🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Cá Thể Và Xã Hội - Jiddu Krishnamurti full prc pdf epub azw3 [Triết Học] Ebooks Nhóm Zalo CÁ THỂ VÀ XÃ HỘI J. KRISHNAMURTI INDIVIDUAL & SOCIETY www.thuvienhoasen.org Lời dịch: ÔNG KHÔNG Tháng 7-2010 TỔNG QUÁT CÁ THỂ LÀ GÌ? XÃ HỘI LÀ GÌ? SӴ QUAN TRỌNG CỦA CÁ THỂ NGỤC TÙ CỦA TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH NHӲNG VẤN ĐỀ CỦA CỞI BỎ TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH NHӲNG TIẾP CẬN SAI LẦM ĐỐI VỚI CỞI BỎ TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH LIỆU CÁI TRÍ CÓ THỂ TӴ LÀM TӴ DO CHÍNH NÓ KHỎI TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH? BÀN VỀ SӴ GIÁO DỤC ĐÚNG ĐẮN BÀN VỀ CHIẾN TRANH VÀ HOÀ BÌNH TÓM TẮT Một tuyển tập những đoạn văn từ những lời giảng của J. KRISHNAMURTI Bằng cách tập trung vào sự kiện của tình trạng bị quy định chặt chẽ và sự cần thiết cho tinh thần phải trải qua một cách mạng, Krishnamurti dẫn chúng ta đến nền tảng chung, đến cái nguồn của cả cá thể lẫn xã hội. . Phản ứng của chúng ta đến một xã hội đang phân rã là gì? . Người ta có thể sáng tạo một thay đổi như thế nào? -Trong chính người ta -Trong xã hội . Tánh cá thể thực sự là gì? Trong những trả lời chính xác của ông cho những câu hỏi này, Krishnamurti mời mọc chúng ta tìm hiểu mới mẻ lại sự liên hệ của chúng ta như những con người với chính chúng ta và với lẫn nhau. “Từ cơ bản, cá thể là tập thể, và xã hội là sự tạo thành của cá thể. Cá thể và xã hội có liên quan lẫn nhau, đúng chứ? Chúng không tách rời. Cá thể xây dựng cấu trúc của xã hội, và xã hội hay môi trường sống định hình cá thể. Mặc dù môi trường sống quy định cá thể, anh ấy luôn luôn có thể tự-làm tự do chính anh ấy, phá vỡ nền tảng của anh ấy ... Cá thể chỉ quan trọng trong ý nghĩa rằng anh ấy có khả nằng tự-làm tự do chính anh ấy khỏi tình trạng bị quy định của anh ấy và hiểu rõ sự thật.” J. Krishnamurti, Bình phẩm về Sống, Tập II, Chương 19 TỔNG QUÁT Đối với mọi người, quá rõ ràng rằng khắp thế giới phải có một cách mạng cơ bản – một cách mạng không thuộc nhӳng tӯ ngӳ, không thuộc nhӳng ý tưởng hay nhӳng tín điều, nhưng một thay đổi, một đột biến tổng thể trong tư tưởng. Bởi vì trong thế giới, đó là thế giới của chúng ta – thế giới mà chúng ta sống trong đó, thế giới mà bạn và tôi cư ngụ – nhӳng bạn bè, nhӳng liên hệ, công việc, nhӳng ý tưởng, và nhӳng niềm tin, và nhӳng giáo điều mà chúng ta bám chặt đã sản sinh một thế giới quỉ quái, một thế giới của xung đột, đau khổ, và phiền muộn vô tận. Không cần phủ nhận nó. Mặc dù mỗi người chúng ta nhận biết được tình trạng kỳ lạ này về nhӳng sӵ việc trong thế giới, chúng ta chấp nhận nó như một quy định bình thường, chúng ta dung thӭ nó ngày này sang ngày khác; chúng ta không bao giờ tìm hiểu sӵ cần thiết, sӵ khẩn cấp của một cách mạng mà không là kinh tế hay chính trị nhưng còn cơ bản hơn nhiều. Và đó là điều gì chúng ta sẽ cùng nhau bàn luận, cùng nhau nói chuyện, cùng nhau tìm hiểu, trong suốt ba tuần lễ này. Nhưng, muốn tìm hiểu, phải có tӵ do. Muốn tìm hiểu sâu sắc, lâu dài, bạn phải rời nhӳng quyển sách của bạn, nhӳng ý tưởng của bạn, nhӳng truyền thống của bạn bởi vì, nếu không có tӵ do, không sӵ thâm nhập nào có thể xảy ra được. Không sӵ tìm hiểu nào có thể xảy ra được khi cái trí bị trói buộc vào bất kỳ giáo điều, bất kỳ truyền thống, bất kỳ niềm tin nào, và vân vân. Đối với tất cả chúng ta, sӵ khó khăn không phải là chúng ta không thể tìm hiểu, không phải là chúng ta không thể tìm ra, nhưng chắc chắn do bởi chúng ta hoàn toàn không thể buông bỏ nhӳng sӵ việc, xóa sạch nhӳng sӵ việc; và vậy là bằng một cái trí trong sáng, bằng một cái trí trẻ trung, bằng một cái trí hồn nhiên, nhìn ngắm thế giới và tất cả nhӳng sӵ việc kỳ lạ đang xảy ra trong nó. Muốn tìm hiểu, muốn tìm ra tất cả nhӳng vấn đề xảy ra trong sống của chúng ta – chết đi, sinh ra, hôn nhân, tình dục, liên hệ, liệu có hay không có cái gì vượt khỏi sӵ đo lường của cái trí, cái gì là đạo đӭc – điều đó đòi hỏi sӵ tӵ do để phá vỡ, bởi vì chỉ khi nào bạn có thể xóa sạch mọi thӭ thiêng liêng hay đúng đắn hay đạo đӭc thì bạn mới có thể tìm được sӵ thật là gì. Chúng ta hãy đào sâu vào mọi vấn đề, nghi vấn về mọi thӭ, phá sập ngôi nhà mà con người đã xây dӵng qua hàng thế kӹ để bắt gặp sӵ thật là gì. Và việc đó đòi hỏi sӵ tӵ do, một cái trí có thể tìm hiểu, một cái trí nghiêm túc. Qua tӯ ngӳ nghiêm túc, tôi có ý một chất lượng của theo đuổi một tư tưởng đến tận cùng của nó, một tìm hiểu mà không bị kinh hãi khi phải đối mặt với nhӳng kết luận. Ngược lại, không có tìm hiểu; ngược lại, không có tìm ra. Chúng ta vẫn còn ở trên bề mặt và đùa giỡn cùng nhӳng tӯ ngӳ, cùng nhӳng ý tưởng. Và nếu người ta đã quan sát đầy đủ nhӳng sӵ việc đang xảy ra – không chỉ thuộc máy móc, kӻ thuật, nhưng cũng còn cả trong nhӳng liên hệ giӳa con người của chúng ta – khi người ta quan sát sӵ tiến bộ đó trên khắp thế giới đang phủ nhận sӵ tӵ do, khi người ta quan sát sӭc mạnh của xã hội trong đó cá thể hoàn toàn không còn tồn tại, và khi người ta quan sát làm thế nào nhӳng quốc tịch đang phân chia chính họ mỗi lúc một nhiều hơn, đặc biệt trong quốc gia bất hạnh này, người ta sẽ thấy rằng một loại cách mạng sâu thẳm nào đó phải xảy ra. Đối với tôi có vẻ rằng điều đầu tiên phải tìm hiểu là xã hội – cấu trúc của xã hội là gì, và bản chất của xã hội là gì – bởi vì chúng ta là nhӳng con người thuộc xã hội. Bạn không thể sống một mình; thậm chí nếu bạn rút vào dãy núi Himalayas, hay trở thành một người ẩn dật hay một khất sĩ, bạn không thể sống một mình; bạn đang liên hệ với một người khác, và sӵ liên hệ với một người khác này tạo ra cấu trúc mà chúng ta gọi là xã hội, cấu trúc đó kiểm soát sӵ liên hệ, đó là, bạn và tôi có sӵ liên hệ, chúng ta tiếp xúc với nhau; trong sӵ tiếp xúc đó, trong sӵ liên hệ đó, chúng ta tạo tác, chúng ta xây dӵng một cấu trúc được gọi là xã hội. Xã hội đó kiểm soát nhӳng cái trí của chúng ta, định hình nhӳng quả tim của chúng ta, uốn khuôn hành động của chúng ta, dầu bạn sống trong một xã hội cộng sản hay một xã hội Ấn giáo, hay một thế giới Thiên chúa giáo. Xã hội với cấu trúc của nó định hình cái trí của mỗi con người, nhận biết được hay không-nhận biết được. Văn hóa trong đó chúng ta sống – nhӳng truyền thống, nhӳng tôn giáo, chính trị, giáo dục – tất cả việc đó, quá khӭ cũng như hiện tại, định hình tư tưởng của chúng ta. Và muốn sáng tạo một cách mạng cơ bản – phải có một cách mạng, một khủng hoảng trong ý thӭc – bạn phải tìm hiểu cấu trúc của xã hội . . . Chúng ta không nói về nhӳng ý tưởng, chúng ta không nói về vô số nhӳng niềm tin hay nhӳng giáo điều. Chúng ta quan tâm đến sáng tạo một hành động khác hẳn, một cái trí khác hẳn, một thӵc thể khác hẳn như một con người; và muốn thâm nhập điều đó thӵc sӵ, sâu thẳm, chúng ta phải không là nô lệ cho nhӳng tӯ ngӳ. Ngay tӯ khởi đầu hiểu rõ điều này là rất quan trọng bởi vì tӯ ngӳ không bao giờ là sӵ việc. Tӯ ngӳ con chim không là con chim thật: chúng là hai sӵ việc khác biệt. Nhưng hầu hết chúng ta đều thỏa mãn với tӯ ngӳ, và không phải với thấy vượt khỏi tӯ ngӳ. Chúng ta thỏa mãn khi gọi chúng ta là những cá thể và nói về xã hội và cấu trúc của xã hội, nhưng liệu có một cá thể? Bởi vì, chúng ta là kết quả của sӵ ảnh hưởng thuộc môi trường sống, chúng ta là xã hội, chúng ta là kết quả của cấu trúc đó mà chúng ta gọi là xã hội. Chỉ khi nào chúng ta hoàn toàn, trọn vẹn, phá sập xã hội thì bạn mới là một cá thể, nhưng lúc này bạn không là một cá thể gì cả; bạn là kết quả của sӵ ảnh hưởng thuộc môi trường sống của bạn. Bạn đang được nuôi dưỡng như một người Ấn giáo, như một người Phật giáo, hay bất kỳ người nào; bạn là kết quả của sӵ ảnh hưởng của một xã hội đặc biệt. Vì vậy, chúng ta phải chắc chắn nhận biết được sӵ ảnh hưởng của nhӳng tӯ ngӳ và tӵ-khám phá cho chính mình, chúng ta là nhӳng nô lệ cho nhӳng tӯ ngӳ tại mӭc độ nào, tại chiều sâu nào. Nhӳng gặp gỡ này, nhӳng tụ họp này, không là giải trí; chúng không là sӵ tuyên truyền; chúng không dành cho một trao đổi của nhӳng ý tưởng. Nhưng điều gì chúng ta quan tâm, cốt lõi và sâu thẳm, là sáng tạo một cách mạng cơ bản thuộc tôn giáo. Và điều đó đòi hỏi một thâm nhập lạ thường vào chính người ta; điều đó đòi hỏi một nghi vấn về mọi thӭ mà con người đã xây dӵng – mọi thái độ, mọi giá trị, mọi truyền thống, mọi liên hệ – và chúng ta sẽ thӵc hiện điều đó; chúng ta sẽ không chӯa lại một viên đá nào mà chưa được lật tung. Không có gì thiêng liêng, không có gì thần thánh. Và vì vậy, để thâm nhập, bạn cần có một cái trí rất chính xác, rất rõ ràng, rất nhạy bén – không phải một cái trí bị mờ mịt bởi nhӳng ý tưởng, bởi nhӳng tӯ ngӳ, bởi nhӳng cảm tính. Và, để suy nghĩ rất rõ ràng, phải có tӵ do; ngược lại, bạn không thể suy nghĩ một cách tӵ do. Nếu bạn là một người Ấn giáo hay một người Hỏa giáo, hay bất kỳ người nào, nếu đó là nền tảng của tư tưởng của bạn – hay tӯ đó bạn bắt đầu suy nghĩ – ‘suy nghĩ’ tuyệt đối không thể xảy ra được bởi vì bạn không được tӵ do. Vậy là, sӵ cần thiết cốt lõi đầu tiên của thâm nhập là tӵ do, bởi vì sau đó bạn có thể bắt đầu tìm hiểu . . . Có hai phương cách tìm hiểu toàn sӵ tiến hành của sống. Một là tìm hiểu bởi một động cơ, mà tìm kiếm một kết quả, mà là một phản hồi, mà là một phản ӭng; thế là, bạn sẽ không tìm được sӵ thật của tìm hiểu đó. Hai là tìm hiểu mà không có một động cơ, mà không tìm kiếm một đáp án – và đó là điều gì chúng ta sẽ thӵc hiện. Khoảnh khắc bạn tìm kiếm một đáp án, luôn luôn nó sẽ là một kết luận của nhӳng tӯ ngӳ, nhưng không là của nhӳng sӵ kiện. Chúng ta sẽ tìm hiểu toàn cấu trúc của xã hội. Chúng ta sẽ tìm hiểu toàn sӵ liên hệ của con người và con người, sӵ liên hệ của anh ấy với nhӳng ý tưởng, với sӵ tồn tại thuộc tư tưởng của anh ấy, nhӳng trӯu tượng của anh ấy, cư xӱ hàng ngày của anh ấy. Và, tӯ sӵ tìm hiểu này, chúng ta sẽ tӵ-khám phá cho chính chúng ta, chúng ta thӵc sӵ là gì. Bởi vì, nếu không biết về chính bạn, bạn không thể đi rất xa; nếu không biết bạn là gì, có ý thӭc hay không-ý thӭc, bạn suy nghĩ điều gì, bạn cảm thấy ra sao, mọi chuyển động của ý tưởng, mọi cảm giác; nếu không lật tung, nếu không khám phá và hiểu rõ nhӳng qui trình, nhӳng động cơ, nhӳng thúc đẩy, nhӳng ép buộc, nhӳng thất vọng, nhӳng thất bại, sӵ cô độc vô vọng, nhӳng phiền muộn, nhӳng lo âu, tội lỗi, bạn không thể đi rất xa. Đó là nền tảng và điều đó đòi hỏi sӵ tӵ do. Tӵ do không phải tại khúc cuối nhưng tại ngay khởi đầu, để cho có thể quan sát về chính bạn thӵc sӵ như bạn là, bạn là gì trong sӵ liên hệ của bạn – và sӵ liên hệ đó là cấu trúc của xã hội. Phải có một thay đổi cơ bản trong sӵ liên hệ của chúng ta, bởi vì tất cả liên hệ là hành động. Liên hệ là hành động, và đa phần liên hệ của bạn đều được đặt nền tảng trên một ý tưởng. Liên hệ của bạn với người vợ của bạn không là một ý tưởng, nhưng liên hệ của bạn với người hàng xóm của bạn, với quốc gia của bạn, với thần thánh của bạn, là một ý tưởng . . . Vì vậy, xã hội là liên hệ. Và cấu trúc xã hội đó, như hiện nay nó tồn tại, được đặt nền tảng trên tham vọng, tham lam, ganh tị, tìm kiếm quyền hành, vị trí, thanh danh, và tất cả nhӳng sӵ việc mà con người đã thiết lập như sӵ quan trọng lạ thường trong sống. Đó là sӵ kiện thӵc tế – không phải nhӳng thần thánh của bạn, không phải kinh Gita, không phải đạo sư của bạn, không phải nhӳng vị thánh hay nhӳng đấng cӭu rỗi của bạn, nhưng sống hàng ngày của bạn mà bạn sống trong đó, mà là tham vọng của bạn, tham lam của bạn, ganh tị của bạn, sӵ theo đuổi quyền hành và vị trí và thanh danh của bạn mà bạn thèm khát. Và nếu không thay đổi điều đó một cách cơ bản, nếu không phá sập toàn hệ thống, bạn không thể có một cách mạng tôn giáo. Một cách mạng tôn giáo là cách mạng duy nhất có ý nghĩa bởi vì mọi cách mạng khác đã thất bại. Cách mạng Pháp và nhӳng cách mạng cộng sản đã thất bại hoàn toàn, toàn bộ, bởi vì nhӳng cách mạng đó là nhӳng cách mạng thuộc phản ӭng; chúng là một phản ӭng chống lại cái gì là . . . Một cách mạng tôn giáo không quan tâm đến phản ӭng gì cả. Nó quan tâm đến giải quyết một sӵ kiện và xóa sạch sӵ kiện đó, đó là, bởi vì nhận biết được rằng sӵ liên hệ của chúng ta, rằng cấu trúc xã hội của chúng ta được đặt nền tảng trên ý thӭc lạ lùng này của nhӳng giá trị – trên tham vọng, tham lam, ganh tị – và hoàn toàn xóa sạch ý thӭc đó trong chúng ta, một cách tổng thể, trọn vẹn loại bỏ nó. Đó là sӵ khởi đầu của một cách mạng văn hóa – không phải sӵ theo đuổi của một ý tưởng, mà bạn gọi là Thượng đế. Nếu không đặt nền tảng, làm thế nào bạn có thể tiến xa, làm thế nào bạn có thể tìm được liệu có cái gì đó vượt khỏi nhӳng tӯ ngӳ, vượt khỏi nhӳng phân chia, vượt khỏi tình trạng bị quy định của con người? Chắc chắn, thưa các bạn, sӵ việc này mà chúng ta gọi là luân lý của xã hội – mà chấp nhận rằng bạn có thể tham vọng, ganh tị, tham lam, có quyền hành, và tất cả mọi chuyện của nó, mà nó gọi là luân lý – bạn theo đuổi; và làm thế nào bạn có thể, với luân lý đó, với đạo đӭc đó, tìm được cái gì đó mà vượt khỏi tất cả đạo đӭc, mà vượt khỏi tất cả thời gian? Có cái gì đó vượt khỏi tất cả thời gian; có cái gì đó không-đo lường, không-thời gian; nhưng, muốn tìm được cái đó, muốn phát hiện cái đó, bạn phải đặt nền tảng; và muốn đặt nền tảng, bạn phải phá sập xã hội. Tôi có ý qua tӯ ngӳ xã hội không phải cấu trúc phía bên ngoài, không phải đập vỡ nhӳng tòa nhà, không phải cởi bỏ bộ quần áo và khoác vào chiếc áo của một khất sĩ hay trở thành một người ẩn dật – việc đó không phá sập xã hội. Khi tôi nói về xã hội, tôi có ý cấu trúc thuộc tâm lý, cấu trúc phía bên trong của nhӳng cái trí của chúng ta, của nhӳng bộ não của chúng ta, nhӳng qui trình thuộc tâm lý của sӵ suy nghĩ của chúng ta; nhӳng cái đó cần được phá vỡ để tìm được, để sáng tạo một cái trí mới mẻ. Bạn cần một cái trí mới mẻ bởi vì, nếu bạn quan sát điều gì đang xảy ra trong thế giới, bạn sẽ thấy nhiều hơn và nhiều hơn rằng tӵ do đang bị chối tӯ bởi nhӳng người chính trị, bởi sӵ tiến bộ, bởi nhӳng tôn giáo có tổ chӭc, bởi nhӳng qui trình thuộc kӻ thuật, thuộc máy móc. Nhӳng chiếc máy vi tính đang đảm nhiệm chӭc năng của con người nhiều hơn và nhiều hơn, và chúng khá chính xác khi thӵc hiện công việc đó. Đạo đӭc đang được tạo ra bởi nhӳng chất hóa học: bằng cách uống một chất hóa học nào đó, bạn có thể được tӵ do khỏi sӵ tӭc giận, sӵ bӵc bội, sӵ kiêu ngạo; bạn có thể khiến cho cái trí của bạn yên lặng bằng cách uống một loại thuốc mê, và bạn có thể trở nên rất hiền hòa. Vậy là, đạo đӭc của bạn đang được thay đổi bởi nhӳng chất hóa học; bạn không cần trải qua tất cả sӵ khống chế của kӹ luật với mục đích để có đạo đӭc. Tất cả điều đó đang diễn ra trong thế giới. Vậy là, phải sáng tạo một thế giới mới mẻ, không phải thuộc hóa học, không phải thuộc kӻ nghệ, không phải thuộc chính trị, nhưng thuộc tinh thần nếu tôi được phép sӱ dụng tӯ ngӳ thuộc tinh thần – quá bị nặng nề, quá bị hư hỏng bởi nhӳng người chính trị, bởi nhӳng người tôn giáo. Bạn không thể là tinh thần nếu bạn phụ thuộc vào bất kỳ tôn giáo nào, bất kỳ quốc tịch nào. Nếu bạn gọi chính bạn là một người Ấn giáo, một người Phật giáo, một người Hỏa giáo, một người Hồi giáo, hay một người Thiên chúa giáo, bạn không bao giờ có thể là tinh thần. Bạn chỉ có thể là tinh thần khi bạn phá sập cấu trúc xã hội của thân tâm của bạn, mà là thế giới trong đó bạn sống: thế giới của tham vọng, tham lam, ganh tị, tìm kiếm quyền hành. Đối với hầu hết chúng ta, thế giới đó là thӵc tế, và không còn gì khác; nó là thế giới mà tất cả chúng ta đều mong muốn; tӯ người chính trị cao nhất đến người hèn kém nhất ngoài đường phố, tӯ vị thánh vĩ đại nhất đến người thờ phụng hàng ngày – đó là điều gì mọi người đều mong muốn. Và nếu không phá sập điều đó, dù làm bất kỳ điều gì, bạn sẽ không có tình yêu, bạn sẽ không có hạnh phúc gần bên, bạn sẽ luôn luôn có xung đột, đau khổ. Vì vậy, như tôi đã nói, chúng ta sẽ tìm hiểu cấu trúc của xã hội. Cấu trúc của xã hội được tạo ra qua tư tưởng; cấu trúc xã hội đã sản sinh bộ não, mà hiện nay chúng ta có – bộ não mà bây giờ được sӱ dụng để thâu lượm, để ganh đua, để trở thành quyền hành, để kiếm được tiền bạc một cách ma mãnh hay lương thiện. Bộ não là kết quả của xã hội mà trong đó chúng ta sống, văn hóa trong đó chúng ta đang được nuôi dưỡng, nhӳng thành kiến, nhӳng giáo điều, nhӳng niềm tin, nhӳng truyền thống thuộc tôn giáo; tất cả điều đó là bộ não, mà là kết quả của bộ não. Làm ơn hãy tӵ-tìm hiểu cho chính bạn, làm ơn đӯng chỉ lắng nghe điều gì đang được nói. Bạn biết, có hai cách lắng nghe. Một cách là: bạn chỉ lắng nghe nhӳng tӯ ngӳ và theo đuổi nghĩa lý của nhӳng tӯ ngӳ – đó là lắng nghe, nghe một cách tương đối, mà là so sánh, mà là phê bình, diễn giải, giải thích điều gì đang được nói. Đó là điều gì hầu hết mọi người đều làm, đó là cách chúng ta lắng nghe. Khi điều gì đó được nói, ngay lập tӭc bộ não diễn giải nó như một phản ӭng vào thuật ngӳ riêng của bạn, vào nhӳng trải nghiệm riêng của bạn; và hoặc bạn chấp nhận điều gì gây hài lòng hoặc bạn phản kháng điều gì gây bӵc bội. Bạn chỉ đang phản ӭng, bạn không lắng nghe. Và kế tiếp có một cách lắng nghe khác, và điều đó đòi hỏi sӵ chú ý tột đỉnh bởi vì trong lắng nghe đó không có sӵ diễn giải, không có sӵ giải thích, không có sӵ phê bình, không có sӵ so sánh; bạn chỉ đang lắng nghe bằng tất cả thân tâm của bạn. Một cái trí có khả năng lắng nghe cùng sӵ chú ý tột đỉnh như thế hiểu rõ ngay tӭc khắc; nó được tӵ do khỏi thời gian và khỏi bộ não mà là kết quả của xã hội trong đó chúng ta đã được nuôi dưỡng. Nếu bộ não không tuyệt đối yên lặng; nhưng vẫn sinh động, tích cӵc một cách mãnh liệt, mọi suy nghĩ, mọi trải nghiệm đều được diễn giải bởi bộ não đó tùy theo tình trạng bị quy định của nó, và thế là mọi suy nghĩ, mọi cảm giác ngăn cản sӵ thâm nhập tổng thể, sӵ hiểu rõ tổng thể. Thưa các bạn, hãy quan sát, đa số nhӳng con người đang lắng nghe ở đây đều hoặc là người Hỏa giáo, người Ấn giáo, hay người Thiên chúa giáo. Bạn đã được chỉ bảo bạn là một người Ấn giáo tӯ thời niên thiếu của bạn; ký ӭc đó được giӳ lại qua sӵ tổ chӭc trong nhӳng tế bào não; và mọi trải nghiệm, mọi suy nghĩ được diễn giải tùy theo tình trạng bị quy định đó; và tình trạng bị quy định đó ngăn cản sӵ hiểu rõ tổng thể của bạn về sống. Sống không là sống của một người Ấn giáo hay của một người Thiên chúa giáo; sống là cái gì đó bao la hơn nhiều, ý nghĩa hơn nhiều, mà một cái trí bị quy định không thể hiểu rõ. Sống là đi đến văn phòng; sống là đau khổ; sống là vui thú; sống là ý thӭc lạ thường này của vẻ đẹp; sống là tình yêu; sống là phiền muôn, lo âu, tội lỗi – toàn bộ tất cả điều đó. Và nếu không hiểu rõ việc đó, bạn không thể tìm ra. Không có cách nào thoát khỏi đau khổ. Và muốn hiểu rõ tổng thể của sống, bộ não phải tuyệt đối yên lặng – bộ não mà bị quy định bởi văn hóa trong đó bạn được nuôi dưỡng, bởi mọi suy nghĩ mà là phản ӭng với ký ӭc của bạn, bởi mọi trải nghiệm mà là phản ӭng với một thách thӭc, sӵ phản ӭng của quá khӭ, mà được đặt trung tâm trong bộ não. Nếu không hiểu rõ toàn tiến trình này, bộ não không bao giờ có thể yên lặng. Và, để sáng tạo một cái trí mới mẻ, điều cốt lõi là bộ não phải tӵ-hiểu rõ về chính nó, nhận biết được nhӳng phản ӭng riêng của nó, nhận biết được sӵ đờ đẫn, sӵ dốt nát, sӵ ảnh hưởng bị quy định riêng của nó. Bộ não phải nhận biết được về chính nó, và vì vậy nó phải tìm hiểu về chính nó mà không tìm kiếm một đáp án bởi vì mỗi đáp án sẽ được chiếu rọi tӯ quá khӭ riêng của nó. Và thế là, khi bạn tìm hiểu để tìm kiếm một đáp án, đáp án vẫn còn trong nhӳng biên giới của cái trí bị quy định, bộ não bị quy định. Vì vậy, khi bạn tìm hiểu – đó là khi bạn nhận biết về chính bạn, về nhӳng hoạt động của bạn, về nhӳng cách suy nghĩ, cảm giác của bạn, về cách bạn nói chuyện, về cách bạn chuyển động, về mọi thӭ khác – đӯng tìm kiếm một đáp án, nhưng nhìn ngắm nó, quan sát nó. Và vậy là, trong sӵ quan sát đó bạn sẽ thấy rằng bộ não bắt đầu mất đi tình trạng bị quy định của nó. Và khi bạn thӵc hiện điều đó, thế là bạn vượt khỏi xã hội. Vì vậy, sӵ tìm hiểu, sӵ thâm nhập là về chính bạn, đầu tiên và trước hết – không phải về điều gì Shankara, Buddha, hay đạo sư của bạn đã chỉ bảo cho bạn, nhưng tìm hiểu về chính bạn – tìm hiểu nhӳng phương cách của cái trí của bạn, của bộ não của bạn, về nhӳng phương cách của suy nghĩ của bạn. Và sӵ đột biến khác hẳn sӵ thay đổi. Làm ơn hãy lắng nghe, trao sӵ chú ý của bạn. Thay đổi hàm ý thời gian, thay đổi hàm ý dần dần, thay đổi hàm ý một tiếp tục của cái gì đã là, nhưng đột biến hàm ý một phá vỡ hoàn toàn và cái gì đó mới mẻ đang xảy ra. Sӵ thay đổi hàm ý thời gian, nỗ lӵc, tiếp tục: một thay đổi được bổ sung mà hàm ý thời gian. Trong đột biến không có thời gian, nó là ngay tӭc khắc. Chúng ta quan tâm đến sӵ đột biến và không phải với sӵ thay đổi. Chúng ta quan tâm đến một kết thúc tuyệt đối của tham vọng ngay tӭc khắc, và sӵ tӭc khắc của phá vỡ tham vọng là đột biến – ngay tӭc khắc, không cho phép thời gian. Chúng ta sẽ bàn luận thêm nӳa về điều này khi chúng ta tiếp tục. Nhưng phải nắm bắt ý nghĩa của điều này: tӯ trước đến nay chúng ta đã sống qua hàng thế kӹ của thời gian, dần dần đang thay đổi, dần dần đang định hình nhӳng cái trí của người ta, nhӳng quả tim của người ta, nhӳng suy nghĩ của người ta, nhӳng cảm giác của người ta; trong qui trình đó, chúng ta đã sống liên tục trong đau khổ, liên tục trong xung đột; chưa bao giờ có một ngày, chưa bao giờ có một khoảnh khắc của sӵ tӵ do hoàn toàn khỏi đau khổ, và đau khổ luôn luôn hiện diện ở đó, được giấu giếm, được kiềm chế. Và lúc này, điều gì chúng ta đang bàn đến là sӵ kết thúc tuyệt đối và thế là sӵ đột biến tổng thể, và sӵ đột biến đó là sӵ cách mạng tôn giáo. Chiều nay chúng ta sẽ thâm nhập nó một chút xíu. Điều gì quan trọng phải hiểu rõ là chất lượng của thấy, chất lượng của lắng nghe. Có hai cách thấy – hai cách duy nhất. Hoặc bạn thấy bằng hiểu biết, bằng tư tưởng, hoặc bạn thấy trӵc tiếp không-hiểu biết, không-tư tưởng. Khi bạn thấy bằng hiểu biết, bằng tư tưởng, điều gì đang thӵc sӵ xảy ra là điều gì bạn không đang thấy, nhưng bạn chỉ đang diễn giải, đang đưa ra nhӳng quan điểm, đang tӵ-ngăn cản chính bạn không-đang thấy. Nhưng khi bạn thấy không-tư tưởng, không hiểu biết – mà không có nghĩa rằng, khi bạn thấy, cái trí của bạn trở nên ráo hoảnh; ngược lại, bạn thấy trọn vẹn – đang thấy đó là đang kết thúc thời gian, và thế là có sӵ đột biến ngay tӭc khắc. Ví dụ, nếu bạn có tham vọng, bạn nói rằng bạn sẽ thay đổi dần dần – đó đã là thói quen mà xã hội chấp nhận. Xã hội đã sáng chế mọi phương cách và phương tiện để loại bỏ dần dần sӵ tham vọng của bạn, và tuy nhiên tại khúc cuối của sống của bạn, bạn vẫn còn tham vọng, bạn vẫn còn xung đột – mà hoàn toàn quá trẻ con, quá không-chín chắn. Điều gì chín chắn là đối diện sӵ kiện và kết thúc nó ngay tӭc khắc. Và bạn có thể kết thúc nó ngay tӭc khắc khi bạn nhìn ngắm sӵ kiện mà không tư tưởng, không-hiểu biết. Hiểu biết là sӵ tích lũy của quá khӭ, tӯ đó tư tưởng nảy sinh, và vì vậy tư tưởng không là phương cách để tạo ra sӵ đột biến: tư tưởng ngăn cản sӵ đột biến. Làm ơn, bạn phải thâm nhập điều này rất sâu thẳm, không phải chấp nhận nó hay phủ nhận nó. Tôi sẽ tìm hiểu nó trong suốt nhӳng nói chuyện này, nhưng trước hết phải nắm bắt ý nghĩa, hương thơm của nó . . . Điều gì chúng ta quan tâm là sӵ kết thúc ngay tӭc khắc để cho một cái trí mới mẻ có thể hiện diện. Và bạn cần một cái trí mới mẻ bởi vì một thế giới mới mẻ phải được sáng tạo – không phải bởi nhӳng người chính trị, không phải bởi nhӳng người tôn giáo, không phải bởi nhӳng người kӻ thuật, nhưng bởi bạn và tôi mà chỉ là nhӳng con người trung bình xoàng xoàng, bởi vì chính là chúng ta mà phải thay đổi hoàn toàn, chính là chúng ta mà phải sáng tạo một đột biến trong nhӳng cái trí và nhӳng quả tim của chúng ta. Điều đó có thể được tạo ra ngay tӭc khắc chỉ khi nào bạn có thể thấy sӵ kiện và ở lại cùng sӵ kiện – không phải cố gắng tìm ra nhӳng biện hộ, nhӳng giáo điều, nhӳng lý tưởng, nhӳng tẩu thoát, nhưng ở lại cùng sӵ kiện một cách trọn vẹn, tổng thể. Vậy là, bạn sẽ thấy rằng đang thấy nguyên vẹn đó kết thúc xung đột. Xung đột phải kết thúc. Chỉ khi nào cái trí tuyệt đối yên lặng, và không ở trong một trạng thái của xung đột – chỉ khi đó cái trí mới có thể tiến tới rất xa vào lãnh vӵc vượt khỏi thời gian, vượt khỏi tư tưởng, vượt khỏi cảm giác. Bombay, nói chuyện trước Công chúng lần thӭ nhất Ngày 21 tháng 2 năm 1962 Tuyển tập những Lời giảng, Quyển XIII CÁ THỂ LÀ GÌ? XÃ HỘI LÀ GÌ? SỰ LIÊN HỆ GIỮA CHÚNG LÀ GÌ? Chắc chắn, xã hội tồn tại vì cá thể, và không phải ngược lại. Xã hội tồn tại vì sự nở hoa của con người; nó tồn tại vì mục đích trao tặng sự tự do cho cá thể để cho anh ấy có lẽ có cơ hội thức dậy sự thông minh tột đỉnh. C húng tôi đang dạo bộ trên con đường đông đúc. Hai vỉa hè đầy nghẹt người, và mùi khói thải tӯ nhӳng chiếc xe hơi và nhӳng chiếc xe buýt lấp kín hai lỗ mũi. Nhӳng cӱa hàng trưng bày nhiều món hàng tầm thường nhưng đắt tiền. Bầu trời có màu bạc nhạt, và quá dễ chịu trong công viên khi chúng tôi thoát khỏi đường phố lớn ồn ào. Chúng tôi vào sâu hơn trong công viên và ngồi xuống. Anh ấy đang nói rằng hầu như khắp mọi nơi Chính thể, cùng quân đội và lập pháp của nó, đang cuốn hút cá thể, và hiện nay sӵ tôn thờ Chính thể đó đang thay thế sӵ tôn thờ Thượng đế. Trong hầu hết mọi quốc gia, Chính thể đang thâm nhập vào đời sống riêng tư của nhӳng con người của nó; họ đang được chỉ bảo phải đọc cái gì và suy nghĩ như thế nào. Chính thể đang bí mật theo dõi nhӳng công dân của nó, đang chăm sóc họ một cách thiêng liêng, đang thay thế chӭc năng của Giáo hội. Nó là tôn giáo mới. Lúc trước con người là một nô lệ cho Giáo hội, nhưng bây giờ con người là một nô lệ cho Chính thể. Trước kia nó là Giáo hội, và hiện nay nó là Chính thể mà kiểm soát sӵ giáo dục của anh ấy; và cả hai đều không quan tâm đến sӵ giải thoát của con người. Sӵ liên hệ của cá thể với xã hội là gì? Chắc chắn, xã hội tồn tại vì cá thể, không phải ngược lại. Xã hội tồn tại vì sӵ nở hoa của con người; nó tồn tại vì mục đích trao tặng sӵ tӵ do cho cá thể để cho anh ấy có lẽ có cơ hội thӭc dậy sӵ thông minh tột đỉnh. Thông minh này không là sӵ vun đắp thuần túy của một phương pháp kӻ thuật hay của hiểu biết; nó là sӵ hiệp thông cùng sӵ thật sáng tạo đó, mà không thuộc về cái trí hời hợt. Thông minh không là một nở hoa do tích lũy, nhưng là tӵ do khỏi sӵ thành tӵu và sӵ thành công đang tăng trưởng. Thông minh không bao giờ đӭng yên; nó không thể được sao chép hay được tiêu chuẩn hóa, và vì vậy không thể được dạy bảo. Thông minh sẽ được khám phá trong tӵ do. Ý muốn tập thể và hành động của nó, mà là xã hội, không trao tặng tӵ do này cho cá thể; bởi vì xã hội, không là một chất hӳu cơ, nó luôn luôn cố định. Xã hội được tạo thành, được sắp xếp vào chung, vì sӵ thuận tiện của con người; nó không có một hệ thống độc lập của riêng nó. Con người có lẽ chiếm được xã hội, hướng dẫn nó, định hình nó, áp chế nó, phụ thuộc vào nhӳng trạng thái tâm lý của họ; nhưng xã hội không là ông chủ của con người. Nó có thể gây ảnh hưởng anh ấy, nhưng con người luôn luôn phá sập nó. Có xung đột giӳa con người và xã hội bởi vì con người đang xung đột trong chính anh ấy, và xung đột giӳa cái đӭng yên và cái đang sống. Xã hội là sӵ diễn tả phía bên ngoài của con người. Xung đột giӳa chính anh ấy và xã hội là xung đột bên trong chính anh ấy. Xung đột này, cả bên trong lẫn bên ngoài, sẽ mãi mãi tồn tại nếu thông minh tột đỉnh không được thӭc dậy. Chúng ta là nhӳng thӵc thể xã hội cũng như nhӳng cá thể; chúng ta là nhӳng công dân cũng như nhӳng con người, ‘nhӳng con người trở thành tách rời’ trong đau khổ và vui thú. Nếu muốn có hòa bình, chúng ta phải hiểu rõ sӵ liên hệ đúng đắn giӳa con người và công dân. Dĩ nhiên, Chính thể phải mong muốn chúng ta hoàn toàn là nhӳng công dân hơn, nhưng đó là sӵ dốt nát của nhӳng chính phủ. Chính chúng ta muốn chuyển giao con người sang công dân; bởi vì là một công dân dễ dàng hơn là một con người. Là một công dân tốt có nghĩa là vận hành một cách hiệu quả bên trong khuôn mẫu của một xã hội được tạo ra sẵn. Sӵ hiệu quả và sӵ tuân phục được đòi hỏi đối với người công dân, bởi vì họ tôi luyện anh ấy, biến anh ấy thành tàn nhẫn; và vậy thì anh ấy có thể hy sinh con người để là công dân. Một công dân tốt không nhất thiết là một con người tốt; nhưng chắc chắn một con người tốt là một công dân tốt, không phải của bất kỳ quốc gia hay xã hội đặc biệt nào. Bởi vì tại cơ bản anh ấy là một con người tốt, nhӳng hành động của anh ấy sẽ không chống đối xã hội, anh ấy sẽ không chống đối một người khác. Anh ấy sẽ sống trong đồng-hợp tác với nhӳng con người tốt khác; anh ấy sẽ không tìm kiếm uy quyền, bởi vì anh ấy sẽ không có uy quyền; anh ấy sẽ có thể có sӵ hiệu quả mà không kèm theo sӵ tàn nhẫn của nó. Công dân gắng sӭc để hy sinh con người, nhưng con người đang tìm kiếm thông minh tột đỉnh tӵ nhiên sẽ tránh xa nhӳng dốt nát của người công dân. Thế là Chính thể sẽ chống đối con người tốt, con người của thông minh, nhưng một con người như thế được tӵ do khỏi tất cả nhӳng quốc gia và nhӳng chính phủ. Con người thông minh sẽ sáng tạo một xã hội tốt, nhưng người công dân tốt sẽ không sản sinh một xã hội mà trong đó con người có thể có được thông minh tột đỉnh. Xung đột giӳa người công dân và con người chắc chắn xảy ra nếu người công dân chiếm ưu thế, và bất kỳ xã hội nào cố ý không quan tâm đến con người chắc chắn phải chịu số phận bi thảm. Có sӵ hòa hợp giӳa người công dân và con người chỉ khi nào qui trình thuộc tâm lý của con người được hiểu rõ. Chính thể, xã hội hiện nay, không quan tâm đến con người ‘bên trong’, nhưng chỉ quan tâm đến con người bên ngoài, người công dân. Nó có lẽ phủ nhận con người bên trong, nhưng anh ấy luôn luôn khuất phục phía bên ngoài, đang hủy diệt nhӳng kế hoạch ma mãnh được sáng chế cho người công dân. Chính thể hy sinh hiện tại cho tương lai, luôn luôn tӵ-bảo vệ chính nó cho tương lai; nó suy nghĩ tương lai là quan trọng nhất, và không phải hiện tại. Nhưng, đối với con người thông minh, hiện tại có tầm quan trọng tột đỉnh, ngay lúc này và không phải ngày mai. Cái gì là có thể được hiểu rõ chỉ cùng với sӵ biến mất của ngày mai. Hiểu rõ về cái gì là sáng tạo sӵ thay đổi trong hiện tại tӭc khắc. Chính sӵ thay đổi này mới có sӵ quan trọng tột đỉnh, và không phải làm thế nào để hòa hợp người công dân với con người. Khi sӵ thay đổi này xảy ra, xung đột giӳa con người và người công dân kết thúc. Bình phẩm về Sống, tập 1 T ại sao xã hội đang vỡ vụn, đang sụp đổ, như chắc chắn nó đang tồn tại? Một trong những lý do cơ bản là cá thể, bạn, đã không còn sáng tạo. Tôi nghĩ hầu hết chúng ta nhận ra sӵ khẩn cấp của một cách mạng bên trong, mà một mình nó, có thể sáng tạo một thay đổi cơ bản của phía bên ngoài, của xã hội. Đây là vấn đề mà tôi và tất cả nhӳng con người có ý định thật nghiêm túc phải quan tâm. Làm thế nào để sáng tạo một cách mạng cơ bản, một cách mạng triệt để trong xã hội, là vấn đề của chúng ta; và sӵ thay đổi của phía bên ngoài này không thể xảy ra nếu không có sӵ cách mạng phía bên trong. Bởi vì xã hội luôn luôn cố định, bất kỳ hành động, bất kỳ đổi mới được thành tӵu mà không có sӵ cách mạng phía bên trong này cũng đều cố định cả; vì vậy, không có hy vọng nếu không có sӵ cách mạng liên tục phía bên trong này, bởi vì, nếu không có nó, hành động phía bên ngoài trở thành lặp lại, thói quen. Hành động của sӵ liên hệ giӳa bạn và một người khác, giӳa bạn và tôi, là xã hội; và xã hội đó trở nên cố định, nó không có chất lượng của đang cho sӵ sống, nếu không có sӵ cách mạng liên tục phía bên trong này, một thay đổi sáng tạo, thuộc tâm lý; và bởi vì không có sӵ cách mạng liên tục phía bên trong này nên xã hội luôn luôn đang trở thành đӭng yên, cố định, và thế là liên tục bị vỡ vụn. Sӵ liên hệ giӳa chính bạn và đau khổ, hỗn loạn trong và quanh bạn là gì? Chắc chắn, hỗn loạn này, đau khổ này, đã không tӵ-hiện diện. Bạn và tôi đã tạo ra nó, không phải một xã hội tư bản hay cộng sản hay phát xít, nhưng bạn và tôi đã tạo ra nó trong sӵ liên hệ lẫn nhau của chúng ta. Điều gì bạn là phía bên trong đã được chiếu rọi ra phía bên ngoài, vào thế giới; điều gì bạn là, điều gì bạn suy nghĩ, và điều gì bạn cảm thấy, điều gì bạn làm trong sӵ tồn tại hàng ngày của bạn, được chiếu rọi ra phía bên ngoài, và chiếu rọi đó tạo thành thế giới. Nếu bạn bị đau khổ, hoang mang, hỗn loạn phía bên trong, qua sӵ chiếu rọi điều đó trở thành thế giới, điều đó trở thành xã hội, bởi vì sӵ liên hệ giӳa bạn và tôi, giӳa tôi và một người khác là xã hội – xã hội là sản phẩm của sӵ liên hệ của chúng ta – và nếu sӵ liên hệ của chúng ta bị hỗn loạn, ích kӹ, chật hẹp, giới hạn, quốc gia, bạn chiếu rọi điều đó và mang sӵ hỗn loạn vào thế giới. Bạn là gì, thế giới là như thế. Vì vậy, vấn đề của bạn là vấn đề của thế giới. Chắc chắn, đây là một sӵ kiện cơ bản và đơn giản, đúng chӭ? Trong sӵ liên hệ của chúng ta với một người hay nhiều người, trong chӯng mӵc nào đó dường như chúng ta luôn luôn không chú ý đến mấu chốt này. Chúng ta muốn tạo ra sӵ thay đổi qua một hệ thống hay qua một cách mạng trong nhӳng ý tưởng hay nhӳng giá trị được đặt nền tảng trên một hệ thống, quên bẵng rằng chính bạn và tôi mới tạo ra xã hội, mới tạo ra hỗn loạn hay trật tӵ qua cách chúng ta sống. Vì vậy, chúng ta phải bắt đầu rất gần, đó là, chúng ta phải quan tâm đến sӵ tồn tại hàng ngày của chúng ta, đến nhӳng suy nghĩ và nhӳng cảm giác và nhӳng hành động hàng ngày của chúng ta, mà được phơi bày trong cách kiếm sống của chúng ta và trong sӵ liên hệ của chúng ta với nhӳng ý tưởng hay nhӳng niềm tin. Đây là sӵ tồn tại hàng ngày của chúng ta, đúng chӭ? Chúng ta quan tâm đến kiếm sống, có một việc làm, kiếm tiền; chúng ta quan tâm đến sӵ liên hệ với gia đình của chúng ta hay với nhӳng người hàng xóm của chúng ta, và chúng ta quan tâm đến nhӳng ý tưởng và nhӳng niềm tin. Bây giờ, nếu bạn tìm hiểu nghề nghiệp của bạn, tại cơ bản nó được đặt nền tảng trên ganh tị, nó không chỉ là một phương tiện kiếm sống. Xã hội bị cấu kết chặt chẽ đến độ nó là một tiến trình của xung đột liên tục, trở thành liên tục; nó được đặt nền tảng trên tham lam, ganh tị, ganh tị nhӳng người cấp cao hơn; người thư ký muốn trở thành người giám đốc, mà thể hiện rằng anh ấy không chỉ quan tâm đến kiếm sống, một phương tiện của sӵ tồn tại khiêm tốn, nhưng quan tâm đến sӵ thâu lượm địa vị và thanh danh. Tӵ nhiên, thái độ này tạo ra sӵ phá hoại trong xã hội, trong liên hệ, nhưng nếu bạn và tôi chỉ quan tâm đến kiếm sống chúng ta phải tìm ra phương tiện đúng đắn để kiếm sống, một phương tiện không được đặt nền tảng trên sӵ ganh tị. Ganh tị là một trong nhӳng nhân tố hủy hoại nhất trong sӵ liên hệ bởi vì ganh tị thể hiện sӵ ham muốn quyền hành, vị trí, và cuối cùng việc đó dẫn đến chính trị: cả hai có liên quan gần gũi . . . Sӵ liên hệ của chúng ta được đặt nền tảng trên điều gì? Sӵ liên hệ giӳa bạn và tôi, giӳa bạn và một người khác – mà là xã hội – nó được đặt nền tảng trên điều gì? Chắc chắn, không phải trên tình yêu, mặc dù chúng ta nói về nó. Nó không được đặt nền tảng trên tình yêu, bởi vì nếu có tình yêu sẽ có trật tӵ, sẽ có hòa bình, hạnh phúc giӳa bạn và tôi. Nhưng trong sӵ liên hệ giӳa bạn và tôi đó, có nhiều ý muốn xấu xa mà khoác vào hình thӭc của kính trọng. Nếu cả hai chúng ta đều bình đẳng trong suy nghĩ, trong cảm thấy, sẽ không có sӵ kính trọng, sẽ không có ý muốn xấu xa, bởi vì chúng ta sẽ là hai cá thể đang gặp gỡ, không phải như người học trò và người thầy, không phải như người chồng đang chi phối người vợ, cũng không phải như người vợ đang chi phối người chồng. Khi nào có ham muốn xấu xa có một ham muốn để chi phối mà đánh thӭc ghen tuông, tӭc giận, đam mê, tất cả điều đó trong sӵ liên hệ của chúng ta tạo ra sӵ xung đột liên tục mà tӯ đó chúng ta cố gắng tẩu thoát, và điều này tạo ra sӵ hỗn loạn thêm nӳa, sӵ đau khổ thêm nӳa. Bây giờ, có liên quan đến nhӳng ý tưởng mà là thành phần của sӵ tồn tại của chúng ta; nhӳng niềm tin và nhӳng quan điểm, liệu chúng không đang gây biến dạng cho nhӳng cái trí của chúng ta hay sao? Dốt nát là trao nhӳng giá trị sai lầm cho nhӳng giá trị mà cái trí tạo tác, hay cho nhӳng sӵ vật mà bàn tay sản sinh. Hầu hết nhӳng suy nghĩ của chúng ta đều nảy sinh tӯ bản năng tӵ-phòng vệ, đúng chӭ? Nhӳng ý tưởng của chúng ta, ồ, quá nhiều trong số chúng, liệu chúng không nhận được ý nghĩa sai lầm, ý nghĩa mà chúng không tӵ có trong chính chúng hay sao? Vì vậy, khi chúng ta tin tưởng bất kỳ hình thӭc nào – dầu là tôn giáo, kinh tế, hay xã hội – khi chúng ta tin tưởng Thượng đế, nhӳng ý tưởng, một hệ thống xã hội gây tách rời con người và con người, chủ nghĩa quốc gia và vân vân, chắc chắn chúng ta đang trao một ý nghĩa sai lầm cho niềm tin, mà thể hiện dốt nát, bởi vì niềm tin gây phân chia con người, không hợp nhất con người. Vì vậy chúng ta thấy rằng qua cách chúng ta sống, chúng ta có thể tạo ra trật tӵ hay hỗn loạn, hòa bình hay xung đột, hạnh phúc hay đau khổ. Vì vậy vấn đề của chúng ta, đúng chӭ, là liệu có thể có một xã hội cố định, và cùng lúc, một cá thể mà trong đó sӵ cách mạng liên tục đang xảy ra. Đó là, cách mạng xã hội phải bắt đầu bằng sӵ thay đổi thuộc tâm lý, phía bên trong của cá thể. Hầu hết chúng ta đều muốn thấy một thay đổi triệt để trong cấu trúc xã hội. Đó là toàn trận chiến đang xảy ra – tạo ra một cách mạng xã hội qua phương tiện cộng sản hay bất kỳ phương tiện nào khác. Bây giờ, nếu có một cách mạng xã hội, đó là một hành động liên quan đến cấu trúc phía bên ngoài của con người. Dầu cách mạng xã hội đó có lẽ triệt để đến chӯng nào, chính bản chất của nó là cố định nếu không có cách mạng phía bên trong của cá thể, nếu không có sӵ thay đổi thuộc tâm lý. Vậy là, để sáng tạo một xã hội không-lặp lại, cũng không-cố định, cũng không-phân rã, một xã hội mà liên tục đang sống; thật cấp bách phải có một cách mạng trong cấu trúc thuộc tâm lý của cá thể, bởi vì nếu không có sӵ cách mạng thuộc tâm lý, phía bên trong; thuần túy thay đổi phía bên ngoài chẳng có ý nghĩa bao nhiêu. Đó là, xã hội luôn luôn đang trở thành đӭng yên, cố định, và vì vậy luôn luôn đang phân rã. Dầu lập pháp có lẽ được truyền bá rộng rãi bao nhiêu và hiệu nghiệm bao nhiêu, xã hội luôn luôn ở trong tiến trình của sӵ phân rã bởi vì sӵ cách mạng phải xảy ra phía bên trong, không phải phía bên ngoài. . . . Chúng ta thấy cấu trúc xã hội hiện nay ở Ấn độ, ở Châu âu, ở Mӻ, ở mọi vùng đất của thế giới, đang phân rã mau lẹ biết chӯng nào; và chúng ta biết nó trong nhӳng sống riêng của chúng ta. Chúng ta có thể quan sát nó khi chúng ta dạo chơi ngoài đường phố. Chúng ta không cần nhӳng người lịch sӱ vĩ đại chỉ bảo cho chúng ta sӵ kiện rằng xã hội của chúng ta đang vỡ vụn; và phải có nhӳng người kiến trúc mới, nhӳng người xây dӵng mới, để sáng tạo một xã hội mới mẻ. Cấu trúc phải được xây dӵng trên một nền tảng mới mẻ, trên nhӳng sӵ thật và nhӳng giá trị được khám phá mới mẻ. Nhӳng người kiến trúc như thế vẫn chưa hiện diện. Không có nhӳng người xây dӵng, không một người nào mà, đang nhìn ngắm, đang trở nên nhận biết được sӵ kiện rằng cấu trúc đang sụp đổ, đang tӵ-thay đổi chính họ thành nhӳng người kiến trúc. Đó là vấn đề của chúng ta. Chúng ta thấy xã hội đang vỡ vụn, đang phân rã; và chính chúng ta, bạn và tôi, phải là nhӳng người kiến trúc. Bạn và tôi phải khám phá lại nhӳng giá trị và sáng tạo trên một nền tảng vĩnh cӱu, cơ bản; bởi vì, nếu chúng ta nương nhờ nhӳng người kiến trúc chuyên nghiệp, nhӳng người xây dӵng tôn giáo và chính trị, chúng ta sẽ ở chính xác cùng vị trí như trước kia . . . Tại sao xã hội đang vỡ vụn, đang sụp đổ, như chắc chắn hiện nay nó xảy ra? Một trong nhӳng lý do cơ bản là rằng cá thể, bạn, đã không còn sáng tạo. Tôi sẽ giải thích tôi có ý gì. Bạn và tôi đã trở thành người bắt chước, chúng ta đang sao chép, phía bên ngoài và phía bên trong. Phía bên ngoài, khi học một phương pháp kӻ thuật, khi truyền đạt với nhau trên mӭc độ tӯ ngӳ, tӵ nhiên phải có sӵ bắt chước, sӵ sao chép nào đó. Tôi bắt chước nhӳng tӯ ngӳ. Muốn trở thành một kӻ sư, trước hết tôi phải học một phương pháp kӻ thuật, tiếp theo sӱ dụng phương pháp đó để xây dӵng một cây cầu. Phải có một lượng nào đó của bắt chước, sao chép trong phương pháp kӻ thuật phía bên ngoài, nhưng khi có sӵ bắt chước thuộc tâm lý, phía bên trong, chắc chắn chúng ta không còn sáng tạo. Giáo dục của chúng ta, cấu trúc xã hội của chúng ta, sống tạm gọi là tôn giáo của chúng ta, tất cả đều được đặt nền tảng trên sӵ bắt chước; đó là, tôi khớp vào một khuôn mẫu tôn giáo hay xã hội đặc biệt, tôi đã không còn là một cá thể thӵc sӵ; thuộc tâm lý, tôi đã trở thành một bộ máy hoàn toàn lặp lại cùng nhӳng phản ӭng bị quy định nào đó, dầu rằng của Ấn giáo, Thiên chúa giáo, Phật giáo, người Đӭc, hay người Anh. Nhӳng phản ӭng của chúng ta bị quy định tùy theo khuôn mẫu của xã hội, dù nó ở phương Đông hay phương Tây, tôn giáo hay duy vật. Vì vậy, một trong nhӳng nguyên nhân cơ bản của sӵ phân rã xã hội là sӵ bắt chước, và một trong nhӳng nhân tố gây phân rã là người lãnh đạo, mà chính bản thể của người đó là sӵ bắt chước. Với mục đích hiểu rõ bản chất của một xã hội đang phân rã, rất quan trọng phải tìm hiểu liệu bạn và tôi, cá thể, có thể sáng tạo? Chúng ta có thể thấy rằng khi có sӵ bắt chước phải có sӵ phân rã; khi có uy quyền phải có sӵ sao chép. Và, bởi vì toàn cấu trúc giả tạo thuộc tâm lý, thuộc tinh thần của chúng ta đều được đặt nền tảng trên uy quyền, phải có sӵ tӵ do khỏi uy quyền để sáng tạo. Bạn không nhận thấy rằng trong nhӳng khoảnh khắc của sáng tạo, nhӳng khoảnh khắc khá hạnh phúc đó của sӵ quan tâm tột đỉnh, không có ý thӭc của lặp lại, hay sao? Nhӳng khoảnh khắc đó luôn luôn mới mẻ, trong sáng, sáng tạo, hạnh phúc. Vậy là, chúng ta thấy rằng một trong nhӳng nguyên nhân cơ bản của sӵ phân rã xã hội là sӵ bắt chước, mà là sӵ tôn thờ uy quyền. Tự do Đầu tiên và Cuối cùng T rách nhiệm của cá thể là không đối với xã hội, nhưng có đối với anh ấy. Và nếu anh ấy có trách nhiêm đối với anh ấy, anh ấy sẽ hành động vào xã hội. . . . nếu không có một thay đổi của cá thể, xã hội trở thành một gánh nặng quá sӭc, một tiếp tục vô-trách nhiệm trong đó cá thể chỉ là một bộ phận nhỏ nhoi. Có một khuynh hướng rõ rệt khi suy nghĩ rằng cá thể chẳng quan trọng bao nhiêu trong xã hội hiện đại, và mọi thӭ phải được thӵc hiện để kiểm soát cá thể, để đúc khuôn sӵ suy nghĩ của anh ấy – qua sӵ tuyên truyền, qua nhӳng luật lệ, qua vô số phương tiện của truyền thông đại chúng. Chính cá thể thắc mắc liệu anh ấy có thể làm gì trong một xã hội quá nặng nề, mà đè nặng anh ấy bằng một trọng lượng của một hòn núi, và anh ấy cảm thấy hoàn toàn tuyệt vọng. Bị đối diện bởi khối lượng này của hỗn loạn, thoái hóa, chiến tranh, đói khát, và đau khổ, tӵ nhiên cá thể phải đặt ra cho anh ấy câu hỏi này, ‘Tôi có thể làm gì?’ Và tôi nghĩ đáp án cho câu hỏi này là anh ấy không thể làm gì cả, mà là một sӵ thật rõ ràng. Anh ấy không thể ngăn cản một chiến tranh, anh ấy không thể giải quyết sӵ đói khát, anh ấy không thể giúp đỡ một người cố chấp tôn giáo, hay chặn đӭng tiến trình lịch sӱ của chủ nghĩa quốc gia, cùng tất cả nhӳng xung đột của nó. Vì vậy, tôi nghĩ đưa ra một câu hỏi như thế bị sai lầm tӯ cơ bản. Trách nhiệm của cá thể không phải đối với xã hội, nhưng đối với chính anh ấy. Và nếu anh ấy chịu trách nhiệm đối với chính anh ấy, anh ấy sẽ hành động vào xã hội – nhưng không phải cách ngược lại. Chắc chắn, cá thể không thể làm bất kỳ điều gì cho sӵ hỗn loạn của xã hội này, nhưng khi anh ấy bắt đầu khai quang sӵ hỗn loạn riêng của anh ấy, sӵ tӵ mâu thuẫn của anh ấy, sӵ bạo lӵc và nhӳng sợ hãi riêng của anh ấy, vậy thì một cá thể như thế có một quan trọng lạ thường trong xã hội. Tôi nghĩ chẳng có bao nhiêu người trong chúng ta nhận ra điều này. Bởi vì thấy rằng chúng ta không thể làm bất kỳ điều gì trên một kích cỡ thế giới, luôn luôn chúng ta không làm gì cả, mà thӵc sӵ là một tẩu thoát khỏi hành động phía bên trong chính người ta mà sẽ sáng tạo một thay đổi cơ bản. Vì vậy, tôi đang nói với bạn như một cá thể với một cá thể khác. Chúng ta không đang truyền đạt với nhau như nhӳng người Ấn độ hay nhӳng người Mӻ hay nhӳng người Nga hay như nhӳng người Trung quốc, cũng không phải như nhӳng thành viên của bất kỳ nhóm người đặc biệt nào. Chúng ta đang nói về nhӳng sӵ việc như hai con người, không phải như một người không-chuyên môn và một người chuyên môn. Nếu điều đó rõ ràng cho chúng ta, chúng ta có thể tiếp tục. Chắc chắn, cá thể có sӵ quan trọng lạ thường trong xã hội bởi vì chính cá thể mới có thể hoạt động sáng tạo, không phải tập thể – và lát nӳa tôi sẽ giải thích tôi có ý gì qua tӯ ngӳ sáng tạo. Nếu bạn thấy sӵ kiện này, vậy thì bạn cũng sẽ nhận ra bạn là gì trong chính bạn có sӵ quan trọng lạ thường. Khả năng suy nghĩ, vận hành của bạn, cùng tổng thể, cùng một hòa hợp trong đó không có tӵ-mâu thuẫn – điều này có ý nghĩa lạ thường. Chúng ta thấy rằng nếu phải có bất kỳ sӵ thay đổi thӵc sӵ nào trong thế giới – và phải có một thay đổi thӵc sӵ – vậy thì bạn và tôi như nhӳng cá thể sẽ phải tӵ-thay đổi chính chúng ta. Nếu không có một thay đổi cơ bản trong mỗi người chúng ta, sống trở thành một sao chép liên tục, cuối cùng dẫn đến sӵ nhàm chán, sӵ thất vọng, và tuyệt vọng. New Delhi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ tư Ngày 18 tháng 2 năm 1959 Tuyển tập những Lời giảng SỰ QUAN TRỌNG CỦA CÁ THỂ Có hy vọng trong cá thể, trong bạn, không phải trong một hệ thống, không phải trong một bản thiết kế của một xã hội được dӵ tính, không phải trong bất kỳ tôn giáo có tổ chӭc nào, nhưng trong bạn, cá thể. Madras, nói chuyện trước công chúng lần thӭ ba Ngày 2 tháng 11 năm 1947 Tuyển tập những Lời giảng Bất kỳ cái gì thực sự trung thực phải hoàn toàn là cá thể – không phải trong ý nghĩa của tự cho mình là trung tâm . . . nhưng cá thể trong ý nghĩa rằng mỗi người chúng ta phải tự-trải nghiệm cho chính anh ấy, không bị ảnh hưởng, cái gì đó mà không là kết quả của bất kỳ sự quan tâm và sự thúc đẩy của tự cho mình là trung tâm. T ôi không nghĩ rằng chúng ta nhận ra sӵ quan trọng hay ý nghĩa của cá thể. Bởi vì, như chúng ta đã nói ngày hôm trước, muốn sáng tạo một cách mạng cơ bản, thuộc tôn giáo, chắc chắn người ta phải không còn suy nghĩ dӵa vào ý tưởng chung, dӵa vào tập thể. Bất kỳ điều gì bị biến thành chung, tập thể, phụ thuộc vào mọi người, không bao giờ có thể là sӵ thật – sӵ thật trong ý nghĩa của đang trải nghiệm trӵc tiếp bởi mỗi cá thể, không bị ảnh hưởng, không bị thúc đẩy của sӵ quan tâm tӵ cho mình là trung tâm. Tôi nghĩ chúng ta không nhận ra đầy đủ sӵ nghiêm túc của điều này. Bất kỳ cái gì thӵc sӵ trung thӵc phải hoàn toàn thuộc cá thể – không phải trong ý nghĩa của tӵ cho mình là trung tâm, mà rất gây giới hạn và trong chính nó là xấu xa, nhưng cá thể trong ý nghĩa rằng mỗi người chúng ta phải tӵ-trải nghiệm cho chính anh ấy, không bị ảnh hưởng, cái gì đó mà không là kết quả của bất kỳ động cơ hay quan tâm tӵ cho mình là trung tâm nào. Trong thế giới hiện đại, người ta có thể thấy làm thế nào mọi điều xảy ra đang có khuynh hướng dӵa vào sӵ suy nghĩ tập thể: mọi người đều suy nghĩ giống hệt nhau. Nhӳng chính phủ khác nhau, mặc dù họ không bắt buộc nó, đang lặng lẽ và kiên trì vận hành cùng nó. Nhӳng tôn giáo có tổ chӭc chắc chắn đang kiểm soát và đang định hình nhӳng cái trí của con người tùy theo nhӳng khuôn mẫu riêng của chúng, đang hy vọng qua đó tạo ra một luân lý chung, một trải nghiệm chung. Nhưng tôi nghĩ rằng bất kỳ điều gì được chuyển thành ý tưởng chung, trong ý nghĩa đó, luôn luôn đáng ngờ vӵc, bởi vì nó không bao giờ có thể là sӵ thật; nó đã mất đi sӭc sống của nó, sӵ trӵc tiếp của nó, sӵ thật của nó. Tuy nhiên, khắp thế giới, chúng ta thấy khuynh hướng này được sӱ dụng để định hình và kiểm soát cái trí của con người. Và làm tӵ do cái trí khỏi tánh chung giả dối này và tӵ-thay đổi chính người ta mà không có bất kỳ tӵ-quan tâm nào là điều khó khăn cӵc kỳ. Hamburgh, Đӭc, nói chuyện trước công chúng lần thӭ ba Ngày 9 tháng 9 năm 1956 Tuyển tập những Lời giảng Cá thể là gì, xã hội là như thế C á thể là gì, xã hội là như thế. Bạn là gì có ý nghĩa lạ thường. Đó không chỉ là một khẩu hiệu nhưng, nếu bạn thâm nhập nó rất sâu thẳm, bạn sẽ khám phá nhӳng hành động của bạn có ý nghĩa biết chӯng nào, bạn là gì gây ảnh hưởng thế giới mà bạn sống trong đó ra sao – mà là thế giới của nhӳng liên hệ của bạn, dầu nhỏ nhoi, bị giới hạn ra sao. Và, nếu tại gốc rễ chúng ta có thể thay đổi, sáng tạo một cách mạng cơ bản trong chính chúng ta, phía bên trong, vậy thì có thể sáng tạo một thế giới khác hẳn, một bộ nhӳng giá trị khác hẳn. Poona, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 24 tháng 4 năm 1952 Tuyển tập những Lời giảng Trong bất kỳ hành động sáng tạo nào, chính là cá thể mới có ý nghĩa. T ôi đang nói với cá thể bởi vì chỉ cá thể mới có thể thay đổi, không phải tập thể; chỉ khi nào bạn có thể tӵ-thay đổi chính bạn, và vì vậy cá thể có ý nghĩa lạ thường. Tôi biết do bởi thời trang nên nói về nhӳng nhóm người, tập thể, chủng tộc, như thể cá thể không có sӵ quan trọng gì cả, nhưng trong bất kỳ hành động sáng tạo nào chính là cá thể mới có ý nghĩa. Bất kỳ hành động thӵc sӵ nào, bất kỳ quyết định quan trọng nào, sӵ tìm kiếm tӵ do, sӵ thâm nhập sӵ thật, chỉ có thể hiện diện tӯ cá thể mà hiểu rõ . . . Nếu bất kỳ người nào trong chúng ta là cá thể thӵc sӵ trong ý nghĩa rằng anh ấy đang cố gắng hiểu rõ toàn tiến hành của cái trí của anh ấy, vậy thì anh ấy sẽ là một thӵc thể sáng tạo, một cá thể tӵ do, không bị quy định, có thể theo đuổi sӵ thật vì chính nó và không phải vì một kết quả. Poona, Nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 10 tháng 9 năm 1958 Tuyển tập những Lời giảng Chừng nào cá thể, bạn và tôi, còn không chịu trách nhiệm cho sự thay đổi hoàn toàn của xã hội, xã hội sẽ vẫn còn y nguyên như nó là hiện nay. . . . tập thể được tạo ra bởi nhӳng cá thể, và chính là sӵ phản ӭng của cá thể, của bạn và tôi, mới có thể sáng tạo một thay đổi cơ bản trong thế giới; nhưng, khi cá thể không thấy trách nhiệm của anh ấy, anh ấy quẳng trách nhiệm cho tập thể, và sau đó tập thể bị lợi dụng bởi người chính trị khôn lanh, hay bởi người tôn giáo tinh ranh. Trái lại, nếu bạn thấy rằng bạn và tôi chịu trách nhiệm cho sӵ thay đổi của nhӳng quy định trong thế giới, vậy thì cá thể trở thành quan trọng lạ thường, và không chỉ là một công cụ, một dụng cụ, trong bàn tay của một người khác. . . . Mặc dù cá thể có lẽ là một thӵc thể tách khỏi bạn, bạn đã tạo ra nó, và thế là bạn, một mình, có thể thay đổi nó. Nhưng, thay vì nhận ra trách nhiệm của chúng ta như nhӳng cá thể trong tập thể, chúng ta như nhӳng cá thể lại trở thành yếm thế, trí năng, hay huyền bí; chúng ta trốn tránh trách nhiệm của chúng ta đối với hành động rõ ràng, mà phải là cách mạng trong ý nghĩa cơ bản; và, chӯng nào cá thể, mà là bạn và tôi, không nhận trách nhiệm cho sӵ thay đổi hoàn toàn của xã hội, xã hội sẽ vẫn còn y nguyên như nó là hiện nay. Bombay, nói chuyện lần trước công chúng lần thӭ sáu Ngày 14 tháng 3 năm 1950 Tuyển tập những Lời giảng NGỤC TÙ CỦA TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH Bạn phải tӵ-tìm ra cho chính bạn, và không phải chờ đợi tôi giải thích cho bạn, liệu cái trí có thể được tӵ do. Liệu cái trí chỉ có thể suy nghĩ về tӵ do, như một tù nhân suy nghĩ, và vì vậy phải chịu số phận bi đát không bao giờ được tӵ do nhưng mãi mãi bị nhốt chặt bên trong ngục tù của tình trạng bị quy định? Madras, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 12 tháng 12 năm 1956 Tuyển tập những Lời giảng Giới thiệu Đ ối với tôi, có vẻ rằng toàn thế giới có ý định nhốt chặt cái trí của con người. Chúng ta đã tạo ra thế giới thuộc tâm lý của sӵ liên hệ, thế giới mà chúng ta sống trong đó, và luân phiên nó đang kiểm soát chúng ta, đang định hình suy nghĩ của chúng ta, nhӳng hoạt động của chúng ta, thân tâm thuộc tâm lý của chúng ta. Bạn sẽ thấy, mọi tổ chӭc tôn giáo và chính trị đều theo đuổi cái trí của con người – theo đuổi trong ý nghĩa của muốn nhốt chặt nó, uốn khuôn nó vào một khuôn mẫu. Nhӳng người cai trị quốc gia trong thế giới cộng sản đang ngang nhiên quy định cái trí của con người trong mọi phương hướng, và điều này cũng đúng thӵc đối với nhӳng tôn giáo có tổ chӭc khắp thế giới, nhӳng người mà hàng thế kӹ đã cố gắng đúc khuôn phương cách suy nghĩ của con người. Mỗi nhóm người đặc biệt, dầu là tôn giáo, không-tôn giáo, hay chính trị, đang tranh giành để cuốn hút và giam giӳ con người bên trong khuôn mẫu của ý tưởng mà nhӳng quyển sách của nó, nhӳng người lãnh đạo của nó, một ít người đang nắm quyền suy nghĩ rằng ý tưởng đó tốt lành cho anh ấy. Họ nghĩ họ biết trước tương lai; họ nghĩ họ biết điều gì là sӵ tốt lành tột đỉnh cho con người. Nhӳng giáo sĩ, cùng uy quyền tạm gọi là tôn giáo của họ, cũng như nhӳng quyền hành trong thế giới trần tục – dầu rằng nó ở La mã, ở Nga, ở Mӻ, hay nơi nào khác – tất cả đều đang cố gắng kiểm soát tiến trình suy nghĩ của con người, đúng chӭ? Và hầu hết chúng ta đều hăm hở chấp nhận một hình thӭc nào đó của uy quyền và giao nộp chính chúng ta cho nó. Chẳng có bao nhiêu người thoát khỏi nhӳng nanh vuốt của sӵ kiểm soát có tổ chӭc này về con người và suy nghĩ của anh ấy. Đối với tôi, chỉ phá vỡ khỏi một khuôn mẫu tôn giáo đặc biệt hay khỏi một khuôn mẫu chính trị của phe tả hoặc phe hӳu, với mục đích thâu nhận một khuôn mẫu mới hay thiết lập một khuôn mẫu riêng của người ta sẽ không đơn giản hóa sӵ phӭc tạp lạ thường thuộc nhӳng sống của chúng ta hay giải quyết được sӵ đau khổ kinh hoàng mà hầu hết chúng ta đều sống trong đó. Tôi nghĩ giải pháp cơ bản nằm ở nơi nào khác, và chính là giải pháp cơ bản này mà tất cả chúng ta đều đang tìm kiếm. Bởi vì dò dẫm mù quáng, chúng ta tham gia tổ chӭc này hay tổ chӭc kia. Chúng ta phụ thuộc vào một xã hội đặc biệt, tuân theo người lãnh đạo này hay người lãnh đạo kia, cố gắng tìm được một người Thầy ở Ấn độ hay nơi nào khác – luôn luôn hy vọng phá vỡ khỏi sӵ tồn tại bị giới hạn, chật hẹp của chúng ta; nhưng dường như đối với tôi, lại luôn luôn bị trói buộc trong xung đột này bên trong khuôn mẫu. Dường như không bao giờ chúng ta thoát khỏi khuôn mẫu, hoặc tӵ-sáng chế hoặc bị áp đặt bởi người lãnh đạo nào đó hay uy quyền tôn giáo nào đó. Chúng ta mù quáng chấp nhận uy quyền trong hy vọng phá vỡ đám mây của đấu tranh, đau khổ, và xung đột riêng của chúng ta; nhưng không người lãnh đạo, không uy quyền nào sẽ làm tӵ do con người. Tôi nghĩ, lịch sӱ đã phơi bày điều này rất rõ ràng, và bạn ở trong quốc gia này biết nó rất rõ rệt – có lẽ rõ rệt hơn bất kỳ nơi nào khác. Vậy là, nếu một thế giới mới mẻ sẽ hiện diện, như nó phải, đối với tôi dường như hiểu rõ toàn tiến trình của uy quyền là điều quan trọng cӵc kỳ: uy quyền bị áp đặt bởi xã hội, bởi quyển sách, bởi một nhóm người suy nghĩ rằng họ biết sӵ tốt lành tột đỉnh cho con người và một nhóm người mà tìm kiếm để ép buộc con người qua sӵ hành hạ, qua mọi hình thӭc của cưỡng bách, phải tuân phục vào khuôn mẫu của họ. Chúng ta vội vã tuân theo nhӳng con người như thế bởi vì trong thân tâm riêng của chúng ta, chúng ta quá hoang mang, quá rối loạn, và chúng ta cũng tuân theo bởi vì sӵ kiêu căng và sӵ rỗng tuếch và bởi vì sӵ ham muốn quyền hành được trao tặng bởi một người khác. Bây giờ, liệu có thể phá vỡ khỏi toàn khuôn mẫu của uy quyền này? Liệu chúng ta có thể phá vỡ tất cả mọi loại uy quyền trong chính chúng ta? Chúng ta có lẽ khước tӯ uy quyền của một người khác, nhưng bất hạnh thay chúng ta vẫn còn có uy quyền của trải nghiệm riêng của chúng ta, của hiểu biết riêng của chúng ta, của suy nghĩ riêng của chúng ta, và luân phiên điều đó trở thành khuôn mẫu mà hướng dẫn chúng ta; nhưng tại cốt lõi điều đó không khác biệt gì với uy quyền của một người khác. Có sӵ ham muốn này để tuân theo, để bắt chước, để phục tùng, trong hy vọng đạt được cái gì đó to tát hơn; và chӯng nào sӵ ham muốn này còn tồn tại, phải có đau khổ và đấu tranh, mọi hình thӭc của đè nén, thất vọng và phiền muộn. Tôi không nghĩ chúng ta nhận ra đầy đủ sӵ cần thiết của được tӵ do khỏi sӵ cưỡng bách để tuân phục uy quyền này, phía bên trong hay bên ngoài. Và tôi nghĩ, thuộc tâm lý, rất quan trọng phải hiểu rõ sӵ cưỡng bách này; nếu không chúng ta sẽ mù quáng tiếp tục sӵ đấu tranh trong thế giới này mà chúng ta sống và có thân tâm của chúng ta, và chúng ta sẽ chẳng bao giờ phát giác cái khác lạ đó mà lạ thường vô cùng. Chắc chắn, chúng ta phải phá vỡ khỏi thế giới của bắt chước và phục tùng này nếu chúng ta muốn tìm ra một thế giới hoàn toàn khác hẳn. Điều này có nghĩa một thay đổi cơ bản thӵc sӵ trong nhӳng sống của chúng ta – trong phương cách thuộc hành động của chúng ta, trong phương cách thuộc suy nghĩ của chúng ta, trong phương cách thuộc cảm giác của chúng ta. Nhưng hầu hết chúng ta đều không quan tâm đến điều đó; chúng ta không quan tâm đến hiểu rõ nhӳng suy nghĩ của chúng ta, nhӳng cảm giác của chúng ta, nhӳng hoạt động của chúng ta. Chúng ta chỉ quan tâm đến tin tưởng điều gì hay không-tin tưởng điều gì, phục tùng ai hay không-phục tùng ai, gia nhập tổ chӭc tôn giáo nào hay đảng phái chính trị nào, và mọi chuyện vô lý đó. Chúng ta không bao giờ, sâu thẳm, phía bên trong, quan tâm đến một thay đổi cơ bản trong phương cách thuộc sống hàng ngày của chúng ta, trong phương cách thuộc câu nói của chúng ta, sӵ nhạy cảm của chúng ta với một người khác – chúng ta không-quan tâm đến bất kỳ điều gì của nó. Chúng ta vun đắp mảnh trí năng và lượm lặt sӵ hiểu biết của vô vàn sӵ việc, nhưng, phía bên trong chúng ta vẫn còn y nguyên: tham vọng, hung tợn, bạo lӵc, ganh đua, chất đầy tất cả nhӳng nhỏ nhen mà cái trí có thể kiếm được. Và, khi thấy tất cả điều này, liệu có thể phá vỡ khỏi cái trí nhỏ nhen này? Tôi nghĩ đó là mấu chốt thӵc sӵ, duy nhất . . . Hamburg, Đӭc, nói chuyện trước công chúng lần thӭ sáu Ngày 16 tháng 9 năm 1956 Tuyển tập những Lời giảng ________________ Tình trạng bị quy định là gì? Q ua tӯ ngӳ tình trạng bị quy định, tôi có ý tất cả nhӳng áp đặt mà xã hội đã ép buộc vào chúng ta qua tuyên truyền, qua kiên định, qua tin tưởng, qua sợ hãi thiên đàng và địa ngục. Nó gồm cả tình trạng bị quy định của quốc tịch, của khí hậu, của phong tục, của truyền thồng, của văn hóa – như người Pháp, người Ấn, hay người Nga – và vô vàn nhӳng niềm tin, nhӳng mê tín, nhӳng trải nghiệm. Tình trạng bị quy định này hình thành toàn nền tảng mà ý thӭc sống trong đó, và tình trạng bị quy định này được củng cố qua sӵ ham muốn riêng để giӳ vӳng sӵ an toàn của người ta. Paris, nói chuyện lần thӭ tám Ngày 21 tháng 9 năm 1961 Tuyển tập những Lời giảng Cái trí là kết quả của tình trạng bị quy định. B ây giờ, tình trạng bị quy định của chúng ta là cái trí. Cái trí là chỗ ngồi của tất cả tình trạng bị quy định của chúng ta – tình trạng bị quy định là hiểu biết, trải nghiệm, niềm tin, truyền thống, sӵ đồng hóa cùng một đảng phái đặc biệt, cùng một nhóm người hay quốc gia đặc biệt. Cái trí là kết quả của tình trạng bị quy định, cái trí là tình trạng bị quy định; vì vậy, bất kỳ vấn đề nào mà cái trí giải quyết bắt buộc gia tăng thêm nӳa nhӳng vấn đề đó. Chӯng nào cái trí còn giải quyết bất kỳ vấn đề nào, tại bất kỳ mӭc độ nào, nó chỉ có thể tạo ra nhiều rắc rối thêm, nhiều đau khổ thêm, và nhiều hỗn loạn thêm. Paris, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 9 tháng 4 năm 1950 Tuyển tập những Lời giảng Chắc chắn, chúng ta nhận biết được, không phải tình trạng bị quy định của chúng ta, nhưng xung đột, đau khổ và vui thú. K rishnamurti: Anh ấy rất quan tâm đến việc giúp đỡ con người, đến làm nhӳng việc thiện, và hoạt động nhiều trong vô số tổ chӭc tӯ thiện của xã hội. Anh ấy đã nói chính xác anh ấy không có kỳ nghỉ lâu nào, và tӯ khi anh ấy tốt nghiệp đại học anh ấy đã làm việc liên tục cho nhӳng điều tốt lành của con người. Dĩ nhiên, anh ấy không nhận một xu nào cả cho công việc anh ấy đang làm. Công việc của anh ấy luôn luôn rất quan trọng đối với anh ấy, và anh ấy lao tâm lao lӵc vì việc gì anh ấy làm. Anh ấy đã trở thành một công nhân xã hội xuất sắc. Nhưng anh ấy đã nghe điều gì đó tại một trong nhӳng nói chuyện về vô số loại tẩu thoát mà quy định cái trí, và anh ấy muốn bàn luận về nhӳng sӵ việc đó. Người hỏi: Ông nghĩ là một công nhân xã hội là bị quy định? Liệu nó chỉ tạo ra xung đột thêm nữa? Krishnamurti: Chúng ta hãy tìm ra liệu chúng ta có ý gì qua tӯ ngӳ bị quy định. Khi nào chúng ta nhận biết rằng chúng ta bị quy định? Liệu chúng ta có khi nào nhận biết được nó? Liệu bạn nhận biết được rằng bạn bị quy định, hay bạn chỉ nhận biết được xung đột, đấu tranh, tại nhӳng mӭc độ khác nhau thuộc thân tâm của bạn? Chắc chắn, chúng ta nhận biết được, không phải tình trạng bị quy định của chúng ta, nhưng xung đột, đau khổ, và vui thú. Người hỏi: Ông có ý gì qua từ ngữ xung đột? Krishnamurti: Mọi loại xung đột: xung đột giӳa nhӳng quốc gia, giӳa nhӳng nhóm xã hội khác nhau, giӳa nhӳng cá thể, và xung đột bên trong chính người ta. Liệu xung đột là điều không tránh khỏi chӯng nào còn không có sӵ hòa hợp giӳa người hành động và hành động của anh ấy, giӳa thách thӭc và phản ӭng? Xung đột là vấn đề của chúng ta, đúng chӭ? Không phải bất kỳ một xung đột đặc biệt nào, nhưng tất cả xung đột: sӵ đấu tranh giӳa nhӳng ý tưởng, nhӳng niềm tin, nhӳng học thuyết, giӳa nhӳng đối nghịch. Nếu không có xung đột, sẽ không có nhӳng vấn đề. Người hỏi: Liệu ông đang gợi ý rằng tất cả chúng ta nên tìm kiếm một sống của tách rời, của suy ngẫm? Krishnamurti: Suy ngẫm gian nan lắm, hiểu rõ nó là một trong nhӳng việc khó khăn nhất. Sӵ tách rời, mặc dù có ý thӭc hay không-ý thӭc, mỗi người chúng ta đang tìm kiếm nó trong cách riêng của mình, không giải quyết được nhӳng vấn đề của chúng ta; trái lại, nó chỉ gia tăng chúng. Chúng ta đang cố gắng hiểu rõ nhӳng nhân tố của tình trạng bị quy định là gì, mà tạo ra xung đột thêm nӳa? Chúng ta chỉ nhận biết được xung đột, đau khổ và vui thú, và chúng ta không nhận biết được tình trạng bị quy định của chúng ta. Cái gì gây ra tình trạng bị quy định? Người hỏi: Những ảnh hưởng thuộc môi trường sống hay xã hội: xã hội trong đó chúng ta đã được sinh ra, văn hóa trong đó chúng ta đã được nuôi dưỡng, những áp lực thuộc chính trị và kinh tế, và vân vân. Krishnamurti: Đó là như thế, nhưng liệu đó là tất cả? Nhӳng ảnh hưởng này là sản phẩm riêng của chúng ta, đúng chӭ? Xã hội là kết quả của sӵ liên hệ của con người với con người, mà quá rõ ràng. Sӵ liên hệ này là sӵ liên hệ của sӱ dụng, của nhu cầu, của thoải mái, của thỏa mãn, và nó tạo ra nhӳng ảnh hưởng, nhӳng giá trị, mà trói buộc chúng ta. Trói buộc đó là tình trạng bị quy định của chúng ta. Chúng ta bị trói buộc qua nhӳng suy nghĩ và nhӳng hành động riêng của chúng ta; nhưng chúng ta không nhận biết được rằng chúng ta bị trói buộc, chúng ta chỉ nhận biết được xung đột, vui thú và đau khổ. Dường như chúng ta không bao giờ vượt khỏi điều này; và, nếu chúng ta có vượt khỏi, nó chỉ là xung đột thêm nӳa. Chúng ta không nhận biết được tình trạng bị quy định của chúng ta và, nếu chúng ta không nhận biết được, chúng ta chỉ sản sinh ra xung đột và hỗn loạn thêm nӳa. . . . Chỉ cố gắng nhận biết được tình trạng bị quy định của bạn. Bạn chỉ có thể nhận biết được nó một cách gián tiếp, liên quan đến cái gì khác. Bạn không thể nhận biết được tình trạng bị quy định của bạn như một trӯu tượng, bởi vì như thế nó chỉ là tӯ ngӳ, không có ý nghĩa bao nhiêu. Chúng ta chỉ nhận biết được xung đột. Bình phẩm về Sống, tập 2 __________________ Những nhân tố của tình trạng bị quy định: tôn giáo có tổ chức, chủ nghĩa quốc gia, những chính phủ Tôn giáo, như nó là, tại cốt lõi được đặt nền tảng trên những ý tưởng, trên trung thành, trên uy quyền . . . Nhưng hầu hết chúng ta đều bị trói buộc trong nó và chúng ta không thể thoát khỏi. Muốn thoát khỏi, muốn phá vỡ tình trạng bị quy định của chúng ta, đòi hỏi nhiều năng lượng. T ôn giáo, như nó là, tӯ cơ bản được đặt nền tảng trên nhӳng ý tưởng, trên trung thành, trên uy quyền. Một con người đi đến đền chùa mỗi ngày, đọc kinh Gita, kinh Bible, hay kinh Namaz, thӵc hiện nhӳng nghi lễ nào đó, lặp lại liên tục nhӳng tӯ ngӳ nào đó, nhӳng cái tên Krishna, Rama, việc này hay việc kia, khoác vào nhӳng bộ quần áo tạm gọi là thiêng liêng và khao khát thӵc hiện chuyến hành hương nào đó – bạn nghĩ anh ấy là một người tôn giáo. Nhưng, chắc chắn, đó không là tôn giáo. Đó là một việc dốt nát, kinh hãi, xấu xa. Nhưng hầu hết chúng ta đều bị trói buộc trong nó và chúng ta không thể thoát khỏi. Muốn thoát khỏi, muốn phá vỡ tình trạng bị quy định của chúng ta, đòi hỏi nhiều năng lượng, mà chúng ta không có bởi vì năng lượng của chúng ta bị hao tán trong kiếm sống và kháng cӵ bất kỳ hình thӭc của thay đổi nào. Thay đổi đòi hỏi chống đối lại xã hội, đúng chӭ? Và, nếu trong một xã hội Ấn giáo bạn không là một người Ấn giáo, hay nếu bạn không là một người Ba la môn trong một xã hội Ba la môn, hay một người Thiên chúa giáo trong một xã hội Thiên chúa giáo hay Tin lành, bạn có lẽ gặp khó khăn khi tìm một việc làm. Vì vậy, một trong nhӳng khó khăn của chúng ta là rằng muốn tạo ra một cách mạng trong chính chúng ta đòi hỏi năng lượng lạ thường, mà chẳng bao nhiêu người trong chúng ta có bởi vì năng lượng, trong ý nghĩa này, hàm ý sӵ nhận biết. Muốn thấy mọi thӭ rất rõ ràng, bạn phải trao cho nó toàn sӵ chú ý của bạn, và bạn không thể trao toàn sӵ chú ý của bạn nếu có bất kỳ bóng dáng của sợ hãi – sợ hãi kinh tế hay sợ hãi xã hội, mà là sợ hãi của quan điểm quần chúng. Bởi vì trong một trạng thái sợ hãi, chúng ta suy nghĩ về sӵ thật hay Thượng đế như cái gì đó xa thật xa, không thuộc quả đất, cái gì đó mà chúng ta phải đấu tranh, phải theo đuổi nó – bạn biết, tất cả nhӳng ma mãnh mà chúng ta sӱ dụng để tẩu thoát khỏi sӵ xung đột thuộc sống hàng ngày của chúng ta đến cái gì đó mà chúng ta gọi là hòa bình, tốt lành, Thượng đế. Đó là trạng thái thӵc sӵ của chúng ta, đúng chӭ? Vậy là, chúng ta thấy tôn giáo có tổ chӭc đó, cùng nhӳng mê tín, nhӳng niềm tin, và nhӳng giáo điều của nó không là tôn giáo gì cả. Chúng ta chỉ bị giáo dục, bị quy định tӯ niên thiếu để chấp nhận nhӳng sӵ việc này như là tôn giáo, vì vậy tôn giáo có tổ chӭc thӵc sӵ là một cản trở đối với sӵ khám phá của cái gì là sống tôn giáo thӵc sӵ. New Delhi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ sáu Ngày 2 tháng 3 năm 1960 Tuyển tập những Lời giảng Cái trí phải được tự do khỏi niềm tin và không-niềm tin N iềm tin không là sӵ thật. Bạn có lẽ tin tưởng vào Thượng đế, nhưng niềm tin của bạn cũng không là sӵ thật hơn niềm tin của người không-tin tưởng vào Thượng đế. Niềm tin của bạn là kết quả của nền tảng quá khӭ của bạn, của tôn giáo của bạn, của nhӳng sợ hãi của bạn, và không-tin tưởng của người cộng sản và nhӳng người khác cũng là kết quả của tình trạng bị quy định của họ. Muốn tìm ra điều gì là sӵ thật, cái trí phải được tӵ do khỏi niềm tin và không-niềm tin. Tôi biết bạn mỉm cười và đồng ý, nhưng bạn vẫn sẽ còn tiếp tục tin tưởng bởi vì điều đó tiện lợi nhiều hơn, được kính trọng và an toàn nhiều hơn. Nếu bạn không tin tưởng, bạn có lẽ mất việc làm của bạn, bạn có lẽ bỗng nhiên phát giác rằng bạn không là ai cả. Mấu chốt quan trọng là phải tӵ-làm tӵ do chính bạn khỏi niềm tin, không phải mỉm cười và đồng ý của bạn trong căn phòng này. Varanasi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ năm Ngày 6 tháng 2 năm 1955 Tuyển tập những Lời giảng Vậy là, cá thể bị hủy diệt qua sự ép buộc, qua sự tuyên truyền, và bị kiểm soát, bị thống trị, vì lợi ích của xã hội, vì lợi ích của chính thể, và vân vân. T ôn giáo có tổ chӭc, niềm tin có tổ chӭc, và nhӳng chính thể chuyên chế đều giống hệt nhau bởi vì tất cả họ đều muốn hủy diệt cá thể qua sӵ ép buộc, qua sӵ tuyên truyền, qua vô vàn hình thӭc khác nhau của cưỡng bách. Tôn giáo có tổ chӭc cũng thӵc hiện cùng sӵ việc, chỉ trong một cách khác biệt. Ở đó, bạn phải chấp nhận, bạn phải tin tưởng, bạn bị quy định. Toàn khuynh hướng của cả phe tả, phe hӳu và của nhӳng tổ chӭc tạm gọi là tinh thần là đúc khuôn cái trí vào một khuôn mẫu đặc biệt của cách cư xӱ, bởi vì cá thể, nếu bị bỏ lại một mình, anh ấy chỉ trở thành một kẻ phản loạn. Vậy là, cá thể bị hủy diệt qua sӵ ép buộc, qua sӵ tuyên truyền, và bị kiểm soát, bị thống trị, vì lợi ích của xã hội, vì lợi ích của chính thể, và vân vân. Nhӳng tổ chӭc tạm gọi là tôn giáo cũng làm cùng sӵ việc, chỉ một chút xíu ngờ vӵc thêm, một chút xíu tinh tế hơn, bởi vì, ở đó cũng vậy, con người phải tin tưởng, phải kiềm chế, phải kiểm soát, và mọi chuyện còn lại của nó. Toàn tiến trình là thống trị cái tôi trong một hình thӭc này hay một hình thӭc khác. Qua sӵ ép buộc, hành động tập thể được tìm kiếm. Đó là điều gì hầu hết nhӳng tổ chӭc đều muốn, dù chúng là nhӳng tổ chӭc tôn giáo hay kinh tế hay chính trị. Họ muốn hành động tập thể, mà có nghĩa cá thể phải bị hủy diệt. Rốt cuộc, nó chỉ có thể có nghĩa như thế. Bạn chấp nhận phe Tả, lý thuyết của Marx, hay nhӳng giáo điều của Thiên chúa giáo, Phật giáo, và Ấn giáo, và qua đó bạn hy vọng tạo ra hành động tập thể. Madras, nói chuyện trước công chúng lần thӭ sáu Ngày 20 tháng 1 năm 1952 – Tuyển tập những Lời giảng Chúng ta bị trói buộc bởi những niềm tin, bởi những giáo điều, vì nó chúng ta sẵn lòng chết và tàn sát lẫn nhau. C hắc chắn, điều gì gây ra chiến tranh là sӵ ham muốn quyền hành, địa vị, thanh danh, tiền bạc, và cũng vậy căn bệnh được gọi là chủ nghĩa quốc gia, sӵ tôn thờ một lá cờ, và căn bệnh của tôn giáo có tổ chӭc. Tất cả nhӳng điều này là nhӳng nguyên nhân của chiến tranh, nếu bạn như một cá thể, phụ thuộc vào bất kỳ nhӳng tổ chӭc tôn giáo nào, nếu bạn thèm khát quyền hành, nếu bạn ganh tị, chắc chắn bạn sẽ sản sinh một xã hội mà sẽ có kết quả là hủy diệt. Vì vậy lại nӳa, điều đó phụ thuộc vào bạn và không phải vào nhӳng người lãnh đạo, không phải vào Stalin, Churchill, và nhӳng người còn lại của họ. Nó phụ thuộc vào bạn và tôi, nhưng dường như chúng ta không nhận ra điều đó. Nếu một lần chúng ta thӵc sӵ cảm thấy trách nhiệm của nhӳng hành động riêng của chúng ta; chúng ta có thể kết thúc tất cả nhӳng chiến tranh, sӵ đau khổ kinh hoàng này mau lẹ làm sao! Nhưng bạn thấy, chúng ta dӱng dưng. Chúng ta có ba bӳa ăn một ngày, chúng ta có việc làm của chúng ta, chúng ta có nhӳng tài khoản ngân hàng của chúng ta, nhiều hay ít, và chúng ta nói, ‘Vì Chúa, đӯng quấy rầy chúng tôi, hãy để cho chúng tôi được yên ổn.’ Chúng ta càng ở trên cao nhiều bao nhiêu, chúng ta càng muốn an toàn, vĩnh cӱu, bình an nhiều bấy nhiêu, chúng ta càng muốn không bị đụng chạm đến nhiều bấy nhiêu, để duy trì nhӳng sӵ việc được cố định như hiện nay chúng là; nhưng chúng không thể được duy trì như hiện nay chúng là bởi vì không có gì cố định cả. Mọi thӭ đều đang phân rã. Chúng ta không muốn đối diện nhӳng sӵ việc này; chúng ta không muốn đối diện sӵ kiện rằng bạn và tôi phải chịu trách nhiệm cho nhӳng chiến tranh. Bạn và tôi có lẽ nói về hòa bình, tổ chӭc nhӳng hội nghị, ngồi quanh một cái bàn và thảo luận, nhưng phía bên trong, thuộc tâm lý, chúng ta muốn quyền hành, địa vị, chúng ta bị thúc đẩy bởi tham lam. Chúng ta có mưu đồ, chúng ta là nhӳng người thuộc quốc gia, chúng ta bị trói buộc bởi nhӳng niềm tin, bởi nhӳng giáo điều, vì nó chúng ta sẵn lòng chết và tàn sát lẫn nhau. Liệu bạn nghĩ nhӳng con người như thế, bạn và tôi, có thể có hòa bình trong thế giới? Muốn có hòa bình, chúng ta phải an lạc; sống an lạc có nghĩa không tạo ra sӵ hận thù. Hòa bình không là một lý tưởng. Đối với tôi, một lý tưởng chỉ là một tẩu thoát, một trốn tránh . . . Nhưng muốn có hòa bình, chúng ta sẽ phải thương yêu, chúng ta sẽ phải bắt đầu, không phải sống một sống lý tưởng, nhưng thấy nhӳng sӵ việc như chúng là và hành động vào chúng, thay đổi chúng. Chӯng nào mỗi người chúng ta còn đang tìm kiếm sӵ an toàn thuộc tâm lý, sӵ an toàn thuộc thân thể chúng ta cần – lương thӵc, quần áo, và chỗ ở – bị hủy diệt. Chúng ta đang tìm kiếm sӵ an toàn thuộc tâm lý, mà không tồn tại; và chúng ta tìm kiếm nó, nếu chúng ta có thể, qua quyền hành, qua địa vị, qua chӭc tước, tên tuổi – tất cả điều đó đang hủy diệt sӵ an toàn thuộc thân thể. Đây là một sӵ kiện rõ ràng, nếu bạn quan sát nó. Bangalore, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 11 tháng 7 năm 1948 Tuyển tập những Lời giảng NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA CỞI BỎ TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH Nhân loại, con người, đã làm mọi thứ để tạo ra một thay đổi cơ bản; và tuy nhiên, con người đã không thay đổi gì cả. Chúng ta là điều gì chúng ta đã là suốt hàng triệu năm! V ì vậy, câu hỏi của chúng ta là: Làm thế nào một bộ não cũng như cái trí, đó là, tổng thể con người – thuộc thân thể, thuộc hệ thần kinh – có thể hoàn toàn thay đổi? Làm thế nào con người có thể hoàn toàn thay đổi? Một thay đổi như thế là cần thiết – người ta thấy điều đó. Và, nếu không có một thay đổi, sẽ luôn luôn có chiến tranh – một quốc gia chống lại một quốc gia khác, một dân tộc chống lại một dân tộc khác, tất cả nhӳng tàn bạo khủng khiếp của chiến tranh, quốc gia của bạn chống lại một quốc gia khác, nhӳng khác biệt ngôn ngӳ, nhӳng khác biệt kinh tế, nhӳng khác biệt xã hội, nhӳng khác biệt luân lý, và trận chiến liên tục, phía bên ngoài và phía bên trong – phải có một thay đổi. Bây giờ, làm thế nào người ta sẽ tạo ra nó? Làm ơn, hãy thấy sӵ phӭc tạp lạ thường của câu hỏi này, điều gì được bao hàm trong nó. Con người đã thӱ quá nhiều cách – đi khỏi đến nhӳng tu viện, tӯ bỏ thế giới và trở thành vị khất sĩ, vào sâu trong nhӳng cánh rӯng và tham thiền, nhịn ăn uống, trở thành một người độc thân, đã thӵc hiện mọi thӭ mà anh ấy có thể tưởng tượng ra, đã thôi miên anh ấy, đã ép buộc anh ấy, đã tìm hiểu, đã phân tích ý thӭc của anh ấy, tầng bên ngoài và tầng bên trong – anh ấy đã làm mọi thӭ để tạo ra một cách mạng cơ bản bên trong chính anh ấy. Và thế là anh ấy đã nhẫn tâm trong chính anh ấy, không nhӳng như một cá thể, nhưng còn như một con người – hai thӵc thể này hoàn toàn khác biệt. Cá thể là một thӵc thể địa phương: một người Hỏa giáo, một người Phật giáo, một người Hồi giáo, và vân vân. Cá thể bị quy định bởi môi trường sống. Nhưng con người vượt khỏi điều đó, anh ấy quan tâm đến con người tổng thể – không phải về quốc gia của anh ấy, nhӳng khác biệt ngôn ngӳ, nhӳng chiến tranh và cãi cọ nhỏ nhen của anh ấy, nhӳng thần thánh bé tí tầm thường của anh ấy, và vân vân – anh ấy quan tâm đến trạng thái tổng thể của con người, xung đột của anh ấy, tuyệt vọng của anh ấy. Khi bạn thấy cái tổng thể, vậy thì bạn có thể thấy cái riêng biệt; nhưng cái riêng biệt không thể hiểu rõ cái tổng thể. Vì vậy, đối với một cá thể liên tục tìm hiểu nội tâm, sӵ tìm hiểu không có ý nghĩa gì cả bởi vì anh ấy vẫn còn quan tâm đến khuôn mẫu của sӵ tồn tại riêng của anh ấy, bị quy định bởi xã hội – trong đó được bao gồm tôn giáo và mọi chuyện của nó. Trái lại con người – như một con người đã sống được hai triệu năm – đã chịu đӵng đau khổ, đã suy nghĩ, đã tìm hiểu . . . dù ở Nga, ở Trung quốc, ở Mӻ, hay ở đây. Và nhân loại, con người, đã làm mọi thӭ để tạo ra một thay đổi cơ bản; và tuy nhiên, tại cơ bản, con người đã không thay đổi gì cả. Chúng ta là cái gì chúng ta đã là suốt hai triệu năm! Con thú rất mạnh mẽ trong chúng ta. Con thú cùng tất cả tham lam, ganh tị, tӭc giận, tàn nhẫn vẫn còn tồn tại sâu thẳm trong nhӳng quả tim và nhӳng cái trí của chúng ta. Và chúng ta đã, qua tôn giáo, qua văn hóa, qua văn minh, chúng ta đã đánh bóng phía bên ngoài; chúng ta có nhӳng cư xӱ tốt lành hơn – có lẽ một ít người chúng ta có nhӳng cư xӱ tốt lành hơn. Chúng ta biết nhiều hơn một chút. Thuộc công nghệ, chúng ta đã tiến bộ rất xa. Chúng ta có thể bàn luận triết lý, văn chương phương Tây hay phương Đông; chúng ta có thể đi khắp thế giới. Nhưng phía bên trong, sâu thẳm, nhӳng gốc rễ đã bám chặt rất sâu. Thấy tất cả điều này, làm thế nào người ta – bạn như một con người và tôi như một con người – làm thế nào chúng ta sẽ thay đổi? Chắc chắn không phải qua nhӳng giọt nước mắt, không phải qua trí năng, không phải qua tuân theo một học thuyết không tưởng nào đó, không phải qua sӵ chuyên chế phía bên ngoài, cũng không phải qua sӵ chuyên chế tӵ-áp đặt. Thế là, người ta loại bỏ tất cả điều này, và tôi hy vọng bạn cũng đã loại bỏ tất cả điều này. Bạn hiểu chӭ? Xóa sạch quốc tịch của người ta; xóa sạch nhӳng thần thánh của người ta, truyền thống riêng của người ta, nhӳng niềm tin của người ta; xóa sạch tất cả nhӳng sӵ việc mà người ta đã được nuôi dưỡng để tin tưởng – xóa sạch tất cả điều này là một việc rất khó khăn khi thӵc hiện. Thuộc trí năng, có lẽ chúng ta đồng ý, nhưng sâu thẳm nơi tầng ý thӭc bên trong có sӵ khẳng định vào sӵ quan trọng của quá khӭ, mà chúng ta bám vào. Lúc này bạn biết vấn đề . . . Bombay, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 16 tháng 2 năm 1966 Tuyển tập những Lời giảng Tư tưởng, mà là sản phẩm của ngày hôm qua, chỉ có thể phản ứng dựa vào ngày hôm qua, vào thời gian. V ì vậy, vấn đề là thế này: Tư tưởng bị quy định, bị cố định trong một khuôn mẫu. Tư tưởng phản ӭng đến thách thӭc, mà luôn luôn mới mẻ, tùy theo quá khӭ, vì vậy đang bổ sung cái mới mẻ. Tư tưởng, mà là sản phẩm của ngày hôm qua, chỉ có thể phản ӭng dӵa vào ngày hôm qua, vào thời gian. Khi bạn hỏi, ‘Làm thế nào tôi có thể phá vỡ khỏi sӵ độc đoán của tình trạng bị quy định?’ bạn đang đưa ra một câu hỏi sai lầm. Tư tưởng không bao giờ có thể được tӵ do. Tư tưởng chỉ có thể biết sӵ tiếp tục, không phải sӵ tӵ do. Tӵ do hiện diện khi tư tưởng không-hiện diện. Có tӵ do chỉ khi nào qui trình của sӵ tiếp tục kết thúc. Tư tưởng cho sӵ tiếp tục. Vì vậy, tư tưởng phải nhận biết được tình trạng bị quy định riêng của nó và không cố gắng trở thành cái gì đó. Trở thành cho sӵ tiếp tục đến tư tưởng và vì vậy không có tӵ do khỏi tình trạng bị quy định. Khi tư tưởng đang hoạt động, tích cӵc hay tiêu cӵc, vậy thì nó đang bị quy định, đang sản sinh sӵ tiếp tục được bổ sung. Bombay, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 18 tháng 1 năm 1948 Tuyển tập những Lời giảng Dường như đối với tôi, sự khó khăn ở trong hiểu rõ sự kiện rằng bất kỳ hình thức của thay đổi nào trong một cái trí bị quy định chỉ mang lại một bị quy định khác, không phải một thay đổi. N gười ta có thể thấy bất kỳ sӵ thay đổi có ý thӭc nào đều không là thay đổi gì cả. Qui trình cố ý của tạo ra sӵ tӵ-hoàn thiện, vun đắp cố ý của một khuôn mẫu hay một hình thӭc hành động đặc biệt, không tạo ra một thay đổi gì cả, bởi vì nó chỉ là một chiếu rọi của sӵ ham muốn riêng của người ta, của nền quá khӭ riêng của người ta, như một phản ӭng. Tuy nhiên, hầu hết chúng ta đều quan tâm đến vấn đề thay đổi này bởi vì chúng ta đang dò dẫm, chúng ta bị hoang mang. Và nhӳng người chúng ta đã có được sӵ nghiêm túc phải tràn đầy sinh lӵc để tìm hiểu nghi vấn của làm thế nào sáng tạo một thay đổi trong chính chúng ta. Đối với tôi, dường như sӵ khó khăn ở trong hiểu rõ sӵ kiện rằng bất kỳ hình thӭc của thay đổi nào trong một cái trí bị quy định chỉ mang lại một bị quy định khác, không phải một thay đổi. Nếu tôi, như một người Ấn giáo hay một người Thiên chúa giáo hay bất kỳ người nào bạn muốn, cố gắng thay đổi bên trong khuôn mẫu đó, nó không là thay đổi gì cả; có lẽ nó chỉ là một thay đổi dường như thích nghi hơn, tiện lợi hơn và tốt đẹp hơn, nhưng tại cơ bản, nó không là một thay đổi. Tôi nghĩ một trong nhӳng khó khăn lớn nhất mà chúng ta phải đối diện là chúng ta nghĩ chúng ta có thể thay đổi bên trong một khuôn mẫu; trái lại, chắc chắn, đối với một cái trí bị quy định bởi xã hội, bởi bất kỳ hình thӭc nào của văn hóa, để tạo ra một thay đổi có ý thӭc bên trong khuôn mẫu vẫn còn là một qui trình của bị quy định. Nếu điều đó rất rõ ràng, vậy thì tôi nghĩ sӵ tìm hiểu của chúng ta để tìm ra thay đổi là gì, nó có thể tạo ra một thay đổi cơ bản trong chính chúng ta như thế nào, trở thành rất lý thú, một chủ đề sinh động . . . London, nói chuyện trước công chúng lần thӭ tư Ngày 24 tháng 6 năm 1955 Tuyển tập những Lời giảng Khi một cái trí bị quy định tìm kiếm một đáp án cho một vấn đề, nó đang đi loanh quanh trong những vòng tròn; sự tìm kiếm của nó không có ý nghĩa. V ậy là, câu hỏi là làm thế nào để giải quyết, làm thế nào để tiếp cận vấn đề. Nếu bạn tiếp cận bất kỳ vấn đề nào bằng ý định tìm ra một đáp án, vậy thì đáp án sẽ tạo ra nhiều vấn đề hơn – mà quá rõ ràng. Điều gì quan trọng là thâm nhập vào vấn đề và bắt đầu hiểu rõ nó; và bạn có thể thӵc hiện được điều đó chỉ khi nào bạn không chỉ trích, chống đối, hay xua đuổi nó. Cái trí không thể giải quyết được vấn đề chӯng nào nó còn đang chỉ trích, đang biện hộ, hay đang so sánh. Sӵ khó khăn không ở trong vấn đề, nhưng trong cái trí mà tiếp cận vấn đề bằng một thái độ chỉ trích, biện hộ, hay so sánh. Thế là, trước hết, bạn phải hiểu rõ làm thế nào cái trí của bạn bị quy định bởi xã hội, bởi vô vàn nhӳng ảnh hưởng đang tồn tại quanh bạn. Bạn gọi chính bạn là một người Ấn giáo, một người Thiên chúa giáo, một người Hồi giáo, hay bất kỳ người nào bạn muốn, mà có nghĩa rằng cái trí của bạn bị quy định; và chính là cái trí bị quy định này mới tạo ra vấn đề. Khi một cái trí bị quy định tìm kiếm một đáp án cho một vấn đề, nó đang đi loanh quanh trong nhӳng vòng tròn; sӵ tìm kiếm của nó không có ý nghĩa. Và cái trí của bạn bị quy định bởi vì bạn ganh tị, bởi vì bạn so sánh, nhận xét, đánh giá, bởi vì bạn bị trói buộc trong nhӳng niềm tin, nhӳng giáo điều. Tình trạng bị quy định đó là điều gì tạo ra nhӳng vấn đề. Bombay, nói chuyện trước công chúng lần thӭ ba Ngày 11 tháng 3 năm 1956 Tuyển tập những Lời giảng Tự do khỏi tình trạng bị quy định hiện diện chỉ khi nào chúng ta thấy sự cần thiết của một cái trí được cởi bỏ. Nhưng chúng ta đã không bao giờ suy nghĩ về nó, chúng ta đã không bao giờ tìm hiểu . . . H ầu hết chúng ta đều quan tâm, không phải đến sӵ cởi bỏ tình trạng bị quy định của cái trí, nhưng đến việc quy định nó tốt đẹp hơn, làm cho nó cao cả hơn, làm cho nó giảm đi cái này và nhiều hơn cái kia. Chúng ta không bao giờ tìm hiểu khả năng tӵ-cởi bỏ hoàn toàn tình trạng bị quy định của cái trí . . . Tӵ do khỏi tình trạng bị quy định hiện diện chỉ khi nào chúng ta thấy sӵ cần thiết của một cái trí được cởi bỏ. Nhưng chúng ta đã không bao giờ suy nghĩ về nó, chúng ta đã không bao giờ tìm hiểu; chúng ta đã chỉ chấp nhận uy quyền, và có nguyên nhӳng nhóm người mà nói rằng cái trí không thể được cởi bỏ và vì vậy phải bị quy định tốt đẹp hơn. Lúc này, tôi đang gợi ý rằng cái trí có thể được cởi bỏ. Bạn không cần phải chấp nhận điều gì tôi nói bởi vì việc đó sẽ quá dốt nát, nhưng nếu người ta thӵc sӵ quan tâm, người ta có thể tӵ-tìm ra cho chính mình liệu cái trí có thể được cởi bỏ. Chắc chắn, khả năng có thể được hiện diện chỉ khi nào người ta nhận biết được rằng người ta bị quy định và không chấp nhận tình trạng bị quy định đó như cái gì đó cao quý, một thành phần xӭng đáng của văn hóa xã hội. Cái trí được cởi bỏ là cái trí tôn giáo đúng thӵc duy nhất, và chỉ cái trí tôn giáo mới có thể sáng tạo một cách mạng cơ bản, mà là cốt lõi, và không là một cách mạng kinh tế, cũng không là cách mạng của nhӳng người cộng sản hay nhӳng người xã hội. Muốn tìm ra điều gì là sӵ thật, cái trí phải nhận biết được chính nó; nó phải có hiểu rõ về chính mình, mà có nghĩa tỉnh táo đến tất cả nhӳng thúc giục và nhӳng ép buộc có-ý thӭc hay không-ý thӭc. Nhưng một cái trí mà là cặn bã của nhӳng truyền thống, của nhӳng giá trị, của tạm gọi là giáo dục và văn hóa, một cái trí như thế không thể tìm ra điều gì là sӵ thật. Nó có lẽ nói rằng nó tin tưởng Thượng đế, nhưng Thượng đế của nó không là thӵc tế, bởi vì nó chỉ là sӵ chiếu rọi của tình trạng bị quy định riêng của nó. Sydney, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 9 tháng 11 năm 1955 Tuyển tập những Lời giảng NHỮNG TIẾP CẬN SAI LẦM ĐỐI VỚI CỞI BỎ TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH +Ham muốn, Ý chí, Nỗ lực, Chọn lựa Nỗ lực không khai quang bất kỳ những vấn đề nào của chúng ta. . . . nếu chúng ta tạo ra một nỗ lӵc tӯ trung tâm của cái tôi, chắc chắn nó phải sản sinh nhiều xung đột thêm, nhiều hỗn loạn thêm, nhiều đau khổ thêm. Tuy nhiên, chúng ta tiếp tục tạo ra nỗ lӵc này kế tiếp nỗ lӵc khác. Và chẳng bao nhiêu người trong chúng ta nhận ra rằng hoạt động tӵ-cho mình là trung tâm của nỗ lӵc không khai quang bất kỳ nhӳng vấn đề nào của chúng ta; trái lại, nó gia tăng sӵ hỗn loạn của chúng ta và sӵ đau khổ của chúng ta và sӵ phiền muộn của chúng ta. Chúng ta biết điều này. Và tuy nhiên, chúng ta tiếp tục, trong chӯng mӵc nào đó đang hy vọng phá vỡ hoạt động tӵ-cho mình là trung tâm này của nỗ lӵc, hành động của ý muốn. Luân đôn, nói chuyện trước công chúng lần thӭ năm Ngày 23 tháng 4 năm 1952 Tuyển tập những Lời giảng Người suy nghĩ và những suy nghĩ của anh ấy là kết quả của sự ham muốn. N gười hỏi: Liệu xung đột có thể kết thúc mà không có sức mạnh của ý chí? Krishnamurti: Nếu không hiểu rõ nhӳng phương cách của xung đột và làm thế nào nó hiện diện, liệu có giá trị bao nhiêu khi chỉ kiềm chế hay thăng hoa xung đột, hay tìm ra một thay thế cho nó? Bạn có lẽ kiềm chế một căn bệnh, nhưng chắc chắn nó sẽ tӵ-bộc lộ lại trong một hình thӭc khác. Chính ý chí là xung đột, nó là kết quả của sӵ đấu tranh; ý chí là sӵ ham muốn có mục đích, được hướng dẫn. Nếu không hiểu rõ qui trình của ham muốn, chỉ kiểm soát nó là mời mọc sӵ hӯng hӵc thêm nӳa, sӵ đau khổ thêm nӳa. Kiểm soát là lẩn tránh. Bạn có lẽ kiểm soát một em bé hay một vấn đề, nhưng thế là bạn đã không hiểu rõ em bé hay vấn đề. Hiểu rõ còn quan trọng hơn đến được một kết thúc. Hành động của ý chí là hủy diệt, bởi vì hành động hướng về một kết thúc là đang tӵ-khép kín, đang tách rời, đang cô lập. Bạn không thể làm câm lặng xung đột, ham muốn, bởi vì người tạo tác của sӵ nỗ lӵc, chính anh ấy lại là sản phẩm của xung đột, của ham muốn. Người suy nghĩ và nhӳng suy nghĩ của anh ấy là kết quả của sӵ ham muốn, và nếu không hiểu rõ sӵ ham muốn, mà là cái tôi được đặt tại bất kỳ mӭc độ nào, thấp hoặc cao, cái trí vĩnh viễn bị trói buộc trong dốt nát. Con đường dẫn đến cái tối thượng không chạy qua ý chí, qua ham muốn. Cái tối thượng có thể hiện diện chỉ khi nào người tạo tác của nỗ lӵc không hiện diện. Do bởi ý chí mới nuôi dưỡng xung đột, sӵ ham muốn để trở thành hay để nhường đường cho cái tối thượng. Khi cái trí mà được sắp xếp vào chung qua sӵ ham muốn kết thúc – không nhờ vào nỗ lӵc – vậy là trong yên lặng đó, mà không là một mục tiêu, sӵ thật hiện diện. Bình phẩm về Sống, tập 1 Có hòa bình chỉ khi nào không còn sự ham muốn để trở thành cái gì đó. T ất cả chúng ta đều muốn trở thành cái gì đó: một người yêu hòa bình, một anh hùng chiến tranh, một triệu phú, một người đạo đӭc, hay bất kỳ người nào bạn muốn. Chính sӵ ham muốn để trở thành hàm ý sӵ xung đột, và sӵ xung đột đó tạo ra chiến tranh. Có hòa bình chỉ khi nào không còn sӵ ham muốn để trở thành cái gì đó, và đó là trạng thái đúng thӵc duy nhất bởi vì trong trạng thái đó, một mình nó, có sáng tạo, có sӵ thật. Nhưng trạng thái đó hoàn toàn xa lạ đối với toàn cấu trúc của xã hội, mà là sӵ chiếu rọi của chính bạn. Bạn tôn thờ sӵ thành công. Thượng đế của bạn là sӵ thành công, người trao tặng nhӳng tước hiệu, nhӳng bằng cấp, địa vị, và uy quyền. Có một trận chiến liên tục bên trong chính bạn – sӵ đấu tranh để đạt được cái gì bạn thèm khát. Bạn không bao giờ có một khoảnh khắc an lạc, không bao giờ có an lạc trong quả tim của bạn bởi vì bạn luôn luôn đang đấu tranh để trở thành cái gì đó, để tiến bộ. Đӯng hiểu sai tӯ ngӳ tiến bộ. Nhӳng sӵ vật thuộc máy móc có tiến bộ, nhưng tư tưởng không bao giờ có thể tiến bộ ngoại trӯ dӵa vào trở thành riêng của nó. New York, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 18 tháng 6 năm 1950 Tuyển tập những Lời giảng Chỉ một cái trí hoang mang mới chọn lựa. M ột trong nhӳng quan niệm sai lầm là con người được tӵ do. Dĩ nhiên, con người được tӵ do để chọn lӵa, nhưng khi anh ấy chọn lӵa anh ấy đã ở sẵn trong xung đột rồi. Khi bạn thấy điều gì đó rất rõ ràng, vậy thì bạn không chọn lӵa. Làm ơn, hãy quan sát sӵ kiện này trong chính bạn. Khi bạn thấy điều gì đó rất rõ ràng, còn chỗ nào cho sӵ cần thiết của chọn lӵa? Không có chọn lӵa. Chỉ một cái trí hoang mang mới chọn lӵa, mà nói, ‘Điều này đúng, điều này sai, tôi phải làm điều này bởi vì nó đúng,’ và vân vân, không phải một cái trí chính xác, rõ ràng mà thấy một cách thẳng thắn. Đối với một cái trí như thế, không có chọn lӵa. Bạn thấy, chúng ta nói rằng chúng ta chọn lӵa và vì vậy chúng ta được tӵ do. Đó là một trong nhӳng dốt nát mà chúng ta đã sáng chế, nhưng tại cơ bản chúng ta không được tӵ do gì cả. Chúng ta bị quy định, và muốn tӵ do phải cần đến sӵ hiểu rõ lạ thường về tình trạng bị quy định này. Varanasi, nói chuyện cùng học sinh lần thӭ hai Ngày 14 tháng 12 năm 1967 Tuyển tập những Lời giảng ___________________ +Quyền hành và Uy quyền T ӵ do là tại khởi đầu cũng như tại khúc cuối, và nếu bạn chấp nhận một uy quyền tại khởi đầu, bạn sẽ luôn luôn là một nô lệ tại khúc cuối. New Delhi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 19 tháng 11 năm 1967 Tuyển tập những Lời giảng Sự kiện là cái trí của con người đang tìm kiếm quyền hành và, trong sự tìm kiếm quyền hành, nó mất đi tánh cá thể của nó. T ôi nghĩ một trong nhӳng lý do cơ bản để cho chúng ta không còn là nhӳng cá thể là sӵ kiện rằng chúng ta đang theo đuổi quyền hành; tất cả chúng ta đều muốn là người nào đó, ngay cả trong ngôi nhà, trong căn hộ, trong căn phòng. Giống như nhӳng quốc gia đang tạo ra sӵ căng thẳng của quyền hành, vì vậy mỗi con người tách rời luôn luôn đang tìm kiếm quyền hành để là cái gì đó trong sӵ liên hệ với xã hội: anh ấy muốn được công nhận như một người vĩ đại, như một viên chӭc có năng lӵc, như một họa sĩ tài năng, như một người tinh thần, và vân vân. Tất cả chúng ta đều muốn là cái gì đó, và sӵ ham muốn là cái gì đó nảy sinh tӯ sӵ thôi thúc có quyền hành. Nếu bạn tìm hiểu về chính bạn, bạn sẽ thấy rằng điều gì bạn muốn là sӵ thành công và sӵ công nhận thành công của bạn, không chỉ trong thế giới này, nhưng còn trong thế giới kế tiếp – nếu có một thế giới kế tiếp. Bạn muốn được công nhận và, bởi vì sӵ công nhận đó, bạn phụ thuộc vào xã hội. Xã hội chỉ công nhận nhӳng người có quyền hành, địa vị, thanh danh; và chính là sӵ hão huyền, sӵ kiêu ngạo của quyền hành, địa vị, thanh danh mà hầu hết chúng ta đang tìm kiếm. Động cơ phía dưới, sâu thẳm là sӵ kiêu hãnh của thành tӵu, và kiêu hãnh này tӵ-khẳng định chính nó trong nhӳng phương cách khác nhau. Bây giờ, chӯng nào chúng ta còn đang tìm kiếm quyền hành trong bất kỳ phương hướng nào, tánh cá thể thӵc sӵ bị hủy diệt – không chỉ tánh cá thể riêng của chúng ta, nhưng còn cả tánh cá thể của nhӳng người khác. Tôi nghĩ đây là một sӵ kiên thuộc tâm lý cơ bản trong sống. Khi chúng ta tìm kiếm để là người nào đó. Nó có nghĩa rằng chúng ta ham muốn để được công nhận bởi xã hội; vì vậy chúng ta trở thành nhӳng nô lệ cho xã hội, chỉ là nhӳng răng cưa trong bộ máy của xã hội, và thế là chúng ta không còn là nhӳng cá thể. Tôi nghĩ đây là một vấn đề cơ bản, không phải để vội vã gạt đi. Chӯng nào cái trí còn đang tìm kiếm bất kỳ hình thӭc nào của quyền hành – quyền hành qua một giáo phái, quyền hành qua sӵ hiểu biết, quyền hành qua của cải, quyền hành qua đạo đӭc – luôn luôn nó phải nuôi dưỡng một xã hội mà sẽ hủy diệt cá thể, bởi vì lúc đó cái trí của con người bị trói buộc và bị giáo dục trong một môi trường khuyến khích sӵ phụ thuộc tâm lý vào thành công. Sӵ phụ thuộc tâm lý hủy diệt cái trí rõ ràng mà đӭng một mình, không bị vấy bẩn, và đó là cái trí duy nhất có thể suy nghĩ nhӳng vấn đề một cách thấu suốt như cá thể, không phụ thuộc vào xã hội và vào nhӳng ham muốn riêng của nó. Vì vậy, cái trí luôn luôn đang tìm kiếm để là cái gì đó, và thế là đang củng cố ý thӭc riêng của nó về quyền hành, địa vị, thanh danh. Tӯ sӵ thôi thúc để là cái gì đó nảy sinh sӵ lãnh đạo, sӵ tuân phục, sӵ tôn thờ thành công; và vì vậy không còn sӵ nhận biết cá thể sâu thẳm về sӵ thật phía bên trong. Nếu người ta thӵc sӵ thấy toàn tiến trình này, vậy thì liệu ngay tại gốc rễ có thể cắt đӭt sӵ tìm kiếm quyền hành riêng của người ta? Bạn hiểu ý nghĩa của tӯ ngӳ quyền hành đó? Sӵ ham muốn để thống trị, để chiếm hӳu, để trục lợi, để phụ thuộc vào một người khác – tất cả điều đó được hàm ý trong sӵ tìm kiếm quyền hành này. Chúng ta có thể tìm ra nhӳng giải thích khác và tinh tế hơn, nhưng sӵ kiện là rằng cái trí con người đang tìm kiếm quyền hành và, trong sӵ tìm kiếm quyền hành, nó mất đi tánh cá thể của nó. Bombay, nói chuyện trước công chúng lần thӭ bảy Ngày 25 tháng 3 năm 1956 Tuyển tập những Lời giảng Được tự do khỏi xã hội hàm ý sự tự do thuộc tâm lý, đó là, hoàn toàn được tự do khỏi tham vọng, khỏi ganh tị, tham lam, quyền hành, địa vị, thanh danh. . . . chӯng nào bạn còn đang thâu lợi, ganh tị, tham vọng, tìm kiếm quyền hành, địa vị, thanh danh, xã hội ưng thuận nó; và dӵa vào điều đó bạn đặt nền tảng hành động của bạn. Hành động đó được nghĩ là kính trọng, đạo đӭc. Nhưng nó không là đạo đӭc gì cả. Quyền hành trong bất kỳ hình thӭc nào là xấu xa: quyền hành của người chồng đối với người vợ hay của người vợ đối với người chồng, quyền hành của nhӳng người chính trị. Quyền hành càng độc đoán bao nhiêu, càng mù quáng bao nhiêu, càng tôn giáo bao nhiêu, nó càng xấu xa bấy nhiêu. Đó là một sӵ kiện, một sӵ kiện có thể quan sát được, có thể chӭng thӵc được, nhưng xã hội ưng thuận nó. Tất cả các bạn đều tôn sùng người có quyền hành, và bạn đặt nền tảng hành động của bạn trên quyền hành đó. Vì vậy, nếu bạn quan sát rằng hành động của bạn được đặt nền tảng trên sӵ tham lam quyền hành, trên sӵ ham muốn thành công, trên sӵ ham muốn để là cái gì đó trong thế giới mục nát này, vậy là giáp mặt với sӵ kiện đó sẽ sáng tạo một hành động hoàn toàn khác hẳn, và đó là hành động đúng thӵc – không phải hành động mà xã hội đã áp đặt vào cá thể. Vì vậy luân lý của xã hội không là luân lý gì cả; nó là vô-luân lý; nó là một hình thӭc khác của tӵ-phòng vệ chính chúng ta, và thế là chúng ta đang dần dần bị hủy diệt bởi xã hội. Một con người muốn hiểu rõ tӵ do phải liên tục được tӵ do khỏi xã hội – thuộc tâm lý, không phải thuộc vật chất. Bạn không thể được tӵ do khỏi xã hội thuộc vật chất bởi vì, đối với mọi thӭ, bạn phải phụ thuộc vào xã hội – quần áo bạn mặc, tiền bạc, và vân vân. Phía bên ngoài, không-thuộc tâm lý, bạn phụ thuộc vào xã hội. Nhưng được tӵ do khỏi xã hội hàm ý sӵ tӵ do thuộc tâm lý, đó là, được tӵ do khỏi tham vọng, khỏi ganh tị, tham lam, quyền hành, địa vị, thanh danh. New Delhi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ tám Ngày 14 tháng 2 năm 1962 Tuyển tập những Lời giảng Uy quyền của tình trạng bị quy định của người ta . . . dẫn đến mọi hình thức của ảo tưởng. N gười ta phải tӵ-tìm ra cho chính người ta tại sao người ta tuân phục, tại sao người ta chấp nhận sӵ độc đoán này của uy quyền: uy quyền của vị giáo sĩ, uy quyền của nhӳng tӯ ngӳ được in ra, Kinh thánh, nhӳng quyển kinh của Ấn độ, và mọi loại như thế. Liệu người ta có thể phủ nhận hoàn toàn uy quyền của xã hội? Tôi không có ý sӵ phủ nhận được tạo ra bởi nhӳng người lập dị của thế giới; đó chỉ là một phản ӭng. Nhưng, liệu người ta có thể thӵc sӵ thấy rằng sӵ tuân phục phía bên ngoài này vào một khuôn mẫu là vô ích, gây hủy hoại cho một cái trí khao khát tìm được điều gì là sӵ thật, điều gì là chân lý? Và, nếu người ta phủ nhận uy quyền phía bên ngoài, liệu cũng có thể phủ nhận uy quyền phía bên trong, uy quyền của trải nghiệm? Liệu người ta có thể xóa sạch trải nghiệm? Đối với hầu hết chúng ta, trải nghiệm là sӵ hướng dẫn của hiểu biết. Chúng ta nói, ‘Tôi biết tӯ trải nghiệm’ hay ‘Trải nghiệm bảo tôi rằng tôi phải làm việc này,’ và trải nghiệm trở thành uy quyền phía bên trong của người ta. Và có lẽ điều đó còn hủy hoại hơn, còn xấu xa hơn uy quyền phía bên ngoài. Chính là uy quyền của tình trạng bị quy định của người ta mới dẫn đến mọi hình thӭc của ảo tưởng. Nhӳng người Thiên chúa giáo thấy nhӳng ảo cảnh của Christ, và nhӳng người Ấn giáo thấy nhӳng ảo cảnh của nhӳng Thượng đế của họ, mỗi người thấy do bởi tình trạng bị quy định riêng của anh ấy. Và chính đang thấy nhӳng ảo cảnh đó, chính đang trải nghiệm nhӳng ảo tưởng đó, làm cho anh ấy được kính trọng vô cùng, và anh ấy trở thành một vị thánh. Luân đôn, nói chuyện trước công chúng lần thӭ sáu Ngày 14 tháng 5 năm 1961 Tuyển tập những Lời giảng _________________ +Đổi mới Thay đổi tổng thể không bao giờ có thể xảy ra bên trong khuôn mẫu của bất kỳ xã hội nào, dù xã hội đó là chuyên chế hoặc tạm gọi là dân chủ. N gười hỏi: . . . Tôi đã có đặc ân được gần gũi với một số những người đổi mới vĩ đại của chúng ta. Tôi tin tưởng rằng, sự đổi mới, không phải sự cách mạng, là phương cách duy nhất thoát khỏi sự hỗn loạn này. Hãy quan sát Cách mạng Nga đã dẫn đến đâu! Không, thưa ông, những con người vĩ đại thực sự luôn luôn đã là những người đổi mới. Krishnamurti: Bạn có ý gì qua tӯ ngӳ đổi mới? Người hỏi: Đổi mới là từ từ hoàn thiện những điều kiện thuộc kinh tế và xã hội qua những kế hoạch khác nhau mà chúng ta đã lập thành hệ thống; nó sẽ giảm bớt sự nghèo khổ, xóa sạch những mê tín, loại bỏ những phân chia giai cấp, và vân vân. Krishnamurti: Sӵ đổi mới như thế luôn luôn đang ở trong khuôn mẫu xã hội đang tồn tại. Một nhóm người khác có lẽ xuất hiện trên bậc thang cao nhất của quyền lӵc, lập pháp mới có lẽ được áp dụng, có lẽ có sӵ quốc hӳu hóa của nhӳng ngành công nghiệp nào đó, và mọi chuyện của nó; nhưng nó luôn luôn ở trong cái khung hiện nay của xã hội. Đó là điều gì được gọi là đổi mới, đúng chӭ? Người hỏi: Nếu ông phản đối điều đó, vậy thì ông chỉ đang cổ vũ cách mạng . . . Krishnamurti: Một cách mạng bên trong khuôn mẫu, bên trong cái khung của xã hội, không là cách mạng gì cả; nó có lẽ tiến bộ hay thoái hóa nhưng, giống như sӵ đổi mới, nó chỉ là một tiếp tục được bổ sung của cái gì đã là. Dù sӵ đổi mới đó có cần thiết và tốt đẹp bao nhiêu, nó chỉ có thể tạo ra một thay đổi trên bề mặt, mà lại nӳa sẽ cần đến sӵ đổi mới thêm nӳa. Không có sӵ kết thúc cho qui trình này, bởi vì xã hội luôn luôn đang phân rã bên trong khuôn mẫu của sӵ tồn tại riêng của nó. Người hỏi: Vậy thì thưa ông, ông xác nhận rằng tất cả đổi mới, dù gây lợi lộc bao nhiêu, chỉ là công việc chắp vá, và không một lượng đổi mới nào có thể tạo ra một thay đổi tổng thể của xã hội? Krishnamurti: Sӵ thay đổi tổng thể không bao giờ có thể xảy ra bên trong khuôn mẫu của bất kỳ xã hội nào, dù xã hội đó là chuyên chế hay tạm gọi là dân chủ. Người hỏi: Một xã hội dân chủ không có ý nghĩa và xứng đáng nhiều hơn một chính thể chuyên chế hoặc cảnh sát hay sao? Krishnamurti: Dĩ nhiên. Người hỏi: Vậy thì, ông có ý gì qua từ ngữ khuôn mẫu của xã hội? Krishnamurti: Khuôn mẫu của xã hội là sӵ liên hệ của con người được đặt nền tảng trên tham vọng, ganh tị, trên sӵ ham muốn quyền hành của tập thể hay cá thể, trên thái độ thӭ bậc, trên nhӳng học thuyết, nhӳng giáo điều, nhӳng niềm tin. Một xã hội như thế có lẽ và thường thường tӵ nhận là tin tưởng tình yêu, tin tưởng tốt lành; nhưng nó luôn luôn sẵn sàng giết chóc, tham gia chiến tranh. Bên trong khuôn mẫu, thay đổi không là thay đổi gì cả, dù dường như nó có lẽ cách mạng bao nhiêu. Khi bệnh nhân cần một giải phẫu chính, quả là dốt nát khi chỉ giảm nhẹ nhӳng triệu chӭng. Người hỏi: Nhưng ai sẽ là người giải phẫu? Krishnamurti: Bạn phải tӵ-giải phẫu về chính bạn, và không phụ thuộc vào người nào đó, dù bạn có lẽ nghĩ một người chuyên môn giỏi đến chӯng nào. Bạn phải tӵ-thoát khỏi khuôn mẫu của xã hội, khuôn mẫu của tham lam, của thâu lợi, của xung đột. Người hỏi: Liệu thoát khỏi khuôn mẫu của tôi sẽ gây ảnh hưởng xã hội? Krishnamurti: Đầu tiên, hãy thoát khỏi nó, và thấy điều gì xảy ra. Ở bên trong khuôn mẫu và hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu tôi thoát khỏi là một hình thӭc của tẩu thoát, một tìm hiểu bị biến dạng và vô ích. Bình phẩm về Sống, tập 3 _________________ + Phân tích Sự phân tích không là phương cách để hiểu rõ tầng ý thức bên trong. T ình trạng bị quy định của chúng ta, bên ngoài và bên trong, rất chặt chẽ và nặng nề, đúng chӭ? Chúng ta là nhӳng người Thiên chúa giáo, nhӳng người Ấn giáo, nhӳng người Anh, nhӳng người Pháp, nhӳng người Đӭc, nhӳng người Ấn, nhӳng người Nga; chúng ta phụ thuộc vào điều này hay giáo hội đó cùng tất cả nhӳng giáo điều của nó, phụ thuộc vào chủng tộc này hay chủng tộc kia cùng tất cả gánh nặng thuộc lịch sӱ của nó. Trên bề mặt, nhӳng cái trí của chúng ta được giáo dục. Cái trí tầng bên ngoài được giáo dục tùy theo văn hóa chúng ta sống trong đó và, tӯ đó, người ta có lẽ thoát khỏi khá dễ dàng. Không quá khó khăn khi không còn là một người Anh, một người Ấn, một người Nga, hay bất kỳ người nào mà người ta tình cờ phải có, hay lìa bỏ một giáo hội hay tôn giáo đặc biệt. Nhưng khó khăn hơn nhiều khi cởi bỏ cái trí tầng ý thӭc bên trong, mà có một vai trò rất quan trọng trong sống của chúng ta hơn cái trí tầng ý thӭc bên ngoài. Sӵ giáo dục cái trí tầng ý thӭc bên ngoài có hӳu dụng và cần thiết như một phương tiện kiếm sống hay thӵc hiện một chӭc năng nào đó, mà là điều gì sӵ giáo dục của chúng ta quan tâm nhất. Chúng ta được giáo dục để làm nhӳng công việc nào đó, để trong chӯng mӵc nào đó vận hành một cách máy móc trong một phương hướng nào đó. Đó là sӵ giáo dục trên bề mặt của chúng ta. Nhưng phía bên trong, tầng ý thӭc bên trong, sâu thẳm, chúng ta là kết quả của nhiều ngàn năm của nỗ lӵc của con người; chúng ta là toàn bộ nhӳng đấu tranh của anh ấy, nhӳng hy vọng của anh ấy, nhӳng thất vọng của anh ấy, sӵ tìm kiếm mãi mãi về cái gì đó vượt khỏi của anh ấy, và đang chồng chất trải nghiệm này vẫn còn đang tiếp diễn bên trong chúng ta. Nhận biết được tình trạng bị quy định đó, và được tӵ do khỏi nó, cần đến nhiều chú ý. Nó không là một vấn đề của sӵ phân tích bởi vì bạn không thể phân tích tầng ý thӭc bên trong. Tôi biết có nhӳng người chuyên môn gắng sӭc làm điều đó, nhưng tôi không tin họ có thể thӵc hiện được. Tầng ý thӭc bên trong không thể tiếp cận được bởi tầng ý thӭc bên ngoài. Tôi sẽ giải thích cho bạn tại sao. Qua nhӳng giấc mộng, qua nhӳng bóng gió, qua nhӳng biểu tượng, qua nhӳng hình thӭc khác nhau của gợi ý, cái trí tầng ý thӭc bên trong cố gắng liên lạc với cái trí tầng ý thӭc bên ngoài. Nhӳng bóng gió và nhӳng gợi ý cần đến sӵ giải thích, và cái trí tầng ý thӭc bên ngoài giải thích chúng tùy theo tình trạng bị quy định của nó, nhӳng đặc điểm riêng của nó. Thế là, không bao giờ có sӵ hiệp thông hoàn toàn giӳa hai tầng ý thӭc, và không bao giờ hiểu rõ trọn vẹn được tầng ý thӭc bên trong. Nó là cái gì đó mà chúng ta hoàn toàn không biết trong tổng thể của nó. Và vẫn vậy, nếu không hiểu rõ và được tӵ do khỏi tầng ý thӭc bên trong, cùng gánh nặng lịch sӱ của nó, toàn bộ câu chuyện dài của quá khӭ, sẽ luôn luôn có một mâu thuẫn, một xung đột, một trận chiến đang diễn ra ác liệt phía bên trong. Vì vậy, như tôi đã nói, sӵ phân tích không là phương cách để hiểu rõ tầng ý thӭc bên trong. Sӵ phân tích hàm ý một người phân tích, một người phân tích tách rời khỏi vật được phân tích. Có một phân chia và, nơi nào có một phân chia, không có hiểu rõ. Bây giờ, đây là một trong nhӳng khó khăn của chúng ta, có lẽ khó khăn chính của chúng ta: được tӵ do khỏi toàn nội dung của tầng ý thӭc bên trong. Và liệu một việc như thế có thể xảy ra được? Tôi không biết liệu bạn đã tӯng thӱ tӵ phân tích về chính bạn – phân tích điều gì bạn suy nghĩ, điều gì bạn cảm thấy, và cũng cả nhӳng động cơ, nhӳng ý định đằng sau nhӳng suy nghĩ và nhӳng cảm giác của bạn. Nếu bạn có phân tích, tôi chắc chắn bạn sẽ phát giác rằng sӵ phân thích không thể thâm nhập sâu lắm. Nó đến một chiều sâu nào đó, và ở đó nó ngӯng lại. Muốn thâm nhập sâu thẳm, người ta phải kết thúc qui trình này của người phân tích đang liên tục phân tích, và thay vì như thế, bắt đầu chỉ lắng nghe, thấy, nhìn ngắm mọi suy nghĩ và mọi cảm giác mà không nói, ‘Điều này đúng và điều kia sai,’ mà không phê bình hay bào chӳa. Khi bạn có nhìn ngắm như thế, bạn sẽ phát giác rằng không có mâu thuẫn và thế là không có nỗ lӵc, và thế là có hiểu rõ tӭc khắc. Nhưng, muốn thâm nhập rất sâu thẳm vào chính người ta, chắc chắn người ta phải được tӵ do khỏi tham vọng, khỏi ganh đua, khỏi ganh tị, tham lam. Và thӵc hiện điều đó rất khó khăn bởi vì ganh tị, tham lam, và tham vọng là chính bản chất của cấu trúc xã hội thuộc tâm lý mà chúng ta là một bộ phận. Đang sống như chúng ta là hiện nay trong một thế giới được cấu thành tӯ tham lợi, tham vọng, ganh đua – để được tӵ do hoàn toàn khỏi nhӳng sӵ việc này và tuy nhiên lại không bị hủy diệt bởi thế giới là nghi vấn thӵc sӵ. Luân đôn, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 5 tháng 6 năm 1962 Tuyển tập những Lời giảng Muốn gặp gỡ sự thách thức của cái mới mẻ, cái trí phải mới mẻ. H iểu rõ toàn qui trình của tình trạng bị quy định không đến với bạn qua sӵ phân tích hay sӵ tìm hiểu nội tâm bởi vì, khoảnh khắc bạn có người phân tích, chính người phân tích là bộ phận của nền quá khӭ và vì vậy sӵ phân tích của anh ấy không có ý nghĩa. Đó là một sӵ kiện và bạn phải xóa sạch nó đi. Người phân tích mà tìm hiểu, mà phân tích sӵ việc anh ấy đang quan sát, chính anh ấy là bộ phận của tình trạng bị quy định và vì vậy, dù sӵ giải thích, sӵ hiểu rõ, sӵ phân tích của anh ấy có lẽ như thế nào, nó vẫn còn là bộ phận của nền quá khӭ. Vì vậy, phương cách đó không có vượt khỏi, và phá vỡ nền quá khӭ là cốt lõi bởi vì, muốn gặp gỡ sӵ thách thӭc của cái mới mẻ, cái trí phải mới mẻ; muốn tìm được Thượng đế, sӵ thật, hay bất kỳ điều gì bạn muốn, cái trí phải trong sáng, không bị vấy bẩn bởi quá khӭ. Phân tích quá khӭ, đạt được nhӳng kết luận qua một loạt nhӳng thӱ nghiệm, thӵc hiện nhӳng khẳng định và nhӳng phủ nhận và mọi chuyện của nó, hàm ý, trong chính bản thể của nó, sӵ tiếp tục của nền quá khӭ trong nhӳng hình thӭc khác nhau. Khi bạn thấy sӵ thật của sӵ kiện đó, bạn sẽ khám phá rằng người phân tích kết thúc. Vậy là, không có thӵc thể tách khỏi nền quá khӭ: chỉ có tư tưởng như nền quá khӭ, tư tưởng là sӵ phản ӭng của ký ӭc, cả tầng ý thӭc bên ngoài lẫn bên trong, cá thể và tập thể. Tự do Đầu tiên và Cuối cùng _________________ +Phương pháp, Hệ thống, Khuôn mẫu Không có phương pháp để cởi bỏ tình trạng bị quy định của bạn. L iệu một phương pháp sẽ cởi bỏ cho bạn? Không có phương pháp để cởi bỏ cho bạn. Chúng ta đã đùa giỡn với nhӳng tӯ ngӳ này, chúng ta đã thӵc hiện tất cả nhӳng sӵ việc này được hàng thế kӹ – nhӳng đạo sư, nhӳng tu viện, Zen, phương pháp này hay phương pháp kia – với kết quả là bạn bị trói buộc, bạn là một nô lệ cho phương pháp, đúng chӭ, và thế là bạn không được tӵ do. Phương pháp sẽ sản sinh kết quả; nhưng kết quả là hậu quả của sӵ hỗn loạn của bạn, của tình trạng bị quy định của bạn, và vì vậy nó vẫn còn bị quy định . . . New Delhi, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 18 tháng 12 năm 1966 Tuyển tập những Lời giảng Muốn thấy sự thật, phải có tự do. B ạn có thể thấy rằng nhӳng người theo đuổi một hệ thống, thúc đẩy cái trí vào nhӳng luyện tập nào đó, chắc chắn quy định cái trí theo công thӭc đó; vì vậy, cái trí không được tӵ do. Chỉ cái trí được tӵ do mới có thể khám phá, không phải một cái trí bị quy định theo một khuôn mẫu, dù phương Đông hay phương Tây. Tình trạng bị quy định đều giống hệt, dù bạn có lẽ gọi nó bằng bất kỳ cái tên nào. Muốn thấy sӵ thật, phải có tӵ do, và một cái trí bị quy định theo một khuôn mẫu không bao giờ có thể thấy sӵ thật. New York, nói chuyện trước công chúng lần thӭ năm Ngày 2 tháng 7 năm 1950 Tuyển tập những Lời giảng ________________ +Tự-hoàn thiện Thuộc tôn giáo . . . thuộc xã hội và chính trị, có sự thôi thúc liên tục của tự-hoàn thiện. K hắp thế giới có nghèo khổ khủng khiếp, như ở Châu á, và giàu có kinh ngạc, như trong quốc gia này; có sӵ tàn nhẫn, sӵ đau khổ, sӵ bất công, một ý thӭc của sống mà trong đó không có tình yêu. Khi thấy tất cả điều này, người ta phải làm gì? Sӵ tiếp cận trung thӵc đến vô số nhӳng vấn đề này là gì? Khắp mọi nơi nhӳng tôn giáo đã nhấn mạnh sӵ tӵ-hoàn thiện, sӵ vun đắp đạo đӭc, sӵ chấp nhận uy quyền, sӵ phục tùng nhӳng giáo điều, nhӳng niềm tin nào đó, sӵ thӵc hiện nhӳng nỗ lӵc mãnh liệt để tuân phục. Không chỉ thuộc tôn giáo, nhưng còn cả thuộc xã hội và thuộc kinh tế, có sӵ thôi thúc liên tục của tӵ-hoàn thiện: tôi phải cao cả hơn, hòa nhã hơn, ý tӭ hơn, ít bạo lӵc hơn. Xã hội, cùng sӵ trợ giúp của tôn giáo, đã tạo ra văn hóa của tӵ-hoàn thiện trong ý nghĩa rộng rãi nhất của tӯ ngӳ đó. Đó là điều gì mỗi người chúng ta đều luôn luôn đang cố gắng thӵc hiện; chúng ta đang cố gắng hoàn thiện chính chúng ta, mà hàm ý sӵ nỗ lӵc, kӹ luật, tuân phục, ganh đua, chấp nhận uy quyền, một ý thӭc của an toàn, sӵ bênh vӵc tham vọng. Và tӵ hoàn thiện có sản sinh nhӳng kết quả rõ rệt nào đó: nó làm cho người ta càng có khuynh hướng xã hội nhiều thêm. Nó có ý nghĩa xã hội và không còn gì thêm, bởi vì tӵ-hoàn thiện không phơi bày sӵ thật tối thượng. Tôi nghĩ hiểu rõ điều này rất quan trọng. Nhӳng tôn giáo mà chúng ta có không giúp đỡ chúng ta hiểu rõ sӵ thật, bởi vì tại cơ bản, chúng được đặt nền tảng, không phải trên sӵ tӯ bỏ cái tôi, nhưng trên sӵ tӵ-hoàn thiện, sӵ tinh lọc cái tôi, mà là sӵ tiếp tục của cái tôi trong nhӳng hình thӭc khác. Chỉ có ít người thoát khỏi xã hội, không phải thoát khỏi nhӳng trang trí phía bên ngoài của xã hội, nhưng thoát khỏi tất cả nhӳng hàm ý của một xã hội, mà được đặt nền tảng trên sӵ thâu lợi, trên ganh tị, trên so sánh, ganh đua. Xã hội này quy định cái trí vào một khuôn mẫu đặc biệt của tư tưởng, khuôn mẫu của tӵ-hoàn thiện, tӵ-điều chỉnh, tӵ-hy sinh; và chỉ nhӳng người có thể phá vỡ tất cả tình trạng bị quy định mới có thể khám phá cái mà không thể đo lường được bởi cái trí . . . Vậy là, khắp mọi nơi xã hội đang quy định cá thể, và quy định này mang hình thӭc của tӵ-hoàn thiện, mà thӵc sӵ là sӵ tiếp tục của ‘cái tôi’, cái ngã, trong nhӳng hình thӭc khác nhau. Tӵ-hoàn thiện có lẽ là thô thiển hay nó có lẽ tinh tế khi nó trở thành sӵ rèn luyện của đạo đӭc, tốt lành, tạm gọi là tình yêu người hàng xóm của người ta, nhưng tại cơ bản nó là sӵ tiếp tục của ‘cái tôi’, mà là một sản phẩm của nhӳng ảnh hưởng bị quy định của xã hội. Tất cả nỗ lӵc của bạn đều dồn vào sӵ trở thành cái gì đó – hoặc ở đây, nếu bạn có thể thӵc hiện nó, hoặc nếu không, trong một thế giới khác – nhưng nó là cùng sӵ thôi thúc, cùng động cơ để khẳng định và tiếp tục ‘cái tôi’. Ojai, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 7 tháng 8 năm 1955 Tuyển tập những Lời giảng Tự-hoàn thiện là sự tiến bộ trong đau khổ, không phải sự kết thúc của đau khổ. C ó sӵ tiến bộ trong tӵ-hoàn thiện: tôi có thể tốt lành hơn vào ngày mai, tӱ tế hơn, rộng lượng hơn, ít ganh tị hơn, ít tham vọng hơn. Nhưng liệu tӵ-hoàn thiện sẽ tạo ra một thay đổi hoàn toàn trong sӵ suy nghĩ của người ta? Hay liệu không có thay đổi gì cả, nhưng chỉ có sӵ tiến bộ? Sӵ tiến bộ hàm ý thời gian, đúng chӭ? Tôi làm điều này ngày hôm nay, và tôi sẽ là cái gì đó tốt lành hơn vào ngày mai. Đó là, trong tӵ-hoàn thiện hay tӵ-tӯ bỏ hay tӵ-phủ nhận, có sӵ tiến bộ, sӵ dần dần của chuyển động về phương hướng của một sống tốt lành hơn, mà có nghĩa trên bề mặt đang điều chỉnh đến một môi trường sống tốt lành hơn, đang phục tùng vào một khuôn mẫu được hoàn thiện, đang bị quy định trong một phương cách cao cả hơn, và vân vân. Chúng ta thấy qui trình này luôn luôn đang xảy ra. Và chắc chắc bạn đã tӯng thắc mắc, giống như tôi, liệu sӵ tiến bộ có tạo ra một cách mạng cơ bản. Đối với tôi, điều quan trọng không phải là tiến bộ nhưng cách mạng. Làm ơn, đӯng bị kinh hãi bởi tӯ ngӳ cách mạng đó, như hầu hết mọi người trong một xã hội rất tiến bộ như thế này. Nhưng đối với tôi có vẻ rằng, nếu chúng ta không hiểu rõ sӵ cần thiết lạ thường của sáng tạo không chỉ một tốt đẹp hơn thuộc xã hội nhưng một thay đổi cơ bản trong tầm nhìn, chỉ tiến bộ là tiến bộ trong đau khổ; nó có lẽ sản sinh sӵ yên lặng, sӵ êm đềm của đau khổ, nhưng không là sӵ kết thúc của đau khổ mà luôn luôn âm ỉ. Rốt cuộc, sӵ tiến bộ trong ý nghĩa của trở nên tốt lành hơn qua một khoảng thời gian thật ra là sӵ tiến bộ của ‘cái tôi’, cái ngã, cái vị kӹ. Chắc chắn, có sӵ tiến bộ trong tӵ-hoàn thiện, mà là nỗ lӵc tӵ-khẳng định để tốt lành, để nhiều hơn điều này và ít đi điều kia, và vân vân. Vì có tӵ-hoàn thiện trong nhӳng chiếc tủ lạnh và nhӳng chiếc máy bay, nên cũng có tӵ-hoàn thiện trong cái tôi, nhưng tӵ-hoàn thiện đó, sӵ tiến bộ đó, không làm tӵ do cái trí khỏi đau khổ. . . . tӵ-hoàn thiện là sӵ tiến bộ trong đau khổ, không phải sӵ kết thúc của đau khổ. Ojai, nói chuyện trước công chúng lần thӭ tư Ngày 14 tháng 7 năm 1955 Bạn đã chọn một phương hướng sai lầm. Bạn đã theo một con đường nhàm chán, lê thê và bạn đã khám phá rằng phương hướng hay con đường đó không dẫn bạn đến nơi nào bạn muốn đi. N hư một phương tiện để tạo ra một thay đổi trong chính chúng ta, chúng ta đã sӱ dụng tư tưởng: tư tưởng như ham muốn, tư tưởng như ý chí, tư tưởng đang theo đuổi một ý tưởng tùy theo đó chúng ta phải tuân phục, tư tưởng như thời gian. Tư tưởng nói, ‘Tôi là điều này’ hay ‘Tôi đã là điều này và tôi sẽ là điều kia.’ Chính tư tưởng đã trở thành một dụng cụ mà hy vọng tạo ra một cách mạng phía bên trong, tư tưởng là sӵ phản ӭng của ký ӭc, mà là sӵ tích lũy của hàng thế kӹ trải nghiệm của con người và của cá thể riêng biệt. Chúng ta là nền quá khӭ đó – nó là chúng ta – và đối với bất kỳ sӵ thách thӭc nào, đối với bất kỳ vấn đề nào, đối với bất kỳ điều mới mẻ nào, chúng ta phản ӭng tùy theo nền quá khӭ đó, tùy theo tình trạng bị quy định của chúng ta. Liệu tư tưởng như ý chí, như ham muốn, như kiếm được, như mất đi có thể tạo ra một cách mạng trong chính chúng ta? Nếu tư tưởng sẽ không thể, vậy thì cái gì sẽ có thể? Chúng ta biết nó có ý nghĩa gì qua việc tư tưởng đang tạo ra một cách mạng, một thay đổi. Tôi nói với chính mình, ‘Tôi là điều này,’ dù nó là bất kỳ điều gì – sợ hãi, ganh tị, tham lam, đang theo đuổi sӵ thỏa mãn thuộc cá nhân riêng của tôi, đang vận hành trong một hoạt động tӵ cho mình là trung tâm. Tôi thấy điều đó, và tôi tӵ nói với chính mình, ‘Tôi phải thay đổi bởi vì nó quá đau đớn, nó quá xuẩn ngốc, nó quá thiếu chín chắn, có sӵ đau khổ.’ Tôi vận dụng ý chí, kiềm chế, kiểm soát, kӹ luật, mà là sӵ vận hành của tư tưởng, và tôi thấy rằng tôi không thay đổi gì cả. Tôi chuyển động trong một bộ phận khác của cùng lãnh vӵc. Có lẽ tôi ít cáu kỉnh hơn, nhiều hơn một chút điều này và ít hơn một chút điều kia, nhưng tư tưởng đã không cách mạng tinh thần của tôi, toàn thân tâm của tôi. Chắc chắn bạn cũng công nhận điều đó. Tư tưởng chỉ nuôi dưỡng xung đột nhiều hơn, đau khổ nhiều hơn, vui thú nhiều hơn, đấu tranh nhiều hơn. Vì vậy, điều gì sẽ tạo ra một thay đổi, một cách mạng bên trong lãnh vӵc này? Khi bạn đưa ra câu hỏi đó về chính bạn, đáp án là gì? Bạn trả lời nó ra sao? Bạn đã đấu tranh suốt sống của bạn. Nếu bạn có dư tiền bạc, bạn đến nhờ vả một người phân tích; nếu bạn không, bạn nương tӵa một giáo sĩ. Hay nếu bạn không như thế, bạn tӵ-quan sát về chính mình, tӵ-kiểm soát chính bạn, tӵ-kӹ luật chính bạn – bạn sẽ làm điều này, bạn sẽ làm điều kia, mười sӵ việc khác nhau. Tuy nhiên, tӯ đấu tranh đó không có nở hoa, không có vẻ đẹp, không có tӵ do, không có hòa bình: bạn chấm dӭt trong một kết thúc chết rồi. Tất cả các bạn đều biết điều này nếu bạn đã thông qua sӵ tìm hiểu này. Vậy thì, điều gì sẽ tạo ra một thay đổi? Làm thế nào bạn sẽ trả lời nghi vấn này? Nó sẽ xӭng đáng nhiều lắm nếu mỗi người sẽ tӵ-trả lời nghi vấn này cho chính anh ấy, tӵ-trả lời nó và không phải chờ đợi người nào đó chỉ bảo cho anh ấy. Nếu bạn đang chờ đợi người nào đó chỉ bảo cho bạn, bạn không đang học hành. Như tôi đã nói, chúng ta đang cùng nhau thӵc hiện một chuyến hành trình. Không có một người thầy và không có một người theo sau; không có uy quyền; chỉ có sӵ riêng biệt, sӵ cô đơn của khám phá và thâm nhập riêng của bạn. Nếu bạn tӵ khám phá cho chính bạn, vậy thì tӯ tӵ-khám phá đó một năng lượng mới mẻ được sinh ra, một sống lại mới mẻ. Nhưng, nếu bạn chỉ đang chờ đợi người nào đó chỉ bảo cho bạn, vậy thì bạn quay trở lại khe rãnh cũ kӻ mà chẳng có ý nghĩa bao nhiêu. Bạn trả lời nghi vấn này ra sao? Bạn đang theo một con đường, đến nơi nào đó, đến nhà của bạn. Bạn hỏi người nào đó và anh ấy bảo cho bạn rằng bạn đã theo phương hướng sai lầm. Bạn đã trải qua một con đường nhàm chán, lê thê, và bạn khám phá rằng phương hướng hay con đường đó không dẫn đến nơi bạn muốn đi. Bạn thӵc hiện nhiều tìm hiểu, và bạn phát hiện rằng con đường chẳng dẫn đến đâu cả. Vậy thì, bạn làm gì? Bạn ngӯng lại, quay ngược và theo phương hướng khác. Nhưng đầu tiên, bạn ngӯng lại; đầu tiên, bạn làm trống không cái trí của bạn, hay nói khác đi, cái trí tӵ-làm trống không chính nó, khỏi tất cả nhӳng khuôn mẫu, khỏi tất cả nhӳng công thӭc. Nó tӵ-làm trống không chính nó khỏi tất cả nhӳng thành trì của ký ӭc, và chính đang làm trống không toàn thân tâm là sӵ tiến hành của cách mạng. Nhưng không người nào có thể làm trống không cái trí mà bị cam kết, mà luôn luôn bị bận tâm, mà không bao giờ trống không. Một cái trí là trống không bởi vì đã lắng nghe, đã quan sát, đã nhìn ngắm tất cả chuyển động của nó, chuyển động tổng thể, việc đó có thể được thӵc hiện trong một lóe sáng. Khi bạn đã quan sát nó và đã thấy điều vô ích của sӵ suy nghĩ liên tục như một công cụ mà có thể tạo ra một cách mạng, vậy thì tӵ nhiên, khi bạn thấy tất cả điều đó, bạn ngoảnh mắt khỏi con đường cũ kӻ. Điều này chỉ có thể xảy ra khi cái trí, toàn tinh thần, hoàn toàn trống không. Trống không đó là chín chắn, và tӯ đó có một kích thước hoàn toàn khác hẳn của hoạt động và sống. Saanen, nói chuyện trước công chúng lần thӭ năm Ngày 19 tháng 7 năm 1966 Tuyển tập những Lời giảng LIỆU CÁI TRÍ CÓ THỂ TỰ LÀM TỰ DO CHÍNH NÓ KHỎI TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH? Mặc dù người ta phải nghi ngờ nhӳng tương tӵ, không có nhiều khác biệt giӳa phương Đông và phương Tây, chủng tộc sống ở Châu á và chủng tộc sống ở phương Tây. Mặc dù họ có lẽ có nhӳng triết lý khác nhau, nhӳng niềm tin khác nhau, nhӳng phong tục, nhӳng thói quen và nhӳng cách cư xӱ khác hẳn phương Tây, họ đều là nhӳng con người giống như phần còn lại của thế giới – chịu đӵng đau khổ, cùng vô số nhӳng vấn đề, lo âu, sợ hãi, thường xuyên sống trong tuyệt vọng vô cùng bởi bệnh tật, tuổi già, và chết. Nhӳng vấn đề này tồn tại khắp thế giới. Nhӳng niềm tin của họ, nhӳng thần thánh của họ không khác biệt với nhӳng thần thánh và nhӳng niềm tin của quốc gia này hay của nhӳng quốc gia khác ở phương Tây. Tại cơ bản nhӳng vấn đề này đã không giải quyết được bất kỳ nhӳng vấn đề nào của con người, một cách sâu thẳm, một cách triệt để. Chúng đã tạo ra một văn hóa nào đó, nhӳng cách cư xӱ tốt lành, một chấp nhận trên bề mặt của nhӳng liên hệ nào đó; nhưng sâu thẳm, triệt để, con người đã không thay đổi nhiều lắm trong hai triệu năm vӯa qua hay như thế. Rõ ràng, con người xuyên suốt thời gian này đã đấu tranh, đã ngụp lặn ngược lại dòng chảy của sống, luôn luôn chiến tranh, xung đột, nỗ lӵc, tìm kiếm, dò dẫm, hỏi han, nài nỉ, cầu nguyện, nương dӵa người nào đó để giải quyết nhӳng vấn đề thuộc con người của anh ấy. Điều này đã và đang xảy ra thế kӹ này sang thế kӹ khác, và rõ ràng chúng ta đã không giải quyết được nhӳng vấn đề của chúng ta. Chúng ta vẫn còn đau khổ; chúng ta vẫn còn đang dò dẫm, đang tìm kiếm, đang nài nỉ, đang hỏi han người nào đó chỉ bảo cho chúng ta rằng chúng ta nên làm gì, chúng ta không nên làm gì, chúng ta nên suy nghĩ như thế nào và không nên suy nghĩ cái gì, trao đổi một niềm tin cho một niềm tin khác, một quan điểm, một học thuyết ngớ ngẩn cho một điều khác. Tất cả chúng ta đều biết điều này; tất cả chúng ta đều đã trải qua vô vàn nhӳng niềm tin. Mặc dù chúng ta phản ӭng, thay đổi nhӳng vị trí của chúng ta trong cùng lãnh vӵc của sống, trong chӯng mӵc nào đó tại cơ bản chúng ta vẫn còn duy trì như chúng ta là gì. Có lẽ có chút ít thay đổi đó đây; có lẽ có nhӳng bổ sung nhỏ nhoi, nhӳng giáo phái khác nhau, nhӳng nhóm người khác nhau và nhӳng tầm nhìn khác nhau, nhưng phía bên trong có cùng đấu tranh, sợ hãi, lo âu, tuyệt vọng. Có lẽ chúng ta có thể tiếp cận nhӳng vấn đề này một cách khác hẳn. Phải có – và tôi nghĩ có – một tiếp cận khác hẳn đến toàn sӵ tồn tại của chúng ta, một cách sống khác hẳn, mà không có trận chiến này, không có sợ hãi này, không có nhӳng thần thánh này mà đã thӵc sӵ hoàn toàn mất đi ý nghĩa của chúng, và không có nhӳng học thuyết này, dù thuộc cộng sản hay tôn giáo, mà chẳng còn ý nghĩa gì cả. Có thể, chúng đã chưa bao giờ có nhiều ý nghĩa lắm; chúng đã giúp đỡ làm văn minh con người, tạo cho anh ấy một chút xíu hòa nhã hơn, một chút xíu thân thiện hơn, nhưng tại cơ bản con người đã không được thuần phục hay thay đổi một cách triệt để. Chúng ta vẫn còn man rợ, đánh nhau, cả phía bên ngoài lẫn bên trong. Đã có mười lăm ngàn cuộc chiến tranh trong năm ngàn năm trăm năm vӯa qua – hai rưỡi cuộc chiến tranh mỗi năm. Con người quá nhan hiểm, hận thù, ganh đua, đấu tranh tìm kiếm địa vị, thanh danh, quyền hành, và thống trị. Tất cả chúng ta đều biết điều này, và chúng ta chấp nhận điều này như phương cách sống: chiến tranh, sợ hãi, xung đột, một tồn hời hợt. Đó là điều gì chúng ta đã chấp nhận. Dường như đối với tôi có lẽ có một phương cách sống khác hẳn, và đây là điều gì chúng ta sẽ nói chuyện trong suốt năm họp mặt này: làm thế nào sáng tạo một cách mạng, không phải phía bên ngoài nhưng phía bên trong, bởi vì sӵ khủng hoảng ở bên trong ý thӭc; nó không là kinh tế hay xã hội. Chúng ta luôn luôn đang phản ӭng đến sӵ thách thӭc phía bên ngoài, đang cố gắng trả lời nó một cách hời hợt. Chúng ta phải thӵc sӵ phản ӭng một cách trọn vẹn đến sӵ khủng hoảng phía bên trong này mà đã và đang được chồng chất, đã và đang được củng cố qua nhӳng thời đại. Nhӳng triết lý, nhӳng học thuyết ranh mãnh, khôn lanh, thuộc trí năng, và vô vàn nhӳng tẩu thoát của tôn giáo qua nhӳng giáo điều không thể trả lời nhӳng vấn đề này. Người ta càng nghiêm túc bao nhiêu, người ta càng trở nên nhận biết được nhӳng vấn đề này sâu đậm bấy nhiêu. Qua tӯ ngӳ nghiêm túc tôi có ý nhӳng người có khả năng, thӵc sӵ đang đối diện với nhӳng vấn đề và đang giải quyết chúng, không phải đang trì hoãn, không phải đang tẩu thoát, không phải đang cố gắng trả lời nó theo trí năng, theo tӯ ngӳ, hay theo cảm xúc. Sӵ sống chỉ dành cho nhӳng người nghiêm túc, và không phải cho nhӳng người chỉ thụ hưởng, đang đáp lại một cách hời hợt, đang trốn chạy sӵ khủng hoảng sâu thẳm phía bên trong . . . Điều gì chúng ta đang trình bày là sӵ kết thúc của xung đột liên tục này. Chúng ta đang cố gắng tìm ra liệu có thể, đang sống trong thế giới này, sống trọn vẹn không còn xung đột. Muốn tìm ra liệu điều đó có thể được, chúng ta phải trao sӵ chú ý. Không có chú ý nếu bạn nói, ‘Tôi đồng ý,’ hay nếu bạn nói, ‘Tӯ trước đến nay tôi đã tìm hiểu rồi và không thêm nӳa; điều này gây thỏa mãn tôi, điều này không; tôi là một người viết văn, và tôi muốn diễn giải tất cả điều này trong một cách nào đó.’ Nếu bạn có thể trao sӵ chú ý, nó trở nên xӭng đáng lạ thường nếu chúng ta có thể lắng nghe như thế; vậy là chúng ta thiết lập một hiệp thông giӳa chúng ta. Trong hiệp thông đó cũng không có người dạy lẫn người được dạy, mà lại nӳa điều đó quá không-chín chắn. Không có người theo sau và không có người mà nói, ‘Làm điều này; làm điều kia.’ Như nhӳng con người của chúng ta đã trải qua tất cả việc đó hàng thế kӹ sang hàng thế kӹ. Chúng ta đã có hàng tá nhӳng Đấng Cӭu rỗi, nhӳng Bậc Thầy, nhӳng Thượng đế, nhӳng niềm tin, nhӳng tôn giáo, và chúng đã không giải quyết được nhӳng vấn đề của chúng ta. Chúng ta mãi mãi bất hạnh, đau khổ, hoang mang, phiền muộn, và sống của chúng ta đã trở thành rất nhỏ nhen, tầm thường. Chúng ta có lẽ khôn lanh cӵc kỳ, nói năng vô tận về mọi đề tài một cách khéo léo, nhưng phía bên trong có một hỗn loạn, một cô độc khôn nguôi, một hoang mang sâu thẳm không bờ bến, và một đau khổ mà dường như không có một kết thúc. Bởi vì đã nêu lên vấn đề, mà hầu hết chúng ta đều quá quen thuộc, liệu có một cách tiếp cận khác hẳn? Rõ ràng, cách tiếp cận cũ kӻ không là phương cách thoát khỏi. Về điều đó, người ta phải tuyệt đối rõ ràng để cho người ta ngoảnh mặt khỏi nó hoàn toàn. Phương cách cũ kӻ của nhӳng tôn giáo, cùng nhӳng niềm tin, nhӳng giáo điều, nhӳng Đấng Cӭu rỗi, nhӳng Bậc Thầy, nhӳng giáo sĩ, nhӳng giám mục của chúng, và mọi chuyện quanh đó – dù nó là Thiên chúa giáo, Tin lành, Ấn giáo, hay Phật giáo – người ta phải gạt bỏ tất cả điều đó hoàn toàn bởi vì người ta hiểu rõ rằng một phương cách như thế không trao tặng con người bất kỳ sӵ tӵ do nào. Tӵ do là điều gì đó tuyệt đối khác hẳn sӵ phản kháng. Toàn thế giới tại thời điểm hiện nay đều đang phản kháng, đặc biệt nhӳng người trẻ tuổi, nhưng đó không là tӵ do. Tӵ do là điều gì đó hoàn toàn khác hẳn; tӵ do không là thoát khỏi điều gì đó. Nếu nó thoát khỏi điều gì đó, nó là sӵ phản kháng. Nếu tôi phản kháng lại tôn giáo mà tôi đang phụ thuộc, tӯ sӵ phản kháng đó tôi gia nhập một tôn giáo khác bởi vì nó cho tôi, tôi nghĩ, sӵ tӵ do lớn lao hơn nhiều, cái gì đó hӭng khỏi hơn nhiều, một bộ mới mẻ của nhӳng tӯ ngӳ, một bộ mới mẻ của nhӳng cụm tӯ, một bộ mới mẻ của nhӳng giáo điều và nhӳng học thuyết, nhưng sӵ phản kháng này không thể thâm nhập sâu thẳm. Chỉ một cái trí trong tӵ do, không phải trong phản kháng, mới có thể thâm nhập – không chỉ cái trí của con người như nó là, nhưng còn cả toàn cấu trúc thuộc tâm lý của trật tӵ xã hội mà người ta là một bộ phận của nó – đang tìm hiểu, đang nghi vấn, đang ngờ vӵc. Để tìm hiểu, để thâm nhập, để hiểu rõ – tất cả điều này đòi hỏi nhiều tӵ do, không phải nhiều phản kháng. Nơi nào có tӵ do có đam mê, có một mãnh liệt mà hoàn toàn khác biệt sӵ mãnh liệt và sӵ đam mê của phản kháng. Đam mê, mãnh liệt, sinh động, sӭc sống mà sӵ tӵ do sáng tạo không thể cạn kiệt; ngược lại, nhiệt thành, hӭng thú, sinh lӵc của phản kháng có thể trải qua một thay đổi và có thể được bổ sung. Muốn tìm ra liệu có một phương cách khác biệt – một cách sống khác hẳn, không phải một cách làm hay hành động khác biệt, nhưng một cách khác hẳn của đang sống mà là đang hành động – tӵ nhiên người ta phải ngoảnh mặt khỏi nhӳng sӵ việc đó mà trước kia người ta đã trở thành một nô lệ cho nó. Tôi nghĩ đó là việc đầu tiên người ta phải thӵc hiện bởi vì, nếu ngược lại, người ta không thể thâm nhập, người ta không thể nhìn ngắm. Làm thế nào một cái trí bị quy định quá nặng nề qua hai ngàn năm của tuyên truyền hay mười ngàn năm của truyền thống có thể, làm thế nào một cái trí như thế có thể nhìn ngắm? Nó chỉ có thể tìm hiểu tùy theo tình trạng bị quy định của nó, tùy theo nhӳng tham vọng của nó, tùy theo sӵ thèm khát đạt được của nó. Sӵ tìm hiểu như thế không có sӭc sống, không có gì cả; nó không thể phát giác bất kỳ cái gì mới mẻ. Ngay cả trong lãnh vӵc khoa học, mặc dù người ta có lẽ có nhiều hiểu biết, muốn phát giác bất kỳ điều gì mới mẻ cái đã được biết phải tạm thời được loại bỏ; ngược lại, người ta không thể phát giác bất kỳ điều gì mới mẻ. Chắc chắn, nếu người ta muốn thấy cái mới mẻ một cách rõ ràng, quá khӭ, cái đã được biết, hiểu biết phải kết thúc. Chúng ta đang tӵ-hỏi chính chúng ta, bạn và tôi, liệu có một tiếp cận hoàn toàn khác hẳn mà trong đó không có xung đột, không có mâu thuẫn. Nơi nào có mâu thuẫn có nỗ lӵc, và nơi nào có nỗ lӵc có xung đột, xung đột là cả kháng cӵ lẫn chấp nhận. Kháng cӵ đang rình rập đằng sau nhӳng ý tưởng, nhӳng hy vọng, nhӳng sợ hãi; chấp nhận trở thành sӵ bắt chước. Chúng ta luôn luôn đang ngụp lặn ngược dòng chảy – đó là sống của chúng ta. Liệu có thể chuyển động, sống, hiện diện, vận hành trong một cách mà không có dòng chảy đến độ chúng ta phải chống lại? Càng có xung đột nhiều bao nhiêu, càng có căng thẳng nhiều bấy nhiêu. Tӯ căng thẳng đó có mọi hình thӭc của loạn thần kinh và mọi trạng thái thuộc tinh thần. Một con người trong căng thẳng có lẽ có một khả năng nào đó, và khả năng nhờ vào sӵ căng thẳng đó có lẽ được diễn tả trong viết lách, trong âm nhạc, trong mười cách khác nhau. Tôi đang cố gắng chuyển tải hay, nói khác hơn, hiệp thông không-tӯ ngӳ; mặc dù người ta phải sӱ dụng nhӳng tӯ ngӳ, tuy nhiên người ta biết rằng tӯ ngӳ không là sӵ kiện, sӵ việc. Thay vì luôn luôn tiếp cận sӵ thật qua kӹ luật, xung đột, chấp nhận, phủ nhận, nhӳng sӵ việc mà con người đã thӵc hành hàng thế kӹ sang hàng thế kӹ để tìm ra cái gì đó, liệu có thể nổ tung và trong nổ tung đó sẽ có một trạng thái mới mẻ của cái trí hiện diện? Liệu cái trí cũ kӻ mà trong nó vẫn còn có tánh thú vật có thể, liệu cái trí cũ kӻ mà đang tìm kiếm thanh thản, an toàn có thể, liệu cái trí cũ kӻ mà sợ hãi, lo âu, cô độc, đầy đau khổ khi nhận biết được nhӳng giới hạn riêng của nó có thể – liệu cái trí cũ kӻ đó có thể kết thúc tӭc khắc và một cái trí mới mẻ vận hành? Nghi vấn được giải thích rõ ràng chӭ? Hãy cho phép tôi trình bày nó trong một cách khác. Tư tưởng đã tạo ra nhӳng vấn đề này. Tư tưởng đã nói, ‘Tôi phải tìm được Thượng đế, tôi phải có an toàn; đây là quốc gia của tôi, đây không là quốc gia của bạn; bạn là một người Đӭc, tôi là một người Pháp, bạn là một người Nga, bạn là một người cộng sản; bạn là cái này, cái kia; Thượng đế của tôi, Thượng đế của bạn; tôi là một người viết văn, bạn không là một người viết văn; bạn là người thấp kém, tôi là người cao quý; bạn là người sống theo tinh thần, tôi không sống theo tinh thần.’ Tư tưởng đã dӵng lên cấu trúc xã hội mà chúng ta ở trong nó, hay chúng ta thuộc về nó. Tư tưởng chịu trách nhiệm cho toàn sӵ hỗn loạn này. Tư tưởng đã sáng chế nó, và nếu tư tưởng nói, ‘Tôi phải thay đổi tất cả điều này với mục đích để khác hẳn,’ nó sẽ sáng chế một cấu trúc có lẽ không giống như trước trong nhӳng khía cạnh nào đó, nhưng lại giống hệt bởi vì nó vẫn còn là hành động của tư tưởng. Tư tưởng đã phân chia thế giới thành nhӳng quốc tịch, thành nhӳng nhóm tôn giáo; tư tưởng đã nuôi dưỡng sӵ sợ hãi. Tư tưởng đã nói, ‘Tôi quan trọng hơn bạn’; tư tưởng đã nói, ‘Tôi phải thương yêu người hàng xóm của tôi.’ Tư tưởng đã sáng chế thӭ bậc này của nhӳng giáo sĩ, nhӳng đấng cӭu rỗi, nhӳng thần thánh, nhӳng ý tưởng, nhӳng công thӭc; và nếu tư tưởng nói, ‘Điều này sai; tôi sẽ sáng chế một bộ mới mẻ của nhӳng hoạt động, một bộ mới mẻ của nhӳng niềm tin, một bộ mới mẻ của nhӳng cấu trúc,’ chúng sẽ giống hệt nhau, mặc dù trong chӯng mӵc nào đó không giống lắm: chúng vẫn còn là kết quả của tư tưởng . . . Muốn tìm ra bất kỳ cái gì hoàn toàn khác hẳn, không nhӳng bạn phải hiểu rõ nguồn gốc của tư tưởng, khởi đầu của tư tưởng, nhưng còn cả liệu tư tưởng có thể kết thúc để cho một tiến hành mới mẻ có thể khởi sӵ. Đây là một nghi vấn quan trọng lạ thường. Bạn không thể chỉ đồng ý hay không đồng ý; bạn không biết; thậm chí bạn có thể chưa bao giờ suy nghĩ về nó, và vì vậy bạn không thể nói bạn hiểu rõ hay bạn không-hiểu rõ. Bạn có lẽ nói, ‘Vâng, tôi hiểu rõ trong ý nghĩa rằng tôi có thể theo dõi bằng tӯ ngӳ, bằng trí năng, điều gì ông đang nói,’ nhưng điều này hoàn toàn khác hẳn thӵc sӵ đang hiểu rõ sӵ kiện. Tư tưởng đã sáng chế nhӳng chiến tranh bằng cách phân chia con người thành nhӳng người Pháp, nhӳng người Đӭc, nhӳng người Ý, nhӳng người Ấn, nhӳng người Nga. Tư tưởng đã phân chia thế giới thành nhӳng vùng đất, thành nhӳng khu vӵc của niềm tin, cùng nhӳng đấng cӭu rỗi của nó, cùng nhӳng thần thánh của nó, và mỗi người có Thượng đế của anh ấy! Con người đã đấu tranh với nhau. Tư tưởng đã nuôi dưỡng tất cả điều này, và tư tưởng nói, ‘Tôi thấy điều này; nó là một sӵ kiện; bây giờ tôi sẽ sáng chế một thế giới khác.’ . . . Mọi cách mạng đều cố gắng thӵc hiện điều này, nhưng cuối cùng nó lại quay về cùng vòng tròn. Tư tưởng đã sáng chế nhӳng triết lý, nhӳng công thӭc mà dӵa vào nó chúng ta cố gắng sống . . . Tư tưởng không thể sáng chế một thế giới mới mẻ. Điều này có nghĩa rằng cảm tính sẽ không sáng chế một thế giới mới mẻ; trái lại, nó không thể. Chúng ta phải tìm ra một năng lượng khác hẳn mà không là năng lượng được tạo ra bởi tư tưởng; một năng lượng khác hẳn mà sẽ vận hành tại một kích thước khác hẳn. Chính nhӳng hoạt động của nó trong đang vận hành của nó đều ở trong thế giới, không phải trong một thế giới của tẩu thoát, trong một tu viện, trên đỉnh núi Himalayas, trong hang động nào đó, trong công việc vớ vẩn nào đó. Đó là điều gì chúng ta sẽ tìm ra. Tôi hoàn toàn cam đoan rằng có một cách sống khác hẳn, nhưng nó không là một thế giới trong đó tư tưởng vận hành. Chúng ta phải thâm nhập vào nguồn gốc của tư tưởng, khởi đầu của tư tưởng, và tìm ra tư tưởng có nghĩa gì, cấu trúc của nó, hệ thống của nó là gì. Khi cái trí, thӵc thể tổng thể, hiểu rõ, trao sӵ chú ý tuyệt đối vào hiểu rõ cấu trúc của tư tưởng, vậy là chúng ta bắt đầu có một loại năng lượng khác hẳn. Năng lượng này không liên quan gì đến tӵ-thành tӵu, đến tìm kiếm, đến mong muốn – tất cả điều đó đều biến mất. Quan tâm của chúng ta sẽ là cùng nhau hiểu rõ. Nó không phải là bạn đang lắng nghe và tôi đang đưa ra nhӳng tӯ ngӳ nào đó. Cùng nhau chúng ta sẽ tìm ra nguồn gốc của tư tưởng . . . . . . Tư tưởng có thể vận hành một cách trọn vẹn và hoàn toàn, có lý lẽ và lành mạnh, mà không có bất kỳ trạng thái loạn thần kinh nào, nơi nó cần thiết. Nhưng có một khu vӵc trong đó tư tưởng không vận hành; trong khu vӵc đó một cách mạng có thể xảy ra, cái mới mẻ có thể xảy ra. Đó là điều gì chúng ta sẽ tӵ-khám phá cho chính chúng ta khi chúng ta tham gia chuyến hành trình. Paris, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 15 tháng 5 năm 1966 Tuyển tập những Lời giảng ___________________ +Làm tự do cái trí khỏi tình trạng bị quy định. Tôi khẳng định cái trí chắc chắn có thể được tự do khỏi tất cả tình trạng bị quy định. . . . Hầu hết chúng ta phủ nhận một hình thӭc đặc biệt của tình trạng bị quy định và tìm kiếm một hình thӭc khác, một quy định rộng rãi hơn, ý nghĩa hơn, hay dễ chịu hơn. Bạn tӯ bỏ một tôn giáo và thâu nhận một tôn giáo khác. Chắc chắn, sӵ thay thế như thế không là hiểu rõ sống, sống là liên hệ. Vấn đề của chúng ta là làm thế nào được tӵ do khỏi tình trạng bị quy định. Hoặc bạn nói điều đó không thể được, rằng không có cái trí của bất kỳ con người nào có thể được tӵ do khỏi tình trạng bị quy định, hoặc bạn bắt đầu thӱ nghiệm, tìm hiểu, khám phá. Nếu bạn khẳng định rằng điều đó không thể được, chắc chắn bạn ra khỏi chuyến hành trình. Khẳng định của bạn có lẽ được đặt nền tảng trên sӵ trải nghiệm rộng rãi hay giới hạn hoặc trên sӵ chấp nhận thuần túy của một niềm tin, nhưng khẳng định như thế là sӵ phủ nhận của tìm kiếm, của tìm hiểu, của thâm nhập, của khám phá. Muốn tìm ra liệu cái trí có thể hoàn toàn được tӵ do khỏi tất cả tình trạng bị quy định, bạn phải được tӵ do để tìm hiểu và để khám phá. Lúc này, tôi khẳng định cái trí chắc chắn có thể được tӵ do khỏi tất cả tình trạng bị quy định – không phải rằng bạn nên chấp nhận uy quyền của tôi. Nếu bạn chấp nhận nó dӵa trên uy quyền, bạn sẽ không bao giờ khám phá, nó sẽ là một thay thế khác, và điều đó sẽ không có ý nghĩa. Khi tôi nói điều đó có thể thӵc hiện được, tôi nói nó bởi vì đối với tôi nó là một sӵ kiện và tôi có thể giải thích nó cho bạn bằng tӯ ngӳ, nhưng nếu bạn muốn tìm ra sӵ thật của nó cho chính bạn, bạn phải thӱ nghiệm nó và theo sát nó thật mau lẹ. Tự do Đầu tiên và Cuối cùng __________________ +Tiếp cận của Krishnamurti: Nhận biết, Chú ý, Hiểu rõ về chính mình, Thiền định K hi cái trí nhận biết không-chọn lӵa rằng nó bị quy định, trong nhận biết đó hiện diện một trạng thái không-bị quy định. Sydney, nói chuyện trước công chúng lần thӭ hai Ngày 12 tháng 11 năm Tuyển tập những Lời giảng Bằng cách chỉ nhận biết được toàn qui trình của tình trạng bị quy định của bạn – mà không bênh vực hay chỉ trích – bạn sẽ thấy rằng bạn đang sáng tạo một nhân tố hoàn toàn mới mẻ. M uốn làm tӵ do cái trí khỏi tình trạng bị quy định của nó, bạn phải thấy tổng thể của nó mà không có tư tưởng. Đây không là một vấn đề hóc búa; hãy thӱ nghiệm nó và bạn sẽ thấy. Bạn có khi nào thấy bất kỳ thӭ gì mà không có tư tưởng? Liệu bạn có khi nào lắng nghe, nhìn ngắm, mà không mang vào toàn qui trình của phản ӭng? Bạn sẽ trả lời rằng không thể thấy mà không có tư tưởng được; bạn sẽ nói rằng không cái trí nào có thể cởi bỏ tình trạng bị quy định được. Khi bạn nói như thế, bạn đã tӵ-khóa chặt chính mình bởi tư tưởng rồi, bởi vì sӵ kiện là, bạn không biết. Vậy là, liệu tôi có thể nhìn ngắm, liệu cái trí có thể nhận biết được tình trạng bị quy định của nó? Tôi nghĩ nó có thể. Làm ơn, hãy thӱ nghiệm. Liệu bạn có thể nhận biết được rằng bạn là một người Ấn giáo, một người xã hội, một người cộng sản, người này hay người kia, chỉ nhận biết mà không nói rằng nó đúng hay sai? Bởi vì đó là một công việc khó khăn cӵc kỳ, chỉ thấy, chúng ta nói điều đó không thể thӵc hiện được. Tôi nói nó chỉ có thể được khi bạn nhận biết được tổng thể này của toàn thân tâm của bạn mà không có bất kỳ phản ӭng nào, nếu như thế tình trạng bị quy định tan biến, trọn vẹn, hoàn toàn, thật ra điều đó chính là sӵ tӵ do khỏi ‘cái tôi’. Đӯng ngay tӭc khắc diễn giải điều này thành nhӳng quy định của điều gì lúc này bạn biết hay không-biết, bởi vì toàn bộ việc đó là cái tôi, và tư tưởng, mà là phản ӭng của cái tôi, không thể hành động vào cái tôi nếu không đang thêm vào nó. Bạn không thấy điều này hay sao? Và tuy nhiên, đó là điều gì chúng ta luôn luôn đang làm. Ngược lại, nếu bạn thấy sӵ thật rằng tư tưởng không thể phá vỡ tình trạng bị quy định này bởi vì tất cả tư tưởng, sӵ phân tích, sӵ tìm hiểu, sӵ xem xét nội tâm chỉ là một phản ӭng với trạng thái hiện nay của bạn, vậy thì bạn chỉ nhận biết được tình trạng bị quy định. Trong nhận biết đó, không có sӵ chọn lӵa bởi vì lại nӳa sӵ chọn lӵa mang tư tưởng vào. Vì vậy, nhận biết được tình trạng bị quy định hàm ý không chọn lӵa, không-chỉ trích, không-bênh vӵc, không-so sánh, nhưng chỉ nhận biết. Khi bạn nhận biết như thế, cái trí của bạn đã được tӵ do khỏi tình trạng bị quy định đó rồi. Bằng cách chỉ nhận biết được toàn qui trình của tình trạng bị quy định của bạn, bạn sẽ thấy rằng bạn đang sáng tạo một nhân tố hoàn toàn mới mẻ, một nhân tố mà trong đó không có sӵ nhận dạng cùng cái tôi hay sӵ phủ nhận cái tôi; và nhân tố đó là sӵ giải thoát, sӵ xóa sạch tất cả tình trạng bị quy định. Đó là lý do tại sao tôi gợi ý với bạn rằng bạn thӱ nghiệm cho đến khi chúng ta gặp gỡ lại, đến độ bạn nhìn ngắm như thế và nhận biết như thế. Poona, nói chuyện trước công chúng lần thӭ ba Ngày 14 tháng 9 năm 1958 Tuyển tập những Lời giảng Liệu chúng ta không thể nhận biết được tình trạng bị quy định đó . . . thật dễ dàng và sâu thẳm đến độ chính qui trình bị quy định – mà rốt cuộc, là sự ham muốn được an toàn, sự ham muốn có vĩnh cửu – bị thiêu rụi ngay tại gốc rễ? . . . Chắc chắn, tất cả suy nghĩ đều bị quy định; không có sӵ việc như là suy nghĩ tӵ do. Suy nghĩ không bao giờ có thể được tӵ do: nó là kết quả của tình trạng bị quy định của chúng ta, của nền quá khӭ của chúng ta, của văn hóa của chúng ta, của khí hậu của chúng ta, của nền chính trị, kinh tế, xã hội của chúng ta. Chính nhӳng quyển sách mà bạn đọc và chính nhӳng luyện tập mà bạn làm, tất cả đều được thiết lập trong nền quá khӭ, và bất kỳ suy nghĩ nào phải là kết quả của nền quá khӭ đó. Vì vậy, nếu chúng ta có thể nhận biết được – và lúc này chúng ta có thể thâm nhập nó có tầm quan trọng gì, nó có ý nghĩa gì, nhận biết được – có lẽ chúng ta có thể cởi bỏ tình trạng bị quy định cho cái trí mà không qua qui trình của ý chí, mà không qua sӵ quyết tâm để cởi bỏ cho cái trí. Bởi vì khoảnh khắc bạn quả quyết, có một thӵc thể mà ao ước, một thӵc thể mà nói, ‘Tôi phải cởi bỏ tình trạng bị quy định cho cái trí.’ Chính thӵc thể đó là kết quả của sӵ ham muốn để đạt được một kết quả nào đó của chúng ta, thế là một xung đột có sẵn ở đó rồi. Vì vậy, liệu có thể nhận biết được tình trạng bị quy định của chúng ta, chỉ ‘nhận biết’? – trong đó không có xung đột gì cả. Chính nhận biết đó, nếu được cho phép, có lẽ thiêu rụi mọi vấn đề. Rốt cuộc, tất cả chúng ta đều cảm thấy có cái gì đó vượt khỏi sӵ suy nghĩ riêng của chúng ta, nhӳng vấn đề nhỏ nhen riêng của chúng ta, nhӳng đau khổ của chúng ta. Có lẽ, có nhӳng khoảnh khắc chúng ta trải nghiệm trạng thái đó. Nhưng, bất hạnh thay, chính trải nghiệm đó trở thành một cản trở cho sӵ khám phá thêm nӳa về nhӳng sӵ việc lạ thường hơn bởi vì nhӳng cái trí của chúng ta bám vào cái gì đó mà chúng ta đã trải nghiệm. Chúng ta nghĩ rằng đó là sӵ thật, và chúng ta bám vào nó, nhưng chắc chắn chính sӵ bám vào đó ngăn cản trải nghiệm cái gì đó lạ thường hơn. Vì vậy, câu hỏi là: Liệu cái trí bị quy định có thể tӵ nhìn ngắm về chính nó, có thể tӵ-nhận biết được tình trạng bị quy định riêng của nó mà không có bất kỳ chọn lӵa nào, có thể nhận biết được mà không có bất kỳ so sánh nào, mà không có bất kỳ chỉ trích nào, và liệu trong nhận biết đó thấy vấn đề riêng biệt, tư tưởng riêng biệt, bị thiêu rụi toàn bộ tại ngay gốc rễ? Chắc chắn, bất kỳ hình thӭc nào của tích lũy, hoặc hiểu biết hoặc trải nghiệm, bất kỳ hình thӭc nào của lý tưởng, bất kỳ chiếu rọi nào của cái trí, bất kỳ luyện tập quả quyết nào để định hình cái trí – nó nên là gì và không-nên là gì – chắc chắn tất cả điều này đang làm què quặt sӵ tiến hành của thâm nhập và khám phá. Nếu người ta thӵc sӵ tìm hiểu nó và suy nghĩ sâu sắc về nó, người ta sẽ thấy rằng cái trí phải hoàn toàn được tӵ do khỏi tất cả tình trạng bị quy định cho sӵ tӵ do tôn giáo. Và chỉ trong sӵ tӵ do tôn giáo đó tất cả nhӳng vấn đề của chúng ta, dù chúng là gì, mới được giải quyết. Vì vậy, tôi nghĩ sӵ tìm hiểu của chúng ta không phải là giải pháp của nhӳng vấn đề tӭc khắc, nhưng trái lại tìm ra liệu cái trí – cái trí tầng ý thӭc bên ngoài cũng như tầng ý thӭc sâu thẳm bên trong mà trong đó được lưu trӳ tất cả truyền thống, nhӳng kӹ niệm, di sản của hiểu biết chủng tộc – liệu tất cả nó có thể được xóa sạch. Tôi nghĩ nó có thể thӵc hiện được chỉ khi nào cái trí có thể nhận biết mà không có bất kỳ ý thӭc của đòi hỏi, mà không có bất kỳ áp lӵc – chỉ nhận biết. Tôi nghĩ nó là một trong nhӳng nhiệm vụ khó khăn nhất, chỉ nhận biết như thế, bởi vì chúng ta bị trói buộc trong vấn đề tӭc khắc và trong giải pháp tӭc khắc của nó, và thế là sống của chúng ta quá hời hợt. Mặc dù người ta có lẽ đi đến tất cả nhӳng người phân tích, đọc tất cả nhӳng quyển sách, thâu lượm nhiều hiểu biết, đi lễ nhӳng nhà thờ, cầu nguyện, tham thiền, thӵc hành vô số kӹ luật, tuy nhiên, chắc chắn sống của chúng ta rất hời hợt bởi vì chúng ta không biết làm thế nào để thâm nhập sâu thẳm. Tôi nghĩ, sӵ hiểu rõ, phương cách thâm nhập, làm thế nào để thâm nhập rất, rất sâu thẳm, hiện diện qua sӵ nhận biết, chỉ nhận biết được nhӳng suy nghĩ và nhӳng cảm giác của bạn, mà không chỉ trích, mà không so sánh – chỉ nhìn ngắm. Bạn sẽ thấy, nếu bạn muốn thӱ nghiệm, việc đó khó khăn lạ thường làm sao, bởi vì toàn dạy dỗ của chúng ta là chỉ trích, ưng thuận, so sánh . . . Vì vậy, liệu chúng ta có thể thӵc sӵ cân nhắc điều này – không phải như một nhóm tập thể đang trải nghiệm cái gì đó, mà tương đối dễ dàng, nhưng như nhӳng cá thể – liệu chúng ta có thể tӵ-tìm hiểu và tìm ra cho chính chúng ta rằng chúng ta bị quy định ở mӭc độ và chiều sâu nào? Và liệu chúng ta có thể nhận biết được tình trạng bị quy định đó mà không phản ӭng nó, mà không chỉ trích nó, mà không cố gắng thay đổi nó, mà không thay thế một tình trạng bị quy định mới mẻ cho cái cũ kӻ, nhưng nhận biết dễ dàng và sâu thẳm đến độ chính qui trình của bị quy định – mà rốt cuộc, là sӵ ham muốn được an toàn, sӵ ham muốn có vĩnh cӱu – bị thiêu rụi ngay tại gốc rễ? Liệu chúng ta có thể tӵ-khám phá điều đó cho chính chúng ta – không phải bởi vì người nào đó đã nói về nó – và trӵc tiếp nhận biết được nó để cho ngay gốc rễ, ngay sӵ ham muốn được an toàn, có vĩnh cӱu, được thiêu rụi? Do bởi sӵ ham muốn để có vĩnh cӱu này, hoặc trong tương lai hoặc trong quá khӭ, để bám chặt vào sӵ tích lũy của hiểu biết, mới cho người ta ý thӭc của an toàn – và liệu điều đó không thể bị thiêu rụi, hay sao? Bởi vì, chính sӵ ham muốn mới tạo ra tình trạng bị quy định. Sӵ ham muốn mà hầu hết chúng ta đều có này, muốn biết và trong chính biết đó để tìm được sӵ an toàn, để có trải nghiệm mà cho chúng ta sӭc mạnh – liệu chúng ta có thể xóa sạch nó? – không phải bằng ý chí, nhưng thiêu rụi tất cả nó trong sӵ nhận biết để cho cái trí được tӵ do khỏi tất cả nhӳng ham muốn của nó và cái vĩnh cӱu có thể hiện diện. Tôi nghĩ đó là cách mạng duy nhất – không phải cách mạng cộng sản hay bất kỳ hình thӭc cách mạng nào khác. Chúng không giải quyết được nhӳng vấn đề của chúng ta; ngược lại, chúng làm gia tăng thêm, chúng làm gấp bội nhӳng đau khổ của chúng ta, mà lại nӳa rất rõ ràng. Chắc chắn, cách mạng đúng thӵc duy nhất là làm tӵ do cái trí khỏi tình trạng bị quy định riêng của nó, và thế là khỏi xã hội – không phải là sӵ đổi mới của xã hội. Người đổi mới xã hội vẫn còn bị trói buộc trong xã hội; nhưng người được tӵ do khỏi xã hội, được tӵ do khỏi tình trạng bị quy định, anh ấy sẽ hành động trong cách riêng của anh ấy, mà sẽ hành động lại vào xã hội. Vì vậy, vấn đề của chúng ta không là sӵ đổi mới, làm thế nào để cải thiện xã hội, làm thế nào để có một điều kiện sung túc hơn, dù là cộng sản hay xã hội hay bất kỳ chính thể nào. Nó không là một cách mạng chính trị hay kinh tế, hay hòa bình qua sӵ khủng bố. Đối với một người nghiêm túc, đây không là nhӳng vấn đề. Vấn đề thӵc sӵ của anh ấy là tìm ra liệu cái trí có thể hoàn toàn được tӵ do khỏi tất cả tình trạng bị quy định, và nhờ vậy có lẽ khám phá, trong sӵ yên lặng lạ thường đó, cái vượt khỏi tất cả đo lường. Luân đôn, nói chuyện trước công chúng lần thӭ nhất Ngày 17 tháng 6 năm 1955 Tuyển tập những Lời giảng 1. Nhận biết, Chú ý Qua từ ngữ ‘nhận biết’ tôi có ý một trạng thái của nhìn ngắm trong đó không có sự chọn lựa. Q ua tӯ ngӳ ‘nhận biết’ tôi có ý một trạng thái của nhìn ngắm trong đó không có sӵ chọn lӵa. Bạn chỉ đang nhìn ngắm ‘cái gì là’. Nhưng bạn không thể nhìn ngắm cái gì là nếu bạn có một ý