá là khó chịu. Họ bắt đầu chào mời cậu những cái giá hữu nghị tệ mạt (như chỗ bạn bè với nhau) để đổi lấy những https://thuviensach.vn món đồ giá trị chưa thấy có nhãn quà. Khi Frodo đáp rằng chỉ những thứ đích thân Bilbo chỉ định mới được đem cho, họ liền nói toàn bộ sự việc này thật ám muội. “Tôi thấy duy nhất một điểm rõ ràng,” Otho nói, “ấy là toàn bộ vụ này có lợi cho cậu ghê gớm. Tôi phải được xem di chúc.” Otho lẽ ra đã là người thừa kế Bilbo, nhưng rồi lại có việc thận nuôi Frodo. Ông ta đọc di chúc cẩn thận và thở phì phò. Thật không may, di chúc quá rõ ràng và chuẩn xác (theo đúng tập quán pháp lý của người Hobbit, vốn yêu cầu đủ bảy chữ ký làm chứng bằng mực đỏ, cùng nhiều thứ khác). “Lại thua rồi!” ông ta bảo vợ. “Sau sáu mươi năm chờ đợi nữa chứ. Thìa à? Láo toét!” Ông ta bật ngón tay tanh tách ngay dưới mũi Frodo, đoạn huỳnh huỵch lui ra. Nhưng không dễ mà thoát được Lobelia như thế. Một lát sau Frodo ra khỏi phòng đọc định xem mọi việc diễn tiến thế nào thì thấy bà ta vẫn còn loanh quanh trong hốc, kiểm tra mọi ngóc ngách và gõ gõ khắp sàn nhà. Cậu cương quyết hộ tống bà ta ra khỏi địa giới hốc, sau khi đã giải thoát hộ vài món nho nhỏ (nhưng khá là giá trị) không hiểu sao lại vô tình rơi vào trong cái ô của bà ta. Mặt bà ta nom như thể đang khổ sở cố nghĩ ra một đòn nhận xét chia tay trí mạng, nhưng tất cả những gì bà ta nói được, khi ngoái lại ngay bậc cửa, chỉ là: “Chừng nào còn sống mi sẽ còn hối tiếc chuyện này, đồ nhãi ranh! Sao mi không biến đi luôn đi? Mi không thuộc về nơi này, mi đâu phải người nhà Bao Gai - mi - mi chỉ là một thằng Hươu Bia Rum!” “Merry, em có nghe thấy không? Như thể là sỉ nhục đấy, thiệt tình,” Frodo vừa nói vừa đóng sầm cửa trước mũi bà ta. “Đấy là một lời khen,” Merry Hươu Bia Rum nói, “nên dĩ nhiên không đúng.” https://thuviensach.vn Rồi cả hai đi quanh hốc, tống cổ ba tay Hobbit trẻ (hai tay Boffin và một tay Bolger) đang mải gõ lún mấy bức tường một trong những hầm chứa. Frodo còn ẩu đả với Sancho Bàn Chân Oách (cháu nội già Odo Bàn Chân Oách), tay này đã bắt đầu đào bới trong phòng lớn để đồ ăn vì đinh ninh đã nghe thấy âm thanh rỗng. Huyền thoại về vàng của Bilbo đã kích thích cả trí tò mò lẫn niềm hy vọng; bởi vàng huyền thoại (kiếm được một cách khó hiểu, nếu không muốn nói đằng thắng ra là bất minh) thì, như ai cũng biết, ai tìm được người nấy hưởng – trừ phi việc tìm kiếm bị người ta làm cho gián đoạn. Thắng được Sancho và đẩy tay này ra ngoài xong xuôi, Frodo ngồi sụm xuống một chiếc ghế trong sảnh. “Merry, đến lúc đóng cửa hàng rồi,” cậu nói. “Khóa cửa lại, hôm nay đừng mở cho ai nữa, kể cả họ có mang gỗ phá thành tới cũng đừng.” Rồi cậu đi làm một cốc trà muộn cho sảng khoái. Cậu còn chưa kịp ngồi thì nghe có tiếng gõ khe khẽ ngoài cửa trước. “Chắc chắn lại Lobelia rồi,” cậu nghĩ. “Bà ta hẳn đã nghĩ ra cái gì hiểm ác lắm đây, nên mới quay lại nói. Thế thì cứ đợi đi.” Cậu cứ tiếp tục uống trà. Tiếng gõ cửa lặp lại, to hơn, nhưng cậu không để ý. Đột nhiên cái đầu thầy phù thủy hiện ra ngoài cửa sổ. “Này Frodo, cháu mà không cho ta vào, ta sẽ thổi bay cánh cửa này thẳng ra ngoài hốc rồi xuyên tuốt qua đồi đấy,” lão nói. “Ông Gandalf thân mến! Nửa phút thôi!” Frodo la lên, chạy từ trong phòng ra cửa. “Mời vào! Mời vào! Cháu tưởng là bà Lobelia.” “Vậy thì ta tha thứ cho cháu. Nhưng ta vừa mới gặp bà ta xong, đang đánh cái xe ngựa lùn về hướng Bờ Nước với bộ mặt hẳn sẽ đóng đông được cả sữa non.” “Bà ấy suýt nữa làm cả cháu cũng đông cứng người nữa là. Suýt nữa thì cháu đã đeo nhẫn của bác Bilbo vào. Cháu chỉ mong sao được biến đi.” https://thuviensach.vn “Chớ làm thế!” Gandalf nói, và ngồi xuống. “Hết sức cẩn thận với cái nhẫn ấy đấy Frodo! Thực tình, một phần chính vì nó mà ta đến để nói lời cuối cùng đây.” “Ừm, cái nhẫn có chuyện gì ạ?” “Cháu đã biết những gì?” “Chỉ những chuyện bác Bilbo kể cho cháu thôi. Cháu đã được nghe chuyện của bác ấy: bác ấy tìm thấy nó ra sao, sử dụng nó ra sao: ý cháu là, trong chuyến phiêu lưu của bác ấy.” “Không biết đấy là câu chuyện nào vậy,” Gandalf nói. “À, không phải những chuyện bác ấy kể cho Người Lùn nghe hay viết trong cuốn sách rồi,” Frodo nói. “Bác ấy kể cho cháu nghe câu chuyện thật ngay sau khi cháu đến sống ở đây. Bác ấy nói ông cứ đòi mãi kỳ đến khi bác ấy đành phải kể cho ông nghe, nên cháu cũng nên được biết. ‘Không có bí mật giữa hai bác cháu ta, Frodo ạ,’ bác ấy đã nói thế; ‘Nhưng cũng không còn gì nữa đâu. Dẫu sao chiếc nhẫn cũng là của ta.’ ” “Thú vị đấy,” Gandalf nói. “Chà, cháu nghĩ gì về tất cả chuyện này?” “Nếu ý ông là bịa tạc ra từng ấy chuyện chỉ vì một ‘món quà’, thì cháu nghĩ câu chuyện thật khả dĩ hơn nhiều, và cháu không hiểu nổi tại sao lại cần phải thay đổi. Dù sao làm thế chẳng hợp với tính khí bác Bilbo tí nào; và cháu nghĩ chuyện này khá kỳ khôi.” “Ta cũng nghĩ vậy. Song chuyện kỳ khôi vẫn thường xảy ra với những người có những thứ của báu như thế - nếu họ sử dụng chúng. Cứ coi đó là một lời cảnh báo cho cháu rằng phải hết sức cẩn thận với nó. Biết đâu nó còn có những quyền năng khác chứ không chỉ mỗi khiến cháu biến mất khi nào cháu muốn.” https://thuviensach.vn “Cháu không hiểu,” Frodo nói. “Ta cũng không hiểu,” thầy phù thủy trả lời. “Ta chỉ vừa mới bắt đầu băn khoăn về cái nhẫn, nhất là từ sau đêm qua. Không cần phải lo lắng đâu. Nhưng nếu cháu muốn nghe lời khuyên của ta thì hãn hữu lắm hãy dùng đến nó, hoặc là tuyệt đối không dùng. Ít nhất là xin cháu đừng dùng nó theo bất cứ cách nào khơi chuyện bàn tán hoặc gây nghi ngờ. Ta nhắc lại: giữ nó cho an toàn, giữ cho thật kín vào!” “Ông khó hiểu quá! Ông sợ gì chứ?” “Ta không dám chắc, nên ta sẽ không nói nữa. Có lẽ khi nào về ta có thể nói cho cháu biết điều gì đó. Ta sẽ ra đi ngay lập tức: vậy nên trước mắt thì chào tạm biệt.” Lão đứng dậy. “Ngay lập tức à!” Frodo kêu lên. “Tại sao chứ, cháu tưởng ông sẽ ở lại ít ra là một tuần. Cháu đã trông chờ được ông giúp đỡ cơ đấy.” “Ta cũng định giúp cháu, nhưng đành phải đổi ý. Có lẽ ta sẽ đi xa khá lâu; nhưng ta sẽ lại đến thăm cháu, ngay khi có thể. Cứ chờ ta thì ta sẽ đến! Ta sẽ lẻn vào thật êm. Ta sẽ không thường xuyên viếng thăm Quận công khai nữa. Ta thấy là ta đã thành ra không được người ta mến chuộng cho lắm. Họ nói ta là kẻ khó chịu và quấy phá hòa bình. Vài người còn kết tội ta đã bắt cóc Bilbo đi mất, hay còn xấu xa hơn nữa. Nếu cháu muốn biết thì nghe đồn hai bác cháu ta có hẳn một âm mưu hòng chiếm đoạt của cải của ông ấy nữa đấy.” “Thật đúng cái loại người!” Frodo la lên. “Ý ông là Otho và Lobelia phải không. Sao mà ghê tởm! Cháu sẵn lòng biếu không họ cả Đáy Bao và mọi thứ khác, chỉ cần cháu có thể mang bác Bilbo trở lại và cùng bác ấy bỏ đi lang thang khắp đồng quê. Cháu yêu Quận lắm. Nhung cháu bắt đầu ước gì cháu cũng đã biến đi cho xong. Cháu không biết liệu mình có còn gặp lại bác ấy nữa không.” https://thuviensach.vn “Ta cũng băn khoăn thế,” Gandalf. “Mà ta còn băn khoăn nhiều chuyện khác nữa. Giờ thì tạm biệt! Tự bảo trọng nhé! Hãy để ý đợi gặp ta, nhất là những lúc không ai ngờ! Tạm biệt!” Frodo tiễn lão ra tới cửa. Lão vẫy tay chào lần cuối, và rảo bước mất hút mau đến không ngờ; mặc dù Frodo nghĩ thầy phù thủy già nom còng lưng một cách bất thường, hầu như lão đang mang một trọng lượng gì ghê gớm. Bóng chiều đang buông xuống, bóng chiếc áo choàng chẳng mấy chốc đã mất hút trong ánh chạng vạng. Sẽ lâu lâu nữa Frodo mới gặp lại lão. Chương II BÓNG MA TỪ QUÁ KHỨ Tin đồn không tan biến đi sau chín ngày hay kể cả chín mươi chín ngày cũng vậy. Lần biến mất thứ hai này của ông Bilbo Bao Gai được bàn thảo khắp Hobbit Thôn, mà thực ra là khắp cả Quận, suốt cả một năm lẻ một ngày sau đó, còn in trong đầu óc thì lâu hơn thế nhiều. Nó trở thành câu chuyện kể bên bếp lửa cho các Hobbit trẻ nghe; nên cuối cùng Bao Gai Điên, lão già cứ xập xòe beng một cái là biến mất rồi sau đó tái xuất với những bịch nọ bịch kia toàn châu báu và vàng, đã thành ra một kiểu nhân vật huyền thoại được nhiều người ưa chuộng, cứ còn sống động mãi sau khi mọi sự biến có thực rành rành kia đã bị quên bẵng đi rồi. Song trước mắt thì ý kiến phổ biến quanh vùng là Bilbo, ông già lúc nào cũng hơi gàn dở, cuối cùng đã hoàn toàn phát điên mà bỏ đi vào chốn Mờ Xanh rồi. Ở đó ông hẳn nhiên đã rơi xuống một cái vụng hoặc một con sông rồi đi đến một kết cục thê thảm khó có thể nói là không hợp lý. Tội lỗi chủ yếu đổ lên đầu Gandalf. https://thuviensach.vn “Giá như cái lão phù thủy phải gió ấy để cho cậu Frodo trẻ người non dạ được yên, biết đâu cậu ta sẽ bình tâm lại mà nảy ra được một tí trí khôn của dân Hobbit,” họ bảo. Và trước mắt bàn dân thiên hạ, lão phù thủy quả đã để cho Frodo được yên và cậu quả đã bình tâm, nhưng “nảy ra trí khôn của dân Hobbit” thì chẳng thấy đâu mấy. Thật ra, cậu đã ngay tắp lự rước lấy cái tiếng kỳ quặc của ông bác Bilbo. Cậu từ chối để tang; và ngay năm sau cậu tổ chức một bữa tiệc tôn vinh lần thứ một trăm lẻ mười hai ngày sinh ông bác Bilbo, mà cậu gọi là Đại tiệc Trăm Cân. Nhưng ước lượng thế vẫn còn hụt chán, bởi theo lời dặn Hobbit thì tận hai mươi khách được mời và có tới vài bữa với thức ăn như tuyết rơi, đồ uống như mưa trút. Vài người hơi sốc; nhưng Frodo vẫn duy trì lề lối tổ chức Tiệc Sinh Nhật Bilbo năm này qua năm khác cho đến khi họ thành quen. Cậu nói rằng cậu không nghĩ Bilbo đã chết. Khi họ hỏi: “Vậy thì ông ấy ở đâu?” cậu chỉ nhún vai. Cậu sống một mình, như Bilbo trước kia; nhưng cậu có vô khối bạn hữu chí thiết, nhất là trong đám Hobbit trẻ (đại đa là lớp hậu sinh của Già Took) hồi bé từng yêu quý Bilbo và thường ra ra vào vào Đáy Bao. Folco Boffin và Fredegar Bolger là hai trong số này; nhưng bạn chí thiết nhất của cậu chỉ có Peregrin Took (tên thường gọi Pippin), và Merry Hươu Bia Rum (tên thật Meriadoc, nhưng họa hoằn lắm mới có người nhớ ra như thế). Frodo cùng họ đi rong ruổi khắp cả Quận; nhưng thường thường cậu chỉ lang thang một mình, và những người biết xét đoán thường kinh ngạc khi biết thỉnh thoảng lại có người bắt gặp cậu ở rất xa nhà, mải miết tản bộ trên những ngọn đồi và trong những khoảnh rừng dưới ánh sao. Merry và Pippin ngờ là thỉnh thoảng cậu có đi thăm tộc người Tiên, như Bilbo ngày xưa. Thòi gian trôi đi, dân chúng bắt đầu để ý thấy là Frodo cũng có dấu hiệu “duy trì thể lực” tốt: bề ngoài cậu vẫn giữ được dáng dấp một Hobbit cường tráng, đầy nghị lực chỉ vừa hết tuổi lửng lơ. “Vài kẻ thật may mắn đủ https://thuviensach.vn đường,” họ bảo; nhưng cho mãi đến khi Frodo gần vào độ ngũ tuần chín chắn hơn thì họ mới bắt đầu nghĩ như thế thật kỳ quặc. Sau cú sốc đầu tiên, bản thân Frodo cũng thấy rằng tự mình làm chủ mình, làm ông Bao Gai chủ Đáy Bao khá là dễ chịu. Có dễ vài năm cậu tuyệt đối hạnh phúc, không mấy lo lắng về tương lai. Nhưng dù chỉ lờ mờ trong ý thức, niềm hối tiếc đã không ra đi với bác Bilbo vẫn lớn lên đều đều. Cậu thấy mình thỉnh thoảng lại băn khoăn, nhất là vào độ mùa thu, mường tưởng về vùng đất hoang, về những ảo ảnh núi non kỳ lạ cậu chưa bao giờ thấy cứ hiển hiện trong những giấc mơ. Cậu bắt đầu bụng bảo dạ: “Có lẽ một ngày nào đó chính mình sẽ vượt sông Bia.” Đáp lại, nửa kia tâm trí cậu bao giờ cũng chỉ một lời: “Chưa đâu.” Cứ thế thời gian trôi đi, cho đến khi những năm tháng tứ tuần dần cạn, và sinh nhật lần thứ năm mươi đến gần: năm mươi là con số mà chẳng hiểu sao cậu cảm thấy rất có ý nghĩa (hoặc giả như báo điềm xấu); giá nào thì vào đúng tuổi ấy đột nhiên chuyện phiêu lưu đã xảy đến với Bilbo. Frodo bắt đầu cảm thấy bồn chồn, những con đường mòn quen thuộc dường như đã quá quen bước chân người. Cậu xem bản đồ, và băn khoăn tự hỏi có gì nằm bên ngoài những cái rìa kia: bên ngoài địa giới, bản đồ lập tại Quận chủ yếu để trắng. Cậu bắt đầu nghiện lang thang xa hơn nữa ngoài đồng và thường xuyên chỉ có một mình; nên Merry và mấy người bạn kia dõi theo cậu đầy lo lắng. Người ta thường thấy cậu vừa tản bộ vừa nói chuyện với những lữ khách lạ độ này bắt đầu lai vãng đến Quận. Đã có nhiều đồn đãi quanh những sự việc kỳ lạ đang xảy ra ở thế giới bên ngoài; và bởi cho tới thời điểm ấy, có dễ đã vài năm Gandalf không thấy xuất hiên hay gửi bất cứ thông điệp nào, Frodo tự mình thu thập mọi tin tức cậu có thể thu thập. Bây giờ người ta còn có thể thấy các Tiên, vốn hiếm khi bước chân lên đất Quận, đang mải miết băng rừng về hướng Tây vào buổi tối, băng qua và không quay trở lại; nhưng bọn họ đang rời Trung https://thuviensach.vn Địa, chẳng còn bận tâm gì đến những bất an ở đó nữa. Nhưng còn có cả Người Lùn ở trên đường, đông đến lạ thường. Con đường Đông - Tây cổ xưa chạy qua Quận đến mãi Cảng Xám, Người Lùn vẫn luôn đi đường này tới khu mỏ của họ ở Dãy Núi Lam. Họ vốn là nguồn chủ yếu đưa thông tin về những xứ sở xa xăm đến với người Hobbit - đấy là nếu người Hobbit thèm biết tin: tính tình Người Lùn vốn kiệm lời mà Hobbit cũng chẳng hay hỏi lắm. Nhưng giờ đây Frodo hay gặp những Người Lùn lạ từ các lãnh địa xa, đến tìm chốn trú ẩn nơi miền Tây. Họ có vẻ bấn loạn thấy rõ, đôi kẻ còn thì thào về Kẻ Thù và Đất Mordor. Cái tên ấy dân Hobbit chỉ biết đến ở trong truyền thuyết và quá khứ đen tối, như một cái bóng trên nền ký ức của họ; nhung nó hung gở và khiến người ta lo lắng. Có vẻ như thế lực hắc ám ở rừng Âm U đã bị Hội Đồng Trắng hất cẳng chỉ để rồi lại tái xuất mạnh vô biên trong những thành quách cũ ở Mordor. Tòa Tháp Tối đã được dựng lại, theo lời đồn. Từ đó thế lực này bành trướng ra khắp nơi, lan xa mãi về phía Đông và phía Nam, nơi chiến tranh đang hiện diện và nỗi sợ hãi đang lớn dần. Những tên Orc lại sinh sôi trong các rặng núi. Quỷ khổng lồ ra đường giữa ban ngày, không còn đần độn nữa mà xảo quyệt và trang bị vũ khí giết người. Còn cả những bóng gió xì xầm về các sinh vật kinh khủng hơn tất thảy, nhưng chẳng ai biết tên. * * * Cố nhiên, chẳng mấy thông tin này đến được tai dân thường Hobbit. Song thậm chí kẻ điếc lác nhất, thường xuyên ở rịt trong nhà nhất cũng đã bắt đầu nghe được những câu chuyện đáng ngờ; ai vì công việc thường hay phải lui tới các vùng giáp ranh thì còn bắt gặp nhiều sự việc lạ lùng. Cuộc trò chuyện trong quán Rồng Xanh làng Bờ Nước, vào một buổi tối đúng https://thuviensach.vn mùa xuân Frodo sắp năm mươi tuổi, chứng tỏ tin đồn đã lan tới tận cái trung tâm tiện nghi thoải mái này của Quận, dầu cho hầu hết dân Hobbit vẫn chỉ cười nhạo tin đồn ấy. Sam Gamgee đang ngồi ở một góc gần lò sưởi, đối diện chú là Ted Sạn Mịn con trai ông chủ cối xay; vài Hobbit quê mùa khác đang lắng nghe cuộc tranh cãi của cả hai. “Đúng là dạo này toàn nghe những chuyện lạ lùng ghê,” Sam nói. “À,” Ted đáp, “ai để tai nghe thì nghe phải thôi. Nhưng nếu muốn, tôi còn nghe được cả chuyện kể bên bếp lửa và chuyện dọa con nít ở nhà ấy chứ.” “Hẳn nhiên là nghe được rồi,” Sam bắt bẻ, “mà tôi dám nói vài chuyện trong đấy còn chứa nhiều sự thật hơn cậu tưởng nữa kìa. Dầu sao thì ai mà bịa ra những chuyện ấy chứ? Cứ lấy rồng làm ví dụ này.” “Không, cảm ơn cậu,” Ted nói, “Tôi không làm thế đâu. Tôi có nghe kể về chúng hồi còn là một Hobbit bé con, nhưng bây giờ chẳng cần phải tin vào chúng. Ở Bờ Nước này Rồng chỉ có một, chính là Rồng Xanh,” chú ta nói khiến xung quanh cười rộ. “Được thôi,” Sam nói, cũng cười cùng những người kia. “Nhưng thế còn Người Cây, to cao khổng lồ thì sao? Họ nói là cách đây chưa lâu lắm đã thấy tít bên kia Truông Bắc một người to hơn cả cái cây nhé.” “Họ là những ai?” “Anh họ Hal của tôi là một này. Anh ấy làm cho ông Boffin ở Trên Đồi nên đi lên mãi tận Tổng Bắc săn bắn. Anh ấy có thấy một người cây hẳn hoi.” https://thuviensach.vn “Có lẽ anh ta chỉ nói là đã thấy thôi. Anh họ Hal của cậu lúc nào chả nói đã thấy đủ thứ; mà có khi anh ta thấy những thứ không có ở đấy ấy chứ.” “Nhưng thứ này to bằng cả cây du, còn bước đi nữa - bước bảy thước mất có một sải chân, cứ như chỉ là một phân ấy.” “Vậy tôi dám cá chẳng có phân nào đâu. Cái thứ anh ta thấy đúng là một cây du.” “Nhưng cái này còn bước đi, tôi đảm bảo với cậu mà; vả lại trên Truông Bắc làm gì có cây du nào.” “Vậy thì Hal không thể nhìn thấy cái nào hết,” Ted nói. Có vài người cười rộ và vỗ tay: thính giả dường như nghĩ rằng Ted vừa ghi được một điểm. “Thế cả thôi,” Sam nói, “cậu không thể phủ nhận rằng ngoài anh Haifast nhà chúng tôi còn nhiều người khác đã nhìn thấy những kẻ đáng ngờ đi ngang qua Quận - đi ngang qua đấy nhé, xin nhớ cho: còn nhiều kẻ nữa bị buộc phải quay trở lại ở biên giới. Đội Biên Cảnh xưa nay chưa lắm việc thế bao giờ. “Tôi còn nghe kể các Tiên đang Tây tiến. Họ nói bọn họ đang đi về cảng, ngoài xa mãi tít bên kia Ba Tháp Trắng.” Sam huơ cánh tay mô tả ang áng: cả chú lẫn mấy người bọn họ đều không biết ra đến Đại Dương, quá mấy tòa tháp cũ bên ngoài ranh giới phía Tây của Quận là bao xa. Nhưng đã thành chuyện kể lâu đời là mãi xa ngoài ấy có Cảng Xám, thỉnh thoảng tàu của dân Tiên từ đó nhổ neo ra khơi, không bao giờ trở về. “Họ nhổ neo, nhổ neo, nhổ neo vượt Biển, họ đang đi vào miền Tây, bỏ chúng ta lại,” Sam nửa như nói, nửa như hát mấy từ này, vừa lắc đầu buồn bã và nghiêm nghị. Nhưng Ted cười phá lên. https://thuviensach.vn “Dào, cái đó có gì mới đâu, nếu cậu tin những chuyện kể cổ xưa. Hơn nữa tôi chả thấy chuyện đó quan trọng gì với tôi hay là cậu. Kệ xác bọn họ ra khơi! Nhưng tôi dám chắc cậu chưa hề tận mắt thấy bọn họ đi qua, bất kể ai khác ở Quận cũng vậy.” “Ầy, tôi không biết,” Sam đáp vẻ tư lự. Chú tin chú đã từng gặp một người Tiên trong rừng, và vẫn còn mong ngày nào đó được gặp nhiều nữa. Trong tất cả các truyền thuyết chú từng được nghe những năm đầu đời, những mẩu chuyện rời rạc như thế và những câu chuyện người Hobbit nửa nhớ nửa quên về người Tiên luôn khiến chú xúc động sâu xa hơn hết. “Có một số, kể cả ở những mạn này, còn biết dân Mỹ Tộc và có tin tức từ bọn họ,” chú nói. “Có cậu Bao Gai chẳng hạn, mà tôi làm việc cho đấy. Cậu ấy kể tôi nghe bọn họ đang ra khơi và cậu ấy biết chút ít về các Tiên nhé. Ông già Bilbo còn biết nhiều hơn thế cơ: bao nhiêu lần tôi đã trò chuyện với ông ấy hồi còn bé tí.” “Ôi, cả hai đều gàn cả,” Ted nói. “Ít ra là ông già Bilbo đã gàn hẳn, còn Frodo sắp gàn. Nếu đấy là chỗ cậu lấy tin, cậu sẽ không bao giờ phải đau khổ vì thiếu những chuyện tưởng tượng vớ vẩn đâu. Này, các bạn, tôi về nhà đây. Giữ sức khỏe nhé!” Cậu ta dốc cạn ca và ầm ĩ đi ra khỏi quán. Sam ngồi lặng im, không nói gì nữa. Chú đã có quá đủ thứ cần nghĩ ngợi. Trước hết, còn nhiều việc phải làm nốt trong khu vườn Đáy Bao, ngày mai chú sẽ có cả một ngày bận rộn, nếu thời tiết sáng sủa. Cỏ đang mọc vù vù. Nhưng trong đầu Sam còn nhiều thứ khác chứ không chỉ là vườn tược. Sau một chốc chú thở dài, đứng dậy đi ra. Đang là đầu tháng Tư, bầu trời quang đãng sau cơn mưa nặng hạt. Mặt trời đã xuống thấp, buổi chiều tối nhợt nhạt mát mẻ đang dần dần lặn vào đêm. Chú rảo bộ về nhà dưới những vì sao sớm, băng qua Hobbit Thôn ngược lên Quả Đồi, vừa đi vừa huýt sáo khe khẽ và tư lự. https://thuviensach.vn