🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Câu chuyện về Cuộc Hành Binh Igor full prc pdf epub azw3 [Thơ] Ebooks Nhóm Zalo 170 nhà thơ Nga. Phần 1 *** ********* CÂU CHUYỆN VỀCUỘC HÀNH BINH IGOR (Khuyết danh thế kỷ XII) ****** Câu chuyện về cuộc hành binh Igor (tiếng Nga: Сло́во о полку́ И́гореве; tiếng Nga đầy đủ: Слово о походе Игоревом, Игоря, сына Святославова, внука Ольгова; tiếng Nga cổ: Слово о плъку Игоревѣ, Игоря сына Святъславля, внука Ольгова; tiếng Anh: The Tale of Igor's Campaign) – là một sử thi khuyết danh viết bằng ngôn ngữ Nga cổ, một tượng đài văn học nổi tiếng nhất của văn học Nga thời đại trung cổ. Tiếng Việt đôi khi còn được dịch thành: Bài ca về binh đoàn Igor hoặc Bài ca về đạo quân Igor. Nội dung chính của tác phẩmnói về cuộc hành binh thất bại năm1185 của công tước Novgorod - Seversky Igor chống lại người Cuman (Polovts). Đại đa số các nhà nghiên cứu cho rằng "Câu chuyện" ra đời vào cuối thế kỷ XII, không lâu sau khisự kiện trên kết thúc. Tính xác thực của “Câu chuyện” lúc đầu có nhiều tranh cãi nhưng hiện nay được giới khoa học công nhận là xác thực. “Câu chuyện” được A.I.Musin-Pushkin tìmthấy trong thành phần tập tài liệu viết tay tại tu viện Spassky ở Yaroslav năm1795. Trong quá trình chuẩn bị in bản thảo, người ta đã làmmột bảng tổng kết và sao lại dành cho nữ hoàng Ekaterina II. "Câu chuyện" lần đầu tiên được Nikolai Mikhailovich Karamzin in ở tạp chí "Spectateur du Nord" của Đức năm1798. Còn ở Nga lần đầu được in vào năm1800. Người ta cũng đã thực hiện các bản dịch sang tiếng Nga hiện đại. Tuy nhiên trong bản sao dành cho Ekaterina II và trong ấn phẩmđầu tiên, được thực hiện vớisự thamgia của A. F. Malinovsky và N .N. Bantysh-Kamensky đã có một số saisót. Bản thảo duy nhất thì bị cháy trong đámcháy tại Moskva năm1812; nhưng đó cũng không phải bản gốc mà là bản chép lại của thế kỷ XVI, vốn đã có những sai lệch đáng kể. Chính vì vậy mà trong "Câu chuyện" có nhiều chỗ đến giờ vẫn chưa giải thích được, còn những nghi ngờ đối với một số chi tiết mà các nhà nghiên cứu vẫn đang tìmcâu trả lời. Bản dịch "Câu chuyện..." Hiện tại có hàng trămbản dịch “Câu chuyện về cuộc hành binh Igor” ra tiếng Nga hiện đại và các ngôn ngữ trên thế giới. Trong số rất nhiều những người dịch “Câu chuyện..” ra tiếng Nga hiện đại có sự thamgia của các nhà thơ lớn như: Vasily Zhukovsky, Apollon Maykov, Konstantin Balmont, Nikolay Zabolotsky, Yevgeny Yevtushenko. Bản dịch tiếng Anh của Vladimir Nabokov, bản tiếng Pháp của Philippe Soupault, bản tiếng Đức của Rainer Maria Rilke, bản tiếng Ukraina của Ivan Franko, bản tiếng Ba Lan của Julian Tuwim...vv. Các ngôn ngữ châu Á, ngoài ngôn ngữ của các nước cộng hòa Liên Xô cũ thì hầu như mới chỉ có bản tiếng Ả Rập, tiếng Mông Cổ và tiếng Trung Quốc. Tiếng Việt có bản dịch của Thúy Toàn, bản văn xuôi của Nguyễn Viết Thắng và bản dịch thơ của Hồ Thượng Tuy. *** NỘI DUNGCÂU CHUYỆN Phần mở đầu Hỡi anh em, nên chăng chúng ta bằng ngôn pháp cổ để bắt đầu câu chuyện đau buồn về cuộc hành binh Igor, Igor con trai của Svyatoslavich? Hoặc sẽ bắt đầu khúc hát phù hợp vớisự kiện đương đại chứ không phải như cách thêu dệt của Boyan. Bởi vì Boyan tiên tri khi muốn ca ngợi ai thì ý nghĩ của ông như sóc chạy trên cây, sói xámchạy trên đất, là đại bàng bay dưới những đám mây. Nhớ lại những trận đánh của một thời, ông đã thả mưới con chimưng vào bầy thiên nga, chimưng đuổi kịp thiên nga và con thiên nga đầu tiên cất lên tiếng hát ngợi ca trưởng lão Yaroslav và Mitislav dũng cảm, người đã chiến thắng Rededya trước đội quân Kasog và ca ngợi Roman Svyatoslavich tuyệt đẹp. Nhưng mà Boyan, hỡi những người anh em, đã không thả vào bầy thiên nga một chục chimưng mà ông đặt những ngón tay tiên tri của mình lên những dây sống động để chúng đemnhững công tước vinh danh. Xin được bắt đầu, hỡi những người anh em, câu chuyện này từ Vladimir cổ xưa đến Igor hiện tại, người đã màisắc trí tuệ của mình, đã hun đúc lòng dũng cảmtrong timcùng tinh thần thượng võ để đemđội quân dũng cảmcủa mình đến miền đất Cuman vì đất Nga rộng mở. ****** Khi đó Igor nhìn mặt trờisáng tỏ và thấy bóng tối đang bao trùmlên cả đội quân. Và Igor nói với những người lính của mình: “Hỡi những người anh emvà những đội binh! Chúng ta thà chết chứ không chịu đầu hàng. Nào, chúng ta hãy ngồi lên những con ngựa dũng mãnh của mình để nhìn về sông Đông xanh thắm!” Điềmbáo từ trời xanh dường như xâmchiếmlấy ý nghĩ và lòng khát khao chinh phục miền sông Đông rộng lớn. “Ta muốn – ông nói – bẻ hết giáo trên thảo nguyên của người Cuman, cùng với anh em, hỡi những người Nga thân thiết! Ta sẽ bỏ xác hoặc là dùng mũ giáp uống cạn nước sông Đông”. Hỡi nhà thơ Boyan, con chimsơn ca của thời xưa cũ! Giá như ông ngợi ca những cuộc hành binh này bằng ý nghĩ chạy trên cây, đầu óc mơ màng trên mây, bện vinh quang của thời cổ thời nay và lướt nhanh trên lối mòn Troyan qua những cánh đồng ra đồi núi! Thì ông hãy hát lên ca ngợi Igor, cháu của Oleg như vầy: “Không phải bão tố mang chimưng qua những cánh đồng mênh mông, mà quạ bay thành đàn về miền sông Đông rộng lớn”. Hoặc là ông sẽ ngợi ca, hỡi Boyan tiên tri, cháu của Veles: “Những con ngựa đang hý vang ngoàisông Sula, vinh quang ngân lên tại Kiev, kèn đồng âmvang ở Novgorod, quân kỳ ở Putivl đang phấp phới tung bay”. Phần I Igor đang chờ người emtrai Vsevolod. Và Vsevolod nói với ông: “Một người anh của tôi, một ánh sáng của tôi, Igor! Chúng ta đều là con của Svyatoslavich. Anh hãy thắng yên cương những con ngựa dũng mãnh của mình, còn những con ngựa của tôi ở Kursk thì đã sẵn sàng từ lâu lắm. Dân Kursk của tôi là những đội binh giàu kinh nghiệm. Họ sinh ra dưới tiếng kèn đồng, lớn lên trong mũ giáp, mọi con đường đều quen thuộc, mọi khe suối đều biết hết, gươmkiếmđã sẵn sàng, cung nỏ đã căng, bao tên đã mở toang và họ phi ngựa như sói xámtrên đồng, họ đi tìmdanh dự cho mình và vinh quang cho công tước”. Sau đó Igor xỏ chân vào bàn đạp vàng và phóng trên đồng rộng. Mặt trời trùmbóng tối lên con đường của ông và đêmnức nở bằng cơn giông, đánh thức những con chim, có tiếng rú, tiếng gầmcủa biết bao con thú, từ trên ngọn cây có tiếng kêu của linh hồn dữ - như ra lệnh hãy lắng nghe những miền đất xa lạ: Volga, Sula, Sudak, Korsun và ngươi, thần tượng của Tmutarokán! Người Cuman vội vã chạy về hướng sông Đông rộng lớn, tiếng xe ngựa kẽo kẹt trong đêmtựa hồ như những con thiên nga hoảng sợ kêu lên. Igor dẫn đoàn quân về hướng sông Đông! Những con chimtrên những cây sồi như báo trước điều tai họa, những con sói bên khe xói đang rít lên đe dọa, còn đại bàng đang gọi nhau rỉa xương của thú và bên những tấmlá chắn màu máu đỏ những con cáo đang nức nở khôn nguôi. Ôi, miền đất Nga đã khuất phía sau đồi! Đêmrất dài. Nhưng bình minh đã ló, màn sương bao phủ trên cánh đồng, tiếng họa mi đã im, tiếng quạ khoang thức dậy. Những người Nga rào chắn cánh đồng rộng lớn bằng những tấmkhiên màu đỏ, họ đi tìmdanh dự cho mình và vinh quang cho công tước. Vào sáng thứ sáu họ tấn công người Cuman, mũi tên bay rào rạt trên đồng, họ bắt các cô gái xinh đẹp người Cuman cũng với trang sức bạc vàng, thổ cẩmvà nhung gấm, họ đemgomchúng làmlối đi trên đầmphá, sình lầy. Tuy nhiên, những cờ hiệu màu đỏ, những ngọn giáo dát bạc, những biểu ngữ màu trắng được người con dũng cảmcủa Svyatoslavich để lại cho mình. Họ nghỉ đêmtrên đồng. Tổ ấmcủa Oleg về nơi xa xôi mơ màng. Không sợ gì chimưng hay loài chimthamlam, hay loài quạ khoang – người Cuman. Gzak già nua chạy như sói xámtrên đồng và Konchak cùng chạy theo về hướng sông Đông rộng lớn. Ngày hômsau từ rất sớm, ánh bình minh nhuốmmáu từ ánh sáng. Những đámmây đen dâng lên từ biển che lấy mặt trời từ bốn hướng, còn trong những đámmây đen là những tia chớp màu xanh. Sẽ có sấmlớn! Sẽ có trận mưa tên từ sông Đông rộng lớn. Và ở đây sẽ xảy ra đấu kiếm, ở đây, bên sông Kayala miền sông Đông rộng lớn, những ngọn giáo sẽ đâmvào áo giáp giặc không thôi. Ôi, miền đất Nga đã khuất phía sau đồi! Và những ngọn gió thổi những mũi tên của con cháu Stribog bắn lên từ biển vào những đội binh dũng mãnh của Igor. Mặt đất rung lên, những dòng sông cũng đục ngầu lên, bụi trên thảo nguyên mờ mịt, tiếng ngựa xe kẽo kẹt – người Cuman từ sông Đông và từ phía biển vây lấy người Nga từ bốn hướng. Những đứa con của quỉ quây lại bằng gươmcòn những người Nga dũng cảmngăn chặn bằng những tấmkhiên màu đỏ thẫm. Ôi, Vsevolod – con bò mộng! Ông đứng ở phía trước bắn những mũi tên vào quân giặc và dùng giáo đâmvào mũ giáp giặc. Áo giáp của ông ánh lên màu vàng, và khi con bò giận dữ chạy về đâu thì ở đó có những cái đầu của quân thù rụng xuống. Kiếmcủa ông chặt đầu thù trong trận đánh, ôi Vsevolod – con bò mộng, ông coi thường những vết thương và cuộc sống của mình, ông quên ngai vàng ở thành phố Chernigov quê hương và tình yêu của người vợ hiền Glebovna xinh đẹp! Đã từng có một thời Troyan, đã qua những tháng nămcủa Yaroslav, đã từng có những cuộc hành binh Oleg, Oleg Svyatoslavich. Oleg rèn gươmnổi loạn và gieo những mũi tên trên đất Nga, bước vào bàn đạp vàng ở thành phố Tmutarokán. Đại công tước Yaroslav xưa nghe được tin này, còn con trai của Vsevolod là Vladimir mỗi buổisáng đóng cổng và bịt tai ở Chernigov. Còn Boris, con trai của Vyacheslav bị kết án ở bờ sông Kanina vì xúc phạmOleg dũng cảmvà trẻ tuổi. Cũng như từ bờ sông Kayala đau buồn ấy, Svyatopolk đã sai chở cha mình trên những con ngựa để đến đền Thánh Sophia ở Kiev. Dưới thời Oleg Gorislavich đã từng có bao cuộc chiến huynh đệ tương tàn, không còn đờisống của cháu Dajbog thánh thần và cuộc đời người chỉ còn rất ngắn. Thời ấy trên đất Nga dân cày ít khi cày ruộng mà trận mạc liên miên, xác chết chất đầy đồng, những bầy quạ thường xuyên no bụng. Đã từng có biết bao cuộc hành binh và biết bao trận đánh nhưng trận đánh như trận này thì chưa một ai biết đến! Từ sáng tới chiều, từ đêmđến sáng những mũi tên nườmnượp bay ra, tiếng gươmchặt vào mũ giáp, tiếng giáo mác kêu răng rắc trên thảo nguyên chưa quen biết, miền đất của người Cuman. Đất đen ở dưới chân ngựa vãi đầy xương, máu xối rào rạt xuống bùn, nỗi đau thương tìmđất Nga bay đến. Điều gì ầmĩ, điều gì vang lên trước buổi bình minh? Igor bắt đầu lui quân vì tiếc thương cho người emVsevoslav. Họ đã chiến đấu một ngày. Họ đã chiến đấu hai ngày và đến giữa trưa ngày thứ ba thì những lá cờ của đội quân Igor đổ xuống. Những người anh embị bắt làmtù binh theo nhiều hướng trên bờ sông Kayala chảy xiết, rượu máu ở đây đã hết, những người Nga dũng cảmđã kết thúc bữa tiệc, những người mai mối đã say sưa, họ nằmxuống vì đất Nga. Hoa cỏ ủ rũ vì xót thương, cây cối cúi mình trên mặt đất đau buồn. ****** Hỡi những người anh em, thế là đến một thời gian buồn, khi mà thảo nguyên chiến thắng. Nữ thần Hờn giận đứng lên trong đội quân của cháu Dajbog thánh thần và bước vào đất Troyan, vẫy đôi cánh của thiên nga bay trên biển xanh ở miền sông Đông và xua đi những ngày hạnh phúc. Cuộc chiến đấu của các công tước với kẻ thù đến hồi kết thúc, bởi vì những người anh emđã nói với nhau: “Đây là của tôi và đấy cũng của tôi”. Và họ bắt đầu coi cái nhỏ nhoi là “cái này rất lớn”, rồi họ rèn gươmđúc kiếmđể thanh toán lẫn nhau, để kẻ thù từ mọi quốc gia khác nhau đến chiếmđất Nga và chiến thắng. Ôi thôi thôi! Con chimưng đã bay xa, chimbay về phía biển! Mà đội quân của Igor không còn có thể hồisinh! Nữ thần Karna thét lên đau buồn và nữ thần Jelya bay trên đất Nga némlửa cho người từ đôisừng lửa. Những người vợ góa khóc than và nức nở: “Từ nay không còn được nhìn thấy người thương, ai đã đưa người ra chốn sa trường, từ nay không còn được nghĩ đến người bằng ý nghĩ, cuộc đời từ nay không giàu có, tiếng vàng tiếng bạc chẳng còn vang!” Và Kiev nức nở vì xót thương còn Chernigov khóc cho điều bất hạnh. Buồn đau bao trùmmặt đất, đau khổ kết thành dòng sông chảy trên đất Nga. Thế mà các công tước vẫn kích động bạo loạn chống lại nhau, để những kẻ ngoại đạo kéo đến giành chiến thắng trên đất Nga, bắt mỗi nhà cống nạp một bộ da con sóc. Bởi vì hai người con dũng cảmcủa Svyatoslavich, Igor và Vsevolod đã khơi ra cái ác mà cha của họ trước đó đã từng đè bẹp: Đại công tước Kiev hùng mạnh Svyatoslav từng mang quân sang đất Cuman giày xéo những khe mương, khấy đục những con sông, bắc cầu lát ván trên những hồ đầm. Còn thủ lĩnh Kobyak từ vùng Lucomorie kéo đến đã bị đánh cho tan tành ở Kiev, trong nhà khách của Svyatoslav. Người Đức, người Venice, người Moravia, người Hy Lạp ca ngợi Svyatoslav nhưng họ buộc tội Igor công tước rằng đã đemvàng đembạc đổ xuống sông Kayala của người Cuman. Rằng ở đấy Igor chuyển từ yên ngựa bằng vàng sang yên ngựa của một tù nhân. Sự chán nản bao trùmkhắp thành phố. Phần II Svyatoslav mơ thấy một giấc mộng bất an. “Trên đồi ở Kiev tối qua – ông nói với các quan – người ta quấn ta lại bằng khăn đen trên giường rồi rót rượu màu xanh trộn lẫn với đau buồn rồi rải những viên ngọc trai rất lớn lên ngực ta và xót thương. Không còn những rầmxà trên mái ngôi nhà có tháp dát vàng. Và suốt đêmnhững con quạ kêu quang quác ở Plesenska rồi bay về phía biển xanh”. Và các quan Boyar đã nói với ông rằng: “Thưa ông, nỗi buồn đang vây lấy ý nghĩ của ông, hai con chimưng đã bay từ ngai vàng để tìm kiếmTmutorakán hoặc dùng mũ giáp để uống cạn nước sông Đông. Nhưng gươmgiáo của những kẻ ngoại đạo đã làmcho gãy cánh chimưng và họ lâmvào cảnh gông xiềng. Ngày thứ ba hômđó đã rất tối tăm: hai vầng dương đã tắt, hai cột sáng màu hồng mờ mịt, cùng với họ là hai vầng trăng non: Oleg và Svyatoslav đều bị bắt – màn sương trùmlên, họ bị nhấn chìmxuống biển và họ đã khơi dậy lòng dũng cảmcủa người Hinov. Bóng tối bao trùmlên dòng sông Kayala. Những đội quân của người Cuman tiến vào đất Nga. Thay cho lời khen là những lời mạt sát và bạo lực, những linh hồn ác lơ lửng trên mặt đất. Những cô gái người Goth hát bên biển xanh, vàng của người Nga rung rinh, họ hát về thời Bus, họ nuôi hy vọng trả thù cho vua Sharukán của mình. Còn chúng ta, hỡi những đội binh, chỉ còn lại nỗi buồn”. Thì khi đó Svyatoslav nói những lời vàng, với nước mắt chứa chan mà rằng: “Hỡi những đứa cháu của ta, Igor và Vsevolod! Các con đã vội vàng bắt đầu cuộc hành binh vào đất Cuman để tìmkiếmvinh quang cho mình nhưng đã không thắng được, giết những kẻ ngoại đạo một cách vô ích. Hai con timdũng mãnh rèn trong sắt thép và lòng can đảmtrong cơn phẫn nộ. Các con đã làmgì với mái đầu bạc của ta? Bởi vì ta không thấy ở đây quyền lực của người anh trai của ta là Yaroslav hùng mạnh và giàu có, và ông có những đội quân đông đảo từ vùng Chernigov: đó là Mogut, Tatran, Sheblir, Topchak, Revug, Olber. Những đội quân này không cần khiên mộc, chỉ với dao mà chiến thắng, họ được cổ vũ bằng vinh quang của cha ông. Nhưng các con đã nói rằng: “Chúng con sẽ tự mình chứng tỏ lòng gan dạ, vinh quang xưa chúng con gìn giữ và vinh quang sau này tự chia sẻ cho nhau!” Mặc dù chimđã già thì có trẻ lại đâu nhưng ngay cả chimưng rụng lông vẫn săn chimở trên cao – không để cho tổ của mình phật ý. Chỉ một điều tai họa: không còn ai muốn giúp cho ta cả - quả là một thời gian khó. Vì thế mà đội quân Rimov đang gào dưới gươmgiáo của người Cuman, còn Vladimir – bị thương. Thật bất hạnh và buồn thương cho con trai Gleb”. Hỡi đại công tước Vsevolod! Chẳng lẽ ông không có ý nghĩ rằng sẽ bay đến từ xa để bảo vệ ngai vàng của cha? Vì rằng ông có thể té nước sông Volga bằng mái giầmvà dùng mũ giáp múc cạn nước sông Đông. Giá mà ông ở đây thì đã chinh phục được nữ tù nhân bằng một đồng xu, còn nô lệ với giá còn rẻ hơn thế nữa. Vì rằng ông có thể phóng những ngọn giáo sống – những người con trai dũng mãnh của Gleb. Hỡi Rurik dũng mãnh và David! Chẳng phải những đội binh của các ông đội mũ giáp vàng đã bơi trong máu? Chẳng phải những đội binh của các ông bị thương đang rống lên như những con bò trên cánh đồng xứ lạ? Xin quí ông hãy thắng yên cương vàng để rửa vết nhục của thời đại chúng ta, vì đất Nga, vì những vết thương của Igor – người con dũng cảmcủa Svyatoslavich! Hỡi Osmomysl Yaroslav, công tước của Galicia! Ông ngồi trên ngai vàng trên cao chống đỡ các ngọn núi Hungari bằng những đạo quân thép của mình, cản đường nhà vua, đóng cửa vào sông Đa-nuýp, nhiều miền đất sợ quyền lực của ông và ông mở cửa toang cho Kiev, ông bắn vào người Salatyn từ ngai vàng của tổ tiên. Vậy thì xin ông hãy bắn vào Konchak, nô lệ ngoại đạo, vì đất Nga, vì những vết thương của Igor – người con dũng cảmcủa Svyatoslavich! Còn ông, Roman dũng mãnh, và ông, Mstislav! Ýnghĩ dũng cảmgọi các ông đến chiến công. Roman bay cao đến chiến công như chimưng bay trong gió, gan dạ vượt qua những đàn chim. Vì rằng ông có những áo giáp sắt dưới những mũ giáp Latin, nhờ những thứ này mà mặt đất rung lên, và nhiều xứ - Hinov, Litva, Yatvyagi, Dremela và Cuman bỏ giáo đầu hàng và cúi đầu trước những thanh kiếmthép. Nhưng vinh quang xưa đã hết, mặt trời không còn chiếu sáng cho Igor, những chiếc lá đã lìa xa – những thành phố vùng Rosi, Sula đã bị phân chia. Đạo quân dũng cảmcủa Igor không còn hồisinh lại! Sông Đông gọi công tước kêu những công tước của mình đến giành thắng lợi. Những công tước dũng cảmOlegovichi đã kịp tới chiến trường. Hỡi Ingvar và Vsevolod và ba người con của Mstislavich – những con chimsáu cánh từ một tổ cao sang! Chẳng lẽ các ông không giành lấy lãnh địa cho mình. Đâu rồi những mũ giáp vàng, khiên mộc và giáo mác Ba Lan? Hãy vây lấy những cánh cổng trên thảo nguyên bằng những mũi tên sắc nhọn của mình vì đất Nga, vì những vết thương của Igor – người con dũng cảmcủa Svyatoslavich! Sông Sula đã không còn chảy thành dòng bạc qua thành phố Pereyaslavl và sông Dvina của người Cuman dữ dằn đã thành đầmmờ đục dưới kiếmgươmcủa người ngoại đạo. Một mình Izyaslav, con trai của Vasilkov giao chiến với người Litva, làmô nhục thanh danh của người ông mình là Vseslav, còn tự thân nằmdưới tấmkhiên màu đỏ thẫm, trên cỏ đầy máu vì kiếmcủa người Litva và nói: “Chimtrùmcánh trên người đội binh và thú dữ liếmmáu”. Không có một ai đến cầu cứu, chẳng người anh Bryachislav, chẳng Vsevolod. Một mình để linh hồn châu ngọc lìa xác thân dũng cảmxuyên qua chuỗi hạt vàng. Những giọng sầu thương, niềmvui không còn, tiếng tù và rộn rã vang lên. Hỡi Yaroslav và tất cả các cháu của Vseslav! Hãy hạ lá cờ xuống từ trên cao và hãy bỏ những thanh kiếmđã mòn vào bao. Các ông đã không còn đi theo niềmvinh quang tiên tổ. Các ông vì thanh toán lẫn nhau đã mở đường cho giặc vào đất Nga, vào miền đất sở hữu của Vseslav. Vì huynh đệ tương tàn mà bạo lực đến từ đất Cuman. Trong thế kỷ thứ bảy Troyan, Vseslav đã rút thămvề người phụ nữ yêu thương của ông. Ông phóng ngựa về Kiev chĩa mũi giáo vào ngai vàng. Rồi nửa đêmtừ Belgorod ông phóng ngựa như con thú trong màn sương xanh, và buổisáng mở cổng thành Novgorod, làmtổn hại thanh danh của Yaroslav, rồi phi nước đại như một con sói từ tu viện Duduka đến sông Nemiga. Trên sông Nemiga đánh vào những mái đầu bằng xích xiềng như người đập lúa, đặt những cuộc đời vào dòng nước và sàng lọc những linh hồn từ thể xác. Trên bờ sông Nemiga nhuộmmáu tai họa đã được gieo – gieo bằng xương của những đứa con trai Nga. Công tước Vseslav là thẩm phán đối với mọi người và chia các thành phố cho các công tước, còn ông phóng ngựa như sói xámtrong đêmtừ Kiev, vượt qua thần mặt trời Khors, trước khi gà gáy đã đến Tmutarokán. Từ đêmở đền Thánh Sophia ở Polotsk tiếng chuông đã gọi ông và ông đã nghe được tiếng chuông này tại Kiev. Mặc dù linh hồn tiên tri nằmtrong xác thân dũng cảmnhưng ông thường xuyên gặp nạn. Nhà thơ tiên tri Boyan đã từng khôn ngoan nói về ông như vậy: “Chẳng xảo quyệt, khôn ngoan hay dũng cảm, không con chimnào thoát khỏi bản án của Chúa Trời”. Ôi đất Nga đang nức nở khôn nguôi, nhớ về thời gian qua và những công tước thời xưa cũ! Vladimir già giờ đã không còn nữa, chưa ai từng giữ được bước chân ông đến đồi cao Kiev. Còn giờ đây những lá cờ của Ruirk và David đang bay trong lẻ loi riêng biệt và giáo gươmđang khua theo những giọng khác nhau. Phần III Trên sông Đa-nuýp giọng của Yaroslavna nghe như giọng hải âu, nức nở trong buổisớm: “Ta sẽ bay như chimhải âu theo sông Đa nuýp, sẽ rửa ống tay áo màu trắng trên sông Kayala, lau vết thương đầy máu trên cơ thể cường tráng cho công tước”. ****** Từ sáng sớm, Yaroslavna kêu la ai oán trên thành ở Putivl: “Ôi gió, gió! Tại vìsao gió thổi trái chiều? Tại vìsao gió mang trên đôi cánh của mình những mũi tên quân giặc hướng về đội quân yêu dấu của ta? Hay là ngươi còn chưa đủ khi bay lượn trên mây, còn chưa đủ khi ngươi mơn trớn vuốt ve những con tàu ở ngoài biển cả! Tại vìsao ngươi mang niềmvui của ta rải lên cây vũ mâu hở gió?” Yaroslavna kêu la ai oán trên thành ở Putivl từ sáng sớm: “Ôi Dnepr Slovutich! Ngươi xuyên qua những ngọn núi đá qua đất Cuman. Ngươi vỗ về những con thuyền Svyatoslav đến đội quân của Kobyak. Hãy an ủi công tước giùmta để ngườisớmquay về và để ta không còn tuôn nước mắt vào biển xanh kia”. Yaroslavna kêu la ai oán trên thành ở Putivl từ sáng sớm: “Hỡi mặt trời, mặt trời ba lần sáng! Ngươi dành cho tất cả mọi người tuyệt vời và nồng ấm, thì tạisao ngươi lại thiêu đốt những đội binh dũng cảm, ngươi hành hạ họ trong cơn khát và khép lại những bao tên?” Biển cả rì rào vào lúc nửa đêm, giữa bầu trời có những đámmây đen. Đức Chúa Trời chỉ cho Igor con đường từ đất Cuman về đất Nga, về ngai vàng của cha. Những ngôisao giữa bầu trời đã tắt. Igor ngủ, Igor thức, Igor trằn trọc suy nghĩ đo con đường trên thảo nguyên từ sông Đông rộng lớn về sông Đô-nhét nhỏ hơn. Nửa đêmOvlur và ngựa đã đợi ở bên sông, Ovlur huýt gió lên để cho Igor nhận biết. Mặt đất rung lên, cỏ cây thức dậy, giáo mác của người Cuman dường như động đậy. Còn công tước Igor như con chồn trắng chạy vào trong đámsậy và như con le le bay trên mặt nước. Igor nhảy lên ngựa và phóng như sói xámchạy trên đồng về hướng thảo nguyên của sông Đô-nhét và như chimưng bay dưới những đámsương mù, giết những con ngỗng và thiên nga để cho các bữa ăn sáng, ăn trưa, ăn tối. Khi Igor bay như chimưng thì Ovlur cũng chạy nhanh như chó sói, giũ những giọt sương lạnh làm cho những con ngựa thêmphần mệt mỏi. Sông Đô-nhét nói với Igor như vậy: “Niềmvinh quang vĩ đại cho công tước Igor, cho Konchak lòng cămthù, còn cho đất Nga vui vẻ!” Và Igor trả lờisông như thế: “Vĩ đại thay dòng sông Đô-nhét vinh quang, vì rằng ngươi mang công tước trên ngọn sóng của mình, trải thảmcỏ xanh trên đôi bờ ánh bạc, mặc cho công tước màn sương ấmáp dưới bóng những cây xanh, canh giữ người bằng con chồn trắng trên dòng nước, chimhải âu trong gió và chimle trên dòng nước bạc”. Không như sông Stugna – là dòng sông ác, đã ômlấy những dòng sông nhỏ khác rồi dìmxuống vực bên bờ đen công tước trẻ trung Rotislav. Trên bờ sông đen Dnepr mẹ Rotislav khóc than về công tước Rotislav trẻ trung. Khi đó hoa cỏ cũng đau buồn và cây cối cũng tang thương cúi mình trên mặt đất. Không phải là tiếng kêu của những con chimác – mà Gzak và Konchak đang đuổi theo dấu vết của Igor. Khi đó quạ và ác là đều im re, chỉ có tiếng của những con rắn đang bò. Chimgõ kiến chỉ đường ra sông, chimhọa mi vui hót báo buổi bình minh. Gzak thốt lên với Konchak rằng: “Nếu như chimưng bay về tổ thì chúng ta sẽ bắn chimcon bằng những mũi tên vàng”. Và Konchak nói cùng Gzak: “Nếu chimưng bay về tổ thì ta sẽ cưới vợ cho chimcon”. Thì Gzak lại nói rằng: “Nếu ta cưới vợ cho chimcon thì ta sẽ mất cả chimcon, cả người đẹp thảo nguyên và những con chimsẽ đánh chúng ta trên thảo nguyên của người Cuman”. Và Boyan, nhà thơ của thời xưa cũ, của Yaroslav và Oleg, nói rằng: “Thật nguy nan cho đầu mà thiếu bờ vai và cũng nguy thay cho xác thân khi đầu chẳng có”. Thì đất Nga mà thiếu Igor cũng thế. Mặt trời chiếu sáng giữa trời xanh – còn công tước Igor trên đất Nga của mình. Các thiếu nữ đang hát lên trên bờ sông Đa-nuýp, lời của họ bay qua biển hướng về Kiev. Igor cưỡi ngựa hướng về đền Thánh Mẹ trên đồi Borichev. Bao xứ sở hân hoan, bao thành phố vui mừng. Ngợi ca niềmvinh quang của những công tước ngày xưa và sẽ tôn vinh những công tước trẻ. Vinh quang Igor Svyatoslavich, con bò mộng Vsevolod, Vladimir Igorevich! Vinh quang những công tước và những đội binh – những người đã dũng cảmđấu tranh cho Thiên Chúa giáo chống lại những đội quân ngoại đạo. Vinh quang những công tước và những đội binh! Amen. ****** *** 170 nhà thơ Nga. Phần 1 Thế kỷ Vàng: **** Alexandr Sergeevich Pushkin (tiếng Nga:Александр Сергеевич Пушкин, 6/6/1799 – 10/2/1837) - nhà thơ Nga, người đặt nền móng cho nền văn học Nga mới, ngườisáng tạo ra ngôn ngữ văn học Nga hiện đại. Tiểu sử: Pushkin sinh ở Moskva trong một gia đình có nguồn gốc quí tộc. Bố là Sergei Lvovich Pushkin là một người yêu thích văn học cổ điển Pháp và cũng làmthơ nhưng chỉ những người quen, bạn bè biết. Mẹ là Nadezhda Osipovna có dòng dõi từ một nô lệ da đen của Pyotr Đại đế. Thời thơ ấu, trong những tháng hè, Pushkin thường sống với bà ngoại ở làng Zakharov, ngoại ô Moskva. Ký ức tuổi thơ được thể hiện trong nhiều tác phẩmsau này của ông. Lên 6 tuổi, Pushkin được vào học ở trường LyceumHoàng gia ở Tsarskoe Selo. Thời gian học ở đây, Pushkin đã được chứng kiến cuộc Chiến tranh Vệ quốc năm1812 của nước Nga chống lại quân Pháp của Napoleon. Năm1815 Pushkin viết bài thơ Воспоминание о Царском Селе (Hồi ức về Hoàng thôn) được Gavrila Derzhavin coi là một tác phẩmkiệt xuất và tôn vinh Pushkin, khi đó mới 16 tuổi, như một nhà thơ lớn của nước Nga. Học xong Lyceum, Pushkin tích cực thamgia vào các hoạt động văn học nghệ thuật của giới quý tộc trí thức trẻ tại Sankt-Peterburg, lúc bấy giờ đang nỗ lực đấu tranh cho một cuộc cách mạng xoá bỏ chế độ nông nô tại Nga. Thời gian này ông cho ra đời những bài thơ mang tính chính trị như К Чаадаеву (Gửi Chaadaev 1818); Н. Я. Плюсковой (Gửi N. Ya. Plyuskova, 1818); Деревня (Làng quê, 1819)... Năm1820 Pushkin cho in bản trường ca đầu tiên của mình - Руслан и Людмила (Ruslan và Lyudmila), ngay lập tức tạo được tiếng vang lớn về phong cách cũng như chủ đề, mặc dù cũng phải chịu sự công kích dữ dội từ phía chính quyền. Mùa xuân 1820, do những bài thơ cách mạng, thống đốc Sankt-Peterburg, bá tước M. Miloradovich, đã quyết định đày Pushkin tới Siberi. Tuy nhiên nhờ sự giúp đỡ và ảnh hưởng của những người bạn (những nhà văn, nhà thơ lớn của nước Nga, cuối cùng ông chỉ phải chịu mức án nhẹ hơn bị trục xuất khỏi Sankt-Peterburg vô thời hạn. Sau khi rời Sankt-Peterburg, Pushkin đã đi xuống miền namnước Nga, tới Kavkaz và Crimea, Moldavia, Kiev. Trong thời gian này ông vẫn tiếp tục cho ra đời những tác phẩmmới có ảnh hưởng rất lớn tới văn học Nga thế kỷ 19, như Кавказский пленник (Người tù Kavkaz, 1822); Гавриилиада (Gavriiliada 1821); Братья разбойники (Anh emlũ cướp, 1822); Бахчисарайский фонтан (Đài phun nước Bakhchisarayskiy, 1824). Năm1823, ở Kishinov, Pushkin bắt tay vào viết tiểu thuyết bằng thơ, kiệt tác Евгений Онегин (Evgeny Onegin). Tháng 7 năm1824, với đơn xin ân xá, Pushkin được chính quyền cho phép về ở khu trang trại Pskov tại vùng Mikhailovskoe dướisự kiểmsoát của gia đình. Năm1825, trong lần sang thămtrang trại láng giềng, Pushkin đã gặp nàng Anna Kern, người tạo cho ông cảmhứng để sáng tác bài thơ nổi tiếng Gửi K. Năm1831, Pushkin kết hôn với người đẹp Natalia Goncharova. Chính người đẹp Natalia Goncharova là nguồn cảmhứng cho sáng tạo của Pushkin nhưng cũng là nguyên nhân dẫn đến cái chết của ông. Năm1837, do những tin đồn thất thiệt về quan hệ ngoại tình của vợ mình với Georges d'Anthès, một sỹ quan kỵ binh trong quân đội Sa hoàng, Puskin đã thách đấu súng với viên sĩ quan trẻ tuổi này. Cuộc đọ súng đã kết thúc hết sức bi kịch khi cả hai đối thủ đều bị thương, nhưng Puskin đã bị trọng thương và qua đời hai ngày sau đó – 10 tháng 2 năm1837 (ngày 29 tháng 1, theo lịch cũ). Tác phẩm: Trường ca: *Руслан и Людмила (1817-1820) *Кавказский пленник (1820-1821) *Гавриилиада (1821) *Вадим (1821-1822) *Братья разбойники (1821-1822) *Бахчисарайский фонтан (1821-1823) *Цыганы (1824) *Граф Нулин (1825) *Полтава (1828-1829) *Тазит (1829-1830) *Домик в Коломне (1830) *Езерский (1832) *Анджело (1833) *Медный всадник (1833) Tiểu thuyết thơ: *Евгений Онегин (1823-1832) Kịch: *Борис Годунов (1825) *Скупой рыцарь (1830) *Моцарт и Сальери (1830) *Каменный гость (1830) [1] *Пир во время чумы (1830) *Русалка (1829-1832) Thơ: *1809-1825 *1826-1836 *Стихотворения Пушкина по алфавиту Văn xuôi: *Арап Петра Великого (1827) *Роман в письмах (1829) *Повести покойного Ивана Петровича Белкина (1830) *Выстрел *Метель *Гробовщик *Станционный смотритель *Барышня-крестьянка *История села Горюхина (1830) *Рославлев (1831) *Дубровский (1833) *Пиковая дама (1834) *Египетские ночи (1835) *Путешествие в Арзрум во время похода 1829 года (1835) *Капитанская дочка (1836) Truyện cổ tích: *Жених (1825) *Сказка о попе и о работнике его Балде (1830) *Сказка о медведихе (1830?) *Сказка о царе Салтане, о сыне его славном и могучем богатыре князе Гвидоне *Салтановиче и о прекрасной царевне лебеди (1831) *Сказка о рыбаке и рыбке (1833) *Сказка о мёртвой царевне и семи богатырях(1833) *Сказка о золотом петушке (1834) Thơ Pushkin: TÌNH YÊU LÀ THỨ BỆNH NAN Y Chàng sinh viên ốmđang nằmkia Số phận của chàng thật khắt khe. Thuốc men xin hãy mang đi khỏi Tình yêu là thứ bệnh nan y! *** BÔNGHOA NHỎ Bông hoa nhỏ chẳng mùi hương, héo úa Bị bỏ quên trong sách, tôi đang nhìn Và thế rồi giữa lòng tôi ngập tràn Một ước mơ xemchừng rất kỳ lạ. Vào mùa xuân nào? ở đâu hoa nở? Nở có lâu không? Ai đã bẻ hoa Rồi đặt vào đây để mà làmgì? Bàn tay quen hay bàn tay xa lạ? Để kỷ niệmcho cái lần gặp gỡ Hay buổi chia ly bất hạnh gì chăng Hay kỷ niệmlần đi dạo cô đơn Dưới bóng rừng, trên cánh đồng lặng lẽ? Giờ còn sống chăng những con người đó? Thì lúc này họ đang ở nơi nao? Hay họ cũng đã héo úa phai màu Như bông hoa không hề quen biết nọ? CÂYANCHAR Giữa sa mạc khô cằn và vàng úa Trên mặt đất bị đốt cháy, oi nồng Anchar như người lính gác dữ dằn Đứng đó – một mình ở trong hoàn vũ. Thiên nhiên của đồng hoang khô khát đã Sinh ra cây trong một bữa tambành Nhuốmmàu xanh chết cho những lá cành Và truyền thuốc độc cho từng bộ rễ. Nhựa độc của cây thấmxuyên qua vỏ Rồi vì nóng tan chảy vào giữa trưa Sau đó ngưng kết vào buổi xế chiều Đặc quánh và trong veo từng lớp nhựa. Trên cây này chimchóc không bay tới Hổ cũng chờn – chỉ gió xoáy màu đen Đôi khi ghé đến cây chết vội vàng Rồi bay xa, thì đã thành tàn lụi. Và nếu như đámmây đen bay đến Rảy nước mưa lên những chiếc lá dày Sau đó thuốc độc từ những cành cây Theo nước mưa chảy vào trong cát nóng. Nhưng một người bằng ánh mắt quyền lực Đã phái đến cây thuốc độc một người: Và kẻ ra đi ngoan ngoãn vâng lời Để sáng ra trở về cùng thuốc độc. Người này mang về nhựa cây cái chết Và một cành những chiếc lá héo hon Và mồ hôi trên vầng trán đáng thương Đã tuôn chảy thành những dòng lạnh ngắt. Người mang về – kiệt sức và nằmxuống Dưới cửa vòmlều nhỏ chốn cung đình Kẻ nô lệ tội nghiệp chết dưới chân Vị chúa tể bách chiến là bách thắng. Rồi công tước dùng thuốc này để tẩm Lên những mũi tên ngoan ngoãn vâng lời Cùng với chúng, đemcái chết khắp nơi Đến láng giềng, tới những miền xa thẳm. GỬI NỮ CÔNGTƯỚC S. A. URUSOVA Anh chưa tin bức tranh ba nữ thánh Ngỡ Chúa ba ngôi tất cả anh minh Nhưng nhìn thấy emlà anh tin tưởng Cầu ba phẩmchất trong một nữ thần. ___________ *Bức tranh ba nữ thánh (Holy Trinity Icon) – là một tác phẩm nổi tiếng của họa sĩ Andrei Rublev (thế kỷ XV). Ba phẩm chất: xinh đẹp, duyên dáng, yêu kiều. ****** *** NGƯỜI ĐẸP TRƯỚC GƯƠNG Hãy nhìn người đẹp khi nàng đứng trước gương Kết những bông hoa lên vầng trán của mình Vê mớ tóc xoăn – gương chân thành thể hiện Ánh mắt, nụ cười, niềmkiêu hãnh trong gương. CON ĐƯỜNGMÙA ĐÔNG Mảnh trăng nhỏ chiếu xuyên Những màn sương gợn sóng Ánh trăng buồn lai láng Rót trên những cánh đồng. Trên con đường mùa đông Xe tammã lao nhanh Cây chuông nhỏ đơn giọng Và buồn tẻ gióng lên. Có gì nghe thân quen Người xà ích hát lên Vừa ngang tàng, ngáo ngổ Vừa buồn nhớ chân tình… Không nhà, chẳng ánh đèn Chỉ tuyết trắng và rừng Chỉ cột dài cây số Đón ta ở bên đường. Buồn…Ngày mai, Nhina Ngày mai anh quay về Quây quần bên bếp lửa Sẽ ngồi ngắmemnghe. Tích tắc kimđồng hồ Vẫn quay vòng đều nhịp Xua lũ người tẻ nhạt Để đêmchỉ còn ta. Buồn bã quá, Nhina Người xà ích đã lặng Còn tiếng chuông đơn giọng Trăng khuất sau sương mờ. BUỔI SÁNGMÙA ĐÔNG Băng giá dưới mặt trời Sao còn ngủ emơi Thức dậy đi người đẹp Emmở mắt tuyệt vời Thành ngôisao phương Bắc Chào bình minh phương Bắc. Mới chiều qua bão giông Trời mờ đục sương giăng Mặt trăng như vết ố Chiếu xuyên qua mây vàng Và emngồi u buồn Giờ…hãy nhìn ra cửa: Dưới bầu trời xanh thắm Tuyệt vời như trải thảm Tuyết mênh mông trên đồng Rừng quang dần đen thẫm Thông xanh qua lớp sương Sông dưới băng lấp lánh. Đầy phòng màu hổ phách Tiếng củi nổ đì đùng Bếp lò kêu răng rắc. Nằmsuy nghĩ trong chăn. Nhưng không biết có nên Dóng ngựa vào xe trượt. Lướt trên tuyết tinh sương Thả hồn theo vó ngựa Những bước chân vội vã Để thămcánh đồng hoang Thămlại những cánh rừng Và bến bờ thân quí. BUỔI CHIỀU MÙA ĐÔNG Trời đang nổi bão giông Xoáy vòng cơn lốc tuyết Khi gào như thú ác Khi khóc như trẻ con Khi trên mái cũ mòn Tiếng xạc xào ống rạ Khi gõ vào cửa sổ Như khách muộn trong đêm. Túp lều tranh tồi tàn U buồn và tămtối U già ơi, sao vây Bên cửa sổ lặng im? Hay tiếng gào bão giông Làmcho u mỏi mệt Hay u đang thiêmthiếp Bên guồng sợi của mình? Uống cạn tuổi thanh xuân Mời u cùng nâng chén Ta uống niềmkhổ tận Cho vui vẻ con tim. Hãy hát lên như chim Sống yên ngoài biển cả Hãy hát như thiếu nữ Gánh nước buổi bình minh. Trời đang nổi bão giông Xoáy vòng cơn lốc tuyết Khi gào như thú ác Khi khóc như trẻ con Uống cạn tuổi thanh xuân Mời u cùng nâng chén Ta uống niềmkhổ tận Cho vui vẻ con tim. ĐÃ ĐẾN LÚC EM ƠI Đã đến lúc, emơi, đến lúc rồi Hai con timgiờ đây cần tĩnh lặng Nối đuôi nhau ngày tháng Mỗi giờ đi mang theo một chút đời Anh và emhai đứa, hai con người Cứ cho là ta đang sống Nghĩa là ta đang dần chết emơi Niềmhạnh phúc không hề có trên đời Chỉ có tự do và tĩnh lặng Anh từ lâu mơ số phận tuyệt vời Kẻ nô lệ này từ lâu mong chạy trốn Về nơi yên bình và lao động ở xa xôi. ****** NGƯỜI ĐẸP ƠI ĐỪNGHÁT NỮA Người đẹp ơi emđừng hát nữa Bài hát buồn của xứ Gruzia Nghe emhát lòng tôi lại nhớ Cuộc đời xưa và bến bờ xa. Những câu hát của emdữ dội Gợi lòng tôi lại nhớ, thương ôi! Đêmthảo nguyên, ánh trăng đồng nội Người emxưa, hình bóng xa vời... Cái hình bóng thân thương, khổ ải Nhìn thấy emtôi ngỡ quên đi Nhưng emhát - lại hình dung thấy Trước mắt tôi hình ấy hiện về. Người đẹp ơi emđừng hát nữa Bài hát buồn của xứ Gruzia Nghe emhát lòng tôi lại nhớ Cuộc đời xưa và bến bờ xa. 1828 CÒN LẠI GÌ CHO EM Còn lại gì cho emtrong tên gọi Sẽ chết đi như tiếng dội buồn thương Của ngọn sóng vỗ bờ xa mòn mỏi Như rừng sâu tiếng vọng giữa đêmtrường. Cái tên gọi trong những dòng lưu bút Để lại cho emdấu chết, tựa như Lời ai điếu giữa những viền hoạ tiết Mà lời văn nghe u ẩn, mịt mù. Cái tên gọi đã từ lâu quên lãng Trong những cơn xúc động mới cuồng điên Chẳng hề gợi trong hồn emmột thoáng Hoài niệmxưa bao tha thiết êmđềm. Nhưng nếu gặp ngày âmthầmđau đớn Phút u buồn xin emhãy gọi tên Và hãy nói: vẫn còn đây kỷ niệm Emvẫn còn sống giữa một trái tim. 1830. NỤ HÔN NGÀYGẶP LẠI Về lại quê hương bờ xa vẫy gọi Emgiã từ miền đất lạ xa xôi Trong giờ phút buồn đau nhớ mãi Trước mặt emanh đã khóc ngậmngùi. Đôi bàn tay anh trong cơn giá rét Cố giữ lấy em, anh sợ qúa chừng Nghe rời rã vì chia ly khủng khiếp Anh đã van xin nức nở không ngừng. Nhưng đôi môi emquay đi chẳng nhận Phút chia ly trên bến nụ hôn buồn Từ xứ sở của ngày xa u ám Emtrở về vùng đất mới gọi anh. Emđã nói: “Rồi trong ngày gặp lại Dưới bầu trời muôn thưở màu xanh Dưới bóng ô-liu nụ hôn ân ái Mình lại bên nhau như cội liền cành”. Nhưng than ôi, nơi bầu trời hẹn ước Đã ánh lên vầng sáng giữa không trung Nơi bóng ô-liu nằmtrên đáy nước Emngủ say trong giấc mộng cuối cùng. Cả sắc đẹp và nỗi đau tê tái Đều thành tro trong bình đựng thi hài Cùng biến luôn nụ hôn ngày gặp lại Nhưng nơi này anh vẫn đợi chờ ai... 1830 *** CON TIM NÀYKHÔNGTHỂ Trên đồi cao còn đọng ánh sương đêm Trước mặt anh sông Aragva ầmĩ Nghe lâng lâng nỗi buồn nhớ dịu êm Hình bóng emngập tràn trong nỗi nhớ. Một mình em, chỉ riêng một mình em Chẳng có gì gợi lòng anh buồn thế Ngọn lửa tình lại rạo rực cháy lên Bởi không yêu con timnày không thể. 1829 VỀ LẠI THÁNGNGÀYXANH Tôi chẳng tiếc những mùa xuân tuổi trẻ Trôi đi trong những giấc mộng tình buồn Tôi chẳng tiếc về những đêmhuyền bí Trong hoan ca những khoái lạc như tuôn. Tôi chẳng tiếc những bạn bè nông nổi Những cuộc vuisuốt sáng, những trận cười Tôi chẳng tiếc những người ưa thay đổi Giờ trầmtư xa lánh những trò vui. Nhưng đâu rồi những phút giây âu yếm Những hy vọng trẻ trung, những yên lặng chân thành? Đâu lòng nhiệt tình đâu nguồn xúc cảm?.. Hãy cho tôi về lại tháng ngày xanh! 1820 ĐIỀU MONGƯỚC Ngày tháng của tôi cứ trôi chầmchậm Trong timbuồn mỗi khoảnh khắc nhân lên Mọi khổ đau của tình yêu bất hạnh Làmâu lo những mơ ước điên cuồng. Tôi khóc đây, nước mắt – nguồn an ủi Nhưng chẳng nghe tiếng nức nở của tôi Tâmhồn tôi đang ngập tràn buồn tủi Trong nỗi buồn tôi tìmthấy niềmvui. Giấc mơ đời! Bay đi, tôi chẳng tiếc Hãy biến vào trong hoang vắng, cô liêu Chỉ đau khổ tình yêu tôi thân thiết Tôi chết đây nhưng chết bởi vì yêu! 1816 *** BỨC THƯ CHÁY Vĩnh biệt bức thư tình! Vĩnh biệt: tình ra lệnh. Đã bao phen lần lữa Đôi tay cũng không đành Đembức thư vào lửa Đốt kỷ niệmngày xanh. Nhưng giờ đã đến lúc Cháy lên bức thư tình Hồn chẳng còn ấmức Giờ tôi đã sẵn sàng Nhìn ngọn lửa háo hức Ngốn từng trang, từng trang... Phút chốc đã bùng lên Làn khói như lưu luyến Bay lượn lờ uốn quanh Mang theo lời cầu nguyện. Và ngón tay trung thành Đã chẳng còn ấn tượng Chút xi gắn vòng quanh Tan rồi, ôi thiên mệnh! Từng tờ đen cuộn lại Rồi trở nên trắng dần Lòng tôi đau thắt lại Ôi tro tàn mến thương. Niềmhân hoan khổ sở Của số phận buồn đau Sẽ mãi còn sống ở Trong lồng ngực u sầu. 1825 NẾU ĐỜI GIAN DỐI Cuộc đời nếu có dối gian Thì đừng giận dỗi, khóc than làmgì Trong ngày tử biệt sinh ly Ngày vui rồisẽ lại về, hãy tin! Ngày maisống giữa con tim Dẫu ngày đang sống âmthầmxót xa Đắng cay rồisẽ đi qua Những ngày đã sống vẫn là đáng yêu. 1825. NHỮNGCÀNH HOA MUỘN Những cành hoa muộn thương hơn Xinh tươi lộng lẫy những bông đầu mùa Buồn đau những giấc mơ xưa Êmđềmgợi chút thẫn thờ trong ta Đôi khi giờ phút chia xa Ngọt ngào êmái hơn là đoàn viên. 1825 TÀI NĂNGUỔNGPHÍ Tài năng ngẫu nhiên, tài năng uổng phí Cuộc đời ơi cho tôi để làmgì? Hay tại bởisố mệnh này huyền bí Sao cuộc đời đemkết tội làmchi? Có ai đấy bằng quyền uy thù nghịch Đã gọi tôi từ trong cõi hư vô Trong hồn tôi dù say mê mãnh liệt Nhưng đầu tôi hồi hộp mối nghi ngờ. Trước mắt tôi giờ chẳng còn mục đích Con timhoang vu, trí tuệ biếng lười Nỗi buồn chán đang làmtôi mỏi mệt Chỉ còn cô đơn tiếng vọng cuộc đời. 1828 ****** TÔI ĐÃ YÊU EM Tôi đã yêu em…và có lẽ tình Trong lòng tôi vẫn còn chưa tắt hẳn Nhưng hãy để tình yên, tôi không muốn Một điều gì gợi lại nỗi đau em. Tôi đã yêu emvô vọng, âmthầm Khi rụt rè, khi lòng ghen hậmhực Tôi đã yêu emchân thành, tha thiết Lấy đâu người như thế nữa yêu em. NGƯỜI CA SĨ Emcó nghe trong rừng đêmthanh vắng Ca nỗi buồn người ca sĩ tình yêu? Trên cánh đồng buổisớmmai yên lặng Tiếng sáo diều dung dị hát cô liêu Em có nghe thấy chăng? Emcó gặp trong rừng hoang đêmấy Ca nỗi buồn người ca sĩ tình yêu? Giọt lệ nhòa, nụ cười emcó thấy Ánh mắt nhìn buồn bã biết bao nhiêu Em có gặp gỡ chăng? Emcó thổn thức nghe lời lặng lẽ Ca nỗi buồn người ca sĩ tình yêu Khi trong rừng chàng trai emđể ý Gặp ánh nhìn trong mắt đã nhòa theo Em có thổn thức chăng? 1816. * VẪN CÒN RUN SỢ Tôi vẫn nghĩ con timgiờ quên hết Chẳng dễ dàng chịu đau khổ như xưa Tôi vẫn nói: những ngày xưa thân thiết Đã lùi xa không trở lại bao giờ! Đã qua rồi những buồn vui, sướng khổ Những giấc mơ khờ dại, cả tin... Thế mà giờ lại vẫn còn run sợ Lại nôn nao trước sắc đẹp uy quyền. 1835. *** PHÚT GIÂYHUYỀN DIỆU Anh nhớ mãi phút giây huyền diệu ấy Khi hình emvụt hiện trước mắt anh Như ảo ảnh trong thoáng chốc qua nhanh Như tiên thần đẹp trắng trong nhường ấy. Trong vô vọng một nỗisầu tê tái Giữa âu lo của đờisống ồn ào Vẳng bên tai anh giọng nói ngọt ngào Những dáng nét dịu hiền anh mơ thấy. Tháng ngày trôi. Ồn ào cơn gió nổi Đã xua đi những mơ ước ngày nào Và anh đã quên giọng nói ngọt ngào Những dáng nét dịu hiền trời ban ấy. Trong bóng tối chốn lưu đày khổ ải Dòng thời gian chầmchậmnặng nề trôi Cả tình yêu, cả nước mắt, cả đời Cả thánh thần, cảmxúc không có nổi. Giữa hồn anh bỗng nhiên bừng tỉnh dậy Và hình emlại hiện trước mắt anh Như ảo ảnh trong thoáng chốc qua nhanh Như tiên thần đẹp trắng trong nhường ấy. Và con timlại rộn ràng sôi nổi Vì cho con timtất cả hồisinh Cả cuộc đời, cả nước mắt, thánh thần Và tình yêu, cảmxúc hồisinh lại. NGÀY19 THÁNG10 NĂM 1827 Đức Chúa Trời phù hộ cho các bạn Trong những âu lo phục vụ Nga hoàng Trong những bí ẩn ngào ngọt của tình Và trong tiệc tùng say sưa tình bạn! Đức Chúa Trời phù hộ cho các bạn Trong bão giông, trong đau khổ đời thường Trong vực thẳmtămtối ở trần gian Và nơi xứ lạ, và trên biển vắng. THƠ SONNET Scorn not the sonnet, critic. Wordsworth* Dante nghiêmkhắc không khinh thơ sonnet Petrarca từng đốt ngọn lửa tình Yêu thơ này – tác giả của Macbeth** Và Camões*** thể hiện nỗi niềmthương. Sonnet thời nay vẫn mê hoặc nhà thơ Wordsworth đã chọn làmvũ khí Khi ánh sáng đời thường ở cách xa Ông đemlý tưởng thiên nhiên ra vẽ. Dưới bóng núi Taurida xa xăm Nhà thơ Litva**** bằng thể thơ gò bó Phút chốc viết ra mơ ước của mình. Những thiếu nữ ở ta chưa biết rằng Delvid vì thơ này mà không nhớ Giai điệu thiêng của thơ hexametron. ________________ *Nhà phê bình chớ coi thường thơ sonnet. Wordsworth. **Wiliam Shakespeare, ***Luís de Camões, ****Adam Mickiewicz. *** *** THƠ LUÂN LÝBỐN CÂU 1 SỰ CÂN BẰNG Người nhà quê! Trong nhà người chẳng có Bạc hay vàng, nhưng người hạnh phúc thay: Sống với tình yêu tình bạn tháng ngày Không bụi bặm, ồn ào như thành phố! 2 LỜI TIÊN ĐOÁN ĐÚNG Sư tử hỏi lừa: “Liệu ta có khỏi bệnh?” Lừa trả lờisư tử: “Chúa sơn lâm! Ngươi không chết, thìsống như đã từng”, - Hai lần hai là bốn. 3 SỰ CHÍNH XÁC CỦA TỤC NGỮ Một ngọn nến sáng trong nhà yêu ớt Thêmngọn thứ hai – nhà gỗ sáng bừng. Lời của người xưa là luôn chính xác: Ba người dại hợp lại thành người khôn. 4 SỰ TRẢ THÙ Một con ong đốt vào trán con gấu Vì muốn trả thù cho những tổ ong Nhưng ong chết vì nọc ong không còn Số phận kẻ ưa trả thù – linh cữu. 5 SỰ KIÊN ĐỊNH “Sư tử hãy xemcái vẻ kinh hoàng – Voi kêu lên: - Thiên hạ đang nổi loạn!” “Ta rung bờm, tất cả đều ngoan ngoãn!” Trước hiểmnguy chúa tể chẳng hề run. 6 MẠNH VÀ YẾU Chimưng đánh ngỗng, đại bàng đánh chimưng Cá sấu luôn làmcá măng phát khiếp Sói chết vì hổ còn mèo ăn chuột. Đời thường xuyên có sức mạnh cao hơn. 7 THIÊN NGA VÀ NGỖNG Một hômngỗng muốn nhạo báng thiên nga Đã lấy rong sình lầy đembôi bẩn Nhưng sau khi rửa thiên nga lại trắng. Phải làmgì nếu bị bẩn?... Rửa đi. 8 KHỈ ĐUÔI DÀI Khỉ đuôi dài thời trẻ rất thích nhảy Khi đã già còn nhảy vách đá cao Điều gì xảy ra? Đôi chân bị gãy. Hãy coi chững tuổi già đó, nhà thơ! 9 SỐ PHẬN CHUNG Cây thỉ xa đẹp giữa đồng lúa mạch Tươi tốt mùa xuân, nở hoa mùa hè Rồi mùa thu sang cuộc đời chấmhết. Đấy chính là số phận kiếp phù du! 10 SỰ BẤT HÒA VÔ HẠI Những con chó cãi nhau vì cục xương Nhưng khi quay lại đều yên lặng cả Ai nấy lặng lẽ đi về nhà mình. Có những bất hòa mà không ẩu đả. 11 QUI LUẬT CỦA THIÊN NHIÊN Trong không khí hoa tímtỏa mùi hương Còn chó sói ăn thịt loài gặmcỏ Chó sói khát máu, hoa tím– dịu hiền Mọi thứ theo bản năng thiên nhiên cả. NGƯỜI TÙ Ta ngồisau song sắt của nhà tù. Con đại bàng non sống trong tù hãm Người bạn buồn bã của ta vẫy cánh Mổ miếng mồi máu đỏ dưới cửa kia. Chimmổ, vứt, chimnhìn vào ô cửa Như cùng ta dự tính một điều gì Chimgọi ta bằng miệng kêu mắt ngó Như muốn nói rằng: “Nào, hãy bay xa! Chúng ta là những con chi tự do Bay về sau mây đen là đồi trắng Bay về những miền đại dương xanh thắm Bay về nơi chỉ có gió…và ta!...” GỬI Xin đừng hỏisao tôi thường u ám Với ý nghĩ buồn giữa những trò vui Sao đưa ánh mắt cau có nhìn đời Sao giấc mộng ngọt ngào không thương mến! Xin đừng hỏisao tình yêu vui vậy Tôi chia tay bằng tê tái cõi lòng Không một ai tôi còn gọi người thương – Ai yêu một lần, không còn yêu lại Ai biết hạnh phúc, không còn biết lại Hạnh phúc trong giây phút được trời ban: Từ thời tuổi trẻ say mê ngập tràn Chỉ một nỗi buồn tái tê còn lại… GỬI Hạnh phúc cho ai bên người tình hân hoan Không chút rụt rè, ánh mắt sáng dõi nhìn Những cử động thân thương, chuyện trò lơi lả Và dấu vết của nụ cười không thể nào quên. TRƯỚC CÔ GÁI TÂYBAN NHA Hai tráng sĩ đứng trước Cô gái Tây Ban Nha Họ can đảm, tự do Họ nhìn vào đôi mắt. Cả hai ngời vẻ đẹp Hai con timcháy bừng Tay họ đặt lên gươm– Những bàn tay chắc nịch. Quí nàng hơn cuộc sống Yêu nàng như vinh quang Nhưng nàng yêu một chàng Ai là người được chọn? “Emyêu ai, hãy chọn?” Cả hai đều nói lời Họ nhìn cô không thôi Với một niềmhy vọng. TÔI QUEN TRẬN MẠC Tôi quen trận mạc – yêu tiếng khua gươmkiếm Tự ngày thơ ngưỡng mộ sự vinh quang Yêu những trò máu lửa của chiến tranh Ýnghĩ chết chóc – lòng tôi yêu mến. Tuổi thanh xuân làmngười lính trung thành Của tự do, anh chưa hay cái chết Thì anh chưa hưởng niềmvui tột bậc Chưa xứng nụ hôn của vợ đâu anh. GIÔNGTỐ Bạn từng thấy cô gái trên đá tảng Mặc xiêmáo trắng trên sóng biển gào Khisóng trong màn sương gió thét gào Và biển với những bờ xa đùa giỡn Khi tia chớp lóe sáng bừng lên Chớp trùmlên ánh hào quang đỏ thắm Và ngọn gió đập rung, bay lượn Cùng chiếc khăn nàng phần phật bay lên? Biển tuyệt đẹp trong màn sương bão giông Bầu trời lộng lẫy khi thiếu màu xanh Nhưng hãy tin: cô nàng trên đá tảng Còn tuyệt vời hơn bão tố, sóng, trời xanh. HỌA MI VÀ HOA HỒNG Trong imlặng của vườn xuân, sương đêm Họa mi phương Đông hót trên cành hồng. Nhưng hoa hồng không nghe, không cảmnhận Ngủ chập chờn trước khúc hát yêu thương. Ngươi hát về vẻ đẹp lạnh lùng chăng? Khát khao gì? Hãy hồi tâm, thisĩ Nó không nghe, không cảmnhận, hãy xem Nó nở hoa, gọi lên – câu trả lời chẳng có. GỬI EK. H. USHAKOVA Trong xa cách với em Nhưng anh vẫn thấy gần Anh khổ vì ký ức Môi và ánh mắt nhìn Thổn thức trong lặng yên Anh không muốn yên lòng Nếu anh treo cổ chết Emcó thở dài chăng? ÔNGGIÀ Đã không còn say đắmmột người tình Một thuở làmcho thiên hạ đảo điên Cả mùa xuân lẫn mùa hè cháy đỏ Mãi mãi đi qua, dấu vết không còn. Hỡi thần tình yêu của tuổi thanh xuân! Ta xưa là kẻ phụng sự trung thành Ôi, giá mà được sinh ra lần nữa Chắc gì lại đi phụng sự cho thần! SỰ HỒI SINH Họa sĩ – man rợ bằng nét bút lạc loài Đembức tranh của thiên tài bôi bẩn Và bức tranh bất hợp pháp của người Trùmbức tranh kia một cách ngu xuẩn. Nhưng màu sắc lạc loài theo ngày tháng Thành từng lớp vảy tơi tả rơi ra Sáng tạo của thiên tài trước mắt ta Cùng vẻ đẹp ngày xưa dần tái hiện. Cũng như vậy, dần mất bao nhầmlẫn Từ tâmhồn mệt rời rã của tôi Đang hiện ra trong đó những hình hài Của buổi ban đầu biết bao trinh trắng. THÔI HẾT RỒI Thôi hết rồi: không còn dan díu nữa Lần cuối cùng anh ômlấy chân em Và những lời cay đắng đã thốt lên Thôi hết rồi – lời emanh nghe rõ. Anh sẽ không lần nữa tự dối mình Không ámảnh nỗi buồn về emnữa Có thể rồi đây sẽ quên quá khứ Tình yêu này không phải để cho anh. Emtrẻ trung: cao đẹp tâmhồn em Rồi yêu emhãy còn vô khối kẻ. TUYẾT BẠC TRẮNGTRÊN ĐỒNG Tuyết bạc trắng trên đồng Xốp tơi và gợn sóng Xe tammã phóng nhanh Trên đường trăng ngờisáng. Hát lên, bác xà ích Xua nỗi buồn trong đêm Ôi lòng ta thân thiết Những khúc hát ngang tàng. Hát lên! Ta lặng im Khát khao nghe giọng hát. Mảnh trăng chiếu lạnh lùng Tiếng gió buồn xa lắc. Hãy hát: “Trăng, trăng ơi Sao trăng mờ nhạt thế?” MÙA XUÂN LÀ LÚC CỦA TÌNH YÊU Mùa xuân là lúc của tình yêu Mà sao tôi khổ với xuân về Nỗi niềmxao xuyến bao thờ thẫn Dâng đầy trong máu, ngập hồn tôi… Hạnh phúc xa lạ với lòng này Những gì lấp lánh và vuisướng Mang về buồn chán, khổ đau thôi. Cho tôi bão tuyết và gió cuốn Màn đêmtămtối của đông dài. GỬI CÁC BẠN Trời còn cho các anh Bao ngày ngọc đêmvàng Ánh mắt bao cô gái Còn chămchú nhìn sang. Cứ vui đùa, hát lên Với ngày tháng trôi nhanh Tôi cười qua nước mắt Niềmvui của các anh. SẦU CA Niềmvui đã tắt của tháng ngày điên Tôi khó chịu như cào ruột cào gan Những đau khổ của ngày qua như rượu Càng để lâu càng mạnh mẽ trong hồn Đường tôi u ám. Và còn đau khổ Và biển còn nổisóng trong ngày mai. Nhưng mà tôi chưa muốn chết bạn ơi Tôi muốn sống để khổ đau suy nghĩ Và tôi biết sẽ còn bao lạc thú Giữa những khổ đau, xao xuyến, âu lo Giờ tôi lại đang có sự hài hòa Lên những điều tưởng tượng tuôn dòng lệ Và có thể - buổi hoàng hôn buồn bã Tình nở nụ cười vĩnh biệt cùng tôi. THIÊN THẦN Một thiên thần đứng trước cửa thiên đàng Tỏa sáng bằng mái đầu hơi cúi xuống Còn quỉsứ tămtối và hung hăng Đang bay lượn ở trên bờ vực thẳm. Linh hồn nghi ngờ, linh hồn phủ nhận Nhìn sang linh hồn rất mực trắng trong Cơn nóng vô tình của niềmxúc động Quỉ mơ hồ cảmthấy lần đầu tiên. “Ta thấy ngươi – quỉ nói – ta xin lỗi Ngươi cho ta tỏa sáng chẳng vô tình: Ta đâu khinh tất cả trong thế giới Đâu cămthù mọi thứ ở trời xanh”. ****** CHIM HỌA MI Họa mi của ta ơi Con chimrừng bé nhỏ! Chimnhỏ mà chimcó Ba bài ca muôn đời Còn ta thời trẻ trai Có ba điều lo lớn! Điều đầu tiên đó là: Bị bắt lấy vợ sớm Còn điều lo thứ hai – Quạ làmcho ngựa khốn Điều thứ ba thế này: Bị bọn người ba trợn Chia lìa với người yêu Thà đào huyệt chôn ta Giữa cánh đồng rộng lớn Phía trước mộ trồng hoa Những bông hoa đỏ thắm Còn phía chân tạo dựng Ngưồn nước mạch tinh khôi Để thiếu nữ qua đây Kết vòng hoa đỏ thắm Người già qua nơi này Múc nước lên mà uống. SÔNGĐÔNG Lấp lánh giữa những cánh đồng rộng lớn Kìa dòng chảy…Ta xin chào sông Đông! Từ những đứa con của Người xa thẳm Ta mang về lời cảmtạ vớisông. Như người anh nổi tiếng – mọi dòng sông Thảy đều biết đến sông Đông êmđềm Từ sông Aras, sông Euphrates Ta mang về lời cảmtạ vớisông. Khi về nghỉ ngơisau cuộc đua tranh Cảmnhận ra hơi mát của quê mình Những chú ngựa miền sống Đông uống nước Chảy về từ sông Akhurian* Sông Đông mến thương xin hãy sẵn sàng Để dành cho những kỵ sĩ hiên ngang Thứ nước ép sủi tămvà sóng sánh Được cất từ những vườn nho bên sông. ____________ *Akhurian (tên gọi sông Арпачай bằng các ngôn ngữ Latin) – là một nhánh đổ vào sông Aras, trong thế kỷ 19 là đường biên giới giữa Đế chế Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. CYCLOP Trí tuệ và lời mất cùng một lúc Anh nhìn embằng con mắt duy nhất: Con mắt duy nhất mọc trên đầu anh. Giá mà haisố phận đều khao khát Giá mà anh có một trămcon mắt Thì cả trămcon mắt đều nhìn em. ___________ *Cyclop – người khổng lồ một mắt trong thần thoại Hy Lạp. *** *** Mikhail Yuryevich Lermontov(tiếng Nga: Михаи́л Ю́ рьевич Ле́рмонтов, 15 tháng 10 năm1814 – 27 tháng 7 năm1841) – nhà thơ, nhà văn Nga, là nhà thơ lớn của Nga sau Pushkin. Cuộc đời: Mikhail Yuryevich Lermontov sinh ở Moskva trong một gia đình có gốc gác từ Scotland. Mẹ mất sớmnên Lermontov được bà ngoại nuôi dạy. Từ nhỏ đã thông thạo tiếng Pháp, tiếng Đức. Năm1825 bà ngoại đưa Lermontov đi về vùng Kapkage. Kí ức tuổi thơ trước phong cảnh thiên nhiên của vùng Kapkage in đậmtrong nhiều sáng tác của ông. Năm1827 trở lại Moskva, Lermontov vào học tại học xá Moskva, đến năm1830 học xá trở thành gymnazy thì nghỉ học, sau đó vào học Đại học Moskva nhưng hai nămsau lại nghỉ học. Theo lời khuyên của một người bạn, Lermontov vào học trường võ bị Peterburg. Sau khi tốt nghiệp đi về vùng Kapkage phục vụ. Thời gian ở Kapkage, trong một vụ xích mích với Martynov, người trước đây từng là bạn học ở trường võ bị, đã quyết định đấu súng và bị giết chết. Thơ ca: Cuộc đời của Lermontov chỉ vỏn vẹn có 27 nămnhưng disản thơ ca mà ông để lại cho đời vô cùng to lớn. Lermontov giữ một vị trí đặc biệt trong thơ ca Nga. Nhà phê bình Belinsky viết: “Trong thơ của Lermontov là tất cả sức mạnh, là tất cả yếu tố để làmnên cuộc đời và thơ ca: một sức mạnh bền vững của tâmhồn, sự nhún nhường của than vãn, mùi hương của lời cầu nguyện, một sự khích lệ như sóng gió ba đào, một nỗi buồn tĩnh lặng, một nỗi trầmtư dịu dàng, những lời thở than kêu hãnh, những tiếng kêu la tuyệt vọng, vẻ đằmthắmbí huyền của tình cảm, những ước mong táo bạo không thể ngăn kìm, sự trong trắng trinh nguyên, những bệnh tật của xã hội, những bức tranh của thế giới, những lời quở trách của lương tâm, sự hối hận đến mủi lòng, sự thổn thức của đammê và những giọt nước mắt lặng lẽ rót vào sóng gió của con tim, sự hoan hỉ của tình, lo âu của ngày ly biệt, niềmvui của ngày gặp mặt, sự coi khinh vẻ đơn điệu của đời thường, sự khát khao điên cuồng của vẻ hân hoan, một lòng tin cháy bừng như ngọn lửa và nỗi khổ của sự trống vắng trong tâmhồn, tiếng kêu than xua đi cảmgiác về một cuộc đời đang chết lặng, chất độc của phủ nhận, vẻ lạnh lùng của mối nghi ngờ, ác quỉ ngạo mạn và đứa bé ngây thơ, vẻ ngang tàng của kẻ rượu chè và cô gái ngây thơ trong trắng – tất cả, tất cả trong thơ này: và bầu trời, và mặt đất, và thiên đàng, và địa ngục”. Với vẻ phong phú về ý tưởng và mô-típ kể trên, có thể chia sáng tác của Lermontov thành 2 giai đoạn: giai đoạn thứ nhất đến năm 1835 và giai đoạn thứ hai là những nămcòn lại của cuộc đời thơ ngắn ngủi. Ở giai đoạn đầu Lermontov sáng tác bằng trí tưởng tưởng, bằng cảmnhận về thế giới xung quanh mình:sự đấu tranh không khoan nhượng của hai mặt đối lập giữa trời và đất, qua đó nhìn ra nguyên nhân của bi kịch cuộc đời mình. Giai đoạn thứ hai nhà thơ đã gần hơn với thực tế qua sự với tiếp xúc nhiều với những con người và đờisống xã hội. Như một người theo thuyết nhị nguyên luận, nhà thơ cảmnhận vẻ hai mặt của con người “trong khoảng trung gian kinh hoàng giữa hai cuộc đời”. Thư mục Tiếng Nga: I. Издания *"Герой Нашего Времени", части I-II, изд. И. Глазунова (СПб., 1840); *"Стихотворения М. Лермонтова" (СПб., 1840); *“Сочинения Лермонтова", тома I-II, изд. А. Смирдина (СПб., 1847); *"Сочинения Лермонтова, приведенные в порядок и дополненные С.С. Дудышкиным", тома I-II, изд. А.И. Глазунова (СПб., 1860); *Сочинения Лермонтова", под ред. П.А. Ефремова, изд. "Новое Время" (СПб, 1880). *"Жизнь и творчества Лермонтова", П.А. Висковатова (М., 1889-1891). *"Сочинения М.Ю. Лермонтова", под редакцией и с примечаниями И.М. Болдакова, тома I-V, (М., 1891). *"Полное собрание сочинений Лермонтова", под ред. Арс. И. Введенского, тома I-IV, (СПб., 1903). *"Полное собрание сочинений М.Ю. Лермонтова", под ред. Д.И. Абрамовича, *"Академическая библиотека ру сских писателей", издание Академии Наук (СПб., 1910-1912). ****** TÔI MỘT MÌNH BƯỚC RA CON ĐƯỜNGNHỎ 1 Tôi một mình bước ra con đường nhỏ Qua màn sương con đường đá ánh lên Đêmtĩnh lặng. Đồng hoang nghe lời Chúa Và những ngôisao to nhỏ tự tình. 2 Giữa bầu trời diệu kỳ và trang trọng Đất ngủ yên trong ánh sáng màu xanh Có điều chi làmcho tôi đau đớn? Có điều chi tôi mong đợi cho mình? 3 Không còn đợi điều chi từ cuộc sống Tháng ngày qua không một chút tiếc thương Tôi đi tìmtự do và tĩnh lặng Tôi chỉ mong giá được ngủ và quên! 4 Nhưng không bằng giấc mơ trong mồ lạnh Dù vẫn mong được ngủ vậy muôn đời Để trong ngực mê man nguồn nhựa sống Để lặng yên con sóng giữa lòng tôi. 5 Để suốt đêm, suốt ngày tôi nghe được Về tình yêu một giọng hát ngọt ngào Để trên đầu tôi muôn đời xanh mướt Cây sồi đen ngả cành xuống lao xao. 1841. *** HÃYỞ LẠI CÙNGANH Hãy ở lại cùng anh như lần trước Hãy nói với anh, dù chỉ một câu Để hồn anh trong những lời tìmđược Điều tâmhồn mong đợi đã từ lâu. Nếu những tia hi vọng còn gìn giữ Trong timnày – chắc chúng sẽ hồisinh Nếu còn có thể tuôn ra dòng lệ Trong mắt này – chắc chúng sẽ trào lên. Có những lời mà không thanh minh nổi Vì điều này, chúng quyền lực với anh Những lời này làmcho anh sống lại Nhưng không làmcho kẻ khác hồisinh. Emhãy tin rằng những lời buốt giá Chúng chỉ làmcho vấy bẩn bờ môi Như những cánh hoa của bông hoa nhỏ Chúng giống như nọc rắn độc giết người! *** NÀNGXINH ĐẸP Nàng xinh đẹp tựa hồ như giấc mộng Của bé con dưới ánh sáng phương Nam Ai cắt nghĩa rằng đẹp nghĩa là nàng Với ngực cao hay thân hình duyên dáng. Hay đôi mắt mở to? – nhưng tôi tin Tất cả đấy không gọi là sắc đẹp Miệng không nói lời làmsao yêu được Chẳng mùi hoa – không ánh lửa mắt nhìn. Nhưng trời ơi, tôi xin được thề nguyền Nàng rất đẹp!.. tôi cháy lên, run rẩy Khi mái tóc xõa trên vầng trán ấy Tơ nhung vàng tôi khẽ chạmtay lên. Và tôisẵn sàng quì xuống chân nàng Trao thiên đàng, cuộc đời, trao hết tất Chỉ để được nhận về tôi ánh mắt Là tất cả niềmkhoái lạc hân hoan! EM CỨ GỌI GIẤC MƠ LÀ HYVỌNG Emcứ gọi giấc mơ là hy vọng Điều dối gian là chân lý cho rồi Emchớ tin lời camđoan, ca tụng Nhưng hãy tin, hãy tin ở tình tôi. Tình như thế không tin làmsao nổi ánh mắt tôi không giấu một điều gì Giấc mơ tôi với emthành giả dối Emxứng thiên thần với điều ấy quá đi. 1831. TẠI VÌ SAO Tôi buồn, bởi vì yêu emđó Và biết rằng tiếng xấu chẳng hề thương Tuổi trẻ của emdậy sức thanh xuân. Mỗi giây ngọt ngào, mỗi ngày sáng tỏ Emphải trả bằng nước mắt, nỗi buồn. Tôi buồn…bởi vì emvui vẻ. GỬI BẠN V.SH(1) Chia tay nhau “ta hẹn đến ngày vui!” Bạn xiết tay tôi, nói lời khi giã biệt Rồi rất lâu tôi đợi những ngày này Nhưng chờ đợi của tôi thành vô ích. Bạn thân yêu! Những ngày vui chẳng thấy Trong tương lai hạnh phúc chẳng có gì Tôi vẫn nhớ những ngày vui vẻ ấy Nhưng cái nhớ về là cái đã mất đi. Cả quá khứ với ta thành vô nghĩa Như ngọn hải đăng chỉsáng trong đêm Khi trên biển phong ba và bão tố Bờ thuỷ chung – hướng vẫy gọi ngọn đèn. Khi trên thuyền chỉ một người cô quạnh Lái con thuyền đi cảmthấy dập dờn Và nhìn thấy – bến bờ không xa lắm Nhưng dù sao cái chết vẫn gần hơn. Không! Bị quyến rũ bằng ước mơ vô ích Con timđau nhận ra sự anh minh Khi khó nhọc hạ mình giấc mơ đẹp Thì con timchợt tỉnh giấc mơ tiên. 1831. ____________ (1)Vladimir Alexandrovich Sheshin – bạn, bạn học của Lermontov, người quen của A. Puskin, người bà con của D. Davydov và A. Fet, đều là những nhà thơ lớn. CÁNH BUỒM Một cánh buồmcô đơn đang dần trắng Trong màn sương của nước biển ngời xanh Buồmđi tìmchi ở nơi xa vắng? Và tại vìsao từ giã quê mình?… Những ngọn sóng chơi đùa – cơn gió thét Và cột buồmđang cót két, uốn cong… Than ôi – buồmchẳng đi tìmhạnh phúc Và cũng không chạy trốn nỗi vui mừng! Phía dưới buồm, nước màu xanh sáng tỏ Phía trên buồmánh nắng có màu vàng… Còn buồmnổi loạn, cầu xin bão tố Tựa hồ trong bão tố có bình yên! *** DEMON (Trích I-15) Rơi trên gia đình yên ấmlão Gudan Sự trừng phạt của trời như tiếng sét Tamara ngã xuống trên giường mình Nức nở khóc – nàng Tamara tội nghiệp. Dòng nước mắt tuôn theo dòng nước mắt Ngực phập phồng, nàng khó thở lắmthay Một giọng nói diệu huyền, nghe đâu đây: “Chớ khóc, con! Khóc làmchi vô ích! Nước mắt con trên xác không biết nói Thành giọt sương sống động chẳng rơi lên Chỉ làmcho mờ mịt ánh mắt nhìn Và đôi má nữ trinh đemđốt cháy. Người đã xa, không hề hay biết vậy Không hiểu ra đau đớn của con đâu ánh sáng trời, giờ âu yếmbiết bao Nhìn đôi mắt của người không xác ấy… Người đã nghe những khúc hát thiên đàng Rằng giấc mơ nhỏ nhen nơi trần thế Và thổn thức, và nước mắt thiếu nữ Chỉ dành cho khách ở phía trời chăng? Không số phận của người thịt mắt trần Hãy tin ta, thiên thần trên mặt đất Không đáng giá, dù chỉ là khoảnh khắc Với nỗi buồn, nỗi đau đớn của con! Con hãy nhìn lên, vào giữa không trung Không phương hướng và mục đích không có Đang bơi rất nhẹ nhàng ở trong sương Dàn đồng ca của những vì tinh tú. Giữa những cánh đồng rộng lớn mênh mông Giữa trời xanh chúng đi không dấu vết Những đámmây không thể nào bắt được Như những bông chúng quây lại thành đàn. Giờ gặp gỡ, phút chia ly Chúng chẳng cần mừng vui hay buồn giận Vào tương lai không mong ước điều gì Và quá khứ chẳng cần chi thương cảm. Trong cái ngày mà con bất hạnh Thì những vìsao con hãy nhớ về Với trần gian như những đámmây kia Không số phận và hững hờ như chúng”. ………………………………….. ………………………………….. *** HÃYBỎ LẠI Hãy bỏ lại những lo âu vô ích Đừng khơi lên quá khứ để làmgì Emchẳng tìmra trong đó điều chi Để mà yêu tôi càng thêmmãnh liệt. Emyêu tôi – tôi tin – và thỏa mãn Còn tôi là ai – điều đó không cần Thật đau đớn nếu thổ lộ cùng em Rằng đời tôi tối tămvà trống rỗng. Không nỡ giết niềmhạnh phúc thánh thiện Của tâmhồn emvà chẳng nói rằng Tôi không xứng vớisố phận của mình Rằng với tôi – chẳng có gì quí mến. Rằng tất cả những gì xưa trân trọng Nay trở thành thuốc độc giết con tim Con timnày với đau khổ thân thương Như của cải, như người anh, người bạn. Emthốt ra lời thân thương trìu mến Ban ơn và đòi hỏi cuộc đời tôi Nhưng chớ đòi gì quá khứ emơi Nỗi đau của mình tôi không đembán. TA GẮN KẾT BẰNGSỐ PHẬN NGẪU NHIÊN Ta gắn kết bằng số phận ngẫu nhiên Ta tìmthấy mình ở trong người khác Để tâmhồn hòa nhập với tâmhồn Dù bước đường đời kẻ sau người trước. Như dòng nước mùa xuân đang soi bóng Vòmtrời xa xôi thămthẳmmàu xanh Để vòmtrời tỏa sáng trên sóng lặng Và rung rinh với ngọn sóng dập dềnh. Xin emhãy là trời cao, là bạn Của những phong ba bão táp đời anh Mặc giữa hai ta sấmchớp đì đùng Anh sinh ra để sống cùng với chúng. Anh sinh ra để loài người chứng kiến Phút khải hoàn hay cái chết của anh Nhưng với em– với tia sáng soi đường Là lời khen hoặc tiếng cười kiêu hãnh! Tâmhồn của họ không sao đạt đến Không thể nào yêu mến nổi nhà thơ Và không thể nào hiểu ra sầu muộn Những niềmhân hoan không thể sẻ chia. Google vinh danh Lermontov HÌNH BÓNG Hình bóng của emcó ở trong tôi Tôi yêu nó như sắc màu buồn thảm Hình bóng lơ lửng treo giữa ngực này Như con tim, hình bóng đầy u ám. Không ánh lửa, không đời trong đôi mắt Nhưng với tôi gần gũi đến muôn đời Bóng của em, nhưng mà tôi thân thiết Như bóng mình, như bóng của niềmvui. GỬI A. O. SMIRNOVA Muốn nói với emnhiều - khi chẳng có em Còn khi có emlại muốn nghe emnói Nhưng emlặng im, nghiêmkhắc ánh mắt nhìn Làmcho anh cũng lặng imbối rối. Biết sao giờ? Không biết ăn biết nói Giành ý nghĩ embằng cách nào đây.. Tất cả chuyện này quả thật khôi hài Nếu tất cả đã không buồn đến vậy. TÔI NGÀYXƯA Tôi này xưa đã từng coi cuộc đời Hạnh phúc là những nụ hôn say đắm Nhưng giờ đây hạnh phúc tôi đã chán Nhưng giờ đây tôi không còn yêu ai. Và một thuở đã từng coi cuộc đời Sôi nổi của mình là dòng nước mắt Nhưng khi đó tôi yêu và khao khát Còn bây giờ tôi đã chẳng yêu ai! Và sổ ngày tháng tôi để mất rồi Và đôi cánh lãng quên tôi tìmbắt Giá được cho chúng mang timđi mất! Giá được đemcho muôn thuở của tôi! CÔ LÁNGGIỀNG Ngày tự do xemchừng không thể đợi Mà ngày trong tù có vẻ bằng năm Khung cửa sổ trên đất cao vòi vọi Bên cửa ra vào có lính đứng canh! Có lẽ tôi đã chết ở trong lồng Nếu không có cô láng giềng yêu mến!.. Hômnay thức giấc trong buổi bình minh Khẽ gật đầu – với nàng tôi chào đón. Trong cách trở, cảnh tù đày kết gắn Tôi với nàng bằng một số phận chung Và đã nảy sinh một điều mong muốn Dù song sắt cách trở đến hai lần. Một buổisáng tôi ngồi bên cửa sổ Cho đôi mắt được thỏa sức ngắmnhìn… Bỗng ô cửa đối diện tôi: tiếng gõ! Và bất ngờ bức màn được vén lên. Một cô nàng láu lỉnh nhìn sang tôi Mái đầu nàng lên bàn tay ngả xuống Có vẻ như cơn gió từ bờ vai Thổi nhẹ làmchiếc khăn rằn rơi xuống. Nhưng tái nhợt bộ ngực xuân tươi trẻ Nàng ngồi lâu, dường như đang thở dài Đang giấu vẻ ngang tàng trong ý nghĩ Khao khát tự do, cũng giống như tôi. Emchớ buồn, cô gái láng giềng ơi Cửa sẽ mở - chỉ cần emmong muốn Và hai chúng ta như cánh chimtrời Sẽ bay ra giữa cánh đồng rộng lớn. Emhãy mời bọn lính canh đánh chén Và đánh cắp những chìa khóa cho anh Còn phần anh, sẽ cố gắng tự mình Dẹp những đứa canh phòng bên cửa lớn. Emhãy chọn đêmnào trời tối nhé Chọn thứ rượu say mang đến cho cha Và để cho anh có thể nhận ra Emhãy treo khăn rằn lên song cửa. SAU MẠNGCHE LẠNH LÙNGVÀ BÍ ẨN Sau mạng che lạnh lùng và bí ẩn Giọng của emvui như một giấc mơ Đôi mắt quyến rũ tỏa sáng cho ta Và mỉmcười – đôi bờ môi láu lỉnh. Qua làn khói ta vô tình cảmnhận Cổ màu trắng và đôi má thanh tân Kẻ hạnh phúc! Nhìn mái tóc tự nhiên Đã không còn như ngày xưa gợn sóng! Khi đó ta tạo ra trong tưởng tượng Người đẹp của ta theo dấu nhẹ nhàng Và từ đó hình ảnh của hình dung Mang trong lòng, ta yêu, ta âu yếm. Những lờisống động này – ta cứ ngỡ Rằng ngày xưa đâu đó đã từng nghe Ai đó thì thầm:sau lần gặp kia Ta lại gặp như những người bạn cũ. ĐỪNGNGHĨ RẰNGTÔI ĐÃ TỪNGNUỐI TIẾC Đừng nghĩ rằng tôi đã từng nuối tiếc Dù bây giờ lời buồn bã đau thương Không! Tất cả bao khổ đau cay nghiệt – Điềmbáo trước điều bất hạnh lớn hơn. Tôi trẻ trung: tiếng động sôi trong tim Tôi ước ao được sánh cùng Bai-rơn: Vì chung hồn, vì chung bao đau khổ Ôi, giá mà số kiếp cũng cùng chung!.. Tìmtự do, quên lãng như Bai-rơn Như Bai-rơn, tôi hừng hực lửa lòng Yêu hoàng hôn trên đồi, dòng nước bọt Bão giông trên trời và ở trần gian. Như Bai-rơn, tĩnh lặng tôi đi tìm Nhưng vô ích, bị đuổi khắp trần gian Nhìn quá khứ - thật vô cùng kinh hãi Còn tương lai – chẳng có một hồn thân! *** Nikolay Alexeyevich Nekrasov(tiếng Nga: Никола́й Алексе́евич Некра́сов, 10 /12 /1821 – 8 /1 /1878) – nhà thơ Nga, một trong những nhà thơ lớn nhất của thơ ca Nga thế kỉ XIX. Tiểu sử: Nikolay Alexeyevich Nekrasov sinh ở tỉnh Yaroslavl trong một gia đình có 13 đứa con. Thời nhỏ thường sống ở trang trại bên bờ sông Volga, gần gũi với cuộc sống của nông dân. Từ năm1832 – 1837 học ở trường Gymnazy Yaroslavl. Năm1838 Nekrasov đến Peterburg và được nhận làmsinh viên dự thính của khoa triết, Đại học Saint Peterburg. Bắt đầu đăng thơ trên bào từ năm1838. Năm 1840 in tập thơ đầu tiên Мечты и звуки (Những ước mơ và tiếng vang) không thành công. Nhà phê bình Belinsky khuyên Nekrasov viết về những dề tài xã hội. Những năm1845 – 1846 gặt hái những thành công đầu tiên với những bài thơ nổi tiếng như В дороге (Trên đường), Тройка (Troyka), Родина (Tổ quốc) – nhà thơ đứng về phía nông dân, tố cáo địa chủ cường hào. Năm1846 Nekrasov trở thành biên tập của tạp chí Sovremennik (Người đương thời) cho đến khi tạp chí bị đóng cửa vào năm1866. Những năm50-60 (thế kỉ XIX), Nekrasov nổi tiếng là một nhà thơ của nhân dân, nhạy cảmvới nỗi đau của con người và sự bất công trong xã hội. Những trường ca: Мороз, Красный нос (Giá băng, mũi đỏ, 1863), Кому на Руси жить хорошо (Aisống sung sướng ở nước Nga, 1863-1877) đã vẽ lên bức tranh nhiều mặt của đờisống Nga mà trước hết là những người nông dân. Nhà thơ mơ ước về cuộc sống hạnh phúc cho họ. Các nhà phê bình gọi thơ và trường ca của Nekrasov là bộ bách khoa toàn thư về đờisống Nga những năm50-70 của thế kỷ 19. Nikolay Nekrasov được coi là người kế tục truyền thống thơ ca của Pushkin, Lermontov và là người chuẩn bịsự phát triển tiếp theo của thơ ca Nga. Ông mất ở Peterburg. Tác phẩm: *Стихотворения (Thơ, 1856) *Крестьянские дети (Những đứa con nông dân, 1861), trường ca *Mороз, Красный нос (Giá băng, mũi đỏ, 1863), trường ca *Кому на Руси жить хорошо (Ai sống sung sướng ở nước Nga, 1863-1877), trường ca *Дедушка (Cô gái, 1870), trường ca *Русские женщины (Những người phụ nữ Nga, 1872-73), trường ca *Современники" (1875-1876), thơ châm biếm *Колыбельная песня (Bài hát ru, 1871), thơ châm biếm *Современная ода (Bài oda thời hiện đại, 1873), thơ châm biếm *Недавнее время (Thời gian gần đây, 1871), thơ châm biếm THÔNGLỆ TÌNH YÊU Tôi và emlà những người tính nóng Rằng phút giây là có thể bùng lên Ta muốn làmvơi đi niềmxúc động Bằng những lời gay gắt, thiếu khôn ngoan Thì cứ nói, khi mà emgiận dữ Những gì emđau đớn, bồi hồi Emcứ giận, chẳng cần chi phải giữ Thấy nhẹ lòng nhưng là chán đấy thôi. Nếu thông lệ tình yêu không tránh khỏi Thì hạnh phúc ta nhận lấy ít nhiều Sau cãi vã là lặng yên, êmái Là sự trở về của số mệnh, tình yêu... 1851. *** NÀNGTHƠ ĐAU KHỔ Thôi imđi, Nàng Thơ đau khổ Chẳng muốn làmphiền nữa giấc mơ xinh Tôi và emđã từng nguyền rủa Giờ lặng imđể tôi chết một mình .Khóc làmchi những buồn đau mất mát? Dẫu biết rằng khóc cho nhẹ lòng thêm Tôi như cánh cửa tù rên cót két Đã chán rồi tiếng nức nở con tim. Thế là hết! Giờ gió mưa u ám Đường tôi đi ảmđạmchẳng vô tình Trên đầu tôi giờ chẳng còn hửng sáng Tia nắng hồng ấmáp giữa tâmlinh. Tia nắng thần tiên của tình yêu hi vọng Tôi vẫn gọi trong mơ và cả trong đời Trong lao động, đấu tranh, khi bên bờ vực thẳm Vẫn gọi tên nhưng nay đã thôi rồi! Cái vực thẳmmà tôi không muốn biết Nơi mà emmuốn thắp sáng đôi điều Con timkhi đã không còn thấy ghét Có nghĩa là cũng đã chẳng còn yêu. 1855. XIN LỖI Xin lỗi nhé! Quên đi ngày sụp đổ Quên hết buồn đau, thất vọng, ưu phiền Quên đi nước mắt, quên ngày bão tố Quên oán thù và giận dỗi, hờn ghen. Nhưng trong ngày, khi tình yêu rực rỡ Ômvào lòng tình ve vuốt mơn man Ta sảng khoái biết bao và hãy nhớ Với cuộc đời đừng quên nói: cámơn! 1856. THỜI GIAN TRÔI Thời gian trôi - sức lực giờ đã kiệt Máu lạnh tanh và trí tuệ bỗng lười Tổ quốc ơi! Tôi đi tìmcái chết Chẳng kịp đợi tự do về với dân Người! Nhưng dù chết, tôi vẫn mong được biết Rằng Người đang đi đúng một con đường Người nông dân khi gieo mùa sẽ biết Rằng ngày mai được nhìn thấy mùa màng. Để ngọn gió của đồng quê yêu dấu Mang đến mọi nhà những tiếng reo vui Trong lời gió chẳng còn nghe nung nấu Những giọt nước mắt và máu con người. 1861. TÌNH MẸ Vĩ đại thay! Sau từng cánh cửa Dù đi xa hay ở rất gần Ta vẫn nghe tiếng con gọi mẹ Mẹ dù xa nhưng ngóng về con. Vĩ đại thay! Muôn đời tình Mẹ Trong timta trân trọng giữ gìn Ta yêu chị, yêu cha, yêu vợ Nhưng khổ đau ta nhớ Mẹ hiền! 1877. EM BAO GIỜ CŨNGXINH ĐẸPTUYỆT TRẦN Embao giờ cũng xinh đẹp tuyệt trần Nhưng khi anh buồn rầu và cau có Thì emhào hứng, thì emrộn rã Emvui tươi và emnhạo cười anh. Emcười vang mà nghe thật dễ thương Như kẻ thù của anh emnhạo báng Đầu gục xuống trông vô cùng sầu thảm Emnhạo cười anh láu lỉnh, thật buồn. Emngoan hiền, ít âu yếmvới anh Nhưng nụ hôn của emluôn cháy bỏng Đôi mắt của emdịu dàng, đằmthắm Đang vuốt ve và mơn trớn nhìn anh. Rằng khổ đau trong hiện tại vì em Anh dẽ dàng và khôn ngoan gắng đợi Và phía trước – dù chỉ là biển tối Bằng đôi mắt không sợ hãi anh nhìn… 1847. ANH KHÔNGYÊU ĐIỀU MAI MỈA CỦA EM Anh không yêu điều mai mỉa của em Hãy cứ để nó chết vì đã sống Hai chúng mình từng yêu nhau cháy bỏng Chút tình yêu còn lại hãy giữ gìn Ta sớmđắmchìmtrong đó mà em! Đến bây giờ vẫn đằmthắm, ngại ngùng Buổi hẹn hò emvẫn còn tha thiết Đến bây giờ trong anh còn mãnh liệt Những ước mơ và lo lắng, giận hờn Thì chớ vội vàng kết thúc nghe em! Nhưng dù sao đoạn kết cũng đã gần Niềmkhát khao cuối cùng còn cháy bỏng Nhưng trong timnỗi buồn và lạnh cóng… Như mùa thu sông nổisóng ầmầm Nhưng con sóng này càng lạnh lẽo hơn… 1850. EM ĐỪNGNÓI Emđừng nói rằng đã giết tuổi thanh xuân Lòng ghen tỵ của anh emlàmkhổ Emđừng nói!.. anh đã gần bên mộ Còn emtươi hơn hoa giữa mùa xuân! Nhớ lại ngày, khi emđã yêu anh Emđã nghe lời rằng: yêu emđó Đừng nguyền rủa! anh đã gần bên mộ Cái chết anh mua, anh sẽ cố hết mình! Emđừng nói rằng ngày tháng cô liêu Người cai ngục đau buồn emđừng gọi: Trước mặt anh – ngôi mộ đầy bóng tối Còn trước mặt em– tràn ngập tình yêu! Anh biết rằng giờ đã chẳng yêu nhau Đợi và thương chỉ làmemchán ngấy… Ngôi mộ đã gần, anh xin emđợi đấy Cho số phận anh kết thúc cái mở đầu! 1855. VĨNH BIỆT Ta chia tay mới được nửa con đường Ta đã phân kỳ trước khi cách trở Và nghĩ rằng: rồisẽ không đau khổ Trong lời đau thương “vĩnh biệt” cuối cùng Nhưng dù khóc sức lực đã không còn. Emhãy viết thư – anh mong điều đó Với anh những bức thư này dễ thương Và thiêng liêng như hoa từ mộ chí Như từ nấmmồ của trái timanh! GỬI NÀNGTHƠ Hỡi nàng thơ! Bài ca của ta đã hết Hãy đến đây, vuốt mắt cho nhà thơ Đi vào giấc mộng hư vô muôn kiếp Chị của nhân dân – và chị của ta! EM BỎ TÔI TỪ LÂU Embỏ rơi tôi đã từ lâu lắm Tôi từng đi trên những bến bờ này Và những ý nghĩ bất hạnh dâng đầy Rồi phút chốc chạy theo từng con sóng. Những con sóng sáng trong và thân ái Lên mép bờ dốc đứng tôi đặt chân Bỗng những con sóng hămdọa tốisầm Nỗi kinh hoàng ngăn bước chân tôi lại! Ngày tình yêu và hạnh phúc tràn đầy Hai chúng tôi nơi này thường xuyên đến. Và emcảmtạ biết bao con sóng Vì những sóng này tôi bị bỏ rơi. Giờ emđã quên, chỉ một mình tôi Sau biết bao tháng nămdài bất hạnh Với cõi lòng nát tan tôi thơ thẩn Và tôi lại ra những bến bờ này. Và ý nghĩ kia lại trở về đây Và lại lên bờ dốc cao tôi đứng Nhưng những con sóng không còn dọa dẫm Mà gọi tôi vào vực thẳmxa xôi…. SAO EM Sao emnhu mì và emngoan ngoãn Emvui lòng làmnô lệ người ta Nhưng người ta lại tỏ vẻ hững hờ Với cõi lòng ủ ê và lạnh cóng. Emcần nhớ gì? Cô gái trẻ trung Đẹp tuyệt vời và kiêu kỳ, ngạo mạn Hãy xử sự với người ta độc đoán Thì người ta sẽ tha thiết yêu em. Mặt trời mùa thu – chẳng có mây đen Giữa trời thiên thanh mà không sưởi ấm Còn mùa hè – qua bóng tối cơn giông Vẫn rót ra những tia đầy sức sống. Fyodor Ivanovich Tyutchev(tiếng Nga: Фёдор Иванович Тютчев, 5 /12 /1803 - 27 /7 /1873) - nhà thơ Nga, Viện sĩ thông tấn viện hàn lâmkhoa học Peterburg (1857), là một trong ba nhà thơ trữ tình lớn nhất của Nga, cùng với Aleksandr Pushkin và Mikhail Lermontov. Tiểu sử: Tyutchev sinh ở trang trại Ovstug, tỉnh Oryon (nay thuộc tỉnh Bryansk), trong một gia đình quý tộc đã sa sút. Tuổi thơ ở Ovstug, tuổi trẻ ở Moskva. Từ bé đã được học với nhà thơ - dịch giả Semyon Raich, được làmquen với những tác phẩmcổ điển của văn học Nga và thế giới. Năm12 tuổi Tyutchev đã dịch được thơ của Horace một cách thông thạo. Năm1819 vào học Đại học Moskva đến năm1821 đã nhận bằng tiến sĩ ngôn ngữ. Từ năm1822 làmviệc ở Bộ Ngoại giao Nga, liên tục trong 22 nămsống ở Đức và Ý. Ông cưới vợ người Đức, kết bạn với Schelling và Heine, trở thành nhà thơ Nga đầu tiên dịch thơ Heine ra tiếng Nga. Năm1830 in một số bài thơ trên tạp chí Galateya nhưng thực sự nổi tiếng năm1836, khi Pushkin in 16 bài thơ của ông trên tạp chí Sovremennik (Người đương thời). Năm1837 vợ ông mất, năm1839 ông cưới vợ lần thứ hai, cả hai đều là người Đức. Năm1854 ông in tập thơ đầu tiên, cũng trong nămnày ông in những bài thơ về người tình Elena Denisyeva - là một cô gái Nga dòng dõi quí tộc, trẻ hơn Fyodor Tyutchev 23 tuổi, là “tình cuối” của nhà thơ. Mối tình của họ trở thành vụ tai tiếng trong giới thượng lưu Saint Peterburg bởi Fyodor Tyutchev đã có gia đình. Trong khi đó mọi lời buộc tội của người đời hầu như lại dồn hết cho một mình Elena gánh chịu. Bất chấp sự ruồng bỏ của gia đình, sự gièmpha của xã hội Elena đã yêu nhà thơ vô tư và quên mình, say đắmvà cuồng nhiệt. Cuộc tình “bất hợp pháp” của họ kéo dài 14 nămvới ba đứa con. Elena chết vì bệnh lao phổi khi nàng mới 38 tuổi. Tyutchev là nhà thơ trữ tình giàu chất triết lý nhất của Nga thế kỷ 19. Thơ ông nói nhiều đến cái vô biên, ngợi ca thiên nhiên và cảm nhận tâmlinh của vũ trụ. Trong thơ Tyutchev con người và thiên nhiên hoà quyện. Thế giới trong mắt nhà thơ đầy vẻ huyền bí. Ẩn sau ban ngày là bóng đêm, đi theo cuộc sống là cái chết, đồng hành với tình yêu là sự huỷ diệt…Đỉnh cao thơ trữ tình của ông là tập thơ về người tình Elena Denisieva, người đã yêu ông đến quên mình, đã mang đến cho cuộc đời ông nhiều phút giây hạnh phúc và cũng không ít đau khổ. Chính sự đau khổ và hối hận, những tiếc nuối muộn màng, cảmgiác bất lực cũng như sự hy vọng ở cuộc đời - tất cả đã hoà quyện lại tạo nên “tập thơ Denisieva”, nỏi tiếng của ông. Fyodor Tyutchev mất tại Tsaskoye Selo, S. Peterburg. Thư mục: * Стихотворения, СПБ, 1854 [в журн. "Современник", СПБ, 1854, т. XLIV, кн. 3, и т. XLV, кн. 5 и отдельно; первое прижизненное собр. стихов поэта; ред. издания был И. С. Тургенев] * Стихотворения, М., 1868 [; ред. И. С. Аксакова при участии П. И. Бартенева] * Стихотворения. Новое издание... [Изд. "Русск. архива"], М., 1883; то же, М., 1886 *Стихотворения. Изд. "Русск. архива", М., 1899; Сочинения. * Стихотворения и политические статьи, СПБ, 1886; то же, 2 изд., испр. и доп., СПБ, 1900; Полное собрание сочинений. Под ред. П. В. Быкова, изд. А. Ф. Маркс, кн. 1-3, СПБ, 1913 [прилож. к журн. "Нива"; с критико-биографическим Một số bài thơ: HÌNH BÓNGEM Vẫn mỏi mệt một nỗi buồn khao khát Vẫn còn mong về emcả tấmlòng Buổi hoàng hôn kỷ niệmvề dâng ngập Anh lại nhận ra bóng dáng của em. Hình bóng emdịu dàng, không quên nổi Trước mắt anh mãi mãi, ở khắp nơi Hình bóng emxa vời, không thay đổi Như trong đêmsao sáng ở trên trời. 1848 TÌNH CUỐI Kỳ lạ thay, khi cuộc đờisắp kết Vẫn dại khờ say đắmmột tình yêu Hãy bừng lên ánh sáng ngày tiễn biệt Của tình sau như tia nắng ban chiều Nửa bầu trời bao phủ màu u ám Chỉ chút đằng tây ngời ánh hào quang Hãy chậmlại phút giây chiều muộn Hãy kéo dài thêmchút mến thương. Trong huyết quản sinh lực dù yếu đuối Nhưng trong timsay đắmchẳng hề vơi Ôi tình yêu, tình muộn màng, tình cuối! Tình ngọt ngào nhưng vô vọng tình ơi. 1854. XIN GIỮ CHO YÊN Đây tất cả những gì tôi có được Là tình yêu, hy vọng với lòng tin Giờ dồn lại trong một lời nguyện ước: Giữ cho yên, xin hãy giữ cho yên! 1856. HOÀI NIỆM(1) Anh lang thang dọc con đường ngày trước Trong ánh chiều lặng lẽ buổi hoàng hôn Đau đớn quá, đôi chân không muốn bước... Emthân yêu, emnhìn thấy anh không? Bóng đêmđen đang trùmlên ánh sáng Đã bay đi luôn tia nắng cuối cùng Đâu rồi cõi xưa cùng emchung sống Thiên thần ơi, emnhìn thấy anh không? Ngày mai đây rồi nguyện cầu đau đớn Ngày mai này kỷ niệmcủa buồn thương Thiên thần ơi, ở đâu hồn trú ẩn Thiên thần ơi, emnhìn thấy anh không? 3-8-1865. ___________________ (1)Đây là bài thơ Fyodor Tyutchev khóc người tình Êlêna Denisieva nhân ngày gĩô đầu. Êlêna Denisieva là cô gái dòng dõi quí tộc, trẻ hơn Fyodor Tyutchev 23 tuổi, là “tình cuối” của nhà thơ. Mối tình của họ trở thành vụ tai tiếng trong giới thượng lưu Xanh-Pêtécbua bởi Fyodor Tyutchev đã có gia đình. Trong khi đó mọi lời buộc tội của người đời hầu như lại dồn hết cho một mình Êlêna gánh chịu. Bất chấp sự ruồng bỏ của gia đình, sự gièm pha của xã hội Êlêna đã yêu nhà thơ vô tư và quên mình, say đắm và cuồng nhiệt. Cuộc tình “bất hợp pháp” của họ kéo dài 14 năm với ba đứa con. Êlêna chết vì bệnh lao phổi khi nàng mới 38 tuổi. CÒN ĐÓ MỘT TÌNH YÊU(1) Gặp lại em- tất cả vẫn như xưa Con timanh rung lại nhịp ngày thơ Anh nhớ lại một thời xưa vàng ngọc Để con timnghe rạo rực vô bờ. Cũng có khi giữa mùa thu đã muộn Vẫn có những ngày, có những phút giây Khi gặp lại làn gió xuân thoang thoảng Ta thấy lòng mình hồi hộp, ngất ngây. Cũng bởi vì xuân đemlàn gió thoảng Của một thời từng tràn ngập lòng anh. Cùng say đắmđã từ lâu quên lãng Anh ngắmnhìn lại những nét đan thanh. Như sau cuộc chia ly từ vạn kỷ Anh nhìn emnhư trong một giấc mơ Và bỗng nghe tiếng lòng rung nhè nhẹ Như không ngừng lắng xuống giữa hồn thơ... Đây, tất cả vẫn còn trong kỷ niệm Vẫn trong emnét duyên dáng, yêu kiều Anh lại nghe cuộc đời đang lên tiếng Và trong lòng còn đó một tình yêu! 27-7-1870. ______________ (1)Tên của bài thơ này trong nguyên bản là K.B. Đây là chữ viết tắt và sắp xếp ngược của hai từ: Baroness Krudener (nam tước phu nhân Krudener). Trước khi lấy chồng nam tước phu nhân có tên là Amalia Lerhenfeld. Fyodor gặp Amalia lần đầu tiên vào năm 1822 tại Munich, khi đó Amalia 14 tuổi, Fyodor 19 tuổi. Fyodor đã yêu Amalia say đắm và cũng được Amalia yêu lại như vậy. Fyodor tặng cho Amalia một dây đồng hồ bằng vàng thật và được nàng tặng lại một dây bằng vải lụa. Đến năm 1825 do sự ép buộc của cha mẹ Amalia phải đi lấy ngài nam tước Krudener. Fyodor vẫn giữ trong lòng mối tình đàu này và đến năm 1870 hai người gặp lại nhau. Khi đó Amalia đã trở thành goá phụ. Câu “anh nhớ lại một thời xưa vàng ngọc” ở đây có thể hiểu theo nghĩa bóng là thời tuổi trẻ vàng son, cũng có thể hiểu theo nghĩa đen là thời hai người đã trao đổi quà tặng cho nhau. CHỈ ĐỂ LẠI MÌNH EM Ông trời đày anh đã lấy về hết thảy Sức khỏe, khí trời, nghị lực, ước mơ Chỉ mình emlà ông còn để lại Cho anh có thể còn cầu nguyện ông ta. 1873. SILENTIUM Hãy imlặng, hãy náu mình, giấu kín Những ước mơ và tình cảmcủa mình – Hãy để cho trong sâu thẳmtâmhồn Chúng hiện lên và ghé vào thầmlặng Như những ngôisao ở giữa trời đêm Hãy chiêmngưỡng – và giữ bề imlặng. Comtimlàmsao thổ lộ được mình? Và người khác làmsao hiểu được anh? Anh sống bằng gì liệu người thấu tận? Ýnghĩ thành lời là chuyện dối gian. Khi khơi lên, khuấy động mạch nước nguồn – Hãy uống đi – và giữ bề imlặng. Chỉ khi biết cách sống trong chính mình – Cả thế giới có trong tâmhồn anh Những ý nghĩ thần tiên và bí ẩn Bị lặng câmtrước tiếng động đời thường Bị những tia nắng ban ngày xua tan – Hãy lắng nghe – và giữ bề imlặng. _________ *Im lặng (tiếng Latin) CƠN GIÔNGMÙA XUÂN Yêu cơn giông tháng năm Tiếng sấmđầu mùa xuân Dường như đùa, như nghịch Giữa trời xanh đì đùng. Sấmđầu mùa vang rền Mưa xối bụi bay lên Ngọc châu treo lơ lửng Mặt trời nhuộmchỉ vàng. Từ núi – dòng nước tuôn Chimvui hót trong rừng Tiếng rừng và tiếng núi Hòa theo tiếng sấmvang. Embảo rằng: nữ thần* Khi cho đại bàng ăn Cười làmnghiêng chiếc cốc Đổ nước xuống trần gian. _________ *Nữ thần Hebe (Juventas) – là nữ thần tuổi trẻ, con gái của Zeus và Hera. ÔI TA YÊU NHAU THẬT CHẾT NGƯỜI Ôi ta yêu nhau thật chết người Như trong mù quáng của đắmsay Quả thật ta làmcho khốn khổ Những gì thương mến với timnày! Từng khoe thắng lợi của chính mình Mi từng nói rằng: emcủa anh… Chưa qua một năm– giờ thử hỏi Có còn lành lặn chút nào không? Đã biến đi đâu đôi má hồng Môi cười và ánh của mắt nhìn? Tất cả không còn, và dòng lệ Bồi hồi nóng bỏng đã trào lên. Lần đầu gặp gỡ còn nhớ chăng Tương phùng bất hạnh buổi đầu tiên Ánh mắt thiên thần và lời nói Và tiếng cườisống động thanh tân? Thế mà giờ đây? Đâu cả rồi? Giấc mơ nào có được lâu dài? Than ôi, như mùa hè phương Bắc Làmngười khách trong khoảnh khắc thôi! Tình yêu của mi đối với nàng Là bản án số phận kinh hoàng Và điều nhục nhã không đáng có Đã trùmlên cuộc sống đáng thương! Cuộc đời chối bỏ, đời đau khổ! Và trong sâu thẳmcõi lòng nàng Chỉ còn những gì hồi tưởng lại Nhưng mà hồi tưởng bạc tình luôn. Và nàng cô độc giữa trần gian Đắmsay kiều diễmđã không còn Đámđông xô vào rồi giẫmđạp Những bông hoa nở giữa lòng nàng. Còn gìsau hành hạ lâu dài Như tro bụi nàng còn giữ được? Là nỗi đau, nỗi đau khắc nghiệt Không nước mắt và chẳng niềmvui! Ôi ta yêu nhau thật chết người Như trong mù quáng của đắmsay Quả thật ta làmcho khốn khổ Những gì thương mến với timnày! HỒN THÀNH SAO MONGMUỐN Hồn thành sao mong muốn Nhưng không giữa trời đêm Mà như mắt sống dộng Nhìn trần thế mơ màng. Ban ngày, sau làn khói Của mặt trời đốt lên Chúng như thần sáng chói Giữa hoàn vũ vô hình. MÙA ĐÔNGCHẲNGVÔ TÌNH Mùa đông chẳng vô tình Khi hết thời – giận dữ Xuân về bên cửa sổ Xua đông ra khỏisân. Và tất cả lăng xăng Tất cả đuổi mùa đông Sơn ca cất tiếng hát Giữa trời xanh rộ ràng. Đông hãy còn níu chân Càu nhàu với mùa xuân Và xuân cười nắc nẻ Náo động giữa rừng hoang… Phù thủy nổi tambành Vơ lấy tuyết về mình Rồi buông ra, và chạy Theo người đẹp mùa xuân. Xuân chẳng hề bận tâm Trong tuyết trắng tắmmình Chỉsắc hồng đôi má Trái ngược với mùa đông. NƯỚC XUÂN Tuyết còn trắng trên đồng Mà nước đã gọi xuân Chạy, thức bờ ngái ngủ Lấp lánh và kêu vang… Chúng kêu vang khắp nơi: “Xuân về, xuân đang về Xuân phái ta đi trước Báo tin mùa xuân về!” Xuân về, xuân đang về Múa vòng má đỏ tươi Của tháng nămấmáp Xúmvào xuân thật vui. *** *** Afanasy Afanasievich Fet (tiếng Nga: Афанасий Афанасьевич Фет, họ thật là Shenshin, Fet là họ mẹ - tiếng Đức: Foeth – đọc là Phớt, 5 tháng 12 năm1820 – 3 tháng 12 năm1892) – nhà thơ Nga, một trong những nhà thơ lớn nhất của Nga thế kỉ XIX. Cuộc đời: Fet là con ngoài giá thú của địa chủ Afanasy Ivanovich Shenshin và Charlotta Foeth, một phụ nữ người Đức. Đến cuối đời ông mới giành được quyền lợi về tầng lớp xuất thân và họ thật nhưng trong thơ ca mãi mãi gọi là Fet. Sinh ở tỉnh Orlov, từ năm1835 – 1837 học ở trường tư thục. Những năm1838 – 1844 học Đại học Moskva. Năm1840 in tập thơ đầu tiên, năm1850 in tập thơ đầu tiên và bắt đầu được chú ý. Những năm1845 – 1858 Fet phục vụ trong quân đội. Thời gian đóng quân ở Ukraina Fet yêu cô Maria Lazich, là một cô gái có học, xinh đẹp và tài năng. Maria Lazich yêu Fet đến quên mình nhưng hai người không đi đến hôn nhân vì Fet cảmthấy chưa đủ điều kiện để lập gia đình. Maria Lazich chết vì quần áo cháy do nến đốt. Người đời nói về vụ tử tử vì tình do sự “tính toán” của Fet. Thực hư không ai biết chính xác nhưng sau đó hình bóng Maria luôn xuất hiện trong thơ Fet. Năm1857 Fet lấy vợ, là con gái của một người bạn. Sau khi giải ngũ, Fet mua được rất nhiều đất và trở thành một địa chủ giàu có. Fet mất ở Moskva, mai táng tại nghĩa trang dòng họ Shenshin ở Orlov. Thơ ca: Fet làmthơ từ thời trẻ cho đến những nămtháng cuối đời. Thơ của Fet thể hiện sự lẩn tránh đời thường để đi vào “vương quốc xán lạn của ước mơ”. Chủ đề chính của thơ Fet là tình yêu và thiên nhiên. Fet là một bậc thầy ngôn ngữ, đại diện tiêu biểu của trường phái “thơ tinh khiết”, cả đời tranh luận với Nicolay Nekrasov, người đại diện tiêu biểu của trường phái “thơ xã hội”. Đặc điểmcủa thơ Fet là nói về cái cốt lõi nhất, tránh những ámchỉ thừa. Dưới đây là một bài thơ tiêu biểu được nhiều người biết: Шёпот, робкое дыханье, Трели соловья. Серебро и колыханье Сонного ручья. Свет ночной, ночные тени. Тени без конца, Ряд волшебных изменений Милого лица, В дымных тучках пурпур розы, Отблеск янтаря, И лобзания, и слёзы, И заря, заря!.. Thì thầm, hơi thở nhẹ Tiếng ngân của họa mi. Ánh bạc, tiếng thầm thì Của dòng sông ngái ngủ. Ánh sáng đêm, bóng đêm. Bóng không có tận cùng Những đổi thay kỳ diệu Của gương mặt thân thương. Trong khói, hoa hồng nhung Ánh sáng màu hổ phách Nụ hôn và nước mắt Và bình minh, bình minh!.. Cả bài thơ này không có một động từ nào cả. Tuy nhiên sự mô tả không gian chuyển tảisự vận động tự thân của thời gian. Fet có sự ảnh hưởng lớn đến các nhà thơ phái hình tượng, đặc biệt là Innokenty Annensky và Aleksandr Blok. Ngoàisáng tác, Fet còn dịch Goethe và nhiều nhà thơ La Mã cổ đại. *** Thư mục: * Благой Д. Д. Мир как красота (О « Вечерних огнях» А. Фета) // Фет А. А. Вечерние огни. — М., 1981 (серия « Литературные памятники» ). * Бухштаб Б. Я. А. А. Фет. Очерк жизни и творчества. — Изд. 2-е — Л., 1990. * Лотман Л. М. А. А. Фет // История русской литературы. В 4-х томах. — Том 3. — Л.: Наука, 1980. * Эйхенбаум Б. М. Фет // Эйхенбаум Б. М. О поэзии. — Л., 1969. *** Một số bài thơ: ANH NẰM MƠ Anh nằmmơ tiếng nức nở của em Giọng của giận hờn, tiếng khóc bất lực Anh mơ thấy cái phút giây hạnh phúc Kẻ hành hình bất hạnh đã van xin. Nămtháng trôi qua, ta đã biết yêu Nụ cười nở hoa, niềmđau buồn bã Nămtháng đi mau – đến lúc từ giã Anh đi về miền xa lạ đâu đâu. Emđưa tay cho anh, hỏi: “Đisao?” Anh nhìn thấy trong mắt hai giọt lệ Những ánh mắt và cơn run lạnh lẽo Anh mang vào đêmmất ngủ nghìn sau. NẾU EM YÊU Nếu emyêu mãnh liệt giống như anh Nếu emthở và emsống với tình Thì emhãy đặt bàn tay lên ngực Của anh và nghe tiếng đập con tim. Emđừng đếm! Cáisức mạnh thần tiên Trong timnày mỗi nhịp có đầy em Sau tia nước tốt lành từ mạch nước Chữa tình yêu có tia nước nóng bừng. Hãy uống, và cho giây phút thả mình Niềmhạnh phúc ômlấy cả cõi lòng Hãy uống đi – và đừng tò mò hỏi Được bao lâu con timsẽ hao mòn. ĐỪNGTRÁNH, ANH KHÔNGXIN Đừng tránh, anh không xin Cơn đau hay dòng lệ Cho nỗi buồn ý chí Nhắc lại lời “yêu em”. Anh muốn bay về em Như sóng trên đồng nước Hôn phiến đá lạnh lùng Hôn xong rồi anh chết! ANH SẼ KHÔNG Anh sẽ không nói với emđiều gì Sẽ không một chút làmemsầu muộn Dù nhắc đi nhắc lại trong imlặng Nhưng mà anh không ámchỉ điều gì. Những bông hoa đêmngủ suốt cả ngày Nhưng hễ mặt trờisau rừng ghé xuống Thì những chiếc lá mở ra imlặng Và anh nghe con timđang nở hoa. Trên lồng ngực đau và mệt mỏi kia Phảng phất hơi đêm…và anh run lắm Sẽ không một chút làmemsầu muộn Và sẽ không nói với emđiều gì.