Các Giải Pháp Sáng Tạo Kỹ Thuật Của Nhà Nông

🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Các Giải Pháp Sáng Tạo Kỹ Thuật Của Nhà Nông - Tập 2 Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång: TS. NguyÔn ThÕ Kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång: TS. NguyÔn duy hïng Thµnh viªn TS. NguyÔn an tiªm TS. khuÊt duy kim h¶i nguyÔn vò thanh h¶o https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn Tæ chøc b¶n th¶o: NguyÔn V¨n T©m Ng« V¨n Hïng NguyÔn TuÊn Anh NguyÔn ThÞ Thanh B×nh Lª Minh H»ng D¬ng Anh TuÊn https://thuviensach.vn lêi nhµ xuÊt b¶n Lµ mét níc n«ng nghiÖp ®ang trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i, n«ng nghiÖp - n«ng d©n - n«ng th«n vÉn lµ träng ®iÓm trong c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta, kinh tÕ n«ng nghiÖp vÉn gi÷ tû träng lín trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp - th¬ng m¹i - dÞch vô. Nhµ níc ®· huy ®éng, ®Æt hµng nhiÒu trêng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu vµ hµng ngµn nhµ khoa häc nghiªn cøu phôc vô n«ng nghiÖp - n«ng th«n - n«ng d©n vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. Bªn c¹nh sù gióp ®ì cña Nhµ níc vµ c¸c nhµ khoa häc, b¶n th©n ngêi n«ng d©n trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt ®· kh«ng ngõng s¸ng t¹o nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt rÊt gi¸ trÞ, cã tÝnh øng dông cao. Nh»m khuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o kh«ng ngõng cña n«ng d©n, tõ n¨m 2004, Héi N«ng d©n ViÖt Nam phèi hîp víi Liªn hiÖp c¸c héi khoa häc - kü thuËt ViÖt Nam tæ chøc cuéc thi “S¸ng t¹o kü thuËt nhµ n«ng”. Qua t¸m n¨m ph¸t ®éng, bèn lÇn xÐt gi¶i tõ 190 gi¶i ph¸p, Ban tæ chøc cuéc thi ®· trao tÆng 4 gi¶i nhÊt, 13 gi¶i nh×, 20 gi¶i ba, 23 gi¶i khuyÕn khÝch. Cuéc thi cho thÊy søc s¸ng t¹o to lín cña n«ng d©n ViÖt Nam, võa phong phó, võa ®a d¹ng, tõ nh÷ng c¶i 5 https://thuviensach.vn tiÕn ®¬n gi¶n ®Õn nh÷ng ý tëng t¸o b¹o chÕ t¹o m¸y bay chuyªn dïng trong n«ng nghiÖp. Nh÷ng s¸ng t¹o kü thuËt n¶y sinh trong thùc tiÔn ®îc thiÕt kÕ thµnh quy tr×nh trong s¶n xuÊt, c¸c c«ng cô, c¸c thiÕt bÞ h÷u dông; nhiÒu s¸ng kiÕn trë thµnh hµng hãa trªn thÞ trêng. Nh»m gióp bµ con n«ng d©n häc tËp, ¸p dông nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt hay trong cuéc thi, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt phèi hîp víi Héi N«ng d©n ViÖt Nam xuÊt b¶n 190 gi¶i ph¸p cña cuéc thi thµnh cuèn s¸ch víi tiªu ®Ò C¸c gi¶i ph¸p s¸ng t¹o kü thuËt cña nhµ n«ng. Chóng t«i chia cuèn s¸ch thµnh ba tËp: - TËp I gåm 60 gi¶i ph¸p kü thuËt ®îc gi¶i, ®îc s¾p xÕp theo trËt tù: C¸c gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ trång trät, ch¨n nu«i, thñy s¶n, c¬ khÝ vµ chÕ biÕn n«ng s¶n, sinh häc - m«i trêng. TËp II vµ tËp III lµ 130 gi¶i ph¸p kü thuËt tham gia cuéc thi, dï kh«ng ®o¹t gi¶i nhng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh øng dông cao, rÊt cã gi¸ trÞ ®Ó bµ con n«ng d©n tham kh¶o. §Ó tiÖn cho bµ con theo dâi chóng t«i s¾p xÕp: - TËp II gåm 44 gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ trång trät, ch¨n nu«i, thñy s¶n, sinh häc - m«i trêng. - TËp III gåm 86 gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ c¬ khÝ vµ chÕ biÕn n«ng s¶n. Xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch víi bµ con n«ng d©n víi hy väng gãp phÇn gióp bµ con trong s¶n xuÊt, kinh doanh. Th¸ng 1 n¨m 2013 Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt 6 https://thuviensach.vn lÜnh vùc trång trät 7 https://thuviensach.vn 8 https://thuviensach.vn GãP PHÇN HOµN THIÖN QUY TR×NH TH¢M CANH C¢Y Cµ PH£ VèI T¸c gi¶: NGUYÔN V¡N B»NG §Þa chØ: Th«n §an Phîng I, x· T©n Hµ, huyÖn L©m Hµ, tØnh L©m §ång §iÖn tho¹i: 0633854591 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Víi kinh nghiÖm h¬n 20 n¨m trùc tiÕp canh t¸c c©y cµ phª, «ng B»ng ®· tù t×m tßi vµ ®óc rót ra nhiÒu bµi häc, nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt míi vÒ th©m canh c©y cµ phª mµ cha cã tµi liÖu nµo ®Ò cËp ®Õn. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®· ®îc «ng ¸p dông thùc tÕ vµ ®a l¹i hiÖu qu¶ cao, gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh ch¨m sãc c©y cµ phª vèi (robusta), n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng nh©n cµ phª, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng. Theo «ng, phÇn cèt lâi quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt, chÊt lîng, tuæi khai th¸c c©y cµ phª n»m ë kh©u h¹n chÕ hiÖn tîng “hai rÔ” ë c©y con, c¸ch ®¸nh bån, c¶i t¹o ®Êt vµ mét sè ®iÓm c¨n 9 https://thuviensach.vn b¶n trong chuçi c¸c kh©u canh t¸c nh chän gièng, ch¨m sãc c©y con, tíi níc, t¹o sù ®ång ®Òu ë c¸c chïm qu¶ cuèi cµnh, c¸ch t¹o t¸n, kho¶ng c¸ch, mËt ®é vµ c©y ch¾n giã che bãng. 2. BiÖn ph¸p kü thuËt - C¸ch h¹n chÕ hiÖn tîng “hai rÔ” ë c©y con: HiÖn tîng “hai rÔ” lµ c©y cµ phª mang nhiÒu rÔ ®u«i chuét xuÊt ph¸t tõ cæ rÔ, søc sinh trëng yÕu nªn kh¶ n¨ng ¨n s©u vµ t¹o khung rÔ thø cÊp kÐm, ¶nh hëng tíi viÖc hót níc cña c©y. §Ó kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, qu¸ tr×nh ¬m h¹t gièng nªn chia thµnh hai giai ®o¹n (¬m h¹t gièng ë ngoµi ®Õn khi c©y 2 l¸ mÇm th× nhæ lªn cÊy vµo bÇu), kh«ng nªn ¬m trùc tiÕp vµo bÇu. Khi ¬m kh«ng nªn t¸c ®éng, ¶nh hëng nhiÒu ®Õn vÞ trÝ cña h¹t th× h¹n chÕ ®¸ng kÓ hiÖn tîng “hai rÔ” tõ 20% xuèng 5%. M«i trêng gi©m h¹t lµ ®Êt c¸t th× rÔ cäc Ýt bÞ ph©n nh¸nh tõ ®Çu. Khi xuÊt vên, nh÷ng c©y rÔ chïm thêng sinh trëng m¹nh h¬n nªn ngêi trång dÔ dµng chän läc, lo¹i bá. - “§¸nh bån”, c¶i t¹o ®Êt: §©y lµ kh©u nÒn t¶ng t¹o n¨ng suÊt sau gièng nhng cha cã tµi liÖu nµo ®Ò cËp ®Õn. Kh©u nµy c¶i t¹o ®îc c¸c tÇng ®Êt canh t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn cho khung rÔ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn viÖc ®¸nh bån cÇn ®óng thêi ®iÓm vµ chia lµm hai lÇn, tu©n thñ theo ®¸nh tÝnh cña c©y trång, ngêi 10 https://thuviensach.vn trång Ýt bÞ ¸p lùc vÒ vèn khi ph¶i ®Çu t mét lÇn. §¸nh bån (réng 40cm, s©u 50cm), ®æ ph©n chuång hoai dang dë trén víi ®Êt. - Mét sè ®iÓm c¨n b¶n trong chuçi c¸c kh©u canh t¸c: + Chän gièng: tu©n thñ hai tiªu chuÈn: l¸ dµy, nh½n, xanh th× kh¶ n¨ng chèng h¹n, h¹n chÕ bÖnh rÊt cao, Ýt khi bÞ tôt cµnh; cµnh thø cÊp võa ph¶i h¹n chÕ ®îc viÖc thÊt tho¸t chÊt dinh dìng, gi¶m ®¸ng kÓ c«ng ch¨m sãc. + Ch¨m sãc c©y con: Kh«ng ®îc ®Ó ®Êt x«, ®ãng v¸ng h©y bÞ chét do n«n nãng bãn qu¸ nhiÒu ph©n khi c©y qu¸ nhá. §¸nh bån më réng hai lÇn, bãn NPK chËm tan xung quanh vßng t¸n, tr¸nh tiÕp xóc trùc tiÕp víi rÔ. + Tíi níc (kÝch thÝch hoa në ®Çu/n¨m) cïng c¸c biÖn ph¸p hç trî kh¸c ®Ó hoa në tËp trung nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng nh©n cµ phª. Thêi ®iÓm tíi vµ lîng níc tíi ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña c¶ vô mïa. C¸c vên kh¸c nhau th× thêi ®iÓm tíi níc còng rÊt kh¸c nhau, ®ßi hái kinh nghiÖm. Tuy nhiªn vÉn cã c«ng thøc chung: 70% hoa má sÎ giµ + c©y b¾t ®Çu hÐo. Lîng níc ph¶i ®¶m b¶o (700-800lÝt/c©y). Theo kinh nghiÖm th× sau khi tíi 12 ngµy ®é Èm líp ®Êt mÆt cßn c¶m nhËn ®îc lµ ®¹t yªu cÇu. + T¹o sù ®ång ®Òu c¸c chïm qu¶ cuèi cµnh: Chïm qu¶ cuèi cµnh lín b»ng 2/3 chïm qu¶ gi÷a cµnh do t¸n c©y kh«ng th«ng tho¸ng, qu¸ 11 https://thuviensach.vn nhiÒu cµnh mang qu¶, ®Êt xÊu, ®Æc biÖt lµ kh«ng chó träng viÖc bãn ®ît ph©n cuèi tríc khi thu ho¹ch. ViÖc bãn ®ît ph©n cuèi ph¶i ®Çy ®ñ, ®óng thêi ®iÓm (c©y bíc vµo chÝn bãi), bãn tØ lÖ c©n ®èi (NK=2:1:2), mçi ha cµ phª cã thÓ t¨ng 3 tÊn qu¶ t¬i, t¬ng ®¬ng 700 nh©n kh«, mÆt kh¸c lµm cho cµnh dù tr÷ n¨m sau dµi vµ mËp h¬n. + T¹o t¸n: Trong qu¸ tr×nh gieo trång vµ ch¨m sãc ®ßi hái ph¶i th©m canh cao ®é, gióp c©y kh«ng bÞ t¸n “dï” tõ kh©u h¹n chÕ “hai rÔ” ®Õn lµm bån kÕt hîp ph©n chuång, ®¶m b¶o lîng mïn trong ®Êt cao, ®ång thêi n©ng t¸n dÇn lªn ®Ó tËp trung dinh dìng lªn trªn, th«ng tho¸ng phÝa díi, thuËn lîi trong canh t¸c vµ h¹n chÕ ®îc rÖp. Thùc tÕ cho thÊy, t¸n gi÷a h×nh “m©m x«i” vµ h×nh trô 3,5m th× n¨ng suÊt qu¶ cao nhÊt. + Kho¶ng c¸ch mËt ®é vµ c©y ch¾n giã che bãng: Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y hîp lý nhÊt lµ 3,2m x 2,8m víi mËt ®é 1.111 c©y/ha (®¶m b¶o hµng song song díi 3m nhng kh«ng lín h¬n 3,5m, c©y hµng trªn kh«ng c¸ch hµng díi 2,8m, nhng kh«ng lín h¬n 3m. Mét h¹n chÕ cña n«ng d©n lµ kho¶ng c¸ch hµng song vµ c©y trªn hµng thêng b»ng nhau, ®iÒu nµy kh«ng nªn v× gi÷a hai hµng song lµ n¬i diÔn ra mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ch¨m sãc, vËn chuyÓn… Víi quy m« hé gia ®×nh Ýt th× kh«ng cã ®iÒu kiÖn trång c©y ch¾n giã. C©y che 12 https://thuviensach.vn bãng cã thÓ trång muång hoa vµng khi c©y cµ phª trong giai ®o¹n c©y con trong hai n¨m ®Çu. Sau ®ã nªn ph¸ bá. §©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm s¸ng t¹o mµ «ng B»ng tÝch luü ®îc sau h¬n 20 n¨m canh t¸c c©y cµ phª. C¸c biÖn ph¸p nµy hoµn thiÖn thªm quy tr×nh th©m canh c©y cµ phª, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng. 13 https://thuviensach.vn GIEO M¹ S¢N B»NG NGUY£N LIÖU x¥ DõA KÕT HîP Tæ CHøC HîP Lý HO¸ S¶N XUÊT LóA T¸c gi¶: NGUYÔN THµNH C¤NG §Þa chØ: X· Phíc T©n Hng, huyÖn Ch©u Thµnh, tØnh Long An §iÖn tho¹i: 0723664627; 0918266022 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Gi¶i ph¸p kü thuËt ®· biÕt: - Gieo m¹ trªn ruéng: nhîc ®iÓm lµ mÊt diÖn tÝch cÊy lóa, khã nhæ m¹, khi nhæ c©y m¹ bÞ bÇm dËp, dÔ nhiÔm bÖnh khi cÊy, nÆng nÒ, khã di chuyÓn, khã gieo nhiÒu ®Ó cÊy diÖn tÝch lín 5-10 ha, chi phÝ cao. - Gieo m¹ DAPOG: lo¹i h×nh gieo m¹ trong khay cÊy b»ng m¸y cÊy, c«ng nghÖ NhËt B¶n ¸p dông nhng ë ViÖt Nam kh«ng phï hîp. Nguyªn liÖu lµ bïn, ph©n ñ hoai nªn nÆng nÒ, tèn kÐm h¬n. Gieo m¹ trªn s©n b»ng nguyªn liÖu x¬ dõa nh»m kh¾c phôc c¸c nhîc ®iÓm cña c¸c gi¶i ph¸p gieo m¹ tríc ®©y. T¸c gi¶ ®· thay nguyªn liÖu ph©n trén bïn b»ng x¬ dõa trén bïn. Gieo trªn 14 https://thuviensach.vn s©n cã kÝch thíc hîp lý ®Ó dÔ cuén bá vµo bao vËn chuyÓn vµ vËn chuyÓn ®îc xa. Do cã thÓ gieo m¹ nhiÒu ®Ó cÊy diÖn tÝch 5-10 ha mçi lÇn nªn t¸c gi¶ ®· tæ chøc dÞch vô cÊy víi 70 lao ®éng thêng xuyªn tõ kh©u lµm m¹ ®Õn kh©u cÊy. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kü thuËt: Sö dông nguyªn liÖu x¬ dõa lµ mét c¶i tiÕn h¬n h¼n so víi gi¶i ph¸p m¹ DAPOG v× kh«ng tèn tiÒn mua nguyªn liÖu (do nguyªn liÖu ®æ trªn s«ng r¹ch t¹i c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn dõa ë BÕn Tre). Nguyªn liÖu nµy còng dÔ dµng thay thÕ bëi m¹t ca, trÊu, tro trÊu cã ë kh¾p n¬i vµ lµ c¸c lo¹i nguyªn liÖu rÎ tiÒn. KiÓm so¸t ®îc h¹t gièng, dÔ dµng khö lÉn. RÊt u viÖt ®Ó s¶n xuÊt gièng c¸c cÊp, kÓ c¶ gièng nguyªn chñng, siªu nguyªn chñng. DÔ t¸ch dÎ m¹ ®Ó cÊy nªn n¨ng suÊt cÊy cao h¬n ®èi víi m¹ gieo ruéng. Gi¶i ph¸p nµy øng dông cho nh÷ng ruéng kh«ng thÓ s¹ mµ ph¶i gieo cÊy, hoÆc kh«ng thÓ sö dông c«ng cô s¹ ®îc. TiÕt kiÖm thêi gian m¹ trªn ruéng nªn gióp tranh thñ mïa vô, tr¸nh lò. - HiÖu qu¶ kinh tÕ: So víi gieo m¹ ruéng, gieo m¹ s©n chi phÝ Ýt h¬n 740.000 ®ång cho mçi ha ruéng ®· cÊy m¹ xong. - HiÖu qu¶ x· héi: Gãp phÇn lµm s¹ch m«i trêng do sö dông x¬ dõa bá ë c¸c s«ng r¹ch. 15 https://thuviensach.vn Tæ chøc hîp lý hãa s¶n xuÊt, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh cho 70 ®Õn vµi tr¨m ngêi tïy quy m« c¬ së dÞch vô. Lµm tiÒn ®Ò cho h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt cã th¬ng hiÖu ë n«ng th«n. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Gi¶i ph¸p kü thuËt cã thÓ øng dông cho tÊt c¶ hé n«ng d©n bëi nguyªn liÖu dÔ t×m, kü thuËt ®¬n gi¶n, chØ cÇn diÖn tÝch s©n 10m2 gieo cÊy cho ®Õn 1.000m2 ruéng. Gióp nh÷ng tæ liªn kÕt s¶n xuÊt hay nh÷ng n«ng d©n muèn lµm dÞch vô s¶n xuÊt lóa gièng, dÞch vô cÊy thuª tæ chøc ®îc dÞch vô dÔ dµng. T¸c gi¶ ®· chuyÓn giao kü thuËt cho h¬n 400 n«ng d©n ¸p dông ®Ó gieo trång trªn diÖn tÝch cña m×nh. §· cã 3 n«ng d©n trong tØnh lµm dÞch vô gieo m¹ cÊy thuª tõ ph¬ng ph¸p nµy. B¶n th©n t¸c gi¶ ®· thµnh lËp c¬ së dÞch vô n«ng nghiÖp Thµnh Hng chuyªn s¶n xuÊt, b¸n lóa gièng, gieo m¹ vµ cÊy thuª. Nh÷ng ®¬n vÞ thêng xuyªn hîp ®ång víi c¬ së nh: Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh Long An, Tr¹i gièng cña C«ng ty cæ phÇn dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt An Giang, ViÖn lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long, c¸c c¬ së s¶n xuÊt lóa gièng trong vµ ngoµi tØnh… H»ng n¨m, c¬ së cÊy kho¶ng 1.000 ha, trong ®ã kho¶ng 600 ha lóa gièng, 400 ha lóa th¬ng phÈm víi sè lao ®éng thêng xuyªn lµ 70 ngêi. 16 https://thuviensach.vn NH¢N GIèNG DøA CAYENNE B»NG PH¦¥NG PH¸P H·M CHåI NGäN T¸c gi¶: TRÇN THÞ Mü H¹NH §Þa chØ: N«ng trêng Thä Vùc, Êp 6, x· Xu©n B¾c, huyÖn Xu©n Léc, tØnh §ång Nai 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Trong mét sè tµi liÖu vÒ “Kü thuËt trång døa” ®Òu cho r»ng chåi ngän chiÕm nhiÒu dinh dìng cña qu¶ vµ lµm cho qu¶ nhá nªn khuyÕn c¸o hñy chåi ngän cña qu¶ døa sau khi døa ra hoa tõ 6-8 tuÇn (b»ng c¸ch bÎ chåi ngän sau khi c©y ra hoa vµ lóc ngän qu¶ dµi 2-3cm hoÆc dïng thanh s¾t ngo¸y mét vßng råi lÊy ®Ønh cña chåi ra hay nhá axÝt ®Ëm ®Æc vµo nân chåi) ®Ó chåi kh«ng ph¸t triÓn ®îc vµ nh thÕ sÏ gióp c©y tËp trung dinh dìng nu«i qu¶ vµ gióp t¨ng träng lîng qu¶. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ võa mÊt thùc liÖu lµm gièng, võa lµm tèn c«ng mµ chØ t¨ng 10% träng lîng qu¶ vµ dÔ g©y thèi qu¶. 17 https://thuviensach.vn Gi¶i ph¸p nh©n gièng døa Cayenne b»ng ph¬ng ph¸p h·m chåi ngän kh«ng nh÷ng kh«ng lµm mÊt thùc liÖu lµm gièng mµ trong cïng thêi gian thu ho¹ch võa thu ®îc qu¶ võa thu ®îc chåi gièng lµm t¨ng thu nhËp cho ngêi s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p nµy, khi qu¶ b¾t ®Çu vµo giai ®o¹n t¨ng trëng m¹nh nhÊt (giai ®o¹n 1 tuÇn sau khi c¸c hoa tÝm trªn qu¶ ®· në hÕt), sö dông 1 h¹t ph©n urª bá vµo t©m chåi vµo lóc trêi n¾ng (khi gÆp trêi n¾ng h¹t ph©n lµm ch¸y nân chåi) lµm cho ®Ønh sinh trëng cña chåi ngän kh«ng ph¸t triÓn ®îc. Ngoµi viÖc kÝch thÝch chåi ph¸t triÓn trªn ngän, ph¬ng ph¸p nµy cßn kÝch thÝch c©y ph¸t triÓn c¶ chåi n¸ch. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Nh©n gièng døa b»ng ph¬ng ph¸p h·m chåi ngän võa thu ®îc qu¶ lµm nguyªn liÖu cho nhµ m¸y, võa thu ®îc tõ 6-10 chåi. Rót ng¾n thêi gian gi©m hom l¸ trong c¸t tõ hai ®Õn ba th¸ng. Gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho ngêi s¶n xuÊt. - HiÖu qu¶ x· héi: T¹o viÖc lµm thêng xuyªn cho bµ con n«ng d©n. §¶m b¶o cung cÊp ®ñ gièng phôc vô cho nhu cÇu chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång. T¹o nguån c©y gièng æn ®Þnh cho vïng døa nguyªn liÖu. T¹o ra c©y gièng chÊt lîng, tû lÖ sèng cao, c©y kháe m¹nh, gi¸ thµnh thÊp, lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt cho vïng døa nguyªn liÖu. 18 https://thuviensach.vn Chñ ®éng ®îc nguån gièng nªn chñ ®éng vÒ thêi vô. T¨ng diÖn tÝch trång võa gãp phÇn phñ xanh ®åi träc, b¶o vÖ ®Êt, n©ng cao ®é ph× nhiªu, võa gãp phÇn c¶i thiÖn m«i trêng sinh th¸i c¶nh quan. 19 https://thuviensach.vn NH¢N GIèNG HåNG NH¢N HËU B»NG HOM RÔ T¸c gi¶: TRÇN XU¢N HINH §Þa chØ: Th«n §oµn KÕt, x· T©n Quang, huyÖn Lôc Ng¹n, tØnh B¾c Giang §iÖn tho¹i: 02403590748 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p N¨m 1981, 1982, c©y hång Nh©n HËu ®îc trång trªn ®Êt th«n §oµn KÕt, x· T©n Quang, Lôc Ng¹n, B¾c Giang. Sau ba, bèn n¨m c©y cho bãi qu¶, qu¶ to vµ ®Ñp. N¨m 1988-1989 anh Hinh cã ý ®Þnh nh©n gièng hång ra diÖn réng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh vµ chuyÓn giao kü thuËt. Anh Hinh ¸p dông ph¬ng ph¸p chiÕt cµnh hång gièng nh c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c nhng cµnh chiÕt ®Òu bÞ háng. Sau qu¸ tr×nh canh t¸c vµ ch¨m bãn, anh v« t×nh cuèc ®øt mét vµi ®u«i rÔ cña c©y mÑ vµ mét, hai th¸ng sau anh thÊy cã nh÷ng mÇm hång non mäc lªn tõ nh÷ng chiÕc rÔ do v« t×nh lµm ®øt ®ã. Anh lÊy nh÷ng m¶nh tre vµ c¾m quanh nh÷ng c©y 20 https://thuviensach.vn con ®ã ®Ó cho c©y mäc chõng 30-40cm, anh ®em ®¸nh bÇu to vµ mang sang chç kh¸c trång, c©y ph¸t triÓn vµ sèng ®îc. Lóc ®ã, anh nghÜ nh©n gièng hång kh«ng h¹t nµy ch¾c ch¾n ph¶i b»ng rÔ v× c©y kh«ng cã h¹t, khã chiÕt cµnh. Qua nhiÒu lÇn ¬m thö b»ng rÔ, anh rót ra kinh nghiÖm: thêi ®iÓm khai th¸c rÔ ®Ó ¬m tèt nhÊt lµ vµo th¸ng 11, 12 ©m lÞch. Chän nh÷ng c©y hång cã ®é tuæi tõ 7-15 n¨m, c©y ph¸t triÓn vµ cho qu¶ to, tèt nhÊt. Mçi c©y hång mÑ cã thÓ lÊy ®îc tõ 50-100 ®o¹n rÔ chÆt dµi tõ 18-20cm ®Ó ¬m. Muèn cho rÔ n¶y mÇm tèt nhÊt ph¶i lùa chän ®Êt ®Ó ¬m nh ®Êt c¸t pha t¬i xèp, võa gi÷ ®îc ®é Èm ®Òu, mÇm lªn xanh tèt. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: T¹o nguån c©y gièng cã gi¸ trÞ cho n«ng d©n huyÖn Lôc Ng¹n. ¦íc tÝnh s¶n lîng qu¶ hång trªn thÞ trêng huyÖn Lôc Ng¹n n¨m 2005 kho¶ng 40-50 ngµn tÊn qu¶ víi gi¸ b×nh qu©n 3.500 ®ång/kg, toµn huyÖn cã nguån thu 170 tû ®ång. ¦u ®iÓm lµ c©y hång kh«ng bÞ mÊt mïa c¸ch n¨m. - HiÖu qu¶ x· héi: T¹o viÖc lµm vµ nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi trång hång, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cho n«ng d©n. 21 https://thuviensach.vn 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Ngêi d©n th«n §oµn KÕt, x· T©n Quang gäi c©y hång lµ c©y vµng. §êi sèng kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi th«n §oµn KÕt ®îc n©ng lªn râ rÖt tõ c©y hång Nh©n HËu. Do ®ã, ngêi d©n th«n §oµn KÕt tiÕp tôc nh©n gièng vµ chuyÓn giao kü thuËt, chµo b¸n hµng ra c¸c huyÖn b¹n vµ c¸c tØnh kh¸c. HiÖn nay, c©y hång Nh©n HËu cã mÆt trªn c¸c tØnh miÒn B¾c. 22 https://thuviensach.vn CHUYÓN §æI C¥ CÊU C¢Y TRåNG TR£N §ÊT KÐM HIÖU QU¶ SANG TRåNG C¢Y MÝA HµNG HO¸ T¸c gi¶: NGUYÔN V¡N HOµN §Þa chØ: Xãm Giµ, x· Huèng Thîng, huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Tríc ®©y ngêi d©n x· Huèng Thîng chØ canh t¸c vµ s¶n xuÊt mét vô lóa, cßn l¹i trång c¸c lo¹i c©y ®Ëu, l¹c, ng«, khoai, s¾n hoÆc mét sè vô rau ng¾n ngµy, hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao. Th¸ng 9-2000, «ng Hoµn b¾t ®Çu ®Æt mÇm mÝa trªn chÝnh thöa ruéng cña gia ®×nh vµ thu ®îc thµnh c«ng ban ®Çu, «ng ®· c¬ b¶n n¾m ®îc kü thuËt trång mÝa. Th¸ng 7-2003, «ng ®îc Héi N«ng d©n x· giao nhiÖm vô ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn c©y mÝa t¹i ®Þa ph¬ng. Víi kinh nghiÖm ®· ®îc tÝch lòy, cïng sù mµy mß, c¶i tiÕn kü thuËt trång, «ng ®· cho bµ con trång mÝa trong x· thÊy râ hiÖu qu¶ kinh tÕ tõ lo¹i c©y trång míi nµy. 23 https://thuviensach.vn 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Vô mÝa n¨m 2006 thu ho¹ch 1 sµo ®¹t 3.000 c©y mÝa, víi gi¸ b×nh qu©n 2.200 ®ång ®¹t 6.600.000 ®ång/sµo, kho¶ng 135-140 triÖu ®ång/ha. So s¸nh cïng víi mét diÖn tÝch ®Êt trång 1 vô lóa vµ c¸c c©y ®Ëu, l¹c, ng«, khoai, s¾n… chØ thu ®îc 500.000 ®ång/n¨m, th× c©y mÝa cho thu nhËp gÊp 6 lÇn. Ngoµi ra, viÖc trång mÝa cßn gãp phÇn t¹o nguån thøc ¨n dåi dµo cho ®µn tr©u, bß. H»ng n¨m ®µn tr©u, bß t¨ng tõ 100-150 con trªn toµn x·. - HiÖu qu¶ x· héi: T¹o viÖc lµm æn ®Þnh, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cho bµ con n«ng d©n. T¹o nguån thøc ¨n æn ®Þnh, t¨ng c¬ cÊu ®µn gia sóc t¹i ®Þa ph¬ng. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Vô mÝa n¨m 2005-2006 ®· ®i vµo trång ®îc 30 ha trªn ®Þa bµn x·. 24 https://thuviensach.vn PH¦¥NG PH¸P ¦¥M GIèNG C¢Y TRåNG Sö DôNG BÇU KÐP T¸c gi¶: NGUYÔN V¡N HïNG §Þa chØ: Th«n Dinh, x· T©n ThÞnh, huyÖn L¹ng Giang, tØnh B¾c Giang 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Gi¶i ph¸p h÷u Ých ®Ò cËp ®Õn ph¬ng ph¸p ¬m gièng c©y trång bao gåm c«ng ®o¹n ¬m gièng c©y trång trong bÇu kÐp, sau ®ã ®a c©y ®· ¬m ra trång ë ruéng. Tói ¬m c©y sö dông lo¹i tói cã thÓ tù ph©n huû. Ph¬ng ph¸p nµy gióp tiÕt kiÖm ®Êt, gi¶m chi phÝ ch¨m sãc, h¹n chÕ t¸c ®éng cña m«i trêng, gi¶m thêi gian chê thu ho¹ch trªn ®ång ruéng. Ph¬ng ph¸p nµy cã hiÖu qu¶ rÊt cao ®èi víi c©y n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp dµi ngµy cho nhiÒu lÇn thu ho¹ch. Ngoµi ra nÕu ®iÒu kiÖn thêi tiÕt bÊt lîi kh«ng cho phÐp trång c©y th× ngêi trång cã thÓ dÔ dµng më réng thªm thÓ tÝch bÇu ¬m b»ng c¸ch bãc bá mét phÇn hoÆc toµn bé tói ni l«ng ngoµi cïng thay 25 https://thuviensach.vn thÕ b»ng tói líi hoÆc tói ni l«ng réng h¬n, sau ®ã dïng hçn hîp ®Êt ®Ó lÊp ®Çy kho¶ng trèng. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Ph¬ng ph¸p nµy gi¶m ®îc thêi gian vµ chi phÝ ch¨m sãc, kÐo dµi thêi gian ph¸t triÓn c©y con ë vên ¬m, gi¶m phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn. ChÊt lîng c©y trång ®îc c¶i thiÖn, cho n¨ng suÊt tr¸i cao h¬n, tèt h¬n. V× c©y trång dÔ dµng thÝch nghi víi mäi lo¹i ®Êt vµ cã 1 líp ®Êt c¸t bao quanh gèc xèp mÞn nªn gi¶m ®îc c«ng lµm hè ®Æt bÇu ¬m. - HiÖu qu¶ kü thuËt: Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o c¸c c«ng ®o¹n: chuÈn bÞ ®Êt vµ tói líi (tói líi lµ vËt liÖu tù ph©n huû, cã thÓ lµm b»ng sîi ®ay, cãi, bÑ chuèi kh« Ðp th¼ng may thµnh tói…); ¬m h¹t cho h¹t n¶y mÇm thµnh c©y trong tói líi; bäc tói ¬m b»ng tói ni l«ng chøa c¸t t¬i mÞn ®Ó bé rÔ ph¸t triÓn; sau ®ã bá líp tói ni l«ng vµ trång c¶ tói líi xuèng hè ®· ®îc chuÈn bÞ s½n. C©y ®îc ph¸t triÓn qua hai giai ®o¹n lµ giai ®o¹n tói líi vµ giai ®o¹n bÇu ¬m kÐp nªn tiÕt kiÖm ®îc diÖn tÝch vên ¬m, c©y kh«ng bÞ kÑt rÔ v× bÇu ¬m to dÇn. §Æc biÖt h¹n chÕ bÇu bÞ vì khi vËn chuyÓn. §iÒu nµy cã thÓ kh¾c phôc ®îc c¸c ph¬ng ph¸p lµm 26 https://thuviensach.vn bÇu ¬m tríc ®©y thêng bÞ vì bÇu v× ®Êt lµm bÇu qu¸ xèp mÞn hoÆc c©y bÞ ®æ khi bÞ giã lay. - HiÖu qu¶ x· héi: Ph¬ng ph¸p ¬m c©y nµy rÊt ®¬n gi¶n, gãp phÇn b¶o vÖ m«i trêng do vËt liÖu lµm tói ¬m c©y dÔ ®îc ph©n huû trong m«i trêng tù nhiªn. Ngêi d©n cã thÓ t¸i sö dông c¸c bao, tói, hép cò ®Ó lµm bÇu ¬m. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Ph¬ng ph¸p ¬m c©y gièng nµy dÔ thùc hiÖn, phï hîp víi c¸c lo¹i c©y n«ng nghiÖp nh bÇu, bÝ, da, míp… 27 https://thuviensach.vn C¶I TIÕN Kü THUËT TRåNG C¢Y §U §ñ THEO PH¦¥NG PH¸P TRåNG NGHI£NG T¸c gi¶: NGUYÔN V¡N HUúNH §Þa chØ: Th«n Phíc §iÒn, x· Phíc §ång, thµnh phè Nha Trang, tØnh Kh¸nh Hßa §iÖn tho¹i: 0583710182; 0914199201 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Anh Huúnh cho biÕt: “§u ®ñ trång theo ph¬ng ph¸p th«ng thêng th× c©y mäc cao, rÊt khã kiÓm so¸t s©u bÖnh, l¹i thêng xuyªn bÞ ®æ ng· khi ra tr¸i, n¨ng suÊt thÊp. Cßn khi trång nghiªng c©y sÏ mäc thÊp h¬n, ra hoa ®Ëu qu¶ vµ cho tr¸i nhiÒu”. Thö nghiÖm mét ý tëng míi, mét ph¬ng ph¸p t¸o b¹o ®em l¹i hiÖu qu¶ thËt bÊt ngê, so víi ph¬ng ph¸p trång ®u ®ñ truyÒn thèng. Môc ®Ých cña trång nghiªng c©y ®u ®ñ lµ nh»m h¹ thÊp chiÒu cao cña c©y ®Ó dÔ qu¶n lý, kiÓm so¸t vµ khèng chÕ ®îc t×nh h×nh s©u bÖnh, ch¨m sãc c©y thuËn lîi tõ kh©u tØa l¸, tØa qu¶, ®iÒu chØnh tr¸i theo ý muèn ®Ó ®îc n¨ng suÊt cao. 28 https://thuviensach.vn §Æc biÖt, c©y t¹o thµnh thÕ Ýt ®æ ng· vÒ mïa ma b·o, dÔ gi»ng chèng, gi¶m c«ng lao ®éng, gi¶m chi phÝ, dÔ thu ho¹ch. Theo anh Huúnh, quy tr×nh thùc hiÖn ®¬n gi¶n, dÔ lµm: lóc trång, ®Æt bÇu vµ c©y ®u ®ñ n»m ngang trªn mÆt ®Êt vµ ph¶i xu«i theo híng giã mïa h»ng n¨m. Trång xong dïng que c¾m ®Ó n©ng ngän c©y cho ngãc lªn. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: So víi ph¬ng ph¸p trång ®u ®ñ truyÒn thèng th× ph¬ng ph¸p míi cã nhiÒu u ®iÓm h¬n nªn gi¶m ®îc chi phÝ ®Çu vµo kh¸ nhiÒu vµ cho n¨ng suÊt, chÊt lîng cao h¬n. Cô thÓ: C©y ®u ®ñ ta trång th¼ng: + C©y trång th¼ng cho trung b×nh 55kg/c©y/n¨m. + Doanh thu: 55kg x 5.000®ång/kg = 275.000 ®ång/c©y/n¨m. + Chi phÝ 20.000®ång/c©y/n¨m. + Thu l·i: 255.000®ång/c©y/n¨m. C©y ®u ®ñ §µi Loan trång nghiªng: + Cho tr¸i trung b×nh: 72kg/c©y/n¨m. + Doanh thu: 72kg x 5.000®ång/kg = 360.000 ®ång/c©y/n¨m. + Chi phÝ: 14.000 ®ång/c©y/n¨m. + Thu l·i 346.000 ®ång/c©y/n¨m. Nh vËy, trång ®u ®ñ §µi Loan theo ph¬ng ph¸p trång nghiªng cã l·i h¬n c©y ®u ®ñ ta trång th¼ng lµ 91.000 ®ång/c©y/n¨m. 29 https://thuviensach.vn - HiÖu qu¶ x· héi: C©y ®u ®ñ trång thêi gian sinh trëng vµ ph¸t triÓn nhanh, cho tr¸i quanh n¨m, c«ng ch¨m sãc kh«ng cao vµ còng kh«ng gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ mÆt kü thuËt. Víi diÖn tÝch 20m2 lµ cã thÓ trång phôc vô nhu cÇu gia ®×nh, tõ 500m2 cã thÓ trång th©m canh ph¸t triÓn kinh tÕ, xãa ®ãi gi¶m nghÌo. ¸p dông ph¬ng ph¸p trång nghiªng c©y ®u ®ñ cho t¸n thÊp, ngêi trång dÔ qu¶n lý, kÞp thêi ph¸t hiÖn dÞch bÖnh vµ xö lý nªn h¹n chÕ ®îc viÖc sö dông nhiÒu thuèc b¶o vÖ thùc vËt, gãp phÇn b¶o vÖ m«i trêng vµ ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm cho ngêi tiªu dïng. 30 https://thuviensach.vn HIÖU QU¶ M¤ H×NH 2 LóA + 1 B¾P LAI T¸c gi¶: L÷ THANH S¥N §Þa chØ: Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Long Phó, tØnh Sãc Tr¨ng 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Long Phó lµ mét huyÖn gi¸p biÓn ®«ng, h»ng n¨m chÞu ¶nh hëng mÆn tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4. HuyÖn cã chñ tr¬ng h¹n chÕ tèi ®a diÖn tÝch cña ba vô (cã nh÷ng n¨m thÊt thu do mÆn), thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp trªn nÒn ®Êt mét vô lóa nh»m môc ®Ých: t¨ng gi¸ trÞ thu nhËp lªn 35-45 triÖu ®ång/ha/n¨m, ®ång thêi mang tÝnh æn ®Þnh, bÒn v÷ng; t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho bµ con n«ng th«n trong giai ®o¹n nhµn rçi (sau th¸ng 1 bµ con ®· thu ho¹ch xong vô lóa vµ lao ®éng nhµn rçi ®Õn th¸ng 3, th¸ng 4); chän c©y trång ®a xuèng ch©n ruéng, dÔ trång, dÔ tiªu thô, lîng níc tiªu thô Ýt. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, trong nh÷ng n¨m qua, Trung t©m KhuyÕn n«ng Sãc Tr¨ng, Tr¹m KhuyÕn 31 https://thuviensach.vn n«ng Long Phó ®· thùc hiÖn nhiÒu ®iÓm thö nghiÖm víi mét sè c©y trång: b¾p, ®Ëu, mÌ,… KÕt qu¶ cho thÊy c©y b¾p lai ®îc ®a vµo s¶n xuÊt cho hiÖu qu¶ cao nhÊt. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Cho thu nhËp æn ®Þnh trªn nÒn ®Êt 2 lóa 1 b¾p lai, diÖn tÝch cµng nh©n réng trong nh÷ng n¨m sau. Gãp phÇn ®¹t tiªu chÝ mµ ñy ban nh©n d©n tØnh Sãc Tr¨ng vµ huyÖn Long Phó ®Ò ra, n©ng gi¸ thÞ trêng trªn nÒn ®Êt lóa lªn 30.000.000 - 40.000.000ha/n¨m. - HiÖu qu¶ x· héi: Gi¶i quyÕt lao ®éng trong lóc n«ng nhµn t¹i ®Þa ph¬ng, gi¶i quyÕt ®îc mét sè tÖ n¹n t¹i ®Þa ph¬ng (do nhµn rçi thêng tô tËp uèng rîu). TiÕn bé kü thuËt ®îc ¸p dông vµ nh©n réng trong d©n. M«i trêng ®îc quan t©m (do sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®óng c¸ch). 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Tõ n¨m 2002 ®Õn n¨m 2005 ®· trång trªn diÖn tÝch 185,4 ha t¹i x· Long Phó, Long §øc, Phó Kh¸nh, Ch©u Kh¸nh, HËu Th¹nh, T©n Th¹nh (huyÖn Long Phó). Tuy diÖn tÝch cha nh©n réng vµ ®Òu ë c¸c ®Þa ph¬ng nhng nã còng lµ mét bµi to¸n gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp trªn huyÖn Long Phó, Sãc Tr¨ng. 32 https://thuviensach.vn Kü THUËT LAI T¹O, CH¡M SãC BÝ §á CHO HIÖU QU¶ KINH TÕ CAO T¸c gi¶: TRÇN H÷U TH¾NG §Þa chØ: Th«n §ång Niªn, x· Tù Lam, huyÖn ViÖt Yªn, tØnh B¾c Giang 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Lai t¹o gièng bÝ ®á t¹i ®Þa ph¬ng víi gièng bÝ NhËt B¶n nh»m ph¸t huy u ®iÓm, ®ång thêi kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña hai gièng bÝ trªn. Gièng bÝ ®á lai t¹o trång ®îc hai vô chÝnh trong n¨m, thêi gian sinh trëng gièng bÝ NhËt B¶n (90- 110 ngµy), dÔ trång, Ýt s©u bÖnh, trång ®îc trªn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau. ChÊt lîng s¶n phÈm th¬m ngon, mang ®Æc tÝnh cña bÝ NhËt B¶n, dÔ tiªu thô, träng lîng qu¶ b×nh qu©n tõ 4-6kg, n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 1.550kg-2.000kg/sµo, th©m canh tèt cã thÓ ®¹t 3.000kg/sµo. Ngän vµ ¸nh to h¬n bÝ NhËt B¶n vµ t¬ng ®¬ng nh bÝ ®Þa ph¬ng, n¨ng suÊt lµm rau th¬ng phÈm tõ 200- 300kg/sµo. 33 https://thuviensach.vn 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Gièng bÝ ®îc lai t¹o cho n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm t¨ng, b×nh qu©n 30-40% (kÓ c¶ ngän vµ ¸nh) so víi gièng bÝ NhËt B¶n. Thêi gian sinh trëng ng¾n h¬n so víi bÝ ®Þa ph¬ng tõ 20-30 ngµy. S¶n phÈm lµm ra ®îc thÞ trêng a chuéng vµ dÔ tiªu thô. Gièng bÝ ®Þa ph¬ng cã n¨ng suÊt qu¶, ngän ¸nh cao h¬n nhng gi¸ thµnh thÊp nªn thu nhËp ®¹t 4.200.000 ®ång/sµo. Gièng bÝ NhËt B¶n cã chÊt lîng ngon, gi¸ thµnh cao song n¨ng suÊt qu¶, ngän, ¸nh thÊp nªn cho thu nhËp ®¹t 3.400.000 ®ång/sµo. Gièng bÝ ®· ®îc lai t¹o cho n¨ng suÊt cao nh bÝ ®Þa ph¬ng, chÊt lîng th¬m ngon nh bÝ NhËt B¶n nªn cho thu nhËp cao h¬n 5.600.000 ®ång/sµo (cao h¬n gièng bÝ ®Þa ph¬ng 1.400.000 ®ång vµ 2.200.000 ®ång so víi bÝ NhËt B¶n). - HiÖu qu¶ kü thuËt: Ph¬ng ph¸p lai t¹o ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn. Vô xu©n tõ ®Çu th¸ng 1, bµ con n«ng d©n trång tõ hai ®Õn n¨m gèc bÝ gièng NhËt B¶n vµ ch¨m sãc b×nh thêng. Khi cã hoa th× c¾t bá hoµn toµn hoa ®ùc, lÊy hoa ®ùc tõ c©y bÝ ®Þa ph¬ng thô phÊn vµo hoa c¸i. Khi bÝ ®· giµ, chän nh÷ng qu¶ h×nh thï trßn, ®Ñp ®Ó lµm gièng cho vô mïa sau. Trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc nªn c¾t bá sè ¸nh ph¸t triÓn ë ®èt bÝ ®Ó lµm th¬ng phÈm tr¸nh c¹nh tranh thøc ¨n cña c©y vµ qu¶ sau nµy. Nªn ®Ó 3 ®èt lÊy mét qu¶. 34 https://thuviensach.vn Ngoµi ra ph¶i tiÕn hµnh bãn ph©n ®Çy ®ñ vµ thêng xuyªn th¨m ®ång ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c lo¹i s©u bÖnh vµ cã biÖn ph¸p phßng trõ. - HiÖu qu¶ x· héi: Gi¶i ph¸p nµy ®· t¹o ra mét gièng bÝ ®á míi, trång ®îc trªn nhiÒu chÊt ®Êt kh¸c nhau, mäi ngêi d©n ®Òu cã thÓ thùc hiÖn, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng gièng bÝ ®á. Gièng bÝ míi gióp bµ con cã thÓ n©ng cao thu nhËp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, æn ®Þnh s¶n xuÊt. Gièng bÝ cã thÓ trång ®îc hai vô trong n¨m, phï hîp víi viÖc ¸p dông gièng c©y trång míi trong n«ng nghiÖp. Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ dïng lai t¹o cho c¸c lo¹i bÝ xanh, bÝ ®á kh¸c. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Gi¶i ph¸p ®· ®îc ¸p dông t¹i gia ®×nh vµ ®Þa ph¬ng tõ ngµy 15-1-2008. §Õn n¨m 2009 ®· cã 50 hé ¸p dông víi diÖn tÝch 20 mÉu. Qua ba vô ¸p dông t¹i gia ®×nh vµ ®Þa ph¬ng cho thÊy, gièng bÝ lai cho n¨ng suÊt æn ®Þnh, ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vµ cã thÓ nh©n réng m« h×nh ra diÖn réng. 35 https://thuviensach.vn CH¡M SãC, CHÕ BIÕN CHÌ AN TOµN T¸c gi¶: TRÇN V¡N TH¾NG §Þa chØ: Xãm Hång Th¸i 2, x· T©n C¬ng, thµnh phè Th¸i Nguyªn, tØnh Th¸i Nguyªn §iÖn tho¹i: 02803646703; 0915644519 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p §Çu tiªn, anh TrÇn V¨n Th¾ng s¸ng t¹o ®µo ao th¶ c¸, võa cã thªm thu nhËp, võa chñ ®éng nguån níc tíi cho chÌ khi n¾ng nãng kÐo dµi, khi mïa ®«ng kh« hanh, lµm t¨ng gi¸ trÞ c©y chÌ, nhÊt lµ c©y chÌ ®«ng. Anh lµm m¸i che cho chÌ b»ng nh÷ng chiÕc lÒu b¹t di déng, chÌ kh«ng bÞ ¶nh hëng chÊt lîng khi cã giã mïa, s¬ng muèi, n¾ng, nãng hay ma phïn. ChuyÓn ®æi ph¬ng thøc canh t¸c tõ s¶n xuÊt chÌ truyÒn thèng sang s¶n xuÊt chÌ an toµn, kh«ng sö dông bÊt cø lo¹i hãa chÊt nµo trong suèt qu¸ tr×nh trång, ch¨m sãc vµ chÕ biÕn. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: 36 https://thuviensach.vn ViÖc ®µo ao ®· t¹o nguån níc tíi æn ®Þnh cho c©y chÌ, mïa ®«ng kh«ng lo thiÕu níc tíi cho c©y. N¨ng suÊt chÌ vô ®«ng kh«ng gi¶m mµ gi¸ trÞ t¨ng gÊp 2-3 lÇn chÌ hÌ thu. Chi phÝ mçi lÒu b¹t chØ tõ 150.000 ®Õn 180.000 ®ång, sö dông ®îc 2-3 n¨m, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. N¨ng suÊt, chÊt lîng cña chÌ kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi t¸c ®éng cña thêi tiÕt. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt chÌ an toµn sö dông ph©n bãn h÷u c¬, ph©n vi sinh lµm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo lµ 50%, gi¶m tõ 70-80% viÖc sö dông thuèc s©u, gi¶m chi phÝ cho ngêi trång chÌ. S¶n phÈm chÌ an toµn cña gia ®×nh anh lu«n b¸n ®îc gi¸ cao. Thêi ®iÓm n¨m 2006, gi¸ chÌ kh« vô hÌ thu lµ 70.000 - 80.000 ®ång/kg, chÌ ®Æc s¶n tõ 230.000 - 250.000 ®ång/kg; chÌ vô ®«ng tõ 100-140 ngh×n ®ång/kg, chÌ ®Æc s¶n cã gi¸ 250.000 - 300.000 ®ång/kg. HiÖn anh cßn s¶n xuÊt lo¹i chÌ ®inh, lµ lo¹i chÌ “siªu” s¹ch, “siªu” ®¾t, kh«ng tÈm íp thªm bÊt cø phô gia g×, cã gi¸ b¸n lªn ®Õn 2.800.000 ®ång/kg mµ vÉn lu«n ®¾t kh¸ch. - HiÖu qu¶ x· héi: ViÖc ®µo ao th¶ c¸, t¹o nguån níc tíi chñ ®éng cho chÌ, gióp c©y chÌ ph¸t triÓn æn ®Þnh ë c¸c mïa trong n¨m, t¹o viÖc lµm thêng xuyªn cho ngêi trång chÌ, t¹o nguån nguyªn liÖu chÌ æn ®Þnh cho viÖc chÕ biÕn chÌ kh«. M¸i che cho chÌ kh«ng nh÷ng tèt cho sù ph¸t 37 https://thuviensach.vn triÓn cña c©y chÌ mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi thu h¸i ®ì bÞ ma n¾ng. §Æc biÖt viÖc trång chÌ theo ph¬ng thøc an toµn, kh«ng sö dông chÊt h÷u c¬ ®éc h¹i, kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn søc kháe ngêi trång chÌ, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng. T¹o cho ngêi tiªu dïng cã s¶n phÈm an toµn ®Ó sö dông. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Ngêi d©n trong vïng ®· ®Õn ®Ó häc hái kinh nghiÖm cña anh Th¾ng vµ nh÷ng chiÕc lÒu b¹t ®· ®îc nh©n réng r·i kh«ng nh÷ng trong x· mµ cßn c¶ c¸c x· l©n cËn. §Õn nay, gi¶i ph¸p nµy vÉn ®îc ¸p dông. Anh cïng víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®· t¹o ®îc vïng nguyªn liÖu chÌ an toµn, ®ã lµ hai côm d©n c sè 5, sè 6 cña xãm Hång Th¸i 2. Lóc ®Çu cã ba hé (ba hé nµy chÝnh thøc cã chÌ an toµn), n¨m 2006 ®· cã 30 hé tham gia ®ang ë thêi kú chuyÓn ®æi. 38 https://thuviensach.vn DÉN N¦íC THI£N NHI£N PHôC Vô C¶I T¹O V¦êN RõNG T¸c gi¶: NGUYÔN §×NH THANH §Þa chØ: VÜnh Trung, x· Cam An Nam, huyÖn Cam L©m, tØnh Kh¸nh Hoµ 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Tríc ®©y, ®Ó dÉn níc ch¶y tõ nguån níc trªn nói vÒ tíi cho c©y ph¶i ®µo m¬ng r·nh. Nhîc ®iÓm cña gi¶i ph¸p lµ níc bÞ thÈm thÊu hao hôt 50%, ph¶i ®µo m¬ng s©u vµo lßng ®Êt ®Ó lÊy mÆt b»ng xu«i cho níc tù ch¶y qua c¸c gß, tròng miÒn nói, g©y s¹t lë, xãi mßn ®Êt, h»ng n¨m sÏ mÊt c«ng tu bæ. DÉn níc thiªn nhiªn tù ch¶y theo ®êng èng lµ gi¶i ph¸p cã nhiÒu u ®iÓm, kh¾c phôc ®îc nh÷ng nhîc ®iÓm trªn, thêi gian sö dông l©u dµi, kh«ng bÞ hao hôt, kh«ng ¶nh hëng ®Õn m«i trêng. Ngoµi ra cã thÓ tËn dông níc thõa ®Ó nu«i c¸ lãt b¹t trªn ®åi. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: ChØ cÇn chi phÝ mua vËt t ban ®Çu kho¶ng 39 https://thuviensach.vn 10.000.000 ®ång vµ ®Çu t 20 c«ng lao ®éng phæ th«ng lµ cã thÓ thùc hiÖn xong gi¶i ph¸p, ®a l¹i lîi Ých kinh tÕ vît tréi so víi gi¶i ph¸p cò. Thùc hiÖn theo gi¶i ph¸p cò, tæng thu tõ vên rõng lµ 15.000.000 ®ång. Tæng thu tõ vên rõng theo gi¶i ph¸p míi lµ 40.000.000 ®ång (25.000.000 ®ång tõ trång trät, 10.000.000 ®ång tõ ch¨n nu«i bß, 5.000.000 ®ång tõ nu«i c¸). - HiÖu qu¶ kü thuËt: §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p cÇn tiÕn hµnh x©y mét hå nhá chøa níc t¹i nguån, dung tÝch 1m3 ®Ó chÆn vµ chøa níc tõ nguån, buéc níc ph¶i tù ch¶y theo ®êng èng dÉn. §êng èng b»ng lo¹i èng nhùa cã ®êng kÝnh kho¶ng 46mm. §êng èng cÇn ch«n s©u 30m díi ®Êt ®Ó tr¸nh lµm èng bÞ mau háng do ¸nh n¾ng vµ sù giÉm ®¹p cña gia sóc. Níc ®îc tÝch trong hå chøa sÏ tù ch¶y trong ®êng èng dÉn do cã ®é cao chªnh lÖch gi÷a nguån níc vµ n¬i tíi lµ 100m. Quy tr×nh vËn hµnh ®¬n gi¶n, kh«ng cÇn tíi nh©n lùc vµ m¸y mãc vËn hµnh (vÉn tíi m¹nh, kh«ng tèn nhiªn liÖu). - HiÖu qu¶ x· héi: Gi¶i ph¸p nµy ®· gióp tiÕt kiÖm nguån níc, tr¸nh xãi mßn, s¹t lë ®Êt (nhÊt lµ vµo mïa lò). 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Gi¶i ph¸p ®· ®îc ®a vµo øng dông trong viÖc tíi tiªu cho vên rõng cña gia ®×nh trong hai 40 https://thuviensach.vn n¨m qua vµ ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. HiÖn nay ®ang cã bèn hé kh¸c trong vïng ®ang häc tËp vµ lµm theo. Gi¶i ph¸p nµy cã thÓ ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo híng VAC, dÉn níc ®Ó tíi c©y trång, níc uèng cho gia sóc vµ nu«i c¸. 41 https://thuviensach.vn C¶i tiÕn Kü THUËT Xö Lý XOµI RA HOA TR¸I Vô B»NG kalinitrate (KNo3) T¸c gi¶: DIÖP THÕ THANH §Þa chØ: T©n H¶i, Cam H¶i §«ng, huyÖn Cam L©m, tØnh Kh¸nh Hoµ §iÖn tho¹i: 09747110066 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p T×nh tr¹ng rít gi¸, déi chî ø thõa tr¸i c©y vµo thêi kú chÝnh vô ®· khiÕn n«ng d©n gÆp nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng nhá. §Ó t×m c¸ch th¸o gì khã kh¨n nµy, «ng Thanh ®· suy nghÜ t×m c¸ch xö lý cho c©y ra qu¶ tr¸i vô. Tríc ®©y «ng ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh xiÕc níc, khoanh vë, hun khãi, tØa chïm hoa vµ c¾t nh¸nh chíp ®ät. C¸c biÖn ph¸p nµy còng t¬ng ®èi cã hiÖu qu¶ ®èi víi chÝnh vô, tr¸i vô kh«ng hiÖu qu¶. Sau ®ã «ng ®· nç lùc t×m tßi, häc tËp kinh nghiÖm ë nhiÒu n¬i, «ng ®· ¸p dông thµnh c«ng biÖn ph¸p xö lý b»ng KNO3. §Ó biÖn ph¸p nµy thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, ngêi 42 https://thuviensach.vn trång xoµi ph¶i tu©n thñ tèt c¸c quy tr×nh kü thuËt ¸p dông ®èi víi nh÷ng lo¹i c©y xoµi kh¸c nhau: Lo¹i c©y cã tr¹ng th¸i sinh lý c©n b»ng (b×nh thêng); Lo¹i c©y bÞ thõa ®¹m khã ra hoa. TÝnh míi nhÊt cña gi¶i ph¸p nµy lµ c«ng ®o¹n xö lý xiÕc níc vµ liÒu lîng dung dÞch KNO3 ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ mong muèn. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Nhê ¸p dông kü thuËt nµy, vên xoµi gia ®×nh anh Thanh ra tr¸i quanh n¨m, cung cÊp liªn tôc cho thÞ trêng tiªu thô. Cô thÓ, vên xoµi nhµ anh khi cha ¸p dông kü thuËt ra hoa tr¸i vô, s¶n lîng b×nh qu©n kho¶ng 10 tÊn/n¨m, thu nhËp t¬ng ®¬ng 60.000.000 ®ång/n¨m. Nhng khi ¸p dông thµnh c«ng biÖn ph¸p xö lý ra hoa tr¸i vô th× s¶n lîng t¨ng lªn tõ 20-30 tÊn/n¨m, ®a l¹i thu nhËp 200.000.000 ®ång/n¨m. §Æc biÖt, t¨ng vô mïa lªn 2-3 vô/n¨m, ®ång thêi gi¸ xoµi tr¸i vô còng t¨ng lªn tõ 3.000 ®ång/kg lªn 6.000 ®ång/kg. - HiÖu qu¶ kü thuËt: §èi víi nh÷ng c©y xoµi cã tr¹ng th¸i sinh lý c©n b»ng (b×nh thêng) cÇn thùc hiÖn theo quy tr×nh sau: c¾t bá cµnh v« hiÖu vµ cµng s©u bÖnh, cµy ®Êt vµ bãn ph©n (ph©n chuång bãn 200kg/gèc, ph©n v« c¬: ph©n ®Çu tr©u 20-20-15 bãn 10kg/gèc, ph©n 43 https://thuviensach.vn kali bãn 5kg/gèc). Dïng ph©n bãn l¸ 20-20-15 cña Mü phun trªn l¸ ®Ó thóc ®Èy cho xoµi ra ®ät non. §èi víi c©y thõa ®¹m khã ra hoa: cÇn ¸p dông biÖn ph¸p khoanh vá xoay trßn gèc, kÝch thíc ®êng khoanh cã bÒ réng tõ 0,7-1cm, thêi ®iÓm khoanh vµo ®Çu th¸ng giªng ©m lÞch. §iÒu kiÖn vµ thêi ®iÓm ®Ó xö lý cho xoµi ra hoa tr¸i vô: §iÒu kiÖn: trêi n¾ng g¾t, khÝ hËu kh« hanh, lóc l¸ b¾t ®Çu chuyÓn sang mµu xanh ®Ëm (gißn l¸), xiÕc níc tríc thêi gian xö lý 15 ngµy vµ c¶ trong qu¸ tr×nh xö lý KNO3. Thêi ®iÓm xö lý: xö lý vµo th¸ng 3-4 ©m lÞch, xö lý ba ®ît, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®ît lµ 10 ngµy. LiÒu lîng xö lý: Dïng 1,5kg KNO3/100lÝt níc phun ít ®Òu hai mÆt l¸. Thêi gian cã hiÖu qu¶ sau 30-40 ngµy kÓ tõ b¾t ®Çu xö lý. - HiÖu qu¶ x· héi: Nhê m¹nh d¹n trång xoµi gièng míi vµ ¸p dông tiÕn bé kü thuËt nªn vên xoµi nhµ anh Thanh võa cho n¨ng suÊt, chÊt lîng cao võa ra qu¶ tr¸i vô, b¸n víi gi¸ cao, anh ®îc mÖnh danh lµ “vua” xoµi, ngêi cã c«ng t«n vinh thªm gièng c©y ®Æc s¶n ViÖt Nam. Anh ®· híng dÉn, t vÊn bµ con ë ®Þa ph¬ng trång xoµi nªn gióp hä t¨ng thu nhËp, v¬n lªn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ lµm giµu, ®ång thêi gi¶i quyÕt ®îc c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ®éng nhµn rçi huyÖn Can L©m. 44 https://thuviensach.vn 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Sau khi ¸p dông thµnh c«ng cho vên xoµi cña gia ®×nh, anh Thanh b¾t ®Çu híng dÉn cho trªn 70% hé trång xoµi trªn ®Þa bµn kü thuËt xö lý cho xoµi ra hoa, qu¶ tr¸i vô, nhê vËy vên xoµi ë ®©y ®¹t hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cao. BiÖn ph¸p xö lý ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn mang l¹i hiÖu qu¶ cao, cã thÓ ¸p dông víi tÊt c¶ nh÷ng hé trång xoµi. 45 https://thuviensach.vn Kü THUËT TH¢M CANH V¦êN §IÒU T¡NG N¡NG SUÊT T¸c gi¶: PH¹M MINH TUÊN HOµNG V¡N PHó §Þa chØ: Héi N«ng d©n x· H¾c DÞch, huyÖn T©n Thµnh, tØnh Bµ RÞa Vòng Tµu 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p C©y ®iÒu lµ lo¹i c©y c«ng nghiÖp ®îc trång rÊt nhiÒu ë níc ta, nhÊt lµ khu vùc miÒn trung vµ miÒn nam. §©y lµ lo¹i c©y kinh tÕ chñ lùc cña nhiÒu ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn, do ¶nh hëng vÒ gièng, kü thuËt ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh cha tèt, c¸c kü thuËt kh¸c cha ®îc ¸p dông nªn n¨ng xuÊt cha ®¹t. Qua nhiÒu n¨m nghiªn cøu, b»ng kinh nghiÖm thùc tÕ, nh÷ng tr¶i nghiÖm thêng xuyªn, c¸c t¸c gi¶ ®· tù ®óc rót nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng kü thuËt ch¨m sãc cho c©y ®iÒu sinh trëng tèt vµ ®¹t n¨ng suÊt cao. 46 https://thuviensach.vn Cuèi th¸ng 4 thu ho¹ch xong ®iÒu, sau khi thu ho¹ch c©y mÊt søc do tËp trung dìng h¹t, v× vËy khi vµo mïa ma cÇn tËp trung lµm cá s¹ch vµ bãn ph©n h÷u c¬, NPK võa ®ñ ®Ó c©y ®iÒu phôc håi nhanh. Sè lîng bãn: 7kg ph©n h÷u c¬ vµ 5kg NPK, trén ®Òu ®µo r·nh quanh gèc s©u kho¶ng 10cm, gi¸p t¸n c©y, bãn xong råi lÊp ®Êt l¹i. §ît hai: kho¶ng th¸ng 8, còng bãn nh lÇn ®Çu, tuy nhiªn t¨ng thªm hµm lîng kali cho c©y gióp c©y thay l¸ ®ång lo¹t, kÕt hîp lµm cá, tØa cµnh kh« gióp c©y th«ng tho¸ng, t¹o kh«n gian tho¸ng cho c©y, gióp c©y ra nhiÒu hoa h¬n. Thêi gia ch¨m sãc cÇn ph¸t hiÖn c¸c lo¹i s©u bÖnh ph¸t triÓn ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn. CÇn phun thuèc ®óng chñng lo¹i vµ ®óng liÒu lîng ®Ó cho c©y kháe m¹nh, gióp viÖc ra hoa vµ thô phÊn ®¹t hiÖu qu¶ cao. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kü thuËt: Quy tr×nh ®¬n gi¶n, thao t¸c thùc hiÖn phï hîp, kh«ng phøc t¹p, lao ®éng ®Òu cã thÓ lµm ®îc. ViÖc ¸p dông kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn vÖ sinh m«i trêng, kh«ng lµm tho¸i hãa ®Êt trång. - HiÖu qu¶ kinh tÕ: §em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ¸p dông ®óng quy tr×nh sÏ lµm t¨ng s¶n lîng ®Õn 50% trªn 47 https://thuviensach.vn cïng mét diÖn tÝch ®Êt trång. Gi¶m chi phÝ ®Çu t, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. - HiÖu qu¶ x· héi: ChuyÓn giao quy tr×nh ¸p dông biÖn ph¸p trªn cho bµ con trång ®iÒu t¹i ®Þa ph¬ng vµ c¸c vïng trång ®iÒu kh¸c gióp cho nghÒ trång ®iÒu ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. 48 https://thuviensach.vn C¢Y CAU C¶NH NAM Mü T¸c gi¶: BµNH QUANG TUÊN §Þa chØ: Tæ 4, Êp 1, x· B×nh Mü, huyÖn Cñ Chi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Lo¹i c©y thuéc hä cau nguån gèc ë Nam Mü, cha tõng cã ë ViÖt Nam. 2. TÝnh hiÖu qu¶ §©y lµ lo¹i cau c¶nh t¬ng ®èi ®Ñp, phï hîp víi c¶nh quan ®« thÞ, khu d©n c, c¸c kh¸ch s¹n, ®¹i lé, c¸c khu du lÞch dÞch vô, danh lam th¾ng c¶nh, v.v.. RÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu vµ thæ nhìng ë ViÖt Nam, gãp phÇn t¹o m«i trêng xanh, s¹ch, ®Ñp. §©y lµ vÊn ®Ò bøc xóc kh«ng nh÷ng chØ ë ViÖt Nam mµ cßn lµ vÊn ®Ò cña c¸c níc trªn toµn thÕ giíi. Kh«ng cÇn nhiÒu c«ng søc ch¨m bãn cho c©y, v× c©y cã tÝnh sinh trëng cao, søc kh¸ng bÖnh tèt. 49 https://thuviensach.vn 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Tõ nguån h¹t cau gièng nhËp tõ Nam Mü vÒ, qu¸ tr×nh ¬m h¹t, trång dìng, sau mét thêi gian ch¨m sãc cho c©y ®ñ søc lín m¹nh råi ®em trång ë c¸c khu ®« thÞ, c«ng viªn c©y xanh, c¸c khu danh lam th¾ng c¶nh, v.v.. 50 https://thuviensach.vn PH¦¥NG PH¸P B¶O QU¶N NÊM T¦¥I N¤NG Hé T¸c gi¶: NGUYÔN THANH TïNG §Þa chØ: Êp Phó Hoµ I, x· B×nh Hoµ, huyÖn Ch©u Thµnh, tØnh An Giang §iÖn tho¹i: 0766271931; 0918976067 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p HiÖn nay, nhiÒu hé n«ng d©n ë nhiÒu n¬i trong tØnh ®· ph¸t triÓn nghÒ trång nÊm r¬m vµ bµo ng. Tuy nhiªn, hä Ýt cã ®iÒu kiÖn trang bÞ tñ l¹nh ®Ó b¶o qu¶n nÊm nªn thêng lµm s¹ch vµ mang th¼ng ra chî b¸n hoÆc tr÷ trong thïng míp cã ®Ó níc ®¸ l¹nh nhng kh«ng lµm khung b¶o vÖ. NÊm kh«ng ®îc ®ãn hép nªn thêng bÞ giËp, lµm gi¶m gi¸ trÞ th¬ng phÈm. Qua nghiªn cøu, anh Tïng ®· x©y dùng quy tr×nh s¬ chÕ nÊm bµo ng vµ nÊm r¬m t¬i, gåm kh©u ®ãng hép vµ ®a vµo thïng b¶o qu¶n l¹nh. Thïng b¶o qu¶n lµ thïng míp, cã kÖ nh«m, hép chøa nÊm lµ hép xèp ®ùng c¬m. Thïng b¶o qu¶n nÊm t¬i cã thÓ lµm dông 51 https://thuviensach.vn cô trng bµy nh÷ng hép nÊm t¬i giíi thiÖu b¸n hµng. Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ b¶o qu¶n ®îc nÊm t¬i l©u h¬n, chÊt lîng ®¶m b¶o (tõ 3-7 ngµy) vµ t¹o ra s¶n phÈm b¾t m¾t ngêi tiªu dïng. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Vèn ®Çu t cho ph¬ng ph¸p b¶o qu¶n Ýt, ®¬n gi¶n nhng mang l¹i hiÖu qu¶ cao, s¶n phÈm nÊm ®îc b¶o qu¶n t¬i l©u h¬n, chÊt lîng ®¶m b¶o, tõ ®ã t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho ngêi n«ng d©n. Chi phÝ ®Çu t cho thïng míp, nh«m lµm khung, c«ng lµm khung lµ 90.000 ®ång/thïng. Mçi thïng b¶o qu¶n ®îc 5kg nÊm trong 1 ngµy cÇn 1/8 c©y níc ®¸. Chi phÝ ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n 1kg nÊm hÕt 1.000 ®ång, nhng gi¸ trÞ t¨ng Ýt nhÊt 2.000 ®ång. §Æc biÖt nÊm bµo ng thu ho¹ch tríc ngµy r»m, 30 vµ ngµy nhiÒu cíi hái cã thÓ t¨ng thªm 5.000 ®ång. Ngoµi ra chÊt lîng cña nÊm Ýt h hao do ngêi tiªu dïng hay dïng tay bèc khi lùa chän nÊm. - HiÖu qu¶ kü thuËt: C¸ch ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n nÊm theo ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, cã thÓ triÓn khai ®îc ngay víi tr×nh ®é kü thuËt vµ thÞ trêng vËt t hiÖn nay. CÊu t¹o cña thïng l¹nh bao gåm: thïng míp (ngang 44cm x dµi 59cm x cao 38cm), khung nh«m (ngang 39m x dµi 54cm x cao 33cm), hép ®ùng 52 https://thuviensach.vn nÊm (ngang 12cm x dµi 19cm x cao 2-4cm) vµ mµng bäc ni l«ng). NÊm sau khi s¬ chÕ, cho vµo hép ®øng, bäc kÝn b»ng mµng bäc ni l«ng, xÕp vµo khung nh«m trong thïng míp cã ®Ó s½n ®¸ l¹nh. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông M« h×nh nµy cã thÓ ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c hé d©n trång nÊm vµ tiÓu th¬ng mua b¸n rau qu¶. M« h×nh ®· ®îc ¸p dông thùc tÕ thµnh c«ng t¹i gia ®×nh vµ trùc tiÕp híng dÉn cho hµng tr¨m bµ con hé n«ng d©n trång nÊm vµ c¸c tiÓu th¬ng mua b¸n rau qu¶. 53 https://thuviensach.vn S¶N XUÊT RAU MÇM TR£N C¥ CHÊT MïN C¦A SAU KHI TRåNG NÊM BµO NG¦ T¸c gi¶: NGUYÔN THANH TïNG §Þa chØ: Êp Phó Hoµ I, x· B×nh Hoµ, huyÖn Ch©u Thµnh, tØnh An Giang §iÖn tho¹i: 0766271931; 0918976067 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p HiÖn nay, chØ tÝnh riªng tØnh An Giang n«ng d©n ®· nu«i tæng sè trªn 500.000 bÞch ph«i nÊm bµo ng. Nh vËy h»ng n¨m th¶i ra m«i trêng 250 tÊn mïn ca phÕ th¶i sau khi trång nÊm. Xu thÕ nguån chÊt th¶i ngµy cµng t¨ng nhanh do nhu cÇu tiªu thô nÊm bµo ng ngµy cµng cao. TËn dông sè mïn ca nµy ®Ó gieo mÇm sÏ thu ®îc 20 tÊn rau mÇm mang l¹i gi¸ trÞ trªn 500.000.000 ®ång/n¨m. Gi¶i ph¸p nµy gãp phÇn t¨ng thªm thu nhËp cho ngêi d©n, tËn dông nguyªn liÖu phÕ phÈm, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i trêng. 54 https://thuviensach.vn 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: Rau mÇm hiÖn nay ®îc nhiÒu ngêi a chuéng v× ®îc trång trªn mïn dõa vµ trÊu trén víi tro nªn ngon, lµnh vµ an toµn cho ngêi sö dông. Tuy nhiªn, rau trång trªn trÊu trén víi tro tèn nhiÒu c«ng søc vµ nguån níc lµm s¹ch khi thu ho¹ch. Gi¸ nguyªn liÖu mïn dõa ngµy cµng t¨ng do ngêi d©n dïng trång c©y c¶nh vµ m¹ liÕp. TËn dông s¶n xuÊt rau mÇm trªn mïn ca sau khi ®· trång nÊm cÇn vèn ®Çu t kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng tèn tiÒn mua nguyªn liÖu nhng mang l¹i thu nhËp bæ sung kh«ng nhá cho ngêi trång nÊm. - HiÖu qu¶ kü thuËt: Ph¬ng ph¸p nµy t¬ng tù víi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt rau mÇm phæ biÕn hiÖn nay. Mïn ca sau khi trång nÊm ®îc ®¸nh t¬i ra, xö lý níc v«i 5% ®Ó tiÖt mÇm bÖnh, ®¹t ®é Èm thÝch hîp. Sau ®ã tiÕn hµnh gieo h¹t, ch¨m sãc vµ thu ho¹ch gièng nh c¸c lo¹i rau mÇm kh¸c. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông M« h×nh nµy cã thÓ ¸p dông ®¹i trµ cho tÊt c¶ c¸c hé d©n trång nÊm, dÔ dµng triÓn khai ®îc ngay. M« h×nh ®· ®îc ¸p dông thùc tÕ thµnh c«ng t¹i gia ®×nh vµ ®· ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cao, t¨ng thªm thu nhËp cho nghÒ trång nÊm. 55 https://thuviensach.vn N¢NG CAO GèC TI£U, KH¾C PHôC HIÖN T¦îNG TI£U CHÕT HµNG LO¹T T¸c gi¶: D¦¥NG §øC TUYÕT §Þa chØ: Phè T©n Trung, phêng T©n Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, tØnh Ninh B×nh §iÖn tho¹i: 0979340798 Sau khi xem c¸c th«ng tin vÒ hiÖn tîng tiªu chÕt hµng lo¹t ë huyÖn Ea H'leo tØnh §¾k L¾k vµ thµnh phè §µ N½ng, «ng TuyÕt ®· bá c«ng t×m tßi nguyªn nh©n tiªu chÕt, c¸ch gi¶i cøu nh÷ng c©y cßn sèng vµ kü thuËt trång míi, kh¾c phôc hiÖn tîng tiªu chÕt sau mïa ma. Theo «ng, mïa ma ë miÒn Nam thêng kÐo dµi, ®Êt trång tiªu vÒ mÆt dinh dìng rÊt tèt nhng tÝnh chÊt lý ho¸ häc cña ®Êt ë c¸c ®Þa ph¬ng trªn cã ®é tr¬ng co lín, rÊt dÔ nh·o nhoÐt vµo mïa ma vµ nøt nÎ vµo mïa n¾ng. C©y tiªu thuéc hä trÇu kh«ng lµ c©y trång c¹n, cã bé rÔ chïm. Còng gièng c¸c lo¹i c©y trång kh¸c, c©y tiªu 56 https://thuviensach.vn dÔ bÞ chÕt nÕu thiÕu «xy. Do ma nhiÒu, thêi gian kÐo dµi lµm ®Êt tr¬ng lªn, ®é Èm trong ®Êt qu¸ lín, «xy bÞ ®Èy ra ngoµi g©y ra t×nh tr¹ng ®Êt thiÕu «xy, c©y kh«ng h« hÊp ®îc, l¸ hÐo, rÔ bÞ thèi. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy cÇn c¶i t¹o tÝnh chÊt lý ho¸ häc cña ®Êt trong ®iÒu kiÖn ma liªn tôc kÐo dµi, tèn kÐm nhiÒu chi phÝ. Gi¶i ph¸p «ng ®a ra rÊt ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, chØ cÇn c¶i t¹o quanh trôc tiªu. Theo kü thuËt cò, c¸c trô tiªu trång trªn kho¶ng ®Êt b»ng ph¼ng cã kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh ®Ó phï hîp ®Ó c©y sinh trëng ph¸t triÓn. Theo kü thuËt míi, mçi trô tiªu n©ng cao nÒn so víi mÆt ®Êt h×nh khèi (vu«ng trßn tïy ý) cao 40- 50cm. Mçi mÆt réng kho¶ng 80-100cm. Nh vËy, xung quanh phÇn ®«n cao ph¶i kÌ b»ng g¹ch, ®¸, gç, tre… ®Ó ®Êt khái lë xuèng. PhÇn ®«n cao gåm 2/3 ®Êt + 1/3 xØ than trén ®Òu víi nhau (lo¹i xØ than tæ ong ë c¸c cöa hµng hoÆc c¸c lß v«i, lß g¹ch). XØ than kh«ng cÇn ®Ëp nhá trõ nh÷ng t¶ng xØ keo qu¸ to. NÕu cã thªm vá èc, hÕn, sß cµng tèt. §èi víi c©y tiªu ®· trång theo ph¬ng ph¸p cò hiÖn ®ang sèng vµ tiªu trång míi ®Òu ®«n cao theo ph¬ng ph¸p nµy. Víi kü thuËt nµy, rÔ tiªu võa ph¸t triÓn ë phÇn ®Êt phÝa díi võa ph¸t triÓn ë phÇn ®«n cao vµ ®iÒu quan träng lµ dï ma liªn tôc kÐo dµi nhiÒu th¸ng do xØ than kh«ng bÞ ph©n hñy, cã ®é tho¸ng cao, ®Êt kh«ng bÞ dÝ dÏ. §Êt sÏ 57 https://thuviensach.vn lu«n cung cÊp ®ñ lîng «xy cho c©y, kh¾c phôc ®îc hiÖn tîng tiªu chÕt sau mïa ma. Kü thuËt míi nµy t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thu dinh dìng cña c©y tiªu tèt h¬n, t¨ng th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt, kh¾c phôc hiÖn tîng tiªu chÕt vµo mïa ma, gióp bµ con n«ng d©n æn ®Þnh nghÒ trång tiªu. Kü thuËt nµy cã thÓ ¸p dông cho c¸c vïng trång tiªu trong c¶ níc. ¤ng ®· viÕt th, phæ biÕn s¸ng kiÕn ®Õn «ng Ng« ThÕ Huynh, Phã Chñ tÞch Héi ®ång nh©n d©n x· Evi, huyÖn Ea H'leo, §¾k L¾k, n¬i cã tiªu chÕt hµng lo¹t. ¤ng Huynh ®· gäi ®iÖn c¶m ¬n vµ nãi sÏ híng dÉn bµ con lµm theo s¸ng kiÕn nµy. 58 https://thuviensach.vn PHôC HåI C¢Y §A T¢N TRµO T¸c gi¶: D¦¥NG §øC TUYÕT §Þa chØ: Phè T©n Trung, phêng T©n Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, tØnh Ninh B×nh §iÖn tho¹i: 0979340798 Sau khi c¸c b¸o ph¶n ¸nh hiÖn tîng c©y ®a T©n Trµo cã nguy c¬ chÕt, mét sè phÇn th©n c©y ®· bÞ s©u, mét sè cµnh ®· chÕt, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· cho trång cá, rµo ch¾n xung quanh, phun thuèc s©u, bãn ph©n cho c©y nhng vÉn cã nguy c¬ bÞ chÕt. ¤ng TuyÕt ®· nghiªn cøu, t×m hiÓu nguyªn nh©n c©y bÞ chÕt, tõ ®ã «ng ®· viÕt th lªn ñy ban nh©n d©n tØnh Tuyªn Quang tr×nh bµy s¸ng kiÕn phôc håi c©y ®a T©n Trµo. Theo «ng, nguyªn nh©n c©y bÞ chÕt lµ do rÔ c©y kh«ng hÊp thu ®ñ chÊt dinh dìng ®Ó nu«i c©y. C©y ®a T©n Trµo sèng mét m×nh trªn mét kho¶ng ®Êt b»ng ph¼ng, bé rÔ chÝnh chñ yÕu ph¸t triÓn vµo lßng ®Êt, kh«ng cã rÔ phô ¨n xuèng ®Êt. C©y chØ cã mét th©n, tõ gèc lªn ®Õn 59 https://thuviensach.vn n¬i ph©n cµnh kho¶ng 4-5m. Dinh dìng cung cÊp cho c©y chñ yÕu tõ bé rÔ chÝnh. Tuæi cña c©y ®· 300 n¨m, do vËy bé rÔ chÝnh ®· giµ nªn kh¶ n¨ng hÊp thu dinh dìng kÐm. H¬n n÷a vá th©n c©y ®ãng vai trß dÉn dinh dìng tõ rÔ lªn nu«i th©n ®· bÞ môc s©u mét sè chç nªn c©y bÞ chÕt mét sè cµnh. Bé l¸ cña c©y ®a rÊt lín, nhu cÇu níc nhiÒu, nªn xa xa «ng cha ta thêng trång c©y ®a g¾n liÒn víi bÕn níc. Gi¶i ph¸p phôc håi c©y ®a T©n Trµo chia lµm hai giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1: §æ ®Êt cao nh mét qu¶ ®åi tíi cµnh ®Ó t¹o rÔ phô. Môc ®Ých t¹o bé rÔ phô tõ cµnh ®Ó rÔ phô lÊy dinh dìng ngay tõ qu¶ ®åi nh©n t¹o kÞp thêi nu«i dìng c©y. §ång thêi môc ®Ých l©u dµi tõ rÔ phô t¹o ra c¸c th©n phô. Sau khi rÔ ®©m xuèng mÆt ®Êt th× moi dÇn ®Êt ra tõ trªn xuèng. Víi ph¬ng ph¸p nµy th× trong t¬ng lai, dï th©n chÝnh môc hÕt, c©y ®a còng cã nhiÒu th©n phô ®¶m ®¬ng chøc n¨ng nu«i c©y. Giai ®o¹n nµy cã thÓ kÐo dµi n¨m ®Õn b¶y n¨m. §Ó rÔ mau ph¸t triÓn, ®Êt ®æ vµo nªn trén thªm r¬m, bÌo t©y ®Ó t¹o t¬i xèp vµ cung cÊp thªm dinh dìng cho c©y. §ång thêi cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p khoa häc tiªn tiÕn nh phun thuèc kÝch thÝch rÔ ®Ó t¹o rÔ tõ cµnh. 60 https://thuviensach.vn Giai ®o¹n 2: Sau khi c©y ®· ra nhiÒu rÔ phô, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho rÔ phô ®©m vµo ®Êt ph¸t triÓn thuËn lîi nªn tiÕn hµnh c¶i t¹o phÇn díi mÆt ®Êt. C¸ch gèc ®a 10m ®µo hè s©u kho¶ng 1m, réng kho¶ng vµi mÐt. LÊy ®Êt võa ®µo lªn trén thªm víi xØ keo ë c¸c lß v«i, lß g¹ch, bæ sung ph©n vi sinh råi hoµn l¹i nh cò. Ph¬ng ph¸p nµy gäi lµ ®¶o ®Êt. Lµm nh vËy t¹o nhiÒu c¸c ngâ ng¸ch cho rÔ ph¸t triÓn vµ vµi th¸ng sau ®¶o bªn gèc ®èi diÖn, thùc hiÖn ®ñ bèn phÝa. Cã thÓ ®µo mét c¸i hå gÇn c©y ®a võa t¹o c¶nh quan ®Ñp võa t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c©y ®a ph¸t triÓn. Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ ¸p dông cho c¸c c©y gièng ®a, si cÇn b¶o tån gi÷ g×n l©u dµi. Sau khi «ng TuyÕt göi s¸ng kiÕn vÒ phôc håi c©y ®a T©n Trµo, «ng ®· ®îc ñy ban nh©n d©n tØnh Tuyªn Quang mêi lªn héi th¶o nhng «ng ®· kh«ng tham gia ®îc. ñy ban nh©n d©n tØnh Tuyªn Quang ®· göi th c¶m ¬n t©m huyÕt vµ s¸ng kiÕn cña «ng. 61 https://thuviensach.vn C¶I T¹O MéT Sè LO¹I §ÊT TRåNG HOA HåNG Vµ MéT Sè C¢Y TRåNG §¹T N¡NG SUÊT, CHÊT L¦îNG CAO T¸c gi¶: D¦¥NG §øC TUYÕT §Þa chØ: Phè T©n Trung, phêng T©n Thµnh, thµnh phè Ninh B×nh, tØnh Ninh B×nh §iÖn tho¹i: 0979340798 Sau khi thÊy m« h×nh trång hoa hång ë thµnh phè Ninh B×nh thÊt b¹i v× hiÖu qu¶ thÊp, chÊt lîng kh«ng cao mÆc dï ®îc sù t vÊn cña c¸c chuyªn gia Hµ Lan, «ng TuyÕt ®· dµy c«ng nghiªn cøu vµ t×m tßi nguyªn nh©n. Sau mét thêi gian, «ng nhËn thÊy trong qu¸ tr×nh canh t¸c, ngêi trång cha chó ý ®Õn viÖc c¶i t¹o tÝnh chÊt lý hãa häc cña ®Êt hoÆc v« t×nh lµm cho ®Êt yÕm khÝ, thiÕu «xy, bé rÔ kh«ng ph¸t triÓn ®îc, kh¶ n¨ng hÊp thu dinh dìng kÐm dÉn ®Õn n¨ng suÊt, chÊt lîng kÐm. Theo ph¬ng ph¸p truyÒn thèng, hoa hång ®îc trång trªn luèng réng 1,5m (gièng luèng 62 https://thuviensach.vn trång rau). ChÊt lîng ®Êt chØ ®îc c¶i t¹o b»ng ph©n bãn. Gi¶i ph¸p míi ë ®©y lµ c¶i t¹o tÝnh chÊt lý häc cña ®Êt b»ng c¸ch thªm vµo ®Êt mét lo¹i vËt liÖu míi, vµ kü thuËt thiÕt kÕ luèng hoa ®¶m b¶o cho ®Êt thêng xuyªn t¬i xèp, t¹o ®iÒm kiÖn thuËn lîi nhÊt cho bé rÔ ph¸t triÓn. Gi¶i ph¸p nµy cè g¾ng tËn dông t¹i chç nh÷ng phÕ th¶i cña ®Þa ph¬ng, gióp bµ con n«ng d©n tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn ®Çu t thÊp nhÊt. §èi víi lo¹i ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nÆng nh ®Êt phï sa, ®Êt hai lóa, ®Êt thÞt nhÑ, quy tr×nh c¶i t¹o vµ thiÕt kÕ luèng hoa nh sau: ChØ c¶i t¹o phÇn mÆt ®Êt cao 20cm bao gåm 2/3 ®Êt kh« vµ 1/2 xØ than nghiÒn nhá (nªn trén thªm Ýt vá èc, vá hÕn). NÕu ®Êt ít qu¸nh th× ph¶i ph¬i kh« råi ®Ó ¶i, ®Ëp nhá råi míi trén xØ than. Díi mÆt ®¸y cña luèng hoa ®îc l¸t b»ng mét líp g¹ch xØ, hay g¹ch ®á (lo¹i rÎ tiÒn) råi ®æ líp ®Êt ®îc trén víi xØ trÊu ®· trén lªn trªn. ChiÒu cao mÆt cña mÆt ®Êt ®îc ®æ lµ 20cm. Hai bªn thµnh luèng kÌ b»ng g¹ch, tre, liÕp nøa, gç… ThiÕt kÕ luèng hoa h×nh ch÷ nhËt, chiÒu réng luèng hoa 1m, r·nh ®Ó gi÷a hai luèng réng kho¶ng 40-50cm. Víi ph¬ng ph¸p c¶i t¹o vµ thiÕt kÕ nµy, luèng hoa thêng xuyªn tho¸ng khÝ, bé rÔ dÔ hÊp thu dinh dìng, gióp c©y trång ®¹t n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao. VÒ mïa n¾ng, ®Êt bÞ tho¸t níc nhanh nªn 63 https://thuviensach.vn lu ý r¶i trªn bÒ mÆt luèng hoa mét líp r¬m r¹, bÌo t©y hoÆc ni l«ng võa gi¶m ®îc mÊt níc võa h¹n chÕ cá d¹i. §èi víi lo¹i ®Êt pha c¸t b¹c mµu: §©y lµ lo¹i ®Êt dinh dìng kÐm, cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ. ViÖc thiÕt kÕ luèng hoa vµ mÆt ®¸y luèng hoa nh trªn. Ph©n ®Êt c¶i t¹o 20cm lµ 50% ®Êt t¹i chç vµ 50% bæ sung tõ n¬i kh¸c vÒ cã ®é dinh dìng tèt h¬n nh ®Êt phï sa, ®Êt vïng ®åi (mµu ®á n©u, vµng cua g¹ch), ®Êt thÞt nhÑ. Do ®Êt lu«n tho¸ng khÝ, kh«ng ph¶i xíi x¸o lµm ®Êt qua l¹i qua c¸c n¨m diÖt trõ cá d¹i nªn c©y dÔ dµng ph¸t triÓn thuËn lîi, kh«ng cã hiÖn tîng tho¸i ho¸ ®Êt, tiÕt kiÖm c«ng søc vµ gièng vèn cho ngêi n«ng d©n, gióp nghÒ trång hoa hång thªm bÒn v÷ng, ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng trong níc vµ xuÊt khÈu, ®a l¹i thu nhËp cao h¬n víi biÖn ph¸p canh t¸c cò. ¤ng TuyÕt ®· ®Õn tËn n¬i phæ biÕn s¸ng kiÕn nµy cho anh Bïi Sü Huúnh, chñ trang tr¹i trång hoa ë huyÖn Qu¶ng X¬ng, Thanh Ho¸. 64 https://thuviensach.vn lÜnh vùc ch¨n nu«i65 https://thuviensach.vn 66 https://thuviensach.vn QUY TR×NH NU¤I DÕ THÞT Vµ DÕ §Î T¸c gi¶: NGUYÔN THANH B×NH §Þa chØ: Th«n Trung, thÞ trÊn Cam §øc, huyÖn Cam L©m, tØnh Kh¸nh Hßa 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Chuång tr¹i nu«i dÕ thÞt vµ dÕ ®Î ph¶i tho¸ng m¸t vÒ mïa nãng, che phñ kÝn vµo mïa ma l¹nh, dïng líi ruåi hoÆc líi lç nhá ®Ó thng, ch¾n, tr¸nh c¸c ®éng vËt nh chuét, r¾n, mèi, th»n l»n x©m nhËp vµo ¨n dÕ. N¬i ®Ó trøng ph¶i cã thïng (héc) b¶o vÖ. Thïng b¶o vÖ cã nhiÖm vô chøa c¸c con dÕ m¸i vµ dÕ cå trong thêi gian ®Î trøng, ®ång thêi gióp b¶o vÖ æ ®Î trøng trong thêi gian dÕ m¸i vµo æ ®Î. Thïng b¶o vÖ ph¶i kÝn, cã ®Ó lç th«ng giã ®îc che ®Ëy b»ng líi lç nhá, tr¸nh c¸c sinh vËt l¹ x©m nhËp vµo ph¸ ho¹i. V× trong mét thïng b¶o vÖ cã chøa nhiÒu ®«i dÕ, do ®ã ta cÇn ph¶i lµm nhiÒu æ ®Ó dÕ ®Î. NhiÖt ®é trong nhµ nu«i cÇn ®iÒu chØnh thÝch hîp v× dÕ lµ loµi c«n trïng rÊt mÉn c¶m víi sù 67 https://thuviensach.vn chuyÓn biÕn cña nhiÖt ®é. NhiÖt ®é tèt nhÊt nªn gi÷ trung b×nh tõ 26-280oC, mïa n¾ng nãng ph¶i tho¸ng m¸t, mïa l¹nh nªn dïng ®Ìn sëi Êm, tr¸nh bÞ ít. Thøc ¨n nªn chØ ¨n trong ngµy, kh«ng ®Ó thõa qua ®ªm. §èi víi rau xanh ph¶i röa thËt s¹ch vµ x¾t máng råi míi cho ¨n. Kh«ng ®îc cho dÕ ¨n ruét da, dÕ sÏ bÞ tiªu ch¶y. Nªn dïng c¸m thùc phÈm cho gµ con ¨n, hay cho c¸, chim v× lo¹i nµy ®Çy ®ñ chÊt dinh dìng cÇn thiÕt cho dÕ. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: §©y lµ mét m« h×nh kinh tÕ gia ®×nh rÊt thÝch hîp víi bµ con n«ng d©n, vèn ®Çu t Ýt, c«ng viÖc nhÑ nhµng, cã thu nhËp cao. Ch¼ng h¹n, víi diÖn tÝch chuång tr¹i 60m2, «ng ®Çu t mua 400 thau chøa dÕ vµ c¸c trang thiÕt bÞ kh¸c nh thïng chøa dÕ ®Î, æ ®Î trøng, rÕ… víi tæng møc ®Çu t 18.000.000®ång. ChØ cÇn mét ngêi ch¨m sãc vµ qu¶n lý th× sau t¸m th¸ng thu håi ®îc vèn. Mçi ngµy thu nhËp trung b×nh tõ 200.000 ®ång ®Õn 300.000 ®ång. - HiÖu qu¶ x· héi: DÕ dïng ®Ó chÕ biÕn ra nhiÒu mãn ¨n ngon, bæ dìng, ®îc nhiÒu ngêi a chuéng; lµ thùc phÈm cung cÊp cho viÖc nu«i chim kiÓng, cã gi¸ thµnh 68 https://thuviensach.vn kh¸ cao, vèn ®Çu t thÊp, tËn dông ®îc lùc lîng lao ®éng nhµn rçi, cã thÓ nu«i quanh n¨m. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Nu«i dÕ th¬ng phÈm dÔ øng dông vµo m« h×nh kinh tÕ gia ®×nh. Ngêi nu«i dÕ tu©n thñ tèt c¸c kü thuËt mÊu chèt trªn th× kh¶ n¨ng thµnh c«ng cao. 69 https://thuviensach.vn øNG DôNG Kü THUËT NU¤I THá TH¶ V¦êN T¸c gi¶: TRÇN V¡N §¹T §Þa chØ: Thµnh phè B¾c Giang, tØnh B¾c Giang 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p XuÊt ph¸t tõ ý tëng tËn dông nguån thøc ¨n tù nhiªn s½n cã ë vên nhµ nh tríc ®©y c¸c hé d©n vÉn thêng sö dông ®Ó nu«i gµ, vÞt…, t¸c gi¶ ®· ®a ra gi¶i ph¸p nu«i thá th¶ vên ®Ó tËn dông kh¶ n¨ng s½n cã vµ n©ng cao thu nhËp cho c¸c hé ch¨n nu«i. ViÖc nu«i thá th¶ vên kh«ng cÇn lµm chuång tr¹i mµ chØ cÇn x©y dùng têng bao ®Ó b¶o vÖ vµ cã thªm chç tró Èn khi gÆp thêi tiÕt ma, n¾ng. Nu«i thá th¶ vên khai th¸c ®îc tèi ®a tËp tÝnh tù nhiªn cña thá lµ ®µo hang tró Èn vµ sinh në rÊt tù nhiªn. 2. TÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ, kü thuËt: ViÖc nu«i thá th¶ vên tríc hÕt gióp cho ngêi 70 https://thuviensach.vn nu«i gi¶m ®îc c«ng lao ®éng c¾t cá, cho thá ¨n, c«ng theo dâi khi phèi gièng vµ chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cho thá sinh në. ViÖc nu«i thá th¶ vên gióp ngêi nu«i tËn dông ®îc nguån thøc ¨n tù nhiªn vµ gi¶m chi phÝ ®ãng chuång, æ cho thá; nhÊt lµ khi thá sinh në. NÕu nu«i theo ph¬ng ph¸p truyÒn thèng th× khi thá sinh në sÏ cÇn mçi con mét æ, m¸ng ¨n riªng… trong khi nu«i th¶ vên th× tù thá sÏ ®µo hang vµ sinh në. ViÖc nu«i thá th¶ vên cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc tõ 30-40% chi phÝ so víi nu«i nhèt. Thá mÑ khi nu«i th¶ vên, kh¶ n¨ng sinh në cao h¬n. Víi thá th¬ng phÈm nu«i b»ng ph¬ng ph¸p th¶ vên sÏ cho chÊt lîng thÞt cao h¬n so víi nu«i nhèt. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Theo t¸c gi¶, ph¬ng ph¸p nu«i thá th¶ vên ®· cã 360 hé n«ng d©n ë thµnh phè B¾c Giang ¸p dông. §· cã 92 hé nghÌo vµ gÇn 1.000 c¸n bé, héi viªn ®îc tËp huÊn ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nu«i thá th¶ vên. 71 https://thuviensach.vn M¤ H×NH PHèI HîP NU¤I TRïN QUÕ, Gµ TH¶ V¦êN, TRåNG GõNG TRONG BAO XI M¡NG T¸c gi¶: TRÇN CHÝ HïNG §Þa chØ: S¬n Long, phêng Ba Ngßi, huyÖn Cam Ranh, tØnh Kh¸nh Hoµ §iÖn tho¹i: 0914248919 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p M« h×nh nu«i trïn quÕ, gµ th¶ vên, trång gõng l©u nay vÉn ®îc bµ con n«ng d©n tiÕn hµnh nhng chØ riªng lÎ, cha ph¸t huy hiÖu qu¶ tèi ®a. ¤ng Hïng ®· biÕt kÕt hîp ba m« h×nh víi nhau t¹o thµnh mét m« h×nh rÊt phï hîp cho qu¸ tr×nh sinh trëng cña tõng lo¹i vËt nu«i, c©y trång, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña bµ con ®Þa ph¬ng. Quy tr×nh, kü thuËt ®¬n gi¶n: dïng ph©n cña gµ th¶ vên lµm thøc ¨n cho trïn, khi trïn ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh, dïng trïn vç bÐo cho gµ, ph©n trïn trén víi c¸t dïng ®Ó bãn cho gõng trång trong bao xi m¨ng. M« h×nh nµy gi¶m chi phÝ, 72 https://thuviensach.vn t¨ng chÊt lîng vµ n¨ng suÊt s¶n xuÊt, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ, gãp phÇn b¶o vÖ m«i trêng. 2. VÒ tÝnh hiÖu qu¶ - HiÖu qu¶ kinh tÕ: M« h×nh kÕt hîp nµy ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao do tËn dông ®îc nguån thøc ¨n vµ ph©n bãn, chu tr×nh khÐp kÝn nªn viÖc tiªu thô s¶n phÈm dÔ dµng, gi¶m chi phÝ, gi¶m c«ng lao ®éng. NÕu nu«i gµ b×nh thêng theo truyÒn thèng th× thêi gian tõ khi th¶ nu«i ®Õn lóc xuÊt b¸n mÊt Ýt nhÊt lµ 5 th¸ng; thÕ nhng nu«i víi thøc ¨n lµ trïn quÕ, gµ lín nhanh (do lîng ®¹m dåi dµo), gi¶m nguy c¬ m¾c bÖnh, ®ång thêi rót ng¾n thêi gian nu«i chØ cßn bèn th¸ng. Bªn c¹nh ®ã, nguån ph©n trïn th¶i ra lµ lo¹i ph©n bãn rÊt tèt, dÔ tiªu, lµm t¨ng n¨ng suÊt, s¶n lîng cho c¸c lo¹i c©y trång. B×nh thêng, n¨ng suÊt gõng trång trong bao xi m¨ng ®¹t 1 - 1,5 kg/bao nhng cã bæ sung ph©n trïn quÕ, n¨ng suÊt cã thÓ lªn tíi 2 - 2,5 kg/bao (sau b¶y th¸ng). Mçi lao ®éng cã thÓ nu«i 20 « trïn (mçi « 1m2), sau 4 th¸ng thu mçi « 3kg (gi¸ 100.000 ®ång/kg trïn), tæng céng cã 60kg, t¬ng ®¬ng 6 triÖu ®ång. Mét con gµ sö dông ph©n trïn bæ sung ®¹m (2 th¸ng) cÇn 85g/con. Mét lao ®éng nu«i ®îc 500 con gµ, tøc lµ sö dông 42,5kg/2 th¸ng. Nh vËy, sau khi cung cÊp ®ñ thøc ¨n cho gµ, ngêi lao ®éng cßn cã thu nhËp thªm 17,5kg 73 https://thuviensach.vn ph©n trïn trong bèn th¸ng, gi¸ trÞ nµy tÝnh ra gÇn 500.000 ®ång/th¸ng. Khi bæ sung ®¹m b»ng sinh khèi trïn quÕ chi phÝ b×nh qu©n 500 ®ång/ngµy/con, t¬ng ®¬ng 15.000 ®ång/th¸ng/con. Mét lao ®éng nu«i 500 con gµ, tiÕt kiÖm ®îc gÇn 2 triÖu ®ång/th¸ng. Ngoµi ra, bãn ph©n trïn cho gõng cã thÓ t¨ng n¨ng suÊt 1kg/bao. Mét lao ®éng trång 500 bao gõng/7 th¸ng, tÝnh ra thu nhËp mét th¸ng xÊp xØ 2 triÖu ®ång (gi¸ gõng 25.000 ®ång/kg). Nh vËy, kÕt hîp c¶ ba ®èi tîng theo c¸ch nµy, mçi lao ®éng cã thu nhËp Ýt nhÊt 4 triÖu ®ång/th¸ng. - HiÖu qu¶ kü thuËt: C¸c c«ng ®o¹n kÕt hîp ch¨n nu«i vµ trång trät cña m« h×nh nµy ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, tËn dông ®îc nguån lao ®éng vµ nguyªn liÖu s½n cã ë ®Þa ph¬ng, ®Çu t chi phÝ thÊp, cho chÊt lîng thùc phÈm s¹ch, ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - HiÖu qu¶ x· héi: M« h×nh nµy cßn mang l¹i lîi Ých vÒ m«i trêng, tËn dông ®îc r¸c th¶i trong sinh ho¹t vµ nguån ph©n th¶i trong ch¨n nu«i. NÕu ¸p dông réng r·i m« h×nh nµy t¹i c¸c ®Þa ph¬ng, nhÊt lµ c¸c vïng n«ng th«n th× n«ng d©n cã c¬ héi gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, xãa ®ãi, gi¶m nghÌo; ®ång thêi cßn t¹o ra nguån thùc phÈm s¹ch, an toµn. MÆt kh¸c, tËn dông nguån ph©n, r¸c th¶i trong ch¨n nu«i, sinh ho¹t sÏ gióp gi¶m thiÓu t¸c h¹i cho m«i trêng. 74 https://thuviensach.vn 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông M« h×nh nµy phï hîp vµ cã thÓ ¸p dông réng r·i cho bµ con n«ng d©n trªn c¶ níc. HiÖn nay, m« h×nh cña «ng Hïng ®· ®îc øng dông t¹i nhiÒu ®Þa ph¬ng trong tØnh. Víi hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ vµ m«i trêng, ®Ò tµi cña «ng Hïng ®· ®îc Héi ®ång Gi¸m kh¶o Héi thi S¸ng t¹o khoa häc kü thuËt Kh¸nh Hßa lÇn thø IV (2010 - 2011) trao gi¶i KhuyÕn khÝch. 75 https://thuviensach.vn CHÕ BIÕN C¢Y HOANG D· THµNH BµI THUèC Cã HIÖU NGHIÖM CHO CH¡N NU¤I T¸c gi¶: TRÇN THÞ HåNG §Þa chØ: X· Hång Th¸i, huyÖn ViÖt Yªn, tØnh B¾c Giang 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p C¸c gi¶i ph¸p ®· qua thùc nghiÖm: Dïng c©y bä m¶y, c©y rau dõa, c©y phÌn ®en vµ l¸ c©y trÇu kh«ng (gäi theo tiÕng ®Þa ph¬ng) tæng hîp ®em b¨m nhá (khèi lîng tïy theo sè lîng vËt nu«i), ®un s«i lÊy níc cho gµ, ngan, vÞt uèng, hoÆc ®em nÊu ch¸o cho lîn ¨n sÏ ch÷a ®îc bÖnh ®êng ruét vµ ®i ngoµi rÊt hiÖu nghiÖm. §©y lµ nh÷ng c©y thuèc rÊt dÔ t×m trong thiªn nhiªn, chÕ biÕn ®¬n gi¶n, kh«ng mÊt nhiÒu c«ng søc, dÔ uèng, kh«ng cã t¸c dông phô, rÊt cã Ých cho gia ®×nh ch¨n nu«i. 2. TÝnh hiÖu qu¶ Tõ viÖc ¸p dông thùc tÕ vµo m« h×nh trang tr¹i cña héi viªn ë ®Þa ph¬ng cho thÊy: khi cha dïng 76 https://thuviensach.vn biÖn ph¸p ch÷a bÖnh cho gia sóc b»ng ph¬ng ph¸p trªn mµ vÉn dïng ph¬ng ph¸p tiªm vµ cho uèng thuèc; víi trang tr¹i kho¶ng 1,5ha ch¨n nu«i tæng hîp theo m« h×nh kinh tÕ VAC th× mét n¨m tèn kho¶ng h¬n 10 triÖu tiÒn thuèc b¶o vÖ, tiªm phßng, trÞ vµ ch÷a bÖnh cho gia sóc, gia cÇm. ViÖc dïng vµ l¹m dông thuèc thó y cã thÓ ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña vËt nu«i nh cßi cäc, chËm lín, ngõng sinh s¶n, sinh s¶n dÞ tËt, v.v.. Dïng c©y cá qua chÕ biÕn dïng cho vËt nu«i kh«ng nhÊt thiÕt khi cã bÖnh hay biÓu hiÖn cña bÖnh míi sö dông. Nªn cho vËt nu«i uèng ngay tõ nhá, viÖc uèng thuèc ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu khiÕn cho con vËt hÊp thô tèt thøc ¨n, chãng lín, cã søc ®Ò kh¸ng cao, tr¸nh ®îc nhiÒu lo¹i dÞch bÖnh. 3. Kh¶ n¨ng ¸p dông Khi ¸p dông trong toµn x· Hång Th¸i vµ mét sè x· l©n cËn cã tíi 80% ngêi ch¨n nu«i thùc hiÖn, ph¶n ¸nh tÝch cùc tÝnh hiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p vµ c«ng nhËn ®©y lµ bµi thuèc rÊt tèt cho c¸c hé ch¨n nu«i. Vèn ®Çu t ban ®Çu kho¶ng 4.000.000 ®Õn 5.000.000 ®ång lµ cã mét lång s¾t hoµn chØnh cã thÓ sö dông nu«i l©u dµi. TiÒn gièng ban ®Çu kho¶ng 1.200.000® cho 120 con gièng. Nu«i trong lång s¾t (hoÆc inox), mËt ®é nu«i 20-30 con/m2, th¶ rÊt dµy so víi tù nhiªn, chñ ®éng cho ¨n thøc ¨n theo ý cña ngêi nu«i (thÞt, giun ®Êt, c¸ vôn phÕ th¶i, c«n trïng c¸c lo¹i). 77 https://thuviensach.vn C¶I T¹O GIèNG LîN Tõ CON N¸I LAI DïNG PH¦¥NG PH¸P Sö DôNG ¦U THÕ LAI T¸c gi¶: L£ B¸ KIM §Þa chØ: km1, x· Ph¬ng S¬n, huyÖn Lôc Ng¹n, tØnh B¾c Giang §iÖn tho¹i: 02403891071 1. TÝnh míi cña gi¶i ph¸p Gi¶i ph¸p cña «ng Kim lµ chän con n¸i F1 tõ chÝnh ®µn lîn th¬ng phÈm s¾p xuÊt thÞt sau ®ã cho phèi víi lîn ngo¹i siªu n¹c ®Ó ®îc con lai m¸u ngo¹i. Con nµy ®· cã tû lÖ n¹c t¬ng ®èi cao t¹m thêi ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, tiÕp tôc chän ë ®µn lîn m¸u ngo¹i nµy lµm lîn n¸i cho phèi víi lîn ngo¹i siªu n¹c, sÏ cã s¶n phÈm lµ lîn con cã 7/8 m¸u ngo¹i. Vµ cø nh vËy, rÊt nhanh chãng chóng ta cã gièng lîn siªu n¹c trong nhµ tõ chÝnh con lîn n¸i nÒn cña nhµ. §Ó cã con gièng m¸u ngo¹i chóng ta chØ cÇn thêi gian 14 th¸ng vµ cø nh vËy sau 3 n¨m ®· cã ®µn lîn n¹c 7/8 m¸u ngo¹i. 78 https://thuviensach.vn