🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook Barack Obama - Hy Vọng Táo Bạo Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Table of Contents Chương mở đầu Chương 1: Đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ Chương 2: Giá trị Chương 3: Hiến pháp Chương 4: Chính trị Chuơng 5: Cơ hội Chương 6: Niềm tin Chương 7: Chủng tộc Chương 8: Thế giới ngoài kia CHUƠNG 9 : Gia đình Lời kết Lời Cám ơn https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn B A R A C K O B A M A HY VỌNG TÁO BẠO Suy nghĩ về việc tìm lại giấc mơ Mỹ NGUYỄN HẰNG dịch NHÀ XUẤT BẢN TRẺ --- Chia sẻ ebook : http://downloadsach.com/ Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi ---o0o--- Kính tặng những người phụ nữ đã nuôi dạy tôi nên người - BÀ NGOẠI TÔI, TUTU, viên đá tảng của cuộc đời tôi và MẸ TÔI, tình thương yêu của mẹ vẫn sống mãi trong tôi https://thuviensach.vn Mục lục Chương mở đầu Chương 1: Đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ Chương 2: Giá trị Chương 3: Hiến pháp Chương 4: Chính trị Chuơng 5: Cơ hội Chương 6: Niềm tin Chương 7: Chủng tộc Chương 8: Thế giới ngoài kia CHUƠNG 9 : Gia đình Lời kết Lời Cám ơn https://thuviensach.vn Chương mở đầu Đã gần mười năm kể từ khi tôi bắt đầu bước chân vào hoạt động chính trị. Lúc đó tôi khoảng 35 tuổi, tốt nghiệp trường luật được bốn năm, vừa mới kết hôn và nhìn chung nóng vội với đời. Có một ghế trống trong Nghị viện bang Illinois, và một vài người bạn gợi ý là tôi nên ra tranh cử. Họ cho rằng với nghề nghiệp là một luật sư về quyền công dân và những mối quan hệ tôi có được trong thời gian hoạt động cộng đồng, tôi sẽ là một ứng cử viên có triển vọng. Sau khi bàn bạc với vợ. tôi tham gia cuộc đua và làm đúng những gì mà một ứng viên lần đầu nên tham gia tranh cử thường làm. Tôi nói chuyện với tất cả những ai lắng nghe tôi. Tôi đến những mục họp câu lạc bộ và các tuổi gặp mặt của nhà thờ, các tiệm thẩm mỹ và cửa hàng cắt tóc. Chỉ cần thấy một "nhóm" hai người đứng ở góc phố là tôi sẵn sàng băng qua đường, đưa họ tờ rơi vận động tranh cử. Và đi đến đâu tôi cũng bị người ta hỏi cùng hai câu: "Anh đào đâu ra cái tên ngộ nghĩnh thế?" Và rồi: "Trông anh cũng khá đàng hoàng. Sao anh lại muốn nhảy vào một lĩnh vực bẩn thỉu và hiểm ác như chính trị”. Tôi đã quen với những câu hỏi này, chúng chỉ là dạng khác của những câu hỏi mà tôi nhận được vài năm trước đó khi tôi lần đầu tiên đến Chicago, làm việc ở một khu vực thu nhập thấp. Những câu hỏi đó báo hiệu sự hoài nghi không đơn giản dù là đối với chính trị mà chính là đối với ý nghĩa cuộc đời của một người hoạt động công chúng. Đó là sự hoài nghi của một thế hệ đã mất lòng tin vào những lời hứa, ít nhất là ở vùng phía Nam nơi tôi đang cố gắng đại diện. Tôi thường trả lời họ bằng cách mỉm cười, gật đầu, và nói rằng tôi hiểu nỗi hoài nghi đó, nhưng hiện nay, và nhất là trong quá khứ luôn có một truyền thống khác về chính trị, một truyền thống đã tồn tại từ ngày lập nước cho đến ngày thắng lợi của phong trào đấu tranh cho https://thuviensach.vn quyền công dân, một truyền thống dựa trên một suy nghĩ giản dị rằng chúng ta phụ thuộc lẫn nhau, rằng những điều gắn kết chúng ta thực sư nhiều hơn, lớn hơn nhưng điều chia rẽ chúng ta, và nếu có đủ người tin vào điều đó, hành động vì điều đó, thì mặc dù chúng ta chưa thể giải quyết được hết mọi khó khăn, nhưng chúng ta sẽ làm được điều gì đó có ý nghĩa. Quả là một bài diễn văn thuyết phục, tôi nghĩ thế. Và mặc dù tôi không chắc lắm là tôi gây được ấn tượng như nhau cho mọi thính giả, nhưng cũng có đủ người đánh giá cao sự nhiệt tình và tự tin của tuổi trẻ ở tôi, nhờ thế, tôi đã trúng cử vào Nghị viện bang Illinois. SÁU NĂM SAU, khi tôi quyết định tranh cử Thượng nghị sỹ Mỹ, tôi lại không dám chắc về chính bản thân mình. Nhìn về mặt nào thì lựa chọn nghề nghiệp của tôi cũng có vẻ đúng. Sau hai nhiệm kỳ tôi nỗ lực làm việc ở phe thiểu số, đảng Dân chủ cũng đã giành được quyền kiểm soát Thượng viên bang, và tiếp đó tôi đã thông qua một loạt các dư luật, từ cải cách hệ thống án tử hình bang Illinois đến mở rộng chương trình y tế cho trẻ em. Tôi còn tiếp tục giảng dạy ở trường Đại học Luật Chicago, một công việc tôi yêu thích, và đôi khi tôi được mời đến nói chuyện ở vài nơi trong thành phố. Tôi duy trì được cho mình sự độc lập, tên tuổi tốt, cuộc hôn nhân, và nếu nói chính xác thì tất cả những điều này đều bị đe doạ kể từ khi tôi đặt chân lên vùng thủ phủ bang. Nhưng trong những năm đó, tôi cũng phải trả giá. Đôi khi, tôi nghĩ đó chỉ là vì tôi đang già đi, vì nếu bạn để ý thì sẽ thấy mỗi năm qua đi, bạn sẽ càng gắn chặt hơn với các thói xấu của bạn - lĩnh vực mà bạn kém hiểu biết, những thói quen suy nghĩ, có thể do di truyền hoặc do môi trường, nhưng hầu như chắc chắn là ngày càng tồi tệ hơn, giống như đau ở chân lâu ngày chạy lên đau nhức ở hông. Với tôi. https://thuviensach.vn một trong những thói xấu đó đã trở nên mãn tính, tôi không còn biết trân trọng, dù mọi điều có tốt đẹp đến mấy, vì may mắn luôn chờ đợi tôi. Tôi nghĩ đây là một thói xấu đặc thù của thế giới hiện đại, cũng là thói xấu đặc thù của người Mỹ, và không ở đâu điều này thể hiện rõ hơn trong chính trị. Không rõ nghề chính trị khuyến khích tính xấu đó hay đơn giản là nó thu hút những người mang tính cách này. Có người nói rằng mỗi người đều cố gắng hoặc sống xứng đáng với kỳ vọng của người cha, hoặc bù đắp lại những sai lầm của cha, và tôi nghĩ có thể đây là nguyên nhân của các thói xấu của tôi và mọi tính cách khác. Dù là lý do gì thì việc tôi quyết định chạy đua với một nghị sỹ Dân chủ đương nhiệm trong cuộc bầu cử năm 2000 là hậu quả của thói xấu mãn tính này. Đó là một cuộc đua thiếu cân nhắc, và tôi đã thua đau đớn - một loại thất bại đánh thức bạn trở lại với thực tế là cuộc sống không diễn ra như bạn chờ đợi. Một năm rưỡi sau, khi vết thương đã lành lại, tôi có hẹn ăn trưa với một cố vấn truyền thông, người đã đôi lần khuyến khích tôi tranh cử cấp bang. Ngẫu nhiên bữa trưa đó được sắp xếp vào cuối tháng Chín năm 2001. “Chắc anh thấy là động lực chính trị bây giờ đã thay đổi đúng không?”. Anh ta hỏi tôi khi lấy món salad. Tôi hỏi lại: “Ý anh là sao?” Nhưng tôi biết rõ anh ta định nói gì. Cả hai chúng tôi đều nhìn vào tờ báo đặt cạnh anh ta. Trên đó, ngay trang nhất, là tấm hình Osama bin Laden. “Kinh khủng, đúng không?”. Anh ta lắc đầu: “Thật xui quá. Tất nhiên anh không thể đổi tên được. Các cử tri nghi ngờ ngay. Anh biết đấy, nếu anh mới bắt đầu sự nghiệp, anh có thể dùng một cái lên khác hay cái gì đó. Nhưng giờ thì… » Anh kéo dài giọng và nhún vai tỏ vẻ xin lỗi trước khi gọi người bồi bàn đem hóa đơn thanh toán. https://thuviensach.vn Tôi nghi là anh ta nói đúng, và điều đó ăn dần ăn mòn tâm trí tôi. Lần đầu tiên trong sự nghiệp của mình, tôi biết đến cảm xúc đố kỵ khi nhìn những chính trị gia trẻ tuổi hơn tôi, nhưng lại thành công ở lĩnh vực mà tôi thất bại, họ đi lên vị trí cao hơn, làm được nhiều hơn. Niềm vui của nghề chính trị - cảm giác kích thích khi tranh luận, cảm giác ấm áp da thịt khi bắt tay và chìm vào đám đông - dần mờ nhạt đi bên cạnh những công việc tầm thường hơn của nghề này: những lần đi xin tiền, những cuốc lái xe dài về nhà sau buổi dạ tiệc kéo dài hơn hai giờ so với dự kiến, những món ăn chán ngắt, không khí nhạt nhẽo và cuộc nói chuyện cộc lốc qua điện thoại với vợ - người phụ nữ vẫn ở bên tôi, nhưng đã quá mệt mỏi với việc phải một mình chăm sóc lũ trẻ và bắt đầu đặt dấu hỏi rằng tôi xem trọng gia đình hay sự nghiệp hơn. Ngay cả với công việc lập pháp - điều khiến tôi theo đuổi nghề này, cũng bắt đầu trở nên quá to tát, đi quá xa khỏi những cuộc tranh cãi lớn về thuế, an sinh xã hội, y tế, việc làm đang diễn ra ở tầm quốc gia. Tôi bắt đầu nghi ngờ con đường mình đã chọn; tôi bắt đầu có cảm giác mà tôi nghĩ một diễn viên hay vận động viên phải trải qua khi anh ta nhận thấy mình đã dùng cạn tài năng và vận may sau nhiều năm chờ đợi mỏi mòn giữa những buổi diễn thử hay nỗ lực thi đấu trong các giải đấu phụ. Giấc mơ sẽ không thành hiện thực, và giờ đây anh ta phải đối mặt với lựa chọn: chấp nhận sự thật như một người trưởng thành và chuyển sang theo đuổi một thứ khác thực tế hơn, hay từ chối nó và cuối cùng trở thành một kẻ cay đắng, cáu kỉnh và có một chút nào đó thảm hại. TỪ CHỐI, GIẬN DỮ, thỏa hiệp, thất vọng - tôi không chắc liệu tôi đã trải qua hết tất cả các giai đoạn mà các chuyên gia đã nói. Tuy nhiên, về mặt nào đó, tôi đã đi đến được chỗ chấp nhận giới hạn của mình, cũng như phải chấp nhận cái chết. Tôi lại tập trung vào công việc trong Thượng viện bang và tự hài lòng với những cải cách, những đề xuất mà tôi có thể làm được ở vi trí của mình. Tôi dành nhiêu thời gian hơn cho gia đình, ngắm các con gái của chúng tôi lớn lên, yêu thương chăm sóc vợ, và nghĩ về nghĩa vụ lâu dài là nuôi gia đình của tôi. Tôi chơi thể thao, đọc tiểu thuyết, và bắt đầu https://thuviensach.vn hiểu giá tri của việc trái đất quay quanh mặt trời, của việc bốn mùa luân chuyển mà không cần sự tham gia gì của tôi. Và tôi nghĩ, chính sự chấp nhận này đã khiến tôi có một ý nghĩ hết sức đường đột là tranh cử vào Thượng viện liên bang. Tôi mô tả với vợ tôi ý tưởng này như một chiến lược được ăn cả ngã về không, đây là nỗ lực cuối cùng để thử thực thi các ý tưởng của tôi trước khi tôi làm một người sống lặng lẽ hơn, ổn định hơn, và có thu nhập cao hơn. Vợ tôi, có lẽ vì thương hại hơn là bị thuyết phục, đồng ý để tôi tham gia cuộc đua cuối cùng này. Tuy nhiên cô ấy cũng nói trước rằng vì cô ấy muốn có một cuộc sống gia đình yên ả, nên tôi không nên trông mong cô ấy sẽ bỏ phiếu cho tôi. Tôi để cô ấy thoải mái tự quyết định trong canh bạc rất chênh lệch này. Peter Fitzgerald, nghị sỹ đương nhiệm đảng Cộng hòa đã chi 19 triệu dollar tài sản riêng của ông để giành ghế từ người tiền nhiệm, bà Carol Moseley Braun. Ông này không được biết đến nhiều, trong thực tế có vẻ ông không ưa thích nghề chính trị lắm. Nhưng ông ta vẫn có tài sàn vô hạn của gia đình và có sự chính trực, nhờ đó giành được sự tôn trọng miễn cưỡng của các cử tri. Chỉ trong một thời gian ngắn, Carol Moseley Braun đã quay trở lại sau nhiệm kỳ đại sứ ở New Zealand, với ý tưởng giành lại vị trí cũ; và việc bà có thể ứng cử làm kế hoạch của tôi bị đình lại. Khi bà quyết định chuyển sang tranh cử vào vị trí tổng thống, những người khác bắt đầu ngấp nghé cuộc đua vào ghế Thượng nghị sỹ. Vào thời điểm Fitzgerald tuyên bố không dự định tái tranh cử, tôi đang có sáu đối thủ chính, trong số đó có một bộ trưởng tài chính đương nhiệm của bang, một doanh nhân có tài sản hàng trăm triệu dollar, một cựu chánh văn phòng của Thị trưởng Chicago, Richard Daley, và một nữ chuyên gia y tế da đen, người mà với một số tiền sử dụng khôn ngoan, sẽ chia phiếu của cộng đồng da đen với tôi và giết chết bất cứ cơ hội mong manh nào mà tôi có được. https://thuviensach.vn Tôi không bận tâm. Không hề lo lắng vì không kỳ vọng gì nhiều, với sự tín nhiệm được hậu thuẫn bởi một vài lời giới thiệu hiệu quả, tôi lao vào cuộc đua với sinh lực và niềm vui mà tôi nghĩ tôi đã đánh mất. Tôi tuyển bốn người, tất cả đều giỏi giang, tuổi mới ngoài hai mươi đến hơn ba mươi một chút, với mức lương tương đối thấp. Chúng tôi tìm được một văn phòng nhỏ, tiến hành in giấy có tiêu đề, lắp đặt điện thoại và một vài máy tính. Tôi dành bốn hoặc năm giờ một ngày gọi điện cho các nhà tài trợ chính của đảng Dân chủ và cố gắng thu được phản hồi. Tôi tổ chức các cuộc họp báo mà không ai đến tham dự. Chúng tôi đăng ký tham gia cuộc diễu hành nhân ngày Thánh Patrick và được dành cho vị trí cuối cùng, kết quả là tôi cùng mười tình nguyện viên đi trước những chiếc xe vệ sinh của thành phố chỉ vài bước chân, vẫy tay chào vài người chậm chân còn sót lại trên đường trong khi các công nhân vê sinh quét rác và gỡ hình cây cỏ ba lá, biểu tượng của ngày Thánh Patrick khỏi các cột đèn. Tuy nhiên, phần lớn thời gian tôi di chuyển, thường là tự lái xe một mình, đầu tiên là từ khu vực bầu cử này sang khu vực bầu cử khác trong Chicago, sau đó là từ hạt này sang hạt khác, từ thị trấn này sang thị trấn khác, và cuối cùng là xuyên khắp bang, đi qua hàng dặm dài các cánh đồng ngô và đậu, đường ray xe lửa và silo chứa ngũ cốc. Những cuộc hành trình này không hiệu quả cho lắm. Không có cỗ máy của tổ chức đảng Dân chủ bang, không có danh sách gửi thư hay hoạt động quảng bá trên mạng, tôi buộc phải nhờ nhà bạn bè hoặc người quen để tiếp cử tri. hoặc nhờ họ thu xếp cho tôi đến các nhà thờ, văn phòng nghiệp đoàn, nhóm chơi bài bridge hoặc các tổ chức nghề nghiệp. Đôi khi, sau khi lái xe mất hàng giờ, tôi chỉ thấy có hai hoặc ba người đang đợi mình quanh chiếc bàn làm bếp. Tôi phải trấn an chủ nhà là không sao, khen ngợi những bánh trái mà họ đã chuẩn bị. Đôi khi tôi phải ngồi suốt một buổi lễ nhà thờ và mục sư thậm chí quên không nhận ra tôi, hoặc có khi người đứng đầu nghiệp đoàn địa phương cho phép tôi nói chuyện với các thành viên ngay trước khi họ tuyên bố quyết đinh ủng hộ một ứng viên khác. https://thuviensach.vn Nhưng bất kể tôi gặp hai người hay năm mươi người, bất kể tôi đang ở trong một ngôi nhà râm mát, trang nghiêm ở bờ biển Bắc, một căn, hộ trên cao không có thang máy ở vùng phía Tây hay một trang trại ngoại Ô Bloomington, bất kể mọi người tỏ ra thân thiện, bàng quan hay đôi khi có thái độ thù địch, tôi cố gắng hết sức để im lặng, nghe những điều họ nói. Tôi lắng nghe họ nói về công việc, về chuyện kinh doanh, về trường học trong vùng, về sự giận dữ của họ đối với Tổng thống Bush và đối với đảng Dân chủ; về chó nhà họ, xe cái lưng đau, về thời kỳ phục vụ chiến tranh, về những kỷ niệm thời thơ ấu. Một vài người đưa ra những lý thuyết thuyết phục để giải thích sự sụt giảm việc làm trong ngành chế tạo hay chi phí y tế tăng. Một số người khác nhắc lại những gì họ nghe được trên chương trình của Rush Limbaugh[1] hay NPR[2]. Nhưng phần lớn mọi người quá bận với công việc và chăm sóc con cái nên không quan tâm gì nhiều đến chính trị, và thay vào đó họ nói về những gì họ đang nhìn thấy trước mắt; một nhà máy phải đóng cửa, một cơ hội thăng tiến, hoa đơn khí đốt sưởi ấm tăng cao, bố mẹ ở viện dưỡng lão, bước đi đầu tiên của đứa trẻ. Tôi không thu được hiểu biết sâu sắc gì từ những tháng ròng rã nói chuyện đó. Nếu có, thì điều gây ấn tượng với tôi là niềm hy vọng của con người thật giản dị làm sao, và những gì họ tin tưởng bất biến như thế nào, bất kể chủng tộc, vùng miền, tôn giáo hay giai cấp. Phần lớn nghĩ rằng bất cứ ai muốn làm việc đều phải có thể tìm được một việc làm có mức lương đủ sống. Họ cho rằng không nên tuyên bố một người bị phá sản chỉ vì người đó bị ốm. Họ tin rằng mọi trẻ em nên được hưởng một nền giáo dục tốt thực sự chứ không phải là một mớ các bài giảng, và những đứa trẻ đó nên được vào đại học ngay cả khi bố mẹ chúng khôg giàu. Họ muốn được an toàn, không có tội phạm hay khủng bố, họ muốn có không khí sạch, nước sạch, có thời gian dành cho con cái. Và khi về già, họ muốn được nghỉ ngơi với sự đàng hoàng và tôn trọng nhất định. Tất cả chỉ có thế. Không nhiều. Và mặc dù họ hiểu rằng họ sống như thế nào chủ yếu phụ thuộc vào nỗ lực của họ, mặc dù họ không hy vọng chính phủ sẽ giải quyết hết mọi vấn đề họ vấp phải, và chắc hắn họ không muốn https://thuviensach.vn những đồng dollar nộp thuế bị hoang phí, họ vẫn nghĩ rằng chính phủ nên giúp đỡ họ. Tôi nói với mọi người là họ đúng, chính phủ không thể giải quyêét hết mọi vấn đề. Nhưng chỉ thay đổi chút ít ưu tiên hành động, chúng ta cũng có thể đảm bảo ọi trẻ em có cơ hội tốt trong đơi, và chúng ta có thể đương đầu được với những thách thức chung của đất nước. Thường mọi người gật đầu đồng ý và hỏi tôi làm cách nào họ tham gia được vào việc đó. Và khi tôi quay lại lái xe trên đường, với bản đồ trên nệm xe, đi đến điểm dừng chân kế tiếp, một lần nữa tôi hiểu tại sao tôi lại theo đuổi nghiệp chính trị này. Tôi cảm thấy mình đang làm việc vất vả hơn bao giờ hết. *** CUỐN SÁCH NÀY hình thành trực tiếp từ nhưng lần nói chuyện trên đường vận động đó. Những cuộc gặp của tôi với cử tri không chỉ xác nhận những giá trị cơ bản của người Mỹ, mà còn nhắc cho tôi nhớ rằng, cốt lõi của kinh nghiệm Mỹ là một loạt các quan niệm, chúng sẽ tiếp tục lay động lương tâm chung của người Mỹ. Đó là một tập hợp các giá trị chung gắn kết chúng ta lại với nhau bất kể sự khác biệt, một sợi chỉ hy vọng xuyên suốt khiến cho những thử nghiệm dân chủ viển vông đem lại kết quả. Những giá trị, quan niệm đó không chỉ được khắc trên đài kỷ niệm bằng đá cẩm thạch hay ghi chép trong sách lịch sử. Chúng luôn ở trong trái tim, trong tâm trí đa số người Mỹ -và truyền cảm hứng cho niềm tự hào, bổn phận, và sự hy sinh của chúng ta. Tôi biết, nói theo cách này là sự mạo hiểm. Trong thời đại toàn cầu hóa và thay đổi công nghệ nhanh đến chóng mặt, chính trị khắc nghiệt và chiến tranh văn hóa diễn ra không ngừng, có vẻ chúng ta thậm chí không thể có một ngôn ngữ chung để nói về các quan niệm, nói gì đến cách thức để dẫn đến đồng thuận về việc làm thế nào tất cả mọi người. với tư cách là một https://thuviensach.vn quốc gia, có thể hợp tác với nhau để thực hiện những điều đó. Phần lớn chúng ta đều biết rõ cách làm cửa những người chuyên đi vận động, người thăm dò ý kiến, người viết diễn văn và những học giả uyên thâm. Chúng ta đều biết những ngôn từ bay bổng được sử dụng như thế nào cho những mục đích phi đạo lý, và những cảm xúc cao quý nhất có thể bi phá hoại như thế nào vì quyền lực, thủ đoạn, sự tham lam và thiếu khoan dung. Ngay cả sách lịch sử chuẩn ở cấp trung học cũng chú thích rằng thực tế lịch sử nước Mỹ, ngay từ những ngày đầu tiên, đã khác xa với các truyền thuyết. Trong bối cảnh đó, việc khẳng định có những quan niệm hay giá trị chung có vẻ ngây ngô một cách tuyệt vọng, nếu không nói là hết sức nguy hiểm - đó có thể là nỗ lực che đậy sư khác biệt nghiêm trọng giữa chính sách và việc thực thi, hoặc tồi tệ hơn, một cách để bịt miệng những người đang phát ốm vì chính thể hiện tại của chúng ta. Tuy nhiên, lý lẽ của tôi là, chúng ta không có sự lựa chọn nào khác. Bạn không cần tổ chức một cuộc thăm dò mới biết rằng đa sỗ người Mỹ - dù là Cộng hòa, Dân chủ hay trung lập - cũng đều mệt mỏi với tình trạng chính trị đang trở thành “vùng chết”, trong đó những lợi ích hẹp hòi cạnh tranh để giành ưu thế và những nhóm tư tưởng thiểu số cố gắng áp đặt suy nghĩ của họ về chân lý tuyệt đối. Bất kể chúng ta là người thuộc bang đỏ hay bang xanh[3], trong lòng chúng ta luôn cảm thấy những cuộc tranh luận chính sách thiếu đi sự trung thực, chặt chẽ và lương tri, chúng ta không thích một danh sách dài những lựa chọn sai lầm hoặc gò bó. Dù là người theo đạo hoặc không theo đạo, da đen, da trắng hay da nâu, chúng ta đều cảm thấy - một cảm giác hoàn toàn đúng - rằng thách thức lớn nhất của đất nước lại đang bị bỏ qua, và nếu không sớm thay đổi thì có lẽ chúng ta sẽ là thế hệ đầu tiên của một thời kỳ dài trong lịch sử, sẽ để lại một quốc gia yếu ớt và rạn nứt hơn nước Mỹ mà chúng ta đã thừa hưởng từ cha ông. Có lẽ trong lịch sử gần đây, hơn bao giờ hết, chúng ta cần một thứ chính trị mới giúp tìm lại và phát triển dựa trên những hiểu biết chung - chính https://thuviensach.vn những hiểu biết đã đưa chúng ta xích lại gần nhau với tư cách là những công dân Mỹ. Đây chính là chủ đề của cuốn sách này: chúng ta có thể làm gì để bắt đầu quá trình thay đổi chính trị và đời sống công dân của chúng ta. Điều đó không có nghĩa là tôi biết chính xác chúng ta phải làm gì. Tôi không hề biết. Mặc dù trong mỗi chương tôi sẽ trình bày một vài thách thức lớn nhất về chính sách và đề xuất ở mức khái quát con đường mà tôi tin là chúng ta nên đi theo, nhưng những cách giải quyết của tôi thường cục bộ và chưa hoàn chỉnh. Tôi không đưa ra lý thuyết thống nhất nào cho chính phủ Mỹ, và những trang sách này cũng không phải là tuyên ngôn hành động với những biểu đồ và hình vẽ, thời gian thực hiện hay kế hoạch hành động mười điểm gì cả. Thay vào đó, tôi đưa ra những điều giản dị hơn: suy nghĩ của cá nhân tôi về những giá trị, quan niệm đã khiến tôi theo đuổi nghề hoạt động công chúng, một vài suy nghĩ về chuyện những bài diễn thuyết chính trị đang chia rẽ chúng ta một cách không đáng như thế nào, và những đánh giá xác đáng nhất của tôi, với kinh nghiệm của một thượng nghị sỹ, một luật sư, một người chồng và một người cha, một con chiên và một kẻ hoài nghi, về cách thức đặt nền móng cho nền chính trị của chúng ta với vai trò là một thứ hàng hóa công. Tôi sẽ trình bày cụ thể hơn về kết cấu cuốn sách. Chương 1 đưa ra đánh giá về lịch sử chính trị gần đây và cố gắng giải thích một số nguyên nhân của óc đảng phái tương tàn. Trong Chương 2, tôi trình bày về các giá trị chung có thể đóng vai trò nền móng cho sự đồng thuận mới về chính trị. Chương 3 tìm hiểu về Hiến pháp, không chỉ với tư cách là nguồn gốc của quyền công dân mà còn là phương tiện để tổ chức những cuộc thảo luận dân chủ về tương lai chung của chúng ta. Trong Chương 4, tôi sẽ cố gắng trình bày về một số sức mạnh có khả năng tiêu diệt ngay cả những chính trị gia có nhiều hy vọng nhất - bao gồm tiền, các phương tiện thông tin, các nhóm https://thuviensach.vn lợi ích và quy trình lập pháp. Trong năm chương còn lại, tôi đề xuất cách thức giúp chúng ta vượt qua sự chia rẽ để giải quyết hiệu quả những khó khăn lớn như sự bất an về kinh tế ngày càng tăng của các hộ gia đình Mỹ, sự căng thẳng về chủng tộc và tôn giáo ngay trong chính trị, và những mối đe dọa xuyên quốc gia - từ khủng bố tới dịch bệnh đang tập hợp lại nằm ngoài khả năng chống đỡ của chúng ta. Tôi nghĩ rằng một vài độc giả có thể cho rằng những phần trình bày của tôi hơi thiếu công bằng. Về điểm này thì đúng là tôi có lỗi. Dù sao, tôi cũng là một đảng viên đảng Dân chủ, quan điểm của tôi về mọi vấn đề tương đồng với xã luận trên tờ New York Times hơn là tờ Wall Street Journal. Tôi bực bội với những chính sách luôn ủng hộ người giàu và kẻ mạnh thay vì nhưng người bình thường, tôi khẳng định rằng chính phủ đóng vai trò rất quan trọng trong việc mở ra cơ hội cho tất cả mọi người. Tôi tin vào sự tiến hóa, vào các vấn đề khoa học, vào sư nóng lên của trái đất. Tôi tin vào tư do ngôn luận, bất kể đúng hay sai về chính trị. Và tôi nghi ngờ việc sử dụng chính phủ để áp đặt tin ngưỡng của bất cứ ai, kể cả của tôi, lên những người không theo tín ngưỡng đó. Hơn nữa, tôi còn là tù nhân của chính con người tôi - tiểu sử của tôi, tôi không thể không nhìn nhận kinh nghiệm Mỹ qua lăng kính của một người da đen với di sản pha trộn, mãi mãi không quên bao nhiêu thế hệ những người có màu da giống tôi đã bị bắt làm nô lệ, bị bôi nhọ, và không quên sư khác biệt về chủng tộc, giai cấp tiếp tục định hình cuộc sống của chúng ta như thế nào - có lúc nhẹ nhàng, nhưng có lúc không được nhẹ nhàng cho lắm. Nhưng đó không phải toàn bộ con người tôi. Tôi còn nghĩ đảng của tôi đôi khi cũng thiển cận, xa cách và giáo điều. Tôi tin vào thị trường tự do cạnh tranh, các doanh nghiệp, và tôi nghĩ có không ít các chương trình của chính phủ hoạt động không hiệu quả như công bố, tôi mong muốn đất nước chúng ta có ít luật sư và nhiều kỹ sư hơn. Tôi nghĩ nước Mỹ góp phần vào những điều tốt đẹp nhiều hơn những điều xấu cho thế giới. Tôi ít ảo tưởng về kẻ thù của đất nước chúng ta, tôi kinh nể lòng dung cảm cũng như năng https://thuviensach.vn lực của quân đội chúng ta. Tôi phản đối thứ chinh trị chỉ dựa trên chủng tộc, giới tính, định hướng tình dục hay các nạn nhân một cách chung chung. Tôi quan tâm nhiều hơn đến những vấn nạn đang tồn tại ở các khu phố cũ dẫn tới sư sụp đổ văn hóa - một mất mát mà chỉ dùng tiền thì không thể giải quyết được. Và tôi nghĩ các giá trị cũng như đời sống tinh thần có vai trò quan trọng không kém GDP của đất nước. Tôi không hề nghi ngờ rằng một số quan điểm ở đây sẽ gây cho tôi nhiều phiền toái. Tôi là một nhân vật khá mới trên chính trường liên bang, đủ để đóng vai trò như một màn hình trắng, trên đó rất nhiều người thuộc nhiều nhóm chính trị khác nhau sẽ chiếu lên quan điểm của họ. Do đó, chắc hẳn tôi sẽ làm thất vong nhiều người, nếu không muốn nói là tất cả những người đó. Có lẽ điều đó đã nói lên chủ đề thứ hai, mang tính riêng tư hơn của cuốn sách này, đó là làm cách nào để tôi, hay bất cứ ai khác trên chính trường, có thể tránh được cạm bẫy của sự nổi tiếng, tham vọng muốn làm hài lòng mọi người, nỗi sợ hãi trước thất bại, để giữ được cốt lõi của sự thật - tiếng nói duy nhất bên trong mỗi con người chúng ta, nhắc nhở về cam kết sâu xa nhất của chúng ta. Hôm trước, một phóng viên tác nghiệp ở khu Đồi Capitol (nơi có Điện Capitol và các tòa nhà làm việc khác của Quốc hội Mỹ. Thư viện Quốc hội và Tòa án Tối cao) gặp tôi trên đường tôi đến văn phòng. Cô nói rằng cô rất thích cuốn sách thứ nhất của tôi. Rồi cô nói: “Tôi cứ băn khoăn không biết ông có còn thể hiện thú vị như vậy trong cuốn thứ hai không”. Ý cô hẳn là "tôi băn khoăn không biết ông còn trung thực không khi hiện giờ ông đã là Thượng nghị sỹ Mỹ". Đôi khi, tôi cũng tự mình đặt câu hỏi đó. Tôi hy vọng rằng viết cuốn sách này, tôi sẽ tìm được câu trả lời. https://thuviensach.vn Chương 1: Đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ Hầu hết mọi ngày, tôi vào Điện Capitol qua đường tầng hầm. Chuyến tàu điện ngầm nhỏ đưa tôi đi từ văn phòng của tôi ở tòa nhà Hart Building qua những đường hầm trang trí cờ và biểu tượng của năm mươi tiểu bang nước Mỹ, rồi nó kín kít dừng lại. Trên đường tới dãy thang máy cũ để lên tầng hai, tôi đi ngang qua những nhân viên vội vã, các đội công nhân bảo dưỡng và các nhóm khách du lịch. Bước ra khỏi thang máy, tôi len lỏi giữa đám nhà báo thường tập trung quanh đó. Tôi chào mấy viên cảnh sát bảo vệ khu Capitol, rồi đi qua những cánh cửa đôi uy nghi và tiến vào tầng dành cho Thượng viện Mỹ. Phòng họp Thượng viện không phải là nơi đẹp nhất Điện Capitol, nhưng nó cũng gây ấn tượng mạnh. Bức tường xám được trang trí nồi bật bằng những khung gỗ màu xanh và cột đá hoa cương với đường vân rất đẹp. Trần nhà tạo thành một hình ô van màu trắng kem và hình con đại bàng biểu tượng nước Mỹ được chạm chính giữa. Phía trên dãy bao lơn dành cho khách là những bức tượng bán thân của hai mươi phó tổng thống đầu tiên, im lặng và trang nghiêm. Và trên những bậc thang thoai thoải, một trăm chiếc bàn bằng gỗ gụ xếp thành bốn vòng hình móng ngựa vây quanh khu chủ tọa. Một vài chiếc trong số này có từ năm 1819, và trên mỗi bàn có một hộp nhỏ để lọ mực và bút lông. Mở ngăn kéo của bất kỳ bàn nào bạn cũng sẽ thấy tên của thượng nghị sỹ đã từng sử dụng nó, được chính tay những người đó viết hoặc khắc lên: Taft và Long, Stennis và Kennedy. Đôi khi đứng trong căn phòng này, tôi tưởng như nhìn thấy Paul Douglas hay Hubert Humphrey đang ngồi ở một trong những chiếc bàn, kêu gọi thông qua luật quyền công dân; hoặc Joe McCarthy cách đó vài bàn đang đưa ngón tay dò qua danh sách, chuẩn bị gọi một vài cái tên: hay Lyndon B. https://thuviensach.vn Johnson đang đi đi lại lại giữa các dãy ghế, túm cổ áo moi người và đòi phiếu bầu. Thi thoảng tôi đi qua chiếc bàn mà Daniel Webster đã từng ngồi và tưởng tượng ông đứng lên trước căn phòng chật người và đong nghiệp, đôi mắt rực sáng khi ông to tiếng bảo vệ Liên bang trước lực lượng ly khai[4]. Nhưng rồi những khoảnh khắc này tan biến rất nhanh. Trừ vài phút đến để bỏ phiếu thì tôi và các đồng nghiệp không dành nhiều thời gian trong phòng này. Phần lớn các quyết định như nên đề xuất dự luật gì, vào thời điểm nào, cần sửa đổi gì. và làm thế nào để những người bất hợp tác quay sang hợp tác... đều đã được giải quyết ổn thỏa từ trước giữa thủ lĩnh phe đa số, chủ tịch ủy ban liên quan, nhân viên của họ và (tùy thuộc mức độ bất đồng cũng như sự rộng rãi của đảng viên Cộng hòa đang xử lý dự luật này) đồng nhiệm của họ ở đảng Dân chủ. Khi chúng tôi lên đến tầng này và viên thư ký đọc danh sách điểm danh, mỗi thượng nghi sỹ phải quyết định quan điểm của mình sau khi đã tham khảo ý kiến của nhân viên, lãnh tụ phe họ, nhóm vận động hành lang và các nhóm lợi ích, cũng như thư cử tri và khuynh hướng tư tưởng. Đo là một quá trình hiệu quả, được các thành viên đánh giá cao vì họ đều phải sắp xếp lại lịch làm việc dài mười hai hay mười ba tiếng của họ để đến đây và đang muốn quay lai văn phòng để gặp cử tri hay trả lời điện thoại, đến một khách sạn gần đó để gặp gỡ các nhà tài trợ hay qua trường quay để tham gia một cuộc phỏng vấn trực tiếp. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn quanh quẩn trên tầng thì bạn có thể thấy một thượng nghị sỹ đứng một mình tại bàn sau khi những người khác đã về, cố thu hút sư chú ý để phát biểu. Có thể ông muốn trình bày một dự luật do ông đề xuất, hay có thể là bình luận chung chung về một thách thức nào đó đất nước đang phải đối mặt. Giọng nói của ông có thể bùng lên vì đam mê; lý luận về cắt giảm chương trình vì người nghèo, cản trở quyết định bổ nhiệm thẩm phán, hay sự cần thiết phải độc lập năng lượng nghe có vẻ đầy tính xây dựng. Nhưng diễn giả này lại đang trang trọng diễn thuyết trong một căn phòng gần như không có ai ngoài vị chủ tọa, một vài nhân viên, phóng viên Thượng viện và con mắt không https://thuviensach.vn chớp của C-SPAN[5]. Khi ông ta kết thúc bài phát biểu, một cậu phục vụ trẻ trong bộ đồng phục xanh dương im lặng thu lại tờ giấy bài phát biểu để lưu trữ. Rồi một thượng nghị sỹ khác bước vào khi người phát biểu trước đi ra, bà này sẽ lại đứng ở bàn của mình, kêu gọi sự chú ý, đọc diễn văn, và cái nghi lễ trên lại lập lại. Ở cái hội nghị tranh luận lớn nhất thế giới này, không ai là người lắng nghe. *** TÔI NHỚ NGÀY 4 tháng Một năm 2005 - ngày tôi và một phần ba Thượng viện đọc lời tuyên thệ nhậm chức thượng nghị sỹ khóa 109 - như một hình ảnh mờ ảo đẹp đẽ. Hôm đó mặt trời sáng rực rỡ, không khí ấm áp bất thường. Từ Illinois, Hawaii, London và Kenya, gia đình và bạn bè tôi tụ tập trên dãy bao lơn dành cho khách để chúc mừng khi tôi và các đồng nghiệp mới đứng cạnh bục đá cầm thạch, giơ cánh tay phải đọc lời tuyên thệ. Ở Phòng Thương viện cũ[6], tôi cùng vợ tôi, Michelle, và hai con gái thực hiện lại nghi lễ và chụp ảnh với Phó Tổng thống Cheney (khá giống với nghi lễ thật, sau đó con gái Malia sáu tuổi của tôi e dè bắt tay ngài Phó Tổng thống, rồi Sasha, ba tuổi, quyết định thay vì bắt tay thì đập tay với ông, tiếp đó chúng tôi đi vòng quanh vẫy chào trước các camera). Rồi tôi ngắm các con gái nhảy chân sáo xuống các bậc thang ở mặt đông Điện Capitol, bộ váy màu hồng và màu đỏ tung bay trên không, và hàng cột trắng của tòa nhà Tòa án Tối cao trở thành bức phông tráng lệ cho trò chơi của bọn trẻ. Michelle và tôi nắm lấy tay hai đứa nhỏ, và bốn chúng tôi tiến về Thư viện Quốc hội, ở đó chúng tôi gặp hàng trăm người có thiện chí đã đến vì ngày này. Vài giờ đồng hồ tiếp đó chúng tôi chỉ liên tục bắt tay, ôm hôn, chụp ảnh và ký tặng. Một ngày của những nụ cười và lời cảm ơn, của sự lịch thiệp và hào nhoáng - đó là hình ảnh trong mắt những vị khách đến Capitol. https://thuviensach.vn Nhưng nếu như cả Washington có một ngày cư xử tuyệt vời nhất, đồng loạt ngừng mọi việc để khẳng định nền dân chủ vẫn tiếp tục, thì một sự tĩnh tại vẫn tồn tại trong bầu không khí, đó là nhận thức rằng tâm trang hân hoan này sẽ không kéo dài lâu. Sau khi gia đinh và bạn bè đều đã về nhà, sau khi buổi tiếp tân kết thúc và mặt trời lai trốn sau bức màn xám xịt của mùa đông, một sự thực duy nhất, có vẻ như không thể thay đổi, chắc chắn lại lơ lửng trên thành phố này: đất nước chúng ta đang bị chia rẽ, và Washington cũng bị chia rẽ, sự chia rẽ về chinh trị chưa từng có kể từ trước Thế chiến thứ hai. Cuộc bầu cử tổng thống và các phương pháp thống kê khác nhau đều xác nhận một truyền thống: Người Mỹ bất đồng trên một loạt các vấn đề: lraq, thuế, nạo phá thai, súng. Mười Điều răn của Chúa, hôn nhân đồng giới, nhập cư, thương mại, chính sách giáo dục, quy định về môi trường, quy mô chính phủ và vai trò của tòa án. Chúng ta không chỉ bất đồng mà còn bất đồng kịch liệt với những lời đả kích cay độc những người ủng hộ mỗi bên ném vào đối phương. Chúng ta bất đồng về phạm vi mà chúng ta bất đồng, về bản chất sự bất đồng, và về lý do chúng ta bất đồng. Cái gì chúng ta cũng tranh cãi được, bất kể là nguyên nhân hay thực tế biến đổi khí hậu, quy mô thâm hụt ngân sách hay thủ phạm gây ra thâm hụt đó. Đối với tôi, những chuyện này hoàn toàn không đáng ngạc nhiên. Tôi đã quan sát từ xa những cuộc chiến chính trị leo thang ở Washington: vụ lran-Contra và Ollie North[7]. vụ đề cử Bork và Willie Horton[8], Clarence Thomas và Anita Hill[9], cuộc bỏ phiếu tín nhiệm Clinton và cuộc cách mạng của Gingrich, vụ Whitewater và cuộc điều tra của thẩm phán Starr[10], vụ giải tán và buộc tội chính phủ, lá phiếu chưa bấm lỗ hết và cuộc bầu cử Bush Gore[11]. Cùng với cả xã hội, tôi thấy văn hóa vận động đã di căn lên toàn bộ cơ thể chính trị khi cả một ngành công nghệ lăng mạ - vừa liên tục vừa thậm chí còn sinh lợi - ra đời và thống trị truyền hình cáp, đài phát thanh và danh mục sách bán chạy nhất của tờ New York Times. https://thuviensach.vn Tám năm làm lập pháp ở Illinois, tôi biết chút ít về cách thức tham gia cuộc chơi. Khi tôi đến Springfield năm 1997, phe Cộng hòa chiếm đa số trong Thượng viện Illinois đã sử dụng những nguyên tắc mà sau này Chủ tịch Hạ viện Gingrich cũng áp dụng để duy trì quyền kiểm soát tuyệt đối trong Hạ viện Mỹ. Không thể đưa một sửa đổi dù là nhỏ nhất ra thảo luận chứ đừng nói là được thông qua, các đảng viên Dân chủ la hét và nổi giận, rồi sau đó đứng im vô vọng trong khi các đảng viên Cộng hòa thông qua quyết định cắt giảm lớn thu nhập doanh nghiệp, gắn thuế vào lao động, giảm bớt dịch vụ xã hội. Dần dần, thái độ giận dữ lan rộng trong các cuộc họp của đảng Dân chủ, và các đồng nghiệp của tôi cẩn thận ghi sổ tất cả những hành vi xúc phạm và lạm dụng của đối thủ. Sáu năm sau, đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát, ra các đảng viên Cộng hòa được đối xử cũng không khá hơn. Một vài thành viên kỳ cựu sẽ nuối tiếc nhắc lại thời kỳ mà các đảng viên hai đảng Cộng hòa và Dân chủ cùng nhau ăn tối, gỡ rối và thỏa hiệp bên món beefsteak và điếu xì gà. Nhưng cả với những cựu binh này, kỷ niệm tuyệt vời đó cũng nhanh chóng tan biến ngay khi họ trở thành mục tiêu bị tấn công, toàn bộ khu vực cử tri của họ tràn ngập thư từ buộc tội họ đã làm việc phi pháp, tham nhũng, bất tài và sa đọa về đạo đức. Tôi không định nói mình là người bàng quan bị động trong tất cả những câu chuyện đó. Tôi coi chính trị như một môn thể thao va chạm, và tôi không sợ những cú giật chỏ hay những cú đánh lén bất ngờ. Nhưng nhờ khu vực cử tri của tôi có truyền thống theo đảng Dân chủ nên tôi không phải chịu sư công kích cay độc của đối phương. Thi thoảng tôi và người đồng nghiệp Cộng hòa vào loại bảo thủ nhất cũng gặp nhau để trao đổi công việc, và sau khi chơi một ván poker hay uống một ly bia với nhau thì chúng tôi đi đến kết luận là có lẽ chúng tôi có nhiều điểm chung hơn so với những gì chúng tôi thừa nhận trước mọi người. Có thể đó là lý do tại sao trong suốt những năm làm việc ở Springfield, tôi luôn tin rằng chính trị có thể khác đi, và cử tri muốn cái gì đó khác; họ đã mệt mỏi với việc xuyên tạc sự thật, đả kích cá nhân và những giải pháp quá đơn giản cho những vấn đề phức tạp; và nếu tôi có thể gặp trực tiếp cử tri để trình bày suy nghĩ về từng vấn đề, https://thuviensach.vn giải thích một cách trung thực nhất lựa chọn của tôi, thì khi đó bản năng về công bằng và lẽ phải thông thường trong mỗi người sẽ thức tỉnh. Nếu trong chúng ta có đủ người chấp nhận rủi ro đó thì tôi nghĩ không chỉ nền chính trị mà cả chính sách của nước Mỹ cũng sẽ thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn. Tôi tham gia cuộc đua vào Thượng viện năm 2004 với chính suy nghĩ đó. Trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch vận động, tôi cố hết sức trình bày những gì tôi nghĩ, một cách rõ ràng và tập trung vào điểm cốt lõi. Khi tôi giành thắng lợi trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ, sau đó là chiến thắng trong cuộc bầu cử, đều với tỷ lệ khá chênh lệch, tôi tin rằng mình đã chứng minh được quan điểm của mình. Chỉ có một vấn đề. Đó là chiến dịch vận động của tôi diễn ra quá suôn sẻ, đến mức có vẻ như ăn may vậy. Các nhà quan sát hẳn thấy rằng trong cuộc đua giữa bảy ứng viên của đảng Dân chủ, không ai thực hiện chương trình quảng cáo công kích đối thủ, ứng viên giàu có nhất - một người từng là nhà giao dịch chứng khoán có tài sản ít nhất là 300 triệu dollar - đã bỏ ra 28 triệu, chủ yếu chỉ để dựng các quảng cáo tích cực, và chỉ bị thất bại hoàn toàn vào tuần cuối cùng do một vụ ly hôn không hay ho bị báo chí lật tẩy. Đối thủ phía đảng Cộng hòa của tôi, một cựu đối tác đẹp trai, giàu có của Goldman Sachs[12], sau đó làm giáo viên ở khu phố cũ, đã tấn công lý lịch của tôi ngay từ những ngày đầu tiên. Nhưng trước khi chiến dịch của ông này kịp cất cánh thì ông bị đánh gục bởi một vụ bê bối ly hôn của chính ông. Trong suốt thời gian gần một tháng, tôi đi khắp Illinois mà không gặp công kích nào, sau đó tôi được mời đọc bài diễn văn chính trong Đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ - được phát sóng mười bảy phút trên truyền hình quốc gia, không qua kiểm duyệt, không bị gián đoạn. Và cuối cùng đảng Cộng hòa bang Illinois đã có một quyết định không thể hiểu nổi, đối thủ họ dành cho tôi là cựu ứng cử viên tổng thống Alan Keynes, một người chưa từng sống ở Illinois, ở địa vị của mình đã thể hiện sự hung tợn và không nhượng bộ đến mức ngay cả những người Cộng hòa bảo thủ nhất từng phát sợ. https://thuviensach.vn Sau này, một số phóng viên tuyên bố tôi là chính trị gia may mắn nhất trên toàn bộ năm mươi bang. Nói nhỏ, một số nhân viên của tôi đã nổi cáu về nhận xét này, họ cảm thấy nó đã không đếm xỉa đến những nỗ lực cũng như thông điệp đầy thu hút của chúng tôi. Tuy nhiên, phủ nhân vận may gần như kỳ lạ của tôi thì cũng không đúng. Tôi chỉ là một kẻ ngoài cuộc, một kẻ lập dị; đối với những người trong nghề chính trị thì thắng lợi của tôi chẳng nói lên điều gì. Do đó không có gì đáng ngạc nhiên là khi tôi đến Washington vào tháng Một, tôi có cảm giác mình như một anh chàng lính mới, xuất hiện sau cuộc chiến với bộ quân phục sạch bóng, không một hạt bụi, hăm hở được tham gia trong khi đồng đội vấy đầy bùn đang chăm sóc vết thương. Khi tôi đang bận rộn với những buổi phỏng vấn và chụp ảnh, với đầy những ý tưởng cao cả rằng cần giảm bớt tư tưởng đảng phái và thái độ gay gắt thì phe Dân chủ bị đánh bại trên toàn bộ các mặt trận - vị trí tổng thống, số ghế trong Thượng viện và Hạ viện. Các đồng sự Dân chủ đã chào đón tôi một cách không thể nhiệt tình hơn; họ gọi chiến thắng của tôi là "một trong những điểm sáng hiếm hoi của đảng ta". Tuy vậy, ở hành lang hay trong lúc giải lao ngoài cuộc họp, họ kéo tôi lại và nhắc cho tôi nhớ các chiến dịch Thượng viện điển hình là thế nào. Họ kể về người lãnh đạo đã thất bại của họ. Tom Daschle, đại diện bang South Dakota, người đã phải chịu những cơn bão quảng cáo đả kích trị giá hàng triệu dollar - những bài báo chiếm cả trang và những đoạn quảng cáo trên truyền hình ngày ngày nói với hàng xóm của ông là ông ủng hộ giết hại trẻ em và ủng hộ đàn ông mặc váy cưới, thậm chí còn tuyên truyền là ông đối xử với vợ rất tệ, trong khi sự thực là vợ ông đã đến South Dakota để giúp ông tái đắc cử. Họ nhắc đến Max Cleland, cựu thượng nghị sỹ bang Georgia, một cựu chiến binh đã mất cả hai chân và một cánh tay nhưng đã mất ghế trong cuộc đua trước đó sau khi bị buộc tội thiếu tinh thần yêu nước, và đã hỗ trợ, tiếp tay cho Osama bin Laden. https://thuviensach.vn Và nó đã trở thành chuyện nhỏ đối với nhóm "Cựu chiến binh Giang thuyền vì Sự thật": chỉ một vài quảng cáo phát đúng chỗ, vài khẩu hiệu của các phương tiện truyền thông bảo thủ là có thể biến một vị anh hùng đã được tặng huy chương trong Chiến tranh Việt Nam trở thành một kẻ yếu đuối. Thật hiệu quả một cách đáng kinh ngạc. Không có gì phải nghi ngờ là có những đảng viên Cộng hòa cũng bị đối xử tồi tệ tương tự. Và có lẽ bài xã luận xuất hiện trong tuần đầu tiên của nhiệm kỳ đó đã đúng; đã đến lúc cho cuộc bầu cử đi vào quá khứ, và hai đảng cần dẹp bỏ sự thù địch và vũ khí, cùng ngồi vào điều hành đất nước ít nhất trong một hoặc hai năm. Điều đó có thể trở thành sự thực nếu như ngày tuyển cử không đến quá gần, nếu như cuộc chiến ở Iraq không tiếp tục diễn ra căng thẳng, hoặc nếu như các phe phái, các nhà phê bình và các phương tiện truyền thông không tiếp tục trục lợi bằng cách khuấy động thù hằn. Có thể đã có hòa bình nếu có một Nhà Trắng khác, một Nhà Trắng ít cố sống cố chết với chiến dịch tranh cử triền miên, một Nhà Trắng coi tỷ lê chiến thắng 51-48 là một dấu hiệu cho thấy cần có thái độ khiêm nhường và thỏa hiệp, chứ không phải là một thắng lợi không thể chối cãi. Nhưng dù cần điều kiện gì để giải quyết tình trạng căng thẳng đó đi nữa thì vào năm 2005, chẳng có điều kiện nào trong số đó tồn tại. Không có sự nhượng bộ, không có cử chỉ thiện chí. Hai ngày sau cuộc tuyển cử, Tổng thống Bush xuất hiện trên truyền hình, tuyên bố rằng “vốn chính trị”[13] của ông vẫn còn nhiều và ông sẽ sử dụng nó. Cũng chính hôm đó, nhà hoạt động bảo thủ Grover Norquist, không cần kiểu cách lịch sự của dân chính trị, đã nhận xét về tình thế của đảng Dân chủ như sau: "Bất cứ anh nông dân nào cũng sẽ cho bạn biết rằng có một số con vật chạy lung tung và thấy khó chịu, nhưng khi chúng đã được dồn lại rồi thì chúng sẽ vui vẻ và bình tĩnh lại thôi". https://thuviensach.vn Hai ngày sau khi tôi làm lễ tuyên thệ, nữ hạ nghị sỹ Stephanie Tubbs Jones, đại biểu thành phố Cleveland, đã đứng trước Hạ viện phản đối kết quả bầu cử ở Ohio, nhắc lại những điểm bất thường trong bỏ phiếu ở bang này trong ngày bầu cử. Các đảng viên Cộng hòa nổi cáu ("Lũ thất bại đau đớn", tôi nghe thấy một vài người lẩm bẩm), nhưng Chủ tịch Hạ viên Hastert và thủ lĩnh phe đa số DeLay chỉ ngắm nhìn những khuôn mạt đá đặt trên bục cao, điềm tĩnh vì họ biết rằng họ có cả phiếu bầu lẫn cây búa điều khiển. Thượng nghị sỹ Barbara Boxer bang Califomia đồng ý với phản đối của Hạ nghị sỹ Jones, và khi chúng tôi trở lại phòng họp Thượng viện, tôi bỏ lá phiếu đầu tiên với tư cách thượng nghị sỹ, cùng với 73/74 thượng nghị sỹ còn lại bỏ phiếu đưa George W. Bush lần thứ hai trở thành tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Có khả năng tôi sẽ nhận được rất nhiều điện thoại và thư phản đối sau vụ bỏ phiếu này. Tôi gửi cho một số người ủng hộ đảng Dân chủ đang tức giận, nói với họ rằng: vâng, tôi biết có chuyện ở Ohio, và vâng tôi nghĩ cần có một cuộc điều tra, nhưng vâng, tôi vẫn tin là George Bush đã thắng cử, và không, ít nhất tôi không nghĩ tôi sẽ bị đá ra [nếu bỏ phiếu chống] hay nhận vào chỉ sau hai ngày làm việc. Cũng trong tuần đó, tôi bất ngờ gặp Thượng nghị sỹ Zell Miller, một đảng viên Dân chủ bang Georgia kín đáo, gầy gò, có cặp mắt sắc, thành viên Hiệp hội Súng trường quốc gia (NRA). Ông này đã từ bỏ đảng Dân chủ, quay sang ủng hộ George Bush, và đã đọc một bài diễn văn chính sắc bén ở Đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa - một bài phát biểu cường điệu rất vô lý về sự xảo trá của John Kerry cũng như nhược điểm của ông này trong vấn đề an ninh quốc gia. Đó là một cuộc gặp gỡ ngắn ngủi, với đầy những mỉa mai câm lặng - một ông già miền Nam trên đường bước ra, một gã da đen miền Bắc trẻ tuổi trên đường đi vào, sự đối lập được báo chí lưu ý trong bài phát biểu của hai chúng tôi. Thượng nghị sỹ Miller tỏ ra rất lịch thiệp, ông chúc tôi may mắn trong vị trí mới. Sau đó, tôi được xuất hiện trong một đoạn trích từ cuốn sách của ông - A Deficit of Decency (Sự thiếu hụt lễ https://thuviensach.vn nghi). Trong đoạn trích này ông gọi bài phát biểu của tôi là một trong những diễn văn hay nhất mà ông từng được nghe trước khi chú thích thêm - tôi tưởng tượng ông viết đoạn này với nụ cười ranh mãnh rằng chưa chắc đó đã là một bài phát biểu hiệu quả nhất xét về phương diện giúp giành thắng lợi trong bầu cử. Nói cách khác: người bên tôi đã thua. Còn người phía Zell Miller đã thắng. Đấy là thực tế khắc nghiệt, lạnh lùng của chính trị. Mọi thứ khác chỉ là tình cảm. *** THEO VỢ TÔI thì về bản chất tôi không phải người bị tình cảm chi phối. Khi xem Ann Coulter hay Se an Hannity phát biểu trên truyền hình, tôi thấy khó mà cho là họ đang nghiêm túc. Tôi nghĩ họ nói như vậy cơ bản chỉ để tăng số lượng sách bán được hoặc tăng điểm cho chương trình của họ thôi, mặc dù tôi thực sự không hiểu có ai lại dành cả buổi tối quý giá để xem hai bộ mặt khó ưa đó nói. Khi người phe Dân chủ chạy vội đến gặp tôi mỗi khi có chuyện gì đó và tuyên bố rằng chúng ta đang sống trong thời kỳ chính trị tồi tệ nhất, rằng chủ nghĩa phát xít đang dần siết cổ chúng ta, thì tôi sẽ nhắc lai việc giam giữ những người Mỹ gốc Nhật dưới thời Franklin D. Roosevelt[14]. John Adams ban hành Đạo luật Ngoại kiều và chống nổi loạn[15], hay việc giết người da đen kiểu Lynch kéo dài cả trăm năm dưới hàng chục đời tổng thống[16] đã từng tồi tệ hơn thế này. Và tôi nói với họ hãy hít một hơi dài thư giãn đi. Khi những người dự tiệc tối hỏi tôi làm sao tôi có thể làm việc trong môi trường chính trị như hiện tại, với tất cả những quảng cáo đả kích, công kích cá nhân, thì tôi sẽ nhắc đến những cái tên như Nelson Mandela, Aleksandr Solzhenitsyn, hay một vài người khác đang bị giam giữ đâu đó ở Trung Quốc hoặc Ai Cập. Sự thực là việc bị công kích đích danh cũng không phải là cái gì tôi tệ lắm. Tuy vậy. tôi không thể “miễn dịch” với nỗi lo. Và cũng như đa phần người Mỹ, tôi thấy trong những ngày này khó mà rũ bỏ được cảm giác rằng https://thuviensach.vn nền dân chủ của chúng ta đã trở nên lệch lạc một cách cực kỳ nghiêm trọng. Đó không chỉ đơn giản là những khác biệt giữa lý tưởng của chúng ta về một đất nước chúng ta thực tế đang phải chứng kiến hàng ngày. Dưới dạng này hay dạng khác, khác biệt đó đã tồn tại từ khi nước Mỹ mới ra đời. Đã có chiến tranh, có nhiều đạo luật được ban hành, nhiều hệ thống được thay đổi, cải cách, nhiều tổ chức được thành lập, đã diễn ra nhiều vụ phản kháng, tất cả để đưa những lời hứa và thực tế đến gần nhau hơn. Không phải thế, vần đề ở đây là khoảng cách giữa những thách thức rất to lớn mà chúng ta đang đối mặt với sự nhỏ mọn của nền chính trị - là việc chúng ta dễ dàng bị những chuyện vụn vặt, tầm thường thu hút tâm trí, luôn tránh né trước những quyết định quan trọng, và có vẻ không thể xây dựng nền tảng đồng thuận để giải quyết những vấn đề lớn lao. Chúng ta biết rằng cạnh tranh toàn cầu - chưa nói đến bất cứ một cam kết thực sự nào về những giá trị như cơ hội công bằng và thăng tiến - đòi hỏi chúng ta phải chỉnh đốn lại hệ thống giáo dục từ trên xuống dưới, bổ sung lực lượng giáo viên, bắt tay vào dạy toán và khoa học, và đưa trẻ em ở khu phố cũ thoát khỏi tình trạng thất học. Thế mà cho đến hiện tại, những cuộc tranh luận của chúng ta về giáo dục lại đang mắc kẹt giữa những người muốn bỏ hệ thống trường công và những người bênh vực cái hiện trạng không thể nào bênh vực nổi, giữa những người cho rằng tiền không cải thiện được giáo dục và những người muốn có nhiều tiền hơn nhưng lại không chứng minh được rằng tiền đó sẽ được sử dụng hiệu quả. Chúng ta biết rằng hệ thống y tế của chúng ta đã sụp đổ: đắt khủng khiếp, cực kỳ không hiệu quả, gần như không phù hợp với một nền kinh tế trong đó mọi người không còn làm việc ở một chỗ cả đời, một hệ thống đẩy những người Mỹ làm việc chăm chỉ vào tình thế bất an cố hữu và có thể rơi vào nghèo túng. Nhưng năm này qua năm khác, tình trạng này vẫn chưa https://thuviensach.vn được cải thiện do vấn đề tư tưởng cũng như kỹ năng làm chính trị, trừ năm 2003 khi chúng ta có đạo luật về đơn thuốc, không hiểu sao lại kết hợp được những điểm yếu kém nhất của cả khu vực công và khu vực tư nhân: giá không thật, bộ máy hỗn loạn, không bao phủ hết thị trường và người nộp thuế nhận được hóa đơn đắt muốn nổ mắt. Chúng ta biết rằng cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố quốc tế vừa là chiến tranh vũ trang vừa là xung đột tư tưởng, rằng sự an toàn lâu dài của chúng ta phụ thuộc vào kế hoạch đúng đắn để tăng cường sức mạnh quân sự cũng như hợp tác chặt chẽ với các quốc gia khác, rằng giải quyết nghèo đói toàn cầu và giúp đỡ các quốc gia khốn khó là vấn đề sống còn đối với quyền lợi nước Mỹ chứ không đơn thuần chỉ là chuyện từ thiện. Nhưng nếu theo dõi nhiều cuộc tranh luận về chính sách đối ngoại thì bạn sẽ tin rằng chỉ có hai lựa chọn - tham chiến, hoặc rút về với chủ nghĩa biệt lập. Chúng ta nghĩ về niềm tin như cội nguồn của sự an ủi và thấu hiểu, nhưng cách thể hiện niềm tin của chúng ta lại gây ra sự chia rẽ; chúng ta tin rằng chúng ta là người bao dung mặc dù căng thẳng về chủng tộc tôn giáo và văn hóa đang lan rộng khắp đất nước ta. Và thay vì chấm dứt căng thẳng, hòa giải tranh chấp, nền chính trị của chúng ta lại thổi bùng chúng lên, lợi dụng chúng, và càng làm cho mọi người xa nhau hơn. Về cá nhân mà nói, chúng tôi, nhưng người làm việc cho chính phủ, phải cảm ơn cái khác biệt giữa thứ chính trị hiện tại và thứ chính trị cần phải có. Rõ ràng những người Dân chủ không thích thú gì tình trạng này vì ít nhất lúc này họ đang thất bại, bị những người Cộng hòa lấn át - những người Cộng hòa nhờ cuộc bầu cử kiểu kẻ-thắng- được-tất-cả mà kiểm soát mọi vị trí trong chính phủ và không có nhu cầu thỏa hiệp. Thật ra những người Cộng hòa thận trọng không nên quá lạc quan vì mặc dù đảng Dân chủ đã thua, nhưng đảng Cộng hòa - phe thắng cử nhờ những cam kết rất phi thực tế (cắt giảm thuế nhưng không giảm phúc lợi, tư nhân hóa bảo hiểm xã hội https://thuviensach.vn nhưng chi trả lợi ích không thay đổi, tiến hành chiến tranh không có hy sinh) - có vẻ cũng không biết cách điều hành đất nước. Ở cả hai phe, cho đến giờ chúng ta gần như không thấy ai tự vấn lương tâm hay tự nhìn lại chính mình, thậm chí cũng không ai nhận trách nhiệm dù là nhỏ nhất về tình hình hiện tại. Thay vào đó, không chỉ trong các chiến dịch vận động mà trên các trang xã luận, trên giá sách, ngay cả trên thế giới blog đang phát triển chưa từng thấy, chúng ta chỉ thấy các kiểu phê phán và đổ lỗi. Tùy bạn ưa thích phe nào hơn mà tình trạng của chúng ta sẽ là kết quả tự nhiên của chủ nghĩa bảo thủ cực đoan hoặc chủ nghĩa tự do ngang bướng, Tom DeLay hoặc Nancy Pelosi, các tập đoàn dầu lửa[17] hoặc các luật sư tham tiền, kẻ cuồng tín tôn giáo hoặc nhà hoạt động vì người đồng tính, kênh Fox News hoặc tờ New York Times. Mức độ hay ho của các câu chuyện, sự tinh tế của các lý luận, và mức tin cậy của các bằng chứng phụ thuộc vào từng người, và tôi không phủ nhận là tôi thích các câu chuyện do người phe Dân chủ kể hơn, cũng như tôi tin rằng lý luận gia những người theo chủ nghĩa tự do thường dựa trên lẽ phải và thực tế nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ, ta sẽ thấy lý lẽ của hai phe cánh tả và cánh hữu dần đã trở nên hình ảnh phản chiếu trong gương của nhau. Đó đều là các câu chuyện về âm mưu, về việc nước Mỹ đang bị một liên minh ma quỷ tấn công. Cũng như mọi giả thuyết về âm mưu hay ho khác, cả hai phe đều chỉ đưa vào câu chuyện của mình một hàm lượng sự thực đủ để làm hài lòng những người được dẫn dắt để tin vào họ, và không thừa nhận bất cứ mâu thuẫn nào có thể làm lung lay giả thuyết đó. Mục tiêu không phải là thuyết phục phe đối lập mà là làm cho các giả thuyết đó trở nên kích động, giải thích được sự nghiệp của họ là đúng đắn, và thu hút đủ tín đồ mới gia nhập phe họ. Tất nhiên, còn có một câu chuyện khác cần được nhắc đến, bởi hàng triệu người Mỹ đang phải lo cuộc sống của họ hàng ngày. Những người đó đang làm việc hoặc đang tìm việc làm, đang khởi sự kinh doanh, đang giúp con cái làm bài tập về nhà, và đang phải đối mặt với hóa đơn khí đốt tăng cao, bảo hiểm y tế không đầy đủ. không được chi trả lương hưu do phán https://thuviensach.vn quyết của một tòa phá sản[18] nào đó. Họ đều hy vọng và sau đó lo sợ về tương lai. Cuộc sống của họ đầy rẫy nhưng mâu thuẫn và mơ hồ. Và vì chính trị đề cập quá ít đến những gì họ đang phải trải qua - vì họ hiểu rằng ngày nay chính trị là một nghề kinh doanh chứ không phải sứ mạng, và những thứ được gọi là cuộc tranh luận thực chất cũng chỉ hơn biểu diễn chút ít - nên họ quay đi, tránh xa sự ồn ào và những lời nói huyên thuyên hùng hổ, liên tục không ngừng. Một chính quyền, nếu thực sự đại diện cho người Mỹ - và thực sự phục vụ người Mỹ - sẽ đòi hỏi phải có một nền chính trị kiểu khác. Nền chính trị đó cần phản ánh cuộc sống thực tế của chúng ta, chứ không phải là loại sản phẩm đã được đóng gói và chỉ việc lấy ra khỏi giá. Nó phải được dựng nên từ những gì là truyền thống tốt đẹp nhất và phải nhìn nhận đến cả những phần tối trong lịch sử của chúng ta. Chúng ta cần hiểu chính xác vì sao chúng ta đi đến chỗ này - xung đột phe phái và hằn thù sắc tộc. Và chúng ta cần tự nhủ rằng mặc dù có rất nhiều điều khác biệt, nhưng chúng ta có hy vọng giống nhau, có giấc mơ giống nhau, đó là một mối ràng buộc không thể bị phá vỡ. *** MỘT TRONG NHỮNG điều đầu tiên tôi nhận thấy ở Washington là mối quan hệ khá thân mật giữa các thượng nghị sỹ lớn tuổi: sự nhã nhặn tin cậy chi phối mọi hành vi giữa John Warner và Robert Byrd, hay tình bạn chân thành giữa đảng viên Cộng hòa Ted Stevens và đảng viên Dân chủ Daniel Inouye. Mọi người thường nói rằng những thượng nghị sỹ này là đại diện cuối cùng của một kiểu người sắp tuyệt chủng, đó là những người không chỉ có tình yêu với Thượng viện mà còn là hiện thân của một kiểu chính trị ít tính bè phái. Và trong thực tế, đây là một trong ít điểm mà các nhà bình luận bảo thủ và tự do đồng ý với nhau, đó là về thời kỳ trước suy thoái, thời đại vàng ở Washington khi dù đảng nào nắm quyền thì bầu không khí vẫn lịch sự, và chính phủ vẫn hoạt động tốt. https://thuviensach.vn Vào một buổi tiếp tân tối nọ, tôi tiến đến nói chuyện với một ông già người Washington, người đã làm việc ở Capitol gần năm mươi năm. Tôi hỏi xem theo ông thì cái gì đã làm cho không khí bây giờ khác trước. “Vấn đề thế hệ thôi”, ông trả lời không hề do dự. "Hồi ấy, hầu hết những người có quyền lực ở Washington đều đã từng cống hiến trong Thế chiến thứ hai. Chúng tôi có thể đấu nhau dữ dội về mọi chuyện. Chúng tôi hầu hết có hiểu biết khác nhau, quê quán khác nhau, triết lý chính trị khác nhau. Nhưng nhờ có chiến tranh nên chúng tôi thấy có vài điểm chung. Quá khứ chung đem lại niềm tin và sự tôn trọng nhất định. Vì thế chúng tôi vượt qua được khác biệt và giải quyết được mọi chuyện". Khi nghe ông già hồi tưởng về Dwight Eisenhower và Sam Raybum, Dean Acheson và Everett Dirksen, khó mà không mường tượng thấy những gương mặt mờ ảo đó lướt qua, một thời kỳ trước khi có những bản tin 24 giờ và hoạt động gây quỹ bất tận, đó là thời kỳ của những người nghiêm túc làm những việc nghiêm túc. Tôi phải tự nhắc mình rằng tình cảm yêu mến của ông già đối với quá khứ ấy hẳn chỉ chứa đựng một vài kỷ niệm nhất định. Ông đã quên đi hình ảnh phe miền Nam bác bỏ đề xuất các luật bảo vệ quyền công dân ngay ở Thượng viện, quyền lực quỷ quyệt của chủ nghĩa Mccarthy[19], thực trạng dân cư nghèo đói được Bobby Kennedy phơi bày trước khi ông chết; và trong bộ máy chính quyền thiếu vắng phụ nữ và người thiểu số. Tôi cũng nhận thấy còn nhiều tình huống độc nhất vô nhị khác mà ông già cũng từng tham gia, chúng giúp bào đảm cho chính phủ đồng thuận một cách ổn định: không chỉ là kinh nghiệm cùng trải qua chiến tranh mà còn là sự nhất trí gần như hoàn toàn mà họ có được nhờ cuộc Chiến tranh lạnh và mối đe dọa từ Liên Xô cũ, và có lẽ đóng vai trò quan trọng hơn cả là sự thống trị không có đối thủ của kinh tế Mỹ trong suốt thập niên 1950 và 1960 vì cả châu Âu và Nhật Bản đều đang bận tự cứu tránh khỏi đống đổ nát sau chiến tranh. https://thuviensach.vn Tất nhiên, không thể phủ nhận là nền chính trị Mỹ trong những năm sau Thế chiến thứ hai có tính ý thức thấp hơn nhiều - và ý nghĩa của liên minh đảng phái lại kém rõ ràng hơn nhiều so với ngày nay. Liên minh Dân chủ nắm quyền kiểm soát Quốc hội trong suốt những năm ấy là hỗn hợp của nhưng người theo chủ nghĩa tự do miền Bắc như Hubert Humphrey, những đảng viên Cộng hòa miền Nam như James Eastland, và bất cứ một nhân vật trung thành nào mà cỗ máy chính trị[20] ở các thành phố lớn muốn đưa lên. Chất keo liên kết liên minh này là chủ nghĩa dân túy kinh tế của Chính sách Kinh tế xã hội mới[21] - giấc mơ về mức lương và lợi ích công bằng, về chính sách bảo trợ và công trình công cộng, về mức sống tăng cao chưa từng có. Ngoài ra, đảng Dân chủ còn đề ra một triết lý kiểu dĩ hòa vi quý: thứ triết lý ngầm thừa nhận, khuyến khích áp bức chủng tộc ở miền Nam; thứ triết lý phụ thuộc vào một nền văn hóa rộng lớn, trong đó các quy ước xã hội - ví dụ như bản chất của tình dục, hay vai trò của phụ nữ - được chấp nhận rộng rãi; một nền văn hóa chưa có những từ ngữ gây bực dọc, ít có tranh chấp chính trị quanh những quy ước đó hơn. Trong suốt thập kỷ năm mươi và những năm đầu thập kỷ sáu mươi, đảng Cộng hòa cũng bỏ qua những rạn nứt trong triết lý - giữa chủ nghĩa tự do phương Tây của Barry Goldwater và chủ nghĩa gia trưởng kiểu phương Đông của Nelson Rockerfeller; giữa những người tái hiện chủ nghĩa cộng hòa của Abraham Lincoln và Teddy Roosevelt khi đi theo chủ nghĩa tích cực liên hang và những người theo chủ nghĩa bảo thủ của Edmund Burke khi ưa thích truyền thống cũ hơn thử nghiệm xã hội. Việc đưa những khác biệt vùng miền và tính cách đó vào quyền công dân, luật liên bang, thậm chi các đạo luật thuế không hề dễ đàng, nhanh chóng. Nhưng cũng như đảng Dân chủ, đảng Cộng hòa đoàn kết được chủ yếu nhờ quyền lợi kinh tế. Triết lý về thị trường tự do và thắt chặt tài khóa giúp liên kết mọi thành phần cử tri của đảng, từ người bán hàng ở Main Street[22] đến chủ doanh nghiệp vùng nông thôn. Chính vào thập kỷ 60, mối liên kết chính trị này kết thúc với lý do và tiến trình đúng như được ghi trong lịch sử. Trước hết là phong trào quyền https://thuviensach.vn công dân mà ngay vào những ngày yên ả ban đầu, nó đã là thách thức đối với cơ cấu xã hội lúc đó và buộc người Mỹ phải lựa chọn phe phái. Cuối cùng Lyndon Johnson đã chọn cánh hữu, nhưng là người con của vùng miền Nam, ông hiểu rõ hơn ai hết cái giá phải trả cho lựa chọn đó: khi ký Đạo luật Quyền công dân vào năm 1964, ông đã nói với viên sỹ quan hầu cận Bill Moyers rằng chỉ với một nét bút, ông đã đặt miền Nam vào tay đảng Cộng hòa với tương lai có thể dự đoán trước. Tiếp sau đó là những cuộc biểu tình của sinh viên phản đối Chiến tranh Việt Nam và các ý kiến cho rằng nước Mỹ không phải lúc nào cũng đúng, hành động của chúng ta không phải lúc nào cũng hợp lý - và thế hệ sau sẽ không trả bất cử giá nào hay chịu bất cứ gánh nặng nào mà thế hệ trước đòi hỏi. Và rồi khi những bức tường bảo vệ hiện trạng lúc đó bị chọc thủng, rất nhiều dạng “người ngoài” tràn qua cánh cổng, các nhà hoạt động nữ quyền, người Latin, dân hippie, thành viên Báo Đen[23], các bà mẹ nhận trợ cấp xã hội[24], người đồng tính, tất cả đều đòi quyền lợi, tất cả đều muốn được khẳng định, tất cả đều đòi có một vị trí trên bàn ăn và một phần trong miếng bánh. Mất đến vài năm logic của những thay đổi đó mới cho thấy hợp lý. Với chiến lược miền Nam, thái độ thách thức lệnh tòa án về xóa bỏ phân biệt chủng tộc trong nhà trường và chống lai phe đa số ôn hòa, Nixon đã có lợi thế trong kỳ bầu cử ngay tức khắc. Nhưng triết lý của ông chưa bao giờ là một hệ tư tưởng vừng chắc, thống nhất - vì cuối cùng, chính ông lại là người đã đề xuất ra những chính sách vì cộng đồng người thiểu số đầu tiên và đã ký quyết định thành lập Cơ quan Bảo vệ môi trường và Ban Quản lý sức khỏe và an toàn lao động. Jimmy Carter đã cho thấy có thể kết hợp ủng hộ quyền công dân với thông điệp truyền thống của đảng Dân chủ; và mặc dù có người đào ngũ, nhưng đa số nghị sỹ Dân chủ miền Nam quyết định ở lại trong đảng vẫn tiếp tục nhiệm kỳ của họ, giúp đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát ít nhất là Hạ viện. https://thuviensach.vn Nhưng phiến đá kiến tạo nên đất nước cũng đã dịch chuyển. Chính trị không còn là một chuyên nhỏ mà đã trở thành vấn đề đạo đức, tuân theo yêu cầu và chân lý đạo đức. Chính trị cũng tồn tại trong mọi cá nhân khi nó len lỏi vào mọi chuyện - dù là giữa người da trắng và người da đen hay giữa đàn ông và phụ nữ - và nó bộc lộ rõ trong mọi thái độ dù là ủng hộ hay phản đối chế độ cầm quyền. Do đó, trong suy nghĩ chung của mọi người, chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa bảo thủ được xác định bởi thái độ hơn là bởi giai cấp - thái độ của bạn về văn hóa truyền thống và phản văn hóa. Vấn đề không chỉ là bạn nghĩ thế nào về quyền đình công hay thuế thu nhập doanh nghiệp mà còn là quan điểm của bạn về tình dục, ma túy và nhạc Rock 'n' roll, lễ Mi-xa (Mass) của người Latin và tiêu chuẩn của nền văn hóa phương Tây là gì. Các cử tri da trắng là thiểu số ở miền Bắc và người da trắng nói chung ở phía Nam không đánh giá cao phong trào tự do mới. Bạo lực đường phố và nguyên nhân gây ra bạo lực trong giới trí thức, người da đen chuyển đến cạnh nhà, trẻ con da trắng lang thang khắp thành phố trên xe buýt, hành động đốt cờ và phỉ nhổ vào các cựu chiến binh - tất cả những hành động đó đều xúc phạm và hạ thấp, nếu không muốn nói là phá vỡ những giá trị quan trọng nhất đối với họ: gia đình, niềm tin, quốc kỳ, tình hàng xóm, và đối với một số người ít nhất là đặc quyền của người da trăng. Giữa thời kỳ hỗn loạn đó, nối tiếp những vụ ám sát, những vụ cháy ở thành phố và thất bại cay đắng ở Việt Nam, tăng trưởng kinh tế nhường chỗ cho khủng hoảng dầu, lạm phát, đóng cửa nhà máy, và đề xuất hay ho nhất của Jimmy Carter chỉ là hãy văn nhỏ máy sưởi, trong khi đó nhóm cấp tiến người Iran tiếp tục làm vết thương của OPEC[25] trầm trọng hơn - một đám người thuộc liên minh Chính sách Kinh tế xã hội mới[26] bắt đầu đi tìm một ngôi nhà chính trị khác. *** TÔI LUÔN CÓ cảm giác có một mối liên hệ kỳ lạ với thập niên 60. Về nghĩa nào đó tôi là một sản phẩm thuần túy của thời kỳ này: là một người lai hai màu da, cuộc đời tôi có thể trở nên tuyệt vọng, mọi cơ hội của tôi có https://thuviensach.vn thể hoàn toàn bị tước bỏ nếu không có sự thay đổi đột ngột trong xã hội lúc đó. Nhưng tôi còn quá trẻ để có thể hiểu rõ bản chất nhưng thay đổi đó, và ở quá xa để có thể nhìn thấy tinh thần Mỹ bị sa sút (hồi đó tôi sống ở Hawaii và lndonesia). Phần lớn những gì tôi nhận được từ thập kỷ 60 đều được tinh lọc qua mẹ tôi - một người mà cho đến cuối đời hẳn vẫn tự hào vì mình theo chủ nghĩa tự do. Đặc biệt phong trào quyền công dân được bà đánh giá cao, bất cứ khi nào có cơ hội, bà đều gieo vào đầu tôi những giá trị bà tìm thấy ở đó: sự bao dung, công bằng, không gục ngã khi thất bại. Tuy nhiên, hiểu biết về thập kỷ 60 của mẹ tôi vẫn hạn chế, cả vì khoảng cách địa lý (bà rời nước Mỹ lục địa từ năm 1960) lẫn tính lãng mạn, ngọt ngào của bà. Về mặt lý trí, bà phải cố hiểu "Sức mạnh người da đen", “Hội sinh viên vì xã hội dân chủ” (SDS) hay các bạn gái của bà - những người ngừng không cạo lông chân nữa; nhưng về mặt tâm lý bà không giận dữ, phản kháng như họ. Về mặt tình cảm, chủ nghĩa tư do của bà luôn mang tính chất cổ điển rõ nét của thời kỳ trước năm 1967. Trái tim của bà trong một thời gian tràn ngập hình ảnh của các chương trình không gian, của Tổ chức Hòa bình Mỹ, cuộc vận động chống phân biệt chủng tộc, Mahalia Jackson và Joan Baez[27]. Chỉ khi nhiều tuổi hơn, vào những năm 70, tôi mới hiểu khả năng kiểm soát mọi việc của những người từng trực tiếp trải qua những sự kiện đáng nhớ của thập niên 60 có giá trị thế nào. TôI biết được một phần qua lời phàn nàn của ông bà ngoại, những đảng viên Dân chủ lâu năm nhưng thừa nhận đã bỏ phiếu cho Nixon vào năm 1968 - một hành động phản bội mà mà tôi không bao giờ bỏ qua. Còn phần lớn là do tôi tự tìm hiểu, vì tính nổi loạn thời trẻ của tôi xuất phát từ những thay đổi về chính trị và văn hóa mà sau đó bắt đầu tàn lụi dần. Khi đến tuổi thiếu niên, tôi rất say mê thời kỳ này vì phong cách phóng khoáng, luôn-có-đủ-cho-mọi-người; nhờ sách vở, phim ảnh và âm nhạc, thập kỷ 60 ngấm rất sâu vào tôi với một cách nhìn hoàn toàn khác những gì mà tôi thường mô tả: hình ảnh của Huey Newton[28], Đại hội đảng Dân chủ năm 1968, cuộc di tản bằng máy bay khỏi Sài Gòn và đêm nhạc rock ở Altamont của ban nhạc Rolling Stones[29]. Tôi không có https://thuviensach.vn lý do trực tiếp theo đuổi cuộc cách mạng, nhưng tôi quyết định rằng về phong cách và thái độ sống, tôi cũng là một kẻ nổi loạn, bất kể đám đông ngoài ba mươi tuổi kia nhận xét gì về tôi. Sau cùng, sự nổi loạn của tôi chuyển thành cuộc sống bê tha, tự phá hoại bản thân, nhưng khi vào đại học, tôi bắt đầu thấy mọi sự thách thức truyền thống đều có thể chứa đựng cả sự quá đà lẫn tính chính thống. Tôi xem xét lại các giả định của mình, và nhớ lại những giá trị mà mẹ và ông bà đã dạy tôi. Trong suốt quá trình sắp xếp, lựa chọn lại niềm tin - một cách chậm chạp, thất thường, tôi bắt đầu lặng lẽ nhận ra thời điểm trong những cuộc nói chuyện trong phòng ký túc xá của đám sinh viên khi tôi và bạn bè phản đối chủ nghĩa tư bản hay chủ nghĩa đế quốc Mỹ quá dễ đàng, tuyên bố không chấp nhận ràng buộc hôn nhân một vợ một chồng và tín ngưỡng mà không hiểu gì về giá trị của những điều đó, sẵn lòng tự cho mình là nạn nhân của thời thế để rũ bỏ trách nhiệm, hoặc đòi quyền lợi, hoặc khẳng định mình có đạo đức vượt trội so với những người không phải gánh chịu thiệt thòi như mình. Tất cả những điều đó giải thích tại sao tôi hiểu được sự hấp dẫn của Reagan mặc dù tôi thấy khó chịu với cuộc bầu cử năm 1980, mặc dù tôi không thấy bộ điệu cao bồi kiểu John Wayne, tác phong kiểu “Bố biết hết mọi thứ”[30] hay nhưng giai thoại về chính sách và sự công kích vô lý vào người nghèo của ông có tính thuyết phục chút nào. Nó cũng giống như hồi còn nhỏ tôi luôn cảm thấy căn cứ quân sự ở Hawaii - với những đường phố sạch sẽ và thiết bị bóng loáng, với hộ đồng phục bảnh bao và động tác chào còn tranh hơn nữa - rất hấp dẫn. Nó cũng giống như sự thích thú mỗi khi tôi được xem một trận bóng chày tuyệt hay, hay khi vợ tôi được xem phát lại bộ phim truyền hình cô ấy thích: The Dick Van Dyke Show[31]. Reagan khẳng định người Mỹ mong muốn có trật tự, người Mỹ cần tin rằng cuộc sống của chúng ta không bị chi phối bởi một sức mạnh mơ hồ, bâng quơ nào đó, ngược lại chúng ta có thể tạo ra cả vận mệnh cho cá nhân và cho cả đất nước nếu chúng ta tìm lại https://thuviensach.vn được được những giá trị truyền thống như sự chăm chỉ, lòng yêu nước, trách nhiệm cá nhân, tinh thần lạc quan và niềm tin tôn giáo. Việc thông điệp này của Reagan có được một đội ngũ thính giả lắng nghe không chỉ cho thấy khả năng giao tiếp, truyền đạt của ông mà nó còn chứng tỏ trong suốt thời kỳ kinh tế đình trệ, chính phủ tự do đã thất bại trong việc tạo cho tầng lớp cử tri trung lưu một cảm giác rằng chính phủ đang làm việc vì họ. Vì thực tế chính quyền ở các cấp đã tiêu tiền thuế của người dân quá thoải mái. Bộ máy quan liêu quá thường xuyên quên đi chi phí cho việc thực hiện nhiệm vụ của họ. Trong phe tư do có nhiều lập luận coi trọng quyền lợi và quyền lực hơn trách nhiệm và nghĩa vụ. Reagan có thể đã thổi phồng quá mức những lỗi lầm của hệ thống phúc lợi xã hội, và có lẽ những người tự do đã đúng khi phê phán chính sách của Reagan quá nghiêng về tầng lớp giàu có khi các công ty hàng đầu kiếm được lợi nhuận khá lớn trong suốt thập kỷ 80, trong khi các hiệp hội ngành bị phá sản và thu nhập của tầng lớp lao động trung bình thì không hề thay đổi. Nhưng bằng cách hứa hẹn sẽ đứng về phía những người làm việc chăm chỉ, tuân thủ luật pháp, quan tâm chăm sóc gia đinh và có tinh thần yêu nước, Reagan đem lại cho người Mỹ cảm giác chung là phe tự do không còn đoàn kết nữa. Nên khi đội quân phê bình ông càng chê bai nhiều thì họ càng lún sâu vào vai diễn ông dành cho họ - một nhóm thượng lưu chính trị xa cách, chỉ thích đánh thuế và chi tiêu và luôn đổ lỗi cho đất nước. *** ĐIỀU ĐÁNG CHÚ Ý với tôi không phải là hiệu quả tức thời của công thức chính trị mà Reagan tạo ra, mà là hiệu ứng lâu dài từ những bài phát biểu của ông. Mặc dù đã 40 năm trôi qua, nhưng sự hỗn loạn của thập kỷ 60 và hậu quả dữ dội của nó vẫn còn ảnh hưởng đến các diễn văn chính trị ngày nay. Phần nào đó nó cho thấy nhưng người trưởng thành vào thập kỷ https://thuviensach.vn 60 có ấn tượng rất sâu sắc về mâu thuẫn xã hội lúc đó, và họ coi cuộc tranh luận trong thời kỳ này không chỉ đơn giản là xung đột chính trị mà còn là sự lựa chọn của mỗi cá nhân, qua đó hình thành cá tính riêng biệt và quan điểm về đạo đức của mỗi người. Tôi nghĩ nó cũng cho ta thấy rõ một sự thật là những vấn đề bức bối nhất của thập kỷ 60 đã không bao giờ được giải quyết triệt để. Cơn thịnh nộ phản văn hóa đã dần dần biến thành chủ nghĩa tiêu dùng, lựa chọn phong cách sống, sở thích âm nhạc chứ không phải thành những cam kết chính trị. Những vấn đề về sắc tộc, chiến tranh, nghèo đói, vai trò của đàn ông và phụ nữ vẫn còn y nguyên. Có lẽ điều này có liên hệ gì đó với thế hệ Bùng nổ dân số[32] - một lực lượng dân số khổng lồ đã tạo ra lực đẩy đối với chính trị không thua gì lực đẩy trong các lĩnh vực khác, từ thi trường thuốc Viagra cho đến số lỗ để các (ly) mà các nhà sản xuất ô tô chế tạo thêm vào trong mỗi chiếc xe. Dù lý do gì đi nữa thì sau nhiệm kỳ tổng thống của Reagan, ranh giới tư tưởng giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa, giữa phe tự do và phe bảo thủ ngày càng rõ nét. Tất nhiên, điều này hoàn toàn đúng với những vấn đề nóng bỏng như chính sách vì người thiểu số, tội phạm, phúc lợi, nạo phá thai và cầu nguyện trong trường học[33] - những vấn đề có nguồn gốc từ cuộc xung đột thời kỳ trước. Không chỉ thế, giờ đây nó còn đúng với mọi vấn đề khác, dù lớn hay nhỏ, đối nội hay đối ngoại, tất cả đều được quy thành phải lựa chọn quan điểm bên này hay bên kia, phản đối hay ủng hộ, rất ngắn gọn. Chính sách kinh tế không còn là đánh đổi giữa hai mục tiêu đối lập: hiệu quả hay công bằng, tức là vấn đề tăng quy mô cái bánh và phân chia từng miếng bánh. Giờ đây bạn phải là người ủng hộ tăng thuế hay giảm thuế, thích chính phủ gọn nhẹ hay chính phủ cồng kềnh. Chính sách môi trường không còn là cân bằng hoạt động khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên với nhu cầu của nền kinh tế hiện đại, bạn phải ủng hộ tự do phát triển kinh tế, khoan thăm dò, khai thác mỏ v.v... hoặc bạn phải ủng hộ thói https://thuviensach.vn quan liêu làm ngăn cản quá trình phát triển. Thái độ đơn giản, thẳng thắn là ưu điểm trong chính trị, nếu không muốn nói là cả trong chính sách. Đôi khi tôi nghi ngờ rằng ngay cả nhưng người lãnh đạo đảng Cộng hòa - những người kế nhiệm của Reagan - cũng không hoàn toàn thoải mái với con đường chính trị lúc đó. Những bài phát biểu chia rẽ và quan điểm chính trị giận dữ của George H. W. Bush và Bob Dole luôn có vẻ gượng gạo - đó chỉ là cách họ cắt bớt lực lượng bỏ phiếu của đảng Dân chủ, nhưng hoàn toàn không phải là cách quản lý đất nước. Nhưng đối với thế hệ những người bảo thủ trẻ hơn và sớm có quyền lực sau này, đối với Newt Gingrich và Karl Rove, Grover Norquist và Ralph Reed, những bài phát biểu hung hăng không đơn thuần là một chiến dịch vận động thông thường. Họ là những người thực sự tin vào những gì họ nói, dù là "không đề xuất thêm thuế mới" hay "chúng ta là một quốc gia Thiên chúa giáo". Trong thực tế. với triết lý cứng rắn, phong cách phá-và-đốt và thái độ cường điệu quá mức những quan ngại, những nhà lãnh đạo bảo thủ mới gợi nhớ rất nhiều đến những vị lãnh đạo Cánh tả mới của thập niên 60. Và cùng với các đồng nhiệm cánh tả những nhân vật hàng đầu mới trong cánh hữu cũng coi chính trị như một cuộc đấu, không chỉ là giữa các quan điểm chính trị mà còn là giữa cái thiện và cái ác. Thành viên cả hai đảng bắt đầu đưa ra những bài kiểm tra quan điểm, xây dựng danh mục những thứ được coi là chính thống. Tất cả những điều này khiến cho một thành viên đảng Dân chủ còn đang băn khoăn về nạn phá thai trở nên ngày càng đơn độc và bất cứ đảng viên Cộng hòa nào còn ủng hộ kiểm soát súng cũng hoàn toàn bị bơ vơ. Trong cuộc chiến kiểu Mani[34] này, thỏa hiệp lại trở thành nhu nhược và sẽ bị trừng phạt hoặc thanh trừng. Hoặc anh ủng hộ chúng tôi, hoặc anh chống lại chúng tôi. Anh phải chọn một trong hai phía. Đóng góp nổi bật của Clinton là ông đã cố gắng vượt qua sự bế tắc về tư tưởng, ông nhận thấy việc dán mác “bảo thủ” hoặc “tự do” không chỉ có lợi cho đảng Cộng hòa mà việc phân chia như vậy cũng không giúp giải quyết được nhưng khó khăn mà chúng ta đang gặp phải. https://thuviensach.vn Đôi khi trong chiến dịch vận động đầu tiên của ông, những cử chỉ của ông đối với những cử tri Dân chủ ủng hộ Reagan[35] có vẻ rất rõ ràng và khó coi (điều gì đã xảy ra với Sister Souljah[36]?) hoặc máu lạnh một cách đáng sợ (cho phép tiến hành án tử hình đối với một tù nhân đã bị tổn thương não ngay vào đêm có một cuộc bầu cử sơ bộ quan trọng). Trong hai năm đầu làm tổng thống, hẳn ông đã bị buộc phải từ bỏ một số nội dung hành động cơ bản trong cương lĩnh của mình như chăm sóc y tế cho mọi người, đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục đào tạo - do đó hướng đi trong dài hạn hoàn toàn bị đảo lộn, khiến cho nhưng gia đình lao động ngày càng khó khăn. Nhưng về bản năng ông vẫn hiểu sai lầm của những lựa chọn đưa ra cho người Mỹ, ông thấy các quy định luật pháp và chi tiêu của chính phủ, nếu được xây dựng một cách đúng đắn, thì sẽ đóng vai trò quan trọng giúp tăng trưởng - chứ không cản trở kinh tế, đồng thời quy luật thị trường và tài khóa có thể giúp nâng cao công bằng xã hội. Ông nhận thấy để chống nghèo đói thì không chỉ cần trách nhiệm của toàn xã hội mà còn phải có cả trách nhiệm của từng cá nhân. Trong cương lĩnh - nếu chưa muốn nói là trong quan điểm chính trị hàng ngày của ông - thì quan điểm Con đường thứ ba[37] đã vượt ra ngoài sự thỏa hiệp. Nó đánh thẳng vào thái độ thực dụng, phi chính trị của đa phần người Mỹ. Thực tế là các chính sách của Clinton vào cuối nhiệm kỳ tổng thống - là những tiến bộ đáng kể nếu căn cứ trên mục tiêu khiêm tốn của chúng - đã được sự ủng hộ rộng rãi của xã hội. Xét về chính trị, ông đã loại bỏ một số sự thái quá của phe Dân chủ khiến cho đảng này không thể thắng cử. Mặc dù kinh tế tăng trưởng vượt bậc, nhưng ông đã không thể chuyển những chính sách được ưa chuộng thành một cái gì đó tương tự như liên minh cầm quyền. Điều đó chứng tỏ rằng đảng Dân chủ đang phải đối mặt với những khó khăn liên quan đến vấn đề nhân khẩu (cụ thể là dân số tăng chủ yếu ở các bang theo đảng Cộng hòa thủ cựu ở miền Nam), còn đảng Cộng hòa thì đang có lợi thế về cơ cấu ở Thượng viện, với hai phiếu của hai Thượng nghị sỹ Cộng hòa của bang Wyoming - dân số 493.782 người - cũng có giá trị https://thuviensach.vn ngang bằng với hai phiếu của hai Thượng nghị sỹ Dân chủ của bang California, bang có số dân lên tới 33.871.648 người[38]. Nhưng thất bại đó cũng chứng minh được năng lực của Gingrich, Rove, Norquist và những người khác, họ đã củng cố và thể chế hóa được xu hướng bảo thủ. Họ huy động được nguồn tài chính không giới hạn của các doanh nghiệp và nhà tài trợ giàu có, xây dựng được một mạng lưới các chuyên gia cố vấn và phương tiện thông tin đại chúng. Họ sử dụng những công nghệ hiện đại để thu hút cử tri, và tập trung quyền lực ở Hạ viện để tăng sức mạnh của đảng. Và họ hiểu rằng Clinton sẽ đe dọa vị thế đa số của phe bảo thủ ở Thượng viện trong dài hạn, điều đó giải thích tại sao họ nhiệt tình bám sát ông. Đó cũng là nguyên nhân khiến họ bỏ rất nhiều thời gian để chỉ trích đạo đức của Clinton vì nếu như các chinh sách của ông ít mang tính cấp tiến thì cuộc sống riêng của ông (bản thảo cuốn tự truyện, hút cần sa, sùng bái lvy League[39], người vợ không ở nhà làm nội trợ, và nhất là vụ bê bối tình ái) lại là một mớ những bằng chứng hoàn hảo đối với phe bảo thủ. Với sai lầm cá nhân lặp lại nhiều lần, lối sống phóng túng và cuối cùng là những bằng chứng sa ngã không thể chối cãi, Clinton mang đầy đủ những nét tiêu biểu của phong trào tự do thập kỷ 60 - những đặc trưng đã góp phần đưa xu thế bảo thủ lên vị trí thượng phong. Clinton có thể đã cầm hòa được trong cuộc chiến với phe bảo thủ[40], nhưng rồi chủ nghĩa bảo thủ lại trở lại mạnh mẽ hơn - và trong nhiệm kỳ đầu của George W. Bush, nó đã chi phối toàn bộ chính phủ Mỹ. *** TÔI BIẾT LÀ tôi đã mô tả lịch sử quá tóm tắt. Tôi đã bỏ qua những điểm then chốt như sự suy giảm của ngành chế tạo và việc Reagan sa thải các kiểm soát viên không lưu[41] đã làm tôn thương nghiêm trọng người lao động Mỹ; sự ra đời của khu vực bỏ phiếu đa số - thiểu số ở các bang miền Nam giúp đảm bảo có thêm người da đen có thêm đại diện, đồng thời từng làm giảm số ghế của đảng Dân chủ ở những bang này ; việc các đảng https://thuviensach.vn viên Dân chủ trong Quốc hội - những người đã trở nên béo ú, tự mãn, không biết mình đang tham gia một cuộc chiến chính trị - không chịu hợp tác với Clinton. Câu chuyện của tôi cũng không nói đến sự gia tăng gian lận phiếu bầu đã gây phân hóa Quốc hội đến mức nào, hay tiền và các quảng cáo đả kích trên truyền hình đã đầu độc bầu không khí xã hội nhanh chóng ra sao. Nhưng mỗi khi nghĩ đến những lời nói của ông nghị sỹ già ở Washington tối hôm đó, những gì George Kennan hay George Marshal đã làm, hay khi đọc lại những bài diễn văn của Bobby Kennedy hoặc Everett Dirksen, tôi không khỏi có cảm giác nền chính trị hiện tại đang rơi vào bế tắc. Với những nhân vật này, những vấn đề mà nước Mỹ từng gặp phải không hề trừu tượng, và do đó không bao giờ đơn giản. Chiến tranh có thể là địa ngục, nhưng vẫn cần phải tiến hành. Nền kinh tế có thể sụp đổ cho dù kế hoạch đưa ra rất hay. Con người có thể làm việc vất vả cả đời rồi lại mất tất cả. Thế hệ lãnh đạo tiếp sau đó, lớn lên trong điều kiện tương đối sung sướng hơn, có kinh nghiệm sống khác, do đó cũng có thái độ khác đối với chính trị. Trong cuộc đối đầu giữa Clinton và Gingrich cũng như hai cuộc bầu cử năm 2000 và 2004, đôi khi tôi có cảm giác mình đang chứng kiến một vở kịch tâm lý của thế hệ Bùng nổ dân số - một câu chuyện bắt nguồn từ những mối thù cũ và âm mưu trả thù diễn ra ở một số trường đại học từ đã rất lâu - nay lại được tái diễn trên vũ đài quốc gia. Những thắng lợi mà thế hệ thập niên 60 giành được như thừa nhận quyền công dân đầy đủ của người thiểu số và phụ nữ, mở rộng quyền tự do cá nhân, mong muốn chất vấn giới cầm quyền đã khiến cho nước Mỹ trở nên tốt đẹp hơn nhiều. Nhưng trong quá trình đó, có những điều bị mất đi, bị thay thế - đó là niềm tin và tình đồng đội, những giá trị kéo chúng ta lại gần nhau với tư cách cùng là công dân Mỹ. https://thuviensach.vn Thế kết quả là chúng ta đang ở đâu? Về lý thuyết, đảng Cộng hòa cũng có thể có một người như Clinton - một lãnh tụ trung hữu cũng theo quan điểm tài khóa bảo thủ của Clinton, nhưng sẽ hăng hái chấn chỉnh bộ máy quan liêu của liên bang, tiến hành thử nghiệm giải pháp dựa vào thị trường hoặc tín ngưỡng cho các chính sách xã hội. Và thực tế một người như vậy có thể sẽ xuất hiện. Không phải tất cả những quan chức được bầu của đảng Cộng hòa đều tán thành các nguyên lý của phong trào bảo thủ hiện nay. Ở cả Thượng viện, Hạ viện và các thủ phủ bang trên cả nước, luôn có nhưng người trung thành với giá trị truyền thống của tính ôn hòa và thận trọng - họ hiểu rằng cắt giảm thuế đối với người giàu là vô trách nhiệm, không thể giảm tâm hụt ngân sách trên lưng người nghèo, tách biệt nhà thờ và nhà nước sẽ tốt cho cả hai, bảo vệ môi trường và chủ nghĩa bảo thủ không xung đột với nhau, và các chính sách ngoại giao nên dựa trên thực tế thay vì mơ tưởng. Nhưng những người Cộng hòa này không phải là người dẫn dắt cuộc tranh luận trong sáu năm qua. Đặc trưng của ý thức cốt lõi của đảng Cộng hòa ngày nay không phải “chủ nghĩa bảo thủ nhân ái” mà George Bush hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử năm 2000 mà là chủ nghĩa chuyên chế. Đó là tư tưởng tôn sùng thị trường tự do, không thuế, không luật pháp, không mạng lưới an sinh xã hội - thực chất là không có chính phủ, chỉ có những gì cần thiết để bảo vệ tài sản cá nhân và bảo đảm an ninh quốc gia. Đó còn là tư tưởng tôn sùng Thiên chúa giáo, một phong trào gây thu hút nhờ gắn với vấn đề vô cùng phức tạp là nạo phá thai, nhưng chẳng bao lâu mở rộng ra nhiều vấn đề khác; phong trào này không chỉ khẳng định Thiên chúa giáo là tín ngưỡng chủ đạo của nước Mỹ mà còn cho rằng quan điểm Thiên chúa giáo bảo thủ cực đoan[42] nên đóng vai trò định hướng chính sách công. Quan điểm này không đếm xỉa đến bất cứ phương pháp tri giác nào khác, dù đó là tác phẩm của các nhà thần học phe tự do, thành tựu của Học viện Khoa học quốc gia hay những điều Thomas Jefferson đã nói. https://thuviensach.vn Và đó còn là niềm tin tuyệt đối vào quyền lực của ý chí đa số, hay ít nhất là của những người đòi quyền lực nhân danh đa số - khinh thường các thế lực cản trở (tòa án, Hiến pháp, báo chí, Hiệp định Geneva, các quy định của Thượng viện hay những truyền thống đang chi phối việc phân chia lại khu vực bầu cử) có thể khiến cho cuộc hành hương kiên quyết của chúng ta về New Jerusalem bộ chậm lại. Dĩ nhiên, cũng có những người thuộc đảng Dân chủ có xu hướng quá khích tương tự. Nhưng nhưng người đó chưa bao giờ có được quyền lực như Rove hoặc DeLay. Đó là thứ quyền lực có thể chi phối toàn bộ đảng, đưa vào đảng toàn những người trung thành, biến những ý tưởng cực đoan của họ thành luật. Khác biệt về vùng miền, sắc tộc và kinh tế trong nội bộ đảng, bản đồ bầu cử, cơ cấu Thượng viện, nhu cầu vận động các đại gia kinh tế tài trợ cho chiến dịch tranh cử - những điều này làm cho các đảng viên Dân chủ trong Thượng viện không đi quá xa khỏi mục đích chính. Trong thực tế, tôi chỉ biết một vài Thượng nghị sỹ Dân chủ hoàn toàn giống với nhưng bức biếm hoạ về phe tự do - những người gần nhất tôi biết, đó là John Kerry tin vào việc duy trì sức mạnh vượt trội của quân đội Mỹ, Hillary Clinton tin vào ưu điểm của chủ nghĩa tư bản, và gần như tất cả các thành viên của Khối Dân biểu da đen đều tin là chúa lesus đã chết để cứu rỗi cho họ. Chúng tôi, những đảng viên Dân chủ, ngược lại, chỉ thấy bối rối. Vẫn có những người đấu tranh cho tôn giáo cũ, bảo vệ chương trình Chính sách Kinh tế xã hội mới và Chương trình Xã hội[43] trước sự tấn công của đảng Cộng hòa, và được các nhóm tự do có lợi ích liên quan ủng hộ hoàn toàn. Nhưng các nỗ lực này có vẻ ngày càng suy giảm, nó như một cuộc chiến tự vệ dài vô tận, ngày càng mất dần đi năng lượng và ý tưởng mới trước những thay đổi liên tục trong môi trường toàn cầu hóa hoặc ở một khu phố cũ biệt lập. Những người khác theo đuổi một thái độ ôn hòa hơn vì họ thấy rằng chừng nào còn muốn thỏa hiệp với lãnh đạo phe bảo thủ thì họ cũng phải cư xử có chừng mực - và họ không nhận thấy rằng cứ sau một năm họ lại từ bỏ đi thêm vài nguyên tắc của mình. Từng người một, các đại biểu lập pháp https://thuviensach.vn cũng như các ứng cử viên thuộc đảng Dân chủ đưa ra một loạt các ý tưởng mới nhưng thận trọng, về năng lượng, giáo dục, y tế, quốc phòng, kỳ vọng rằng tất cả các ý tưởng đó hợp lại sẽ tạo thành một thứ gần như là một triết lý cầm quyền. Tuy nhiên, đảng Dân chủ nhìn chung đã trở thành một đảng chỉ có hành động mang tính phản ứng. Trước một cuộc chiến tranh đang ngày càng tồi tệ, đảng chúng ta tỏ ra nghi ngờ tất cả những gì quân đội làm. Trước lời tuyên bố của một số người là thị trường sẽ giải quyết được hết mọi vấn đề, đảng chúng ta liền chống lại những nỗ lực sử dụng các nguyên lý thị trường để khắc phục các vấn đề đang cấp bách. Trước sự quá đà của tôn giáo, đảng chúng ta đánh đồng lòng khoan dung với chủ nghĩa thế tục và đánh mất thứ ngôn ngữ đạo đức đem lại ý nghĩa rộng hơn cho các chính sách. Chúng ta đã thua trong cuộc bầu cử và hy vọng tòa án sẽ ngăn chặn kế hoạch của phe Cộng hòa. Chúng ta thua tiếp ở tòa án và lại chờ đợi sẽ có bê bối ở Nhà Trắng, và càng ngày chúng ta càng cảm thấy có nhu cầu gắn phe Cộng hòa với những âm mưu hết sức ghê gớm. Cách lý giải được thừa nhận, chi phối rất nhiều nhóm ủng hộ và các nhà hoạt động của đảng Dân chủ hiện nay thường tương tự như sau: Đảng Cộng hòa có thể liên tục giành được chiến thắng trong các cuộc bầu cử không phải nhờ mở rộng lực lượng ủng hộ mà bằng việc gièm pha phe Dân chủ, chia rẽ cử tri, kích động phe cánh hữu của mình và trừng phạt những người đi quá xa quan điểm của đảng. Nếu đảng Dân chủ muốn lấy lại quyền lực thì sẽ phải làm những việc tương tự mới thành công. Tôi hiểu sự thất vọng của những người đó. Khả năng giành thắng lợi liên tục chỉ nhờ những chiến dịch chia rẽ của đảng Cộng hòa thật quá ấn tượng. Tôi nhận thấy sự nguy hiểm từ tính xảo quyệt, tinh vi trên gương mặt nhiệt tình của phong trào bảo thủ. Và ít nhất là đối với tôi có thể dẫn ra một loạt https://thuviensach.vn chính sách của chính quyền Bush để chứng minh thái độ phẫn nộ này là chính đáng. Tuy nhiên, tôi tin là mọi nỗ lực xây dựng một tính đảng phái rõ nét hơn và chiến lược có ý thức hơn của đảng Dân chủ đều là sự nhầm lẫn về hoàn cảnh hiện tại của chúng ta. Tôi nghĩ rằng mỗi khi chúng ta đánh giá tình trạng này một cách quá cường điệu hay quá bi quan, quá đơn giản hay quá phức tạp, chúng ta đều thất bại. Mỗi khi chúng ta in lặng trong cuộc tranh luận chính trị, chúng ta đều thất bại. Chính vì chúng ta chỉ cố gắng hướng tới một cuộc tranh luận chính trị thuần túy về ý thức, chính thống một cách cứng nhắc và hoàn toàn có thể dự đoán được nên chúng ta không tìm ra được cách nào mới mẻ để giải quyết những khó khăn mà đất nước dang gặp phải. Vì thế, chúng ta bị giam hãm trong cách nghĩ "cái này hay cái kia": quan điểm hoặc có một chính phủ rất lớn, hoặc không có chính phủ; giả định hoặc bỏ mặc 46 triệu người không có bảo hiểm y tế, hoặc phải thực hiện “y tế cho mọi người”. Cách suy nghĩ giáo điều và tính đảng phái cứng nhắc đó đã khiến người Mỹ quay lưng với chính trị. Đối với cánh hữu đó không phải vấn đề khó khăn; một đội ngũ cử tri bị chia rẽ - dễ dàng phản đối cả hai đảng vì thái độ tranh luận khó chịu, thiếu trung thực - rất hợp với những người đang tìm cách bác bỏ vai trò của chính phủ. Nói cho cùng những cử tri hoài nghi chính là những cử tri ích kỷ. Còn với chúng ta, nhưng người tin rằng chính phủ đóng vai trò nhất định trong việc mở rộng cơ hội và tăng thu nhập cho mọi người dân Mỹ, thì một lực lượng cử tri riêng biệt là chưa đủ. Cần phải có một đa số đông đảo hơn - phe Dân chủ, phe Cộng hòa, phe trung lập có thiện chí - những người đang trở lại với công cuộc đổi mới đất nước, những người nhận thấy rằng lợi ích của họ không thể tách rời khỏi lợi ích của những người xung quanh. Tôi không hề có ảo tưởng rằng xây dựng một nhóm đa số như vậy sẽ dễ dàng. Nhưng đó là việc chúng ta phải làm, chính vì giải quyết những khó https://thuviensach.vn khăn của nước Mỹ là một nhiệm vụ rất gian nan. Nó đòi hỏi phải đưa ra những lựa chọn khó khăn, nó đòi hỏi chúng ta phải hy sinh. Nếu các nhà lãnh đạo chính trị không cởi mở lắng nghe cả những ý tưởng mới chứ không chỉ những đề nghị mới thì chúng ta sẽ không thể thuyết phục được đủ người có tâm huyết để đưa ra một chính sách tích cực hay giải quyết được những thiếu hụt. Chúng ta sẽ không có được sự ủng hộ rộng rãi để theo đuổi một chính sách đối ngoại đáp ứng được những thách thức của toàn cầu hóa hay chống chủ nghĩa khủng bố mà không bị rơi vào chủ nghĩa biệt lập hay làm xói mòn quyền tự do của công dân. Chúng ta sẽ không có khả năng chỉnh đốn hệ thống y tế. Và chúng ta sẽ không có sự ủng hộ rộng rãi về mặt chính trị hay những chiến lược hiệu quả để đưa được nhiều người ra khỏi tình trạng đói nghèo. Tôi đã viết những điều này trong bức thư gửi Daily Kos - một blog có xu hướng cánh tả - vào tháng 9/2005, sau khi nhiều nhóm ủng hộ và các nhà hoạt động đã chĩa mũi dùi vào một số đồng nghiệp Dân chủ của tôi vì đã bỏ phiếu ủng hộ bổ nhiệm thẩm phán Tòa án Tối cao John Roberts. Nhân viên của tôi hơi lo lắng về ý tưởng này; vì tôi đã bỏ phiếu phản đối bổ nhiệm Roberts nên họ nghĩ rằng không có lý gì tôi lại động vào phe to mồm trong đảng Dân chủ. Nhưng tôi đánh giá cao tính cho-và-nhận của blog đó, và sau khi bức thư của tôi được đăng hơn sáu trăm người đã để lại lời bình luận - rất đúng kiểu dân chủ. Có người đồng ý với tôi. Những người khác cho rằng tôi lý tưởng hóa quá, rằng kiểu làm chính trị mà tôi đưa ra sẽ không thể chống lại được cổ máy vận động của đảng Cộng hòa. Có khá nhiều ý tưởng hay ho cho rằng tôi được nhóm thượng lưu ở Washington cử đến để giải quyết bất đồng trong đội ngũ lập pháp, hoặc tôi đã ở Washington quá lâu, một thời gian dài không tiếp xúc với những người Mỹ bình thường, hoặc - như một blogger nhận xét sau đó - tôi đơn giản là một kẻ ngu ngốc. Cũng có thể những người phê bình đó đã đúng. Có lẽ không có cách nào giải quyết được chia rẽ sâu sắc về chính trị, va chạm bất tận giữa các nhóm người, và mọi nỗ lực để thay đổi quy tắc ràng buộc đều là vô nghĩa. Hoặc https://thuviensach.vn cũng có thể chính trị đã bị tầm thường hóa đến mức không thể trở lại được như cũ, vì thế đa phần mọi người bây giờ đều xem chính trị như một trò tiêu khiển, một môn thể thao, trong đó các chính trị gia là các đấu sỹ bụng phệ, còn những người vẫn duy trì mối quan tâm đến họ thì là cổ động viên của mỗi bên. Chúng ta vẽ lên mặt màu đỏ hoặc màu xanh, hò hét cổ vũ bên này, la ó chế giễu bên kia, và nếu cần cản người trái phép hay giả vờ ngã để đánh bại bên kia thì cứ làm, không cần do dự, vì quan trọng nhất là giành được chiến thắng. Nhưng tôi không nghĩ thế, tôi tự nhủ, ngoài kia là những công dân bình thường, lớn lên giữa những cuộc chiến chính trị và văn hóa, nhưng đã tìm ra cách - ít nhất là cho riêng họ - để chung sống hòa bình với hàng xóm và với chính bản thân. Tôi tưởng tượng có một người da trắng miền Nam lớn lên với câu chuyện của bố rằng bọn da đen thế này thế nọ, nhưng lại kết bạn với những người da đen ở nơi làm việc, và dạy con trai anh ta khác những điều anh ta được bố dạy, anh ta nghĩ kỳ thị chủng tộc là sai, nhưng không hiểu tại sao con trai của một vị bác sỹ da đen lại được nhận vào trường luật trước con trai mình. Hoặc một cựu thành viên đảng Báo đen quyết định bước vào ngành bất động sản, anh ta mua một vài ngôi nhà gần nhau rồi sau đó cảm thấy ngán ngẩm bọn bán ma túy ngay trước nhà mình y hệt như anh ta đã ngán ngẩm mấy tay chủ ngân hàng không cho anh ta vay tiền để mở rộng kinh doanh. Còn có một nhà hoạt động nữ quyền ở tuổi trung niên vẫn đau khổ vì cô ta đã nạo thai khi ở tuổi thiếu niên, và có hàng triệu những nữ nhân viên phục vụ bàn, thư ký tạm thời, hộ lý, nhân viên thu ngân ở siêu thị Wal-Mart hàng tháng vẫn ním thở hy vọng rằng họ kiếm được đủ tiền để nuôi những đứa con do chính họ sinh ra. Tôi tưởng tượng ra cảnh họ đang chờ đợi một nền chính trị chín chắn, cân bằng giữa lý tưởng và thực tế, để phân biệt được vấn đề gì có thể thỏa hiệp được và vấn đề gì không thể, để biết thừa nhận rằng đôi khi phe đối lập cũng đúng. Không phải lúc nào họ cũng hiểu những lý lẽ của cánh tả và cánh hữu, phe bảo thủ và phe tự do, nhưng họ lại biết sự khác biệt giữa tín https://thuviensach.vn điều và lẽ phải, giữa có trách nhiệm và vô trách nhiệm, giữa những điều sẽ tồn tại mãi mãi và những thứ chỉ lướt qua. Đám đông đó vẫn ở ngoài kia, chờ đợi đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ biết được mong muốn của họ. https://thuviensach.vn Chương 2: Giá trị Tôi được nhìn thấy Nhà trắng lần đầu tiên vào năm 1984. Lúc đó tôi vừa tốt nghiệp đại học và đang hoạt động cộng đồng gần cơ sở Harlem của Đại học New York. Tổng thống Reagan đang đề xuất chính sách cắt giảm một loạt các hỗ trợ cho sinh viên, vì thế tôi làm việc với một số thủ lĩnh các nhóm sinh viên - chủ yếu là người gốc Phi, Puerto Rico hoặc Đông Âu, phần lớn họ là những người đầu tiên trong gia đình vào đại học, chúng tôi làm kiến nghị chống lại kế hoạch cắt giảm đó và gửi đến đoàn nghị sỹ New York. Đó là một chuyến đi ngắn, đa phần thời gian chúng tôi đi lại trong hành lang dài bất tận của tòa nhà Rayburn[44], gặp những cử tọa lịch sự nhưng vội vã, và các nhân viên làm việc cho Quốc hội cũng không hơn tuổi tôi là mấy. Đến cuối ngày, tôi và các bạn sinh viên đi dạo đến công viên quốc gia và đài tưởng niệm Washington, sau đó chúng tôi dành vài phút ngắm Nhà Trắng. Tôi đứng trên đại lộ Pennsylvania, cách trạm gác của thủy quân lục chiến ở cổng chính chỉ vài bước, trong khi khách bộ hành đi lại đông đúc dọc theo vỉa hè và xe cộ ồn ào sau lưng. Tôi cảm thấy kinh ngạc, không phải trước nhưng đường cong duyên dáng của tòa nhà, mà vì nó quá cởi mở trước sư ồn ào náo nhiệt của thành phố. Chúng tôi được đứng quá gần cổng vào, sau đó có thể đi vòng ra mặt sau tòa nhà để ngắm Vườn Hồng và khu nhà ở phía xa. Tôi nghĩ vị trí, tư thế cởi mở của tòa Nhà Trắng cho thấy chúng ta tự tin vào nền dân chủ của mình. Nó nói lên rằng vị lãnh đạo đất nước cũng không khác chúng ta bao nhiêu, họ cũng sống theo pháp luật và những giá trị chung của nước Mỹ. Hai mươi năm sau, không dễ mà đến gần được Nhà Trăng nữa. Chốt kiểm soát, lực lượng bảo vệ có vũ trang, xe tải, gương, chó và các chướng ngại vật di động vây quanh bảo vệ Nhà Trắng trong phạm vi hai ngã tư đường. Ô tô không phận sự không được phép đi vào đại lộ Pennsylvania. https://thuviensach.vn Vào một chiều tháng Một lạnh lẽo ngay trước ngày tôi làm lễ tuyên thệ tại Thượng viện, công viên Lafayette gần như không một bóng người, khi xe của tôi đi qua cánh cổng vào Nhà Trắng, tôi thấy thoáng buồn trước những điều không còn nữa. Bên trong, Nhà Trắng không đẹp long lanh như bạn thấy trên ti vi hoặc trên phim: tòa nhà có vẻ được giữ gìn cẩn thận nhưng cũng bị hỏng vì sử dụng quá lâu. Đó là một ngôi nhà cũ kỹ mà ta có thể tưởng tượng gió sẽ lùa vào trong đêm đông. Khi tôi đứng ở phòng giải lao bên ngoài và đưa mắt nhìn về dãy hàng lang, thật không thể quên được những sự kiện lịch sử nơi đây - John và Bobby Kennedy vội vàng giải quyết cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, Franklin D. Roosevelt thay đổi bài phát biểu sẽ đọc trên đài vào phút chót, Lincoln đi lại một mình trong hành lang, gánh trên vai sức nặng của cả quốc gia. (Phải đến mấy tháng sau tôi mới được đến Phòng ngủ Lincoln, một căn phòng giản dị với đồ gỗ kiểu cổ, một chiếc giường có bốn cọc, một trong những bản gốc bài diễn văn Gettysburg[45] được lồng cẩn thận trong khung kính - và có một chiếc ti vi màn hình phẳng rất lớn đặt trên bàn. Tôi không hiểu ai đã xem kênh thể thao Sports Center khi ngủ ở căn phòng này?). Ngay lập tức một nhân viên của Nhà Trắng đến đón tôi và đưa tôi vào Phòng Vàng, nơi các thượng nghị sỹ và hạ nghị sỹ mới đã đến khá đông đủ. Đúng bốn giờ chiều, Tổng thống Bush được thông báo đã đến và ông bước lên bục, trông ông khỏe mạnh và hoạt bát. Sự nhanh nhẹn và nhưng bước đi dứt khoát của ông cho thấy ông đang thực hiện chương trình làm việc chặt chẽ và muốn tiết kiệm tối đa thời gian. Trong khoảng mười phút gì đó, ông nói chuyện với chúng tôi kể vài chuyện cười, kêu gọi đất nước cùng đoàn kết, sau đó mời chúng tôi đến đầu bên kia Nhà Trắng để ăn nhẹ và chụp ảnh với ông và Đệ nhất Phu nhân. Đúng lúc đó bỗng nhiên tôi thấy đói meo nên trong khi các nghị sỹ khác xếp hàng chờ chụp ảnh thì tôi đi thẳng về bàn ăn tự chọn. Khi tôi trệu trạo món nguội khai vị và bắt chuyện với một vài hạ nghị sỹ, tôi nhớ lại hai lần https://thuviensach.vn gặp Tổng thống trước đó, lần thứ nhất là một cuộc viếng thăm chúc mừng ngắn sau bầu cử, lần thứ hai là một bữa ăn sáng nhẹ ở Nhà Trắng với các thượng nghị sỹ mới. Trong cả hai lần tôi đều thấy Tổng thống là người dễ mến, khôn ngoan, làm việc nghiêm túc nhưng thẳng thắn, nhờ tính cách đó mà ông trúng cử hai nhiệm kỳ. Bạn có thể dễ dàng tưởng tượng ông trong vai chủ một cửa hàng bán ô tô trên phố, huấn luyện một đội bóng chày thiếu nhi hay tổ chức tiệc thịt nướng ở sân sau nhà - kiểu người luôn là bạn tốt nếu chỉ nói chuyên xoay quanh vấn đề thể thao hay con cái. Trong lần gặp gỡ vào bữa sáng đó, sau những cái vỗ lưng nhẹ thân tình, vài câu trò chuyện ngắn, khi chúng tôi đã yên vị ở chỗ ngồi, Phó Tổng thống Cheney đang ăn món bánh mì trứng (eggs Benedict) một cách dửng dưng, còn ở đầu kia bàn, Karl Rove đang kín đáo mở chiếc điện thoại thông minh BlackBerry ra xem, có một khoảnh khắc tôi nhìn thấy con người khác của vị Tổng thống. Ông bắt đầu thảo luận về chương trình hành động cho nhiệm kỳ thứ hai, chủ yếu là lặp lại những điểm mà ông đã nói trong chiến dịch tranh cử; tầm quan trọng của việc duy trì quân đội ở lraq và tiếp tục duy trì Đạo luật Chống khủng bố[46], sự cần thiết phải cải cách hệ thống an sinh xã hội và xem xét lại hệ thống thuế, quyết tâm có được lá phiếu quyết định đối với những vị trí tòa án được bổ nhiệm của ông - thế rồi khoảnh khắc ấy đột nhiên xuất hiện như thể ai đó ở phòng bên cạnh ấn nút điện. Đôi mắt Tổng thống bỗng bất động, giọng ông chuyển sang tông cao và kích động của một người không quen bị ngắt lời và không muốn ai ngắt lời mình, ánh nhìn hòa nhã biến mất, thay vào đó gần như là sự phán truyền của Chúa cứu thế. Khi tôi nhìn các đồng nhiệm thượng nghị sỹ của tôi - đa phần là người Cộng hòa - đang bám lấy từng lời của Tổng thống, tôi nhớ đến vị thế độc tôn nguy hiểm mà quyền lực đem lại, và tôi thực sự đánh giá cao sự sáng suốt của những người sáng lập đất nước, họ đã xây dựng một hệ thống cho phép kiểm soát quyền lực đó. "Thưa ngài Thượng nghị sỹ!" https://thuviensach.vn Tôi nhìn lên, thoát khỏi trạng thái suy tưởng, và thấy một người da đen lớn tuổi đang đứng cạnh - người da đen chiếm đa số đội quân phục vụ ở Nhà Trắng. “Tôi dọn đĩa của Ngài đi được không ạ?" Tôi gật đầu, cố nuốt món thịt gà hay cái gì đó đang đầy trong miệng, nhận thấy hàng người đứng đón Tổng thống đã biến mất. Vì muốn nói lời cám ơn với chủ nhà nên tôi tiến về Phòng Xanh. Một cậu lính thủy đánh bộ trẻ đứng ở cửa lịch sự thông báo với tôi là thời gian chụp ảnh đã hết và Tổng thống còn có cuộc hẹn khác. Nhưng trước khi tôi quay lưng chuẩn bị đi thì Tổng thống hiện ra ở cửa và vẫy tôi vào. “Obama!” Ông nói khi bắt tay tôi. “Đến đây tôi giới thiệu anh với Laura. Laura, em nhớ Obama chứ. Mình đã nhìn thấy anh ấy trên ti vi hôm tối bầu cử đấy. Một gia đình thật đẹp. Vợ anh đúng là một vị phu nhân ấn tượng". "Ngài Tổng thống quá khen chúng tôi rồi", tôi nói khi bắt tay Đệ nhất Phu nhân, hy vọng mình đã lau sạch vụn bánh trên mặt. Tổng thống quay sang viên sỹ quan hầu cận đứng cạnh, anh ấy xịt ra một cục bọt dung dịch rửa tay to tướng lên bàn tay Tổng thống. "Anh muốn rửa tay không?", Tổng thống hỏi tôi. "Cái này hay. Dùng nó thì đỡ bị lạnh". Tôi không muốn trông mình có vẻ mất vệ sinh nên cũng nhận một cục bọt. “Anh qua đây một chút”, ông dẫn tôi vào trong phòng và nói nhỏ: "Này, tôi hy vọng anh không giận nếu tôi cho anh một lời khuyên chứ”. “Không đâu, thưa Tổng thống”. https://thuviensach.vn Ông gật đầu. "Tương lai của anh tốt làm. Rất sáng sủa. Nhưng tôi đã ở thành phố này vài năm rồi, và tôi nói này, sẽ khó khăn lắm đấy. Anh mà thu hút sự chú ý như hiện tại thì mọi người sẽ chĩa mũi dùi vào anh. Không chỉ người bên đảng của tôi đâu, anh biết đấy, cả người bên đảng của anh nữa. Ai cũng chờ anh trượt chân hết, anh hiểu không? Thế nên phải cẩn thận đấy". "Cám ơn Tổng thống". “Được rồi. Tôi phải đi đây. Mà anh biết không, tôi với anh có cái giống nhau đấy”. “Đấy là cái gì ạ ?” "Là tôi với anh đều đã phải tranh luận với Alan Keyes[47]. Gã đó là một tay quái, đúng không?" Tôi bật cười. và khi ra cửa tôi kể cho ông nghe vài chuyên hồi chiến dịch tranh cử. Mãi đến khi ông rời phòng tôi mới nhận thấy tôi đã khoác ~ ai ông một chút khi nói chuyên - một thói quen vô thức của tôi, nhưng tôi nghi thói quen đó hẳn đã làm rất nhiều bạn tôi. chưa nói đến mấy anh chàng mật vụ trong phòng này. cảm thấy hơi khó chịu. *** KỂ TỪ KHI bước vào Thượng viện, tôi thường xuyên và đôi khi còn gay gắt phê phán các chính sách của chính phủ Bush. Tôi cho rằng việc Bush giảm thuế cho người giàu là một hành động vừa vô trách nhiệm về tài chính, vừa sai lầm về đạo đức. Tôi đã phê phán chính phủ vì không đưa ra được một chương trình y tế tốt, một chính sách năng lượng nghiêm túc, một chiến lược làm cho nước Mỹ mạnh hơn. Quay lại năm 2002, ngay trước khi tuyên bố kế hoạch chạy đua vào Thượng viên. tôi đã phát biểu tại một trong những buổi mít tinh chống chiến tranh đầu tiên ở Chicago. Tôi yêu cầu chính phủ đưa ra bằng chứng Iraq có vũ khí giết người hàng loạt và tôi cũng nói rằng cuộc chiến xâm https://thuviensach.vn lược Iraq sẽ là một sai lầm đắt giá. Những tin tức gần đây từ Baghdad cũng như Trung Đông đã cho thấy điều này. Vì thế, ai ở đảng Dân chủ cũng ngạc nhiên khi tôi nói rằng tôi không hề nghĩ George Bush là người xấu, và tôi cho rằng Tổng thống cũng như các thành viên trong chính phủ của ông đang cố gắng làm những điều mà họ nghĩ là có lợi nhất cho đất nước. Tôi nói điều này không phải vì tôi bị thuyết phục do gần gũi với con người quyền lực đó. Thật ra tôi coi lời mời đến Nhà trắng của Tổng thống đứng bàn chất là một phép xã giao chính trị thông thường, và tôi biết những móng vuốt sẽ nhanh chóng giương ra ngay khi chương trình hành động của chính phủ bị đe dọa nghiêm trọng. Hơn thế, mỗi khi viết thư cho những gia đình có người thân hy sinh ở Iraq hay nhận được email từ một cử tri đã phải bỏ học đại học vì khoản hỗ trợ sinh viên bị cắt bỏ, tôi luôn nhớ rằng mọi hành động của những người cầm quyền đều gây ra hậu quả vô cùng to lớn - đó là cái giá mà bản thân họ không bao giờ phải trả. Tôi phải nói rằng nếu bỏ đi hết những thứ có tính chất trang trí của nghề nghiệp - chức vụ, nhân viên, các biện pháp bảo đảm an ninh - tôi thấy Tổng thống và những người đứng quanh ông hoàn toàn giống như mọi người khác. Họ cũng có điểm tốt và có thói xấu, cũng cảm thấy bất an và có những vết thương chôn giấu lâu ngày, như tất cả chúng ta. Bất kể tôi thấy chính sách của họ đi sai đường thế nào, bất kể tôi đòi hỏi họ phải chịu trách nhiệm cho những chính sách đó ra sao, khi nói chuyên với họ, tôi vẫn thấy có thể hiểu được động cơ của họ và nhận ra họ có những giá trị giống tôi. Không dễ gì giữ được thái độ này ở Washington. Mối quan ngại đối với những cuộc tranh luận chính sách ở Washington – liệu chúng ta có nên đưa nam nữ thanh niên tham gia vào chiến tranh không, liệu chúng ta có nên cho phép tiếp tục nghiên cứu tế bào gốc không - là rất cao, đến nỗi khác biệt nhỏ trong tầm nhìn cũng bị phóng đại thành lớn. Nhu cầu có lòng trung thành với đảng, các chiến dịch tranh cử vội vàng và những mâu thuẫn bị https://thuviensach.vn báo chí thổi phồng đều góp phần tạo ra bầu không khí nghi kị. Hơn nữa, hầu hết những người làm việc ở Washington đều học làm luật sư hoặc hoạt động chính trị - những nghề có xu hướng coi việc giành chiến thắng khi tranh luận quan trọng hơn là tìm ra cách giải quyết vấn đề. Sau một thời gian làm việc ở thủ đô tôi thấy dễ hiểu tại sao mọi người thấy những người bất đồng với mình có hệ giá trị cơ bản hoàn toàn khác - đúng hơn là họ bị thúc đẩy bởi niềm tin sai lầm, và cũng có thể họ là người xấu. Tuy nhiên, ở những nơi khác ngoài Washington, nước Mỹ ít bị chia rẽ hơn. Ví dụ như bang Illinois hiện lại không còn bị coi là một bang nhất nhất đi theo người đứng đầu nữa. Trong khoảng hơn mười năm gần đây Illinois ngày càng trở thành một bang theo đảng Dân chủ, một phần vì đô thị hóa ngày càng tăng., phần khác vì chủ nghĩa bảo thủ xã hội cửa đảng Cộng hòa hiện nay không hợp với "Vùng đất quê hương của Lincoln". Nhưng Illinois vẫn là một hình ảnh thu nhỏ của cả nước - một món hỗn hợp giữa miền Bắc và miền Nam, miền Đông và miền Tây, đô thị và nông thôn, người da trắng, người da đen và các kiểu trung gian ở giữa khác. Chicago có thể có mọi đặc điểm phức tạp của các thành phố lớn giống như L.A. hay New York, nhưng về mặt địa lý và văn hóa thì cực nam của Illinois lại giống Little Rock (bang Arkansas) hay Louisville (bang Kentucky) hơn, và nhiều dải đất của bang, theo ngôn ngữ chính trị hiện đại, hỗn mang màu đỏ sẫm[48]. Lần đầu tiên tôi đến phía nam lllinois là vào năm 1997. Đó là mùa hè đầu tiên trong nhiệm kỳ của tôi ở Nghị viện Illinois, lúc đó Michelle và tôi chưa có con. Các buổi họp bị hoãn, tôi lại không phải lên lớp ở trường luật, còn Michelle thì bận công việc nên tôi thuyết phục trợ lý lập pháp của tôi là Dan Shomon nhét bản đồ và mấy cây gậy đánh golf vào trong ô tô rồi đi vòng quanh bang chơi một tuần. Dan vừa là phóng viên của hãng tin UPI, vừa là điều phối viên cho các chiến dịch vận động ở phía Nam nên cậu ta biết vùng này khá rõ. Nhưng đến gần ngày khởi hành thì rõ ràng là cậu không chắc các hạt mà chúng tôi định đến thăm sẽ đón tiếp tôi thế nào. Cậu ta nhắc tôi về đồ đạc cần mang đi đến bốn lần - chỉ mang quần khaki vào áo https://thuviensach.vn phông (thun) thôi, không được đem theo quằn lanh và áo lụa đâu, cậu bảo tôi. Tôi đảm bảo với cậu ta là tôi không có cái gì bằng vải lanh hay lụa hết. Trên đường đi, chúng tôi dừng lại ăn ở một cửa hàng TGI Friday và tôi gọi một hamburger phó mát. Khi cô phục vụ đem đồ ăn đến, tôi hỏi cô có mù tạc Dijon[49] không. Dan lắc đầu. “Anh ấy không cần Dijon đâu", cậu ta nhấn mạnh và vẫy tay bảo cô gái đi. Rồi anh chàng đẩy mạnh một lọ mù tạc vàng của Pháp về phía tôi: "Đây đây, mù tạc đây”. Cô phục vụ có vẻ bối rối. “Chúng tôi có mù tạc Dijon nếu anh muốn dùng". Tôi mỉm cười: "Tuyệt, cám ơn cô". Khi cô gái đi rồi, tôi nghiêng người thì thầm với Dan là tôi nghĩ không có tay phóng viên ảnh nào quanh đó cả. Và chúng tôi tiếp tục lên đường, mỗi ngày dừng lại một lần để chơi một trận golf trong tiết trời oi ả. Chúng tôi lái xe qua hàng dặm những cánh đồng ngô những cánh rừng tần bì và sồi rậm rạp, những mặt hồ lóng lánh nổi lềnh bềnh gốc rạ và cây sậy, xuyên qua những thị trấn lớn như Carbondale và Mount Vernon với đầy các dãy cửa hàng ngoài trời và trung tâm mua sắm Wal-Mart, những đô thị bé xíu như Sparta và Pinckneyville - trong đó nhiều nơi vẫn còn tòa thị chính xây bằng gạch ở khu trung tâm, khu phố bán lẻ rất vội vàng với hầu hết các cửa hàng đều đóng cửa, một vài người bán hàng rong bán đào tươi hoặc ngô, hoặc với một cặp tôi gặp thì thấy đề bảng "Súng và gươm giá tốt". Chúng tôi dừng xe ở một quán cà phê để ăn bánh, kể chuyện cười với thị trưởng thị trấn Chester. Chúng tôi đứng chụp ảnh trước bức tượng Siêu nhân cao mười lăm feet (4,5m) ở trung tâm Metropolis. Chúng tôi được kể là tất cả thanh niên đang chuyển đến các thành phố lớn vì không còn việc làm trong ngành chế tạo và khai thác mỏ. https://thuviensach.vn Chúng tôi được nghe về triển vọng của các đội bóng trường trung học mùa thi đấu tới, về việc các cựu chiến binh phải đi rất xa mới tới được cơ sở phục vụ cựu chiến binh gần nhất. Chúng tôi gặp những phụ nữ đã từng đi truyền giáo ở Kenya và họ chào tôi bằng tiếng Swahili[50], những nông dân theo dõi trang tin tài chính trên tờ Wall Street Journal trước khi trèo lên máy kéo. Một ngày có vài lần tôi chỉ cho Dan thấy là khá nhiều người đàn ông chúng tôi gặp mặc quần thể thao bằng lanh hàng hoặc áo sơ mi Hawaii bằng lụa. Trong phòng ăn nhỏ ở nhà một quan chức thuộc đảng Dân chủ ở Du Quoin, tôi hỏi viên chưởng lý địa phương về tình hình tội phạm ở hạt ông ta quản lý - một vùng chủ yếu là nông thôn và hầu như toàn người da trắng - tôi nghĩ ông ta sẽ nói về những vụ lấy trộm xe đi ăn chơi hoặc dân chúng săn bắn trái mùa cho phép. “Xã hội đen”, ông ta trả lời khi tóp tép nhai món cà rốt. "Ở đây có một nhóm toàn dân da trắng - bọn trẻ con thất nghiệp đi bán ma túy và chất kích thích". Đến cuối tuần thì tôi cảm thấy tiếc là phải về. Không phải vi tôi đã có thêm nhiều bạn mới, mà vì trên khuôn mặt những người đàn ông và phụ nữ tôi gặp, tôi nhận thấy từng góc con người mình. Tôi nhìn thấy trong họ sự cởi mở của ông tôi, tính thực tế của bà tôi, sự tốt bụng của mẹ tôi. Gà rán, salad khoai tây, nửa quả nho trong món thạch Jell-O, tất cả những món ăn này có mùi vị thật quen thuộc. Cảm giác quen thuộc đó xâm chiếm tôi tại mọi nơi tôi đến ở khắp Illinois. Tôi cảm thấy quen thuộc khi ngồi ăn một bữa tối ở Tây Chicago. Tôi cảm thấy quen thuộc khi xem những người dân gốc Nam Mỹ đá bóng với sự cổ vũ nhiệt tình của gia đình họ trong một công viên ở Pilsen. Tôi cảm thấy quen thuộc khi tham gia một đám cưới Ấn Độ ở một trong những vùng ngoại Ô phía bắc Chicago. Tôi nghĩ, không cần phải đi quá sâu vào mỗi người cũng thấy rằng chúng ta đang ngày càng giống nhau hơn. https://thuviensach.vn Tôi không định phóng đại ở đây bằng cách nói rằng các cuộc thăm dò ý kiến đều sai và mọi sự khác biệt về chủng tộc, tín ngưỡng, vùng miền hay kinh tế của chúng ta đều không đáng kể. Tại bang Illinois này, cũng như ở tất cả mọi nơi khác, nạn nạo phá thai làm mọi người buồn phiền. Ở một vài nơi của bang, đề cập đến kiểm soát súng lại là sự xúc phạm. Thái độ của người dân đối với mọi vấn đề - từ thuế thu nhập đến cảnh làm tình trên ti vi - vô cùng trái ngược nhau giữa nơi này và nơi khác. Phải khẳng định rằng trên khắp bang Illinois cũng như trên toàn nước Mỹ đang xảy ra quá trình giao thoa liên tục giữa con người và giữa các nền văn hóa, một sự va chạm không hoàn toàn có trật tự nhưng nhìn chung là êm ả. Các tính cách trộn lẫn với nhau, rồi hợp nhất lại theo kiểu mới. Không còn có thể đoán trước được đức tin. Những kỳ vọng dễ dãi hay lời giải thích đơn giản dần mất ý nghĩa. Nếu dành thời gian nói chuyện nghiêm túc với người Mỹ, bạn sẽ thấy rằng đa số người theo đạo Tin lành khoáng đạt hơn so với nhưng gì báo đài nói với chúng ta, đa số người không theo đạo lại có tính tâm linh hơn. Đa số người giàu muốn người nghèo đạt được thành công, còn đa số người nghèo vừa tự phê phán bản thân nhiều hơn vừa có tham vọng lớn hơn quan niệm thông thường. Đa số những người Cộng hòa cực đoan nhất lại có 40% tính Dân chủ và ngược lại. Cái vỏ chính trị tự do hay bảo thủ rất ít tạo dấu ấn lên tính cách cá nhân của mọi người. Tất cả nhưng điều đó đặt ra một câu hỏi: Vậy cái gì là giá trị chung của người Mỹ chúng ta? Tất nhiên đó không phải là cách chúng ta thường trình bày vấn đề; văn hóa chính trị của chúng ta ổn định trong khi các giá trị va chạm với nhau. Ví dụ là hậu quả của cuộc bầu ra năm 2004, một cuộc điều tra toàn quốc đối với cử tri ngay sau khi họ bỏ phiếu đã cho thấy cử tri coi “giá trị đạo đức” là yếu tố quyết định lá phiếu của họ. Các nhà bình luận tập trung ngay vào số liệu này và dựa vào đó cho rằng những vấn đề xã hội gây tranh cãi nhất trong cuộc bầu cử - đặc biệt là hôn nhân đồng giới - đã làm https://thuviensach.vn thay đổi kết quả ở một số bang. Những người bảo thủ tuyên truyền kết quả này, cho rằng điều đó chứng minh sức mạnh đang ngày càng lớn của Thiên chúa giáo. Sau này khi phân tích lại cuộc điều tra, người ta lại thấy rằng các nhà bình luận và các thầy bói đã hơi quá lời. Thực tế là cử tri coi an ninh quốc gia là vấn đề quan trọng hàng đầu khi tham gia bầu cử, và dù có nhiều người coi "giá trị đạo đức" là yếu tố quan trọng, quyết định lá phiếu của họ thì ý nghĩa của từ này cũng rất mơ hồ, không thề bao gồm mọi thứ từ chuyện nạo thai cho đến hành vi lừa đảo của doanh nghiệp được. Ngay lập tức người ta thấy một số đảng viên đảng Dân chủ thở phào nhẹ nhõm, như thể việc giảm ‘yếu tố giá trị” thì hơn hơn với triết lý tự do, như thể bàn về các giá trị là một việc nguy hiểm, không cần thiết, sai lệch so với những vấn đề được coi là cơ bản trong cương lĩnh hành động của đảng Dân chủ vậy. Tôi nghĩ những người Dân chủ đã sai khi trốn chạy khỏi cuộc tranh luận về giá trị, cũng như phe bảo thủ không đúng khi coi giá trị chỉ như một công cụ để đẩy những cử tri lao động hơi lung lay quan điểm ra khỏi lực lượng ủng hộ đảng Dân chủ. Chính ngôn ngữ của giá trị là cái tạo nên thế giới của mỗi người. Nó là cảm hứng để con người hành động, đưa họ ra khỏi sự cô độc. Kết quả cuộc thăm dò ý kiến sau bầu cử có thể đã bị trình bày một cách dở tệ, nhưng câu hỏi có ý nghĩa lớn hơn nhiều về giá trị chung - là những tiêu chuẩn, nguyên tắc mà đa số người Mà coi trọng đối với cuộc sống của họ cũng như đối với đất nước - phải có vị trí trung tâm trong nền chính trị, phải là nền móng trong mọi cuộc tranh luận về ngân sách, dự án, luật pháp và chinh sách của chúng ta. *** "CHÚNG TA TIN vào một sự thật hiển nhiên rằng, tất cả một người sinh ra đều có quyền bình đẳng và Tạo hóa cho ho những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong đó có quyền sống, quyền tự đo và quyền mưu cầu hạnh phúc". https://thuviensach.vn Những từ này chính là điểm khởi đầu của chúng ta với tư cách là người Mỹ, không chỉ mô tả nền móng của chính phủ mà còn là cốt lõi niềm tin chung của chúng ta. Không phải người Mỹ nào cũng nhắc lại được câu này; rất ít người, nếu được hỏi, có thể kể lại được nguồn gốc cửa Tuyên ngôn Độc lập là từ tư tưởng tự do và cộng hòa hội thế kỷ mười tám. Nhưng bất cứ người Mỹ nào cũng hiểu ý nghĩa những câu chữ đó - rằng tất cả chúng ta sinh ra trên đời là được tự do; rằng mỗi chúng ta đều có những quyền mà không một ai, không một nhà nước nào có thể tước đoạt nếu không có lý do hợp lý; rằng thông qua người đại diện của chúng ta, chúng ta có thể, và phải xây dựng cuộc sống chúng ta bằng những thứ chúng ta muốn. Ý nghĩa đó, từng ngày từng giờ, định hướng chúng ta, là cơ sở cách thức cư xử của chúng ta. Thực tế, giá trị tự do cá nhân ăn sâu trong chúng ta đến mức chúng ta có xu hướng coi nó là bình thường, hiển nhiên. Chúng ta dễ dàng quên rằng khi mới lập quốc, bản chất, ý nghĩa của khái niệm tự do là cực kỳ cấp tiến, ngang với những gì Martin Luther[51] đã dán lên cửa nhà thờ. Đó là một giá trị mà một số nơi trên thế giới này vẫn không chấp nhận, và một phần nhân loại lớn hơn chỉ thấy rất ít minh chứng cho nó trong cuộc sống hàng ngày. Tôi đánh giá cao Đạo luật Quyền công dân phần lớn là nhờ thời thơ ấu của tôi ở Indonesia và vì tôi vẫn còn người thân ở Kenya, những nước mà quyền cá nhân gân như hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng tự kiềm chế của vài ông tướng quân đội hay ý tưởng bất chợt của bộ máy quan liêu tham nhũng. Tôi vẫn nhớ lần đầu tiên tôi đưa Michelle về Kenya, ngay trước khi chúng tôi tổ chức lễ cưới. Là một người Mỹ gốc Phi, Michelle rất hào hứng với ý tưởng được thăm quê cha đất tổ, và chúng tôi đã có khoảng thời gian rất vui vẻ, thăm bà tôi ở phía Bắc, lang thang trên những con phố thủ đô Nairobi, cắm trại Ở Serengeti, câu cá ở đảo Lamu. https://thuviensach.vn Nhưng trong suốt chuyến đi, Michelle cũng được nghe - giống những điều tôi đã nghe khi tôi về đây lần đầu tiên - cảm nhận kinh khủng của đa số người dân Kenya vì không thể tự quyết định số phận của mình. Các anh em họ tôi kể cho cô ấy rằng họ tìm việc khó khăn thế nào, bắt đầu kinh doanh gian khổ ra sao nếu không đưa tiền hối lộ. Các nhà hoạt động xã hội nói về những người bị bỏ tù chỉ vì phản đối chính sách của chính phủ. Ngay trong gia đình chúng tôi, Michelle cũng thấy yêu cầu ràng buộc với gia đình và trung thành với bộ lạc ngột ngạt đến mức nào: anh em ở xa liên tục đòi hỗ trợ, các cô bác thì có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, không hề báo trước. Trên chuyến bay trở về Chicago, Michelle thừa nhận là cô ấy thực sự mong muốn được về nhà. "Em chưa bao giờ thấy rõ mình là người Mỹ đến thế anh ạ”, cô ấy nói với tôi. Trước đó vợ tôi không biết cô ấy có được tự do thế nào, và cô ấy trân trọng sự tự do đó ra sao. Về cơ bản chúng ta thường hiểu quyền tự do theo hướng tiêu cực. Quy tắc chung là chúng ta tin vào quyền được tự quyết định và nghi ngờ tất cả những người muốn can thiệp vào công việc của mình - bất kể đó là nhà lãnh đạo độc tài hay đám hàng xóm ồn ào. Nhưng chúng ta cũng hiểu quyền đó theo cả nghĩa tích cực, đó là cơ hội và các giá trị kèm theo giúp đem lại cơ hội đó - những giá trị giản dị đã được Benjamin Franklin truyền bá trong tác phẩm Poor Richard’s Almanack[52] và tiếp tục truyền cảm hứng cho lòng trung thành với đất nước qua nhiều thế hệ nối tiếp nhau. Đó là giá trị của tính tự lực, tự phát triển, chấp nhận rủi ro. Đó là giá trị của tính nghị lực, kỷ luật ôn hòa và chăm chỉ. Đó là giá trị của tính tiết kiệm và tự chịu trách nhiệm cá nhân. Những giá trị đó được bắt nguồn từ tính lạc quan cơ bản về cuộc sống và niềm tin vào ý chí tự do - rằng trải qua thất bại, khó khăn và gian khổ, mỗi người chúng ta đều có thể vượt lên trên hoàn cảnh chúng ta sinh ra. Nhưng những giá trị này còn cho thấy một niềm tin lớn hơn, đó là chừng nào mỗi cá nhân, đàn ông hay phụ nữ, được tự do theo đuổi lợi ích của riêng họ thì https://thuviensach.vn toàn bộ xã hội sẽ ngày càng thịnh vượng. Hệ thống chính phủ tự trị và nền kinh tế thị trường tự do của chúng ta phụ thuộc vào đa số người Mỹ đang sống theo hộ giá trị này. Tính hợp pháp của chính phủ và nền kinh tế Mỹ phụ thuộc vào việc những giá trị đó được tôn trọng đến mức nào, đó là lý do tại sao giá trị cơ hội công bằng và giá trị không phân biệt đối xử có tính chất bổ sung chứ không hề mâu thuẫn với khái niệm tự do của chúng ta. Tuy mỗi người Mỹ tận đáy lòng là người theo chủ nghĩa cá nhân, chúng ta ghét bỏ một cách bản năng cái quá khứ với sự trung thành, truyền thống. tục lệ và địa vị kiểu bộ lạc, nhưng nếu cho rằng đó là toàn bộ con người Mỹ thì thật sai lầm. Chủ nghĩa cá nhân của người Mỹ luôn được giới hạn bởi hệ giá tri cộng đồng - chất kết dính, nền tảng của một xã hội lành mạnh. Chúng ta coi trọng yêu cầu của gia đình và nghĩa vụ giữa các thế hệ do gia đình đòi hỏi. Chúng ta coi trọng cộng đồng, tình hàng xóm láng giềng, thể hiện bằng những việc như cùng xây dựng chuồng gia súc hay cùng huấn luyện đội bóng. Chúng ta coi trọng lòng yêu nước và nghĩa vụ công dân, bao gồm cả trách nhiệm và hy sinh nhân danh đất nước. Chúng ta coi trọng mềm tin vào những điều lớn lao hơn bản thân chúng ta. bất kể những điều đó có hình thức là tín ngưỡng chính thống hay quy tắc đạo đức. Và chúng ta coi trọng những phép cư xử thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau: trung thực, công bằng, khiêm nhường, ân cần, lịch sự và nhân ái. Trong mọi xã-hội (và mọi cá nhân), hai hệ giá trị song hành này - tính cá nhân và tính cộng đồng, tính độc lập và tính đoàn kết - luôn đối chọi nhau, và một trong những điều may mắn cho nước Mỹ là hoàn cảnh lập quốc của chúng ta cho phép hai giá trị này được thỏa hiệp nhiều hơn so với các nước khác. Chúng ta không phải trải qua những cuộc bạo động dữ dội như châu Âu đã buộc phải tiến hành khi muốn rũ bỏ quá khứ phong kiến. Quá trình chuyển đổi từ xã hội nông nghiệp sang công nghiệp của nước Mỹ khá dễ https://thuviensach.vn dàng nhở trải rộng trên một lục địa lớn, nhờ những dải đất rộng lớn và tài nguyên phong phú, do đó những người nhập cư mới vẫn có thể tiếp tục sinh sống được. Nhưng chúng ta cũng không hoàn toàn tránh được sự đối chọi giữa hai hệ giá từ đó. Đôi khi các giá trị va chạm với nhau vì dưới bàn tay con người, mỗi hệ giá trị đều bị bóp méo và vượt quá giới hạn. Tính tự lập không phụ thuộc có thể trở thành ích kỷ và phóng túng, khát vọng có thể trở thành tham lam, tham vọng điên cuồng, muốn đạt thành công bằng mọi giá. Không chỉ một lần chúng ta thấy trong lịch sử, chủ nghĩa yêu nước trượt dốc thành chủ nghĩa sô-vanh hiếu chiến, chủ nghĩa bài ngoại và sự bất động ngột ngạt; chúng ta đã chứng kiến niềm tin trở thành tính cách lúc nào cung tự cho mình là đúng, sự hẹp hòi và đối xử độc ác với mọi người. Ngay cả hoạt động từ thiện cũng có thể chuyển thành chủ nghĩa gia trưởng độc đoán, không chấp nhận khả năng tự chăm lo của những người khác. Khi người ta nhân danh tự do để bảo vệ quyết định thải chất thải độc hại ra sông của một công ty, khi người ta nói đến lợi ích chung từ việc xây dựng một trung tâm mua sắm lớn để thanh minh cho việc dỡ bỏ nhà dân, thì chúng ta đã phải xem xét đến những giá trị đối lập để kiềm chế bớt thái độ phản đối giận dữ và để ngăn chặn những hành vi thái quá đó. Đôi khi đạt được trạng thái cân bằng chính xác lại tương đối dễ. Ví dụ tất cả chúng ta đều đồng ý rằng xã hội có quyền hạn chế tự do của một cá nhân nếu người đó có thể gây tổn hại cho những người khác. Hiến pháp sửa đổi lần thứ năm không cho phép ban hét “Cháy!" trong một nhà hát đông người, không cho phép bạn thực hiện nghi lễ tín ngưỡng trong đó có hiến tế con người. Tương tự, tất cả chúng ta đều đồng ý rằng phải có giới hạn khi chính phủ can thiệp vào hành vi mỗi người, ngay cả khi sự can thiệp đó là vì lợi ích của người đó. Không có nhiều người Mỹ cảm thấy thoải mái khi chính phủ giám sát cả việc ăn uống của chúng ta, cho dù có hao nhiêu người chết, bao nhiêu tiền https://thuviensach.vn thuốc men phải bỏ ra do bệnh béo phì đi nữa. Tuy nhiên, thường thi tìm ra sự cân bằng giữa các giá trị đôi chọi nhau khó hơn nhiều. Sự va chạm giữa hai hệ giá trị nảy sinh không phải vì chúng ta đi sai đường mà đơn giản vì thế giới chúng ta đang sống vừa phức tạp, vừa mâu thuẫn. Ví dụ. tôi tin rằng sau sự kiện 11/9, chúng ta đã quá nhanh, quá mơ hồ khi đưa ra những nguyên tắc để chống chủ nghĩa khủng bố trong luật. Nhưng tôi cũng phải thừa nhận là ngay cả một vị tổng thống khôn ngoan nhất và một quốc hội cẩn trọng nhất cũng phải mất rất nhiều công sức mới cân bằng được nhu cầu rất quan trọng về sự an toàn chung cho mọi người với một vấn đề cũng cần thiết không kém là phải duy trì tự do của công dân. Tôi tin là các chính sách kinh tế của chúng ta gần như không quan tâm đến những người công nhân ngành chế tạo bị sa thải và các đô thị ngành chế tạo đang suy tàn. Nhưng tôi cũng không thể bác bỏ nhu cầu an toàn về kinh tế và đảm bảo tính cạnh tranh. Không may cho chúng ta là trong những cuộc tranh luận, chúng ta thậm chí chưa bao giờ đến được bước cân nhắc giữa những lựa chọn khó khăn đó. Thay vào đó, chúng ta phóng đại mức độ tác động lên những giá trị thiêng liêng nhất của những chính sách mà chúng ta không ưa hoặc im lặng khi chính sách được chúng ta ủng hộ lại mâu thuẫn với những giá trị quan trọng đối lập. Ví dụ, những người bảo thủ thế nào cung xù lông nhím lên khi chính phủ can thiệp vào thị trường hoặc cản trở quyền mang vũ khí của họ. Trong khi đó đa phần những người này chả có vẻ gì lo ngại khi chính phủ thực hiện biện pháp nghe trộm điện thoại mà không có lý do xác đáng hay kiểm soát cả hành vi tình dục của người dân. Ngược lại, nhiều người ở phe tự do dễ dàng nổi cáu nếu chính phủ xâm phạm quyền tự do báo chí hoặc quyền nào phá thai của phụ nữ. Nhưng nếu bạn trò chuyện với chính những người tự do đó về chi phí tiềm ẩn mà các quy định về quản lý chủ doanh nghiệp nhỏ gây ra, thường bạn chỉ nhận được cái nhìn vô cảm. https://thuviensach.vn Ở một đất nước chứa nhiều khác biệt như nước Mỹ chủng ta, luôn có những cuộc tranh luận sôi nổi về cách thức vạch ra giới hạn đối với hành vi can thiệp của chính phủ. Đó chính là biểu hiện của nền dân chủ. Nhưng nền dân chủ ít nhiều sẽ tốt hơn nếu chúng ta nhận thấy rằng tất cả những giá trị đang có đều đáng được tôn trọng như nhau: giá như phe tự do ít nhất cũng biết rằng tình cảm đối với khẩu súng của những người thích săn bắn giống như tình cảm của họ đối với sách vở, và phe bảo thủ nhận thức được rằng mong muốn được bảo vệ quyền nạo phá thai của phần lớn phụ nữ không khác gì mong muốn được bảo vệ quyền tôn thờ Chúa trời của người Tin lành. Nếu làm được việc đó, kết quả đạt được đôi khi rất đáng kinh ngạc. Vào năm đảng Dân chủ trở thành phe đa số tại Thượng viên Illinois, tôi đã bảo trợ cho một dự luật yêu cầu quay phim quá trình thẩm vấn và thú tội ở những vụ án liên quan đến tội tử hình. Mặc dù có nhiều bằng chứng cho thấy rằng án tử hình không có tác dụng mấy để ngăn chặn tội ác, tôi vẫn tin là có một số tội - như giết người hàng loạt, hiếp dâm, giết hại trẻ em - là quá tàn ác, vượt quá xa giới hạn cho phép, vì thế cộng đồng có lý do chính đáng khi thể hiện thái độ của họ bằng cách đưa ra án tử hình. Nhưng mặt khác, những phiên tòa xử án tử hình ở Illinois lúc đó lại đầy nhưng sai sót, kỹ thuật điều tra đáng ngờ, nặng thành kiến chủng tộc và công tác bào chữa kém cỏi đến mức có đến mười ba người bị kết án tử hình đã được miễn án và một thống đốc đảng Cộng hòa đã phải quyết định hoãn tất cả các lệnh thi hành án. Mặc dù đã đến thời điểm chín muồi để cải cách hệ thống án tử hình nhưng có rất ít người ủng hộ dự luật của tôi. Các ủy viên công tố và các cơ quan cảnh sát quyết liệt phản đối vì họ tin rằng việc quay phim là quá tốn kém và phức tạp, ảnh hưởng đến khả năng kết thúc vụ án. Một số người ủng hộ bãi bỏ án tử hình lo ngại rằng các nỗ lực cải cách sẽ làm giảm giá trị mục tiêu lớn hơn của họ. Các đồng nghiệp ở Quốc hội e ngại rằng điều này biểu thị sự nương tay với tội phạm. Và vị thống đốc mới được bầu thuộc https://thuviensach.vn đảng Dân chủ đã tuyên bố rõ trong chiến dịch vận động tranh cử của ông là ông phản đối việc quay phim quá trình thẩm vấn. Với nền chính trị hiện tại, thường là các bên sẽ vẽ ra đường ranh giới trên cát: một bên là những người phản đối án tử hình nhai đi nhai lại chuyện chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và hành vi kém cỏi của cảnh sát, còn bên kia là phe thực thi luật pháp cho rằng dự luật của tôi chỉ tạo điều kiện cho tội phạm. Nhưng chúng tôi khác, trong vòng vài tuần, chúng tôi triệu tập những cuộc họp, đôi khi diễn ra thường nhật, giữa các công tố viên, luật sư bào chữa, cơ quan cảnh sát và nhưng người phản đối án tử hình, và cố gắng giữ kín buổi thảo luận của chúng tôi trước giới báo chí. Thay vì tập trung vào những bất đồng sâu sắc trên bàn thảo luận, tôi nói về những giá trị mà tôi tin là tất cả mọi người cùng có bất kể chúng ta nghĩ thế nào về án tử hình: nguyên tắc cơ bản là không người vô tội nào lại phải bị kết án tử hình, và không kẻ nào phạm tội đáng chết lại được quyền sống. Khi đại diện cảnh sát trình bày những vấn đề rõ ràng chưa ổn trong dự luật, có thể cản trở công tác điều tra của họ, chúng tôi chỉnh sửa những điều đó. Khi đại diện cảnh sát đề xuất chỉ quay phim khi bị cáo thú tội, chúng tôi kiên quyết giữ nguyên quan điểm, chỉ rõ ràng mục đích cuối cùng của dự luật này là làm cho cộng đồng tin rằng bị cáo thú tôi hoàn toàn không vì bị ép buộc. Cuối cùng, dự luật này được sự ủng hộ của tất cả các bên liên quan. Nó đã được nhất trí thông qua tại Thượng viện Illinois và được ký ban hành thành luật. Tất nhiên, cách làm này không phải lúc nào cũng hiệu quả khi lập chính sách. Đôi khi các chính trị gia và các nhóm lợi ích thích có bất đồng vì họ muốn theo đuổi mục tiêu lớn hơn về tư tưởng. Ví dụ, phần lớn những nhà hoạt động xã hội chống nạo phá thai thậm chí đã công khai ngăn cản các đồng minh trong cơ quan lập pháp đưa ra những biện pháp mang tính thỏa hiệp có thể làm giảm đáng kể khả năng rơi vào tình trạng thường được gọi là phá thai muộn[53], lý do là cái hình ảnh mà tình trạng phá thai muộn gợi lên trong tâm trí công chúng rất thuận lớn cho họ. https://thuviensach.vn Và đôi khi khuynh hướng ý thức của chúng ta quá cứng nhắc đến mức chúng ta không thấy được những điều rất rõ ràng. Một lần, hồi tôi còn làm việc ở Thượng viện Illinois, tôi đã lắng nghe một đồng sự ở đảng Cộng hòa kịch liệt phản đối kế hoạch cung cấp bữa sáng ở trường cho trẻ học mẫu giáo. Kế hoạch này, ông ta khẳng định, sẽ ảnh hưởng đến tính tự lập của bọn trẻ. Tôi phải trình bày rằng tôi thấy ít trẻ năm tuổi có tính tự lập, nhưng những bé nào phải trải qua những năm đầu đời trong tình trạng đói quá, không học được thì rất dễ trở thành gánh nặng cho nhà nước sau này. Mặc dù tôi đã cố găng hết sức nhưng dự luật này vẫn bị thất bại; trẻ em mẫu giáo ở Illinois tạm thời không bị đói nhờ sữa và ngũ cục (một phiên bản khác của dư luật được thông qua sau đó). Nhưng bài phát biểu của người đồng sư kia đã nhấn mạnh một trong những khác biệt giữa ý thức và giá trị: Giá trị được áp dụng chính xác trong thực tế trước mắt, còn ý thức bỏ qua mọi thực tế có thể dẫn tới nghi ngờ lý thuyết. *** PHẦN LỚN NHỮNG hiểu lầm xung quanh cuộc tranh luận về giá trị là do nhận thức sai lầm của một bộ phận chính trị gia và dân chúng rằng chính trị tương đương với chính phủ. Khi nói giá trị rất quan trọng không có nghĩa rằng nó phải tuân theo quy đinh luật pháp hoặc nó xứng đáng có vai trò mới. Ngược lại, cũng không vì giá trị không nên hoặc không thể đưa vào luật được mà nói rằng chủ đề thảo luận này không thích hợp đối với công chúng. Chẳng hạn, tôi coi trọng cách cư xử tốt. Mỗi khi tôi gặp một em nhỏ biết nói năng rõ ràng và nhìn thẳng vào mắt tôi khi nói, biết nói "vâng thưa ông", "cám ơn", "làm ơn" và "xin lỗi", tôi luôn cảm thấy hy vọng nhiều hơn vào đất nước. Tôi nghĩ không chỉ mình tôi có suy nghĩ đó. Tôi không thể đưa ra luật về cách cư xử tốt. Nhưng tôi có thể khuyến khích điều đó mỗi khi tôi nói chuyện với những người trẻ tuổi. https://thuviensach.vn Năng lực cũng vậy. Với tôi một ngày không có gì vui hơn là được làm việc với một ai đó, bất cứ ai, có lòng tự hào về công việc của họ hoặc luôn nỗ lực nhiều hơn - một kế toán viên, một thợ sửa chữa ống nước, một vị tướng, một người ở đâu dây bên kia điện thoại thực sự muốn giúp đỡ bạn. Gần đây tôi ngày càng ít gặp những người như thế; hình như tôi phải mất nhiều thời gian hơn để tìm được một nhân viên trong cửa hàng để yêu cầu giúp đỡ và phải chờ người giao hàng lâu hơn. Nhiều người hẳn cũng nhận thấy vấn đề này; điều đó làm tất cả chúng ta bực bội. nhưng chúng tôi - những người làm việc cho nhà nước - đã lờ đi cảm nhận này dù bản thân cũng phải chịu đựng chẳng kém gì những người làm kinh doanh. (Tôi tin rằng - mặc dù không có con số thống kê nào để chứng minh - bất cứ khi nào người dân phải xếp hàng ở một cơ quan nhà nước với một cửa sổ duy nhất mở ra tiếp họ và họ thấy ba hoặc bốn nhân viên chỉ ngồi tán gẫu thì cảm giác muốn chống thuế, phản đối chính phủ và phản đối hợp nhất sẽ tăng lên). Những người cấp tiến có vẻ bối rối về điểm này, đó là lý do tại sao chúng ta thường bị thua ngược cay đắng trong các cuộc bầu cử. Gần đây tôi có một bài phát biểu ở Quỹ Gia đình Kaiser[54] sau khi họ công bố một nghiên cứu cho thấy thời lượng các cảnh làm tình trên truyền hình đã tăng gấp đôi trong vài năm trở lại đây. Bây giờ tôi cung thích xem kênh HBO như mọi người khác, và nhìn chung tôi không quan tâm đến chuyện người lớn bình thường xem cái gì riêng tư trong nhà họ. Với trẻ em, tôi nghĩ về cơ bản cha me có trách nhiệm kiểm soát con cái họ xem cái gì. Trong bài phát biểu, tôi thậm chí còn cho rằng tất cả mọi người sẽ được lợi nếu những người làm cha mẹ - lạy trời - đơn giản là tắt ti vi đi và nói chuyện với con cái họ. Với tất cả những lời này, tôi muốn nói rằng tôi cũng không vui vẻ gì khi những quảng cáo thuốc kích thích cho đàn ông cứ mười lăm phút lai nhảy ra trên màn hình trong khi tôi xem bóng chày với hai con gái tôi. Tôi cũng đưa ra một nhận xét nữa là một chương trình truyền hình dành cho tuổi mới https://thuviensach.vn lớn về các thanh thiếu niên, rõ ràng không có khả năng tự kiếm tiền, nhưng hàng tháng trời uống rượu say sưa và khỏa thân nhảy vào khu vòi tắm nước nóng ngoài trời với những người lạ, hoàn toàn không phải "thế giới thực". Tôi kết thúc bài phát biểu với đề xuất là ngành công nghiệp truyền hình nên áp dụng những tiêu chuẩn và công nghê tốt hơn để hỗ trợ những người làm cha mẹ kiểm soát luồng thông tin đi vào gia đình họ. Bạn có thể nghĩ tôi là Cotton Mather[55], phản ứng lại bài phát biểu của tôi một tờ báo đã viết xã luận nói rằng chính phủ không có quyền quản lý những phát ngôn được Hiến pháp bảo vệ mặc dù tôi không hề đề xuất một quy định quản lý nào. Tác giả bài báo cho rằng tôi đã bất chấp đạo lý, chuyển sang quan điểm ôn hòa để chuẩn bị cho một cuộc vận động tranh cử cấp liên bang. Không ít người ủng hộ tôi đã viết thư đến văn phòng phàn nàn rằng họ bỏ phiếu cho tôi để đẩy lùi chương trình nghị sự của Bush chứ không phải đóng vai một mụ già khó tính. Và cho đến giờ, những bậc cha mẹ mà tôi biết, dù là người tự do hay bảo thủ, cũng đang phàn nàn về nền văn hóa trở nên thô tục, về sự phát triển mạnh của chủ nghĩa vật chất dễ dãi, tính dễ bằng lòng, về việc tình dục không gắn với tình cảm. Họ có thể không muốn chinh phủ kiểm soát những điều đó, nhưng họ muốn xã hội nhận biết được những nỗi lo ngại của họ, và kinh nghiệm sống của họ được công nhận là có giá trị. Khi những nhà lãnh đạo phe cấp tiến không thể thừa nhận nỗi lo ngại đó vì họ sợ có vẻ hà khắc quá thì các bậc cha mẹ chuyển sang lắng nghe những vị lãnh đạo sẽ thừa nhận vấn đề - những người ít nhạy cảm hơn với những quy định hạn chế trong Hiến pháp. Vào năm 1980, thu nhập của một tổng giám đốc bình thường cao hơn 42 lần so với thu nhập của một công nhân làm việc theo giờ bình thường. Vào năm 2005, tỷ lệ chênh lệch này là 262 lần. Những cơ quan phát ngôn mang xu hướng bảo thủ như trang xã luận của tở Wall Street Journal cố gắng thanh minh rằng mức lương cao khủng khiếp cộng thêm quyền sở hữu cổ phần là cần thiết để thu hút những người tài năng nhất, cho rằng nền kinh tế https://thuviensach.vn vận hành tốt hơn khi những người đứng đầu các công ty lớn giàu có và hạnh phúc. Nhưng sự bùng nổ mức lương của các tổng giảm đốc không liên quan gì mấy đến chuyện nền kinh tế tăng trưởng tốt hơn. Thực tế, trong vòng mười năm qua, một vài nước có mức lương trả cho các tổng giám đốc cao nhất thế giới đã phải trải qua tình trạng doanh thu sụt giảm nghiêm trọng, cổ phiếu mất giá trị, sản xuất ngừng trệ hàng loạt và quỹ lương hưu của công nhân giảm xuống. Sự bùng nổ mức lương của các tổng giám đốc hoàn toàn không phải do thị trường yêu cầu. Đó là do yếu tố văn hóa. Khi thu nhập của công nhân bình thường tăng rất ít hoặc không hề tăng thì rất nhiều vị tổng giám đốc của chúng ta không hề xấu hổ khi đút túi bất cứ cái gì mà ban lãnh đạo công ty được lựa chọn kỹ lưỡng và dễ bảo của họ cho phép. Người Mỹ hiểu rõ tính tham lam đó gây hại cho cuộc sống như thế nào; trong một cuộc điều tra gần đây, họ đã xếp nạn tham nhũng trong chính phủ và trong kinh doanh, sự tham lam và chủ nghĩa vật chất là hai trong ba thách thức đạo đức nghiêm trọng nhất đối với đất nước (xếp thứ nhất là “nuôi dạy con cái với nhưng giá trị đúng đắn"). Phe bảo thủ có lẽ đã đúng khi cho rằng chính phủ không nên quyết định mức lương cho các vị tổng giám đốc. Nhưng lẽ ra họ cũng nên lên tiếng phản đối hành vi khó coi trong phòng họp của ban lãnh đạo các công ty với cùng một động lực đạo đức, cùng một thái độ hùng hổ như khi họ nhắm vào những ca từ bậy bạ của nhạc rap chứ. Dĩ nhiên, địa vị chính trị cao mấy cũng có quyền lực giới hạn. Đôi khi chỉ luật pháp mới xác nhận được đầy đủ các giá trị của chúng ta, đặc biệt với các vấn đề liên quan đến quyền và cơ hội của những người thấp cổ bé họng trong xã hội. Điều này được chứng minh khi chúng ta nỗ lực chấm dứt nạn phân biệt thủng tộc: ngoài tiếng nói lương tâm trong tâm trí những người Mỹ da trắng thời kỳ quyền công dân còn có nhưng sự kiện quan trọng không kém khiến luật Jim Crow[56] hết hiệu lực, mở ra kỷ nguyên quan hệ màu da mới, đó chính là đỉnh điểm vụ án Brown và ủy ban Giáo dục ở Tòa án Tối cao[57], Đạo luật Quyền công dân năm 1964 và Đạo luật Quyền bỏ phiếu năm 1965. Khi những luật này được đưa ra tranh luận, có những https://thuviensach.vn người đã cho rằng chính phủ không nên xen vào xã hội dân sự, và không điều luật nào có thể buộc người da trắng phải giao thiệp với người da đen. Khi nghe thấy điều này, mục sư Martin Luther King đã nói: “Đúng là luật không thể khiến một người phải yêu mến tôi, nhưng luật có thể ngăn người đó giết tôi vì tôi là người da đen[58] và tôi nghĩ điều đó cũng cực kỳ quan trọng". Đôi khi chúng ta cằn thay đổi văn hóa lẫn can thiệp của chính phủ - tức là vừa thay đổi giá trị, vừa thay đổi chính sách - để hướng đến xã hội mà chúng ta mong muốn. Trường học ở các khu phố cũ là một ví dụ. Tất cả tiền trên thế giới này cũng không thể cải thiện được thành tích của sinh viên nếu các bậc cha mẹ không truyền cho con cái họ giá trị của tinh thần học tập chăm chỉ và không sớm hài lòng với bản thân. Nhưng nếu cả xã hội chúng ta vờ tường rằng những đứa trẻ nghèo vẫn phát huy được hết tiềm năng của chúng ở những ngôi trường xập xệ, thiếu an toàn, với trang thiết bị lạc hậu và giáo viên không được đào tao đúng môn học mà họ dạy thì rõ ràng chúng ta đang lừa dối bọn trẻ và lừa dối chính bản thân chúng ta. Khi đó chúng ta đang phản bội lại chính giá trị của mình. Tôi nghĩ đó là một trong những lý do tại sao tôi gia nhập đảng Dân chủ - ý tưởng cho rằng những giá trị chung, ý thức về trách nhiệm đối với nhau và đoàn kết toàn xã hội không chỉ có trong nhà thờ Thiên chúa giáo, thánh đường Hồi giáo hay Do Thái giáo, không chỉ ở khu phố chứng ta đang sống. Ở nơi chúng ta làm việc hay trong gia đình chúng ta, mà còn phải biểu hiện ở chính phủ nữa. Cũng như nhiều người bảo thủ, tôi tin văn hóa có đủ sức mạnh để quyết định cả thành công cá nhân lẫn mối gắn kết xã hội, và tôi tin là chúng ta sẽ phải trả giá nếu không lưu tâm đến các yếu tố văn hóa. Nhưng tôi cũng tin rằng chính phủ có thể đóng vai trò nhất định trong việc hình thành giá trị văn hóa tốt hơn - hoặc cũng có thể tồi hơn. *** https://thuviensach.vn TÔI THƯỜNG BĂN KHOĂN tại sao các chính trị gia rất khó nói về giá trị sao cho không có vẻ tính toán hoặc giả tạo. Tôi nghĩ, một phần là do những người hoạt động cộng chúng như chúng tôi đã quá quen với việc nói theo kịch bản, và những hành động, cử chỉ thể hiện giá trị của các ứng cử viên đã được quá chuẩn hóa (thăm nhà thờ của người da đen, đi săn, đến thăm đường đua NASCAR[59], đọc sách trong một lớp học mẫu giáo) đến mức công chúng ngày càng khó mà phân biệt được đâu là cảm xúc chân thật và đâu chỉ là màn kịch chính trị. Vì vậy có một thực tế là chính trị hiện đại có vẻ như không có giá trị gì cả. Chính trị (và những lời bình luận chính trị) không chỉ cho phép mà còn tưởng thưởng cho những hành vi mà chúng ta coi là tai tiếng: những câu chuyện bịa đặt, bóp méo những gì người khác nói, lăng mạ hoặc chất vấn động cơ của họ, chọc ngoáy vào đời tư của họ để tìm những thông tin không hay. Ví dụ, trong chiến dịch tranh cử vào Thượng viên Mỹ của tôi, đối thủ phe Cộng hòa đã cử một anh chàng trẻ tuổi đi theo tất cả những lần xuất hiện trước công chúng của tôi với một máy quay phim cầm tay. Đây là một điều khá bình thường trong các chiến dịch tranh cử, nhưng không hiểu vì anh chàng này quá tích cực hay vì người ta bảo anh ta cố gắng tìm cách chọc tức tôi mà tôi thấy kiểu theo dõi quay phim đấy giống như săn đuổi vậy. Từ sáng đến tối, anh ta đi theo tôi, mọi nơi, chỉ đứng cách tôi 1,5 đến 3 mét. Anh ta quay cảnh tôi đi vào thang máy. Anh ta quay cảnh tôi đi ra từ nhà vệ sinh. Anh ta quay cảnh tôi cầm điện thoại di động gọi về nhà. Lúc đầu, tôi cố gắng thuyết phục anh ta. Tôi hỏi tên anh ta, nói rằng tôi hiểu việc anh ta phải làm, đề nghị anh ta giữ khoảng cách phù hợp sao cho anh ta không nghe được những lần tôi nói chuyện với người khác. Trước lời nài nỉ của tôi, ngoài nói tên anh ta là Justin thì còn lại anh ta chỉ im lặng. Tôi gợi ý anh ta gọi điện thử cho vị sếp anh ta để hỏi xem có phải chiến dịch tranh cử kia đòi hỏi anh làm việc này không. Anh ta trả lời là tôi cứ gọi tự nhiên và còn đưa tôi số điện thoại. Sau hai ba ngày, tôi thấy thế là quá https://thuviensach.vn đủ. Với Justin vẫn theo sát gót, tôi bước vào phòng họp báo tòa nhà quốc hội và gọi một vài phóng viên đang án trưa đến gần. “Này”, tôi bảo, "tôi muốn giới thiêu với một người anh Justin. Justin được Ryan cử đến đây để đi theo tôi mọi nơi mọi chỗ". Trong khi tôi giải thích thì Justin vẫn đứng đó, tiếp tục quay phim. Mấy anh chàng phóng viên liền quay sang anh ta và hỏi tới tấp. "Anh theo ông ấy vào cả phòng tắm à?" "Lúc nào anh cũng đứng sát ông ấy như thế này à?" Trong chốc lát đã có vài nhóm đưa tin đem máy quay đến để quay cảnh Justin quay phim tôi. Y hệt một tù binh, Justin liên tục phải trả lời câu hỏi về tên, chức vụ, số điện thoại trụ sở chiến dịch vận động của sếp anh ta. Đến sáu giờ thì câu chuyên về Justin đã được phát trên hầu hết các kênh phát thanh truyền hình địa phương. Chuyên này còn bao phủ cả bang suốt một tuần sau đó - dưới đủ hình thức truyện tranh, bài xã luận, chương trình trò chuyện thể thao trên đài. Sau vài ngày cố lờ đi thì cuối cùng đối thủ của tôi cũng phải đầu hàng trước sức ép, ông ta phải yêu cầu Justin giữ khoảng cách xa thêm vài mét và phải đưa ra lời xin lỗi. Tuy nhiên chiến dịch vận động của ông ta cũng đã bị tổn hại. Mọi người có thể không hiểu quan điểm đối lập về chương trình chăm sóc sức khỏe hay vấn đề ngoại giao với Trung Đông của tôi và ông ta. Nhưng họ biết một điều rằng chiến dịch vận động của ông ta đã vi phạm một giá trị mà họ coi là rất quan trọng, đó là đạo đức công dân. Khác biệt giữa thái độ, cách cư xử được coi là phù hợp trong cuộc sống và phương pháp để giành chiến thắng trong bầu cử chỉ là một trong những điều có thể kiểm tra giá trị đối với các chính trị gia. Chỉ có rất ít nghề khác ngoài nghề này mà hàng ngày, bạn đều phải đặt lên bàn cân những đòi hỏi ngược nhau - giữa các nhóm cử tri khác nhau, giữa lợi ích của tiểu bang và https://thuviensach.vn lợi ích toàn đất nước, giữa lòng trung thành với đảng và sự độc lập của bản thân bạn. Giữa những âm thanh lộn xộn, các chính trị gia luôn có nguy cơ đánh mất đạo đức và bị cơn gió dư luận xã hội cuốn đi. Có lẽ điều này giải thích được tại sao chúng ta mong muốn thấy được phẩm chất khó nắm bắt nhất trong các vị lãnh đạo - đó là sự thành thực, là con người bạn phải là đúng như những gì bạn nổi, là thái độ chân thật không chỉ bằng từ ngữ. Bạn tôi, cựu Thượng nghi sỹ Paul Simon là người có phẩm chất đó. Trong phần lớn sự nghiệp, ông đã làm các chuyên gia thất vọng vì ông luôn được sự ủng hộ của những người bất đồng, thậm chí đôi khi rất dữ dội, với chính trị tự do của ông. Tất nhiên được như vậy vì trông ông rất đáng tin cậy, giống như vị bác sỹ ở thị trấn vậy, với cặp kính, nơ bướm và khuôn mặt giống chó săn basset. Không chỉ thế, mọi người còn cảm nhận được rằng ông sống đúng với những giá trị của ông; rằng ông là một người trung thực, rằng ông sẵn lòng đứng lên ủng hộ những gì ông tin tưởng; và có lẽ quan trọng hơn cả là ông quan tâm đến người khác, đến những gì họ phải trải qua. Phẩm chất đáng nói cuối cùng của Paul, một phẩm chất mà tôi nhận thấy khi ngày càng lớn tuổi thì tôi càng coi trọng hơn, đó là sự thấu cảm. Phẩm chất này là cốt lõi quy tắc đạo đức của tôi, là ý nghĩa của cái gọi là Quy tắc vàng đối với tôi - không chỉ đơn giản là đòi hỏi cần phải thông cảm hay nhân ái mà còn là một yêu cầu khác cao hơn, đòi hỏi phải biết đứng vào vị trí của người khác và nhìn mọi việc bằng con mắt của người đó. Giống như các giá trị khác, tôi học được tính thấu cảm từ mẹ tôi. Mẹ tôi khinh ghét mọi biểu hiện của sự độc ác, thiếu suy nghĩ và lạm dụng sức mạnh, bất kể chúng biểu hiện qua định kiến màu da, trẻ con bắt nạt nhau ở trường hay công nhân bị trả lương quá thấp. Bất cứ khi nào bà thấy dấu hiệu của nhưng tính xấu đó trong con người tôi bà thường nhìn thẳng vào mắt tôi và hỏi: "Con nghĩ việc đó sẽ khiến con cảm thấy thế nào?” Nhưng chính mối quan hệ với ông tôi mới giúp tôi lần đầu tiên hiểu được trọn vẹn https://thuviensach.vn ý nghĩa của phẩm chất này. Vì mẹ tôi làm việc ở nước ngoài nên trong mấy năm trung học tôi sống với ông, và vì không có bố trong nhà nên ông tôi phải chịu đựng rất nhiều tuổi trẻ nổi loạn của tôi. Bản thân ông cũng không phải người dễ hòa hợp: ông vừa giàu tình cảm vừa nóng tính, và một phần vì sự nghiệp của ông không được thành công nên tính tình ông trở nên khá nhạy cảm. Hồi mười sáu tuổi tôi cãi nhau với ông suốt ngày, chủ yếu do tôi không tôn trọng vô vàn các quy tắc mà đối với tôi là quá tủn mủn và độc đoán - ví dụ như phải đổ đầy bình xăng mỗi khi mượn xe ông hay phải súc sạch hộp sữa giấy trước khi vứt vào sọt rác. Với chút khả năng ăn nói cũng như niềm tin tuyệt đối vào quan điểm ưu việt của mình, tôi nhận thấy mình thường thắng ông trong những vụ tranh cãi, theo nghĩa hẹp là làm cho ông bối rối, nổi cáu và nói những điều rất vô lý. Nhưng đến một giai đoạn nào đó, có lẽ vào năm cuối trung học, tôi bắt đầu cảm thấy thắng lợi này không còn tạo cảm giác thỏa mãn như trước. Tôi bắt đầu nghĩ về những nỗ lực lớn lao và những nỗi thất vọng mà ông đã phải trải qua. Tôi bắt đầu hiểu được mong muốn được gia đình tôn trọng của ông. Tôi nhận ra rằng tôi cũng không mất gì nhiều nếu làm theo những quy tắc của ông nhưng đối với ông điều đó lại rất có ý nghĩa. Tôi nhận thấy đôi khi ông cũng có lý, và khi luôn khăng khăng sống theo cách của mình mà không quan tâm đến cảm xúc hay mong muốn của ông, cách nào đó tôi đang tự hạ thấp mình. Dĩ nhiên, sự tỉnh ngộ này cũng không có gì phi thường, tất cả chúng ta đều phải trải qua giai đoạn này, với các con đường khác nhau, khi trưởng thành hơn. Đến giờ tôi thấy mình ngày càng quay lại gần hơn với nguyên tắc sông cơ bản của mẹ tôi - "Con nghĩ việc đó sẽ khiến con cảm thấy thế nào?" - câu nói đó trở thành kim chỉ nam cho hoạt động chính trị của tôi. Tôi nghĩ chúng ta chưa đặt câu hỏi này với bản thân đủ nhiều; với tư cách là một quốc gia, chúng ta có vẻ thiếu hụt tinh thấu cảm. Chúng ta sẽ không bỏ mặc những trường chẳng dạy được gì, luôn thiếu nguồn tài chính, https://thuviensach.vn thiếu giáo viên và thiếu cảm hứng nếu chúng ta coi lũ trẻ học ở ngôi trường đó như con cái mình. Thật khó mà tưởng tượng một vị tổng giám đốc tự trả cho mình mức lương hàng triệu dollar cộng thêm nhiều quyền lợi khác, đồng thời lại cắt giảm chi phí chăm sóc sức khỏe cho nhân viên của mình nếu ông ta nghĩ nhân viên, theo nghĩa nào đó, là bình đẳng với ông. Và hoàn toàn có thể yên tâm mà nghĩ rằng những người có quyền lực sẽ nghĩ kỹ hơn, sâu hơn khi định phát động một cuộc chiến tranh nếu họ hình dung ra nhưng đứa con của họ sẽ thế nào (khi bị đưa ra chiến trường). Tôi tin rằng sự thấu cảm sâu sắc hơn sẽ hướng chính trị nhiều hơn tới những người đang phải nỗ lực vất vả trong xã hội. Nói cho cùng, nếu họ giống chúng ta thì những vất vả, đấu tranh của họ cũng là của chúng ta. Nếu chúng ta không giúp đỡ họ, chúng ta đang tự hạ thấp mình. Nhưng điều đó không có nghĩa là những người đang đấu tranh vất vả để sống - hoặc nhưng người đòi quyền được lên tiếng thay cho họ - không cần cố gắng hiểu suy nghĩ của nhưng người giàu có. Thủ lĩnh những người da đen cần phải hiểu được nỗi lo ngại chính đáng của người da trắng khiến họ bác bỏ những chính sách giáo dục và việc làm cho người thiểu số. Đại diện các nghiệp đoàn không thể không hiểu áp lực cạnh tranh mà người sử dụng lao động phải chịu đựng. Cá nhân tôi có nghĩa vụ phải học cách nhìn thế giới bằng con mắt của George Bush, bất kể tôi không đồng ý với ông đến mức nào. Đó chính là kết quả của sự thấu cảm, nó đòi hòi tất cả chúng ta phải cố gắng dù là người bảo thủ hay tự do, có hay không có quyền lực, đang áp bức hay bị áp bức. Chúng ta phải rũ bỏ sư tự mãn. Chúng ta phải vượt ra ngoài tầm nhìn hạn hẹp của chính mình. Không có ai là ngoại lệ với đòi hỏi tìm ra một nền tảng chung. Dĩ nhiên, chỉ hiểu biết lẫn nhau thôi vẫn chưa đủ. Xét cho cùng, nói thì rất dễ; và như với một giá trị khác, phải hành động dựa trên thấu cảm. Vào https://thuviensach.vn thập kỷ 80 khi tôi là một nhà hoạt động cộng đồng, tôi thường hỏi những nhà lãnh đạo các vùng quanh đó xem họ bỏ thời gian, sức lực và tiền bạc vào đâu. Tôi nói với họ đây chính là cách xác định chính xác giá trị của chúng ta, bất kể chúng ta thích tự tuyên bố điều gì với bản thân. Nếu chúng ta không sẵn lòng trả giá, nếu chúng ta không sẵn lòng hy sinh để nhận được các giá trị của riêng mình thì nên tự vấn xem liệu chúng ta có thực sự tin vào những giá trị đó hay không, ít nhất nếu nhìn nhận theo tiêu chí này thì đôi khi dường như người Mỹ bây giờ không coi trọng giá trị nào hơn là giàu có, thon thả, trẻ trung, nổi tiếng, an toàn và vui vẻ. Chúng ta nói rằng chúng ta coi trọng những di sản dành cho thế hệ sau, nhưng sau đó dồn một gánh nạng nợ khổng lồ lên vai chúng. Chúng ta nói rằng chúng ta tin vào cơ hội công bằng, nhưng lại im re khi hàng triệu trẻ em Mỹ mòn mỏi trong nghèo khổ. Chúng ta khẳng định chúng ta yêu quý gia đình, nhưng rồi lại xây dựng một nền kinh tế và sống một cuộc sống mà con người ngày càng dành ít thời gian cho gia đình hơn. Có một nhóm người trong số chúng ta hiểu biết hơn. Chúng ta tin vào các giá trị ngay cả khi đôi khi chúng bị lu mờ, giảm sút; ngay cả khi chính chúng ta - với tư cách là một quốc gia và cả trong đời sống hàng ngày - phản bội lại các giá trị đó mà không nhớ. Ngoài các giá trị ấy thì còn gì khác dẫn dường cho chúng ta? Những giá trị ấy là di sản của chúng ra, nhờ chúng mà chúng ta trở thành một dân tộc như hiện tại. Và mặc dù chúng ta biết rằng các giá trị ấy có thể bị những nhà tri thức, nhà phê bình văn hóa nghi ngờ, đâm chọc, hạ thấp hay lộn trái thì chúng vẫn trường tồn, bất biến ở mọi giai cấp, mọi chủng tộc mọi tín ngưỡng và mọi thế hệ một cách đáng ngạc nhiên. Chúng ta có thể nhân danh các giá trị để lên tiếng nếu chúng ta hiểu rằng cần kiểm định các giá trị qua thực tế và kinh nghiệm, và chúng ta nhớ rằng các giá từ đó cân hành động chứ không chỉ lời nói. Nếu không, chúng ta sẽ đánh mất bản chất tốt đẹp nhất của mình. https://thuviensach.vn Chương 3: Hiến pháp Nếu yêu cầu một thượng nghị sỹ mô tả năm đầu tiên đến làm việc ở đồi Capitol, thường bạn sẽ nhận được câu trả lời: "Giống hệt như uống nước bằng vòi cứu hỏa". So sánh này rất chính xác, vì trong mấy tháng đầu tôi làm việc ở thượng viện, tất cả mọi thứ dường như ào đến cùng một lúc. Tôi phải thuê nhân viên và đặt văn phòng ở Washington và Illinois. Tôi phải đàm phán với các ủy ban chuyên môn và phải nhanh chóng giải quyết những vấn đề tồn đọng trước khi họp với các ủy ban. Có một mớ khổng lồ mười nghìn bức thư của cử tri đã dồn đống lại từ ngày bầu cử và mỗi tuần lại có thêm ba trăm thư mời nói chuyện được gửi đến. Giữa những tòa nhà cách nhau nửa giờ đi lại, tôi chạy như con thoi từ tầng làm việc Thượng viện, qua phòng họp, sang sảnh khách sạn, đến đài phát thanh. Tôi hoàn toàn phụ thuộc vào các nhân nên mới - tuổi từ ngoài hai mươi đến ngoài ba mươi - họ thu xếp công việc cho đúng lịch trình, đưa cho tôi quyển sổ tay phù hợp, nhắc tôi sắp gặp ai và chỉ cho tôi phòng vệ sinh gần nhất. Sau đó, đến tối, tôi lại phải điều chỉnh với cuộc sống một mình. Michelle và tôi quyết định vẫn để gia đình sống ở Chicago, một phần vì chúng lôi không muốn nuôi dạy bọn trẻ trong môi trường ngột ngạt như nhà kính ở Washington, phần khác vì ở Chicago, Michelle được nhiều người giúp đỡ - mẹ đẻ, em trai, các gia đình khác và bạn bè - nhờ đó cô ấy vẫn xoay xở được khi tôi vắng mặt dài ngày vì công việc. Mỗi tuần tôi ở Washington ba ngày nên tôi thuê một căn hộ đơn nhỏ gần Trường Luật Georgetown, trên một tòa nhà cao tầng nằm giữa Đồi Capitol và trung tâm thành phố. Ban đầu, tôi cố gắng thưởng thức sự cô đơn mới mẻ, tự ép mình nhớ lại những niềm vui của cuộc sống độc thân - thu thập thực đơn các món ăn mang về của tất cả các nhà hàng gần xung quanh, thức khuya xem bóng rổ https://thuviensach.vn