🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Bất Khuất Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục lục Một Bài Học Lớn Về Đạo Lý Làm Người Của Người Cách Mạng Pêcarăngđơ Lao Gia Định "Trung Tâm" Thủ Đức Và Tổng Nha Côn Đảo Về Với Đảng, Về Với Dân https://thuviensach.vn BẤT KHUẤT Nguyễn Đức Thuận www.dtv-ebook.com Một Bài Học Lớn Về Đạo Lý Làm Người Của Người Cách Mạng Theo dõi bước chân Nguyễn Đức Thuận trên từng trang, từng trang BẤT KHUẤT, người đọc nhiều lúc nín thở, hồi hộp, xúc động đến trào nước mắt, trái tim căng lên, sôi sục máu căm thù. Nguyễn Đức Thuận dẫn chúng ta đi theo anh trên con đường đầy đau thương, khổ ải, trong hơn ba ngàn ngày, trải qua những lò giết người cực kỳ man rợ, man rợ hơn cả bọn đao phủ thời Trung cổ, hơn cả bọn phát xít Hítle. Qua gần ba nghìn cửa ải, từ Pêcarăngđơ, nhà lao Gia Định, trung tâm Thủ Đức, Tổng nha đến Côn Đảo, sa vào những chuồng cọp, địa ngục trần gian đầy rẫy ác ôn quỷ dữ là tập đoàn đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai mổ bụng ăn gan, uống máu người không biết tanh, Nguyễn Đức Thuận cùng với biết bao nhiêu chiến sĩ cộng sản kiên cường, biết bao nhiêu người Việt Nam yêu nước, đã đối mặt với quân thù, chống chào cờ ba que, chống học tập "tố cộng", chống "ly khai" tới cùng. Tám năm trời đằng đẵng, ba ngàn ngày mà mỗi phút, mỗi giây, mạng người bị treo bằng một sợi tóc mong manh, chơi vơi trên một vực thẳm kinh hồn. Hơn một ngàn đồng bào đồng chí chúng ta đã hy sinh. Nhưng Nguyễn Đức Thuận và những con người kiên cường như anh vẫn đứng vững trong chuồng cọp, đánh bại lũ diêm vương quỷ sứ, đẩy lùi bàn tay thần chết, bắt lũ chúng phải quỳ lạy dưới chân mình. Mỗi trang BẤT KHUẤT là một trang thấm máu và nước mắt, tràn đầy một sức sống mãnh liệt, vang lên tiếng hát yêu đời, yêu cuộc sống, yêu con người, vang lên bài ca chiến thắng không bao giờ tắt. Với trên bốn trăm trang hồi ký, Nguyễn Đức Thuận đã phản ánh sâu sắc cuộc sống anh hùng với tinh thần cách mạng tiến công của những con người có thực, vạch trần hiện thực đen tối trong những địa ngục của xã hội miền Nam dưới gót sắt https://thuviensach.vn của một lũ sói lang mặt người dạ thú. BẤT KHUẤT tỏa ra một niềm tin bất diệt vào sự nghiệp cách mạng, vào lý tưởng cộng sản chủ nghĩa giải phóng con người, nêu cao phẩm giá của những con người nhận thức được quy luật và chân giá trị cuộc sống, biết sống và biết chết xứng đáng là Người. I. THÀ CHẾT TỰ DO CÒN HƠN SỐNG NÔ LỆ (1) ----- (1) Những đề mục này là của chúng tôi (NXBGD) Từ xưa đến nay, sống và chết vẫn là vấn đề nóng hổi được đặt ra ở bất kỳ một thời đại nào, một dân tộc nào. Sống sao cho ra sống, chết sao cho ra chết, bởi vì người ta sống chỉ có một lần, chết cũng chỉ có một lần mà thôi. Thực ra, nào ai ở trên đời này lại thích chết. Tất cả mọi người đều muốn sống tự do và có hạnh phúc. Nhưng tham sống sợ chết không phải là lẽ thường của mọi người, mà chỉ là tâm lý chung của những phường giá áo túi cơm, của những kẻ sống cho thể xác, sống cho bản năng động vật của mình. Họ sợ cái chết của thể xác mà đành để mặc tâm hồn chết mãi mãi trong im lặng, trong cô đơn, trong vô nghĩa, hoặc trong sự cầm tù. "Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả cứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ". "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Những lời kêu gọi đanh thép của Hồ Chủ tịch trong những ngày toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp trước kia và đối với những hành động xâm lược của đế quốc Mỹ ngày nay, đã nói lên chân lý về con đường sống và chết; chân lý đó được thể hiện ở những con người kiên cường trong BẤT KHUẤT. Phát huy đạo lý làm người của cha ông chúng ta, những người cộng sản, những người theo lý tưởng cộng sản, nhân dân cả nước ta từ Nam chí Bắc nhất định không chịu sống cúi đầu, quỳ gối, không chịu làm nô lệ sống https://thuviensach.vn kiếp ngựa trâu, vì đó không phải là lẽ sống, vì "đó là sự tồn tại vất vưởng không xứng đáng với con người" (Phu xích). Từ trong buổi bình minh của lịch sử nước ta, cậu bé làng Gióng vươn mình lên cao mười trượng đánh tan quân thù cướp nước rồi bay bổng lên trời, cho đến Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Quang Trung, Trần Phú, Minh Khai, Hoàng Văn Thụ, Lý Tự Trọng, Võ Thị Sáu, Nguyễn Văn Trỗi v.v... vẫn mãi mãi sống trong lòng nhân dân. Nhân dân ta bao giờ cũng lạc quan, mơ ước và kiên quyết đấu tranh giành lấy một cuộc sống hạnh phúc, tự do; nếu có phải hy sinh thì nhân dân ta nhìn nhận cái chết vinh quang là một lẽ sống. Trần Bình Trọng đã mắng vào mặt quân thù xâm lược: "Tao thà làm ma nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc". Hoàng Văn Thụ trước giờ lên máy chém vẫn bình tĩnh và thanh thản với câu thơ bất diệt: "Ngọc nát còn hơn giữ ngói lành". Nguyễn Đức Thuận và các đồng chí, đồng bào yêu nước đã tiếp tục phát huy truyền thống về đạo lý làm người đó của nhân dân ta, nêu cao lẽ sống vì dân vì nước, vì hạnh phúc chung của mọi người. Khi bọn tay sai đế quốc Mỹ tìm đủ cách dọa nạt, tra tấn, phỉnh phờ anh: "Ông không "ly khai" thì tiếng hát, tiếng chào cờ, tiếng hô khẩu hiệu ở trại Hai hỏi có thêm được là bao? Cũng chỉ vang thêm một tí ti. Nhưng đối với bản thân ông thì lại là cả một vấn đề sống chết. Và đối với vợ con ông thì là cả một vấn đề hạnh phúc hay mồ côi góa bụa... Chết đi, ông còn gì nữa? Mất hết! Đảng nào biết cho ông? Vợ con nào biết cho ông? Ông để lại được gì cho vợ, cho con?". Anh đã trả lời dứt khoát: "Với chúng tôi, không phải chỉ có vấn đề sống chết và hạnh phúc cá nhân. Bên cạnh cái sống, cái chết và hạnh phúc cá nhân là những điều chúng tôi rất quý trọng - chính vì quý trọng mà chúng tôi làm cách mạng - chúng tôi còn có sự nghiệp cách mạng, còn có uy tín của Đảng, còn có lí tưởng cách mạng, còn có phẩm chất của con người mà chúng tôi coi cao hơn tất cả. Chúng tôi yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, do đó cuộc sống và cái chết của chúng tôi đều nhằm phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Tôi chết ở đây cũng như góp một viên gạch vào sự nghiệp giải https://thuviensach.vn phóng đất nước. Tôi làm tiếp truyền thống chống ngoại xâm của ông cha ta. Tôi chết đi là nối gót tiền nhân, nói gót các đồng chí của tôi...". Đúng như thế. "Có cái chết hóa thành bất tử" như Tố Hữu đã nói. Và cái chết của những con người kiên cường, dũng cảm như anh Tín, anh Hiếu, ông già Ngọc, anh Đại v.v... cùng với hàng ngàn hàng vạn đồng chí, đồng bào chúng ta ở Côn Đảo sẵn sàng đón lấy cái chết không chịu cúi đầu, đã trở thành bất tử, tiếp tục tấm gương hy sinh bất tử của cha ông chúng ta, của các mẹ, các chị, các bậc đàn anh cách mạng, đem lại thành quả cách mạng ngày nay. Những con người ấy đã ngã xuống mà vẫn không thể nào chết được, bởi vì: Không thể chết những người dân yêu nước Bởi vì: Chúng đã giết, nhưng làm sao giết được Hồn chúng tôi quẩn quanh cùng đất nước Như bóng dừa ôm những xóm làng yêu. (Tố Hữu) Và đã là con người với cái phẩm chất cao quý của loài người thì: "Thà chết tự do còn hơn sống nô lệ" (Lời Hồ Chủ tịch). II. ĐẾ QUỐC MỸ VÀ BÈ LŨ TAY SAI HỦY DIỆT CUỘC SỐNG, HỦY DIỆT CON NGƯỜI Trái với chúng ta, chúng nó sợ chết, tranh cướp nhau, đâm chém nhau để mà sống, sống gấp, sống vội như những con thú vật. Nếu có cái chết của chúng ta hóa thành không chết, sống mãi mãi trong lòng mọi người, thì cái sống của chúng nó chẳng hơn gì cái chết. Chúng nó là ai? Là bọn đế quốc Mỹ xâm lược cùng với bè lũ tay sai đồ tể, ác ôn lớn bé từ Diệm, Nhu, https://thuviensach.vn Minh, Khánh, cho tới Thiệu, Kỳ, Hương, lúc nhúc một bầy mặt người dạ thú, chà đạp lên cuộc sống, hủy diệt con người. Bảo Đại làm cái nhà để chơi gái và đánh bạc ngay giữa Sở thú, thì ngày nay cũng cái "chuồng" đầy hành động thú tính ấy là cái Pêcarăngđơ, cái sào huyệt giết người lừng khắp miền Nam của bè lũ đế quốc Mỹ và tay sai. Đánh bạc giữa các con thú, chơi gái giữa các con thú, giết người giữa các con thú, âu cũng là một thói quen thú vật tất nhiên của tên trùm phong kiến trước kia và tên trùm đế quốc với bè lũ tay sai của nó ngày nay. Những khái niệm biệt thự, nhà thổ, nhà chứa, lò giết người, đối với bọn chúng chỉ là một, không có gì lạ. Ngay từ buổi đầu sa vào cạm bẫy của chúng, Nguyễn Đức Thuận đã bị những con người thú giở trò cướp giật. Chúng bắt anh cởi giày, tụt bít tất, tháo thắt lưng, đồng hồ, kính râm để chúng khám người anh; ngay trước mặt anh, những kẻ mệnh danh là "đại diện pháp luật" ấy đã trắng trợn thủ luôn mỗi đứa một thứ. Rồi từ đó trở đi, Pêcarăngđơ đến nhà lao Gia Định, trung tâm Thủ Đức, Tổng nha, Phú Lợi, Côn Đảo với lao Hai, lao Một, chuồng cọp, Nguyễn Đức Thuận đã lần lượt cho chúng ta gặp rất nhiều con người thú, "những con người mà phần thú vật thì suy nghĩ hành động mà phần người thì chỉ có ăn, hút, hưởng lạc". Chúng ta nhìn thấy rõ chân tướng của những "lon, mũ mãng, dây vàng, dây bạc oai vệ phủ lên các bộ mặt nhầy mỡ, các bộ ngực béo núc" với "những con mắt lơ láo cố tươi tỉnh nhưng vẫn đục ngầu những âm mưu và dã tâm". Với một vài nét, dưới ngòi bút của Nguyễn Đức Thuận, những con người thú hiện lên trong BẤT KHUẤT mỗi đứa mỗi vẻ. Chúng ta hãy điểm qua mặt chúng nó. Thằng Bạch Văn Bốn tỉnh trưởng Côn Sơn, tên ma vương Côn Đảo, bụng phệ, tay cầm can, gặp ai đánh nấy, sống như một vua con, "mọi quyền sinh sát trong tay nó, mọi thứ của cải ở Côn Đảo thuộc về nó. Khắp Côn Đảo, thứ gì ra tiền là vào túi nó. https://thuviensach.vn Xoài, nhãn, dứa, chuối, con tôm, cái tép, bông sen, hạt lúa cho chí bãi cứt bò đều là tài sản của nó. Chỗ nào cũng biển "cấm hái", "cấm ngắt", "cấm nhặt". Công chức của nó thò tay lấy cũng bị phạt, bị cúp lương. Một tên lính bảo an đã nói với tù: "Cục cứt chim cũng là của thiếu tá". Thằng Lê Văn Thể thay thằng Bốn cũng không kém. Khi nó về Sài Gòn, "đồ đạc của nó xếp chặt một phần ba tàu, rặt đồi mồi, sa lông mây và các thứ hòm gỗ, khiêng lên kìn kìn, đầy một góc sân vẫn chưa hết". Cả hai thằng ma vương này cũng không thua kém mấy tên côn đồ tay sai về mặt đánh người. Khi tính thú trào lên đến cổ thì chúng mất hết cả cái oai vệ của lon, áo, mũ mãng; chúng sùi bọt mép, đấm vào ngực thét, lù lù đứng ở cửa nhìn các người tù, bước nhẹn vào khám thộp ngay lấy ngực người tù và đấm liên hồi vào mặt, thúc mũi giầy nhọn vào ngực, lia gót giầy vào sau đầu... Có những thằng như thằng đại úy Năm lúc nào mồm cũng "đ. mẹ", báo cáo với tỉnh trưởng cũng "đ. mẹ", say rượu bí tỉ rồi vừa đánh người vô tội vạ vừa "đ. mẹ", "đ. mẹ" tuốt chẳng kiêng nể ai cả. Có thằng như thằng đại úy Giỏi làm ra bộ hiền từ, "bao giờ cũng hạ mũ, kính cẩn, hai tay khoanh trước ngực, cái mũ cặp nách, cúi đầu nghe anh em tố cáo chế độ nhà tù", "nó đứng im nghe mắt chớp chớp, ra vẻ vừa ăn năn, vừa ngạc nhiên", cố phỉnh phờ, bịp bợm, dụ dỗ. Có những thằng như thằng Thông, thằng Yên dạy nghề cho bọn tay sai, lấy tù làm bao cát cho chúng tập và đánh ra mẫu theo ngón Huê Kỳ. "Thằng thầy ra mẫu đánh người tù, thằng trò học ngón mới cũng đánh vào người tù, mỗi tối chúng dạy nhau như vậy phải mất vài ba người tù gãy xương hộc máu". Những con người thú khác cũng khoác áo làm chính trị, cũng màu mè tự xưng là "yêu nước", là "mưu cầu hạnh phúc cho nhân dân" thì thế nào? Nguyễn Đức Thuận đã thuật lại cho chúng ta nghe một câu chuyện nhỏ bỉ ổi và nực cười: "Một hôm đã khuya, tôi chợt thấy khiêng một người vào. Người này khóc hu hu, rất to, rất thê thảm. Vừa khóc vừa nỉ non: "Vợ tôi còn thơ dại ở tận bên Pháp. Tôi bị vô đây, ai đỡ đần vợ tôi. Ông nào có thể giúp tôi báo tin cho vợ tôi được thì tôi xin đền ơn" - Hỏi ra mới biết người ấy là Bùi Lượng, chủ tịch Tổng công đoàn lao công". Chúng ta hãy nghe https://thuviensach.vn thằng Phan Trọng Chinh nói với anh Hoàng Minh Trí: "Anh Trí, anh có nhận rằng những người "quốc gia" chúng mình tồi không? Tồi lắm anh ạ! Lúc chưa bị bắt thì thế này, thế nọ, lúc bị bắt thì chưa ăn cái tát nào đã khai ra rông rổng. Như ông Đán ấy, khai ra có đến mấy trăm người... Khi vào tù thì làm đơn xin Diệm Nhu tha lỗi, xin được ra tù hợp tác với Diệm, Nhu đánh Việt cộng... bây giờ ra Côn Đảo lại làm đơn như thế nữa đấy, mười mấy người ký rồi..." Nói tóm lại, từ con người thú lớn đến con người thú nhỏ, từ cao cấp đến hạ cấp, cái triết lý sống của chúng nó chung quy chỉ là cái triết lý của chủ nghĩa "đớp". Những đứa hạ cấp thì nói toạc ngay ra: "Chẳng lý tưởng, chẳng Tổ quốc, chẳng đồng bào gì cả. Chỉ có "đớp". "Đớp" trên hết. "Đớp" muôn năm. Bọn cầm quyền ở Sài Gòn từ Diệm, Nhu đến Thiệu, Kỳ, Hương cũng chỉ có "đớp". Và đúng như Nguyễn Đức Thuận đã vạch trần: "có khác là khác ở chỗ chúng nó không nói thẳng ra, chúng chẳng khoác lên người chúng cái vỏ màu mè "quốc gia" và chúng toàn "đớp" đô la, "đớp" rất nhiều đô la mà thôi". Những thứ "chủ nghĩa nhân vị", "thuyết duy linh" chỉ là những thứ ngụy luận sặc mùi bùa mê tìm cách che đậy cho cái chiêu bài "quốc gia" giả hiệu, che đậy những khẩu hiệu ở lỗ mồm chúng về tự do, về dân chủ v.v... để "đớp". Cả bọn thầy chúng là những tên Giônsơn, Đin Rátxcơ, Mác Namara v.v... cũng vậy, nếu có khác là khác ở chỗ chúng "đớp" ở khắp nơi trên thế giới và âm mưu "đớp" của thằng thầy thâm độc hơn lũ trò. Nhưng dù cho có quỷ quyệt thâm độc đến mấy chăng nữa, chúng nó cũng chẳng lừa dối được ai. Bộ mặt thật của chúng càng lộ rõ nguyên hình. Chà đạp, giày xéo phẩm giá con người, hủy diệt con người, hủy diệt cuộc sống của người khác để giành lấy cuộc sống vật chất thú vật cho cá nhân mình, đó là mục đích của bọn trùm đế quốc Mỹ xâm lược và của bọn côn đồ, lưu manh, ác ôn lớn nhỏ tay sai cho chúng ở miền Nam nước ta, ở khắp nơi trên thế giới. Thông qua BẤT KHUẤT chúng ta thấy rõ mục đích đó, dã tâm đó. https://thuviensach.vn III. MỤC ĐÍCH CỦA CHÚNG TA LÀ ĐẤU TRANH VÌ CUỘC SỐNG, VÌ CON NGƯỜI Còn chúng ta, mục đích của chúng ta là đấu tranh vì cuộc sống, vì con người. Chúng ta cương quyết xóa bỏ mọi tình trạng áp bức bóc lột, giải phóng con người, đem lại cho loài người tự do và hạnh phúc toàn diện về mọi mặt vật chất và tinh thần. Vì mục đích ấy, chúng ta không bao giờ ngần ngại hy sinh lợi ích nhỏ bé của cá nhân mình để chiếm lấy bầu trời và trái đất cho những người lao động. Chúng ta "dám xả thân quên mình vì cách mạng" như đồng chí Lê Duẩn đã nói, để giải phóng con người khỏi những địa ngục âm u của chế độ độc tài áp bức và bóc lột. Nguyễn Đức Thuận và những đồng chí, đồng bào yêu nước trong BẤT KHUẤT, ngay từ lúc mới sa vào tay giặc, đã xác định rõ cho mình mục đích và lập trường như thế, vì cuộc sống, vì con người. Trước những dụ dỗ mua chuộc của giặc, nào chức vị, nào tiền tài, nào xe hơi, nhà lầu, gái đẹp... đối với anh đều là của giả, của giả hết. Anh tự nghĩ: "Cả cái chế độ của chúng là giả, là đen tối, là phản động, là thủ đoạn, lừa gạt. Cái chế độ xây dựng trên xương máu của nhân dân ấy, tôi nguyền rủa nó, tôi phải đập phá nó, tôi không thèm thứ gì của nó hết". Và anh tâm niệm: "Không luyến tiếc bất cứ cái gì ở trên đời này, chỉ một lòng hướng về với Đảng, với dân, tất cả cái khác đều là vô nghĩa". Toàn tâm toàn ý hướng về với Đảng, với dân, xả thân vì cách mạng, hy sinh hạnh phúc cá nhân cá nhân mình, coi tất cả cái khác là vô nghĩa, phải chăng đó cũng là một thứ chủ nghĩa khắc kỷ như bọn phản động vẫn thường rêu rao. Không! Chúng ta không phải là những kẻ "tử vì đạo", bởi vì lý tưởng của chúng ta không phải là một đạo giáo. Chúng ta quên mình vì sự nghiệp cách mạng, vì tự do và hạnh phúc chung của dân tộc, của giai cấp cần lao, của nhân loại, bởi vì tất cả mọi hạnh phúc cá nhân chỉ có thể có được một cách toàn vẹn và chân chính khi nào xã hội thực sự được tự do, dân tộc, giai cấp cần lao, loài người thực sự được giải phóng khỏi ách https://thuviensach.vn áp bức bóc lột. Không có độc lập và thống nhất Tổ quốc, không có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản thì không có gì thực sự là hòa bình, ấm no, hạnh phúc cho mọi người. Nhận thức rõ như thế, Nguyễn Đức Thuận đã khẳng định: "Bắt đầu từ lúc này, tôi càng nhận rõ mỗi sợi tóc, mỗi mảng thịt, mỗi giọt máu trên người tôi đâu còn là của tôi. Bắt đầu từ lúc này, tôi càng nhận rõ mỗi ý nghĩ, mỗi cảm giác, mỗi ký ức đâu có còn là của tôi nữa. Tất cả tôi đã thuộc về cách mạng. Cách mạng trao cho tôi, và tôi nguyện làm một người quản lý trung thành, quyết giữ gìn toàn vẹn tài sản của cách mạng". Nguyễn Đức Thuận cùng với các đồng chí, đồng bào yêu nước sẵn sàng chờ đợi mọi thứ cực hình, sẵn sàng đi vào địa ngục đương đầu với bày quỷ dữ, giữ vững khí tiết của người cộng sản luôn luôn như "bông hoa trước ngực, hương thơm muôn thuở". Dù đau khổ không phai đức độ Dù gian nguy không phụ lời thề. Mặc cho thuốc độc bùa mê Thủy chung giữ vững lời thề sắt son. Từ những cuộc tra tấn đứng đèn khủng khiếp ở Pêcarăngđơ đến những cực hình khác đẩy anh đến bên miệng hố của thần chết, Nguyễn Đức Thuận và các đồng chí, đồng bào yêu nước luôn luôn giữ thế chủ động, rất vững vàng, tự tin, toát ra ý chí "người tao chúng mày có thể róc từng miếng xương, xẻo từng miếng thịt; tim tao, chúng mày có thể bóp cho nó ngừng đập, nhưng óc tao, tinh thần tao, tinh thần cách mạng và bộ óc khoa học của người cộng sản thì vạn kiếp chúng mày cũng không sai khiến nổi". Và bọn giặc đã lần lượt cúi đầu trước cái khí tiết bất khuất ấy. Tinh thần chịu đựng hy sinh của anh và đồng đội thực là kỳ diệu. Nguyễn Đức Thuận đã đứng dưới hai ngọn đèn một nghìn oát, đứng không đổi chân, không ăn, không https://thuviensach.vn uống, không ngủ, đứng trong trạng thái mấp mé sự hôn mê mà vẫn đứng, không phải đứng một lần mà nhiều lần, có lần suốt ba ngày ba đêm liền. Chúng cứ hỏi, anh cứ đứng. Chúng thay nhau quần anh, một mình anh đương đầu với tất cả. Khi cái chết đã đến gần bên, anh tự nhủ: "Mình khuất phục là hết sức nguy hiểm, là tự mình bôi nhọ mấy chữ người cộng sản, là tự mình phủ định chân lý chủ nghĩa Mác - Lênin bách chiến bách thắng. Bọn chúng là cái gì? Mình không thèm đọ sức với chúng". Những lúc ấy Lênin đến với anh, Hồ Chủ tịch đến với anh, các vị anh hùng dân tộc, các vị tiền bối cách mạng đến với anh, sống trong anh, nâng anh lên, tiếp cho anh thêm sinh lực để giữ vững khí thế tiến công và chiến thắng địch. Cũng có lúc hình ảnh của những đồng bào đã nuôi nấng anh, giúp đỡ anh trong lòng Sài Gòn, hiện lên trong đầu óc anh; anh nhớ từng trái bắp, trái na, từng chùm nhãn mà các bác, các mẹ, các chị, các cháu cho anh ăn; những cái đó nhắc anh phải chịu đựng mọi cực hình để bảo vệ đồng bào đã hết lòng vì cách mạng. Có lúc anh học tập gương của người con gái anh hùng Võ Thị Sáu, anh tự nhủ: "Võ Thị Sáu, tuổi Đảng, tuổi đời đều kém ta nhưng ta không mong gì hơn, chỉ mong làm được như Sáu đã làm". Những tấm gương kiên cường luôn luôn đạp lên đầu thù mà đi của các đồng bào, đồng chí quanh anh như Hà Minh Trí, ông già Ngọc, em Mười, anh Phan Trọng Bình, anh Ngô Đến, anh Tín, anh Hiếu, anh Sơn v. v... đều là những bài học động viên anh, giáo dục anh, nâng anh lên từng giờ, từng phút trước dã tâm đánh phá, dụ dỗ và truy bức trường kỳ của địch. Lý tưởng cộng sản chủ nghĩa phát huy cao độ lòng yêu nước, thương dân, căm thù địch, thấm sâu vào trái tim, vào bộ óc của anh, làm cho anh có một sức mạnh phi thường, trở thành gang thép, không một lò lửa nào có thể nung chảy được, "trơ như đá, vững như đồng, ai lay chẳng chuyển ai rung chẳng rời". Nhưng không phải chỉ có một mình Nguyễn Đức Thuận. Các chiến sĩ cộng sản kiên cường đều có sức sống mãnh liệt ấy. Ngày nay toàn thể nhân dân Việt Nam từ Nam chí Bắc dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta đều https://thuviensach.vn có một sức sống mãnh liệt, coi thường cái chết để bảo vệ cuộc sống, xây dựng cuộc sống độc lập tự do cho dân tộc, cho giai cấp cần lao và cho nhân loại. Sức sống ấy không phải chỉ thể hiện ở trong nhà tù đương đầu với kẻ địch như những con người kiên cường trong BẤT KHUẤT, mà còn thể hiện ở ngoài mặt trận, ở trong công trường, nông trường, xí nghiệp, hợp tác xã, cơ quan, trường học... ở khắp nơi từ tiền tuyến đến hậu phương, trong sản xuất cũng như trong chiến đấu. Bất kỳ ở đâu, chúng ta cũng thấy hàng ngày, hàng giờ biết bao sự việc anh hùng, biết bao nhiêu những người tốt việc tốt trong hàng ngũ những con người Việt Nam bình thường yêu nước. Thời đại chúng ta là một thời đại anh hùng, dân tộc ta là một dân tộc anh hùng. Bởi vì chúng ta có truyền thống anh hùng được tiếp tục và nâng cao dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta và của Hồ Chủ tịch. Bởi vì nhân dân ta đã nhận thức sâu sắc rằng mục đích của cuộc sống, phẩm giá của con người là đấu tranh vì cuộc sống, vì con người. IV. NHÂN DÂN TA NHẤT ĐỊNH THẮNG VÌ NHÂN DÂN TA BIẾT LÀM NGƯỜI VÀ CÓ ĐẠO LÝ LÀM NGƯỜI Đế quốc Mỹ xâm lược rất biết nguồn gốc của sức sống mãnh liệt ấy của nhân dân ta. Đó là lý tưởng cộng sản chủ nghĩa phát huy cao độ truyền thống yêu nước với đạo lý làm người của dân tộc ta, ngày nay được sự lãnh đạo của Đảng Lao động Việt Nam và Hồ Chủ tịch, đã thấm sâu vào trong đời sống của toàn thể nhân dân ta. Sức sống "người" ấy như gió bão đang cuốn sạch những rác rưởi của mọi cuộc sống "thú vật". Cho nên, là thú vật, chúng nó phải ra sức dùng mọi âm mưu tiêu diệt cái sức sống "người" ấy, tiêu diệt cái nguồn gốc của sức sống ấy. BẤT KHUẤT đã tố cáo và lên án đanh thép những âm mưu cực kỳ phản động của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai. Chúng đánh phá cả về tổ chức lẫn tư tưởng và trường kỳ truy bức tư tưởng đến cùng. Đó là điều mà đế quốc Mỹ đã rút được qua tổng kết kinh nghiệm chống cộng sản ở trên toàn https://thuviensach.vn thế giới. BẤT KHUẤT đã thuật lại cho chúng ta rất tỉ mỉ về mọi hành động và âm mưu đánh phá dữ dội, ác liệt vào thể xác, trường kỳ đầy ải người tù cho đến lúc mấp mé cái chết, rồi truy bức tư tưởng làm cho người tù phải chịu khai báo, chịu chào cờ ba que, chịu học tập "tố cộng", chịu "ly khai" chủ nghĩa cộng sản. Tinh vi hơn nữa là chúng vừa đánh phá ác liệt, vừa dụ dỗ, vừa dùng đòn tâm lý. Sau những trận tra tấn ác liệt, đánh cho người tù đau đớn đến lúc gần chết thì chúng lại xoay ra "chiến dịch bác ái", cho ăn uống cực kỳ sang trọng, kích động và khơi lên lòng thèm khát cuộc sống riêng cho cá nhân mình mà xa rời cách mạng trong một phút. Lúc đó, chúng đẩy mạnh tới, rồi qua cầu rút ván, làm cho người tù không quay trở lại được, dần dần đi theo chúng vào con đường chống đối cách mạng. Bằng đủ mọi hình thức, quân thù hòng tiêu diệt khí tiết của người đảng viên cộng sản và lòng yêu nước của nhân dân ta, hòng tiêu diệt ý chí phấn đấu của đồng bào, đồng chí chúng ta, nhằm đạt yêu cầu tối đa là buộc người tù trở thành đối tượng của cách mạng. Chúng lợi dụng những người tạm thời chịu đầu hàng, khuất phục chúng, làm công cụ tuyên truyền tô son trát phấn cho chúng; yêu cầu tối thiểu là gieo rắc tình trạng hoài nghi đối với người tù để sau này làm hạn chế sức hoạt động của họ. Làm cho người tù phải chịu chào cờ, học tập "tố cộng", chịu ca hát và hô khẩu hiệu của chúng, chúng cũng đạt được yêu cầu là trước mắt người ta chính nghĩa và phi nghĩa bị lộn sòng, chính nghĩa bị mơ hồ. BẤT KHUẤT đã đi sâu miêu tả, phân tích những thủ đoạn và âm mưu dã man, đê hèn của quân thù được thể hiện ra ở nhiều khía cạnh xảo quyệt, tinh vi. Nhưng với tất cả những thủ đoạn ấy, dù bằng bất cứ một hình thức xảo trá nào, dù bằng bất kỳ một khoa học kỹ thuật tinh vi nào, giặc Mỹ và bè lũ tay sai cũng không lừa được ai. Và chính chúng cũng đã thừa nhận và phải thốt ra: "chính sách cải huấn chẳng cải được ai". Nguyễn Đức Thuận không đơn độc. Dù trong bất kỳ hoàn cảnh bị cô lập đến đâu, anh vẫn sống trong lòng Đảng, trong lòng tập thể. Và cùng với https://thuviensach.vn các đồng chí, đồng bào yêu nước đoàn kết thành một khối vững chắc dưới sự lãnh đạo của Đảng, biết bao nhiêu người trong đó có anh đã giương cao lá cờ bất khuất, quyết chiến quyết thắng, đứng vững trên mảnh đất xã hội chủ nghĩa ngay trong địa ngục của quỷ dữ, bảo vệ khí tiết của người cộng sản, lần lượt đánh bại mọi âm mưu của kẻ thù. Em Hội, học sinh 19 tuổi, khi bọn địch hỏi theo ai, em trả lời: "Theo những người cộng sản là những người yêu nước nhất, kháng chiến có công nhất". Chúng nói xấu cộng sản, anh Ba tức Ngàn chỉ vào tai nói: "Hỏi vô đề chớ nói cái chi chi, tôi nghe không lọt. Tai tôi lòi". Anh Hạnh là thầy giáo, gặp thằng học trò cũ phỉnh phờ anh, dụ dỗ anh, anh đáp: "Từ ngày tôi vào tù, tôi đã hiểu chủ nghĩa cộng sản là chính nghĩa, các ông là phi nghĩa. Tôi đã thấy rõ ai bán nước phản dân và ai vì dân vì nước, cho nên tôi theo cộng sản". Biết ông già Ngọc không phải là đảng viên, chúng hỏi: "Ông mắc nợ gì cộng sản mà cứ đeo lấy họ ở đây chịu chết?". Lần nào cũng như lần nào, ông chỉ trả lời có một câu: "Cộng sản giải phóng cho nước cho dân, tôi mắc nợ họ cái khoản đó. Tôi sống từng này tuổi, sướng có, khổ có, chỉ thiếu cái chết vinh quang thôi, cho nên tôi ở lại với họ, chết cho cách mạng". Anh Lưu Chí Hiếu ốm nặng, thổ ra hàng tô máu, chúng bỏ mặc rồi dụ dỗ anh nếu "ly khai" sẽ đem ra bệnh xá, anh ung dung trả lời: "Tao không thèm ly khai". Nghe hai tiếng "không thèm" của anh mà chúng ta không sao ngăn được nước mắt. Anh Trần Trung Tín tuyệt thực hai mươi ngày liền để biểu thị ý chí quyết không "ly khai"; địch không cho anh uống nước, anh vẫn tiếp tục không ăn không uống. Nằm li bì sắp chết, tình cờ có thư và quà của vợ anh gửi tới, chúng tưởng bở đem vào hỏi anh nếu "ly khai" sẽ đọc thư cho anh nghe, nhưng anh không thèm trả lời. Những hành động đấu tranh dũng cảm, kiên cường ấy diễn ra hàng ngày hàng giờ, giằng co với địch làm cho chúng phải chùn tay lại, đành chịu thua và khiếp phục. Thằng Lam Sơn nhất nhất phải nghe lời anh Thuận, mỗi khi anh đi ra nhà xí, nó phải dắt sẵn dưới mái nhà một tờ báo để anh xem. Thằng Tám đã phải quỳ dưới chân các anh mà nói: "Chúng tôi https://thuviensach.vn đã thấy vũ lực không thể thắng nổi trái tim người, xin các ông xóa bỏ mọi hận thù cũ". Chúng ta nhất định thắng bởi vì chúng ta biết sống làm người và có đạo lý làm người. Chúng nó khiếp phục chúng ta và chúng nó nhất định thua bởi vì chúng nó sống kiếp thú vật, phi nghĩa, sống cũng như chết. V. KIÊN QUYẾT ĐẤU TRANH CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN ĐỂ BẢO VỆ PHẨM GIÁ CON NGƯỜI Giữa cái sống và cái chết, không phải Nguyễn Đức Thuận và các đồng chí, đồng bào yêu nước của chúng ta liều mạng mà chết, hoặc chờ đón cái chết nhẹ như lông hồng, như những anh hùng thần thoại. Không, không phải họ là những siêu nhân, những thần thánh. Họ chỉ là những con người bình thường nhưng họ có lý tưởng làm người của chủ nghĩa cộng sản. Mà muốn giữ vững được lý tưởng làm người ấy, họ phải trải qua những cuộc vật lộn với bản thân mình vô cùng gay gắt. Mỗi phút mỗi giây ấy lòng tham sống sợ chết đến mê hoặc họ bằng nhiều thứ ngụy luận làm lu mờ lý tưởng, làm trùng gân cốt đấu tranh. Anh Tín đã từng băn khoăn mãi trước hai chữ "ly khai" và cái dấu hỏi ở trên tường xà lim. Anh Bình đã từng vật vã biết bao nhiêu đêm không ngủ, và Nguyễn Đức Thuận cũng đã từng bao nhiêu lần đi đi lại lại hết đêm trong gian chuồng cọp chật hẹp, vật lộn với cái cá nhân nhỏ bé của mình. Kẻ địch dồn người tù chạy quanh cõi chết, nếu người tù không "ly khai" thì cũng là sống trong cõi chết, trong khi đó địch ngỏ một cánh cửa "ly khai". Chỉ một phút do dự, nếu anh không đấu tranh được với bản thân, mon men đi gần tới cánh cửa đó, là chúng đánh phá cực kỳ ác liệt làm cho bản năng ham sống của anh trỗi dậy thật mạnh mà tặc lưỡi nhào qua cửa. Nguyễn Đức Thuận đã phân tích sâu sắc những cuộc vật lộn dai dẳng như thế với chủ nghĩa cá nhân. Anh nói: "Cần nói thật công bằng rằng ở trong tù cái diện của chủ nghĩa cá nhân đã mở rộng cả ra những điều mong https://thuviensach.vn ước chính đáng, tối cần thiết, chỉ vì lúc này những cái đó không có lợi cho cuộc đấu tranh giữ vững khí tiết mà thôi". Nhớ vợ thương con là tình cảm chính đáng. Nhưng nếu cứ như anh Vạn suốt đêm ngày lúc nào cũng nghĩ đến vợ, đến con, quá nặng gánh thương nhớ, rồi vì không thể thắng được sự giằng co giữa tình cảm gia đình và tình cảm cách mạng, giữa cái sống và cái chết của cá nhân anh, anh tự tử. Đau khổ quá mà tự sát, đó là chỗ yếu hèn của anh. Địch cứu chữa cho anh, anh sống; rồi từ chỗ yếu hèn mà tự tử dẫn đến chỗ yếu hèn mà "ly khai". Nhưng "ly khai" rồi, anh hối hận mà hóa ra câm bặt từ đấy. Cần hiểu tình hình bên ngoài đối với người tù là cái cần thiết. Thế nhưng anh Mười Đ đã quá chú trọng đến việc thăm hỏi tình hình bên ngoài, gặp ai cũng hỏi, gặp ai cũng săn đón. Sự chú trọng của anh đối với tình hình quá khác thường, nó là biểu hiện của động cơ chiến đấu vì tình hình. Cho nên mặc dù qua bao nhiêu cửa ải, đã nhiều lần đứng vững trong chuồng cọp, thế mà anh bị gục trong một phút vì anh chưa trông thấy tình hình sáng sủa. Có những anh đấu tranh kiên cường bao nhiêu năm, thế mà bên miệng cái chết đã tặc lưỡi "ly khai", rồi hối hận mà phát điên hoặc chết. Thế là không thắng được bản thân trong một phút thôi mà sa ngã. Nguyễn Đức Thuận đã kể lại những chuỗi ngày vật lộn với địch, với mình, dài đằng đẵng, diễn ra liên tục, gay go, phức tạp, đau khổ. Có lúc anh tưởng chừng như phát điên. Có lúc anh tập hô khẩu hiệu, sợ điên sẽ nói lảm nhảm có hại cho uy tín của Đảng. Có lúc anh "vừa hạ quyết tâm xong, trở mình nghe chỗ xương gãy kêu đánh cục và đau bắn người lên, thế là lại lởn vởn ngay lập tức cái ý nghĩ: có nên chết chăng?". Có lúc anh "vừa xác định xong phải chết mới thắng được địch, thì chợt nhớ tới những ngày khổ ải đã qua và ngó trông trước những ngày sắp tới, thế là lại thừ ra: mình đến bước này có "ly khai" cũng được thôi chứ nhỉ? Cố gắng đến bước này là chẳng kém ai rồi, nếu có kém thì chỉ kém những người đã chết. Như vậy Đảng https://thuviensach.vn cũng chiếu cố mà tha thứ cho thôi...". Có lúc chỉ vì một câu chuyện không đâu, như nghe tin phao đồn vệ tinh Liên Xô lên mặt trăng, bắt gặp người mặt trăng đưa về trái đất mà anh Bình cũng thẫn thờ suốt mấy ngày: "Trời ơi, chết lúc này uổng quá. Về đi, về xem người mặt trăng thế nào chứ!". Mà nào có thế thôi đâu, còn phải gạt bỏ biết bao nhiêu thứ luận điệu đường mật thủ thỉ bên tai hàng ngày: - Các ông ạ, chấp kinh cũng có phải có lúc tòng quyền chứ. - Ông ký giấy "ly khai" nhưng bụng không "ly khai" thì ai làm gì được ông? Chẳng lẽ vì câu nệ một chút thủ tục giấy tờ mà ông đành chịu chết, bỏ dở đấu tranh à? - Hay là các ông có tư tưởng anh hùng cái thế, muốn làm những chuyện phi thường, hơn đời? v.v... Cuộc vật lộn giằng co với ý nghĩ cá nhân chủ nghĩa của bản thân diễn ra đồng thời và xen kẽ với cuộc vật lộn giằng co với địch, cả ngày lẫn đêm, chỉ trừ khi nào nhắm mắt ngủ. Hễ mở mắt là lập tức trong người lại thành ra bãi chiến trường của hai ý nghĩ sống và chết vật lộn nhau. "Ở trong tù, kẻ thù tư tưởng gắn liền với đời sống của cá nhân mình, với vợ con gia đình mình, với cái đau đớn cụ thể trên da thịt mình... Nó hiện lên bằng mắt đứa con thơ, nó hiện lên bằng lời nói dịu dàng của người vợ, nó hiện lên cả bằng những lý lẽ có vẻ cách mạng nữa". Nguyễn Đức Thuận đã cho chúng ta rất nhiều kinh nghiệm phong phú về cuộc đấu tranh gian khổ chống chủ nghĩa cá nhân, một bài học cảnh giác sâu sắc đối với mọi việc, mọi hành động, mọi ý nghĩ của bản thân mình, từ cái lớn đến cái nhỏ, từ cái thực tế đến cái viển vông, từ cái gần đến cái xa, từ cái cụ thể đến cái trừu tượng, nhiều cái chỉ sơ ý một chút thôi là rất có khả năng làm trùng gân, trùng cốt, buông xuôi. https://thuviensach.vn Lênin đã nói: "Tôi không sợ khổ, không sợ chết. Tôi chỉ sợ không thắng nổi những phút yếu đuối của lòng tôi, và đối với tôi, chiến thắng vẻ vang nhất là chiến thắng bản thân". Con người ta vốn rất bình thường, nhưng trở thành được anh hùng chính là vì có lý tưởng đúng đắn về cuộc sống. Và kiên quyết đấu tranh không ngừng chống chủ nghĩa cá nhân, chiến thắng những phút yếu đuối của bản thân mình, làm chủ được mình, mới giữ vững được lý tưởng, bảo toàn được cuộc sống có giá trị, nêu cao được khí tiết, phẩm giá con người. VI. THA THIẾT YÊU CUỘC SỐNG, SỐNG CHIẾN ĐẤU VÀ CHIẾN THẮNG Không tham sống sợ chết, sẵn sàng đi vào cái chết một cách chiến thắng; nhưng không ở đâu bằng ở đây, ta thấy những con người BẤT KHUẤT yêu tha thiết cuộc sống, tranh thủ sống và tận hưởng từng giờ từng phút cái đẹp của cuộc sống. Trong chuồng cọp, các anh đã tạo ra riêng cho mình một thiên đường xã hội chủ nghĩa để mà sống, mà lao động, đấu tranh, học tập, vui chơi. Chúng ta hãy nghe Nguyễn Đức Thuận tả lại: "Sáng 5 giờ, kẻng báo thức toàn lao, anh em dậy, giả dụ anh em chưa buồn dậy, chúng cũng không làm gì nổi. Từng cụm chuyền tay nhau chiếc điếu cầy, điếu cầy bằng lọ thuốc pênixilin mài thủng một lỗ nhỏ ở vai làm nõ điếu, xe bằng thân cây bút chì mực. Vê một dúm thuốc lào, "cò kè" rít một hơi dài, phủ khói um khám rồi lục tục mỗi người một cục giẻ, một mảnh sành..., lên lớp văn hóa. Việc học đã thành một yêu cầu mãnh liệt của anh em tù. Đây là một lớp toán, kia một lớp văn, góc này lớp địa lý, góc nọ lớp sử. Học cả điện, học cả máy nổ, học cả chụp ảnh, lái xe hơi... Học cả âm nhạc nữa. Những buổi thảo luận chính trị - một môn học quan trọng hàng đầu - bao giờ cũng sôi nổi. Anh em thảo luận đủ thứ: thời sự, đường lối cách mạng, chủ trương đấu tranh trong tù, phân tích một hiện tượng mới nhận thấy ở địch... cách đối phó... https://thuviensach.vn Trong khám lúc nào cũng rúc rích tiếng cười. Giữa các giờ học tập là giờ "sản xuất". Thôi thì khắp khám ran ran các thứ tiếng gò lon, tiếng cưa đột giây cáp làm kim, tiếng mài gáo dừa, xương bò, vỏ ốc tai tượng làm "cà rá", tiếng khoan các bàn chải đánh răng làm bót thuốc lá v.v... Nhẫn gáo dừa đen bóng như huyền lại có vân rất đẹp. Lập lắc nhôm có khắc tên họ cẩn thận. Kim khâu bằng một sợi dây cáp, lỗ kim đục bằng cái ống cưa thuốc tiêm, vậy mà vẫn sắc và có phần không hay gãy như kim mua ở chợ... Buổi tối, trong khám nhộn nhịp hẳn. Đây rạp "chiếu bóng", kia "rạp tuồng". Và nọ "tiệm ăn". Mỗi chỗ một toán bá vai bá cổ nhau chuyện nở như bắp rang. Rạp "chiếu bóng" kể chuyện phim đã xem hoặc đã nghe ở người khác. Rạp "tuồng" cũng kể. Nhưng khán giả vẫn đông, hết chỗ, vòng trong, vòng ngoài, có khi phải chiếu, phải diễn mấy lượt mới đủ". Bọn địch đầy ải, bỏ người tù chết bệnh, chết tật, chết dần, chết mòn, nhưng anh em đã nhất quyết sống, uống nước phân để mà sống, ăn cỏ để mà sống, cắt máu ở ngón tay ra cho đồng chí mình mút để mà sống, ăn sống nuốt tươi như thời nguyên thủy. Nguyễn Đức Thuận nói: "Đúng, chúng tôi đã mút sống từ con ốc sên nhỏ bằng hạt đỗ bắt được dưới một tảng đá, đến nuốt chửng các thứ chuột mới đẻ còn đỏ hỏn trong hang và thạch sùng trên vách". Muốn sống ngay thẳng, muốn sống trung thành với sự nghiệp cách mạng, muốn sống làm người thực sự, các đồng chí đồng bào của chúng ta ở Côn Đảo đã phải giành lấy sự sống một cách xót xa, đau thương như thế. Không ở đâu tình thương yêu đồng bào, đồng chí, bảo toàn cuộc sống cho nhau lại có thể hơn được ở đây. Họ thương nhau hơn cả ruột thịt, "anh chỉ rên một tiếng là mọi người quây lại lo lắng, anh chỉ ú ớ một tiếng mê sảng là chung quanh hồi hộp lắng nghe... Suốt thời gian anh bị ốm, lúc nào cũng có ít nhất một bàn tay đặt trên người anh xoa bóp". https://thuviensach.vn Không ở đâu tình thương vợ thương con lại tha thiết hơn ở đây. Có lần trong đêm giao thừa, Nguyễn Đức Thuận thấy mường tượng như mấy đứa con và vợ anh hiện lên, và lúc đó lòng anh xốn xang tưởng chừng chỉ cần anh im lặng một chút là hình ảnh vợ con hóa thành người thật sự ở bên cạnh anh. Anh nói: "Tôi run run giơ bàn tay lên, vuốt tóc mấy đứa con tưởng tượng đang giương những con mắt đen láy và tròn xoe nhìn tôi...". Nhưng rồi anh nói với con anh mà cũng là tự nhủ lòng mình: "Các con cố tìm mọi cách về thăm quê nội và nói với họ hàng rằng ba đã làm trọn những lời ông dậy dỗ, đã không làm điều gì để ô nhục cho gia đình họ Bùi". Và anh tin rằng nhất định anh sẽ sống, chiến đấu và chiến thắng để trở về với vợ con anh. Có những lúc anh nằm nhìn mê mải những tia nắng mặt trời chấp chới, những hạt bụi lọt vào trong khám tối, hoặc say sưa ngắm một ánh sáng trăng xanh rọi sáng bệ nằm. Anh Bình có một nếp quen là tháng nào cũng dành được mấy đêm ngắm trăng, hầu như bao giờ anh cũng bắt được trăng từ mái ngói hở ở chuồng cọp. Bọn địch đưa Nguyễn Đức Thuận ra biển, định quẳng anh xuống đó. Trước giờ chết, anh cảm thấy lâng lâng, nhè nhẹ, anh nhìn đất nước mênh mông, dịu lắng mà càng thêm yêu mến đất nước cảnh vật vô cùng. Anh nhìn hòn núi Chúa, thấy nó hùng vĩ chứ không ghê rợn như những đêm mưa bão. Nhìn lên sườn núi, thấy một vệt sáng xanh, anh nhớ mang máng một câu thơ cổ, "nhớ từ cái sáng trăng lưng sườn núi mà không sao nhớ ra được lời thơ. Một câu thơ Đường thì phải". Anh nhìn bãi cát trắng, nhìn những nấm mồ bên hàng dương, anh tự nhủ: "Trăng sáng, biển khơi, núi cao, trời rộng. Chết trong đó với cái khí tiết không hề suy suyển. Được lắm!". Trước giờ chết, anh lại càng yêu mến cảnh vật, yêu mến thiên nhiên, yêu mến cuộc sống, thưởng thức cái đẹp của núi sông, đất nước mà không hề xao xuyến dao động, sẵn sàng đi vào cái chết một cách chiến thắng. https://thuviensach.vn Đảng đã chắp cho anh một đôi cánh bay cao, mở cho anh một đôi mắt trong sáng, gắn sâu vào tim óc anh lý trí đúng đắn và tình cảm phong phú, để nhận thức đúng và hành động đúng trong cuộc sống với tư thế của kẻ chiến thắng. Sống trong lòng Đảng, trong lòng nhân dân, được sự giúp đỡ trìu mến của tập thể, của quần chúng, tiếp thu truyền thống về đạo lý làm người của nhân dân ta, Nguyễn Đức Thuận và các đồng chí, đồng bào yêu nước của chúng ta đã hiểu rõ cái đẹp chân chính của cuộc sống, tha thiết yêu cuộc sống, sống xứng đáng với danh hiệu con người là sống chiến đấu và chiến thắng. Những người sa vào tay giặc, dù có phải hy sinh, cũng chết với cái chết xứng đáng của con người: chết chiến thắng. KẾT LUẬN Những con người trong BẤT KHUẤT không phải là những con người tưởng tượng, mà là những con người có thực bằng xương bằng thịt, những con người thể hiện vẻ đẹp theo quan điểm mỹ học cộng sản chủ nghĩa của chúng ta. Họ sống bình thường, nhưng trong cuộc sống đấu tranh họ đã thống nhất được trong mình họ cái đẹp của cuộc sống con người với cái đạo đức, cái phẩm giá làm người. Họ đã chứng minh rằng ngày nay lý tưởng đã được họ biến thành hiện thực, và với lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, họ đã chiến thắng trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Họ đã làm nổi bật sự gắn liền cá nhân với tập thể, với xã hội; và xác định rằng hạnh phúc con người chỉ có thể có được khi con người đấu tranh vì hạnh phúc chung cho mọi người, như Mác đã nói: "Hạnh phúc là đấu tranh. Đầu hàng hoàn cảnh, khước từ đấu tranh tức là hạ thấp phẩm giá con người". Trong họ không có mâu thuẫn giữa mục đích chủ quan của cá nhân họ với ý nghĩa lịch sử khách quan của cuộc sống xã hội. Không có sự mâu thuẫn giữa họ với quần chúng. Cuộc sống của họ bao giờ cũng kết hợp chặt chẽ với cuộc sống của quần chúng. Và một khi lý tưởng cộng sản chủ nghĩa phát huy cao độ truyền thống yêu nước với đạo lý làm người của ông cha ta, thấm sâu vào cuộc sống của mọi người dưới ánh sáng của Đảng, thì nó đem lại cho con người ta một sức sống mãnh liệt, tuyệt vời, làm cho con người càng yêu https://thuviensach.vn mến tha thiết cuộc sống lại càng sẵn sàng đi vào cõi chết khi cần thiết để bảo vệ lấy cuộc sống, xây dựng cuộc sống tươi đẹp, tiến lên phía trước. Do đó, lạc quan là cái tất yếu đối với họ, họ không mang theo cái bi kịch của sự hy sinh cá nhân. BẤT KHUẤT với những con người có thực, xứng đáng là người, đã cho chúng ta một bài học lớn về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nêu rõ quan điểm đúng đắn về cuộc sống và cái chết, về đạo lý làm người của người cách mạng. BẤT KHUẤT giúp cho chúng ta thấy rõ hiện thực vĩ đại của đất nước ta chính là cơ sở, là nguồn gốc cho nền mỹ học của chúng ta, cho việc xây dựng sáng tạo nhân vật điển hình tích cực của nền văn học nghệ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa ở nước ta. BẤT KHUẤT còn khẳng định rõ sự nghiệp bảo vệ phầm giá con người, đấu tranh giải phóng con người, phải gắn liền với sự nghiệp xây dựng một xã hội mới với những con người mới, một xã hội không có người bóc lột người trong đó mọi người đều được cải tạo giáo dục trở thành những người lao động có tư tưởng làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa mình vì mọi người. Trong việc xây dựng con người mới, nhà trường của chúng ta giữ một vị trí rất quan trọng. Thấm nhuần tinh thần BẤT KHUẤT mình vì mọi người, người thầy giáo "càng yêu người bao nhiêu thì càng yêu nghề bấy nhiêu" (2). Học sinh cũng vậy, với tinh thần BẤT KHUẤT các em không chỉ học riêng cho mình mà là học vì mọi người, vì sự nghiệp cách mạng của đất nước và của cả loài người. Được Đảng ta và Bác Hồ lãnh đạo giáo dục dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, toàn dân ta đã và đang ra sức phát huy và nâng cao truyền thống đạo lý làm người của ông cha ta trở thành đạo lý làm người https://thuviensach.vn của người cách mạng, của con người mới, người lao động xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa. "Cần kiệm liêm chính", "chí công vô tư", "trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng", những lời dạy chí tình của Đảng và Bác Hồ thấm sâu vào bộ óc và trái tim của toàn dân ta, biến thành những việc tốt, những việc lớn anh hùng và những việc nhỏ anh hùng trong đời sống hàng ngày trên đất nước ta. Không phải chỉ trong cái địa ngục trần gian ở xã hội miền Nam mới xuất hiện những con người bình thường mà anh hùng như BẤT KHUẤT đã thuật lại. Ngày nay, từ tiền tuyến đến hậu phương, trong cao trào thi đua chống Mỹ cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa anh hùng cách mạng đang trở thành phổ biến. Một phong trào học tập và noi gương những người tốt, thi đua làm những việc tốt đang diễn ra sôi nổi, sâu rộng chưa từng có, nêu cao khí thế tiến công cách mạng trên khắp các mặt sản xuất và chiến đấu. Bên cạnh những tấm gương sáng ngời của BẤT KHUẤT, bên cạnh biết bao nhiêu anh hùng dũng sĩ và chiến sĩ thi đua, lại còn hàng ngàn hàng vạn những người bình thường thuộc đủ các dân tộc, các tầng lớp, các giới, các lứa tuổi, từ những ông già bà cả đến thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, hàng ngày hàng giờ làm những việc tốt ích nước lợi dân. Không phải chỉ có những việc lớn tốt mới anh hùng, mà những việc nhỏ tốt cũng anh hùng, bởi vì tất cả những việc đó đều biểu hiện cái khí thế cách mạng của con người mới với ý thức làm chủ tập thể xã hội chủ nghĩa, mình vì mọi người. Xây dựng con người mới, người anh hùng cách mạng chính là bắt đầu từ những việc làm tốt hàng ngày, việc tuy nhỏ ai ai cũng có thể làm được nhưng là những việc làm mình vì mọi người. Đó là đạo đức, là văn minh, là thuần phong mỹ tục của xã hội Việt Nam ta. "Trên đất nước ta đang diễn ra cuộc chiến đấu quyết liệt giữa chính nghĩa và phi nghĩa, giữa văn minh và bạo tàn" (3). Chính nghĩa nhất định sẽ https://thuviensach.vn thắng phi nghĩa, văn minh nhất định sẽ thắng bạo tàn. Hơn mười năm nay, với dã tâm xâm lược tàn bạo, hủy diệt con người, hủy diệt cuộc sống, đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai đã dựng lên biết bao nhiêu địa ngục và kéo lê máy chém đi khắp miền Nam nhưng chúng vẫn không thể nào tiêu diệt được lòng yêu nước với ý chí sắt đá của đồng bào miền Nam hướng về Đảng, về dân, về Hồ Chủ tịch. Tuyệt vọng, liều lĩnh và điên cuồng chẳng khác gì loài quỷ dữ, đế quốc Mỹ leo thang ra miền Bắc, ném bom giết hại đồng bào ta, định phá sạch, đốt sạch, định tiêu diệt cuộc sống trên đất nước ta, hòng thực hiện và bành trướng chủ nghĩa "đớp tự do" trong cái "thế giới tự do đớp" của chúng. Nhưng chúng nó đã hoang mang, điên đầu và tính nhầm. Trong địa ngục miền Nam, chúng vừa dụ dỗ vừa điên cuồng tàn sát, mà vẫn phải quỳ gối khiếp phục những người cộng sản và đồng bào yêu nước. Chúng không biết rút kinh nghiệm của bài học BẤT KHUẤT ấy. Chúng đã vấp phải bàn tay thép của toàn thể nhân dân Việt Nam bất khuất, anh hùng. Và sự thật là nhân dân Việt Nam đã và đang giáng cho chúng, những đòn chí mạng, làm cho chúng thất điên bát đảo, thua hết keo này đến keo khác. Ngày nay nhân dân thế giới đều phỉ nhổ vào mặt chúng. Càng bị cô lập, chúng càng lục đục, hoang mang; chính bọn chúng cũng đã phải thú nhận rằng: "Việt Nam là một chữ hình như vượt ra ngoài sự hiểu biết của mọi người. Nó không còn chỉ có ý nghĩa là một khu vực hay một dân tộc. Nó có nghĩa là trạng thái hoàn toàn hoang mang mà từ trạng thái đó đẻ ra những hành động điên rồ" (hành động điên rồ của giặc Mỹ xâm lược, HHG) (Báo Washington Evening Star 13.9.67) - David Lavrence). (4) ----- (2) Trích bài nói của đồng chí Lê Duẩn tại trường Đại học sư phạm Hà Nội ngày 29-6-1962. (3) Trích lời Hồ Chủ tịch (4) Báo Ngôi sao chiều Oasinhtơn. Đavít Laurơnxơ. https://thuviensach.vn Mặc dù chúng có âm mưu mồm nói "đàm phán hòa bình" giả dối mà gây chiến tranh ác liệt đến đâu chăng nữa, nhân dân Việt Nam nhất định sẽ quật ngã hoàn toàn và quét sạch sành sanh giặc Mỹ xâm lược ra khỏi đất nước. Noi gương các đồng chí, đồng bào trong BẤT KHUẤT, chúng ta hãy sống sao cho xứng đáng làm Người, giương cao ngọn cờ trăm trận trăm thắng của Đảng ta, theo tiếng gọi của Hồ Chủ tịch, thừa thắng xông lên đánh bại quân thù, bảo vệ cuộc sống, bảo vệ con người, bảo vệ non sông đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ hòa bình cho nhân loại. Tháng 5 - 1969 HÀ HUY GIÁP https://thuviensach.vn BẤT KHUẤT Nguyễn Đức Thuận www.dtv-ebook.com Pêcarăngđơ Chiều chủ nhật ngày 29-7-1956, đồng chí Nguyễn Đức Thuận vào Sở thú Sài Gòn gặp liên lạc. Tình cờ thằng Lam Sơn (1)bắt gặp, chỉ cho địch bắt. Bắt được đồng chí Nguyễn Đức Thuận, địch hý hửng tưởng sẽ khai thác được những tài liệu quan trọng, nắm được đầu mối để đánh phá phong trào cách mạng. Bước đầu chúng dùng mánh khóe dụ dỗ, mua chuộc. Nhưng kẻ địch đã lầm. Chức vị, tiền tài, xe hơi, nhà lầu, gái đẹp, tất cả không thể mảy may lung lạc tinh thần đồng chí Nguyễn Đức Thuận. Giai đoạn "đường mật" chấm dứt. Giai đoạn "máu" bắt đầu. Lũ ác ôn đánh, đánh không kể ngày đêm, rất bất ngờ. Các thứ dùi cui, gậy, cục mây quất vào người đồng chí như mưa. Bọn chúng thi nhau đấm, đá, đạp, lao báng súng vào ngực đồng chí, "lên gối" (2), bóp cổ, dận gót giày vào đúng tim, lấy bông tẩm ét xăng đốt các mạch máu và đường gân v.v... Bị lũ "đầu trâu mặt ngựa" đánh đập, thân thể đồng chí "mềm oặt như một tàu rau héo", đầy máu, các đầu ngón chân ngón tay giập nát, nhiều lần đồng chí ngất đi. Về phòng giam, khi tỉnh dậy, đồng chí chỉ nằm được một chiều, ở một chỗ mà ăn, ngủ, đái, ỉa v.v... Chết đi sống lại, đau đớn khủng khiếp, nhưng đồng chí không hề khai nửa lời, "im lặng hoặc không. Không biết, không quen, không có, không, không và không", quyết tâm thực hiện phương châm: quyết thắng, và lời dạy của Hồ Chủ tịch: "Trung với Đảng, hiếu với dân"... ----- (1) Trong kháng chiến chống Pháp hoạt động cho ta, 1955 phản bội, làm tay sai cho Sở tình báo Mỹ. https://thuviensach.vn (2) Bọn ác ôn vặn ngược tay đồng chí Thuận ra sau lưng cho người cúi gập xuống, rồi phóng ngược đầu gối vào mỏ ác. ... Tôi bước vào phòng điều tra rất vững vàng, tự tin. Tôi muốn nhìn thẳng, muốn cho cả người tôi toát ra cái ý chí: người tao, chúng mày có thể róc từng miếng xương, xẻo từng miếng thịt; tim tao, chúng mày có thể bóp cho nó ngừng đập nhưng óc tao, tinh thần tao, tinh thần cách mạng và bộ óc khoa học của người cộng sản, thì vạn kiếp chúng mày cũng không sai khiến nổi... Lần này, chúng áp dụng cách tra tấn hoàn toàn mới thật. Tôi là người đầu tiên bị bọn P42 thí nghiệm cách này, cách tra tấn trường kỳ kết hợp với thẩm vấn liên hồi và đứng đèn. Chúng chọn hai mươi lăm thằng ở bên "phủ tổng thống", chỗ thằng Nhu sang, chia ra bốn nhóm. Mỗi nhóm làm hai ca ngày đêm, mỗi ca ba giờ, thay phiên nhau quần tôi không lúc nào ngừng. Trưởng nhóm là mấy thằng An, Ân, Lãm và một đứa tôi quên tên, toàn là sĩ quan tình báo đã học ở Mỹ, Nhật, Đài Loan, Philippin. Thằng nào cũng được nhồi sọ đủ các luận điệu phản động, đủ các mánh khóe xảo quyệt và đủ các thứ dã tâm. Về mặt thâm hiểm, điểu cáng, bất nhân, thì phải nhận rằng không đâu dạy giỏi bằng các trường tình báo Mỹ, không ai dạy giỏi bằng các "cố vấn" Mỹ. Qua mấy thằng An, Ân, Lãm này, ta thấy ngay được khoa học Mỹ đã đào tạo người hóa thú đầy đủ đến thế nào. Thật sự chúng là những người - thú, những con người mà phần thú vật thì suy nghĩ, hành động và phần người thì chỉ có ăn hút, hưởng lạc... Nhóm thằng An làm việc với tôi trước tiên. Thằng này xưa là tri huyện đại lý Hoàn Long, Hà Nội. Nó có nghề hỏi cung nham hiểm lắm. Nó bắt tôi đứng chống hai tay vào tường, chân cách tường đúng bốn hàng gạch hoa, người đổ choãi về đằng trước. Tôi chưa kịp đứng yên trong cái tư thế quái gở này thì tự nhiên thấy mắt chói lóa. Hai ngọn đèn ở cách hai bên gáy tôi chừng một gang thình lình bật sáng trưng, mỗi ngọn mạnh đến năm trăm oát. Lập tức người tôi hầm hập lên ngay. Ánh đèn như khoan rọi tun tút, https://thuviensach.vn như phanh phui moi bới óc tôi. Đầu tôi lúc ong ong, lúc âm u, lúc co thít, lúc nở giãn, lúc đông đặc, lúc chảy loãng. Thật khó mà tả cái cảm giác này. Người tôi bứt rứt muốn hét lên. Mắt lóa ra từng vầng sáng nhức buốt. Tôi toan lăn đùng ra đất, thây kệ chúng làm gì thì làm, chứ không đứng thế này nữa. Nhưng ngay lúc đó một ý nghĩ bỗng ngăn tôi lại: mình đã để chúng bắt được, ắt phải bị chúng tra tấn. Nó tra tấn mình là quyền của nó, mình không chịu cho nó tra tấn là quyền của mình, mình không chịu cho nó tra tấn cũng được, nhưng như vậy chọc tức nó, nó có thể giết mình sớm hơn... Đành chịu để cho nó tra tấn thôi vậy, không có cách nào khác bây giờ... Có cái cách tốt nhất là chịu đựng, làm cho chúng thấy cách nào của chúng, mình cũng không sợ, cách nào của cíung đối với mình cũng không ăn thua. Mình không đứng đèn thì thế nào chúng cũng bắt phải đứng bằng được mà rồi chúng có thể giết ngay mình được lắm. Với lại mình không đứng, chúng lại cho rằng mình sợ cái kiểu này. Hừ, cứ đứng chịu đựng mà đứng để cho chúng thấy thể xác của mình, tụi chúng làm gì cũng được, nhưng tinh thần của mình thì bất khả xâm phạm... Đúng rồi, cố gắng chịu đựng, sống thêm giờ nào hay giờ ấy, sống thêm một giờ là thêm một giờ trực diện chiến đấu với quân thù. *** Bọn chúng cất tiếng hỏi tôi. Những câu hỏi không bao giờ ngừng nữa. Tiếng hỏi tới từ sau lưng, nhẹ nhàng: - Hồi nhỏ có thương ông già, bà già không? Tôi không trả lời. Tiếng hỏi lại lắp lại ngay, không ngừng một giây: - Bà già ông đâu? - Chết rồi. https://thuviensach.vn - Ông già ông đâu? - Chết rồi. - Hồi nhỏ có thương ông, bà già không? - Thương chứ. - Ông đi học từ mấy tuổi? - Quên rồi. Tôi thường nói chệch đi cả. Sống thì nói chết, có thì nói không. - Học lớp mấy? - Lớp ba trường làng. - Thầy giáo tên gì? - Tên Trình - chẳng là vì trong nhà trường thường nói giáo trình thì chúng hỏi giáo gì, tôi nói luôn "Trình". - Lúc ông lên năm, mẹ đi chợ có hay mua quà không? - Không nhớ. - Lên sáu? - Cũng không nhớ. - Thế lên mười có nhớ không? - Mang máng là có quà. - Ông có sợ ông già không? https://thuviensach.vn - Không! - Sự thật tôi rất sợ, bố tôi nghiêm lắm. - Ông già có hay đánh không? - Không! Như tích tắc đều đặn của đồng hồ, những câu hỏi vọng tới không ngừng, nhỏ nhẹ nhưng dồn dập. - Ông sinh quán ở Thạch Phú hử? - Phải! - Hồi nhỏ đi học có hay bị bạn đánh không? - Bé người cho nên cũng hay bị bắt nạt. - Ông không phải là người Nam Bộ!... Người Nam Bộ không nói bắt nạt. .. Ờ mà phải, tôi vừa trót lỡ không dùng chữ ăn hiếp. Đành vội chữa: - Tôi sanh trong này nhưng cha mẹ là người Bắc cho nên nói còn lai. Chúng gài bẫy xem tôi có thật là người Nam Bộ không. Tôi lại phải hết sức thận trọng. Đừng nói "đình" mà nói "nhà việc", đừng nói "ăn tiêu" mà nói "tiêu xài". Bọn này ngóc ngách, láu lỉnh lắm. Đến lúc này, người tôi bắt đầu cuồng lên. Hai ngọn đèn như tăng thêm mãi sức nóng. Mồ hôi tràn trên da, tràn trên người, chảy ướt đất. Đầu tôi ong ong, nhức nhối, trong khi tiếng chúng nó hỏi cứ nhỏ nhẻ ra vẻ thủ thỉ tâm sự, nghe mới ghét làm sao. - Bố mẹ ông người tỉnh nào ngoài Bắc? https://thuviensach.vn Tôi không trả lời. - Ông có hay đau yếu không? Tôi không trả lời. - Ông có mấy anh chị em? Các câu hỏi có vẻ dồn dập hơn. Tôi vẫn không trả lời. Tôi đang phán đoán xem chúng hỏi lăng nhăng như vậy nhằm mục đích gì. Hỏi gì lại hỏi từ lúc lên năm tuổi đến đi học có bị ăn hiếp hay không? Sao không hỏi đến các hoạt động của tôi? À thôi! Chúng muốn dò hỏi tâm lý tôi, tìm xem tôi yêu thương, ghét, muốn, lo, buồn, thích, sợ cái gì đó thôi. Chúng tìm ra cái này rồi sẽ dùng chiến tranh tâm lý đối với tôi đây, chúng sẽ kết hợp với việc khêu gợi những đòi hỏi bức thiết của cơ thể, tình cảm tôi đây. Đúng là kiểu Mỹ. Mỹ thì Mỹ, cóc cần! Mỹ cũng không phá nổi được bộ óc của người cộng sản... Tôi sẽ luôn luôn giữ thế chủ động, tôi tự dặn tôi như vậy, phải luôn luôn chủ động, không trả lời chúng một khi chưa hiểu dụng ý của chúng, một khi chưa suy nghĩ cẩn thận. Cái thằng địch có một lời nào, một hành động nào của nó lại không có ý đồ đâu. Phải tìm cho ra ý đồ của chúng rồi chủ trương đối phó và quyết tâm hành động. Nhận cho ra ý của địch, có chủ trương đối phó và quyết tâm hành động, phải rồi, quyết tâm hành động. Ba cái này gắn liền với nhau mà giải quyết, giải quyết cho thật nhanh, gọn... Còn phương châm là gì? Là thế này nhé: mày hỏi là quyền của mày, tao nói hay không là quyền của tao. Tao nói hay im, hoàn toàn do tao định đoạt, mày không dùng bất cứ cách nào buộc tao nói theo ý mày được đâu. Nghĩ như thế, tôi bỏ tay khỏi tường định đứng thẳng lên. Chúng liền hét "cúi như cũ!". Đứng đèn thế này, thần kinh đã bàng hoàng rối loạn, khó lòng tự chủ được, chúng lại cứ hỏi liên miên, làm cho tai không được yên, óc không https://thuviensach.vn được nghỉ và miệng thì nói hoài, nói hoài, có khi tưởng mình sắp đâm ra mê sảng, lú lẫn đến nơi. Tôi hơi lo: "Chúng làm mãi, nhỡ mình mê lú đi, buột ra cái gì thì chết. Phải có cách đề phòng mới được". Và tôi luôn mồm nhẩm hai chữ "không biết", "không biết"... để nếu tôi mê đi, cái mồm cũng sẽ quen mà thốt ra như máy: "Không biết", "không biết"... - Đi học thường hay xếp hạng mấy trong lớp? - Không biết! - Bè bạn thời nhỏ thế nào? - Không biết! - Có hay đánh lộn không? - Không biết! Hoặc là im. Hoặc là "không biết. Nhưng chúng cứ lẵng nhẵng hỏi, không tức, không nản... Nhóm thằng Ân lục tục đến thay nhóm thằng An. Hết một ca ba giờ rồi. Ba giờ sao lâu quá xá vậy? Mà chúng không cho tôi nghỉ, không cho tôi đổi chân là làm sao? Hai ngọn đèn cháy đùng đùng như hai lò lửa sau gáy. Đầu tôi choáng váng. Có khi cả thần xác lâng lâng, tựa hồ bập bềnh, lơ lửng trên mây, dưới gió vậy. Đầu gối lỏng dần, chân tê dại, lưng cứng đờ và mắt tủa ra từng quầng sáng gay gắt. Chúng tiếp tục hỏi, không ngừng một phút: - Trên đời ông thích nhất cái gì? - Chẳng biết nữa. - Có uống rượu không? https://thuviensach.vn - Không! - Có hút thuốc không? - Không! - Có thích ca hát không? - Không! Phải nhận rằng, trong cơn chịu đựng dai dẳng, căng thẳng, toàn thân ê ẩm, rã rời, chỉ muốn lăn kềnh ra cho quên tất cả mọi sự đau đớn, con người ta rất dễ trả lời cho xong chuyện, rất dễ buông xuôi. Cách thẩm vấn kết hợp đứng đèn này quả là thâm độc. Nhóm thằng Lãm lại đã tới thay nhóm thằng Ân. Thế là sáu giờ liền, chúng không cho trở mình, không cho ngồi, không cho nằm, không cho ăn, không cho uống, không cho ngủ. Hai ngọn đèn lúc này thành hai vật rất nặng đè trĩu đầu tôi xuống mà chà mà xát. Tôi cảm thấy tủy sống tôi đặc lại từng thỏi. Tôi cảm thấy óc tôi vữa ra. Hình như có hai quả núi sùm sụp trên vai tôi... Chúng cứ đều đều hỏi: - Ông ghét nhất cái gì? - Tôi ghét nhất người nào hống hách hành hạ tôi. Tôi cáu, trả lời như gắt và nghe rõ tiếng chúng cười. Chúng biết tôi nói đúng. - Ông sợ nhất cái gì? - Không biết sợ cái gì! https://thuviensach.vn Lúc này, tôi đinh ninh là chết. Tôi cảm thấy cái chết đã kề bên, gần lắm rồi. Có những lúc lạ như vậy, con người có thể cảm thấy cái chết cụ thể như khi cảm thấy đói, mệt vậy. Tôi nghĩ: "Thôi, cố giữ vững vài giờ nữa cho thật toàn thắng. Ở trên đời này còn cái gì vẻ vang bằng chết cho sự nghiệp cách mạng. Mấy đứa con nhỏ của mình mồ côi cha thì được mình để lại cho một di sản quý: mình đã hành động đúng như một người cộng sản...". Mồ hôi cạn từ bao giờ không biết nữa. Toàn thân tôi bây giờ khô cong. Môi giộp lên và lưỡi đưa đi đưa lại vướng ráp trong hàm. Hai ngọn đèn tựa hồ đã hút khô hết tất cả những hạch tiết nước trong người tôi. Mắt hoa, đầu ngây ngất, tôi ngỡ mình đang đứng nhờ trên chiếc cọc lung lay, hai chiếc cọc ấy xuyên dần lên ngực tôi, xuyên ngược mãi lên và sắp xuyên tới óc... Tinh thần chịu đựng của con người thật là kỳ diệu. Tôi đã đứng dưới hai ngọn đèn một nghìn oát, đứng không đổi chân, đứng không ăn, không uống, không ngủ, đứng trong trạng thái mấp mé sự hôn mê như vậy suốt một đêm, một ngày. Mà còn nữa, đã hết đâu! Nhóm thằng An lại đã tới. Nó vừa buông mình xuống ghế đã nói luôn: - Ông Thịnh kìa, tóc bạc trắng cả rồi đó! Nghĩ lắm phải không? Tưởng Giới Thạch bị bắt ở Tây An có một đêm cũng bạc đầu... Tôi đồ rằng nó nói láo để dọa tôi; nhưng ngờ đâu sau đó mấy hôm, giật mấy sợi tóc xuống xem thì ra bạc thật. Chỉ một ngày một đêm đứng đèn, tóc tôi đang đen mà trắng gần hết cả đầu! Chúng cứ hỏi, tôi cứ đứng. Chúng thay nhóm này đến nhóm khác quần tôi, tôi cứ một mình đương đầu với tất cả. Rất lạ. Trong tôi lúc này không hề gợn qua bóng dáng vợ con, không hề lởn vởn bóng dáng một lạc thú nào, kể cả miếng ăn, miếng uống. Ngay đứa con gái, tôi rất yêu, rất thương - cháu rất ngoan, rất kháu - tôi cũng không nghĩ tới nữa. Khi cái https://thuviensach.vn chết đã gần ngay bên, tôi nhắm mắt lại tự nhủ: "Không mong gì hơn, chỉ mong làm được cái việc Võ Thị Sáu đã làm. Mình khuất phục là hết sức nguy hiểm, là tự mình bôi nhọ mấy chữ người cộng sản, là tự mình phủ định chân lý "chủ nghĩa Mác - Lênin bách chiến bách thắng"... Bọn chúng là cái gì? Mình không thèm đọ sức với chúng. Mình không đặt vấn đề đọ sức coi ai sẽ thắng, vì đặt vấn đề đọ sức như vậy là chưa khẳng định ý chí quyết thắng địch. Ý chí của ta là quyết thắng chúng kia mà. Phải nhớ rằng trước quân thù thế nào mình cũng là người của cách mạng... Thế nào mới xứng đáng là người của cách mạng?...". Dần dần những câu hỏi nhỏ nhẹ tuôn ra liên tiếp trở thành một cực hình thật sự: chúng chẳng khác những nhát búa nện vào màng tai tôi, rung chuyển cả đầu óc. - Ông nuôi vịt cho hãng thì cho vịt ăn bằng lúa gì? - ... - Ông ở Thạnh Phú lên Sài Gòn bằng xe gì? - ... - Giá hột vịt ở chợ Cầu Ông Lãnh bao nhiêu một hột?... Một chục? - ... Có tiếng chúng thở dài ra vẻ ngán ngẩm. Cái thở dài ấy cũng là một thứ điệu bộ, kiểu cách thôi. Tự nhiên nghe tiếng thở dài, tôi lại cảm thấy hình như chúng lắc đầu và nháy mắt với nhau. Tôi càng im. Đã hết một đêm thứ hai. Lại hết thêm một ngày thứ hai. Và sắp sửa hết đêm thứ ba đây! https://thuviensach.vn Sao tôi lại có thể đứng lâu đến thế này được? Hai cổ chân tôi xuống máu to bằng hai cái vò rồi. ống quần tôi may khá rộng bây giờ ôm vừa khít cổ chân, chật căng. Đầu tôi quay cuồng, đảo lộn, bâng khuâng, chập chờn, nửa tỉnh, nửa mê. Chính trong trạng thái nửa tỉnh nửa mê này, tôi nghĩ đến những đồng bào đã nuôi nấng, giúp đỡ tôi ngay trong lòng Sài Gòn đầy rẫy sự khủng bố, bắt bớ, chém giết, tù đày để cho tôi hoạt động cách mạng như thế nào. Tôi nhớ như in trong óc hình ảnh anh chị X, cháu Hai, cháu Ba, cháu Tư v.v... chắt chiu nuôn nấng tôi. Chị đi chợ về bao giờ cũng có quà cho tôi; anh đi đâu về bao giờ cũng mua cho tôi vài ba tờ báo. Tôi tuy sống cô đơn, xa vợ xa con nhưng được sự đùm bọc của gia đình anh chị X, vẫn cảm thấy ấm lòng. Tôi nhớ lại từng trái bắp (3), trái mãng cầu (4), từng chùm nhãn mà chị và các cháu cho tôi ăn. Những ý nghĩ này bảo tôi phải ráng chịu đựng mọi cực hình của quân thù để bảo vệ những đồng bào đã cưu mang tôi, đã hết lòng vì cách mạng. Điều đó có một sức mạnh ràng buộc thiêng liêng vô cùng. ----- (3) Bắp. (4) Na. Trong trạng thái mê mê tỉnh tỉnh này, cái chết của chị Võ Thị Sáu cũng hiện lên rất rõ trước mắt tôi. Một người bạn tôi bị tù ở Côn Đảo trong kháng chiến về đã nói cho tôi nghe chuyện Võ Thị Sáu hy sinh bất khuất. Từ đó tôi cảm phục, luôn luôn tự dặn lòng: Võ Thị Sáu tuổi đảng, tuổi đời đều kém ta, nhưng ta không mong gì hơn, chỉ mong làm được như Sáu đã làm. Tư tưởng Võ Thị Sáu, cái chết anh dũng của Võ Thị Sáu đã chiếm lĩnh đầu óc tôi. Có lúc quằn quại dưới đất chịu đòn, tôi chỉ còn thấy có hình dáng Võ Thị Sáu, hình dáng do tôi tưởng tượng ra. Cũng như chính trong lúc này, tôi đang thấy Võ Thị Sáu, rất gần, ở ngay trước mặt. Rõ ràng tôi bước theo chị và thấy con đường mát dần, mát dần. Tôi đã bước ra khỏi hai https://thuviensach.vn ngọn đèn bao giờ không biết và tôi lăn đùng ra đất. Bọn địch gạt bàn ghế, nhảy xổ đến. Dùi cui, gậy gộc, gót giày giáng tới tấp xuống. Chúng cho rằng tôi ngã ra như vậy là đã đến cái phút chúng dấn tới chút nữa thì có thể cưỡng được tinh thần tôi, buộc tôi phải đầu hàng, khai báo. Cho nên, đòn của chúng lúc này ác độc vô cùng. Hai thằng xốc nách tôi lên cho đứng trở lại dưới đèn, tôi lại tự động ngã quay lơ. Năm sáu lần như thế, chúng phải giữ cho đứng. Nhưng mới giữ được một vài phút, chúng đã đẩy tôi ra: - Đ mẹ, cái thằng cộng sản này ghê thật! Mình đứng xa xa chỉ vài ba phút đã nóng không chịu được mà nó đứng những hai ngay ba đêm, ở ngay bên dưới, ghê thật! Sau chúng kê một cái ghế để tôi ngồi. Tôi ngồi cũng ngã. Chúng phải ngồi cạnh giữ tôi. Nhưng như thế chúng lại không chịu ánh đèn. Loay hoay mãi, chúng đành kéo ghế tôi ra xa khỏi hai ngọn đèn vậy. Lúc này, thằng An ngồi trước mặt tôi, hỏi tiếp như cũ. Tôi không trả lời, nó liền bất ngờ giẫm mạnh vào mấy ngón chân bị giập của tôi. Nó đã để ý thấy những chỗ nào nên phạm tới ở người tôi. Tôi giật nẩy, choáng lên như bị chém rụng mất một nửa người. Máu chảy ra các khe ngón chân âm ấm. Rồi cứ thế, nó hỏi một câu, tôi không trả lời, nó lại giẫm. Tôi đau buốt nhưng nghiến răng chịu. Mày giẫm mặc bà mày, tao không nói! Bây giờ nó đã hỏi xen đến cơ sở, tổ chức, công tác của tôi... Suốt một ngày thứ tư, chúng hành hạ tôi như thế. Hỏi và giẫm, hỏi và giẫm. Nhìn xuống mấy đầu ngón chân thấy nhòe nhoẹt, đỏ lòm, tưởng chừng nát nhừ cả rồi. Chiều đến, sau bốn hôm bắt tôi nhịn hoàn toàn, chúng bê lên một ít cơm và ít nước. Tôi không đụng qua một hột. Tôi nghĩ: "Đằng nào cũng chết tới nơi, ăn uống làm gì cho kéo dài đau đớn". Lúc này, tôi thấy chết là sướng nhất, nhẹ nhàng nhất. https://thuviensach.vn Nhưng đến đêm, trong khi chúng đánh, tôi lại chợt nghĩ ra, thấy chủ trương nhịn vừa rồi là sai. Đó phải chăng là tư tưởng tiêu cực, là một hình thức tự sát, là một cách trốn tránh sự đau khổ. Rõ hèn nhát! Chẳng phải tôi vẫn thường tâm niệm rằng nếu bị bắt tôi sẽ cố chứng minh bằng hành động cái chân lý "chủ nghĩa Mác - Lênin ở đâu cũng đúng” đó sao? Khi sa lưới quân thù, người cộng sản đâu phải chỉ có mỗi một nhiệm vụ là bảo toàn cơ sở, tổ chức và những bí mật của cách mạng. Ngay trong lúc bị giam cầm, người cộng sản cũng phải thực hiện nhiệm vụ bảo vệ tính chất bách chiến bách thắng của chủ nghĩa Mác - Lênin, phải thực hiện nhiệm vụ đấu tranh chống mọi sự bất công, áp bức, bóc lột. Tôi nhịn để chết thì có khác nào tôi tiêu cực tự sát để thoái thác nhiệm vụ đó. Suy tính như vậy, sáng hôm sau tôi ăn. Đau cũng cố nuốt, cố ăn. Thằng An nói, ra vẻ sành sỏi: - Chúng tôi biết, các ông ghê lắm. Hôm qua ông nhịn là để đấu tranh, hôm nay ông ăn cũng là để đấu tranh! "Mày mà thấy tao ăn là để đấu tranh thì tao đạt quá, tao hả quá. Cho chúng mày mở mắt ra, tao không thua chúng mày đâu!" Vừa ăn tôi vừa nhủ thầm, bụng cũng thấy khoái. Cả ngày và tối hôm đó, chúng tiếp tục hỏi, tiếp tục đánh. Tôi tiếp tục im. Tôi lăn xuống đất, chúng lại đặt lên ghế, lại tiếp tục đánh mãi. Đến sáng ngày thứ sáu của đợt này, tôi ngã vật ra, hoàn toàn bất tỉnh... Lại nằm liệt một chiều suốt một tuần liền dưới phòng giam. Ăn nằm, ỉa nằm, đái nằm... mọi thứ đều là nằm tại một chỗ... *** Sau đợt đứng đèn thứ nhất, kẻ địch "tẩm bổ" cho đồng chí Nguyễn Đức Thuận mau lại sức để đánh tiếp truy hỏi cho ra thật nhanh những cơ sở cách mạng. https://thuviensach.vn Một chiều, đồng chí Thuận và anh K. (5)lợi dụng lúc cùng ra bể nước rửa bát, trao đổi tình hình. Anh K. khuyên đồng chí Thuận nhận "trong kháng chiến có vào thanh niên, có làm liên lạc" để cho chúng lập được hồ sơ, còn nguyên tắc phải tuyệt đối bảo vệ bí mật của Đảng, bảo vệ cơ sở, bảo vệ đồng chí, cần sống để trở về hoạt động. ----- (5) Một chiến sĩ cách mạng, bạn rất thân của đồng chí Thuận, bị bắt, bị địch tra tấn chết đi sống lại nhưng không khai, bảo toàn được cơ sở cách mạng. Suốt đêm ấy, đồng chí Thuận tính toán phân vân. Sáng sau, khi địch căn vặn, đồng chí chỉ nhận "hồi 1945, 1946, có vào thanh niên cứu quốc, trước làm bình dân học vụ, sau làm liên lạc..." Mặc dầu không khai thêm điều gì và ngay những điều đã khai cũng không đúng sự thật, nhưng cả ngày và đêm đó đồng chí Thuận đã tự phê phán nghiêm khắc việc làm đó, coi đó là biểu hiện của sự đầu hàng, khuất phục trước quân thù, nuôi ảo tưởng ở quân thù, ranh giới địch ta chưa dứt khoát, bỏ nhiệm vụ đấu tranh hiện tại, yếu đuối, non kém, không bảo toàn khí tiết... Đó là một sai lầm, ghi lại để răn mình suốt đời. Suốt đêm đó đồng chí không hề chợp mắt, tự phê phán và chuẩn bị tư tưởng bước vào đợt đấu tranh ác liệt sắp tới... Không phải đợi lâu, đợt đứng đèn thứ hai đến ngay sáng hôm sau. Qua một đêm tự phê bình, tôi cảm thấy bình tĩnh. Vừa vào phòng điều tra, liếc xem cung cách của chúng, tôi biết ngay lần này lại món đứng đèn. Nhưng hai cái bóng đèn hôm nay sao mà to vậy? To quá! Nhìn hai bóng đèn to quá cỡ, tôi lẳng lặng đứng vào bên tường, không cần để chúng phải khiến. Tôi thầm nhủ: "Kỳ này tao sẽ đứng lâu hơn kỳ trước cho chúng mày biết tay. Chúng mày đừng tưởng tao đã dao động và đầu hàng chúng mày đâu!". Với cái đau, có ai lại nói rằng quen được bao giờ, tôi nghiệm thấy như thế. Da thịt con người ta bị chạm đến là đau, lần nào cũng giống lần nào, https://thuviensach.vn cái thuyết "dạn đòn" không đứng vững đâu. Nhưng một khi con người đã chuẩn bị tinh thần chịu đựng thì cái đau cơ hồ thấy có bớt đi thật và nhất là nó không làm cho người ta sợ nữa. Lần này, những cảm giác đau đớn của lần đứng đèn trước trở lại, đủ hết, duy chỉ có điều là ghê gớm gấp bội. Tôi phải đứng dưới hai bóng đèn, mỗi bóng mạnh một nghìn oát. Và tôi đã đứng như thế ba ngày, ba đêm liền, lâu hơn đợt trước, đợt trước chỉ có hai ngày, ba đêm. Ba ngày, ba đêm hoàn toàn không ăn, không uống. Ba ngày, ba đêm hoàn toàn không nằm, không ngồi. Ba ngày, ba đêm thần kinh bị các câu hỏi liên tiếp, dồn dập tới rỉa rói... Rồi cuối cùng, hết sức, tôi lại lăn đùng ra đất. Chúng lại xúm vào đánh, đá. Tôi lại ngất đi... Khi tỉnh dậy, tôi thấy mình ngồi trong một chiếc ghế xa lông. Bọn chúng đang túm tụm tán các thứ chuyện chơi gái, nhậu nhẹt ở gần đấy. - Kìa, tỉnh rồi hả, ông Thịnh? Này, chúng tôi có vợ con kè kè ngay bên mà vẫn phải có xẩm, có gái tiêu khiển thêm, ông không vợ chắc nẫu lắm đấy nhỉ? Tôi im lặng. - Phở Bắc vào đây đánh bại hủ tiếu mất rồi. Phở ở Sài Gòn tiệm nào ngon, ông Thịnh? - Tôi không ở Sài Gòn tôi không biết! - Thế sao biết cắt áo ở tiệm Nôva? Chúng đã vạch cổ áo tôi xem cái nhãn Nôva ở đó. Nôva là một tiệm may áo sơ mi có tiếng ở Sài Gòn. https://thuviensach.vn - Tôi mua vải ở chợ, hỏi thăm, người ta chỉ. Chúng hỏi nhiều câu bâng quơ có liên quan đến phố xá, sinh hoạt, thói quen của Sài Gòn v.v... cố lừa tôi lòi ra rằng tôi thông thạo Sài Gòn. Nhưng lan man mãi cũng chẳng moi được gì ở tôi. Thằng Lãm đứng đầu một nhóm, cáu quá, sừng sộ dọa: - Ông không chịu khai, được! Mai chúng tôi sẽ đưa ông ra Sở thú cho đồng bào đấu tố ông. Người ta sẽ xẻo thịt ông, sẽ quẳng ông vào cho cọp xé. Tôi nghĩ: "Cố nội mày cũng không dám đưa tao ra trước đồng bào. Mày đưa tao ra càng tốt. Tao sẽ có nhân dân bao che mà cái mặt hung bạo của chúng mày sẽ trơ trụi ra ở đấy!". Chúng bắt đầu xoay sang lải nhải nói xấu, xuyên tạc tình hình miền Bắc. Rồi ca ngợi tô son vẽ phấn cho chế độ của chúng. Những là "bằng ngoại giao mà giành độc lập", những là "có quốc hội lập hiến", những là "được Hoa Kỳ và bao nhiêu nước thừa nhận...". Tôi cứ nín thinh nhưng trong bụng lại vui mừng: "Thế là tinh thần của tao đã đập bẹp được ý chí của tụi bay định dùng bạo lực để thắng tao. Tụi bay phải chuyển hướng rồi. Bây giờ tụi bay quay sang nói xấu Đảng và miền Bắc, định đánh vào danh dự tao à? Đừng hòng!". Ngày thứ năm của đợt đứng đèn này là vào ca thằng Ân, nó ngồi ở bàn lấy bút ký vào một tờ giấy rồi chìa cho tôi, hỏi: - Chữ gì đây? Tôi nhìn thấy nó bắt chước chữ ký của Hồ Chủ tịch. Nhưng tôi đáp: - Cái chữ trong tay ông viết ra! Thằng Ân trắng mặt lại, cười khẩy: https://thuviensach.vn - Giỏi, giỏi đấy! Khen cho là lanh! Chữ trong tay ông viết ra... Chữ trong tay ông viết ra... Vừa nói nó vừa đi men bàn đến đè tôi ra đánh. Thằng này tinh vi, thâm hiểm lắm. Nếu tôi không tỉnh táo mà trả lời: "Đó là chữ ký của Hồ Chủ tịch" thì hóa ra vô tình tôi đã nhìn nó ở cái thế của lãnh tụ. Và nó đánh giá tinh thần tôi là hoang mang, không bình tĩnh. Đằng này tôi nói "Chữ trong tay ông viết ra" thì mặc xác nó, nó muốn viết nhăng viết cuội gì thây kệ nó chứ. Thế là hết cách rồi. Sang ngày thứ sáu, chúng nắm lấy giấy thông hành và bằng lái xe của tôi để hỏi. Chúng coi hai thứ này là hai tang vật nguy hiểm cho tôi cho nên chúng dành lại sau cùng. Hơn nữa, thoạt đầu chúng tưởng rằng bạo lực có thể đánh thắng ngay được tôi, chẳng cần với đến tang vật. Giấy thông hành và bằng lái xe đều do cơ sở lấy cho. Mấy bữa qua, chúng đã hỏi tới nhưng tôi im không nói. Bây giờ ngồi đối diện chúng, chúng chỉ hỏi có việc ấy, không nói không xong. Nói thế nào thì lại rất bí. Không nói, chúng đánh càng dữ. Tôi lúng túng quá, một mặt cứ ỳ cho chúng đánh, mặt khác cố moi óc kiếm câu trả lời. Cuối cùng, lóe ra một ý: - Tôi ở sâu trong cánh đồng, không có giấy thông hành, không đi đâu được, rất buồn. Tôi tìm một ông trong Hội đồng hương chánh biếu ông ấy hai ngàn đồng rồi năn nỉ ông ấy lấy giúp cho. Chúng giơ tay đánh liền: - Bị bắt rồi còn toan phá hoại, chia rẽ nội bộ chúng tôi! Nhưng kiếm được câu trả lời tốt, tôi cứ trước sau như thế nói. Còn bằng lái xe? Tôi khai là trường Văn Tân cấp. Chúng nói chúng đã điều tra rồi, trường Văn Tân bảo không hề cấp. Tôi cãi: "Bây giờ người ta nói thế nào là tùy ở người ta". Chúng lại hỏi: "Ai dạy?". Tôi đáp: "Thày Tư". https://thuviensach.vn Chúng dồn: "Thầy Tư tên gì?". Tôi nói: "Chỉ biết thứ, không biết tên!". Trong Nam kêu nhau bằng thứ, không kêu nhau bằng tên, thày Tư có hàng nghìn, hàng vạn. Và ở Văn Tân có ai là thày Tư hay không tôi cũng chẳng biết. Tôi chỉ biết trường dạy lái xe Văn Tân qua sự quảng cáo trên báo mà thôi. Hai quân bài tủ chúng dành đến phút cuối cùng mới xì ra cũng chẳng đem lại tích sự gì. Một thằng đứng ở ngoài thò mặt vào, ngoẹo đầu đặt lên cánh tay giơ theo mép cửa - bọn tình báo này sính học đòi lối "yêng hùng" Mỹ, điệu bộ kiểu cách, lố bịch lắm kia - hất hàm hỏi: - Ông có biết Lam Sơn không? - Tôi không biết. - Thế a! Vậy sẽ cho ông biết nhá! Nó tròn xoe mắt, ra vẻ ngây thơ rồi huýt sáo miệng chạy đi. Tôi nghĩ: "Chúng mày định đưa thằng Lam Sơn lên đây đối chất tao để uy hiếp tao, tao sẽ dùng uy quyền của cách mạng đè bẹp nó, không cho nó ló mòi phản động ra được cho mà xem". Lát sau, thằng tình báo thích giả đò hồn nhiên, phóng khoáng kia trở lại. Nó lại ngoẹo đầu nhún chân, chìa tay ra cửa, theo lối chào ở trên sân khấu. Một cái mặt thiết bì, mắt lé thò vào: thằng Lam Sơn. Tôi dồn hết sức cố đứng thẳng lên, một tay chống vào bàn, một tay chĩa vào giữa mặt nó, quắc mắt nói: - Bây giờ tao mới biết mày. Tao nghĩ rằng mày cũng có vợ có con, mày cũng muốn sống thế mà mày lại đi làm cái điều khốn nạn vô nhân thì nhất định đời mày sẽ không trọn vẹn mà vợ con mày cũng sẽ đau khổ vì mày! https://thuviensach.vn Lúc đó tướng tôi dữ tợn thế nào không biết, chỉ thấy thằng Lam Sơn xám ngoét cả mặt lại. Thằng tình báo chán cho cái thớ của thằng Lam Sơn quá, bèn nắm vai nó đẩy ra rồi đóng sầm cửa lại. Tiết mục đánh lại bắt đầu. Tôi cứ nằm ôm đầu cho chúng đánh, trong lòng hả hê. Thế ra ngay ở trong tù, uy thế cách mạng vẫn trấn áp được những thằng phản bội. Đến chiều, bọn thằng Di tự nhiên dịu giọng bảo tôi: - Ông gan lì lắm! Ông không chịu khai gì hết, mặc dù mọi cái đều nằm ở trong đầu ông kia kìa. Bây giờ chúng tôi buộc phải nhẫn tâm dùng đến một thứ rất kinh khủng để bửa óc ông ra mà lấy những cái đó. "Mày nói dóc! Bửa óc tao ra thì tao chết rồi còn lấy được cái gì nữa. Lại bịp!". Tôi nghĩ như vậy tuy chưa hiểu chúng định làm cái gì. Nó nói tiếp: - Đó là cái máy "biết sự thật" của Hoa Kỳ. Ông không nói kệ ông, cái máy ấy lắp vào ông, tự nó, nó khắc nói thay ông. Chúng tán dương cái máy một chập. Nào tinh vi, hiệu nghiệm, nào hiện đại, tối tân. Ai giả, ai thật biết hết. Ai nghĩ gì trong đầu cũng biết hết. Cuối cùng chúng vờ như ái ngại hộ tôi: - Nhưng đã phải dùng đến cái máy ấy thì nếu không chết, người ông cũng chẳng ra cái gì nữa đâu. Thân thể ông sẽ bị tàn phế, lưng còng mà tay thì run rẩy suốt đời, cầm cái tăm cũng không nổi... Nào, nghĩ kỹ đi, tự mình nói hay để cho cái máy nó nói... Tôi có nghe loáng thoáng đến cái máy này. Đâu như nhiều người khi bị chúng dọa bằng cái máy này đã sợ. Riêng tôi, tôi không tin cái máy này tài tình đến thế. Theo tôi, không có kỹ thuật, máy móc hiện đại nào lại bắt được người cộng sản nói ra những điều bí mật, một khi người ấy quyết chết để giữ gìn những điều ấy. Do đó tôi nói: https://thuviensach.vn - Các ông dùng máy gì cũng được. Các ông đánh chết tôi cũng vậy thôi. Máy nào cũng chẳng hành hạ được bằng các ông đã hành hạ tôi hơn một tháng nay đâu. Tôi nói có lý chăng - máy nào tra tấn, đày ải tôi ghê rợn được bằng chúng nó - mà sau đó không thấy chúng đem cái máy ra điều tra tôi? Sự thật là bọn chúng đã nản lắm. Chúng biết tôi gan lì thế nào rồi, chúng biết được tinh thần quyết chết của tôi rồi. Và thực tế cái máy này cũng không có tác dụng như chúng nói. Sẩm chiều ngày thứ chín này, chúng trói tôi lại, dắt ra giữa phòng, chỉ vào hai miếng vỏ sầu riêng: - Quỳ xuống! Bọn chúng đứng đầy cả ở chung quanh, chờ đợi. Đây là phép cuối cùng của chúng. Tôi đáp rất thong thả, dõng dạc, dằn từng tiếng: - Không biết quỳ! Như theo một lời hô, tất cả chúng nó nhảy bổ vào quật tôi ra đất. Rồi chúng đấm, đá, cào cấu, cắn xé, bóp cổ. Chúng càng đánh càng gầm rít, tôi càng thấy chúng thất bại, càng thấy chúng lép vế, thấp hèn. Đó là một trận đòn điên của một lũ người - thú có bạo lực trong tay tự cảm thấy rõ rằng mình đang thua kém. Trận đòn này đánh dấu một thắng lợi mới nữa của tôi. Nó cũng chấm hết cái đợt đứng đèn thứ hai kéo dài đúng chín ngày chín đêm, gần gấp đôi đợt trước. Nó cũng đánh dấu hết giai đoạn "máu" ở P42. Biết tôi không bao giờ khuất phục - mà cũng không còn cách nào khác hành hạ tôi nữa - bọn chúng quay ra định làm nhục tôi. Chúng bắt tôi quỳ https://thuviensach.vn trước mặt chúng. Nhưng chúng lầm. Người cộng sản ai biết cúi đầu, quỳ gối bao giờ! Hơn một tháng ròng, hai thằng quan thầy Mỹ ngày hai buổi đến mách nước cho bọn đầu sỏ Ngô Đình Nhu, Trần Kim Tuyến, Nguyễn Ngọc Lễ, thiếu tá Nhân nghiên cứu cách tra tấn, khai thác tôi. Bọn này lại ngày hai buổi trực tiếp điều khiển lũ thằng An, Ân, Lãm v.v... quần tôi. Chúng đã dùng mọi thủ đoạn, mọi biện pháp, nào là mua chuộc, dụ dỗ về quyền lợi vật chất, địa vị, gái đẹp, nào là dùng vũ lực đánh thật mạnh, thật ác liệt vào thân thể tôi, nào là chiến tranh tâm lý, nào là khoa học kỹ thuật hiện đại, kết hợp kỹ thuật thẩm vấn liên hồi với kỹ thuật tra tấn đứng đèn làm rối loạn thần kinh, nào là tác động tinh thần cao độ về cái chết... Nhưng chúng vẫn không khai thác được gì ở tôi, vẫn không lập nổi hồ sơ của tôi, vẫn không tạo ra được một cớ nào để buộc tội tôi làm án. Rồi, sau đó tôi được biết thêm, cả những thằng tướng chóp bu trong ngành công an tình báo của chúng như bọn Nguyễn Ngọc Lễ, Trần Kim Tuyến cũng đã phải dẫn xác đến dự một vài buổi thẩm vấn tôi trong hai đợt đứng đèn. Nhưng hồ sơ của tôi, chúng chỉ hạ được mấy chữ lèo tèo: "Tên: Phạm Văn Thịnh. Bố mẹ: chết. Vợ con: không. Nghề nghiệp: chăn vịt hãng. Đầu kháng chiến, tham gia thanh niên cứu quốc, làm liên lạc...". Hồ sơ ấy cho đến khi tôi thoát khỏi nhà tù của chúng, cũng chỉ vẻn vẹn có ngần ấy, không được một nửa chữ nào điền thêm. Chúng buộc phải bỏ tù tôi, không án... https://thuviensach.vn BẤT KHUẤT Nguyễn Đức Thuận www.dtv-ebook.com Lao Gia Định "Trung Tâm" Thủ Đức Và Tổng Nha Sau hơn một tháng bị tra tấn, đồng chí Nguyễn Đức Thuận phải sống cuộc đời xà lim hai mươi bảy tháng cơ cực, tinh thần luôn luôn căng thẳng vì phải suy nghĩ đối phó với kẻ thù. Bọn ác ôn liên tục khai thác, đồng chí Thuận vẫn giữ vững tinh thần. Có thời cơ thuận lợi, đồng chí tranh thủ làm công tác địch vận, uy tín ngày càng tăng. Bên ngoài, Đảng đã bắt được liên lạc với đồng chí, nhiều lần bố trí kế hoạch vượt ngục, nhưng không thực hiện được. Có khi thời cơ thuận lợi, nhưng tuân theo lời Đảng, đồng chí không mạo hiểm vượt ngục. Trong tù, ở hoàn cảnh bị giam hãm o ép, đồng chí luôn nghĩ phải làm việc giúp ích cho Đảng. Hễ có dịp, đồng chí tranh thủ gặp gỡ anh chị em tù hỏi han nắm tình hình, làm tổng kết kinh nghiệm chống khủng bố trắng của địch. Hầu hết thời gian, đồng chí dành làm bản tổng kết, kịp gửi một đồng chí được trả lại tự do mang ra nộp cho Đảng. Nắm được mọi âm mưu khủng bố của địch, đồng chí Thuận ngày đêm suy nghĩ tìm biện pháp đối phó, giúp cho những đồng chí bị bắt giữ vững được lập trường, giữ gìn được khí tiết, bảo vệ được đội ngũ. Ở P42, đồng chí Thuận trữ rất nhiều thứ: vải, kim, lưỡi dao cạo, hộp, gậy sắt, kéo... dùng cho sinh hoạt và giấu rất khéo địch không thể mò ra. Cũng ở đây, đồng chí chuẩn bị tự sát. Phải phấn đấu hết sức bảo vệ khí tiết, nhưng đồng chí cho rằng phải phòng ngừa mọi mặt, nếu cảm thấy không vững thì phải tự sát, mặc dầu đồng chí hiểu rằng tự sát là sai, là tiêu cực. Đồng chí đã gạt bỏ được ý nghĩa tự sát trước khi rời P42 và xác định rõ ràng: phải ráng đứng vững đến phút cuối cùng, đúng đắn ngay cả trong cái chết. https://thuviensach.vn Tháng 10-1958, tôi dời hẳn P42. Sáng ấy, chúng vào gọi tôi ra, dặn mang theo hết quần áo. Đi đâu? Tôi lập tức đặt câu hỏi. Ngoài sân, tù đã ngồi kín cả. Mấy chiếc cam nhông nhỏ rì rì nổ máy. "Đi Gia Định rồi!". Óc tôi thoáng nghĩ. Đây toàn xe cam nhông nhỏ, không phải loại xe du lịch hay gíp của P42. Số xe VN. tức là số xe các cơ quan ở cấp "trung ương" như P42, nhưng mãi bây giờ, tám giờ sáng, xe mới tới đón. Như vậy, không thể đi xa, chỉ loanh quanh Sài Gòn và có nhiều khả năng là Gia Định. Quả nhiên, sau khi chúng tạt Pê Ét Ơ (1)làm số phui (2)xong, chúng tôi bị đưa về nhà lao Gia Định. Nơi này, biển ngoài cửa đề Tỉnh đoàn bảo an, trong là nhà lao. Vào cổng rồi đi hun hút một đoạn đường hẻm dài và chui qua bốn tấm cửa sắt mới tới chỗ nhốt tù. ----- (1) Pê Ét Ơ: nói theo tiếng Pháp, ba chữ P.S.E. nghĩa là Ty đặc cảnh miền Đông (Police spéciale de l'Est). (2) Làm số tù, gồm các việc ghi tên tuổi, quê quán, v.v... Đưa tù đi khỏi P42, địch sửa lại nó thành một sào huyệt giết người hiện đại nhất. Sau lần cửa này, P42 có hầm a xít, chỉ việc ẩy người xuống là phi tang, có đường ngầm thông ra chuồng cọp Sở thú, chỉ cần tống người xuống rồi thả cọp đói vào, cho người và cọp gặp nhau là gọn chuyện. Xà lim xây dưới mặt đất hết, tù như ở âm phủ. Trưa hôm đầu tiên đến Gia Định, chúng tôi ngồi ăn cơm ở sân cứ lê vào gần cửa các phòng giam. Mấy anh đứng trong song sắt, nhân lúc bọn https://thuviensach.vn gác không có, hỏi vọng ra: - Đâu tới? - Pêcarăngđơ! Tình cờ có anh BĐ trong số anh em hỏi nọ. BĐ biết tôi từ hồi kháng chiến, tôi không biết anh. Thấy tôi, BĐ báo ngay với liên chi ủy nhà lao. Liên chi ủy phân công luôn một đồng chí thường vụ cùng ở "xan" B với tôi giúp đỡ tôi. Tất cả những việc này đều làm bí mật, tôi không hay. Hôm ấy, tôi đang khiêng thùng "heo" (3)đi đổ, chợt anh BĐ ngồi phơi nắng ở bên hè, hỏi: ----- (3) Bọn giám thị nhà tù Gia Định thường bớt thịt ăn của tù cho vào thùng mang ra. Anh em tù gọi là thùng cứt là thùng heo để chửi chúng. - Thịnh bên Pêcarăngđơ phải không? - Phải! Tôi đáp và ngợ: sao lại hỏi như vậy? Có ý gì? Nào biết anh BĐ hỏi thế để báo đồng chí bí thư liên chi ủy gặp tôi cho chắc chắn. Lát sau, đổ thùng heo xong, ra bể nước rửa tay, tôi thấy một người lạ mặt, cao gầy, vẻ ốm yếu, đến bên. Người này bỗng cất giọng miền Trung, rất thấp: - Tôi là B trước đây có biết anh, bây giờ anh em chỉ định làm bí thư liên chi ủy nhà lao, tôi gặp anh bữa nay để anh nhận mặt, sau có việc gì thì trao đổi với anh. Tôi im lặng. Người này tiếp: https://thuviensach.vn - Lúc anh chưa bị bắt, tôi đã biết anh. Đến khi anh bị bắt, anh Ba lại giao tôi lo việc giải thoát cho anh. Tôi vẫn im lặng. Người này lại tiếp: - Kế hoạch giải thoát ấy thế này: bên... tìm cách cho anh ra P42 một cách hợp pháp rồi... rồi... Người này nói một số việc chuẩn bị cụ thể vượt P42 cho tôi tin. Tôi vẫn im lặng, nhưng trong bụng dạ xao xuyến lắm rồi. Ra chính người chuẩn bị cho tôi vượt P42 một lần khác nữa là đồng chí bí thư này đây. Giá như khi thường, tôi đã ôm chầm lấy đồng chí. Về đến "xan", tôi hỏi một vài anh em quen về đồng chí bí thư, nhất là về thời gian đồng chí ở trong tù. Được biết đồng chí rất tốt. Ôi chao, tôi mừng rơn. Thôi, gặp tổ chức rồi, gặp Đảng rồi. Người tôi xốn xang, tưng bừng. Một niềm phấn khởi lạ thường, thứ phấn khởi lúc sắp được hành động, sắp được thực hiện một việc mình ao ước từ lâu, cứ như từng đợt sóng dội lên trong lòng tôi. Từ nay, thế là tôi bắt đầu lại được đem năng lực của mình ra đóng góp vào công việc chung của Đảng, từ nay tôi bắt đầu lại được phục vụ, được chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng. Như hiểu tâm trạng tôi, đồng chí bí thư lại tìm tôi. Ở "xan" A, nhưng đồng chí thừa lúc "xan" B ăn cơm đã lén ra. Hai anh em ngồi bên miệng cống nói chuyện. Tôi hỏi luôn: - Về âm mưu địch bắt tù học tập "tố cộng", chào cờ, "ly khai", chủ trương của Đảng thế nào, anh rõ không? - Cái ấy, Đảng đã có chỉ thị... https://thuviensach.vn - Chỉ thị sao? - Tôi hỏi dồn. - Phàm là đảng viên phải chống! - Đúng quá! - Tôi khẽ reo... - Đúng quá! Chỉ thị cụ thể, anh nói kỹ cho tôi nghe với. - Cụ thể ra sao, tôi cũng không hay đâu. Chỉ biết tinh thần là bất luận thế nào cũng phải chống các cái đó, đồng thời phải bảo vệ cơ sở, phải không cho quân thù tách rời kháng chiến với cộng sản. Gặng hỏi mãi, đồng chí cũng không nói được hơn, chúng tôi chia tay nhau. Đối với tôi, đây là một cuộc gặp gỡ đáng nhớ. Nói sao cho hết sự vui mừng của tôi. Nỗi băn khoăn canh cánh bấy lâu trong lòng tôi đã được Đảng gỡ cho rồi. Những điều tôi nghĩ không trái với tinh thần chỉ thị của Đảng. Tôi đã có kinh nghiệm: ở trong tù hay ở nơi bị mất liên lạc với tổ chức, bất kỳ chỉ thị, chủ trương nào do một cá nhân truyền đạt, mình cũng phải lắng nghe với một thái độ phân tích chu đáo. Thường thường người truyền đạt hay trình bày theo ý chủ quan của mình. Ở trong tù, đấu tranh gay gắt giữa sống và chết, điều này càng hay xảy ra. Anh sợ đấu tranh, anh chỉ nhấn cái mặt khôn khéo, tranh thủ, nhẹ cái mặt tích cực chống địch. Đằng này, nghe đồng chí bí thư, tôi thấy tinh thần truyền đạt là kiên quyết chống âm mưu của địch, tinh thần ấy phù hợp với lập trường và nguyên tắc tư tưởng của Đảng: không thỏa hiệp, không đầu hàng... Suy nghĩ như vậy, tôi rút ra kết luận: Một, đồng chí bí thư truyền đạt rất trung thực chỉ thị của Đảng. Hai, đã nhận được chỉ thị của Đảng, tôi phải có nghĩa vụ chấp hành, có nghĩa vụ phổ biến sâu rộng cho mọi đảng viên trong tù cùng biết, cùng chấp hành. https://thuviensach.vn Nhưng một lúc sau, tôi lại băn khoăn. Ừ, chống thì đúng là chống rồi, nhưng chống thế nào đây? Chẳng có những đồng chí đã từng nói: nhận chào cờ, học tập v.v... để tránh khủng bố, chống bằng những hình thức tiêu cực cũng là chống đấy sao? Chỗ này chỉ thị lại không nói, ấy mới khó. Tôi lại hỏi đồng chí bí thư, nhưng chỉ được mỗi một câu: "Không rõ!" Cứ để mập mờ thế này mãi chăng? Lúc này là lúc cần đến tinh thần trách nhiệm, tinh thần chủ động của đảng viên đối với việc chấp hành chỉ thị của Đảng đây. Tôi đề nghị liên chi ủy cho tôi được dự thảo nội dung cụ thể của chỉ thị chống chào cờ, học tập "ly khai". Tôi nghĩ: "Không thể bó tay ngồi chờ chỉ thị cụ thể của Đảng trong khi ở nhiều nơi kẻ thù đang bắt các đảng viên ta chống lại Đảng. Bây giờ, trước mắt cần vạch gấp một kế hoạch cụ thể chống lại địch như thế nào để bảo toàn khí tiết đảng viên, bảo toàn uy tín của Đảng. Căn cứ tinh thần chỉ thị của Đảng mà vạch ra, sau này đúng hoặc sai như thế nào, sẽ có Đảng kiểm điểm". Và tôi thảo nội dung chỉ thị bảo vệ khí tiết, bảo vệ cơ sở. Do đã tổng kết tình hình đánh phá cách mạng của địch, tôi có thể nghĩ ra không vất vả lắm một bản chỉ thị gồm mấy điểm như sau: Một, vạch rõ tính chất phản động và yếu hèn của ngụy quyền Sài Gòn. Đồng thời phân tích sự câu kết giữa đế quốc Mỹ và bọn địa chủ phong kiến, tư sản mại bản và các phần tử phản động khác ở miền Nam. Trong điểm này, cần nêu bật tiền đồ tất thắng của cách mạng và tính chất đấu tranh quyết liệt một sống một chết giữa ta và địch. Cuộc đấu tranh gay gắt này đòi hỏi nhiều hy sinh. Hai, vạch âm mưu đánh phá của địch, đánh phá cả về tổ chức và về chính trị ở trong nhà tù. https://thuviensach.vn Ba, phân tích các vấn đề khí tiết đảng viên và giữ vững uy tín cách mạng. Trong điểm này, nhấn mạnh rằng uy tín của cách mạng vô cùng rộng lớn, cái thế của cách mạng đang phát triển, gắn chặt với tiền đồ của dân tộc và tiền đồ của cách mạng thế giới. Đánh giá lực lượng ta và lực lượng địch không thể chỉ nhìn số lượng đơn thuần hay nhìn một hoàn cảnh cá biệt nào, ví dụ: ở trong tù, về thế, về số lượng, ta là yếu, là ít. Nhưng nhìn cái thế chung đi lên của cách mạng trong và ngoài nước, nếu phát huy cái ưu thế tuyệt đối của người cộng sản bị bắt vào tù là tinh thần bất khuất của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thì dẫu ở tù, ta cũng có khả năng thắng địch và nhất định thắng. Ở tù, phá được âm mưu của địch là thắng, dù phải hy sinh. Trong điểm này, tôi nhớ mãi câu giải nghĩa khí tiết đảng viên: "Khí tiết đảng viên như bông hoa trước ngực, hương thơm muôn thuở...". Sau này, ở Côn Đảo, nhiều đồng chí rất thích câu đó. Bốn, nêu ra những phương thức đấu tranh chống lại âm mưu của địch. Bất cứ đảng viên nào cũng phải cố gắng phấn đấu chống mặt đối mặt, tức là chống tích cực nhất, chống thẳng thừng. Đứng trước quân thù, nói hẳn hoi rằng: "Ta là đảng viên, ta không học tập "tố cộng", ta là đảng viên, ta chết cũng không "ly khai" hàng ngũ cộng sản". Đảng viên cần giáo dục, tuyên truyền quần chúng cùng chống. Nếu quần chúng cùng chống chính diện thì càng nêu cao uy tín của Đảng, càng đánh bại được âm mưu của địch. Trước sự đánh phá ác liệt của địch, hàng ngũ bị phân hóa, những ai không chống được chính diện thì phải tập hợp lại thành một phong trào tiếp tục đấu tranh chống địch bằng các hình thức thấp như chống học trong lúc học, chống chào cờ trong lúc chào cờ v.v. .. đấu tranh đòi cải thiện đời sống, cải thiện chế độ nhà tù, dần dần chuyển lên đấu tranh chính diện. Năm, nói rõ cuộc đấu tranh trong tù là một bộ phận của sự nghiệp đấu tranh cách mạng, tính chất của nó hết sức ác liệt, nó quan hệ tới vấn đề sống và chết của cá nhân đảng viên, cho nên Đảng kêu gọi đảng viên nỗ lực chiến đấu bảo toàn khí tiết, bảo toàn uy tín của cách mạng. https://thuviensach.vn Nội dung này, tôi nghĩ liền ba ngày đêm. Tôi biết rồi đây nó sẽ phổ biến đi bằng cách truyền miệng cho nên tôi cố gắng thảo thật ngắn gọn, dễ nhớ và không để cho người nghe có thể hiểu thành hai ý. Tôi cân nhắc từng chữ. Dập xóa trong đầu cẩn thận. Ví dụ: chữ "chống" thế nào cũng phải kèm chữ "tích cực" vì chống có ba bảy đường chống. Tôi mời đồng chí thường vụ liên chi ủy lại một góc nhà. Tôi nằm dài theo một chân tường, đồng chí ấy nằm dài theo một chân tường khác, đầu chúng tôi quay vào nhau và tôi đọc, đồng chí ấy ghi. Tôi đề nghị liên chi ủy nếu chấp nhận nội dung này, thì sửa chữa, bổ sung và cho phổ biến như nghị quyết của liên chi ủy. Việc thảo tài liệu này là việc chung của liên chi ủy, mỗi cá nhân chỉ có nghĩa vụ thực hiện nghị quyết mà thôi. Thảo luận xong, liên chi ủy cho tôi biết: "Liên chi ủy đã thông qua nghị quyết bảo vệ khí tiết, bảo vệ uy tín cách mạng. Liên chi ủy chủ trương phát động toàn thể đảng viên học tập nghị quyết này". Nhà lao Gia Định là một nơi tạm giam tù của Tổng nha cảnh sát công an. Tù các tỉnh thường về đây rồi mới chia đi các nhà lao khác cho nên nhà lao Gia Định thành một trung tâm học nghị quyết bảo vệ khí tiết; sau khi học, anh em tù đem đi phổ biến được đến khắp mọi nơi. Ôi, tả sao cho hết những giây phút xúc động của tôi khi thấy các đồng chí ta quây quần từng nhóm, từng nhóm học tập nghị quyết của liên chi ủy. Cơm xong, mọi thứ cờ, cờ tướng, cờ gánh, cờ chân chó... đủ cả, bày la liệt, đây một bàn, kia một bàn, túm năm tụm ba lại, tay đẩy quân cờ, mồm thảo nghị quyết. Anh em tù ở Gia Định đã học thuộc lòng toàn văn nghị quyết. Và nghị quyết bảo vệ khí tiết, bảo vệ uy tín cách mạng theo người tù Gia Định đi đến tất cả các nhà lao ở miền Nam, phất cao mãi ngọn cờ bất khuất của những người cộng sản. https://thuviensach.vn Khi ra Côn Đảo, tôi lại được nghe anh em ở đây thuộc từng câu nghị quyết. "Khí tiết người đảng viên như bông hoa trước ngực, hương thơm muôn thuở...". Câu ấy gần như một châm ngôn, ngày ngày anh em nhắc tới. Địch cũng biết và chúng cũng gọi đó là "chỉ thị bảo vệ khí tiết". Chúng ngỡ chỉ thị đó ở ngoài gửi vào và chúng rất cay. Đánh thế nào cũng không tìm ra mối. Tù nào cũng thuộc. Đánh lại càng thuộc. Chỉ thị đã vào tim, vào óc đảng viên. Không khí trong "xan" B từ lúc học tập chỉ thị có khác. Anh em vui hơn, đoàn kết hơn. Đối với bọn nhân viên địch, thái độ của anh em đàng hoàng hơn. Có một đồng chí không như vậy. Rầu rầu cả ngày. Hay thở dài một mình. Anh tên là Q bị bắt ở Bình Thuận, vào tù thường giữ kẽ với mọi người. Đoán anh có vấn đề, tôi la cà làm thân. Tôi thấy ái ngại cho anh. Thương anh nữa. Có lẽ vì tôi chân thành, sau vài ba lần trò chuyện, anh Q nói thật với tôi tất cả. Anh bị bắt đã trót khai báo. Khai báo tuốt! Và anh coi đời anh như thế là bỏ đi rồi. - Tôi bây giờ hết nhẵn, anh ạ. Không còn một chút gì nữa! - Có thật như vậy không? Tôi hỏi. - Cũng có đồng chí bảo tôi: "Thôi làm lại, thua keo này bày keo khác, buồn chi lắm thế!" nhưng tôi xấu hổ vô cùng. Tôi tự tay phá đổ tất cả, tôi buồn lắm, anh ơi! - Anh Q nhăn mặt nói. Tôi nói: - Khai báo là có lỗi lớn, không thể ví với chuyện được thua thông thường mà nói "thua keo này bày keo khác". Chẳng lẽ khai báo keo này xong, lại bày keo khác ra để rồi lại khai báo nữa hay sao? Tôi không tán https://thuviensach.vn thành nói như thế. Không làm anh yên tâm đâu. Anh cũng không dễ tự xoa bằng câu đó đâu. Trong vấn đề chính trị, cái quan trọng nhất là phải biết gấp gấp rút ra bài học và gấp gấp ngăn ngừa sai lầm... Tôi trình bày cho anh Q thấy rõ sự nghiêm trọng của sai lầm khai báo. Khai báo đến cái mức của anh thì khá nặng, rất nặng. Anh ăn năn, đau khổ, điều đó tất nhiên. Trong đời anh, anh sẽ còn nhiều lần nghĩ lại sai lầm này, còn nhiều lần ăn năn đau khổ nữa. Nhưng thái độ bi quan ủ rũ như bây giờ của anh cũng không đúng. Nó có hại. Đã sai lầm lại lao vào sai lầm nữa. Vào tù mà không còn chí khí thì khó sống lắm, tôi đã có kinh nghiệm, tôi biết. Kẻ thù mong ta tiêu ma chí khí - thằng Cẩn đã nói ra mồm: "Đánh phá Việt cộng kỳ cho tan nát về khí tiết và hủy hoại về tâm hồn" đấy - mà mình cứ rũ rượi, sầu thảm thế này, kẻ thù nó sướng lắm chứ. Mình có để cho nó sướng được không? Có để cho nó lại thắng mình nữa không? Chắc không! Vậy là anh vẫn còn một chút đó! Đâu phải mất hết! Cái một chút còn lại ấy, anh phải giữ gìn và phấn đấu thực hiện, tiến lên... Tôi nhắc anh Q rằng trong cuốn Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, Mác, Ănghen có viết đại ý: đối với chủ nghĩa tư bản, dĩ vãng thống trị hiện tại, nhưng đối với chủ nghĩa cộng sản lại là hiện thực thống trị dĩ vãng. Từ nguyên lý ấy suy ra có thể thấy người cộng sản phải hoạt động cho nhiệm vụ cách mạng trước mắt. Người cộng sản không thể tiếc cái xưa, thất vọng vì cái xưa hay không thể ngồi hứa suông "tôi sẽ thế này, tôi sẽ thế nọ" mà không làm gì cho nhiệm vụ trước mắt cả. Nhiệm vụ trước mắt ở trong tù là gì? Là đoàn kết chống âm mưu của địch... - Nhưng anh em không tín nhiệm tôi. Anh Q. nói. - Anh càng không làm gì, anh em càng không tín nhiệm. Anh nhận ra sai lầm, căm thù địch đẩy anh tới chỗ sa ngã, anh đấu tranh chống lại nó, ai không tín nhiệm? Anh nên cẩn thận kẻo chẳng những dĩ vãng sai lầm mà hiện tại cũng sai lầm nốt. Không làm được nhiệm vụ hiện tại thì không thể có tương lai, đấu tranh cho hiện tại cũng là đấu tranh cho tương lai, anh ạ! https://thuviensach.vn Anh Q im lặng và bắt đầu sà vào chỗ đông người. Anh bắt đầu cười - tuy còn gượng - rồi bắt đầu nhận việc này, việc nọ của tập thể. Anh LVS. bị bắt cùng vụ với anh Q thấy vậy hỏi tôi: "Anh nói chuyện với anh Q thế nào mà có hiệu quả vậy?". Tôi nói: "Trước nhất là vì tôi căm thù địch và thật thà thương anh Q là người đã bị quân thù làm hoen ố cuộc đời, thứ hai là vì tôi không muốn một ai còn chút tinh thần chống địch lại không được huy động vào hàng ngũ. Anh Q buồn vì lương tâm cắn rứt đó thôi, trong cái buồn đó có mặt nào tiêu cực, nhưng nó vẫn bao hàm một tình cảm đối với cách mạng và tinh thần căm thù địch". - Nghe anh nói chuyện với anh Q thấy rất ít nói tình hình cách mạng đang sáng sủa để động viên, sao vậy? Anh L.V.S. hỏi. - Động viên thuần túy bằng tình hình, chẳng may tình hình tạm thời xấu đi thì lấy gì mà động viên? Chỉ lấy tình hình thuận lợi ra động viên, không nói nguyên tắc tư tưởng và tình cảm cách mạng dễ làm cho người ta ỷ lại vào tình hình, sinh ra tâm lý dễ làm khó bỏ. Với lại, anh ấy như thế nói tình hình anh ấy càng thêm cực... Anh LVS. đồn đi thế nào, anh em từ đó toàn phân công tôi giúp đỡ, động viên những đồng chí mắc sai lầm khi bị bắt hay ở tù như anh Q. Tôi luôn luôn tự nhắc không được mong hưởng thụ hơn người. Ở trong tù, mong hưởng thụ hơn người có hai cách: đầu hàng địch hay ăn chặn của đồng chí. Mọi việc, mọi kỷ luật do tập thể đề ra, tôi nhất định tuân theo. Vì chật, lệ "xan" B đặt ra ai mới vào phải nằm sát bên cầu tiêu. Cầu tiêu ở ngay trong "xan", là một thùng sắt cắt đôi, trên miệng ngáng hai thang gỗ để ngồi, không có nắp. Nằm giữa phòng, đã thấy mùi hôi thối lộn mửa, nói gì đến ở sát bên. Anh em dành chỗ khác cho tôi, tôi cứ theo đúng lệ, nằm ngay bên cầu tiêu, đợi có người mới tới, tôi mới xích vào trong. https://thuviensach.vn Bây giờ ở đây địch chưa giở trò "tố cộng". Tù bị cấm cố chặt trong "xan". Ngày, ra sân hai bữa cơm, mỗi bữa dăm phút. Còn thì cứ mù mịt trong nhà. Mái thấp, không cửa sổ. Cha, cái nóng mới kinh khủng làm sao! Mỗi "xan" đáng giam bốn năm chục tù, chúng lèn đến hơn một trăm. Chật quá, tù phải thay phiên nhau đứng cho người khác có chỗ ngủ. Sau đó, anh em có sáng kiến giao thêm việc cho những người đứng chực chỗ: quạt! Cầm quần áo giũ mạnh cho có gió đỡ ngột. Nửa đêm thức giấc, ngó nhìn anh em đồng chí, xếp chật như củi, nhợt nhạt li bì, mấy chục con người khác mặt mày hốc hác, trần trụi giơ xương đứng quạt một hàng dài dưới bóng điện lù mù, thấy cái cảnh thê thảm này mà đau lòng, căm tức. Lúc này có những anh em mới bị bắt vào đây thông báo cho một số tin. Tình hình xây dựng ở ngoài Bắc rất đáng phấn khởi. Đồng chí thông báo có trí nhớ khá lắm. Nhớ từng con số. Xây mấy trường đại học? Đại học Y khoa có bao nhiêu sinh viên? Các nước mới độc lập khâm phục ta về cái việc dạy đại học bằng tiếng mẹ đẻ... Anh tả nhà máy cơ khí Hà Nội rất rành, như thể vừa ở đó bước ra xong. Các thứ sản phẩm của nhà máy này về mặt chính xác đạt những bao nhiêu, bao nhiêu (lại dẫn con số). Máy móc hiện đại thế nào, có thứ máy bào gì mà cái bàn máy để vừa lọt một chiếc ô tô... Tóm lại, miền Bắc đang thẳng tiến tới chủ nghĩa xã hội. Về quốc tế, anh em cho biết kết quả hội nghị các đảng ở Mátxcơva năm 1957. Ai cũng nhớ bốn đặc điểm và năm nguyên tắc trong bản tuyên bố. Nhưng tôi sung sướng nhất là khi được phổ biến về đường lối cách mạng miền Nam. Từ đầu năm 1956, những lần tôi gặp anh Ba, anh đã nói cho nghe vài luận điểm cơ bản (lúc ấy có nét đã rõ, có nét còn mờ). Bây giờ đường lối của Đảng đang biến thành sức mạnh vật chất thay đổi cục diện đấu tranh giai cấp và giải phóng dân tộc sang cái thế có lợi cho ta. Miền Nam phải làm cách mạng giành chính quyền. Điểm này đối với tôi thật là thấm thía. https://thuviensach.vn Từ lâu, tôi cũng đã suy nghĩ về con đường tiến lên của cách mạng miền Nam. Bọn Việt gian đầu sỏ ngày một phản động, ngày một lệ thuộc vào Mỹ. Chúng phản đối tổng tuyển cử hiệp thương thống nhất đất nước, chúng đàn áp nhân dân, âm mưu Bắc tiến... Nhân dân miền Nam đã đấu tranh. Nhưng phương hướng, phương thức...? Nghĩ lung mà chưa thấy. Khi được nghe phổ biến, tôi khoái nhất điều này. Hôm nghe phổ biến, nằm thao thức suốt đêm. *** Mồng sáu tết âm lịch năm Kỷ Hợi (1959) địch chuyển đồng chí Nguyễn Đức Thuận đi Ôma - tức Tổng nha cảnh sát trung ương - làm lại hồ sơ. Ở Ôma, bọn địch lại hăm dọa, dụ dỗ, tra tấn, nhưng đồng chí vẫn không hề khai một lời nào. Chừng một tháng chúng đuổi đồng chí về Gia Định. Ngày 20-3-1959 địch đưa đồng chí đi Thủ Đức. Tại đây địch đang bắt tù chính trị học tập "tố cộng". Chiều hôm đó, mấy người trong "ban đại diện" và "ban học tập" của "trại" E đến báo đồng chí "học". Đồng chí không "học" vì không thể ngồi nghiêm chỉnh nghe chúng chửi Đảng, đề cao chúng. Tối hôm ấy, đồng chí hỏi dò biết được anh em Gia Định đến Thủ Đức chống "học" công khai, gay gắt từ đầu, bị địch nhốt hầm khói. Đồng chí Thuận chủ trương chống "học" theo cách của mình, tranh thủ tìm hiểu tình hình. Hết người của địch đến dụ, lại "người của ta" tới khuyên. Đồng chí đấu tranh phê phán những quan điểm sai lầm của các đồng chí Thủ Đức. Đồng chí không ở tổ nào, cứ "xé rào" liên hệ với anh em, và được biết: phong trào chống "học" không lên được vì "Trung tâm ủy ở đây chủ trương học". Cuối cùng anh Đ bí thư Trung tâm ủy gặp đồng chí Thuận khuyên "học", đưa ra những lý lẽ "trường kỳ mai phục", "tránh bộc lộ lực lượng", "hòa mình với quần chúng" v.v... Đồng chí Thuận giữ vững lập trường nguyên tắc của Đảng đấu tranh lại, phân tích sai lầm của Trung tâm ủy. Suy tính kỹ, đồng chí không thi hành nghị quyết của Trung tâm ủy, kiên quyết giữ uy tín của Đảng và khí tiết đảng viên. Địch đánh hơi biết chuyện, https://thuviensach.vn chúng đe dọa, nhưng đồng chí không sợ. Đang băn khoăn tìm người để bàn bạc thì may gặp được hai anh Sáng, Hỷ mà địch vừa đưa ở Gia Định tới nhốt ở "trại" E. Ba người bàn bạc thống nhất chủ trương, tìm cách phổ biến cho anh Đ và một số anh em khác "chỉ thị chống "ly khai", chống chào cờ, chống học tập "tố cộng" và kiên quyết bảo vệ cơ sở như liên chi ủy nhà tù Gia Định đã quyết định. Mặt khác cố gắng tranh thủ anh Đ và Trung tâm ủy kiểm thảo chủ trương, đường lối công tác của các anh ấy trong thời gian qua. Kiểm thảo rồi, Trung tâm ủy nhận thấy chủ trương sai lầm, hữu khuynh, dần dần lãnh đạo anh em đấu tranh với địch, đòi giải quyết yêu sách cải thiện đời sống, tiến tới đòi bớt giờ học "tố cộng". Đến đây, địch bắt mấy chục anh em "trại" E tra tấn và bắt đồng chí Thuận nhốt hầm khói. Ở hầm khói mười bốn đồng chí tổ chức học tập chỉ thị bảo vệ khí tiết. Năm chị ở xà lim bên cạnh đòi học, ghi chép giữ làm tài liệu. Địch khám xét, bắt năm chị ra bót Hàng Keo tra tấn... ... Quá nửa đêm, một thằng công an vào: - Ông Thịnh đâu? Mang đồ đi! Tôi xách cái túi con ra. Chẳng thà chết ở giữa biển khơi, chứ lại chết đuối trong đĩa đèn thế này, chán thật! Chỉ vì cái chuyện không cảnh giác rất dại dột kia mà để xảy ra nông nỗi gì thì tôi ân hận lắm đây. Chết chuyến này không thoải mái tí nào cả. Thôi đành chịu vậy, chứ biết làm sao bây giờ, lại một phen nữa, sống chết với quân thù... Vừa đi dọc hành lang, tôi vừa nghĩ lan man. Hình ảnh tra tấn dựng lên ngay trước mắt. Nghe rõ mồn một tiếng tôi dặn các chị hồi nọ: "Chớ ghi, chớ ghi!". Thú thật, tâm trạng tôi lúc này có phần ngao ngán. Tôi giận các chị quá. Xe chạy đến chợ Thủ Đức đỗ lại, thằng Quảng còng tay tôi vào cọc xe rồi để tôi ngồi một mình ở đó, nó dẫn bọn lâu la vào một tiệm gọi đồ nhậu https://thuviensach.vn nhẹt. Chợ đêm vắng ngắt. Mấy cái tiệm nhỏ trống hoác. Vài bóng người lượn lờ. Trai thì mật vụ, chỉ điểm, lưu manh. Gái thì điếm đàng, đĩ thõa. Tôi nhìn trước sau, định chúng hở cơ là tháo còng tẩu thoát. Nhưng thằng Quảng đã huýt sáo mồm gọi một thằng vận áo bà ba đen đang lởn vởn gần đó lại rỉ tai. Thằng này đến bên xe, mở cửa leo lên, ghếch chân vào thành ghế đằng trước. Mồm sặc hơi men, nó lè nhè dỗ tôi: - Không có sao... không có... sao... sao... à, cái việc này yên trí, không... có sao... đừng chạy... hì hì! Một lúc nó lại: "Rồi đâu lại vào đó, nghe, đừng chạy, không có... sao... sao... hì!" Một đứa con gái mặc quần xa tanh trắng, áo cánh lụa trắng ưỡn ẹo qua. Thằng mật vụ say nhìn chằm chằm vào mặt đứa gái điếm. Đứa gái điếm liếc mắt đưa tình, rồi dẩu mỏ ỏn ẻn: - Anh cho em ăn hủ tiếu với! - Được thôi, mua cho em anh thì được thôi! Thằng này thò đầu ra kêu trống không: - Này, làm cho cô đây một tô, nghe! - Dạ, xin làm ngay. Người đàn bà chủ tiệm dạ ran. Thằng này chắc hoành hành tác quái ở cái chợ này dữ lắm. Đứa gái điếm chạy vào, cười rung rúc. Lát sau, trở ra, đi sát thằng kia: - Tí nữa lại với em nhá! https://thuviensach.vn - Ừ, em cứ về, tí nữa qua (4)tới! - Cái giọng say âu yếm díu lại. ----- (4) Qua: ta. Bức tranh xã hội đô thị miền Nam ban đêm đó! Mấy chú bé đánh giày đeo hòm gỗ chạy giạt từ hè này sang hè khác. Những cái bóng lon ton. Một em đeo hòm đến bên cạnh xe, tò mò nhìn tôi, hai con mắt dò hỏi. Tôi mỉm cười. Hai con mắt khẽ nheo lại, thiện cảm. "Bây giờ trốn ra thì cháu này sẽ giúp được mình đây!" tôi nghĩ thầm. Cái bóng đen gầy mất hút sau một góc tường... Xe lại chạy. Đi ngả Bình Lợi. Bắt đầu hết đèn hai bên đường. Cánh đồng tối om đầy gió. Nơi này tôi rất quen, thuộc làu từng ô mía, từng con đường, từng mô đất. Có dạo tôi đã nhắm về ở đây. Tôi như thấy lại các bờ mía, đất tơi và mát. Chỗ này đất rất tơi và mát. Nếu mà trốn được ở chỗ này? Bàn chân đã thấy rờn rợn cái cảm giác của đất tơi và mát. Nhiều ý nghĩ, nhiều cảm giác, sự vui buồn, tự nhiên cũng chen lấn hỗn độn trong tôi. Bị giam ở ngục kín mãi, bây giờ ra gặp trời rộng đất dài, con người lâng lâng như vậy sao? Ánh đèn xa xa chiếu hắt lên trời và đặt những mảng vàng rợi, mịn màng trên cánh đồng thăm thẳm. Những bông hoa mía rực lóe lên từng chùm mềm phơ phất trước ngọn đèn pha rồi lại biến mất. Những hạt phấn hoa tựa hồ đọng sáng một lúc lâu. Đã có lần tôi đi trong một cái ruộng mía nào ở quãng này. Cũng cái bờ rào thấp kia! Không, ở đoạn trên nữa. Đoạn ấy có một cây cầu bằng ván gỗ. Từ cây cầu ấy vào nhà cơ sở tôi không xa... Có chấm lửa lập lòe trong cái bao la của đồng mía đêm. Nhà một nông dân hay đống lá mía khô bà con thường vun vào đốt lúc tối? Tôi tì tay bị còng lên thành xe, nhìn dọi vào đồng mía đêm như muốn thâu hết khung cảnh mênh mông này. Đất nước giàu thật! Sau này ở đây dựng nhà máy đường. Anh gì ở Gia Định thông báo tình hình miền Bắc có nói đến nhà máy liên hợp. Chắc to lắm? Chú bé đánh giầy sẽ vào làm ở https://thuviensach.vn đây... Những ý nghĩ nhẹ, gợi cảm thoắt ẩn, thoắt hiện trong óc tôi. Những ngọn mía vụt lóe lên lại tắt. Chợt hiện lên rất nhanh trước mắt tôi hình ảnh Đinh Tiên Hoàng cờ lau đánh giặc. Hình ảnh hùng tráng này, tôi tưởng tượng từ hồi còn nhỏ, mấy chục năm ròng quên đi, bây giờ trở lại. Ừ, những ngọn cờ lau rất giống hoa mía và những lá mía loang loáng kia giống các thanh gươm trường thật... Người bừng lên, sảng khoái. Gió lùa vào xe ào ào. Tới cầu Bình Lợi. Đèn hai bên đường sáng trưng. Những ý nghĩ đột nhiên nhòa đi im ắng. Tôi như vừa ra khỏi một giấc mơ. Xe thẳng tới bót Hàng Keo. À, cái ổ giết người này, ai lạ! Chúng dẫn tôi vào ngay phòng điều tra. Chị Trinh đang rũ rượi ở giữa phòng. Trán chị vỡ một miếng. Máu chảy dọc sống mũi, tràn qua hai môi xuống cằm, lăn mấy vệt ở cổ và ngực. Tóc chị rối xòa hình như ướt, thấy bết lại từng mảng. Quần áo rách như có người xé đều ra. Chúng đánh chị suốt từ chiều. Tôi đến đứng ở một góc phòng. Thằng Xuân ác ôn hỏi chị Trinh: - Ai đây? Chị Trinh nhìn tôi không nói. Xuân chìa tài liệu học tập của chị Trinh ra cho tôi coi rồi hỏi: - Có biết gì đây không? - Tôi không biết! Trong khi trả lời, tôi nghĩ rất nhanh: "Tờ giấy dán lại rồi, nhưng đọc không rõ mạch lạc nữa, tốt lắm! Việc này không đáng ngại. Địch không thể khai thác được gì hơn. Chẳng qua một bản viết chì lõm bõm vài câu "chống học", "bảo vệ khí tiết"... Nếu chị Trinh nhận là chị tự https://thuviensach.vn nghĩ ra và tự viết ra thì cũng thôi thôi, không có sao. Bây giờ làm thế nào mách được cho chị Trinh?". Thằng Xuân quát: - Không biết! Còn ngọt còn không biết! Tôi nói luôn: - Khốn nạn, cái này nếu của ai, cứ nhận là xong, chứ có gì đâu mà chối! Câu này tôi cốt để chị Trinh nghe. Xong, tôi bồi theo một câu: - Đây không phải là văn kiện gì ghê gớm, viết bằng bút chì, chẳng có đầu mà chẳng có đuôi... Câu này cốt ảnh hưởng đến thằng Xuân. Gợi ý chuyện này không có gì quan trọng cả, làm to đã không đến đâu lại có thể phiền lụy thêm, cho qua đi là tốt nhất. Thằng Xuân bập ngay lấy: - Đúng, chỉ cần biết của ai thôi... Biết không? - Tôi không biết! Tôi đáp. Chúng lôi chị Trinh vào một góc, kéo tôi ra giữa phòng. Rồi dùi cui nện côm cốp vào đầu vào lưng tôi. Thoi, đạp, bẻ xương, lên gối, đủ ngón. Huỳnh huỵch một lúc rất lâu, chúng ngừng tay: - Tại để con bé này ở đây cho nên nó không nói! https://thuviensach.vn Điệu chị Trinh đi, chúng lại xúm vào tôi. Chúng đánh như đập đất. Chợt cửa phòng mở đánh thình. Thằng Đâu, ác ôn khét tiếng ở Hàng Keo, đạp cửa nhảy vào, rít lên: - Mày không khai làm tao mất ngủ! Này... Nó nhấc bổng chiếc ghế gỗ gõ (5)lên, giáng vào ngang sườn tôi. Tôi nghe thấy hai tiếng "ự" và "rắc" liền cùng một lúc. Thằng Đâu cứ thế gõ phang tới tấp. Mặt nó nhợt nhạt, những mụn trứng cá đầy trên mặt nó lại đỏ sần lên. Đánh đến lúc phờ ra, nó quẳng ghế, co chân thật cao song phi vào mỏ ác tôi rồi dựa lưng vào tường thở rốc. Người tôi có lẽ xương cốt rời giập hết! ----- (5) Giống gỗ lim, có nhiều ở miền Nam Xuân hét: - Kêu con Trinh lên! Tôi bị đánh đã mềm nhừ, nhưng nhìn chị Trinh vào, tôi vẫn thấy ái ngại, tội nghiệp quá. Một người con gái tuổi còn nhỏ, ốm yếu mà bị bọn súc vật này đánh đập thế kia. Xuân hỏi chị Trinh: - Tài liệu của ai? Chị Trinh lặng im, không đáp. Lòng tôi vô cùng thương xót người nữ đồng chí trẻ tuổi. Quân thù tàn bạo, man rợ đến bước này! Vấn đề này không quan trọng gì, tôi có nhận cũng không sao. Tôi nói: https://thuviensach.vn - Đúng, tài liệu của tôi! - Lấy ở đâu ra? Ai đưa? Thằng Xuân chồm lên. - Tôi tự nghĩ ra. Tôi quen chị Trinh trong dịp đi cùng xe từ Gia Định về Thủ Đức. Về đây ở hai xà lim cách nhau một tấm cửa. Hồi một giờ trưa hôm nay, thấy hai bên đều ngủ yên mà chị Trinh thức, tôi gọi chị, nói cho chị ghi, bảo chị gặp ai thì nói lại cho biết để cùng chống học. Chiều thì các ông vào xét thấy... Chúng ngừng đánh ngay. Chúng không muốn làm to chuyện thật. Vì có gì đâu? Chống học phải vào xà lim, vào xà lim lại tuyên truyền chống học. Có thế thôi! Tôi bị còng tay giam ở Hàng Keo. Lưng tôi bị dùi cui lõi sắt đánh tím rạn lên không sao nằm ngửa được. Hai bên sườn nắn thấy lún như trái cây ủng. Khi ra sân ăn cơm, tôi cởi áo mình trần, ngồi xoay lưng cho mọi người nhìn rõ. Bọn công an thấy lưng tôi cũng phải lắc đầu. Thằng Quảng chắc không muốn tôi tố cáo chúng nó, bảo tôi: - Mặc áo vô, ông Thịnh! - Mặc rát lắm! - Sao để đến nỗi thế? - Nó kháy - Tại tuyên truyền chống người ta chứ gì? - Tại các ông đánh dã man quá, chứ sao lại tại tôi! Cái lưng tím lịm đến mấy tháng sau mới khỏi. Ở Hàng Keo mấy tháng ròng toàn bị còng tay. Hai người một còng, tối ngày sáng đêm, không bao giờ mở. Khi ăn cơm người này cúi xuống và https://thuviensach.vn cơm xong, người kia mới lại cúi xuống và được. Tháng 11 năm 1959, chúng thả tôi về Thủ Đức, nhốt "trại" kỷ luật. Chúng tôi biết sắp đi Côn Đảo đến nơi rồi. Khuya ngày 19--12-1959, chúng gọi chúng tôi ra. Nhà bếp đang đỏ lửa, chúng tôi đi ngang qua nói với vào: - Chào anh em, chúng tôi đi đảo. Chúc anh em mạnh khỏe, hoàn thành nhiệm vụ. Tới cửa nhà lao, chúng tôi chào vọng vào nhà các vợ con binh lính, nhân viên địch: - Nhà cầm quyền đem đày những người yêu nước chúng tôi ra Côn Đảo. Xin gửi lời chào đồng bào! Ba mươi người chúng tôi ngồi một xe bịt kín. Trước sau chúng tôi, có mấy chiếc xe thiết giáp nghiến xích rầm rầm. Sau cùng là một chiếc cần cẩu. Thằng trung úy, phó quản đốc nhà tù Thủ Đức ngồi xe gíp đưa chúng tôi đi. Tới rặng cây đường Hồng Thập Tự, rồi ra bến Ba Son. Xe chở tù đỗ kín sân Ba Son rồi. Thoáng thấy cái Pơgiô 203 của thằng Cò Nhượng và cái mặt nó hầm hầm ở bàn giấy giữa sân. Thằng này uống máu người không tanh, làm ăngkéttơ (6)ở bót Catina thời Pháp, nay vẫn tiếp tục nghiệp xưa giết hại những người cách mạng và đồng bào. Chúng tôi ngồi xếp hàng năm, cạnh bờ sông. ----- (6) Điều tra viên. (Nhưng Cò Nhượng là kẻ phụ trách điều tra sở mật thám Nam Kỳ, đóng tại đường Catina). https://thuviensach.vn Trời hửng sáng. Mặt sông lăn tăn. Mặt anh em tù nổi lên trắng bệch, hốc hác. Có tiếng người gọi tôi: - Ông Thịnh!... Ông Thịnh!... Trung úy Phạm Văn Quang! Vẫn đỏm dáng, chải chuốt, Quang từ chỗ tù Thủ Đức bước lại phía tôi: "Sao đó mà phải đi đấy? Ngoan cố lắm hả ông Thịnh?". Tôi đáp: - À, trung úy, chào trung úy. Đâu phải tại tôi, tại các ông đàn áp những người cách mạng. Quang cười: - Bây giờ ông chào tôi, sau này ông lờ đi đấy! Thằng này hay tình cờ gặp tôi. Và gặp lần nào cũng săn đón hỏi chuyện, cũng bóng gió đến vấn đề này. Một hôm ở Thủ Đức, tôi đang gánh đất đổ bãi bóng rổ trong nhà lao, Quang về kiểm tra nhà lao đã cố tìm tôi. Hắn và tôi nhắc lại những câu đã nói ở P42. Nhưng có điều, lúc tôi mới nói: "Tôi sẽ..." hắn ngắt lời tôi, tiếp luôn: "Gặp ở Hà Nội nhá, ông Thịnh?". Hắn vẫn không quên dạm lại cái ý xưa. Tôi nói: - Những người cách mạng chúng tôi là những người có thủy có chung. Chúng tôi lần lượt xuống tầu. https://thuviensach.vn BẤT KHUẤT Nguyễn Đức Thuận www.dtv-ebook.com Côn Đảo Anh em tù hàng một bước xuống cầu tầu. Tiếng còng sắt xích sắt khua xoang xoảng. Dọc hai bên đường xuống cầu tầu, cách hai mét lại một tên lính, lưỡi lê lăm lăm cắm họng súng. Cả những bộ xương biết cử động là chúng tôi, chúng cũng khiếp sợ! Chuyến tù ra đảo lần này phần đông là tù Phú Lợi. Thằng Đỗ Đình Kỳ, quê đâu như ở vùng Đình Bảng, Bắc Ninh, đại úy trưởng khu "chuyển hướng" ở nhà tù Phú Lợi, áp tải đi. Thằng này đánh tù, giết tù đã khét tiếng. Nó chuyên nghiên cứu cách đánh phá tổ chức của ta ở trong tù. Một tay nó nắm rất nhiều tù gian, mật vụ... Theo nó cùng đi có thằng trung sĩ Trị cũng lừng tiếng ác ôn. Trong kháng chiến, thằng Trị này phản bội, theo Pháp, vào lính commăngđô, nay tự vỗ ngực nhận một cách hãnh diện là "hung thần Phú Lợi". Làm trong cái ban điều tra của nhà tù Phú Lợi, cái lao động chính của nó là sử dụng cho nhanh cho mạnh hai quả đấm, hai mũi giày và quay hòm điện. Ngày nào cũng đánh người, ngày nào cũng ngửi máu người, cũng nghe tiếng người la, lâu dần thành tật. Ở phòng điều tra ra, đi khật khưỡng như say, nó nói: "Ngày nào tao không lấy máu Việt cộng, ngày ấy tao ăn không ngon". Và để cho ngon cơm, nó đánh các bà già chống học tập "tố cộng" như đánh két. Đấm thật lực vào giữa các bộ mặt răn reo, móm mém, nó khoái trá. Thấy các mớ tóc bạc bết đỏ máu tươi, nó cười. Dấn sâu vào con đường phản động, thằng này có lúc giật mình chột dạ nhưng lại tặc lưỡi: "Đã cưỡi cọp thì phải cưỡi tuốt luôn!". https://thuviensach.vn Hai thằng Kỳ, Trị này hay có lối lột truồng anh chị em tù ở Phú Lợi, đem nhốt xà lim kín mít rồi bơm nước ở hầm cứt vào cho ngập đến cổ. Ngâm đến lúc nào tù ngắc ngoải, chúng mới tháo nước ra. Bây giờ thằng quỷ sứ Trị này ra đảo, máu sẽ lại đổ nhiều thêm ở đảo đây... Anh em tù Phú Lợi xuống tầu trước, 30 người Thủ Đức chúng tôi xuống tầu sau. Tầu là loại tầu há mồm của hải quân ngụy. Bước xuống tầu, tôi thầm hỏi: cái tầu số 401 này, thời mồ ma thực dân Pháp đã đổ quân lên càn quét đồng bào ta ở những đâu? Hầm tầu lộ thiên. Tù nằm ngay ở sàn tầu, chân còng liền vào một thanh sắt dài suốt thân tầu. Tốp Thủ Đức chúng tôi chỉ bị còng tay vào một sợi dây thừng. Nhưng chỉ một chốc sau chúng tôi đã tự mở lấy còng, giải phóng cho cổ tay mình, bằng cái cách riêng mà kẻ thù không sao biết được. Tầu ra đảo chuyến này chật ních những tù. Lính gác đi lại lố nhố trên thành tầu. Ở mũi tầu, gài một cây đại bác 37. Tám khẩu 20 ly luôn luôn động đậy, màu đui đạn vàng choé tương phản rất mạnh với màu sắt gỉ, màu hắc ín, màu quần áo và da mặt nhợt nhạt của tù. Còi rúc! Khói đen nhào xuống lòng sông. Con tầu khẽ rùng mình. Người tôi nao nao. Thôi từ biệt đất liền, từ biệt đồng bào. Ra đảo biết ngày nào trở lại! Tôi nhìn trân trân lên qua thân tầu cố níu lấy lần chót hình ảnh Sài Gòn. Nhưng những mái nhà, những ngọn cây và bờ con sông Sài Gòn... tất cả đều biến mất; tầm mắt của tôi đã bị thanh tầu ngăn lại. Tâm tư tôi bời bời trong tiếng máy. Tôi còn được gặp lại các đồng chí và vợ con nữa không? Các đồng chí và vợ con tôi có hay rằng sáng nay, ngày 20-12-1959 tôi bắt đầu xa lìa hơn nữa những người thân? Không chỉ là lìa xa, có thể là lìa mãi mãi! Côn Đảo, chốn địa ngục mù mịt giữa biển https://thuviensach.vn khơi, phơi trắng xương chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước, tôi nào còn lạ! Lòng trào lên nỗi nhớ Sài Gòn, nỗi nhớ đồng chí, nhớ vợ, nhớ con. Phảng phất ý nghĩ: thôi chuyến đi đảo lần này chắc sẽ vùi thây ở đó. Khỏi bến Hàm Tử, sóng bắt đầu nhồi mạnh. Tầu lắc. Chim biển bay, tung những đôi cánh trắng muốt. Én liệng uyển chuyển, sà thấp xuống mạn tầu. Nắng rót đầy khoang. Cảnh đẹp này thật trái với tình người. Sóng vỗ vào thân tầu thình thình, đều đặn. Sóng chờm lên, rũ bờm ngầu trắng rồi hùng hổ đổ thác xuống chúng tôi. Chỉ vài con sóng, chúng tôi đã ướt sũng từ đầu đến chân. Máy bay phản lực Mỹ hộ tống con tầu một quãng, rít lên như xé không khí. Tôi nhớ lại lần đi đày đầu tiên ra Côn Lôn, cách đây 16 năm. Có lẽ cũng một tuyến đường này, cũng cái màu xanh của biển này, cũng những bọt sóng này. Nhưng lần ấy, chúng tôi hơn một trăm người không bị còng, ngồi tầu buôn lớn, đi cùng hành khách. Mấy phụ nữ Pháp hỏi chúng tôi vì sao phải tù. Chúng tôi nói chúng tôi là người của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh, trong phe đồng minh, đánh Pháp đuổi Nhật, giành độc lập dân tộc. Họ tỏ vẻ kính trọng và biếu chúng tôi khá nhiều thuốc lá... Bây giờ chúng tôi chui rúc trong đáy tầu, ướt đẫm. Tự nhiên hai cảnh xưa và nay hiện lên rõ rệt trước mắt tôi. Hình ảnh Côn Đảo trước đây tôi từng sống và hình ảnh Côn Đảo hiện nay tôi mới nghe nói, có lúc hầu như nhòa làm một, có lúc lại chia ra rành rọt. Rồi cái viễn cảnh ghê rợn của sự đày ải, chết chóc thình lình nhào đến, đen tối. Anh em tù say sóng nôn mửa. Những người ốm nằm li bì, vật vã. Những người khỏe ngồi mệt lả, ôm lấy gói đồ nghèo nàn vào bụng để che nước. Thằng Trị ăn bớt của tù, chỉ phát cho mỗi người ra đảo một ổ bánh mì và một miếng đường thẻ. Nhưng không ai thấy đói vì không tài nào ăn được lúc này. https://thuviensach.vn Sự lo âu hiện lên ở mỗi con mắt mệt mỏi của người tù. Những nòng súng đen ngòm chõ xuống đầu tù. Và bọn sĩ quan ngụy ngồi trong cabin hếch mặt lên nghe một thằng Mỹ trẻ ranh truyền dạy điều gì. Thằng Mỹ mới chừng 22, 23 tuổi, đeo kính trắng không gọng, đội mũ ca lô viền đỏ, thỉnh thoảng đi ra ngó chúng tôi. Tôi cố ý phân biệt cái lon trên ve áo nó xem nó là hạng "cố vấn" gì, nhưng xa quá, không rõ. Anh em tức giận bảo nhau: - Tầu này bao nhiêu người Việt Nam mà để mình nó chỉ huy kìa, bẻ cổ nó đi! - Thằng Mỹ nắm đến cả nhà tù, không bẻ cổ chúng nó đi không được! - Không chuyến tù nào không có "cố vấn" Mỹ ốp! Quá trưa, tôi chợp mắt... Gần tối, tôi tỉnh dậy. Tầu vẫn chao mạnh. Sóng lừng vẫn hắt nước ào ào qua thành tầu đổ xuống chúng tôi. Lưỡi tôi mặn chát nước biển. Da săn lại vì dầm nước lâu. Rét! Hai hàm răng va nhau... Chân trời đã mờ thẫm. Vài nhài quạt đỏ chót bắt lên rực rỡ ở đằng tây. Mặt biển tím dần... Tỉnh dậy lần sau, tôi thấy trời đầy sao thì đoán là khuya lắm rồi. Một cảm giác là lạ khiến tôi chú ý. Bên tai tôi hoàn toàn im ắng. Tiếng máy nổ nhỏ hẳn lại, gần như tắt; không có cả tiếng sóng. Con tầu chỉ hơi lặng lẽ đung đưa. Có tiếng chúng nó xì xào trên cao: "Đến rồi!". À, đảo! Một giai đoạn mới sắp bắt đầu đây. Giai đoạn mới ấy đang chờ chúng tôi bên kia mạn tầu. Những cái gì sắp đến? Côn Đảo thời Mỹ - Diệm khác gì Côn Đảo thời Pháp? https://thuviensach.vn Mặt trời mọc ở biển rất nhanh. Chốc lát, Côn Đảo đã dựng lên lù lù trước mặt, rõ cây, rõ nhà, rõ đường đi, dây điện. Tôi đứng dậy ngó lên. Núi Chúa vẫn nghiêm trang. Núi Lò Vôi vẫn sừng sững. Mùa đông, cây trụi lá để lộ ra từng mảng núi đá xám lạnh. Kia cầu tầu, kia lao 1, nhà thương, kia đường đi An Hải ra Đầm, kia đường đi Lò Vôi ra tới Hàng Dương. Chao, cảnh vật hệt như xưa, cũng bức tường ấy, mái nhà đỏ ấy, cũng ngọn cây và hình như cũng cả đám mây ấy nữa. Nhưng gặp cảnh quen này, lòng tôi thấy rầu, thấy ngán làm sao! Sà lan từ đảo áp vào tầu. Một thằng sĩ quan, trung úy Vận, dẫn đầu một tốp lính và công an leo lên, vào cabin nói chuyện với thằng Kỳ, hoa chân múa tay. Còn tù chúng tôi thì lần lượt bám dây thừng tụt xuống sà lan. Mấy chục người Thủ Đức cố tìm cách ngồi gần nhau để có cơ được về cùng một "trại". Sà lan cập cầu tầu. Chúng tôi tay xách túi áo quần, tay bám đá leo lên. Nước cạn, cầu cao, leo rất chật vật. Riêng tôi, khi bám những phiến đá hộc của cầu tầu, lại nhớ đến biết bao kỷ niệm. Nhớ đến những người tù xe đá ra làm cầu này và chết gục ở đây. Mỗi phiến đá giá trị một mạng người. Nhớ đến ngày Cách mạng Tháng Tám. Ôi cái ngày huy hoàng bậc nhất trong một đời người. Hôm ấy, tôi đứng ở chính cái cầu tầu này, ở chỗ bên trái tôi hôm nay đây, để chờ tầu Phú Quốc và ba mươi chiếc thuyền từ đất liền ra đón. Đoàn đại biểu tù Côn Đảo do anh Phạm Hùng dẫn đầu. Đoàn đại biểu chính quyền cách mạng từ đất liền ra do anh Tưởng Dân Bảo dẫn đầu. Đoàn tầu, thuyền nườm nượp giương buồm lướt tới. Cờ đỏ sao vàng phấp phới, vẫy vùng trên biển cả. Hai đoàn đại biểu nhảy lên reo hò. Từ tít xa, hai đoàn đại biểu bắn súng sáu chỉ thiên để chào mừng nhau. Tiếng reo hò, tiếng súng nổ vang. Côn Đảo thấy niềm vui của con người như thế nào là trong những ngày ấy. Tại cái cầu tầu này, lúc tôi ở kíp thuộc da, tôi vẫn chiều chiều ra đứng ngắm nhìn hoàng hôn trên biển cả. Mặt trời lặn rồi, chỉ còn ánh đỏ nhuộm https://thuviensach.vn loang một vùng rất rộng trên nước, biển phẳng lặng như một tấm gương hồng, lòng tôi xao động hướng về quê hương đất nước... Lúc đó, chúng tôi đã biết rằng Cách mạng đang sôi sục không khí tiền khởi nghĩa. Đứng dõi mắt về đất liền là một yêu cầu rất bức thiết của tình cảm chúng tôi lúc bấy giờ. Tôi nắm tay Mười nhưng lên đến cầu tầu chen lấn nhau thế nào lại lạc mất. Địch bắt tù ngồi xếp hàng năm rồi chúng đi đếm số. Lính bảo an quần áo vàng khè gác đầy bốn phía. Bọn sĩ quan, lon, dây, mề đay lủng liểng hầm hầm đi lại. Bọn tù tay sai lăng xăng quát tháo... Roi, gậy quất đen đét vào không khí. Chúng định áp đảo tinh thần chúng tôi ngay từ những phút đầu. Tôi ngồi cúi đầu xuống lặng lẽ suy nghĩ. Sắp dấn thân vào sự đày ải, tôi miên man nghĩ tới bước đường gian truân trước mắt, bước đường ấy đầy đau thương và dài thăm thẳm. Chúng hét tù đi. Tai tôi nghe rõ tiếng chúng hô mà lại tưởng như ở từ đâu rất xa vọng tới. Tôi muốn thây kệ tất cả. Thân thể và trí óc tôi không hòa hợp với nhau nữa. Đi gần hết cầu tầu, lại một vật nữa đập vào mắt tôi và tôi càng ngập sâu vào thế giới ký ức. Cây bàng! Cây bàng đầu cầu tầu vẫn xoè mấy tầng tán tròn rộng. Dưới bóng râm này, ban tổ chức chúc mừng Việt Nam độc lập chúng tôi đã họp bao nhiêu lần, những cuộc họp vui nhất, sôi nổi nhất. Lúc đó ban tổ chức đã mày mò tìm ra được ở đâu mấy bộ trống cái đem đánh trong lúc chào cờ của buổi lễ chúc mừng Việt Nam độc lập. Sau cây bàng đến "dinh ông lớn", cái boonggalô của tên chúa đảo người Pháp xây ngay bên đường cái, chỗ cầu tầu đổ ra. Vẫn mầu vôi vàng như khi chi ủy nhà tù - anh Lê Duẩn làm bí thư - thường đến họp ở đó. https://thuviensach.vn Thoắt tôi lại nghĩ đến anh Bảy Tình, người được phân công trông nom boonggalô này. Rất nhiều niềm vui mừng đã hình thành trong ngôi nhà này đây, sau ngày Cách mạng thành công. Anh Bảy Tình đã hy sinh trong kháng chiến. Chúng tôi thất thểu đi. Bọn lính cầm súng cắm lưỡi lê đứng dàn ở hai bên thị uy, cách năm mét một thằng. Sau lưng bọn này, lũ tù tay sai vô liêm sỉ nhông nhông bám lấy chúng tôi, ngoạc mồm ra hô những khẩu hiệu phản động, đả đảo cái này, ủng hộ cái kia. Tứ phía ầm ầm tiếng hò la đe dọa... Tôi khác nào đang sống biệt một chỗ. Chân bước, tai nghe tiếng quát nhưng toàn bộ tâm hồn lại ngập vào dĩ vãng. Bản Chế (1)! Chỗ này có cái "công xưởng" đóng thuyền, sửa tầu của bác Tôn ngày trước. Tôi thấy lại rành rành bóng bác Tôn cặm cụi búa kìm cố sửa chiếc ca nô tàng để đưa đoàn đại biểu tù về đất liền theo quyết nghị của chi ủy. Chiếc ca nô sửa chưa xong, đất liền đã cho tầu ra đón. Chiếc ca nô thế là làm cái việc đưa đại diện tù Côn Đảo ra rước đoàn tầu, thuyền và đại biểu của Chính phủ cách mạng cập bến Côn Lôn... Tôi ngửa cổ nhìn cái gác nhỏ ngoài cửa Bản Chế. Vẫn như dạo đồng chí Võ Sĩ bố trí cho chi ủy nhà tù lên đó viết đề cương huấn luyện chính trị. Đồng chí Võ Sĩ cũng hy sinh trong kháng chiến... Bên trong Bản Chế, loáng thoáng mấy anh em tù mặc quần áo bà ba đen nhòm ra. Xưa, khi tôi ra vào đây vẫn thường thấy anh em tù ngấp nghé như vậy và tôi nhớ đến hình dáng đồng chí Phạm Hùng cầm lá duối đánh bóng đồi mồi ở đó. Khỏi Bản Chế, đụng nhà thương. Trên cổng còn hằn nét chữ Ămbuylăngxơ (2)và trên đó là dòng chữ "TRẠI 2". À, chúng nó để lao những người "ly khai" ở nhà thương xưa đây. Qua cổng thành lao 2, quang cảnh khác hẳn. Không huyên náo lạnh ngắt như tờ. Những cây bàng trước hai dãy nhà giam rụng hết lá. Những bồn cỏ vàng lụi. Những cây náng héo rũ ở trong khạp. Trên thành giếng trơ https://thuviensach.vn trọi một cái gầu. Trên lưng giếng vẫn con số 1921 mốc rêu. Cách đây 16 năm tôi đã thấy nó, y hệt thế. Nhưng trên chòi gác, bọn lính đứng đầy. Và chúng án kín cả tầng dưới nữa. Chúng gọi tên, đếm số rồi lần lượt đưa chúng tôi vào các "phòng" giam. Tôi vào "phòng" 6. "Phòng" này ở cái dãy trước kia tôi vẫn đến khám bệnh, cái dãy tôi có thể thuộc từng viên gạch bó hè sứt sẹo ra sao. Nhìn cái hiên dài dặc tráng xi măng, tôi vụt thấy lại hình ảnh anh Lê Duẩn ngồi xe chỉ, mặc áo xanh cụt tay chui cổ và chiếc quần cụt, bộ "tù phục" của Côn Đảo... Còn cái "phòng" 5, bên cạnh "phòng" 5 này, đúng vào hôm tầu Phú Quốc ra đón, anh Vương Văn Huống (3)đã đào được ở dưới hầm bí mật lên một rương đầy sách, do các đồng chí bị tù từ năm 1930 chôn giấu. Một rương toàn sách lý luận bằng tiếng Pháp hoặc đã dịch ra tiếng Việt. Tôi được giao giữ cuốn "Nguyên lý chủ nghĩa Mác - Lênin" và một cuốn mất bìa, nhưng nội dung viết về triết học. Cả hai cuốn đều chép tay... ----- (1) Tên một nhà lao từ thời Pháp, nơi nhốt tù làm nghề thủ công. (2) Bệnh xá. (3) Anh Vương Văn Huống đã hy sinh trong kháng chiến. Đối diện "phòng" 6, ở dãy bên kia trước đây là nhà xác. Hồi ấy, sáng nào chẳng có xe đến kéo xác tù ra vùi ở nghĩa địa Hàng Dương. Có ngày, chính mắt tôi trông thấy lôi đi đúng ba mươi cái thây bọc trong bao bàng xơ xác. Những nấm mồ của các đồng chí ta bây giờ còn không? Tôi bất giác muốn được qua Hàng Dương viếng thăm. Không chừng tôi sẽ đó "khai hội" cùng với các đồng chí ta thôi. https://thuviensach.vn Mệt vì xúc động, tôi bải hoải cả người. *** Tới Côn Đảo, địch tạm nhốt các đồng chí vào lao 2 - lao những người "ly khai". Sau đó tù tay sai (còn gọi là tù gian), nhân viên cấp dưới, và rồi cả nhân viên cấp cao thay nhau đến dụ dỗ "ly khai". Thuyết lý, dọa nạt, dỗ dành, không kết quả, địch chuyển các đồng chí sang lao 4 - lao của những người chống "ly khai" mà lâu nay đã quen gọi là lao 1... ... Từ lao 2 sang lao 3 xa non một kilômét. Trên quãng đường ấy, óc tôi lại tự động ôn lại thời xưa. Khi đi ngang qua sân banh, tôi thấy hiện lên rõ vô cùng, quen thuộc vô cùng lá cờ đại phấp phới tung bay trên kỳ đài hôm chúng tôi làm lễ mừng Tổ quốc độc lập. Hình ảnh lá cờ này như mở cửa cho kho kỷ niệm tự do trào tuôn ra. Thế giới ký ức lôi cuốn ngay tôi, tôi không cưỡng nổi. Những chi tiết hết sức nhỏ nhặt, những chi tiết có lẽ từ lúc tôi trải qua đến nay chưa nghĩ tới lần nào, bây giờ thức tỉnh ở trong đầu tôi, tưởng đâu chỉ vừa mới diễn ra hôm qua, hôm kia vậy. Tôi nhớ cả đến gốc cây mù u (4)tôi và anh Chi Cò hay ẩn dưới bóng nó mỗi khi trời nắng phải đi qua sân banh. Tôi đưa mắt tìm nó. Kia, còn đó. Cả cái bóng râm đổ nghiêng trên mặt đất của nó vẫn hình thù như xưa. ----- (4) Một thứ cây có hạt ép dầu thắp được. Khỏi sân banh một lúc, đến khúc đường tôi rải đá ngày xưa. Dạo ấy, ở chỗ này tôi đã gặp người thầy thuốc già có cảm tình với chúng tôi. Hôm ấy, rải đá xong, tôi chống xẻng đứng nghỉ. Ông thầy thuốc già ở trong nhà ra hóng mát thấy tôi hỏi vì sao bị đày ra đảo. Tôi nói vì làm cách mạng đánh Pháp, đuổi Nhật, vì muốn giải phóng đất nước, xây dựng một nước Việt Nam độc lập và dân chủ. Bữa đó, tôi nói khá dài về độc lập, dân chủ và người cộng sản là những người yêu nước chân chính, trước sau một lòng https://thuviensach.vn một dạ vì dân vì nước, thà chết không chịu làm nô lệ. Ông ta lắng nghe, cuối cùng, mỉm cười kín đáo. Từ đấy, tôi đến nhà thương lần nào, ông cũng đón tôi bằng một nụ cười. Tôi xin gì, ông cũng sẵn lòng cho. Tôi thường vờ bệnh đến xin ông giấy để vào nhà thương làm công tác liên lạc. Nghe đâu trong kháng chiến, ông phục vụ tại một quân y viện ở bưng biền. Đây, chỗ hai chúng tôi nói chuyện với nhau ở đây, cạnh cái bụi cỏ gấu rậm rạp này... Sau khúc đường đá đến đoạn mương chảy ra biển. Anh Vương Văn Huống và tôi xây cái bờ đá của đoạn mương này. Những viên đá hộc nhẵn bóng như mài rồi. Chân tôi bước đi, những hình ảnh cứ lần trải ra. Và tôi cứ để mặc cho mình chìm đắm trong những hình ảnh đó. Đây, nhà "batoa"! Sụp đổ điêu tàn, nhìn vào chỉ thấy cỏ dại và rêu xanh. Kia vườn dừa! Dừa đã cao lắm và sai trái quá. Vườn dừa này cũng bàn tay tù chúng tôi chăm bón, vun trồng. Hết vườn dừa thấy một tấm biển đề "Cấm chụp hình". Tấm biển này mới. Một ngôi chùa nhỏ cạnh đó. Ngôi chùa cũng mới, giữa sân chùa có một lư hương bằng xi măng. Bên trái đường là đồn bảo an với dãy tường dài có dòng khẩu hiệu kẻ thật lớn và không có dấu: "Đong tien xa hoi" và "Viet nam cong hoa muon nam". Tôi bất giác đọc chệch thành "Việt Nam cộng hòa muốn nằm". Và miệng tự nhiên cứ tủm tỉm một mình: "Đồng tiền xã hội", "Việt Nam cộng hòa muốn nằm... nằm bẹp, hừ Việt Nam cộng hòa muốn nằm bẹp!". Đằng sau đồn bảo an, lấp ló dãy nhà trước kia kíp thợ hồ ở... Đến đây thì tới lao 4, "banh" 3 ngày xưa. Thằng Kỳ, thằng Trị đã chực sẵn ở cửa, mỗi thằng cầm một sợi roi mây ở tay. Mặc kệ chúng mày, tao phải xem xem còn có những gì thay đổi không đã. Tôi nghĩ như vậy và đưa mắt liếc nhìn khắp xung quanh: hàng bàng lớn chúng tôi thường ngồi đập đá dưới tàn bóng sum suê nay chỉ còn lại gốc. Về phía Lò Vôi, hàng bàng tự tay tôi trồng chỉ còn có một cây nay đã to bằng bắp đùi. Nhưng những cái hố tôi đào để trồng bàng, rất lạ, lại vẫn còn nguyên. Phía bãi biển, hàng https://thuviensach.vn cây so đũa và me cũng tay tôi trồng đã biến mất sạch. Cái vườn rau xưa kia ở trước cửa banh nay đã thành rừng rồi. Con đường ở đoạn này, anh Lê Duẩn hay qua lại lắm. Lúc ấy anh làm ở Lò Vôi và đang bận viết chương trình huấn luyện đề cương cách mạng dân chủ. Cũng ở đoạn đường này, một hôm anh Võ Sĩ nói cho chúng tôi nghe khá tỉ mỉ về hội nghị Ianta có nhiều điều lý thú... Cổng "banh" 3, tường bên trái "banh" 3, dãy "xan" 1, 2, 3, 4 ngổn ngang gạch ngói. Ngày hòa bình mới lập lại, anh em tù của ta đã đập phá nó tan tành. "Xan" 5, "xan đề đănggiơrơ" (5)ngày trước, thì không suy suyển. Tôi như nghe rõ lại cả tiếng mấy anh Phạm Hùng, Giáo Long và Ất ngồi chồm hỗm may áo tù ở đây tán tào lao với anh em "xan" 7 mỗi khi chúng tôi có việc đi qua. Còn cái "xan" 7 này, chà, tôi ở đó cũng khá lâu đấy!... Toàn nơi quen, cảnh cũ nhưng người đã khác xưa. Theo tiếng gọi của cách mạng, chúng tôi giờ mỗi người một phương. Có người vĩnh viễn chúng tôi không bao giờ còn được cầm tay, giáp mặt nữa. Sau gần hai chục năm trời trở lại chốn này, mái đầu tôi đã lốm đốm hoa râm. Tuổi thanh xuân và tuổi trung niên của tôi thế là đều ở Côn Đảo! ----- (5) Phòng giam những "phần tử nguy hiểm". Chúng đưa chúng tôi vào khám 9. Tôi tự dặn ngay tôi: "Này, chớ mà có lại duy tâm!" Lần đi đày trước, lúc mới đến đảo, tôi ở khám 9. Lần này cũng vậy. Lần trước sống trở về. Lần này, lại ở khám 9 đầu tiên, chắc lại cũng sống trở về. Ây, chỉ một chuyện ngẫu nhiên vô nghĩa như vậy nhưng nếu duy tâm cũng có thể chắp hai việc xa vời kia lại với nhau và làm nảy ra từ đó một tia hy vọng. Rồi từ hy vọng ấy có thể lại nảy ra một cái gì khác, cứ thế nhân lên. Điều này có hại hay không, chưa biết, nhưng nó đã là duy tâm thì tôi phải khắc phục nó thôi. https://thuviensach.vn