🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 6 Thời Kì Quan Trọng Để Dạy Trẻ Ebooks Nhóm Zalo https://thuviensach.vn Mục Lục Loi nói đâu ....................................................................................................................................4 Năm băt thời Kỳ quan trọng giúp trẻ vươn xa ..............................................................................6 Thòi kỳ quan Trọng đâu Tiên .......................................................................................................8 Trẻ 3 tuôi hay thẹn thùng ............................................................................................................24 Trẻ hay khóc nhè.........................................................................................................................28 Tìm hiêu nguyên nhân trẻ hay căn..............................................................................................31 Trẻ dựa dâm không thê xa rời cha mẹ.........................................................................................35 Trẻ Không có chính Kiẻn............................................................................................................39 Thời kỳ quan Trọng Thứ hai.......................................................................................................41 Khi trẻ hỏi:“me 01, con đươc sinh ra thê nào? ”.........................................................................42 Khi trẻ hỏi:“tại sao Ba lai mọc râu? 99........................................................................................45 Khi trẻ Nói: “mẹ ơi, con muôn lây mẹ”......................................................................................47 Khi trẻ hỏi: “tại sao các Bạn trai Không được mặc ....................................................................50 Khi trẻ hỏi: “Nhà ta Nghèo lảm phải KhôNg ạ? ” ......................................................................53 Vì sao trẻ Không thê tập trung chú ý? ........................................................................................56 Trẻ 5 tuôi hay Nói Dôi ................................................................................................................58 Dạy trẻ Biết tôn trọng..................................................................................................................63 Không được đê trẻ quá ích Kỷ ....................................................................................................64 Thời kỳ quan Trọng Thứ ba ........................................................................................................68 Giúp trẻ sớm thích ứng Vói môi trường tiêu học........................................................................68 Giúp trẻ Không còn mât tập trung trong giờ học........................................................................72 Hướng Dân trẻ làm tôt Bài tập Vê Nhà ......................................................................................76 Sửa tật làm Bài câu thả cho trẻ ...................................................................................................78 Làm cho trẻ thích đọc sách .........................................................................................................81 Giúp trẻ thay đôi thói quen lê mê................................................................................................85 Trẻ cân được Khen ngọi..............................................................................................................87 Giúp trẻ trừ bỏ tâm lý kiêu ngạo .................................................................................................90 Dạy trẻ khoan dung .....................................................................................................................93 Đê trẻ hêt bướng bỉnh .................................................................................................................95 Thòi kỳ quan Trọng Thứ Tư .......................................................................................................98 Trẻ sợ đi học, cha mẹ nhông Nên trách cứ .................................................................................99 Trẻ sơ lớn ..................................................................................................................................102 Khi trẻ hỏi: “tại sao các Bạn Không thích con? ”.....................................................................105 https://thuviensach.vn Khi trẻ Nói: “đừng ép con học nữa!” ........................................................................................108 Khi trẻ Nói:“con không thích cô giáo x!”.................................................................................111 Khi trẻ hỏi: “tại sao cô giáo không Khen con? ” ......................................................................115 tại sao trẻ không nghe lòi? ........................................................................................................117 Cho trẻ một Không gian tự do trưởng thành.............................................................................120 Trẻ luôn Băn khoăn:“mình là đứa trẻ như thê ..........................................................................124 nào? ” ........................................................................................................................................124 Thòi kỳ quan Trọng Thứ năm...................................................................................................127 Khoảng tròi bí mật của trẻ - nhật ký .........................................................................................128 Nhìn nhận đúng đăn rung động tình cảm của trẻ ......................................................................131 vói thầy cô giáo khác giói .........................................................................................................131 Đừng bỏ quên trẻ.......................................................................................................................136 Trẻ cuông thân tượng ................................................................................................................141 Trẻ bỏ nhà đi lang thang ...........................................................................................................148 Trẻ hoang phí ............................................................................................................................152 Tạo môi trường gia đình tôt cho trẻ ..........................................................................................156 Thời kỳ quan Trọng Thứ sáu ....................................................................................................160 Từng đê danh hiệu học sinh xuât săc làm trẻ gục .....................................................................160 ngã .............................................................................................................................................160 Kỳ thỉ đên gân, chớ có hù dọa ..................................................................................................167 Giúp trẻ định hướng tương lai...................................................................................................170 Bức thư tình trong ba lô của con...............................................................................................178 Yêu đơn phương........................................................................................................................181 Khi trẻ nêm trộm trái câm.........................................................................................................184 Nhìn nhận đúng đăn việc giao lưu kêt bạn của trẻ....................................................................189 https://thuviensach.vn Loi nói đâu mùa xuân gieo hạt, mùa thu hái quả, mọi thứ đều có thời điểm của riêng mình, trẻ em cũng vậy, sinh ra và lớn lên đều theo quy luật, vì lý do nào đó mà ta bỏ lõ thời kỳ quan trọng trong chặng đuờng phát triển của trẻ thì sẽ phải hao tốn rất nhiều tinh thần và sức lực mới có thể bù đắp nổi, thậm chí có nhũng điều không thể bù đắp đuợc. mỗi đứa trẻ đều có tiềm năng trở thành thiên tài trong lĩnh vực nào đó, quan trọng là ta có tận dụng đuợc thời co vàng để khoi dậy tiềm năng ấy hay không. Khái niệm “thời kỳ quan trọng” đuợc đua ra bởi nhà tâm lý học nguời áo, Konrad Zachrias Loenz. ông cho rằng, có nhũng kỹ năng sẽ phát triển đỉnh cao ở thời kỳ nào đó và ông gọi đó là “thời kỳ quan trọng của sự phát triển”, nắm bắt thời kỳ quan trọng của trẻ để khai thác và bồi duỡng khả năng của trẻ có thể sẽ mang lại hiệu quả gấp bội. Thời kỳ quan trọng cũng chỉ các thời kỳ chuyền tiếp giữa từng độ tuổi của trẻ nhu chuyển từ mẫu giáo sang tiểu học, từ tiểu học sang trung học cơ sở, từ trung học co sở sang trung học phố thông, mỗi giai đoạn chuyển tiếp đều là thời kỳ quan trọng của trẻ. Lúc này, cha mẹ nên dẫn dắt trẻ kịp thời để trẻ có những buớc ngoặt đáng giá. giống nhu nguời thợ rèn nếu không để ý đến nhiệt độ trong lò, không biết cách điều chỉnh ngọn lửa thì sẽ cho ra thành phẩm kém chất luợng. trẻ con cũng giống nhu mảnh gang, luỡi thép chuẩn bị đúc thành sản phẩm. Cha mẹ phải nắm bắt đuợc thời kỳ quan trọng của trẻ đề biết “chỉnh lửa”, giúp trẻ truởng thành vững vàng. Cuốn sách “Sáu thời kỳ quan trọng để dạy trẻ” phân tích cụ thể các thời kỳ quan trọng trong quá trình truởng thành của trẻ, nhằm giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ đuợc quá trình phát triển của trẻ: Thời kỳ chuyển ngoặt quan trọng là khi nào, khi ấy phải coi trọng những vấn đề gì, phải tiến hành giáo dục nhu thế nào... từ đó, cuốn sách sẽ đồng hành cùng cha mẹ chắp cánh cho trẻ bay xa. https://thuviensach.vn Thòi kỳ quan Trọng đâu Tiên 3 tuổi - thòi Kỳ phản Kháng Của trẻ 3 tuổi là thời kỳ phản kháng thứ nhất của trẻ, lúc này trẻ thường có rất nhiều biểu hiện khiến người lớn đau đầu, tuy nhiên, đây cũng là thời kỳ quan trọng đầu tiên trong giáo dục trẻ. Tính cách, sở thích và cách đối nhân xử thế khi trưởng thành của trẻ cũng gần giống như giai đoạn trước 3 tuổi. Thời điểm 3 tuổi là giai đoạn con người bước đầu hình thành tính cách, bởi vậy nó giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển nhân cách. Giai đoạn này vừa có thể phản ánh tình hình phát triển nhân cách thời ấu tho, vừa cho thấy xu thế phát triển trong tưong lai. Do vậy, khi trẻ bước vào thời kỳ phản kháng, cha mẹ nên giáo dục trẻ một cách khoa học, đế trẻ dễ dàng vượt qua thời kỳ phản kháng và phát triển khỏe mạnh. Thòi kì quang trọng thứ 2 5 tuổi - thòi Kỳ phiền toái Của trẻ Trẻ 5 tuổi rất ham học hỏi, thích tìm tòi khám phá và rất tò mò. Thời kỳ này, cha mẹ phải nhanh nhạy nắm bắt những vấn đề mà trẻ quan tâm, dù làm thế sẽ khiến cha mẹ vất vả nhưng đó lại là việc làm hữu ích với con trẻ. Thông thường, trẻ 5 tuổi đã có tư duy tưong đối chín chắn, đồng thời tâm lý cũng phát triển tưong đối phức tạp. Là cha mẹ, phải tìm hiểu thế giới nội tâm của trẻ, để hướng trẻ phát triển lành mạnh. Thòi kỳ quan Trọng Thứ ba 6 tuổi - thòi Kỳ nhập họC Của trẻ 6 tuổi là thời kỳ quan trọng để phát triển trí lực của trẻ, lúc này, trọng lượng não bộ của trẻ đã đạt trên 80% của người lớn, nếp nhăn trên não đã bước đầu hình thành. Lúc này là thời kỳ mà các khả năng cảm nhận, ghi nhớ và chú ý phát triển rất nhanh, đồng thời cũng là thòi kỳ quan trọng chuyển dần từ tư duy cụ thể sang tư duy trừu tượng logic. Thòi kỳ quan Trọng Thứ Tư 10 tuổi, thòi Kỳ độc Lập Của trẻ Cuộc đời của mỗi con người có 2 thời kỳ độc lập, một xuất hiện từ lúc 2 tuối, còn một xuất hiện ở tầm 10 tuổi, mà thời kỳ sau là quan trọng nhất, nếu sự phát triển trong thời kỳ này bị cản trở thì sẽ ảnh hưởng đến cả cuộc đời của trẻ. https://thuviensach.vn Trẻ 10 tuổi có tư tưởng tưong đối độc lập, lúc này cũng là thời kỳ học tập quan trọng của trẻ, trong học tập, chúng phải đối mặt với nhiều vấn đề. Cha mẹ phải nắm bắt được quy luật phát triền cả về thể chất lẫn tinh thần của trẻ, để bồi dường trẻ trở thành người tài đức vẹn toàn. Thòi kỳ quan Trọng Thứ năm 14 tuổi, thòi Kỳ nguy hiểm Của trẻ 14 tuổi, độ tuổi tràn đầy sinh khí, là thời kỳ quá độ từ thiếu niên sang tuổi thanh niên, là thời kỳ đầu tiên thể hiện một co thể tràn đầy sức sống. 14 tuổi là thời kỳ đầu tiên thể hiện một co thể tràn đầy sức sống, cũng là thời kỳ phát sinh nhiều vấn đề. Do tâm sinh lý của trẻ không ngừng phát triển trong thời kỳ này nên trẻ có thể phải đối mặt với những buồn phiền của tuổi thanh xuân chưa từng trải qua, nếu xử lý không tốt thì có thể xuất hiện vấn đề về tâm lý, thậm chí là gặp trở ngại. Cha mẹ, phải quan tâm nhiều đến trẻ, thấu hiểu và tôn trọng trẻ, giúp trẻ vượt qua thời kỳ nguy hiếm này một cách an toàn. 17 tuổi, thời Kỳ nghi hoặc Của trẻ 17 tuổi là độ tuổi đẹp nhất trong cuộc đời. 17 tuổi không phải là bầu trời quang đãng, hưong hoa ngào ngạt. 17 tuổi cũng có nỗi buồn riêng, bất mãn riêng. Do vậy, cha mẹ phải hết sức quan tâm đến trẻ ở độ tuổi này. Có biết bao người ca ngợi tuổi 17, nhưng tuổi 17 lại không giống nhau ở suy nghĩ của mỗi người. Trẻ 17 tuổi cũng có nỗi buồn riêng và có những vấn đề mà người khác khó lòng hiểu nổi. Làm cha mẹ thì phải giúp trẻ bước qua thời kỳ biến động này, để trẻ luôn làm chủ thế giới tâm hồn của mình. Năm băt thời Kỳ quan trọng giúp trẻ vươn xa Khái niệm thời kỳ quan trọng được Konrad Zacharias Lorenz, nhà tâm lý học người áo đưa ra trong nghiên cứu thực nghiệm tâm lý động vật. năm 1935, ông đã phát hiện ra một hiện tượng vô cùng thú vị, đó là: Khi thiên nga con chui ra từ vỏ trứng, nó sẽ coi con vật mà nó nhìn thấy đầu tiên là mẹ mình, nếu gà mái ấp nó thì nó coi gà mái là mẹ. nếu Lorenz ở bên cạnh thì nó cũng coi ông là mẹ, và ông đi đến đâu thì con thiên nga sẽ đi theo tới đó. Sau nhiều thí nghiệm, cuối cùng Lorenz đã rút ra kết luận: một phản ứng hay một chuỗi phản ứng nào đó của động vật dễ dàng hình thành trong một thời kỳ hay một giai đoạn đặc biệt nào đó, nếu bỏ lỡ giai đoạn này thì không dễ gì có lại được “thời co” tốt như vậy. “Thời cơ” này được gọi https://thuviensach.vn là “thời kỳ quan trọng”. Khi áp dụng hình thức thí nghiệm của Lorenz vào nghiên cứu phát triển giáo dục trẻ em, các nhà khoa học hiện đại đã phát hiện: quá trình phát triển trí lực, năng lực và thói quen của trẻ cũng nổi lên những “thời kỳ quan trọng”. 3 tuổi Ngạn ngữ có câu: “nhìn lúc 3 tuổi biết khi trưởng thành, nhìn lúc 7 tuổi biết khi về già”. Câu nói này không hề võ đoán, nghiên cứu khoa học cho thấy giai đoạn 3 tuổi của trẻ là nền móng cho sự hình thành và phát triển nhiều kỹ năng cần thiết, bởi vậy nó có ảnh hưởng rất lớn đến sự trưởng thành của trẻ. Là cha mẹ, nắm bắt được thời kỳ vàng sẽ có thể phát huy hết tiềm năng của con. 5 tuổi Trẻ 5 tuổi rất ham học hỏi. Ở giai đoạn này những hiểu biết về tự nhiên và xã hội của trẻ dần nhiều thêm, trẻ thích chơi đùa cùng bạn bè, bớt dựa dẫm vào người lớn, không thích bị can thiệp và được giúp đỡ quá nhiều. Lúc này là thời kỳ quan trọng vì khả năng nhận thức, tinh thần học tập và thói quen học tập ở trẻ bắt đầu hình thành. Cha mẹ có thể chuẩn bị cho trẻ đồ chơi lắp ráp, bàn tính, đồ chơi nhận biết chữ, hình lắp ghép và truyện nhi đồng, sách về kiến thức tự nhiên, sách âm nhạc,... để trẻ chơi cùng bạn bè. 6 tuổi 6 tuổi là thời kỳ quan trọng để phát triển trí lực của trẻ, lúc này trọng lượng não bộ của trẻ đã đạt trên 80% não bộ của người trưởng thành, thùy não và nếp nhăn não đã bắt đầu định hình, đây là thời kỳ mà các khả năng nhận biết, ghi nhớ, chú ý,... phát triển rất nhanh, đồng thời cũng là thời kỳ quan trọng từ tư duy hình tượng cụ thể dần phát triển sang tư duy trừu tượng. Do vậy, lúc này là thời kỳ quan trọng để mở mang trí tuệ, cha mẹ nên tạo cơ hội cho trẻ tiếp xúc với các sự vật, tiếp nhận mọi kích thích như: cho trẻ đi dã ngoại để trẻ khám phá giới tự nhiên, tìm hiểu xã hội, mở rộng tầm nhìn; hướng dẫn trẻ tham gia các trò chơi; kể chuyện, đọc sách cho trẻ nghe; tham gia các hoạt động nhằm kích thích thị giác, thính giác và xúc giác của trẻ. Không nên tiến hành giáo dục chuyên môn quá sớm đối với trẻ. 10 tuổi Trẻ 10 tuổi có tư tưởng tương đối độc lập, bắt đầu có hiện tượng nói dối. Lúc này cũng là thời https://thuviensach.vn kỳ quan trọng của bậc tiểu học, trong học tập trẻ sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề. Là cha mẹ, nên tìm hiểu quy luật phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ, để bồi dưỡng trẻ trở thành người tài đức vẹn toàn. 14 tuổi Ý thức độc lập của thiếu niên 14 tuổi tăng cùng với ý thức phản kháng, “dám làm những việc mà người khác không dám làm”, sở thích và sở cầu rất nhiều, đề cao lòng tự trọng, nhưng lại không quan tâm đến 17 tuổi Tuổi 17 là tuổi suy tính so đo, thường hoang mang về tương lai, đa sầu đa cảm về hiện tại và hay hoang tưởng, tuổi 17 là mùa mưa, và trong mùa mưa này trẻ thường bị mất phương hướng. Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ tìm kiếm mục tiêu và phương hướng của cuộc đời. Nắm bắt được những thời kỳ quan trọng của trẻ thì mới có thể giúp con gặt hái được nhiều thành công trong tương lai! rrii 1 • 1 rri -* A, m« A Thòi kỳ quan Trọng đâu Tiên 3 tuổi - thòi Kỳ phản Kháng Của trẻ Thời kỳ phản kháng - yêu trẻ, trước tiên phải hiểu trẻ 3 tuổi là thời kỳ phản kháng thứ nhất của trẻ, lúc này trẻ thường có rất nhiều biểu hiện khiến người lớn đau đầu, tuy nhiên, đây cũng là thời kỳ quan trọng đầu tiên trong giáo dục trẻ. Tính cách, sở thích và cách đối nhân xử thế khi trưởng thành của trẻ cũng gần giống như giai đoạn trước 3 tuổi. Thời điểm 3 tuổi là giai đoạn con người bước đầu hình thành tính cách, bởi vậy nó giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển nhân cách, giai đoạn này vừa có thể phản ánh tình hình phát triển nhân cách thời ấu tho, vừa cho thấy xu thế phát triển trong tưong lai. Do vậy, khi trẻ bước vào thời kỳ phản kháng, cha mẹ nên giáo dục trẻ một cách khoa học, để trẻ dễ dàng vượt qua thòi kỳ phản kháng và phát triến khỏe mạnh. Trẻ 3 Tuoi luôn coi minh la Trung Tam Các chuyên gia giáo dục nhắc nhở: 3 tuổi là giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. trong thời kỳ này, trẻ có một khuynh hướng tâm lý tưong đối rõ ràng, đó chính là coi mình là trung tâm. Coi mình là trung tâm là một giai đoạn tự nhiên ắt phải trải qua từ thời tho ấu https://thuviensach.vn bước sang thời kỳ trưởng thành của con người. Coi mình là trung tâm sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ về bản thân và về người khác, đồng thời cũng ảnh hưởng đến mối quan hệ thân thiết giữa trẻ với người khác. Do vậy, cha mẹ nên giúp trẻ dần thoát khỏi trạng thái tâm lý này. Tinh huống 1 một hôm, chị Lan mua về quả dưa hấu, cô con gái lấy làm lạ chạy tới hỏi: “mẹ ơi, đó là quả gì vậy?” Chị Lan trả lời: “Là dưa vàng (1) đấy con ạ!” Cô con gái nghe thấy vậy lập tức phản đối: “Không đúng! đây không phải màu vàng, rõ ràng là màu xanh, phải là dua xanh mới đúng, mẹ nói sai rồi.” Chị Lan giảng giải nguyên do nhung cô con gái không nghe, vẫn cho rằng mình nói đúng, còn mẹ nói sai. điều này khiến chị Lan không biết phải làm thế nào. Tinh huống 2 vì muốn con không cảm thấy lẻ loi, chị Lan thuòng mời bạn bè đua con họ tới nhà choi, đế bọn trẻ cùng nhau vui đùa. nhung chỉ đuợc một lát là bọn trẻ lại vì tranh giành đồ choi mà xảy ra xích mích, chị Lan khuyên con mình nên ra dáng “chủ nhà”, nhường đồ chơi cho “khách” chơi, để xoa dịu mâu thuẫn giữa chúng, nhưng một lát sau mâu thuẫn lại bắt đầu, bọn trẻ thường cùng thích một đồ chơi nào đó, dường như chúng đều có chung một sở thích, bởi vậy rất khó nhường nhau. (1): Dưa hấu ruột vàng Thế là một buổi gặp gỡ vui vẻ lại biến thành “cuộc hòa giải mâu thuẫn” của bọn trẻ. Phân tích tinh huống Coi mình là trung tâm là giai đoạn tất yếu trong quá trình phát triển ý thức về cái tôi thời kỳ đầu của trẻ. Biểu hiện phát triển ý thức cái tôi thời kỳ đầu của trẻ (1) đi nhà trẻ thì gào khóc, lăn lộn ăn vạ, cứ bám chặt lấy người lớn không chịu buông tay, không chịu ăn, không chịu đi ngủ. (2) Luôn gào khóc vô cớ, đôi khi là do bị bạn khác bắt nạt, hoặc do muốn đi tiểu, nói chung luôn tỏ “thái độ” bằng cách gào khóc. (3) hay tranh giành đồ chơi, vừa giằng vừa nói: “Của tớ, của tớ”, khi cô giáo nói không được tranh giành đồ chơi, trẻ thường nói một cách vô tư: “Con muốn chơi.” https://thuviensach.vn (4) Có trẻ tách khỏi đám đông, chỉ thích chơi một mình, vừa chơi miệng vừa lẩm bẩm. (5) Khi tham gia hoạt động tập thể, trẻ cũng thường tự làm theo ý mình, không quan tâm đến người xung quanh, ngồi im lặng trong lớp học. (6) trong các hoạt động cần sự hợp tác, trẻ không chủ động tìm kiếm người hợp tác, mà chỉ đứng một chỗ chờ đợi. (7) Không cho người khác động vào đồ của mình, đôi khi sẽ đánh bạn. (8) Không nghe lời cha mẹ, luôn cho rằng điều mình nói là đúng, ví như Tình huống 1. (9) Không có lòng bao dung độ lượng, thường khi các bạn nhỏ tuôi hon động vào mình là đánh trả luôn. giai đoạn 3 tuổi, ý thức cái tôi của trẻ bắt đầu manh nha. trong giai đoạn này, trẻ coi mình là trung tâm để quan sát thế giới, nhận biết người, vật, việc gần gũi xung quanh, trẻ thường tự lựa chọn và tạo ra hoạt động chứ không quan tâm đến người khác, trong thời kỳ này, trẻ luôn cho quan điểm của mình là đúng, hành động kiểu này của trẻ trong mắt người lớn chính là biểu hiện của tâm lý phản kháng. 2. Sự thiếu quan tâm của gia đình hiện nay mỗi đứa trẻ đều là cục cưng của cha mẹ, cha mẹ chỉ quan tâm đến việc đáp ứng nhu cầu vật chất mà xem nhẹ giáo dục xã hội cho trẻ. đây chính là nguyên nhân quan trọng khiến cho trẻ luôn coi mình là trung tâm. 3. Phương pháp giáo dục gia đình không hợp lý Các chuyên gia tâm lý trẻ em cho biết, hiện nay trẻ được cha mẹ quá nuông chiều, tự coi mình là trung tâm, không chịu nối ấm ức, càng không có lòng khoan dung và nhường nhịn khi chung sống với người khác, do đó, chỉ cần mới bị kích thích một chút từ bên ngoài là trẻ đã nổi cáu. ngoài ra, phương pháp giáo dục sai lầm của cha mẹ cũng là nguyên nhân quan trọng khiến cho trẻ như vậy. ví dụ, có cha mẹ sợ con bị ức hiếp nên dạy con “ai đánh con thì con cứ đánh lại”, khiến trẻ động một tí là ra tay đánh bạn. Khi cô giáo hỏi tại sao lại đánh bạn, rất nhiều trẻ đều nói rằng: “mẹ con dặn, ai ức hiếp con thì con hãy đánh lại.” Nắm bắt tâm lý Coi mình là trung tâm tức là trẻ làm bất cứ việc gì cũng đều đặt bản thân lên vị trí hàng đầu, làm bất cứ việc gì cũng xuất phát từ góc độ của bản thân, hoàn toàn không quan tâm đến suy nghĩ https://thuviensach.vn và tâm trạng của người khác, độ tuối của trẻ càng nhỏ thì tâm lý coi mình là trung tâm càng nghiêm trọng, tuy nhiên, ý thức tự coi mình là trung tâm của trẻ, đặc biệt là trẻ từ 2-3 tuối tuyệt đối không phải là biểu hiện của thói ích kỷ nhu nguòi lớn lầm tuởng. hiện con mình quá đề cao cái tôi cá nhân thì tuyệt đối không đuợc cho qua, mà nhất định phải nhìn nhận nghiêm túc, huớng dẫn khéo léo và kịp thòi đế trẻ kịp điều chỉnh. Tự coi mình là trung tâm là việc mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng phải trải qua, giúp trẻ từ 2-3 tuối thoát khỏi trạng thái coi mình là trung tâm, thích ứng với cuộc sống tập thể, học hỏi và giao lim với bạn bè, sẽ giúp cho trẻ thích ứng với xã hội và hình thành các hành vi mang tính xã hội tích cực. Phuơng pháp giải quyết Cha mẹ có thế vận dụng các phuơng pháp duới đây đế giúp trẻ thoát khỏi trạng thái coi mình là trung tâm. 1. Thay đối tiêu điểm quan tâm chính của gia đình Nói nôm na, phuong pháp này là ông bà và cha mẹ không nên dồn hết sự quan tâm vào trẻ, nuông chiều trẻ. vì nuông chiều sẽ càng làm trẻ coi mình là tmng tâm, nghĩ rằng mình là “trung tâm của thế giới”, mọi nguời đuong nhiên phải quan tâm đến mình. Cha mẹ nên thay đổi tiêu điểm quan tâm chính của gia đình, coi trẻ cũng bình đắng nhu các thành viên khác trong gia đình, nhu vậy trẻ mới có thề nhận thức đúng đắn về bản thân, “mới nhận ra” đuợc sự có mặt của nguòi khác, và mới làm rõ đuợc mối quan hệ giữa nguời với nguòi. 2. Vận dụng phuong thức hỏi đáp có tính gợi mở Chẳng hạn như trong Tình huống 1 ở phần trên, trẻ nói: “Không đúng! đây không phải màu vàng, rõ ràng là màu xanh, phải là dưa xanh mới đúng.” Lúc này người lớn nên vận dụng phương thức hỏi đáp có tính gợi mở, ví dụ nói: “đúng rồi, dưa vàng có vỏ màu xanh, nên gọi là dưa xanh mới đúng, mẹ cũng nghĩ nên gọi là dưa xanh, nhưng ra ngoài chợ mà chúng ta nói dưa xanh thì người ta có biết đó là quả gì không? Dưa chuột có màu xanh, dưa gang cũng có màu xanh, rất nhiều loại dưa có màu xanh con ạ.” Tìm tòi suy nghĩ và trong quá trình tư duy, trẻ sẽ thay đối cách nghĩ sai lầm của mình. 3. năng cho trẻ tham gia các hoạt động tập thể https://thuviensach.vn hạn chế, khép kín hoặc bảo vệ trẻ quá mức cũng là việc làm không tốt. nên cho trẻ tham gia các hoạt động tập thể. hoạt động tập thể có thể giúp trẻ tiếp xúc với nhiều nguời hơn, cảm nhận đuợc ý nghĩa của việc hợp tác với nguời khác, từ đó buớc ra khỏi vỏ bọc của mình. “Bà ơi, Bà đừng giúp cháu!” “bà ơi, bà đừng giúp cháu!” đó là biếu hiện của ý thức tự lập và tự chủ của trẻ. tầm 3 tuổi, rất nhiều trẻ cố gắng thể hiện mình, trẻ muốn đuợc khen, đuợc ca ngợi, tuy nhiên, do hiện nay các gia đình đều có xu huớng sinh ít con nên trong mắt của cha mẹ, trẻ vẫn còn quá nhỏ, chua có khả năng tự lo liệu, từ đó bất cứ việc gì cũng muốn làm giúp trẻ. tuy nhiên, cách làm này hoàn toàn không có lợi cho quá trình truởng thành của trẻ. Tình huống 1 một hôm, bà hoa cho đứa cháu nội xuống sân tập thể chơi cùng các bạn rất vui vẻ. đến giờ ăn cơm, bọn trẻ đều phải về nhà. bà hoa dắt cháu đến cầu thang, bà định bế nhung đứa cháu lại giãy giụa không cho bế. “nó không phải muốn tụ leo cầu thang đấy chứ?” nhìn cầu thang cao hơn 20 bậc bà hoa thầm tự hỏi nhu vậy. ai ngờ bà hoa vừa buông tay ra thì đứa cháu liền chạy thắng tới cầu thang, “Cháu muốn leo cao, cháu muốn leo cao!” hóa ra, đứa cháu thực sự muốn tụ mình leo cầu thang, “nó có leo đuợc không? bậc thang cao thế kia! nguy hiểm quá!” bà hoa nghĩ rồi vội vàng buớc tới bế đứa cháu, nào ngờ nó ra sức giãy giụa đòi xuống, chẳng còn cách nào bà đành thả nó xuống, nhìn đứa cháu tay chân quáng quàng, ra sức trèo lên bậc thang mà bà hoa cảm thấy vô cùng căng thẳng, không đành lòng bà đua tay ra bế. nhung khi nó cảm nhận thấy tay của bà đang tiến về phía mình thì nó đua cánh tay bé bỏng ra gạt mạnh “bà ơi, bà đừng giúp cháu!” Tình huống 2 một buổi sáng ngày chủ nhật, cậu con trai 3 tuổi của chị Lan nói với mẹ: “mẹ ơi, con muốn tự chuẩn bị bữa sáng.” “Thằng bé này chắc là nhìn thấy tôi hàng ngày pha sữa cho nó, nó thấy dễ nên muốn làm thử đây.” Chị Lan vừa rửa tay vừa nghĩ như vậy. Khi chị Lan lau tay xong thì đứa một thìa sữa bột đầy vội vàng đố vào trong cái cốc nhỏ của nó. Thật đáng tiếc là chỉ có 1/3 thìa sữa được đố vào trong cốc, còn lại là vưong vãi ở trên bàn. Phân tích tinh huống Tư duy hành động trực tiếp là phưong thức tư duy thấp nhất của con người, là phương thức tư duy chính của đứa trẻ 3 tuổi. Các ví dụ trên đều là biểu hiện của tư duy hành động trực tiếp của trẻ https://thuviensach.vn ở giai đoạn 3 tuổi, và đó cũng là biểu hiện của ý thức tự lập của trẻ. Trẻ tầm 3 tuổi bắt đầu bước vào giai đoạn tự chủ, chúng bắt đầu cố gắng khắc phục khó khăn: Chúng muốn tự pha sữa, lúc này cha mẹ nên cho trẻ làm thử. Khi trẻ đạt thành công bước đầu, cha mẹ nên khen ngợi trẻ, như vậy mới có thế khiến trẻ tiếp tục làm thử và tiếp tục tìm tòi khám phá. Nếu người lớn sợ trẻ tự leo cầu thang sẽ bị ngã mà vội vàng chạy tới đỡ thì chỉ càng khiến trẻ cảm thấy khả năng của mình có hạn mà không muốn làm tiếp và cũng cảm thấy bất an. Cho nên, đối với trẻ đang ở trong giai đoạn thích tìm tòi khám phá, cha mẹ nên cân nhắc xem việc gì trẻ có thể tự làm được, khi nào nên can thiệp, khi nào nên buông tay. Trẻ 3 tuổi rất thích bắt chước người lớn, giai đoạn này trẻ thường nghĩ “mình làm được!” nên trẻ luôn khao khát được làm thử việc gì đó. Khi trẻ muốn tự lập, trẻ có thể không cần đến cha mẹ giúp mà cố tự hoàn thành việc mà bản thân cho rằng có thể làm được, ví dụ: tự leo cầu thang, tự pha sữa,... tuy quá trình đó trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn so với dự đoán, nhưng để chứng minh mình có thể làm được, trẻ thường kiên quyết phản đối sự giúp đỡ của người lớn. Thực ra, các hành vi “phản kháng” của trẻ hoàn toàn thể hiện tình yêu và niềm tin của trẻ dành cho cha mẹ. vì chỉ khi cảm thấy an toàn trẻ mới dám làm những việc mà trẻ nghĩ mình có thể làm được và sẽ kiên trì đến cùng, tình yêu của cha mẹ chính là động lực để giúp trẻ tự lập và khám phá thế giới bên ngoài. Làm được - đó chính là suy nghĩ của trẻ 3 tuối đang ở trong thời kỳ tự lập. bất cứ việc gì trẻ cũng muốn thông qua đôi bàn tay bé bỏng của mình, dựa vào sức mình tự giải quyết. Khi nghe thấy người lớn nói “Không được!”, trẻ sẽ phản kháng ngay lập tức. điều này quả thực có thể sẽ khiến các bậc cha mẹ lo lắng, nhưng thực ra điều đó không cần thiết, vì đây là thời cơ tuyệt vời để rèn luyện khả năng tự lập cho trẻ. Sẽ có một ngày trẻ sẽ phải rời xa cha mẹ và tự mình trải nghiệm, bởi vậy, chi bằng hãy rèn luyện chúng ngay từ nhỏ đế tránh sau khi trưởng thành trẻ rơi vào tình trạng không biết phải thích ứng với xã hội như thế nào. hãy tạo cho trẻ ý thức tự lập tự cường giống như các loài động vật trong giới tự nhiên, cha mẹ nên chủ động đưa trẻ đi “kiếm mồi”, để trẻ thích ứng với tự nhiên, khi nào cảm thấy chúng đã có thể tự lập thì lập tức đuổi ra khỏi nhà để chúng tự lực cánh sinh, bọn trẻ không thể tránh khỏi vất vả, tủi thân, thậm chí còn gặp nguy hiểm, nhưng những đứa trẻ được rèn luyện như vậy mới có thể vững vàng trong cuộc https://thuviensach.vn cạnh tranh đầy khốc liệt. Phương pháp giải quyết Khi trẻ làm việc vừa sức, cha mẹ có thế giúp trẻ nhưng không được làm thay trẻ chỉ như vậy mới có thế bồi dưỡng khả năng tự lập cho trẻ. Cha mẹ chỉ có thay đối tư tưởng, chủ động thực hiện những việc sau để giúp trẻ trở thành người độc lập, tự chủ và thành đạt: (1) phải thực sự tôn trọng trẻ, coi trẻ là một cá thế độc lập có tính tự chủ, có đòi hỏi riêng và có tiềm lực phát triển, chứ không phải là vật phụ thuộc hoặc “cậu ấm, cô chiêu” của riêng cha mẹ. (2) Chủ động tạo cơ hội, để trẻ tự làm những việc trong khả năng có thể làm chứ không ôm đồm làm thay trẻ hết mọi việc, ví như ngay từ việc mặc, cởi quần áo đến việc rửa mặt đều để trẻ tự làm, để trẻ tự pha sữa cho mình, như vậy sẽ nâng cao khả năng thích ứng của trẻ đối với đời sống xã hội, sẽ rất có lợi cho việc phát trien khả năng độc lập của trẻ. (3) Cha mẹ phải sớm thay đối quan niệm, giảm thiều những hành động chăm sóc thái quá với trẻ, bồi dưỡng khả năng tự lập cho trẻ ngay đổi thói quen dựa dẫm, ỷ lại vào cha mẹ, nâng cao kỹ năng sống và khả năng thích ứng xã hội. (4)giai đoạn hình thành ý thức độc lập thuở nhỏ, chúng ta có thể nhận thấy một sô đặc điêm: một mặt bọn trẻ còn chưa trưởng thành, rât sợ phải tự lập, mặt khác có những lúc bọn trẻ thực sự đủ khả năng tự lập. hướng dẫn trẻ hình thành ý thức tự lập rất có lợi cho khả năng giao tiếp của trẻ. bởi lẽ, trẻ có ý thức tự lập sẽ có thiên hướng trở thành người độc lập, tự trọng và tự tin, có thể thuận lợi và dễ dàng kết giao cùng người khác. Hiểu câu “Không !”cửa miệng của trẻ Đứa trẻ nào cũng có lúc không nghe lời, đặc biệt là trẻ từ 1,5 - 3 tuổi, đây là giai đoạn tất yếu trong quá trình phát triển tâm lý của mỗi đứa trẻ. Dường như đứa trẻ nào cũng đều có thời kỳ “không được lòng người” này, các nhà tâm lý gọi thời kỳ này là thời kỳ phản kháng đầu tiên. Thời kỳ phản kháng đầu tiên này là biểu hiện của sự phát triển nhanh chóng về tâm lý của trẻ, đồng thời cũng là biểu hiện của tính tự lập và sự chín chắn, trẻ ở trong thời kỳ này thường dùng câu cửa miệng là “Không!” để trả lời mọi vấn đề. Thực ra, có khi chúng cũng không hề biết rốt cuộc mình muốn làm gì. ngoài ra, thời kỳ này cũng chính là thòi điểm rất tốt để bồi dưỡng tính độc lập và lòng tự tin cho trẻ. https://thuviensach.vn Tình huống 1 anh nam có một cậu con trai rất đáng yêu, mới đầy 3 tuổi, nhưng điều khiến anh lo ngại đó là yêu cầu bé làm bất cứ việc gì cậu bé cũng đều nói “Không!”. Khi mẹ đưa cho quả chuối mà thường ngày cậu rất thích ăn, cậu lại vứt sang một bên, nói: “Không ăn!”, đến lúc đi tắm, cậu cứ chạy khắp nhà la hét “Không!”, và điều khiến anh không thể hiểu nổi đó là, người khác hỏi gì cậu bé cũng nói “Không!”. Tình huống 2 một hôm, khi cô con gái 3 tuổi tên là Lan của chị hương đang ngồi chơi với con búp bê mẹ mới mua cho thì có cô bạn đưa con gái 2 tuổi tới chơi, đứa bé này tên hà, nhìn thấy con búp bê của Lan, hà tỏ vẻ rất thích thú. nhưng vì Lan đang rất thích chơi với con búp bê nên nó không muốn cho hà chơi cùng. Chị hương thấy vậy có vẻ bực bội, cho rằng con gái mình không biết điều, thế là chị nói: “Con cho em mượn búp bê chơi một lát đi”. Lan chẳng hề để ý đến lời mẹ nói, nó vẫn tiếp tục ngồi chơi một mình. Chị hương đang định nổi cáu với con thì anh chồng chạy tới ngăn lại, anh nhẹ nhàng nói: “Con ngoan, con là một đứa trẻ rất biết nghe lời, con cho em mượn búp bê chơi một lát được không?”, điều khiến chị hương bất ngờ đó là, Lan đã ngoan ngoãn đưa con búp bê đang ôm khư khư trong lòng cho em hà mượn chơi. Phân tích tình huống Thực ra, khi một đứa trẻ hơn 3 tuổi nói “Không” thì trên thực tế không có nghĩa là chống đối, đó chẳng qua chỉ là một phương thức thể hiện tính tự lập của trẻ, đồng thời cũng có nghĩa là “thời kỳ phản kháng đầu tiên” của trẻ đã đến. Chuyên gia cho rằng: “Khi trẻ tầm 3 tuổi, bất kể là sự phát triển của thể chất hay não bộ thì cũng đều có một bước nhảy vọt tương đối lớn, trẻ sẽ ý thức được các khái niệm như „mình có thể tự làm được, mình muốn thử‟,... chẳng qua là trẻ muốn thử tới mức độ cao nhất mà trẻ có thể đạt được, các phương thức áp dụng và những điều trẻ nói không hề có bất kỳ một ý xấu nào”. Các chuyên gia giáo dục cho biết: Khi trẻ được 2, 3 tuổi, trẻ hay dùng từ “Con”, “Của con”, “Con muốn” để biểu đạt ý nguyện của mình; hoặc khi người lớn yêu cầu trẻ làm việc gì, trẻ sẽ nói “Không”, “Con không muốn”, và sau đó sẽ ra sức làm đua với bạn, hoặc làm theo ý của mình, hành vi “chống đối” này là một hiện tượng bình thường trong quá trình tự phát triến, mỗi trẻ một tính cách riêng nên biểu hiện ở mỗi trẻ cũng khác nhau, trẻ có tâm lý chống đối chủ yếu do những https://thuviensach.vn nguyên nhân như sau: (1) tâm lý chống đối là biểu hiện tự nhiên của giai đoạn phát triển đặc biệt. (2) tâm lý chống đối nảy sinh bởi môi trường “đặc thù riêng”, đó chính là môi trường giáo dục không phù hợp mà cha mẹ tạo ra. Nắm bắt tâm lý Khi trẻ tầm 3 tuối sẽ bước vào thời kỳ phản kháng. Thời kỳ phản kháng là một giai đoạn tất yếu trong quá trình phát triển tâm lý của trẻ, cũng là giai đoạn mà ý thức tự lập của trẻ phát triển rất mạnh. Ý thức phản kháng quyết liệt của trẻ chỉ là phương thức để trẻ thể hiện tính tự lập chứ không hề có ý chống đối cha mẹ. Cha mẹ nên hiểu rõ điều này, không nên ép buộc trẻ phải nghe lời. là hạn chế sự phát triển tính tự lập và tự chủ của trẻ, khiến cho trẻ không muốn giao luu với nguời lớn, mà chỉ muốn sống khép kín, không muốn hòa đồng với mọi nguòi, thậm chí còn hình thành tâm lý chống đối. Cho dù là hậu quả nào thì cũng đều không có lợi cho sự phát triển tính cách của trẻ. Phương pháp giải quyết 1. Cho trẻ cơ hội lựa chọn Cha mẹ phải cho trẻ có cơ hội tự quyết định, nhưng nên nhớ rằng, lựa chọn quá nhiều thì chỉ khiến trẻ rơi vào tình thế không biết làm thế nào. nếu trẻ không muốn rửa mặt thì có thể cho trẻ 2 phương án lựa chọn: “Con tự rửa mặt nhé?”, hoặc “mẹ rửa mặt cho con rồi 2 mẹ con đi chơi nhé!”. 2. Cha mẹ phải làm gương mọi người đều biết rằng, 3 tuổi là độ tuổi mà trẻ giỏi bắt chước nhất, từ “Không” mà tất cả các trẻ thường nói đều là học được từ cha mẹ. bởi cha mẹ chính là những người thầy đầu tiên của trẻ, nên thường ngày phải hạn chế nói “Không”, nếu trẻ ít nghe thấy nói “Không” thì tất nhiên trẻ cũng không thể thường xuyên nhắc đến nó. tiếp theo, cố gắng sử dụng những ngôn từ phong phú, khi thể hiện sự không đồng ý nên dùng những câu “mềm mỏng” hơn, chẳng hạn có thể nói “Ở đó nguy hiểm lắm” thay cho “Không được trèo cao như thế”. 3. Giữ thái độ bình tĩnh Chắc rất nhiều các bậc cha mẹ đều biết, lên giọng, hù dọa hoặc yêu cầu thường không thể https://thuviensach.vn khiến trẻ từ “Không” chuyển thành “vâng”, trên thực tế, sự tức giận của cha mẹ chỉ có thể kích thích trẻ có những hành vi cực đoan. Do vậy, cha mẹ nên giữ thái độ bình tĩnh, để tránh kích động đến tâm trạng của trẻ, cha mẹ có thể áp dụng phương pháp phân tán sự chú ý của trẻ, để trẻ quên đi sự việc vừa mới xảy ra. 4. Giữ vững lập trường Nếu muốn trẻ làm một việc mà trẻ không muốn làm thì cha mẹ phải giải thích cho trẻ hiểu, ví như nói với trẻ: “Con nên đội mũ vào, như vậy mới không bị nắng”. Sau đó nói rõ kết quả của việc đội mũ và không đội mũ: “nếu con đội mũ thì chúng ta đi chơi công viên, còn nếu con không đội thì chúng ta phải ở nhà”. Cha mẹ có thể nhắc nhở trẻ, nhung phải “nói đi đôi với làm”, nếu trẻ phối hợp thì nhất định phải khen ngợi kịp thời. 5. Không đuợc áp đặt con Nhu Tình huống 2 ở trên, chị huơng yêu cầu con gái bằng quan điểm của nguời lớn, chị cho rằng con gái không biết điều, và dùng câu mệnh lệnh yêu cầu con gái nhuờng đồ chơi yêu thích của mình, kết quả là bị con gái phản đối. Còn nguời cha của bé lại dùng thái độ ôn hòa để Nắm bắt tâm lý của con, khuyên giải con, kết quả con ngoan ngoãn nhuờng đồ chơi cho em. qua đó có thể thấy, khi trẻ từ chối yêu cầu của cha mẹ, cha mẹ không nên vội tỏ thái độ và thể hiện ngay chủ ý của mình, mà truớc tiên hãy tìm hiếu xem trẻ phản đối có hợp lý hay không, cố gắng “thân thiện” trò chuyện với trẻ. “Vua phá hoại” tí hon hiếu kỳ là động lực giúp trẻ tìm tòi và khám phá thế giới, mục đích của trẻ đó là: nắm bắt bí mật của toàn thế giới - trẻ muốn khám phá tất cả những thứ mà trẻ vẫn chua hiểu rõ. Thế là mỗi đứa trẻ đều trở thành “vua phá hoại” tí hon, các bậc cha mẹ thuờng có thái độ “sẵn sàng” đón nhận “màn phá hoại” có thề xảy ra, nhẹ thì bức tranh hay tờ tạp chí bị xé rách, nặng thì có thể làm hỏng luôn cái ô tô điều khiến vừa mới mua, và cũng hỏng luôn cả DvD. Tinh huống Khi thấy con làm hỏng chiếc đồng hồ đồ chơi vừa mới mua về, một nguời mẹ đã giận dữ mắng cho con một trận, rồi đem chuyện này kề cho cô giáo của con nghe. Không ngờ cô giáo lại pha trò: “E là thiên tài Edison của nuớc ta đã bị chị hạ gục rồi, muốn giải phóng đôi tay của trẻ thì ngay từ nhỏ hãy cho trẻ cơ hội khám phá”, “vậy bây giờ tôi phải làm thế nào?”, sau khi nghe cô https://thuviensach.vn giáo nói vậy, nguời mẹ nãy đã rất hối hận về hành vi của mình, “vẫn có cách đề sửa.” Cô giáo nói tiếp: “Chị có thể cùng con mang chiếc đồng hồ đó ra cửa hàng, để con đứng xem bác thợ sửa nhu thế nào. nhu vậy tiền sửa sẽ trở thành tiền học, mà lòng hiếu kỳ của con cũng được thỏa mãn. Chưa biết chừng con cũng biết sửa đấy!”. đó là một câu chuyện hài hước xảy ra cách đây hon một nửa thế kỷ, nhưng Tình huống sau đây lại có thể đã xảy ra ở ngay trong nhà của bạn: Chiếc xe điện tử vừa mới mua về được vài hôm con đã tháo tung ra; búp bê mua về có mặc chiếc váy rất xinh, nhưng con lại cởi ra rồi bẻ gãy tay; Con làm võ gương rồi dùng keo dính lại, để “gương vỡ lại lành”... Phân tích tinh huống Trẻ “phá hoại” vốn là bản tính tự nhiên, đó là biểu hiện ban đầu về sự sáng tạo của trẻ. Trong số những thứ mà trẻ khám phá có cả thứ mà trẻ thích thú nhất: đồ chơi ưa thích, vật dụng của bố mẹ... Khám phá không phải là việc xấu, chỉ là nó luôn kéo theo một số kết quả khác, ví dụ, tháo rời ô tô, đồng hồ, đầu đĩa,... Trước hiện trường thê thảm không nỡ nhìn này, phản ứng đầu tiên của cha mẹ thường là tức giận, sau đó quát mắng trẻ từ giờ không được tháo đồ nữa, có rất ít cha mẹ cùng giúp trẻ hoàn thành “kiệt tác”, tuy nhiên, cha mẹ nên bình tĩnh tiếp nhận hành vi “phá hoại” của trẻ, không nên dùng hình thức đánh mắng để đối phó với hành vi đó. bởi lẽ, trẻ “thích phá hoại” có tâm lý vô cùng phức tạp, cơ bản chúng có những loại hình tâm lý sau đây. 1. muốn làm việc tốt rất nhiều trẻ vì muốn thế hiện mình mà đòi giúp cha mẹ làm những việc mình có thể tự làm được, không ngờ sự việc lại càng rắc rối thêm. 2. Bất ngờ hứng thú Trẻ sinh ra đã thích vui chơi, nhưng do suy nghĩ vẫn chưa thấu đáo nên khi chơi không thế tránh khỏi việc làm hỏng đồ chơi, và cũng không ý thức được hậu quả của hành động đó, mà đó chỉ là trẻ cảm thấy hứng thú với quá trình hành động và thấy thích chơi, ví dụ: xé tờ tranh màu trong quyển sách để gấp đồ chơi; hay khi nối hứng thích vẽ tranh nhưng vì không tìm thấy giấy nên coi bức tường trắng phau là tấm bảng vẽ... 3. Muốn trút giận hiện nay trẻ đều là những “cục cưng” trong nhà, cho nên cứ có điều gì phật ý là giận dỗi người https://thuviensach.vn lớn, trẻ cố tình làm hỏng đồ chơi để trút hết những bực bội trong lòng. 4. Thỏa mãn nhu cầu cá nhân Có những trẻ do được nuông chiều nên khi đưa ra yêu cầu mà bị người lớn từ chối thì liền giở trò, bắt buộc người lớn phải theo sự chi phối của mình. Sau khi thấy hành động đó có hiệu quả thì dùng cách ấy ép buộc người lớn đề đạt được mục đích cá nhân. Nắm bắt tâm lý Trẻ thích “phá hoại” là biểu hiện ban đầu của sự sáng tạo. trẻ giương đôi mắt ngây ngô nhìn những sự vật lạ lẫm trong xã hội mà cảm thấy tò mò, nếu có thể khéo léo dẫn dắt bản tính tò mò này của trẻ thì sẽ rất có ích cho việc phát triển não bộ và khả năng xử sự sau này, cũng đồng thời bồi dưỡng tinh thần ham học hỏi cho trẻ.Trẻ thích “phá hoại” là biểu hiện ban đầu của sự sáng tạo. Trẻ giương đôi mắt ngây ngô nhìn những sự vật lạ lẫm trong xã hội mà cảm thấy tò mò, nếu có thể khéo léo dẫn dắt bản tính tò mò này của trẻ thì sẽ rất có ích cho việc phát triển não bộ và khả năng xử sự sau này, cũng đồng thời bồi dưỡng tinh thần ham học hỏi cho trẻ. Phương pháp giải quyết (1) đối với trẻ vì muốn thể hiện lòng tốt mà làm hỏng việc, trước tiên cha mẹ nên khen ngợi trẻ biết suy nghĩ, biết lao động, xuất phát điểm của trẻ là ý tốt, nhưng do chưa có nhiều kinh nghiệm hoặc vì khả năng có hạn nên kết quả “làm một đằng ra một nẻo”, ví dụ: Có trẻ thấy chiếc đồng hồ đang chạy tự nhiên dừng không chạy nữa liền muốn tháo ra để sửa; mùa đông, nước trong bể cá lạnh, trẻ sợ cá bị chết cóng nên vớt hết cá ra rồi lấy khăn ủ ấm... Cha mẹ phải thừa nhận ý nghĩ của trẻ là rất tốt, sau đó phân tích cho trẻ biết nguyên nhân thất bại. Cũng đừng quên dặn trẻ: những việc gì không hiểu thì nên hỏi người lớn trước, những việc không thế tự làm được thì để khi nào lớn lên hãy làm. (2) đối với trẻ chỉ vì nhất thời nối hứng mà phá hỏng đồ vật thì cha mẹ phải kịp thời ngăn chặn hành vi không thích đáng này, đồng thời để trẻ nhận thức được tính nghiêm trọng về hành động của mình, đương nhiên, cha mẹ không nên phá hỏng hứng thú của trẻ, mà chỉ cần hướng dẫn trẻ một cách đúng đắn là được. (3) nếu trẻ cố tình phá hoại thì cha mẹ tuyệt đối không được nhân nhượng, mà phải nghiêm khắc phê bình, đồng thời cũng phải để trẻ nếm trải hậu quả của việc cố tình phá hỏng đồ. ví dụ: Khi trẻ làm hỏng đồ chơi thì quy định trong một thời gian nào đó không được mua đồ chơi mới; https://thuviensach.vn khi trẻ xé rách truyện tranh thì nói với trẻ trong vòng 2 tuần sê không mua cho trẻ món ăn ưa thích để tiết kiệm tiền mua truyện tranh mới. Sau khi bị trừng phạt, về sau trẻ sẽ không vì tức giận mà đập phá đồ đạc nữa. (4) đối với trẻ đập phá đồ đế được thỏa mãn nhu cầu cá nhân, trước tiên cha mẹ nên đáp ứng nhu cầu hợp lý của trẻ. nếu không thề đáp ứng được thì phải nói rõ nguyên nhân để trẻ hiểu. Khi thấy trẻ có những hành vi không tốt thì phải nghiêm khắc phê bình và uốn nắn. Trẻ thường quậy phá mỗi khi có Khách đến choi Có những trẻ khi trong nhà không có người lạ thường rất biết nghe lời, nhưng mỗi khi có khách đến chơi lại tỏ ra hiếu động khác thường, thậm chí còn phá phách hoặc giở trò. người ta thường gọi biểu hiện này là “cuồng khách”, tức là chỉ trước mặt khách hoặc ở những nơi có người lạ là có trạng thái hưng phấn khác thường như thể càn quấy. Thực ra đó chỉ là hành vi “chống đối” để được thể hiện mình trước mặt người lạ của trẻ. Khi không được chú ý đến, thậm chí là bị xem thường, người ta thường tìm mọi cơ hội để thể hiện mình, để được mọi người coi trọng và quan tâm đến, trẻ cũng vậy. người lạ, khách, người lớn hoặc cấp trên đến chơi sẽ là cơ hội rất tốt, để trẻ thể hiện mình. Do biểu hiện này xuất phát từ bản năng và tiềm thức cá nhân, nên rất ngang bướng cố chấp, đôi khi còn bị cho là tùy tiện và khiến người ta ghét bỏ. Thế là mọi người liền chế nhạo trẻ là “cuồng khách”. Tình huống 1 Trong con mắt của cha mẹ, hải anh vốn là một đứa con rất biết nghe lời, tuy nhiên, mỗi khi nhà có khách đến chơi là hải anh lại trở nên hiếu động, nghịch ngợm và la hét inh ỏi, có khi còn giở bài quyền rồi kéo khách đứng ra thi thố với mình, có một lần hải anh đã làm đứt khuy áo của khách. Không phải cha mẹ chưa từng nhắc nhở, mà những lời của cha mẹ chỉ như gió thoảng bên tai, càng không cho cậu làm thì cậu càng cố gắng làm đến cùng, khách cũng không nỡ nổi cáu. một lần do làm cho cha mẹ mất hết thể diện nên hải anh đã bị kéo ra và bị mắng một trận, khiến cho mọi người đều cảm thấy rất khó xử. Lần sau khi có khách đến choi, hải anh vẫn chứng nào tật nấy. hoa là một đứa trẻ rất ít nói và ở nhà thường rất ngoan, nhưng mỗi khi có khách đến nhà hoặc đến những nơi đông người thì hoa lại có biếu hiện khác thường, cứ gào khóc inh ỏi, cho dù có dỗ https://thuviensach.vn dành thế nào cũng đều vô ích. đến tầm 5, 6 tuối, biểu hiện “cuồng khách” lại càng nghiêm trọng hơn. Chỉ cần có người đến nhà thì hoa và cậu em đều cố tình chạy qua chạy lại trước mặt khách, rồi còn thừa cơ đưa ra những yêu cầu vô lí với mẹ. Phân tích tinh huống Trẻ “cuồng khách” có nguyên nhân chủ yếu là do một nhu cầu tâm lý nào đó của trẻ gây ra. Có những trẻ rất thích thế hiện mình, nên lúc nào cũng muốn gây chú ý với người khác. Có những trẻ không có bạn chơi, cuộc sống nhàm chán nên cố tình trở nên “cuồng khách” để tiêu hao bớt năng lượng. Có những trẻ cố tình “cuồng khách” để đạt được mục đích đáp ứng nhu cầu về tình cảm hoặc vật chất... Do vậy, cha mẹ không nên quá lo lắng về biểu hiện “cuồng khách” của trẻ, muốn uốn nắn thì trước tiên phải tìm hiểu nguyên nhân. 1. Nhu cầu giao lưu của trẻ không được đáp ứng hiện nay các gia đình đều sinh ít con nên trẻ thường ít có người chơi cùng, bố mẹ thì mải lo công việc nên ít có cơ hội giao lưu với trẻ, khiến cho trẻ chỉ biết ở nhà làm bạn với người thân, đồ chơi hoặc ti vi, chính phạm vi nhỏ hẹp này đã khiến trẻ cảm thấy rất cô đơn. Cho nên, mỗi khi có khách đến chơi, trẻ thường cảm thấy tò mò, thích thú, và mong muốn người khác chú ý đến mình, làm bạn với mình, nếu người lớn và khách trò chuyện với nhau mà không quan tâm đến trẻ thì trẻ sẽ cảm thấy bị lạc lõng, nên cố tình có những hành vi khác thường để được người lớn quan tâm. Khi trẻ thấy người lớn bắt đầu quan tâm đến mình thì cố tìm mọi cách để thể hiện mình, để được cả khách và người thân khen ngợi. 2. Khả năng tự kiềm chế của trẻ không tốt Thời thơ ấu, khả năng tự kiềm chế của trẻ mới bắt đầu phát triển, trẻ thường không thể kiềm soát tốt được bản thân, nên hành động thường mang tính bốc đồng, hơn nữa, khả năng tự kiềm chế có thể thay đổi theo khó mà kiểm soát nổi lời nói và hành động khi nhà có khách. 3. Cha mẹ quá nuông chiều hoặc quá nghiêm khắc Do hiện nay phần đa các gia đình đều sinh ít con, nên ông bà và cha mẹ thường rất cưng chiều trẻ, bất kể yêu cầu của trẻ có hợp lý hay không thì cũng đều cố gắng đáp ứng, điều này khiến cho trẻ trở nên ích kỷ, sống buông thả, thường nói những lời ngang bướng và làm ầm ĩ một cách vô cớ với cha mẹ ngay trước mặt khách. Có những bậc cha mẹ kỳ vọng quá nhiều vào con cái, quản https://thuviensach.vn giáo quá nghiêm, hạn chế thời gian vui chơi của trẻ, khi có khách đến chơi cha mẹ lại tập trung cho việc tiếp đón khách, còn trẻ thì nắm bắt cơ hội này đề giải phóng mình, thỏa mãn nhu cầu vui chơi của bản thân. Nắm bắt tâm lý Có những cha mẹ luôn buồn phiền về sự “cuồng khách” của trẻ, thực ra cha mẹ nên thay đối góc độ suy nghĩ: Sinh lực của trẻ quá dồi dào, trẻ chơi đùa cùng bạn bè có thể làm cho sinh lực tiêu hao trở về mức bình thường, đồng thời còn có thể bồi dưỡng khả năng giao tiếp của trẻ. ngoài ra, trẻ có ham muốn thể hiện mình cũng không phải là chuyện xấu, mà đó là khâu chuẩn bị rất tốt cho sự phát triển về sau, chỉ cần dẫn dắt và giáo dục hợp lý thì sẽ rất có ích cho sự trưởng thành của trẻ. Phương pháp giải quyết Đối với bệnh “cuồng khách” của trẻ, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau: (1) Tạo cơ hội cho trẻ tiếp xúc với thế giới bên ngoài, tăng hoạt động giao tiếp của trẻ như: Thường xuyên đưa trẻ đến nhà bạn bè, người thân chơi; hoặc mời hàng xóm, bạn bè đến nhà chơi; hoặc các ngày nghỉ đưa trẻ đi công viên, khu vui chơi gần nhà... tóm lại nên thường xuyên đưa trẻ đến những nơi có nhiều trẻ em vui đùa để giảm bớt cảm giác mới lạ mỗi khi nhìn thấy nguời lạ của trẻ. trong truờng hợp có nguời lạ, cha mẹ nên chủ động giới thiệu để trẻ làm quen, nhu vậy có thể sẽ làm cho trẻ cảmthấy không bị lạc lõng. Nếu nguòi lớn trò chuyện hoặc tố chức hoạt động nào đó mà không cần trẻ phải lánh mặt thì có thế cho trẻ cùng tham gia. (2) Khả năng tự kiểm soát của trẻ luôn có hạn, mà ham muốn thể hiện lại rất mạnh, cha mẹ nhất định phải nắm bắt đuợc đặc điểm phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần của trẻ. Khi tiếp khách hoặc đến nhà khác choi, không đuợc xem nhẹ sự có mặt của trẻ, mà hãy đế trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động, đồng thời lựa chọn thời điểm thích hợp để cho trẻ co hội thể hiện, ví dụ: “chia kẹo cho em”, “dạy em choi”,... để trẻ cảm nhận đuợc vai trò và ý nghĩa về sự có mặt của mình, nếu trẻ nói những lời không hay thì cũng không nên trách mắng ngay, để tránh làm tổn thuong lòng tự trọng của trẻ. nếu trẻ có biểu hiện chống đối không nghe lòi, cha mẹ không nên có phản ứng quyết liệt ngay tức khắc, mà truớc tiên nên thay đổi chủ đề rồi sau đó mới răn dạy. qua đó có thể thấy rằng, từng câu nói, từng hành động của cha mẹ đều có thể tác động rất nhiều đến trẻ, do vậy, cần hết sức thận trọng trong từng lời ăn tiếng nói và việc làm của mình, https://thuviensach.vn bởi vì con bạn có một đôi mắt sáng ngòi, một đôi tai rất thính và một trái tim hiếu kỳ ham học hỏi. Khi phê bình, giáo dục hành vi sai trái của trẻ, không những phải để trẻ nhận thức đuợc, mà còn phải để trẻ tâm phục khẩu phục, nhu vậy mới có ích cho việc giúp trẻ xác lập quan niệm đúng sai một cách đúng đắn. (3) ông bà và cha mẹ nên thống nhất về những yêu cầu đặt ra đối với trẻ, đồng thời những yêu cầu co bản này không nên thay đổi theo hoàn cảnh, vì khả năng tự kiếm soát của trẻ cũng tùy theo từng nguời, từng hoàn cảnh mà có sự khác biệt, thống nhất về yêu cầu đối với những hành vi hợp lý của trẻ chính là yếu tố để nâng cao khả năng tự kiểm soát của trẻ. (4) Cha mẹ phải nắm bắt đuợc đặc điểm phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ, sửa đổi phuong thức giáo dục quá cung chiều hoặc quá khắt khe, dần tìm ra phuong pháp giáo dục phù hợp, tạo bầu không khí hài hòa trong gia đình, từ đó tiến hành kết nối với trẻ, thông qua lời nói và hành động của mình làm gương cho trẻ noi theo, để trẻ vui vẻ trải qua thời thơ ấu. https://thuviensach.vn Trẻ 3 tuôi hay thẹn thùng Có trẻ do tính cách hướng nội nên không muốn tiếp xúc với mọi người, không dám gặp người lạ, và luôn lúng túng ở những nơi đông người, đó chính là những biểu hiện điển hình của tính thẹn thùng mắc cỡ. Có cha mẹ nhầm tưởng rằng thẹn thùng là điều hết sức bình thường, hiếu động quá mức mới là thiếu giáo dục. Thực ra, thẹn thùng và dè dặt là 2 tính cách hoàn toàn khác nhau, nếu nói dè dặt là một phẩm chất tốt thì thẹn thùng chính là một vấn đề về tâm lý, lâu dần trẻ sẽ trở nên thiếu tự tin. Tình huống 1 Con gái của chị hương mới tròn 3 tuối, bé rất thông minh và phát triển toàn diện, bé thuộc rất nhiều bài hát, biết đọc thơ và kể chuyện. Nhưng chị hương nói: “tất cả những điều này bé chỉ thể hiện ở nhà, còn khi ra ngoài, đừng nói gì đến hát hay kể chuyện, mà ngay cả nói bé cũng không dám, lúc nào cũng quấn lấy tôi. nếu đưa bé ra chơi với các bạn, bé thường đứng núp sau lưng tôi. ban đầu chúng tôi cho rằng đó là do ít cho bé đi ra ngoài tiếp xúc với người lạ nên bé mới sợ sệt như thế, nhưng chúng tôi đã cố gắng cho bé đi chơi rất nhiều mà vẫn không thấy hiệu quả. Chúng tôi phải làm sao đây? nếu cứ để như vậy thì khi đi mẫu giáo làm sao bé hòa nhập với tập thể được?”. Tình huống 2 Cậu con trai của anh nam chưa đầy 4 tuổi nhưng rất thông minh và đáng yêu. bé đi nhà trẻ cũng đã được gần 1 năm rồi, nhưng ở lớp bé không bao giờ chịu thể hiện mình, cũng không chủ động rủ bạn chơi cùng. Khi cho bé đến nhà người thân chơi, hoặc khi có rất nhiều khách đến chơi, bé thường quấn lấy bố mẹ mà không chủ động ra chào hỏi mọi người, phải mất một lúc lâu làm quen bé mới chủ động nói chuyện hoặc để bé hết mắc cỡ và trở nên mạnh dạn hơn? Phân tích tinh huống Biểu hiện bên ngoài của trẻ hay mắc cỡ Sợ gặp người lạ, không muôn tiêp xúc với người ngoài, nhìn thây người lạ thường núp sau lưng người lớn, không muốn tạo sự chú ý cho người khác, đôi khi, bé hay mắc cõ cũng có thể có suy nghĩ cực đoan. Theo điều tra, trong số các học sinh hay cậy thế bắt nạt các bạn yếu hon và trong số những người hay lên mặt nạt người thì có một bộ phận là có tính mắc cỡ. Có một bé trai ở trường mẫu giáo nọ không thèm quan tâm xem có ai nghe mình nói hay không mà cứ luôn miệng nói suốt ngày, khi nào ngừng nói thì lại đấm đá các bạn nhỏ khác, bố mẹ đã đưa cậu đi viện https://thuviensach.vn kiếm tra, và đã phát hiện hóa ra đó là biểu hiện sự mắc cõ của cậu, hành vi đấm đá của cậu chẳng qua chỉ là để che giấu. Nguyên nhân khiến trẻ mắc cỡ 1. Sự ảnh hưởng của môi trường gia đình và cha mẹ Nếu cha mẹ có tính cách hướng nội, hay xấu hố thì trẻ cũng dễ có tính cách mắc cõ, sợ người lạ. 2. Trẻ ít có cơ hội tiếp xúc với bên ngoài hiện nay phần lớn các gia đình đều thích sinh ít con, mà trẻ lại ít có cơ hội tiếp xúc với các bạn cùng trang lứa, cho nên dễ xuất hiện khuynh hướng hay xấu hổ và sợ người lạ. 3. Phương pháp giáo dục của cha mẹ không đúng Do cha mẹ quá bận rộn với công việc mà không có thời gian chơi cùng trẻ, ít giao lưu với trẻ, hoặc không thích trẻ ồn ào, sợ trẻ chạy nhảy nên cứ cho trẻ xem ti vi, nghe nhạc suốt ngày. Khi trẻ có hành vi ồn ào thì lớn tiếng quát tháo “Không trật tự sẽ bị ăn đòn”. Khi trẻ có chuyện muốn hỏi thì có thể sẽ bị cha mẹ chê cười, hoặc bắt ra chỗ khác, không được làm phiền đế người lớn làm việc. Khi trẻ bị từ chối, về sau sẽ dễ hình thành tính cách cứ có chuyện là thấy mắc cỡ, sợ sệt. 5. Tính cách khác người mỗi đứa trẻ đều có một tính cách khác nhau: có trẻ hướng nội, hay mắc cỡ, sống khép kín, có trẻ thì hoạt bát, cởi mở. nếu trẻ thuộc nhóm có tính cách hướng nội, hay mắc cỡ hoặc nhút nhát thì tất nhiên sẽ có tâm lý sợ người lạ. Nắm bắt tâm lý Những trẻ hay mắc cỡ trong lòng luôn cảm thấy mình khác mọi người, cha mẹ cần phải khuyến khích trẻ năng giao lưu với các bạn cùng lứa tuổi, và làm những việc mà trẻ thích. Không nên quát mắng trẻ nhiều, mà phải giao lưu với trẻ bằng trái tim, thường xuyên dành cho trẻ ánh mắt khích lệ và tin tưởng, để trong lòng trẻ cảm thấy mình không thua kém người khác, những việc người khác làm được thì mình cũng có thể làm được, từ đó trẻ dần hòa nhập với tập thể, và loại bỏ tâm lý e thẹn. Phương pháp giải quyết Nhà tâm lý học của trường đại học Stanford, philip george Zimbardo từng nói: nếu từ nhỏ trẻ mắc cỡ mà cha mẹ không quan tâm thì tâm lý này có thể sẽ ảnh hưởng tới cả cuộc đời của trẻ. Do https://thuviensach.vn vậy, trẻ hướng nội không phải là xấu, nhưng khi tính cách hướng nội của trẻ thể hiện quá mức thì các bậc cha mẹ phải hết sức lưu ý. đối với những trẻ hay mắc cỡ, cha mẹ nên thường xuyên tập cho trẻ bớt mắc cỡ dần dần. 1. Tìm cách củng cố niềm tin của trẻ Cha mẹ phải nhận thức được rằng, trẻ hay mắc cỡ trên thực tế không ngờ nghệch hơn những đứa trẻ khác, mà chẳng qua chỉ là chúng không muốn thể hiện, không dám làm, sợ làm không tốt sẽ bị người khác chê cười, bị người lớn trách mắng. Do vậy, cha mẹ có thể cho trẻ bắt đầu làm từ những việc đơn giản nhất, tìm cách lôi kéo trẻ tham gia và khích lệ trẻ tự hoàn thành. Khi trẻ đạt được thành tích nhất định, cha mẹ phải kịp cố gắng tạo thật nhiều cơ hội cho trẻ giao lưu với các bạn cùng trang lứa, đặc biệt đối với những trẻ là con một thì phải càng lưu ý cho trẻ tiếp xúc nhiều với các bạn khác, đồng thời dạy trẻ những kỹ năng giao tiếp cần thiết, tuy nhiên, đối với những trẻ hay mắc cỡ thì không nên đột ngột cho trẻ tham gia các hoạt động xã giao, cũng không nên ép buộc đế trẻ chơi cùng các bạn nhỏ khác, càng không nên nói câu “Con nhát lắm” để trách mắng trẻ, mà phải để trẻ thích ứng dần dần. đồng thời, cha mẹ phải khích lệ trẻ cùng chơi, cùng tham gia các hoạt động tập thể với các bạn có khả năng giao tiếp tốt và năng động hơn mình. Khi có người chỉ bảo, trẻ sẽ không cảm thấy lúng túng, và cũng có thể nắm bắt được các kỹ năng giao tiếp trong những trường hợp cụ thể. 3. Không nên trách mắng Mắc cỡ vốn là do tự ti, cho nên với những trẻ hay mắc cõ, bất kể trong trường hợp nào thì trước tiên cũng phải khích lệ trẻ. Có một người mẹ ân cần hỏi con gái mắc cõ là như thế nào? Cô bé nói: “nó giống như bị những lời nguyền khóa chặt chân tay.” người mẹ nói: “bố mẹ tin rằng, cho dù nó có nghiêm trọng đến mức nào thì dưới sự giúp đỡ của bố mẹ, con đều có thể khắc phục được!”. Cô bé nghe mẹ động viên liền nói: “giống như chàng hoàng tử trong chuyện cổ tích tự nhiên xuất hiện phá bỏ lời nguyền”. 4. Không nên nói “Đứa bé này hay mắc cỡ lắm!” Tốt nhất cha mẹ không nên nói những câu như “đứa bé này hay mắc cõ lắm!”, nếu không sẽ làm cho tâm lý thẹn thùng của trẻ càng nghiêm trọng hơn, từ đó không dám thế hiện mình với người khác. 5. Giúp trẻ đánh giá cao bản thân https://thuviensach.vn Trẻ hay mắc cỡ thường đánh giá bản thân rất thấp, trong hoạt động xã hội trẻ thường có cảm giác bị bỏ rơi. Do vậy, cha mẹ phải giúp trẻ phát hiện ra điểm mạnh của mình, sau đó tạo điều kiện để trẻ phát huy điểm mạnh đó, để biết đánh giá cao bản thân.Vì chơi đùa là hoạt động cơ bản của trẻ, là cách tốt nhất đế phát huy tính chủ động của trẻ, do vậy, khi bồi dưỡng tính mạnh dạn cho trẻ, cha mẹ phải giúp trẻ tạo ra bầu không khí vui vẻ đế phát huy tối đa tiềm năng của con. nói chung, khi trẻ chơi đùa vui vẻ thì tâm lý mắc cỡ có thể sẽ bị xua tan, lúc này chính là thời cơ rất tốt đế khích lệ trẻ mạnh dạn nói chuyện. 7. Chú trọng bồi dưỡng khả năng mạnh dạn Cha mẹ có thể tích cực gợi ý để thông qua đó trẻ thấy rằng mọi người đều yêu quý mình, đều tin tưởng mình, ban đầu, do tâm lý e dè và cảm thấy không tự tin nên có thế trẻ sẽ không có phản ứng trước những lời nói của cha mẹ. Lúc này, cha tuyệt đối không được ép trẻ nói, cũng không được thấy thế mà cho qua, mà phải để trẻ tự nhiên, khi nghe người lớn nói chuyện nhiều, tự nhiên trẻ sẽ muốn bắt chước theo cha mẹ và bắt đầu có phản ứng. 8. Tìm kiếm sự giúp đỡ của cô giáo Trường học thường là nơi trẻ thế hiện tính mắc cỡ đầu tiên, đồng thời cũng là nơi quan trọng để uốn nắn tính cách này. tuy nhiên, các cô giáo rất có thể do mải lo đối phó với những đứa trẻ “nghịch ngợm” mà không quan tâm đến những trẻ có tính cách hướng nội. Do vậy, cha mẹ phải chủ động nhờ cô giáo giúp trẻ thoát ra khỏi tính cách sống khép kín, nên nói cho cô giáo biết sở thích đặc biệt của trẻ, để nhờ cô giúp trẻ khắc phục tính cách đó. Tóm lại, đối với những trẻ hay mắc cỡ, cha mẹ nên quan tâm nhiều hơn, khích lệ nhiều hơn, đồng thời tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để trẻ luôn có một tâm trạng thoải mái, phát huy tiềm năng và tính chủ động của trẻ. https://thuviensach.vn Trẻ hay khóc nhè Khóc nhè là thề hiện sự tủi thân, bất mãn của mình với người khác, trong con mắt của người lớn thì trẻ là người hạnh phúc nhất, vui vẻ nhất và vô tư nhất. Suốt ngày trẻ chỉ vui đùa, không phải lo lắng về vấn đề com áo gạo tiền, không phải chạy vạy để tìm cách mưu sinh, nhưng có rất nhiều trẻ 3 tuổi lại hay khóc nhè. Thực ra người lớn không biết rằng, ngày nào trẻ cũng phải hứng chịu rất nhiều nỗi thất vọng. Tinh huống Vào một ngày cuối năm, mẹ đưa gia nhi đi chợ mua đồ chuẩn bị đón tết. Khi đến gần chú chó bông đáng yêu, gia nhi chỉ tay về phía chú chó rồi nói: “mẹ oi, mẹ nhìn này, chú chó bông đẹp quá!”, người mẹ không hề có phản ứng gì. gia nhi lại nói: “mẹ ơi, chú chó bông đẹp quá, mẹ mua cho con nhé?”, người mẹ nói: “Chẳng phải con đã có 2 chú gấu bông rồi sao? gấu bông của con đẹp hơn chú chó bông này nhiều!”. Sau khi bị từ chối, gia nhị khóc thút thít: “nhưng con vẫn chưa có chó bông mà, con muốn có chú chó này!”. Người mẹ rất buồn phiền vì đứa con của mình, cứ có chuyện gì hơi phật ý là bé lại khóc nhè, có yêu cầu gì mà không được đáp ứng cũng khóc nhè ngay. Phân tích tinh huống Qua Tình huống trên có lẽ mọi người sẽ cho rằng đứa trẻ trên rất hay mè nheo. Thực ra không phải như vậy, nếu cha mẹ có thể nắm bắt được giai đoạn phát triển tâm lý của trẻ thì sẽ thấy rằng, không chỉ có đứa trẻ trên hay khóc nhè như vậy, mà có rất nhiều trẻ khác cũng như vậy, các bé trai cũng không ngoại lệ, đó chỉ là đặc điếm của trẻ đang ở trong thời kỳ quan trọng này mà thôi. Thì phản ứng của trẻ không phải là lăn lộn hay gào khóc, mà là khóc nhè. nếu trẻ không có được thứ mình muốn, hoặc việc gì không theo ý của mình thì trẻ sẽ khóc nức nở để xin xỏ hoặc mắt ngấn lệ tỏ ý trách móc. trước biếu hiện này của trẻ, cha mẹ thường “xuống nước”: “Con nói đi!”, nhưng dường như điều này không hề có tác dụng gì đối với trẻ. Lúc này cha mẹ không tránh khỏi thắc mắc: tại sao chúng lại yếu đuối nhu vậy? đến khi nào chúng mới hết khóc nhè để vòi vĩnh đây? Trong con mắt của trẻ thì thế giới do nguòi lớn làm chủ, cha mẹ quyết định mọi thứ của chúng, khi yêu cầu của chúng bị từ chối thì trong lòng cảm thấy thất vọng vô cùng, nếu trẻ muốn https://thuviensach.vn có một chiếc ô tô điều khiển từ xa nhung không đuợc cha mẹ đáp ứng, trẻ sẽ cảm thấy rất buồn, nếu trẻ đòi ăn kem nhung cha mẹ nói không đuợc, trẻ sẽ cảm thấy thất vọng vô cùng. Có lẽ, nếu biết tự an ủi thì có thể trẻ sẽ cảm thấy thoải mái hơn, nhung lúc này trẻ vẫn chua biết tự an ủi, mà chúng chỉ có thể thông qua khóc nhè để thể hiện sự bất mãn của mình. Nắm bắt tâm lý Trong cuộc sống, cha mẹ là chủ cuộc sống của trẻ. trong con mắt của trẻ, thế giới là do nguời lớn làm chủ. Cha mẹ có thể quyết định khi nào trẻ ăn gì, khi nào trẻ ngủ, khi nào mới đuợc chơi, nhung cha mẹ tuyệt đối không thể quyết định trẻ có cảm nhận và phản ứng nhu thế nào, cảm nhận và tâm trạng của trẻ là do chính bản thân trẻ kiểm soát. Ý thức đuợc điều này đều vô cùng quan trọng đối với nguời lớn và trẻ. mặc dù tiếng khóc của trẻ khó mà khiến nguời ta chịu đựng nối, nhung cha mẹ nên hiểu rằng, trẻ oán trách, khóc nhè là do trẻ cảm thấy thất vọng, tiếng khóc của trẻ thực ra là phản ứng bình thuờng để trẻ tự thoát khỏi tâm trạng không vui. Phương pháp giải quyết Mỗi ngày trẻ đều gặp phải rất nhiều thất bại và hứng chịu rất nhiều nỗi thất vọng, do vậy khó mà tránh khỏi trách móc, khóc nhè hoặc gào thét, đó là chúng muốn thể hiện tâm trạng hiện tại của mình. Do vậy, cha mẹ nên lưu ý mấy điều sau: 1. Cảm nhận trong lòng là yếu tố quan trọng đế hình thành ý thức cái tôi của trẻ có làm cho người ta khó mà chấp nhận và tha thứ, thì cha mẹ cũng nên để cho trẻ biết rằng, cảm nhận của chúng là hoàn toàn bình thường, điều đó vô cùng quan trọng đối với quá trình phát triển lành mạnh của trẻ. 2. Trẻ không hiểu được phương thức biểu đạt cảm nhận của mình Con người ta sinh ra sẽ có cảm nhận riêng về những sự vật khác nhau, nhưng trẻ không hề biết những cảm nhận này đến từ đâu, gọi là gì, tiếp diễn trong bao lâu, chúng phải xử lý và biếu đạt cảm nhận đó như thế nào, chúng cũng không biết rằng cảm nhận đó sẽ mang lại phiền phức gì cho người lớn. Do vậy, cha mẹ phải giúp trẻ nhận thức được cảm nhận của mình, đồng thời giúp trẻ tìm được phưong thức biểu đạt cảm nhận thích hợp nhất. 3. Khóc nhè là hiện tượng tất yếu trong quá trình trường thành của trẻ Các bậc cha mẹ trẻ nên biết rằng, trẻ 3, 4 tuổi đều có hiện tượng khóc nhè. Khi trẻ biết yêu cầu của chúng bị từ chối, chúng thường vừa khóc vừa nói, đôi khi còn khóc nghẹn ngào, lúc này dường như chỉ có khóc mới là phưong thức biểu đạt cảm nhận tốt nhất. https://thuviensach.vn 4. Cha mẹ nhất định phải học cách chịu đựng tiếng khóc của trẻ Lúc còn nhỏ, trẻ vừa nói vừa khóc là điều hết sức bình thường, nhưng đây lại là phương thức biểu đạt khiến cha mẹ khó có thể chịu nổi. trong con mắt của người lớn, trẻ giận hờn khóc lóc là muốn truyền đạt thông điệp: “Cha mẹ phải chiều theo ý con”, nguyên nhân trẻ khóc là do chúng không biết dùng phương thức khác đế biếu đạt cảm nhận của mình, mà cho dù cha mẹ không đáp ứng cũng không thể tác động xấu đến trẻ, do vậy, cha mẹ không nên quá bận tâm đến tiếng khóc của trẻ, đặc biệt là càng không nên cảm thấy không thể nào chịu đựng nổi tiếng khóc đó. Khi đưa ra yêu cầu, trẻ luôn mong muốn được nghe câu trả lời dứt khoát của cha mẹ, tức là nghe cha mẹ nói rằng họ không thể thay đổi ý định, nếu không thể thay đối ý định thì phải nói với trẻ: “mẹ biết con rất thất vọng, nhưng bây giờ mẹ không thể thay đổi ý định, nếu con muốn khóc thì con có thể khóc một chút.” một lát sau cha mẹ mới đến xem trẻ thế nào. 6. Dạy trẻ học cách biểu đạt tâm trạng của mình bằng phương thức mà người lớn có thể tiếp nhận Cha mẹ hãy cố gắng phân tích cho trẻ hiểu rằng khóc lóc sẽ khiến người khác khó tiếp nhận thỉnh cầu của trẻ, đồng thời; cha mẹ nên giúp trẻ học cách dùng phương thức mà người lớn có thể tiếp nhận để biểu đạt ý muốn của mình, ngoài ra, cha mẹ phải cho trẻ biêt răng, cha mẹ luôn quan tâm đên chúng, và cũng quan tâm cả nhũng cảm nhận của chúng. Khi trẻ khóc nhè đế vòi cha mẹ mua cho đồ choi hay thứ gì đó, có thể nói với trẻ: “mẹ biết con cảm thấy vô cùng thất vọng vì không đuợc mua đồ chơi, nhung con khóc nhè để cố vòi vĩnh thì quả thật mẹ không thích chút nào...” 7. Bình tĩnh chờ đợi sự thay đối của trẻ Càng lớn trẻ sẽ càng truởng thành hơn, không nên đòi trẻ ngay lập tức thay đối. trẻ còn phải trải nghiệm nhiều, và còn phải nghe cha mẹ chỉ bảo nhiều, tuy trẻ không thể nhanh chóng kết thúc hành vi khóc nhè, nhung trong quãng thời gian liên tục trải nghiệm, trẻ sẽ học đuợc cách sử dụng các phuơng thức khác đế biểu đạt tâm ý của mình. https://thuviensach.vn Tìm hiêu nguyên nhân trẻ hay căn Khi nhỏ, trẻ dùng miệng để ăn, để bú, đồng thời cũng dùng miệng để nhận biết thế giới, đây chính là nguyên nhân khiến trẻ hay cho đồ chơi lên miệng, nhưng cùng với sự trưởng thành của trẻ, khả năng ngôn ngữ cũng phát trien, còn khả năng hành động phát triển theo, miệng quay về chức năng ăn là chủ yếu. tuy nhiên, có những trẻ dường như rất thích dùng miệng làm công cụ, chúng quen dùng miệng để nhận biết sự vật, đó là con đường tắt để chúng tìm hiểu thế giới bên ngoài, đồng thời cũng là phương thức đề chúng tự thư giãn, trẻ ở tuổi này đôi khi tự nhiên thích cắn người khác một cái, đó cũng là điều rất bình thường, nhưng nếu hiện tượng cắn người xuất hiện nhiều thì cha mẹ phải hết sức lưu ý. Tình huống một buối chiều, chị mai bất ngờ nhận được điện thoại từ nhà trẻ gọi đến, nói chị phải đến nhà trẻ ngay, vừa đến nơi, cô giáo liền nói: “bé hoa nhà chị lại cắn bạn.” Chị nhìn thấy trên cổ tay của cô bé đứng cạnh cô giáo có 2 vết răng hằn rất sâu. “hôm kia, khi bé nhà chị cắn bạn, tôi đã phê bình bé trước lớp, tôi nói bé làm như vậy là sai. nhưng hôm qua, bé vẫn cắn một bạn khác, đến hôm nay đã có 3 bạn bị bé cắn rồi.” Chị mai nghe xong liền hỏi nguyên nhân, hóa ra là do bé giành đồ chơi của các bạn, vì không giành được nên mới quay sang cắn bạn. nghe cô giáo nói xong, chị mai kéo con gái sang một bên rồi nói: “đồ chơi là để chơi chung, không được tranh giành, mà cắn bạn là con sai rồi, con nhìn xem, các bạn bị con cắn đang đau lắm đó, các con đều là những người bạn thân, lẽ ra phải chơi cùng nhau mới đúng.” Nhưng chỉ được vài hôm bé lại cắn bạn, chị mai rất lo, chị không hiểu vì sao con mình lại ghê gớm như vậy, chị không biết phải làm thế nào đế bé bỏ được hành vi xấu đó... Nhà tâm lý học, tiến sỹ người mỹ, aubum Stamus cho rằng: “trẻ tầm 3 tuổi cắn người không hề có ý đồ xấu”, “trẻ mới học đi vẫn chưa biết cách dùng ngôn ngữ đê biêu đạt cảm nhận của mình, nên thường thông qua phương thức căn người để biểu đạt sự phấn chấn và kích động của chúng”, trẻ cắn người thường có mấy nguyên nhân sau: 1. Mọc răng ngứa lợi dẫn đến cắn người Trẻ ở độ tuối này đang ở trong thời kỳ cao trào của quá trình phát triển sinh lý, sự trưởng thành nhanh chóng này có thề mang lại cảm giác khó chịu về sinh lý như: đau nhức xương khớp, nhức mỏi cơ bắp,... đồng thời, khi trẻ mọc răng, do niêm mạc lợi bị kích thích nên có hiện tượng https://thuviensach.vn ngứa ngáy, khiến trẻ rất muốn cắn thật mạnh vào thứ gì đó, khi mong muốn này không được thỏa mãn thì có thể trẻ sẽ cắn người. 2. Khả năng biếu đạt ngôn ngữ còn kém Sau khi biết đi, cùng với sự tăng dần của khả năng hoạt động, phạm vi hoạt động dần mở rộng, hoạt động xã giao cũng tăng rất nhanh, nhưng do khả năng biểu đạt ngôn ngữ còn kém, trẻ không biết phải giao tiếp với người khác như thế nào, nên chúng thường dùng các phương thức như đẩy, kéo, cắn để gây chú ý với bạn bè, thông qua đó để thực hiện mục đích giao tiếp và biểu đạt nguyện vọng của mình. 3. Cắn người là để trút giận Trẻ 3 tuối thường coi mình là trung tâm, khi tâm lý không được thoải mái thì trẻ muốn thông qua phương thức cắn người để trút bỏ bực bội. ví dụ, khi đang chơi cùng các bạn mà bị bạn giành đồ chơi thì phản ứng lúc này nếu không phải là đánh thì tất sẽ là cắn người. 4. Bắt chước vì hiếu kỳ Đôi khi trẻ cắn người là một hành vi bắt chước mang tính xã hội, nên biết rằng trẻ vốn rất hiếu kỳ, khi trẻ nhìn thấy các bạn khác cắn nhau, bản thân trẻ cũng muốn thử cắn ai đó xem thế nào. trong giai đoạn này, khả năng bắt chước của trẻ rất giỏi, cho nên chuyện trẻ cắn người thường xuyên xảy ra. Khi nhu cầu được yêu và được quan tâm của trẻ không được đáp ứng, trẻ có thể sẽ cắn người khác để gây sự chú ý và thể hiện sự bất an của mình. 6. Phương pháp giáo dục gia đình không hợp lý Có những bậc cha mẹ do sợ con mình khi ra ngoài sẽ phải chịu thiệt thòi, nên thường khích lệ con mình khi tranh giành với bạn khác không được tỏ ra yếu thế, có trẻ khi tranh giành bất ngờ dùng phương thức cắn bạn để giành chiến thắng, nếu hành động ấy được cha mẹ tán thành thì sau này trẻ thường dùng phương thức đó để ức hiếp, dọa nạt bạn khác, từ đó dần hình thành thói quen xấu. Nắm bắt tâm lý Trẻ 1 tuối đôi khi cũng cắn người, nhưng điều đó được coi là hiện tượng bình thường, vì trẻ đang mọc răng, nên khi nhìn thấy thứ gì cũng thích dùng răng để cắn, mà trẻ một tuổi thực chất vẫn chưa phân biệt được đó là cắn người hay cắn đồ vật. https://thuviensach.vn Đối với hành vi cắn người của trẻ, cha mẹ không nên trách mắng nhiều, để tránh tác động xấu đến trẻ. Cha mẹ nên chọn phương thức giáo dục tích cực để nâng cao khả năng phân biệt đúng sai của con, như vậy vừa có thể phòng tránh hữu hiệu hành vi sai trái của con, đồng thời còn có thể nâng cao khả năng đối phó đúng đắn với sự cố bất ngờ có thế xảy ra khi chơi đùa cùng các bạn khác. Phương pháp giải quyết ( 1 ) nếu do mọc răng ngứa lợi mà trẻ có hành vi cắn người thì cha mẹ có thể cho trẻ một vật gì đó để đáp ứng nhu cầu của trẻ. ví dụ, cho trẻ ăn cọng rau mềm hay bông súp lơ để có thể đáp ứng được nhu cầu đặc biệt trong thời kỳ đặc biệt này của trẻ. (2) Do khả năng biểu đạt ngôn ngữ còn kém nên trẻ có hành vi cắn người, cha mẹ phải dạy trẻ học cách sử dụng ngôn ngữ, để trẻ hiểu rằng, ngoài phương thức cắn người ra, còn có rất nhiều phương thức khác cũng có thể biểu đạt cảm nhận mà không làm tốn thương người khác.Nếu trẻ không thề biểu đạt rõ ý nghĩ của mình thì cha mẹ có thể làm mẫu, như vậy trẻ sẽ biết cách dùng ngôn ngữ để giao lưu với người khác, chứ không phải chỉ dùng miệng và răng. (3) nếu trẻ coi cắn người là đế trút giận thì cha mẹ phải lập tức ngăn chặn hành vi này. hãy thử rút ngắn thời gian trẻ chơi đùa cùng các bạn, hoặc hạn chế số người cùng chơi, phải lưu ý trường hợp 2 trẻ cùng muốn chơi một món đồ, khi thấy trẻ tranh giành phải lập tức tách rời chúng ra. nên cho trẻ chơi trò chơi cần sự yên tĩnh, hoặc đảm bảo cho trẻ ngủ đầy đủ. Các chuyên gia nghiên cứu cho biết: kích động mạnh là một trong những nguyên nhân thuờng gặp nhất khiến trẻ có hành vi cắn nguời, một đứa trẻ luôn đuợc ngủ trong môi truòng yên tĩnh và đảm bảo ngủ đẫy giấc thuòng ít có hành vi cắn nguời hon. (4) nếu trẻ chỉ là bắt chuớc do hiếu kỳ thì cha mẹ phải nói rõ với trẻ rằng, cắn nguòi là hành vi không tốt, không đuợc cha mẹ, thầy cô và các bạn yêu mến, lại còn khiến nguòi khác bị tổn thuong. phải liên tục nhấn mạnh với trẻ rằng, đó là hành vi không tốt, khi nhìn thấy trẻ có ý định cắn nguời, cha mẹ phải dùng lời nói hoặc ánh mắt để nghiêm cấm tuyệt đối, để trẻ hiểu rằng, cha mẹ không muốn trẻ làm nhu vậy. (5) Có những trẻ cắn nguòi là do không đuợc thỏa mãn nhu cầu tâm lý đuợc yêu, đuợc quan tâm, đuợc thừa nhận, trong truòng hợp này, cha mẹ phải thay đối phuong pháp giáo dục đối với trẻ, không đuợc đặt ra yêu cầu quá cao, phải căn cứ vào tình hình thực tế của trẻ để giúp đõ và https://thuviensach.vn khích lệ, để trẻ tạo lập niềm tin, loại bỏ trở ngại tâm lý, đồng thòi nhận thức đuợc cái sai của hành vi cắn nguời. (6) đối với hành vi cắn nguòi của trẻ, cha mẹ nhất định phải có thái độ nghiêm túc, thay đối phuơng pháp giáo dục. nếu trẻ cắn nguòi thì phải kịp thòi phê bình, để cho trẻ nhận lỗi truớc hành vi đó, đồng thời phải bồi thuờng về vật chất và tinh thần cho nguời bị cắn, qua hành động thực tế ấy giáo dục trẻ, từ đó thay đổi hành vi không tốt của trẻ. https://thuviensach.vn Trẻ dựa dâm không thê xa rời cha mẹ Trong cuộc sống hiện thực, có rất nhiều đứa trẻ cứ thích bám lấy mẹ. mẹ đi đến đâu chúng theo đến đó, không rời một buớc. Có lẽ có nguòi cho rằng, trẻ nhu vậy thì sau này lớn lên sẽ hiếu thuận với cha mẹ, nhung thực tế đây chính là biểu hiện của trạng thái không bình thuờng về tâm lý của trẻ. một đứa trẻ thiếu khả năng tự lập thì sau này lớn lên sẽ nhu thế nào? Tình huống hải anh đã 3 tuổi rồi, mỗi lần đi nhà trẻ hoặc đến thăm ông bà, bé đều gào khóc một hồi. nhìn thấy hải anh khóc mãi, mẹ cảm thấy rất đau lòng, thậm chí còn thuờng xuyên quay lại an ủi. Khi mẹ quay lại, hải anh liền cuòi rồi ôm chặt lấy mẹ. Do vậy, mẹ của hải anh cho rằng đó là do bé còn quá nhỏ, sau này lớn lên sẽ ổn. Phân tích tinh huống Xét từ góc độ tâm lý thì việc dựa dẫm mẹ trong thời kỳ đầu của trẻ là rất bình thuờng, đó cũng là điều rất cần thiết. Khi trẻ biết nói, biết đi, có thể tự do khám phá thế giới bên ngoài thì trẻ sẽ không quan tâm đến sự kiếm soát bên ngoài mà chỉ thích thế hiện sức mạnh của mình, đó cũng là biếu hiện của tính tự chủ. nhung có những bậc cha mẹ lại không hiểu và cũng không quen với sự thay đổi này của trẻ, họ vẫn coi trẻ nhu còn rất nhỏ và phải dựa dẫm vào mẹ chứ không nhìn nhận trẻ nhu một nguời tự lập. bởi vậy, khi trẻ khát khao muốn phá bỏ mối quan hệ nhỏ hẹp giữa “cha, mẹ và trẻ” thì cha mẹ lại cho rằng trẻ bắt đầu chống đối. nhu vậy sẽ càng khiến trẻ luôn ỷ lại vào cha mẹ, đến khi không có cha mẹ ở bên, trẻ sẽ trở nên lúng túng không biết xoay sở thế nào. Nhu truờng hợp bé hải anh nói ở trên, biếu hiện của nguời mẹ sẽ làm cho hải anh ý thức đuợc rằng, mẹ không nõ rời mình nên mới càngkhóc tợn. Chức năng xã hội hóa của trẻ đuợc hoàn thiện ở ngay môi truòng gia đình, cha mẹ phải bồi dưỡng cho trẻ tính tự lập và lòng hiêu kỳ đôi với thê giới bên ngoài, nhưng có những bậc cha mẹ luôn lo lắng con mình ra ngoài sẽ bị ức hiếp, cho nên cứ cho con ở nhà, đế con luôn trưởng thành trong sự bao bọc của cha mẹ, thực ra điều này sẽ có tác dụng ngược lại đối với sự trưởng thành lành mạnh của trẻ. Điều đáng lưu ý là, tâm lý dựa dẫm của trẻ đôi khi lại biểu hiện rất khó hiểu, ví dụ, gặp bất cứ chuyện gì trẻ cũng hỏi cha mẹ vì sao, khiến cha mẹ lầm tưởng rằng lúc này chính là thòi kỳ quan trọng đế mở mang trí tuệ của trẻ. https://thuviensach.vn Sự thực có đúng như vậy không? nếu quan sát kỹ, cha mẹ sẽ phát hiện ra rằng, thực ra trẻ vẫn chưa nghiêm túc lắng nghe câu trả lời của cha mẹ, mà cứ nhắc lại câu hỏi của mình, trẻ cũng chưa từng nghĩ xem phải giải quyết vấn đề như thế nào. trẻ không hề cảm thấy hứng thú với sự kiên trì giảng giải của cha mẹ, trẻ hỏi như vậy là muốn lợi dụng chiêu trò đơn giản này để níu kéo cha mẹ ở bên. Nếu trẻ không thể rời xa cha mẹ, rời xa gia đình thì sau này lớn lên tính tình sẽ nhút nhát, kỳ quặc, kỹ năng sống và khả năng giao tiếp tương đối kém, như vậy sẽ rất khó thích ứng được với xã hội đầy rẫy những cạnh tranh khốc liệt. Thực ra, sự trưởng thành của trẻ phải dần dần thoát khỏi sự dựa dẫm vào cha mẹ, cũng giống như măng tre phải bóc bỏ từng lớp vỏ bên ngoài để trở thành cây tre. Là cha mẹ, nhất định phải biết được thời điểm nào phù hợp nhất để giúp trẻ thoát khỏi “vỏ bọc của cha mẹ”, nếu trẻ 3 tuối không chuyển từ thời kỳ dựa dẫm sang thời kỳ tự lập thì lâu dần sẽ hình thành tính cách ỷ lại. Trong cuộc sống hiện đại, đa số các bậc cha mẹ đều không nhận thức được tính nguy hại của việc trẻ dựa dẫm, thậm chí có những bậc cha mẹ còn rất hài lòng với trạng thái này, vì họ thấy mình rất dễ kiểm soát được tư tưởng và ý chí của trẻ, không tốn nhiều sức lực quản thúc con cái. trẻ không thể làm trái ý cha mẹ, không làm cha mẹ tức giận, điều đó cũng có nghĩa là đứa trẻ này sẽ không khiến cha mẹ phải bận tâm nhiều. Thế là cha mẹ cho rằng đứa trẻ như vậy là ngoan nhất, là đáng yêu nhất, mà họ không thấy được tác động xấu của trạng thái này đối với trẻ. Trẻ sống lâu trong sự kiếm soát của cha mẹ cũng có nghĩa là đã từ bỏ khả năng tự tư duy và hành động của mình, điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển trí lực của trẻ. hơn nữa, tâm lý dựa dẫm này cũng rất dễ hình thành nên tính lười biếng, thờ ơ. Như vậy, tiềm năng sáng tạo bẩm sinh của trẻ đã bị thu hẹp. Nắm bắt tâm lý Tâm lý dựa dẫm ỷ lại là nhân tố mà đa số trẻ đều có. tính cách của chúng thường nhút nhát, quen núp sau lưng người lớn để tìm kiếm sự an toàn, trẻ như vậy sau này lớn lên cũng sợ phải sống một mình, vả lại cũng không tin mình có thể tự hoàn thành tốt một việc nào đó, dường như mọi chuyện đều phải nhờ đến sự giúp đỡ của người lớn mới hoàn thành được, như vậy có thể khẳng định chắc chắn rằng, tâm lý dựa dẫm có ảnh hưởng vô cùng lớn đối với sự trưởng thành của trẻ. Phương pháp giải quyết https://thuviensach.vn Đối với trẻ có tâm lý dựa dẫm, cha mẹ chỉ cần chú ý dẫn dắt thì tính dựa dẫm của chúng sẽ bớt dần. 1. Đánh lạc hướng chú ý cho trẻ đối với những trẻ không thích đi nhà trẻ, cha mẹ có thề cho trẻ đi sớm một chút, và không nên rời khỏi trường ngay, trước tiên nên cùng trẻ trò chuyện, chơi đùa với cô giáo và các bạn nhỏ khác, trẻ rất nhanh bị lôi cuốn bởi những sự vật mà trẻ thích, lúc này cha mẹ mới ra về, và như vậy trẻ cũng sẽ không khóc. Sau một thời gian tự nhiên chúng sẽ bớt dần tính dựa dẫm vào cha mẹ. 2. Bồi dưỡng thói quen tự làm việc Cha mẹ nhất định phải chú ý bồi dưỡng tính tự lập của trẻ ngay từ nhỏ. nói chung, trẻ ngoài 2 tuổi là bắt đầu có ý muốn tự làm việc, nhưng thường làm cho sự việc càng tệ hơn. Lúc này, cha mẹ tuyệt đối không được phê bình, hoặc tước đoạt quyền làm việc của trẻ, mà phải động viên khích lệ trẻ, nếu không chúng sẽ dễ có cảm giác thất bại, về sau càng dựa dẫm vào cha mẹ hơn. 3. Dứt khoát xa rời trẻ Cha mẹ phải dứt khoát xa rời trẻ, đế trẻ có một không gian hoạt động tự do. vừa học đi đã liên tục nói: “Coi chừng kẻo ngã”, nếu không sẽ làm cho trẻ quen với sự “theo sát” của cha mẹ, khi cha mẹ không ở bên, trẻ sẽ không thích ứng được mà luôn cảm thấy bất an. 4. Giúp trẻ hiểu rằng tự lập là rất cần thiết Tuy trẻ vẫn còn nhỏ, nhưng cha mẹ vẫn phải giúp trẻ hiểu dần vai trò quan trọng của tính tự lập trong cuộc đời sau này. Cha mẹ có thể cho trẻ quan sát các con vật cưng, hướng dẫn trẻ tư duy: Khi chim non lớn lên, tại sao chim mẹ lại đuổi chúng ra khỏi tổ? để trẻ hiểu rằng, lớn lên chúng cũng phải học cách xa ròi cha mẹ. 5. Cho trẻ choi với các bạn nhỏ cùng lứa tuổi Dần dắt trẻ sớm giao tiếp xã hội là trách nhiệm, đồng thời cũng là nghĩa vụ của các bậc cha mẹ. hiện nay, trẻ ở thành phố thường sống Trong các tòa nhà cao tầng, thường ngày ngoài đi nhà trẻ thì rất ít có co hội choi đùa với các bạn cùng lứa tuổi, như vậy sau này lớn lên rất có Thể trẻ sẽ trở nên nhút nhát, lầm lì và không thích giao tiếp. Do vậy, cha mẹ có thể mời trẻ nhà hàng xóm hoặc con của bạn đến nhà choi, nhằm đáp ứng nhu cầu giao lưu của trẻ. Cha mẹ https://thuviensach.vn cũng có thể năng cho trẻ đi chơi, đi xem triển lãm, để giúp trẻ mở rộng tầm nhìn, tất cả những việc này đều có thể giảm bớt tính ỷ lại, giúp trẻ dần hoàn thiện nhân cách của mình. https://thuviensach.vn Trẻ Không có chính Kiẻn CÓ những bậc cha mẹ nhận thấy rằng, con mình khi vui chơi cùng các bạn chỉ là chơi theo các bạn khác, tức là chỉ “theo đuôi”, hành vi “theo đuôi” này của trẻ thuờng khiến cha mẹ lo rằng trẻ không có chính kiến, và thiếu tự tin. Tình huống Con gái chị Duơng tên là Khánh huyền, đuợc 3 tuổi ruỡi. Các cô giáo ở nhà trẻ thuờng khen bé là đứa trẻ rất hiểu biết, có biểu hiện rất tích cực, thậm chí còn có chút ân cần. Các bạn khác đều đứng quanh cô uống nuớc, còn bé thì đứng góc lớp thu dọn bàn giúp cô. Khi chơi, bé cũng hò hét theo các bạn; khi các bạn chơi xếp hình, bé cũng đòi chơi xếp hình; khi các bạn đua miếng hình cho bé để đi chơi trò khác thì bé lại quang miếng hình đi, rồi nhìn chăm chăm vào đồ chơi mới của các bạn... bình thuờng khi ở nhà chơi với cha mẹ, Khánh huyền cũng luôn muốn cha mẹ huớng dẫn cách chơi, duờng nhu bé không chủ động nghĩ ra trò gì để huớng dẫn cha mẹ chơi. Chị Duơng đã suy nghĩ rất nhiều về môi truờng truởng thành của Khánh huyền: truớc khi Khánh huyền đuợc 30 tháng tuổi, bé thuờng sống với ông bà duới quê, ở quê còn có một cậu, nên thời gian này bé cơ bản chỉ chơi với nguời lớn. Do tính tình của cậu rất trẻ con, nên trong nhà có đồ ăn gì ngon, đồ chơi gì hay cũng đều tranh của cháu, bà ngoại rất thuơng cháu gái, nên khi mua quà bà thuờng lén đua cho cháu ăn, và dặn “nhớ giấu kỹ, nếu cậu có nhìn thấy thì bảo không có”. Phân tích tinh huống Sở dĩ trẻ không có chính kiến rất có thế là do sự chỉ dẫn của nguời lớn không đúng, mặt khác, do từ nhỏ bé đã sống trong sự bao bọc của nguời lớn, nếu đuợc ông bà và cậu cho phép thì những nguyện vọng của mình sẽ đuợc đáp ứng, lâu dần bé sẽ luôn tìm cách đế lấy lòng nguời khác, trạng thái tâm lý này sẽ làm cho trẻ luôn “để ý” nguời khác, luôn tìm cách lấy lòng cô giáo đế đuợc quan tâm chú ý Nắm bắt tâm lý Nguyên nhân khiến trẻ không có chính kiến thường có liên quan đến phương thức giáo dục của cha mẹ. phê bình, trách mắng trẻ quá nhiều, hay đặt kỳ vọng quá cao và không thiết thực đều dễ khiến cho trẻ luôn có cảm giác bất an. nguyên tắc giáo dục trẻ quan trọng nhất đó là khích lệ là chính. Cha mẹ phải khẳng định ưu điểm của trẻ, khích lệ trẻ cố gắng, lâu dần niềm tin sẽ tăng dần và trẻ sẽ trở thành một người có chính kiến. https://thuviensach.vn Phương pháp giải quyết 1. Cho trẻ tham gia và làm chủ Có thể cho trẻ làm chủ những việc nhỏ như: Khi tố chức sinh nhật, trẻ có thế mời các bạn đến chơi; hay trẻ mang đồ chơi đến nhà trẻ,... Những việc lớn thì có thể cho trẻ cùng tham gia, vì trẻ vẫn còn quá nhỏ, nên rất nhiều việc vẫn cần tới sự giúp đỡ của người lớn. Chẳng hạn khi mua quần áo, cha mẹ có thể để trẻ tự lựa chọn kiểu dáng và màu sắc, còn các vấn đề khác thì do cha mẹ quyết định. 2. Tôn trọng sự lựa chọn của trẻ Tự chủ trong việc ăn: trong trường hợp vừa với khả năng của trẻ mà không ảnh hưởng đến việc ăn uống, cha mẹ có thể để trẻ tự chọn món ăn. Chẳng hạn khi ăn hoa quả, cha mẹ không nên ép trẻ nay phải ăn táo, mai ăn chuối, mà có thể đê trẻ tự lựa chọn. Tự chủ trong việc mặc: Khi cho trẻ ra ngoài chơi, trong điều kiện đảm bảo an toàn và sức khỏe, cha mẹ có thể để trẻ tự quyết định xem nên mặc quần áo gì, không nên cứ theo ý của mình mà không quan tâm đến cảm nhận của trẻ. Tự chủ trong vui chơi: Khi vui chơi, phần lớn trẻ đều không muốn người lớn đặt ra những quy tắc, trẻ rất muốn tự quyết định phương thức chơi và trải nghiệm niềm vui trong đó. Là cha mẹ, tốt nhất hãy để trẻ tự lựa chọn đồ chơi và cách chơi, làm như vậy có thể đáp ứng tối đa ý thức tự chủ của trẻ, giúp trẻ trở thành một người có chính kiến. 3. Dạy trẻ nói “Không”, để trẻ độc lập suy nghĩ Nói chung, trong tâm trí của trẻ thì cha mẹ và cô giáo là những người có quyền uy nhất, trẻ rất ít khi bày tỏ sự nghi ngờ về chỉ thị của những người có quyền uy đó. “bố con nói...”, “Cô giáo con nói...” thường là những câu cửa miệng của trẻ. nhưng, muốn làm cho trẻ trở thành người có chính kiến, có thể độc lập suy nghĩ vấn đề thì phải bài trừ sự sùng bái những quyền uy đó. Là cha mẹ, tốt nhất hãy tạo ra một số trường hợp cần nói “Không”, cùng trẻ chơi trò chơi nói “Không”, chẳng hạn cha mẹ có thể nói: “bút chì, bút bi, hộp bút đều cùng chỉ bút”, trẻ có thể nói: “Không đúng, hộp bút không phải là bút”, tóm lại, trong cuộc sống, cha mẹ có thể cố tình tạo những sai sót nhỏ rồi thu hút trẻ quan tâm đến những sai sót đó, đồng thời nói với trẻ rằng, bất kể người lớn hay trẻ nhỏ cũng đều có lúc phạm sai lầm, khi trẻ nhận thức được điều này thì sẽ không theo đuôi và bắt chước người khác một cách mù quáng. https://thuviensach.vn 4. Cùng trẻ chơi trò chơi phát triền trí lực Cha mẹ có thể tìm một chủ đề hoặc một vấn đề tương đối rõ ràng, rồi cố gắng khích lệ trẻ tìm cách để giải quyết, ví dụ, bạn có thề hỏi trẻ: “quả bóng lăn vào trong lỗ rồi thì phải làm thế nào đế lấy ra được?”, “Khi chơi trò gia đình ở lớp, lần nào minh quân cũng đóng vai làm bố, còn con làm con, nhưng hôm nay con muốn đóng vai làm bố, vậy con phải nói với minh quân như thế nào?” điều đáng lưu ý là, khi chơi trò chơi này, cha mẹ phải tuân thủ 4 nguyên tắc: Không được trách mắng và phê bình trẻ; Câu trả lời của trẻ càng kỳ quặc, càng mới lạ càng tốt; Số lượng câu trả lời càng nhiều càng tốt; biện pháp càng thực dụng càng tốt. nếu trẻ có thể kiên trì chơi mỗi ngày từ 15-30 phút là có thể khơi gợi được hứng thú tích cực suy nghĩ của trẻ, khiến cho trẻ nhận thức được rằng, một vấn đề có rất nhiều cách giải quyết, và bản thân trẻ cũng có thề nghĩ được rất nhiều biện pháp, từ đó mà tăng thêm niềm tin cho trẻ. 5. Bình tĩnh lắng nghe lời trẻ nói bình tĩnh lắng nghe những gì trẻ nói, đồng thời khích lệ và hướng dẫn trẻ tự do biểu đạt tâm tư của mình, như vậy vừa thể hiện cha mẹ luôn tôn trọng trẻ, vừa có thể bồi dưỡng tính tự chủ cho trẻ một cách hữu hiệu. Thời kỳ quan Trọng Thứ hai 5 tuổi - thòi kỳ phiền toái Của trẻ Thời kỳ phiền toái - trẻ ngoan là do chỉ dẫn của cha mẹ Trẻ 5 tuổi rất ham học hỏi, thích tìm tòi khám phá và rất tò mò. Thời kỳ này, cha mẹ phải nhanh nhạy nắm bắt những vấn đề mà trẻ quan tâm, dù làm thế sẽ khiến cha mẹ vất vả nhung đó lại là việc làm hữu ích với con trẻ. Thông thuờng, trẻ 5 tuổi đã có tu duy tuong đối phát triển, đồng thời tâm lý cũng phát triển tưong đối phức tạp. Là cha mẹ, phải tìm hiểu thế giới nội tâm của trẻ để huớng trẻ phát triển lành mạnh. https://thuviensach.vn Khi trẻ hỏi:“me 01, con đươc sinh ra thê nào? ” Trẻ trước độ tuổi đi học thường rất ham học hỏi, chúng có thể hỏi những câu kỳ quặc, và cũng có thể hỏi những câu rất nực cười, hay cũng có thế hỏi những câu kỳ cục hiếm thấy, lại càng có thề hỏi những câu khiến người lớn khó lòng nào giải đáp nổi... Hầu như các bậc cha mẹ đều đã từng được trẻ hỏi rằng: “mẹ ơi, con được sinh ra thế nào?”, rất nhiều bậc cha mẹ không biết phải trả lời câu hỏi đó như thế nào. Không được lừa dối trẻ mà lại phải giúp trẻ hình dung được rõ ràng quả thực là làm khó cha mẹ rồi. Tình huống Chị nga có một cậu con trai rất thông minh và đáng yêu, tên là đức mạnh, cậu bé đã gần 5 tuổi, một hôm, đức mạnh hỏi mẹ: “mẹ ơi, con được sinh ra thế nào?” mẹ trả lời: “Con là do mẹ sinh ra đấy.” đức mạnh lại hỏi: “Thế sinh ra bằng cách nào?” mẹ nói: “Con được sinh ra từ bụng của mẹ.” Cậu bé vẫn không chịu thôi, lại hỏi: “Thế con sinh ra từ bụng mẹ như thế nào?” Chị nga đang không biết trả lời thế nào thì bỗng nhớ ra chuyện mình đã từng cắt bỏ ruột thừa, thế là liền vạch cho con xem vết sẹo trên bụng, nói: “Con đã được mổ lấy ra ở chỗ này.” đến lúc này cậu bé mới không hỏi nữa. mấy hôm sau, cậu bé đi nhà trẻ về vừa nhìn thấy mẹ đã khoe: “mẹ ơi, bạn huy lớp con là do bố bạn ấy sinh ra đấy.” mẹ nói: “Chỉ có mẹ mới có thế sinh em bé được thôi.” Cậu bé mở to mắt nhìn mẹ nói: “nhưng trên bụng của mẹ bạn huy không có vết mổ, mà trên bụng của bố bạn ấy lại có.” Phân tích tinh huống Trẻ vốn rất tò mò và ham học hỏi, thắc mắc “Con được sinh ra thế nào?” chính là biểu hiện của sự ham học hỏi, dường như đứa trẻ nào Những trẻ luôn cảm thấy hiếu kỳ đối với tất cả mọi thứ trong giới tự nhiên đương nhiên cũng rất quan tâm đến sự ra đời của bản thân, trong giai đoạn từ 2 tuổi rưỡi đến 5 tuổi, trẻ có thể sẽ hỏi cha mẹ vấn đề này, nếu cha mẹ có sự chuẩn bị trước cho câu hỏi này thì đương nhiên sẽ trả lời một cách dễ dàng. Phần lớn các bậc cha mẹ đều muốn né tránh các câu hỏi liên quan đến phương diện giới tính mà trẻ đưa ra, tuy nhiên, làm như vậy không ốn chút nào, cha mẹ càng né tránh vấn đề này thì trẻ càng hỏi nhiều. Thực ra, tận dụng một số cơ hội, lựa chọn một số phương pháp thích hợp để tiến hành giáo dục giới tính cho trẻ là việc làm hết sức cần thiết. 3 tuổi là có thể tiến hành giáo dục https://thuviensach.vn phổ cập về giới tính cho trẻ. trước tiên là tự nhận thức về giới tính: đưa ra khái niệm khác nhau về giới tính nam và nữ, cha mẹ có thể lựa chọn thời điểm thích hợp để hướng dẫn trẻ, đồng thời nói cho trẻ biết sự khác biệt giữa nam và nữ. trong thời kỳ này, cha mẹ còn có thể nói với trẻ rằng: Không được tùy tiện phơi bày cơ thể của mình, càng không được để người khác tự tiện sờ mó, phải coi trọng cơ thể của mình và của người khác, những việc gì mình không muốn làm thì cũng không được ép người khác phải làm. Tuy nhiên, trong Tình huống trên, người mẹ không trả lời hết câu hỏi của trẻ, sau này trẻ vẫn có thể hỏi các vấn đề tương tự, vì lòng hiếu kỳ của trẻ là vô cùng. Khi trẻ đưa ra một câu hỏi, cha mẹ chỉ có giải đáp toàn bộ thắc mắc của chúng thì chúng mới thôi không hỏi nữa. Nắm bắt tâm lý hiện nay chúng ta đã cởi mở hơn khi nói về giới tính, nhưng nhiều khi vẫn rất bảo thủ. ví dụ đối với vấn đề hôn nhân và sinh con, cha mẹ thường không tiện nói với con trẻ. Các vấn đề mà trẻ hỏi như “Con sinh ra từ đâu?” hay “Con được sinh ra như thế nào?” chính là biểu hiện của lòng hiếu kỳ và ham học hỏi của trẻ trước độ tuổi đi học, đặc biệt đó cũng là biểu hiện học cách suy nghĩ của trẻ. Do vậy, cha mẹ phải cố gắng trả lời các câu hỏi của trẻ, đương nhiên có một số câu hỏi có thế tạm thời chưa tìm ra được đáp án phù hợp, không thế trả lời ngay, cha mẹ có thể yêu cầu trẻ cùng bạn đi tìm đáp án, tuyệt đối không được trách mắng trẻ hoặc bịa chuyện linh tinh để trả lời, cản trở lòng hiếu kỳ và trí ham học hỏi của trẻ. Phương pháp giải quyết Khi trẻ hỏi: “Con được sinh ra thế nào?” cha mẹ nên hiếu, trẻ hỏi này câu này không phải là muốn tìm hiểu về giới tính, đó chỉ vì tò mò mà thôi. Lúc này, cha mẹ nên trả lời thế này: “Con là do ba mẹ sinh ra”. Còn giải thích thì phải căn cứ vào độ tuối và mức độ nhận thức của trẻ để từ từ dẫn dắt, cố gắng trả lời chính xác bằng phương thức mà trẻ có thể tiếp nhận. Có thể trực tiếp nói với trẻ: “ba và mẹ sau khi yêu thương nhau và đi đến kết hôn, ngoài hành động ôm hôn, còn phải để cho tinh trùng của ba đi vào tế bào trứng của mẹ, sau đó phát triển thành con trong bụng của mẹ, cuối cùng sinh ra con qua đường sản đạo của mẹ”, hoặc cũng có thể nói với trẻ như thế này: “Sau khi ba mẹ kết hôn, con được lớn lên trong bụng mẹ. ban đầu chỉ là một tế bào, gọi là „trứng thụ tinh‟, về sau nó bắt đầu tách thành 2, 4, 8... sau đó lớn dần rồi hình thành đầu, cổ, mình và chân tay. Khi đó con bé tí tẹo, mắt vẫn chưa nhìn thấy gì, con nằm trong bụng mẹ gần 10 tháng, lúc đó con đã là một đứa trẻ nặng gần https://thuviensach.vn 3,5 kg. về sau, con không muốn ở mãi trong bụng mẹ nữa, thế là mẹ được các bác sĩ giúp đỡ cho con chào đời”, đồng thời cũng có thể nói với con rằng, sinh con là một quá trình vô cùng gian khổ, nhân đó bồi dưỡng ý thức yêu quý sinh mệnh và hiếu thuận với cha mẹ cho trẻ. Đây là cách giải đáp có tính khoa học, phù hợp với trẻ từ 3 đến 5 tuối. như vậy, cha mẹ nên dùng ngôn ngữ hình tượng hóa đế trả lời câu hỏi mà trẻ quan tâm, nêu quá trình hoàn chỉnh chứ không đi sâu vào chi tiết, vừa đáp ứng được lòng hiếu kỳ của trẻ, lại có thế giúp cho trẻ lý giải được vấn đề. Tuyệt đối không được nói với trẻ: “Con được ba mẹ nhặt trên đường phố (trong đống rác)”, hay “Con nhảy ra từ trong đống đá” như vậy sẽ làm cho tâm lý của trẻ có cảm giác hoang mang, không biết thuộc về đâu, tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến quan hệ tự nhiên giữa trẻ với cha mẹ. 2 ý nghĩa sau: - nắm bắt được quá trình ra đời của con người, trẻ có thể hiểu được tầm quan trọng của sự sống, từ đó hình thành ý thức tôn trọng và quý trọng sinh mệnh. Có nghiên cứu cho thấy: nếu trẻ biết quý trọng sự sống thì đến khi học cấp ii, cấp iii sẽ không làm hại người khác và bản thân. - nắm bắt quá trình ra đời của con người, có thể làm cho trẻ hiểu được sự vất vả của mẹ trong quá trình sinh nở, trẻ cảm nhận được sự vô tư và vĩ đại của tình mẫu tử, từ đó càng yêu quý mẹ hon, quan tâm đến mẹ hơn. Khi tình mẫu tử này được mở rộng thì có thể bồi dưỡng trẻ thành một người giàu lòng yêu thưong. https://thuviensach.vn Khi trẻ hỏi:“tại sao Ba lai mọc râu? 99 “tại sao ba lại mọc râu?” khi trẻ hỏi điều này, cha mẹ không đuợc cuời, mà phải khích lệ trẻ tiếp tục quan sát. nghiên cứu phát hiện, trẻ có khả năng quan sát tốt thì trí lực của trẻ cao hon hẳn nhóm có khả năng quan sát kém. Khả năng quan sát đuợc bồi duõng và phát triển ngay từ nhỏ, là một quá trình tích lũy từ từ. Do vậy, phải coi trọng việc sớm bồi duỡng khả năng quan sát của trẻ, đặc biệt là thời kỳ truớc độ tuối đi học. Tình huống 1 Thế anh là một cậu bé rất đáng yêu, hiện đã đuợc 5 tuổi ruõi, đang theo học tại truờng mầm non ánh Duơng. bé biết ca hát, đọc thơ, lại còn biết mô phỏng theo các con vật, đặc biệt bé rất thích vẽ, các bạn trong lớp đều thích chơi cùng bé. Một buổi sáng chủ nhật, bé đánh răng rửa mặt cùng với bố. Khi nhìn thấy bố cầm dao cạo râu, bé mở to mắt nhìn bố chăm chăm, sau đó cũng tự soi guơng, liếc bên trái rồi lại ngó bên phải, phát hiện thấy mình không có râu. Sau đó bé chạy đến bên mẹ, ngắm nghía khuôn mặt của mẹ và phát hiện mẹ cũng không có râu, bé cảm thấy rất lạ, thế là lén hỏi mẹ: “mẹ ơi, tại sao bố có râu mà chúng ta lại không có nhỉ?” mẹ nghe bé hỏi vậy liền cuời rồi nói rõ nguyên nhân, nhung Thế anh vẫn mở to mắt nhìn mẹ rất khó hiểu. Tình huống 2 Đang ăn sáng, minh quang tự nhiên hỏi mẹ: “mẹ ơi, tại sao bố lại có râu?” mẹ nói: “tất cả đàn ông đều có râu con ạ!” Minh quang: “nhung bố không phải là ông nội.” mẹ cuời nói: “Con nghĩ rằng chỉ có ông nội mới có râu à? Không phải thế, mà những nguời trẻ cũng có râu”. Minh quang: “Thế tại sao mẹ lại không có râu?” “vì mẹ là phụ nữ. đây chính là sự khác biệt giữa nam và nữ!” mẹ giải thích. Minh quang vân cảm thây khó hiêu: „Thê tại sao con lại không có?” mẹ lại nói: “Sau này con lớn, con cũng sẽ có râu.” Nắm bắt tâm lý Trẻ không chỉ rất quan tâm đến sự khác biệt giữa bản thân với các bạn khác, mà còn rất quan tâm đến sự khác biệt giữa bản thân với nguời lớn. trẻ có thể để ý thấy rất nhiều sự khác biệt, https://thuviensach.vn chứng tỏ trẻ đã có khả năng quan sát và khả năng tu duy nhất định, đồng thời, sự phát triển khả năng quan sát của trẻ cũng là quá trình cảm nhận sự vật khách quan. Khả năng quan sát là nhân tố quan trọng cho sự phát triển trí lực, cha mẹ nhất định phải bồi dường khả năng quan sát cho trẻ. nếu cha mẹ cổ vũ trẻ quan sát, đồng thời khích lệ trẻ tự tìm tòi, tự khám phá thì khả năng quan sát của trẻ luôn đuợc rèn luyện trong cuộc sống thuòng ngày. Phuong pháp giải quyết “tại sao bố lại có râu?” “vì bố là đàn ông. trong co thế của đàn ông có hoóc-môn khiến cho râu mọc.” Trả lời nhu vậy tuy đã giải đáp được câu hỏi mà trẻ đưa ra, nhưng đối với một bé trai thì đế hiểu được câu trả lời này lại là điều rất khó. Chúng ta phải thừa nhận rằng, các câu hỏi của bé trai đặt ra đôi khi rất khó trả lời, nếu tiến hành thảo luận với trẻ thì chỉ càng khiến trẻ càng mơ hồ hon, như vậy chi bằng dùng trái tim đề thấu hiểu gốc rễ của vấn đề, rồi trả lời bằng những câu mà trẻ có thể hiểu được, ngoài ra, có thể đặt ra nhiều câu hỏi khác để trẻ tự suy nghĩ. Nói chung, trẻ 3, 4 tuổi rất hay bắt chước theo người khác, trẻ thường muốn bắt chước người lớn, do vậy, những câu hỏi mà trẻ đặt ra thực ra cũng chỉ biểu đạt một nguyện vọng, chúng không hỏi lý do mọc râu, mà là “muốn giống như bố, muốn trải nghiệm cảm giác cạo râu”. Do vậy, lúc này cha mẹ có thể nói với trẻ rằng, các bé trai sau này trở thành người lớn cũng đều mọc râu. nếu trẻ vẫn chưa hài lòng thì có thể nói tiếp: “Chắc chắn con sẽ mọc râu như bố, đến lúc đó con có thể cùng cạo râu với bố”. Thông thường, trẻ nghe nói vậy sẽ cảm thấy hài lòng. Không phải sinh ra trẻ đã cảm thấy thích thú mọi sự vật, do vậy cha mẹ phải khích lệ trẻ chịu khó quan sát, ngoài ra còn phải giúp trẻ nằm bắt phuơng thức quan sát. Các học giả nghiên cứu phuơng pháp giáo dục trẻ cho rằng, phuơng pháp tốt nhất để bồi duỡng khả năng quan sát đó là dạy trẻ những điểm chung và điểm riêng, nhu vậy sẽ có tác dụng quan trọng giúp trẻ tăng thêm sự hiểu biết, làm quen với thế giới, phát triển trí lực và hình thành tố chất tâm lý tốt. https://thuviensach.vn Khi trẻ Nói: “mẹ ơi, con muôn lây mẹ” Trẻ trước độ tuổi đi học thường sống rất tình cảm với cha mẹ, biểu hiện của trẻ từ 3-7 tuổi rất rõ ràng, các nhà tâm lý học gọi đó là “phức cảm Êđip” (1) (tức dục vọng vô ý thức của một đứa trẻ đối với cha/mẹ khác giới tính với nó). Nhà phân tích tâm lý - tinh thần Sigmund Schlomo Freud cho rằng, phức cảm Êđip có lợi cho việc bồi duỡng tính cách độc lập của con cái. Sau tuối dậy thì, “phức cảm Êđip” của đa số trẻ sẽ tự mất đi, không ảnh huởng đến sự hình thành tính cách riêng. Có một số ít nguời sau tuổi dậy thì vẫn duy trì tình trạng “phức cảm Êđip” rất nghiêm trọng, tình trạng này sẽ tác động xấu đến cuộc sống sau này, đặc biệt là đối với cuộc sống hôn nhân, nếu không đuợc huớng dẫn đúng đắn thì sẽ dần phát triển thành vấn đề tâm lý. Tình huống ăn tối xong, mẹ của hải ngồi ở phòng khách, dùng các miếng xếp hình xếp thành con đuờng cao tốc và dựng một cây cầu vuợt, 2 mẹ con đang chuẩn bị choi trò choi đua xe, hải thích thú vô cùng, chốc chốc lại cuòi khúc khích. Sau vài luợt, hải bỗng nói: “Mẹ oi, có phải mẹ rất thuơng con không?” “đuơng nhiên rồi, con yêu!” “Mẹ có biết con cũng yêu mẹ nhiều lắm không?” Không đợi mẹ trả lời, hải liền nói: “Con muốn lấy mẹ!” “Không đuợc, mẹ đã lấy bố rồi.” Mẹ nói. “Thế thì mẹ cứ lấy thêm lần nữa, lần này là lấy con!” Nói xong hải ôm chặt lấy mẹ rồi hôn lên má của mẹ. (1) Còn gọi là mặc cảm Êđip trong lòng hải tự nhủ: “Con muốn hàng ngày mẹ đều kể chuyện cho con, cùng choi với con. Nếu con lấy mẹ thì mẹ sẽ không đi làm nữa, mà suốt đòi sẽ không rời xa con.” Mới đây, hải đem tâm sự này nói với cậu bạn thân nhất của mình, bạn này tên là Long, Long cũng nói: “Mình cũng đã nói với mẹ từ lâu rồi, khi nào mình lớn, mình sẽ lấy mẹ!” Phân tích tinh huống Nói chung, khi trẻ trước độ tuổi đi học tự dưng tuyên bố “kế hoạch kết hôn” của mình, không ít các bậc cha mẹ sẽ cảm thấy khó khăn và không biết xử trí như thế nào. Có những bà mẹ không nén được giận đã mắng té tát: “đừng có nói bậy!” họ thậm chí còn vô cùng lo sợ rằng con mình https://thuviensach.vn mới còn nhỏ thế mà đã suy nghĩ vẩn vo đến chuyện giới tính. Thực ra, khi trẻ nói “Con muốn lấy mẹ” hoặc đề cập đến vấn đề nhạy cảm như “tại sao phải kết hôn”, cha mẹ hãy cứ bình tĩnh, không nên quá hoảng hốt. Như bé hải trong tình thế trên, bé muốn lấy mẹ chỉ là muốn bày tỏ sự yêu mến vô hạn mà bé dành cho mẹ, hơn nữa, bé cho rằng phải dùng từ “lấy” mới có thể bày tỏ được hết tình cảm của mình. Thực ra, rất nhiều trẻ đã từng nói với cha mẹ rằng “Con yêu mẹ, con muốn lấy mẹ”. Thông thường, ý mà trẻ muốn truyền đạt đến cha mẹ đó là: trẻ muốn mãi mãi được ở bên cha mẹ. đây là một tình cảm vừa ấm áp vừa đáng yêu, cha mẹ nên coi đó là niềm vui và hạnh phúc, tuy nhiên, ý này lại thường bị cha mẹ hiểu sai. “phức cảm Êđip” là mối quan hệ giao tiếp cơ bản nhất, đồng thời cũng là mối quan hệ giao tiếp diễn ra sớm nhất, các mối quan hệ giao tiếp sau khi trưởng thành đều chịu tác động của “phức cảm Êđip” ở các mức độ khác nhau. Có thể nói, các mối quan hệ giao tiếp sau này đều là một dạng biến hình của “phức cảm Êđip”. “phức cảm Êđip” xuất hiện ở trẻ từ 3-6 tuổi chủ yếu là chỉ sự quyến luyến của trẻ đối với người chăm sóc chúng, đó cũng được gọi là “phức cảm Êđip” đầu tiên. Sau khi trẻ bước vào tuổi dậy thì thì “phức cảm Êđip” này sẽ tự nhiên mất đi. đương nhiên, nếu khi trẻ còn rất nhỏ mà được người khác nuôi dưỡng và dạy dỗ, thì trẻ cũng có thể nảy sinh “phức cảm Êđip” này đối với người khác ngoài mẹ, mà tình trạng này ngày càng trở nên phố biến trong xã hội hiện nay. Nắm bắt tâm lý “phức cảm Êđip” là mối quan hệ giao tiếp cơ bản nhất, đồng thời cũng là mối quan hệ giao tiêp diên ra sớm nhât. trẻ 5 tuôi thường có biêu hiện rõ nhât vê “phức cảm Êđip”, cùng với sự gia tăng độ tuối, “phức cảm Êđip” này của trẻ sẽ dần mất đi. Nếu trẻ nói muốn lấy bố/mẹ, cha mẹ phải hỏi rõ suy nghĩ của trẻ, để chúng thổ lộ tình cảm của mình, đồng thời để chúng nắm bắt được phương thức bày tỏ tình cảm. Nếu tình trạng “phức cảm Êđip” của trẻ nghiêm trọng thì cha mẹ phải hướng dẫn trẻ những điều cần thiết, tuyệt đối không được quát mắng trẻ. Phương pháp giải quyết Các bậc cha mẹ hãy tích cực tìm cách giúp trẻ vượt qua “phức cảm Êđip”. vì nếu trẻ cứ mãi lưu luyến một đối tượng cố định thì tất sẽ không có lợi cho sự trưởng thành, nó sẽ hạn chế sự phát triển mang tính xã hội của trẻ. Do vậy, là cha mẹ thì phải tạo ra môi trường phù hợp với trẻ, để chúng thoát ra khỏi sự bao bọc của cha mẹ, từ đó bồi dưỡng khả năng xã giao ngay từ khi còn https://thuviensach.vn nhỏ. 1. Năng cho trẻ tiếp xúc với mọi người bước sang thế kỷ 21, phụ nữ đa phần đều ra ngoài làm việc chứ không chỉ ở nhà làm nội trợ nữa. Những ngôi nhà cũng được coi như cái lồng son, giam giữ những đứa trẻ đáng yêu năng động, người trông nom những đứa trẻ này thường là ông bà của chúng, trước muôn vàn nỗi băn khoăn, ông bà của trẻ thường không muốn cho trẻ ra ngoài, cho dù thi thoảng trẻ được ra ngoài nhưng cũng phải có người đi cùng, lúc nào họ cũng ẵm trẻ trên tay, dường như họ lo rằng trẻ sẽ xảy ra chuyện nếu ở ngoài vòng tay người lớn. Lâu dần, khả năng tiếp xúc với thế giới bên ngoài của trẻ ngày càng kém, khiến trẻ càng quấn quýt mẹ hơn. Do vậy, cha mẹ phải chủ động cho trẻ đi ra ngoài và tiếp xúc nhiều hơn với người ngoài để trẻ thành người cởi mở và quảng giao. 2. Cha mẹ và trẻ cùng tham gia các hoạt động đế tận hưởng niềm vui hiện nay, trong xã hội đã hình thành rất nhiều nhóm “đồng đẳng” nhằm phát triển quan hệ thân tình, trẻ cùng lứa tuổi vui chơi, học tập cùng với cha mẹ, điều này rất có ích cho việc thúc đẩy sự phát triển mang tính xã hội của trẻ, đồng thời các bậc cha mẹ trẻ cũng có thể chia sẻ các kinh nghiệm giáo dục. điều bố ích hơn đó là, sau này khi trẻ đi học, chúng sẽ phát hiện thấy rằng sự hướng dẫn của thầy cô và cha mẹ đều rất giống nhau, như vậy trẻ càng dễ thích ứng với cuộc sống nhà trường. 3. Nhà trẻ là đại gia đình đứa trẻ nào khi đi nhà trẻ cũng đêu cảm thây lo lăng vì phải xa ròi cha mẹ, do vậy, rất nhiều bậc cha mẹ cảm thấy chùn lòng. Thực ra, cha mẹ phải chia tay dứt khoát, đồng thòi thuờng xuyên liên lạc với cô giáo để cô nắm bắt đuợc thói quen sinh hoạt của trẻ. Ngoài ra, phải thuờng xuyên nói với trẻ những câu kiểu “Cô giáo cũng thuơng con nhu mẹ”, để trẻ chóng cảm thấy thân thiết với cô giáo, từ đó giúp trẻ dễ dàng vuợt qua thòi kỳ quan trọng này. https://thuviensach.vn Khi trẻ hỏi: “tại sao các Bạn trai Không được mặc Đôi với đa sô các bậc cha mẹ thì việc giáo dục giới tính cho trẻ là rât đơn giản: bé trai là bé trai, bé gái là bé gái, không cần phải giáo dục đặc biệt, tuy nhiên, các chuyên gia lại cho rằng, tiến hành giáo dục vai trò giới tính một cách đúng đắn cho trẻ là việc làm vô cùng cần thiết. Giới tính quyết định mô thức hành vi của một nguời, nhu mọi nguời yêu cầu hành vi của nam giới phải thế hiện đuợc khí thế mạnh mẽ, còn hành vi của nữ giới phải thể hiện đuợc vẻ dịu dàng nữ tính, tuy giới tính là do yếu tố di truyền quyết định, nhung ý thức giới tính lại là kết quả giáo dục của nguời lớn. điều này không chỉ liên quan đến quan hệ xã giao, tình cảm, hôn nhân và cuộc sống gia đình bình thuờng sau này của trẻ, mà còn ảnh huởng đến sự phát triển về tâm lý. Tình huống 1 Bố mẹ của huy thuờng rất bận, họ hay phải đi công tác nên ít có thời gian ở bên huy. từ nhỏ, huy đã sống ở nhà bà ngoại cùng với các chị em họ. bà ngoại nói con gái “dễ nuôi” nên thuờng cho huy mặc quần áo của chị họ, lại còn đề tóc dài rồi tết tóc đuôi sam nên trông huy rất giống một bé gái. Ngày huy sinh nhật 5 tuôi, bé đuợc bô mẹ đón vê nhà. Khi bô mẹ làm dáng cho huy thì phát hiện ra một vấn đề: huy chỉ thích quần áo và đồ chơi của con gái, không hề thích quần áo và đồ chơi của con trai. Ở nhà trẻ, huy chỉ thích chơi với các bạn gái, ngay cả dáng vẻ và giọng nói cũng ngày càng giống con gái. Một hôm, sau khi hết giờ học, huy lao ngay vào lòng mẹ đang đợi đón mình rồi khóc nức nở, huy tủi thân nói: “tại sao các bạn cứ chê cuời con? tại sao các bạn gái đuợc mặc váy mà con lại không chứ?” Tình huống 2 Mang song thai thuờng khiên nguời ta cảm thây thích thú, vì cả hai đêu có tuớng mạo nhu nhau, mặc quần áo giống nhau, sử dụng đồ dùng giống nhau, thậm chí hành vi cử chỉ cũng đều giống nhau, đúng là một gia đình thú vị. Kiều và Nam là hai chị em sinh đôi vừa thông minh vừa đáng yêu, cả hai đều sắp tròn 5 tuổi, vào ngày sinh nhật, mẹ đua hai chị em đi chợ mua đồ, mẹ mua cho mỗi nguời một đôi giày giống nhau. Nam thấy vậy vui lắm, vì giày của chúng khi chạy không phát ra tiếng kêu. Mẹ định mua thêm cho Kiều một chiếc váy, Nam nhìn thấy chiếc váy đẹp nên cũng rất thích, nó liền nói với https://thuviensach.vn mẹ: “Mẹ oi, con cũng muốn một chiếc váy nhu vậy”. “đây là váy của chị mà.” “Nhung con cũng muốn có một chiếc váy như vậy!” Nam nói. “Em là con trai, em không được mặc váy!” Kiều đứng bên nói. “tại sao con trai lại không được mặc váy?” Nam hỏi. “Chỉ có con gái mới............... ” Phân tích tình huống “tại sao con trai không được mặc váy?” Khi trẻ đưa ra câu hỏi này, rất nhiều cha mẹ sẽ cho rằng: Chắc chắn do trẻ nhìn thấy người khác mặc váy đẹp nên cũng muốn mặc. qua ví dụ trên có thể thấy rằng, trẻ không phải chỉ muốn mặc váy đẹp, mà do chúng vẫn chưa ý thức được sự khác biệt về giới tính. “Mẹ oi, con là con trai hay con gái? Mẹ là đàn ông hay phụ nữ?” Người lớn cho rằng đó là điều quá dễ hiểu, nhưng đối với một đứa trẻ thì đó lại là một vấn đề rất khó xác định. Khi cha mẹ nói với trẻ “Con cũng là đàn ông như ba”, hay “Con cũng là phụ nữ như mẹ”, thì đối với bọn trẻ, con trai và con gái chẳng qua chỉ là 2 từ vựng mới học được mà thôi. Trẻ 4, 5 tuổi do đã từng tiếp xúc nhiều với các bạn nên cũng có chút khái niệm trừu tượng về giới tính, và bắt đầu thích tìm hiểu các vấn đề về giới tính như: tại sao các bạn gái lại thường tết tóc? tại sao các bạn trai lại không được mặc váy?... điều này đòi hỏi cha mẹ ngay từ khi trẻ còn nhỏ đã phải tạo cho trẻ ý thức rõ ràng về sự khác biệt giới tính. Có những bậc cha mẹ vì lý do nào đó mà trang điểm và ăn vận kiểu khác giới cho con, tức biến con trai thành con gái, hoặc biến con gái thành con trai. Cha mẹ chỉ cho con ăn mặc theo ý của mình mà không hề nghĩ rằng điều đó rất dễ làm xáo trộn ý thức giới tính của trẻ, khiến cho chúng không thế nhận ra giới tính thật của mình, thậm chí còn tạo ra những ảnh hưởng xấu cho cuộc sống sau này. Những bé trai có vấn đề về nhận thức giới tính thường thích mặc quần áo của con gái, chúng cũng có thế nhận ra vẻ nữ tính của mình, chúng cảm thấy rằng: là con gái sẽ được quan tâm và khen ngợi nhiều hon. Còn có những trẻ có thể biểu hiện sự mâu thuẫn này ngay ở lúc sắm vai, làm nhũng việc mà người khác giới làm, thậm chí còn gặp giấc mo tưong ứng, ví dụ, bé trai nằm mo thấy mình là con gái, lại được thừa hưởng những điếm mạnh của con gái. Nắm bắt tâm lý đối với sự nhận thức về giới tính, trẻ không chỉ chịu ảnh hưởng từ phía cha mẹ, mà những https://thuviensach.vn người, những sự việc, sự vật hàng ngày trẻ thường xuyên tiếp xúc cũng đều có thể ảnh hưởng đến sự hình thành cách nhìn nhận của trẻ. Do vậy, các chuyên gia cho rằng, trong quá trình giới tính hóa ở trẻ, không cho phép được thay đối cách nhìn nhận về giới tính. Là con trai thì cứ để trẻ sống trong thế giới của con trai, thích những thứ mà con trai thích, và làm những việc mà con trai làm. Phương pháp giải quyết giới tính là vấn đề sinh lý, sự khác biệt về nam và nữ không chỉ thề hiện qua các bộ phận trên cơ thể, mà còn thể hiện rất nhiều qua sự nhận biết xã hội và hành vi tâm lý. Chính vì có những kỳ vọng khác nhau về nam và nữ, nên mới có sự phân biệt nam nữ, cha mẹ phải làm cho trẻ hiểu rõ điều này. Cha mẹ càng phải làm cho trẻ hiểu rõ một điều đó là: Con trai phải làm những việc gì, phải ra dáng như thế nào; con gái phải làm những việc gì, phải làm dáng như thế nào. Như vậy trẻ mới nhận thức rõ hơn và toàn diện hơn về giới tính. Nếu trẻ hỏi bạn: “tại sao con trai không được mặc váy?” thì cha mẹ tuyệt đối không được trả lời quá rõ ràng, vì nhũng câu trả lời như vậy thường quá sâu xa đối với trẻ, nên cơ bản không thể đáp ứng được mong muốn học hỏi của trẻ. Chúng không thể có được sự nhận thức đúng đắn về giới tính của mình thông qua cha mẹ, đồng thời cũng không thể lý giải được sự mong đợi của xã hội đối với giới tính của một con người, như vậy đương nhiên không thể dễ dàng hình thành quan niệm giới tính. Cha mẹ có thể nắm bắt cơ hội để tiến hành giáo dục giới tính đúng đắn cho trẻ. qua cuộc sống thuờng ngày, phải làm cho trẻ nhận biết đuợc sự khác biệt giữa hai giới tính, ban đầu có thể nói qua về sự khác biệt của bộ phận sinh dục của nam và nữ, để chúng hiểu sơ qua về sự khác biệt giữa nam và nữ. Sau đó có thể thông qua cách ăn mặc, vui chơi, hành vi hoặc ngôn ngữ đế giúp trẻ nhận thức rõ đuợc sự khác biệt về giới tính, phải làm cho trẻ hiếu rằng, con gái có vẻ đáng yêu của con gái, con trai cũng có vẻ mạnh mẽ của con trai. Ngoài ra, cha mẹ cũng phải làm cho trẻ hiểu rằng, cho dù là trai hay gái thì cũng đều là con ngoan của cha mẹ, đồng thời huớng dẫn trẻ cách chung sống riêng với từng giới tính. https://thuviensach.vn Khi trẻ hỏi: “Nhà ta Nghèo lảm phải KhôNg ạ? ” Các nhà tâm lý trẻ em cho biết: trẻ sinh ra đã có hứng thú với đồng tiền, giáo dục về vấn đề tiền bạc ngay từ nhỏ sẽ giúp trẻ có một quan niệm đúng đắn và tích cực về đồng tiền, từ đó hình thành thói quen quản lý tiền bạc tốt và luôn ý thức đuợc giá trị của đồng tiền. Tình huống buổi chiều khi vừa từ nhà trẻ về, Cuờng nói với mẹ là muốn dùng điện thoại, thế là mẹ lấy cho Cuờng muợn điện thoại, Cuờng mải mê chơi suốt, thậm chí hôm sau còn đem theo đi học. Một tối nọ, Cuờng trèo lên ghế sofa ngồi và nói: “Mẹ ơi, con thấy bố của bạn vỹ giàu lắm!” “ủa, sao thế con?” “vì bố bạn ấy ngày nào cũng đi ô tô đến đón bạn ấy, hôm nay bạn ấy còn mang theo một chiếc điện thoại đời mới. Ngày mai con không mang điện thoại đi nữa, thực ra tính bằng miệng cũng đuợc.” “hả?” “Mẹ ơi, nhà ta nghèo lắm phải không ạ?” “Mẹ nghĩ là nghèo, bố của bạn Thanh còn có sữa đề bán cho nguời ta, chúng ta thì chẳng có thứ gì đế bán cả, cho nên mới không có tiền.” Nguời mẹ bận bịu trong bếp không nói nữa, chị nghĩ: Con trai mình đã bắt đầu nghĩ đến vấn đề xã hội rồi, để khi nào có cơ hội chị sẽ nói với Cuờng: “bố mẹ không có nhiều tiền, nhung trải qua sự nỗ lực thì cũng đủ để con phát triển khỏe mạnh, bố mẹ còn có rất nhiều tình thuơng để dành cho con.” Phân tích tình huống Khi trẻ hỏi “Nhà ta nghèo lắm phải không ạ?”, thì cha mẹ phải trả lời câu hỏi này nhu thế nào? Nên công bố tình hình tài chính của gia đình, hay nói với trẻ: “Nhà ta nghèo lắm”, hoặc nói “Nhà ta thuộc dạng bình thường.” đối với đa số các bậc cha mẹ thì việc công bố tình hình tài chính của gia đình với trẻ là một vấn đề khó xử. Nếu hỏi một đứa trẻ 4, 5 tuổi: “tiền từ đâu mà CÓ?”, chắc chắn sẽ có trẻ nói: “tiền lấy từ ngân hàng”, đó là do trẻ chỉ nhìn thấy việc cha mẹ lấy tiền từ ngân hàng, chứ chúng không thực sự hiểu rằng: đồng tiền là thù lao mà cha mẹ phải làm lụng vất vả mới kiếm được. https://thuviensach.vn Nắm bắt tâm lý đa số mọi người đều kiêng nhắc đến từ “nghèo”, thực ra trên thế giới, giàu nghèo cũng chỉ là xét một cách tưong đối, đồng thời cũng là một sự tồn tại khách quan, bất kể giàu hay nghèo thì vấn đề quan trọng vẫn là làm thế nào để giao lưu với trẻ, để trẻ bất kể môi trường bên ngoài, bất kể điều kiện như thế nào cũng đều có một tâm trạng vui vẻ. Ngoài ra, cha mẹ còn phải làm cho trẻ hiểu rằng, hoàn cảnh và điều kiện ngoại cảnh của con người có thể thay đối nếu có sự cố gắng, ham muốn của con người không bao giò có điểm dừng, và luôn có cái không thể với tới, cho nên phải biết cách khắc phục. Phương pháp giải quyết hiện nay, đa số các gia đình đều sinh hai con, trẻ không còn phải sống một cuộc sống nghèo túng, nên thường muốn gì đòi nấy, còn cha mẹ cũng luôn cố gắng đáp ứng yêu cầu của trẻ. trong quan niệm của trẻ, dường như lúc nào bố mẹ cũng sẵn có tiền. Do vậy, chuyên gia cho rằng, ngay từ nhỏ cha mẹ phải giúp trẻ thiết lập quan niệm đúng đắn về đồng tiền. Khi trẻ đặt ra các câu hỏi liên quan đến vấn đề tiền bạc, cha mẹ phải tùy từng câu hỏi cụ thể mà đưa ra câu trả lời xác đáng. 1. “Nhà ta nghèo lắm phải không?” Khi trẻ hỏi câu này, cho dù nhà nghèo hay giàu cũng chỉ cần nói với trẻ “bình thường” là được, đồng thời nói với trẻ: “bố mẹ có đủ tiền đế mua thức ăn, quần áo và những vật dụng cần thiết.” từng có một nhà giáo dục khuyên cha mẹ rằng: Cho dù của cải có nhiều đến mấy cũng không cần thiết phải khiến trẻ nghĩ rằng, chúng muốn gì được nấy, hoặc cậy thế để khoe khoang với láng giềng. 2. “Mẹ kiếm được bao nhiêu tiền?” Khi trẻ hỏi vê chuyện tiên bạc, thì cha mẹ hoàn toàn không cân phải trả lời bằng con số cụ thể, vì lúc này trẻ vẫn chưa có khái niệm cụ thể về con số, cho dù câu trả lời của bạn là bao nhiêu thì đối với trẻ cũng chỉ là một con số xa lạ, như vậy trẻ khó mà biết được nhà mình giàu hay nghèo. Cha mẹ chỉ cần nói đon giản với trẻ “Số tiền cha mẹ kiếm được đủ để nuôi sống gia đình chúng ta” là được. 3. “Tiền từ đâu mà có?” Có lẽ rất nhiều đứa trẻ khi nhìn thấy cha mẹ rút tiền đều cảm thấy tò mò, cho rằng máy atM cũng có thể tạo ra tiền. Khi trẻ hỏi “tiền từ đâu mà CÓ?”, cha mẹ phải nói rõ với trẻ rằng, tiền là https://thuviensach.vn thù lao kiếm được sau khi lao động vất vả, nếu không lao động thì sẽ không có tiền, qua đó để loại bỏ khái niệm sai lầm “tiền được tạo ra từ máy atM”. https://thuviensach.vn Vì sao trẻ Không thê tập trung chú ý? Chú ý tức là sự hướng đến và tập trung của một cá thề đến một đối tượng bên ngoài, là một trạng thái tâm lý đi kèm với các quá trình nhận biết, bất kể là nhìn, nghe hay nghĩ cũng đều phải “chú ý”, muốn hoàn thành một việc thì cũng phải “chú ý” mới làm được. Do vậy, sự chú ý tồn tại khắp mọi nơi mọi lúc, tuy nhiên, sự chú ý của trẻ lại được bàn theo một cách khác. Không thể tập trung chú ý là hiện tượng rất thường gặp ở trẻ. Do sự hạn chế về mức độ phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần nên trẻ không thể tập trung chú ý lâu vào một việc, mà thường chuyền từ việc này sang việc khác. Thói quen này của trẻ có ảnh hưởng rất lớn đến việc học và chơi. Do vậy, cha mẹ phải cố gắng giúp trẻ thay đối thói xấu này. Tình huống 1 Lan anh đã được 4 tuổi 8 tháng, bé rất năng động và đáng yêu, nhưng bé lại không thế nào tập trung chú ý được, ví dụ, bảo bé vẽ thì bé chỉ ngồi vẽ một lát rồi bắt đầu nghịch bút, nghịch bút được một lát lại rồi lại xé vụn tờ giấy đang vẽ dở, cho dù thế nào cũng không chuyên tâm làm việc chính. Mẹ Lan anh còn nói: “Ngoài ngồi trước ti vi xem hoạt hình thì các việc khác con đều không thể kiên trì quá 20 phút, điều này khiến tôi rất lo lắng”, bố mẹ cho bé xem sách, nhưng bé chỉ xem một lát rồi cứ thấp thỏm muốn chạy đi chơi bóng với các bạn. Người mẹ buồn rầu nói: “Con ngồi xem sách chỉ được một lúc, nhưng khi chơi thì đến một tiếng cũng không thấy mệt. vậy có cách nào đế giúp trẻ luôn tập trung không?” Tình huống 2 Con trai của chị hoa rất hiếu động, tuy nhiên sự hiếu động quá mức này lại khiến chị rất buồn. Chị hoa nói: “Con trai tôi sắp tròn 5 tuối rồi, nhưng khả năng chú ý lại không có, làm việc gì cũng chỉ được chốc lát, lúc làm việc này, lúc làm việc khác. Khi chơi cũng như vậy, lúc thì chơi máy bay, lúc thì chơi ô tô, đặc biệt là khi tôi kế chuyện thì bé chỉ ngôi nghe được vài phút là muôn bỏ đi, xem sách cũng không tập trung, tôi sợ con sẽ hình thành thói quen xấu”. Phân tích tình huống Khả năng chú ý của trẻ là chỉ khả năng trẻ có thể tập trung ý chí vào một sự vật hoặc một trò choi nào đó mà không bị tác động bởi những kích thích bên ngoài. Thời gian tập trung chú ý của từng độ tuổi, từng giai đoạn phát triền và từng cá thể có sự khác nhau, trẻ càng lớn thì thời gian tập trung càng tăng. Nghiên cứu của các nhà tâm lý trẻ em chứng minh, trẻ trên 3 tuối chỉ có thể https://thuviensach.vn tập trung chú ý đến một sự việc trong một khoảng thời gian rất ngắn, chừng 3-5 phút, trẻ trên 4 tuổi duy trì được khoảng 10 phút, trẻ 5-6 tuổi thì có thể duy trì khoảng 15 phút, đương nhiên, đó chỉ là thời gian trung bình, còn trong thực tế thì mỗi trẻ một khác. Nguyên nhân khiến trẻ không tập trung 1. Bị làm phiền bởi các yếu tố không liên quan tất cả những sự vật mới lạ đều có thể thu hút sự chú ý của trẻ, làm phiền đến hoạt động mà chúng đang tiến hành. Như sắc màu và âm thanh của môi trường, người và xe cộ qua lại đều có thể phân tán sự chú ý của trẻ. 2. Quá mệt mỏi Do sức chịu đựng của hệ thống thần kinh ở trẻ tương đối kém, nên nếu để các dây thần kinh ở lâu trong trạng thái bó căng hoặc thực hiện một hoạt động nhàm chán thì có thể gây mệt mỏi. Nếu buổi tối cho trẻ xem ti vi, chơi đùa lâu mà không đôn đốc trẻ ngủ sớm dậy sớm thì có thể khiến cho trẻ không được ngủ đủ giấc, ngày hôm sau trẻ khó mà tập trung nổi. 3. Trẻ không hứng thú với một số sự vật việc mà cha mẹ yêu cầu trẻ làm quá khó, khiến trẻ có tâm lý ngại khó, việc quá dễ cũng không thể thu hút được trẻ. Chỉ có chọn đúng việc vừa sức và có yếu tố lạ mới có thể tạo ra và duy trì được sự chú ý của trẻ. 4. Khả năng thay đối chú ý kém Do trẻ còn quá nhỏ, khả năng thay đối chú ý của trẻ vẫn chưa hoàn thiện, nên thường không thể kịp thời tập trung chú ý tới một sự vật đáng được chú ý. Ngoài ra, nếu lượng vận động trước đó quá nhiều, trẻ bị kích thích quá mạnh, tâm trạng quá hưng phấn thì rất khó chú ý đến hoạt động sau đó, cho nên rất dễ bị phân tâm. Nắm bắt tâm lý tập trung chú ý là yếu tố cần thiết đế hoàn thành bất kỳ hoạt động nào, tuy nhiên, đế có được sự chú ý thực sự thì phải có nỗ lực cao, mà nỗ lực càng cao thì năng lượng tiêu hao càng nhiều, dẫn tới dễ bị mệt mỏi, đặc biệt là trẻ 5 tuổi sẽ rất khó đế duy trì sự tập trung chú ý thực sự trong thời gian dài. Chúng ta nói trẻ không tập trung chú ý, thường là nói sự chú ý của trẻ vẫn chưa thực sự tập trung, do đó có thể thấy, sự chú ý không chủ đích của trẻ luôn chiếm ưu thế, bất kỳ một sự vật mới lạ nào cũng đều có thể thu hút trẻ. Cha mẹ phải sử dụng phưong pháp thật linh hoạt, không https://thuviensach.vn ngừng kết hợp hai loại chú ý của trẻ, để hoạt động của não lúc căng lúc chùng, như vậy trẻ vừa có thể làm tốt việc, vừa không quá mệt mỏi. Phương pháp giải quyết (1) Nếu trẻ không thể tập trung chú ý vì sự tác động của những nhân tố kích thích không liên quan thì cha mẹ phải tìm cách loại bỏ tất cả những tác động đó đế giữ cho môi trường của trẻ luôn được yên tĩnh và trong lành. (2) Nếu do trẻ quá mệt mỏi thì lúc này cha mẹ phải sắp xếp cho trẻ thời gian nghỉ ngơi hợp lý, để trẻ được nghỉ ngơi thoải mái và ngủ đủ giấc, đó là điều kiện tiên quyết để trẻ có được một sinh lực tràn trề. (3) Không thể tập trung chú ý ở đây có thể tồn tại một vấn đề về sự hứng thú. Khi trẻ cảm thấy hứng thú trước một sự vật nào đó thì thời gian tập trung chú ý có thể kéo dài như một kỳ tích. Cha mẹ có thể lợi dụng đặc điểm này mà nghĩ ra biện pháp khéo léo để biến nhiệm vụ thành hứng thú, đồng thời để trẻ có hứng thú mạnh mẽ đối với hoạt động mà trẻ muốn làm, nhằm mục đích khơi gợi trí ham học hỏi, bồi dưỡng niềm dam mê, từ đó thúc đẩy sự tập trung chú ý của trẻ. (4) Nếu khả năng thay đối sự chú ý của trẻ kém thì cha mẹ phải hướng dẫn trẻ tích cực động não, biến trạng thái bị động thành chủ động, như vậy sẽ rất có lợi cho việc duy trì sự chú ý của trẻ. Trẻ 5 tuôi hay Nói Dôi Nói dối khiến người ta ghét bỏ, trẻ nói dối càng khiến cha mẹ tức giận, trẻ vốn hồn nhiên đáng yêu, nhưng trẻ 5 tuổi đã biết nói dối, điều này khiến rất nhiều cha mẹ không thể nào hiểu nổi. Nói chung, người lớn nhìn nhận thế giới khách quan và logic, nhưng cách nghĩ của trẻ lại chủ quan và phi hiện thực, trẻ thường nói dối trong tình trạng bản thân không thề tự chủ và không còn kế hay. Tình huống Có một cậu bé từ lâu đã cảm thấy ngán ngẩm việc cha mẹ bắt cậu học chữ, cho nên cậu quang hết bài tập mà mẹ giao ở đấy rồi đi choi. Khi mẹ đi làm về hỏi “Con làm xong bài tập chưa?” thì cậu nói: “Con làm xong rồi ạ”. Nhưng khi mẹ bảo cậu mang bài tập cho mẹ kiểm tra thì cậu lại cuống quýt nói với mẹ: “Con đi làm ngay đây ạ”. Phân tích tình huống đối với việc nói dối của trẻ, ở nước ngoài từng có một thực nghiệm như thế này: trong góc một căn phòng rất rộng có đế một cái lồng, bên trong có một con thỏ, còn ở góc đối diện có để https://thuviensach.vn một đống đồ choi, vài quyển truyện tranh và một ít kẹo. Khi tiến hành thực nghiệm, mỗi lần chỉ cho một trẻ vào phòng. Sau khi trẻ vào phòng, người làm thực nghiệm cho biết sẽ ra ngoài vài phút và dặn bé canh chừng con thỏ ở góc nhà. Chưa được vài phút, đứa trẻ đã bị lôi cuốn bởi đồ choi và kẹo ở góc bên kia, thế là lao ngay tới và quên mất nhiệm vụ canh chừng con thỏ. Người làm thực nghiệm thông qua camera nhìn thấy thế liền ấn ngay chốt để con thỏ roi xuống lồng đặt sẵn bên dưới. Khi trẻ quay lại thì không nhìn thấy con thỏ đâu. Lúc này người làm thực nghiệm vào phòng hỏi bé vì sao con thỏ mất tích. trước Tình huống này, trẻ thường có rất nhiều phản ứng, từ việc hoàn toàn phủ nhận sự việc đến việc miễn cưỡng kể rõ đầu đuôi câu chuyện. Người làm thực nghiệm hỏi càng gắt gao thì trẻ càng không dám thừa nhận sự lơ là của mình. Thực nghiệm này cho chúng ta thây: Nêu bị uy hiêp thì dường như đứa trẻ nào cũng đều nói dối. Lúc đầu người mẹ hỏi, đứa trẻ sợ sẽ bị mẹ trách mắng vì tội chưa làm bài tập nên đã tìm kế tạm thời đó là nói dối “Con làm xong rồi”. Nhưng nó lại không ngờ mẹ lại yêu cầu mang bài tập cho mẹ kiểm tra. rõ ràng, sự việc này có thể xảy ra là do trẻ vẫn chưa có khả năng tư duy logic, nên đế thoát nguy, trẻ đã tìm cách nói dối. Do vậy, khi trẻ nói dối kiều này, cha mẹ không nhất thiết phải lo lắng, càng không nhất thiết phải tìm cách quản thúc trẻ nghiêm khắc hơn. Nếu lúc này cha mẹ không phân biệt trắng đen mà trách mắng trẻ, thậm chí trừng phạt trẻ thì rất có thể trẻ sẽ cảm thấy càng bất an hơn, và như vậy sẽ tìm ra các cách nói dối khác, tuy nhiên, cha mẹ cũng không thề vì thế mà bỏ mặc, để trẻ biến thành kẻ chuyên nói dối. việc mà cha mẹ phải làm đó chính là tìm hiểu nguyên nhân khiến trẻ nói dối, và phải dùng lý lẽ đề giảng giải, đế trẻ nhận thức được tính nguy hại của việc nói dối. Mặc dù trẻ có nhiều cách nói dối, nhưng nguyên cớ chung quy cũng không ngoài mấy trường hợp sau: 1. Mười đứa trẻ thì có tới chín đứa không chịu thua kém ai trẻ cũng có tâm lý cạnh tranh như người lớn, chúng thường muốn tạo sự chú ý cho người khác hoặc muốn được người khác khen ngợi và âu yếm, đồng thời hi vọng rằng mình sẽ có một chỗ đứng nhỏ trong thế giới này. đương nhiên, tâm lý tích cực vươn lên này là vô cùng đáng quý, vì nó luôn lúc đẩy trẻ phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần. Nếu tâm lý không chịu thua kém ai thiếu sự chỉ dẫn đúng đắn từ người lớn thì cũng có thể dẫn đến việc nói dối. https://thuviensach.vn 2. Thông thường trẻ nói dối là để tránh phải chịu khổ Khi trẻ ý thức được rằng mình sẽ bị tốn thương, phải chịu tủi nhục và gặp nguy hiểm thì trẻ sẽ dùng cách nói dối để giải thoát cho mình. Chẳng hạn khi phạm lỗi nhưng sợ bị trách mắng nên trẻ đã tạo ra một câu chuyện khác để che giấu lỗi lầm của mình, trẻ sẽ nói là do người khác sai trẻ làm, hoặc nói là do không biết phải làm thế nào nên mới mắc lỗi. hay như khi chưa làm xong bài tập, do sợ bị phê bình nên nói dối đã làm xong rồi. 3. Trẻ quá tự ti dân đên nói dôi trong cuộc sống hiện thực, một số trẻ do thành tích học tập không tốt lắm mà không đuợc thầy cô tuyên duong, lại không đuợc bạn bè quan tâm đến nên có tâm lý tự ti vì mình không bằng nguời khác, bé Minh 5 tuổi đã là một đứa trẻ không đuợc bạn bè coi trọng, không đuợc mọi nguời chú ý, cậu đã nói dối rằng nghỉ hè bố mẹ sẽ cho cậu đi biển, và cả đi thuyền nữa, khiến các bạn cứ xúm lại hỏi han về chuyện này, và uớc ao đuợc nhu cậu. 4. Cha mẹ không guong mẫu khiến trẻ nói dối Mọi nguòi đều biết rằng, lời nói và hành động của cha mẹ có ảnh huởng trực tiếp và sâu sắc đến sự truởng thành của trẻ. ví dụ, trẻ mới đi nhà trẻ thuòng khóc không chịu đi, có một số cha mẹ thuờng nói: “hôm nay con cứ đi học rồi ngày mai không đi nữa”. Nhung sự thực không phải nhu vậy, lâu dần trẻ sẽ cho rằng nói dối là chuyện hết sức bình thuờng, vô hình trung trẻ đã học nói dối từ cha mẹ. Ngoài ra, cha mẹ cũng không đuợc xem nhẹ việc trẻ và những nguời khác nói dối. ví dụ, khi trẻ nói dối mà cha mẹ không kịp thòi chỉ bảo, phê bình và uốn nắn, cũng không tỏ ý phản đối chuyện nguời khác nói dối, không đua ra nhận xét đúng đắn của mình, thì trẻ sẽ thấy nói dối cũng không sao. Nắm bắt tâm lý từ điển định nghĩa về nói dối đó là dùng những lời nói không đúng sự thực để lừa gạt nguời khác, đó là một hành vi che đậy và làm sai sự thực có chủ ý và đã đuợc suy nghĩ cặn kẽ. đuơng nhiên, truờng hợp do khả năng phát triển về tâm lý và ngôn ngữ còn kém nên khả năng biểu đạt ngôn ngữ không tốt không phải là nói dối. Nhu đứa trẻ 5 tuổi chẳng may làm võ chậu hoa nhà hàng xóm, khi bị cha mẹ trách mắng thì thề thốt không chịu nhận, tâm lý của đứa trẻ đó là “chỉ mong rằng mình chua từng làm việc này”. Khi đứa trẻ 6 tuổi kể không đúng với mẹ rằng bạn khác đuợc mẹ cho đi choi công viên, tâm lý của nó là “muốn điều đang tuởng tuợng trở thành sự https://thuviensach.vn thực” đều không nên tính là nói dối. tuy nhiên sau khi trẻ đi học, nếu nói dối để chiếm đoạt đồ vật của nguời khác hoặc để xâm hại quyền lợi của nguời khác thì rất có thể đã xuất hiện một số vấn đề về phẩm chất đạo đức, cha mẹ phải kịp thời uôn năn. Phương pháp giải quyết Nếu trẻ nhà bạn hay nói dối thì bạn có thể làm theo cách này: 1. Không đánh giá trẻ bằng tiêu chuẩn người lớn Có rất nhiều động cơ khiến trẻ nói dối, vì vậy phải căn cứ vào tình hình thực tế để xử lý, không được tùy tiện đem tiêu chuẩn đạo đức của người lớn để đánh giá, đó là điều quá sâu xa và khó hiểu đối với trẻ. Nếu không thì không chỉ làm tổn thương đến lòng tự trọng của trẻ, mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách, và còn có thể khiến cho “bệnh” nói dối của trẻ càng trầm trọng hơn. 2. Tác động bằng tình cảm, thuyết phục bằng đạo lý, không được trừng phạt quá nghiêm khắc trẻ nói dối chắc chắn sẽ bị trách phạt, tuy nhiên không nên xử phạt quá nghiêm khắc, mà phải tác động bằng tình cảm, thuyết phục bằng đạo lý, để trẻ hiểu rằng gây lỗi thì phải chịu phạt, đồng thời cũng phải làm cho trẻ hiểu rằng, tuy cha mẹ buồn phiền vì trẻ nói dối, nhưng thực ra vẫn rất thương trẻ. Chỉ có như vậy thì phương pháp giáo dục trẻ mới đạt được hiệu quả như mong muốn. Nếu trừng phạt quá nghiêm khắc thì chỉ có thể khiến trẻ cảm thấy bất công, và để chống lại sự bất công đó, trẻ sẽ lại tìm cách nói dối. 3. Không nên truy hỏi trẻ nhiều Khi cha mẹ phát hiện thấy trẻ đang nói dối thì hầu hết liền truy hỏi ngay, thực ra là cha mẹ muốn tạo cho trẻ cơ hội nói thực, nhưng kết quả là trẻ lại càng nói dối thêm để chứng minh mình hoàn toàn ngay thẳng. Do vậy, nếu cha mẹ biết được chân tướng sự việc thì không cần phải truy hỏi nhiều. Nếu cha mẹ tuy không biết chân tướng sự việc, nhưng có thể khẳng định rằng câu trả lời của trẻ không hề đáng tin thì cũng không cần phải truy hỏi trẻ. tóm lại, không cần phải truy hỏi đứa trẻ đã nói dối, nếu không thì chỉ có thể làm cho đứa trẻ đó lại tìm cách nói dối, như vậy vừa khiến cho tâm lý của đứa trẻ càng thấy áy náy và bất an, mà cũng làm cho mình càng tức giận https://thuviensach.vn hơn. Chi bằng hãy tin tưởng vào sự suy đoán của mình, nói với trẻ rằng cha mẹ mong muốn hoặc yêu cầu trẻ phải làm như thế nào. 4. Không được chê cười, mà phải tiến hành dẫn dắt điều quan trọng nhất sau khi trẻ nói dối đó là phải dẫn dắt, chủ yếu là để trẻ hiểu rõ đúng sai, từ hậu quả của việc nói dối đế giảng giải cho trẻ hiểu được chuẩn mực đạo đức. Chê cười chỉ làm cho đứa trẻ bất mãn, từ đó mất đi niềm tin. 5. Cho trẻ nếm cảm giác bị lừa gạt ví dụ, khi trẻ muốn đi choi công viên, cha mẹ có thể đồng ý, nhưng một lát sau lại không thừa nhận, và trẻ sẽ hỏi tại sao cha mẹ lại nói dối. Lúc này cha mẹ phải biết lựa tình thế mà nói với trẻ: “Con biết cảm giác khi bị người khác lừa gạt thế nào rồi chứ, con có biết mỗi lần mẹ biết con đang nói dối thì mẹ buồn lắm không. Cho nên, từ nay về sau, chúng ta phải tin tưởng lẫn nhau, con không nói dối mẹ, và mẹ cũng không nói dối con, có được không nào?” đọc đến đây chắc hăn bạn cũng đoán được cảm giác của trẻ như thế nào. 6. Uốn nắn trẻ từ sớm trẻ nói dối không phải chuyện đáng sợ, mà điều đáng sợ đó là cha mẹ bị lừa gạt trước lời nói dối của trẻ, nếu cứ đế hành vi nói dối tiếp tục tái diễn thì cuối cùng nói dối sẽ thành thói quen. Khi cha mẹ nhận ra trẻ nói dối, hoặc khi trẻ tự thừa nhận mình nói dối, cha mẹ nên nói rằng “biết sai mà sửa thì vẫn ngoan, bố mẹ vẫn yêu những đứa trẻ trung thực”. https://thuviensach.vn Dạy trẻ Biết tôn trọng Các chuyên gia cho biết, dạy trẻ biết cách tôn trọng người khác là nhân tố quan trọng để sau này trẻ có thể đứng vững trong xã hội. Nếu trẻ không biết hay không hiểu cách tôn trọng người khác thì cha mẹ phải xem lại phương pháp giáo dục của mình. Tình huống Cách đây không lâu, mẹ đưa yến Nhi đi dự tiệc. Suốt cả buối tối người mẹ bị yến Nhi quấy rầy. Khi mẹ trò chuyện với mọi người, yến Nhi cứ luôn miệng đòi uống nước cam, mẹ bảo nó chờ một lát nhưng nó không chịu, còn gào toáng lên. Người mẹ nhẹ nhàng ngăn chặn việc gào thét vô lý của con, nhưng cô bé lại quát mẹ “im mồm”. Người mẹ vô cùng sững sờ trước hành vi của con. Thực tế thì ở nhà thi thoảng yến Nhi cũng tỏ ra “hỗn hào” với mẹ, nhưng chưa bao giờ vô lễ như vậy, cho nên người mẹ cũng không bận tâm. biểu hiện lần này của con trong buổi tiệc khiến người mẹ nhận thấy tính nghiêm trọng của vấn đề. Người mẹ cứ băn khoăn, có phải mình đã làm sai điều gì mới khiến con hỗn như vậy... Phân tích tình huống Sự việc trên cho thấy, bình thường yến Nhi đôi lúc không tôn trọng mẹ, nhưng vì thương con nên người mẹ không nói gì, đến khi biểu hiện không tôn trọng cha mẹ của đứa con đi quá đà thì người mẹ mới “giật mình”. trẻ có hành vi không tôn trọng người lớn, trách nhiệm thuộc về cha mẹ. Có không ít cha mẹ thường dạy con không dứt khoát, họ cho rằng, ở nhà mà kìm kẹp trẻ quá thì sau này nó sẽ khó thích ứng được với xã hội. thế là trong cuộc sống thường bình đẳng quá với trẻ, mà không quan tâm đến tôn ti trật tự, khiến trẻ không biết đến khái niệm “tôn trọng”. Nắm bắt tâm lý tôn trọng là điều kiện cơ bản để tiến hành hoạt động xã giao bình thường, đồng thời cũng là tiêu chí quan trọng của lễ phép, trong hoạt động xã giao, chỉ có người biết tôn trọng người khác mới được người khác tôn trọng lại. đặc biệt, cha mẹ luôn phải lưu ý thông qua mọi phương thức để bồi dường tư tưởng và ý thức tôn trọng người khác cho trẻ. Phương pháp giải quyết Nói chung, khi trẻ có hành vi không tôn trọng người khác thì phải trừng phạt thích đáng, hoặc ngăn chặn hành động mà trẻ đang tiến hành. Nếu tình hình lúc đó không cho phép thì lát sau cũng https://thuviensach.vn phải đế cho trẻ thấy được hậu quả của việc không tôn trọng người khác, ví dụ: “hôm nay con đã nói những điều làm tổn thương người khác, con phải xin lỗi về những lời nói đó”, “hôm nay con đã không tôn trọng người khác, tối nay con không được xem hoạt hình, và còn bị phạt dọn vệ sinh 3 ngày”. Khi cha mẹ quyết định trách phạt trẻ thì nhất định phải thực hiện nghiêm túc, nếu không thì rất khó thu được hiệu quả. Thường ngày phải dạy trẻ biết tôn trọng bạn bè, tôn trọng cả người nhỏ tuổi hơn mình. Cha mẹ phải thế hiện rõ quan điểm “phải tôn trọng người khác” với trẻ, luôn nói với trẻ: “Mẹ không thích con nói những lời làm tốn thương người khác”, hoặc “Con phải xin lỗi về hành vi không tôn trọng người khác”,... Muốn giáo dục về sự tôn trọng thì phải bắt đầu từ việc tôn trọng trẻ. trong quá trình giao tiếp với trẻ, cha mẹ phải coi trẻ như một cá thể độc lập, và phải tôn trọng trẻ, không được tùy tiện răn dạy và trách mắng, tôn trọng trẻ phải bắt đầu từ việc quan tâm đến trẻ, chỉ khi được người khác tôn trọng, quan tâm và yêu quý thì trẻ mới có thề tôn trọng, quan tâm và yêu quý người xung quanh. Cha mẹ phải tôn trọng người khác đế làm gương cho trẻ. Những hành vi, thái độ và phương pháp của cha mẹ khi tiến hành hoạt động xã giao ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến lời nói và hành vi của trẻ, không cần nói nhiều mà trẻ có thể hiểu được và làm theo, ví dụ: trong gia đình, cha mẹ tôn trọng, hiếu thuận với ông bà; Ở nơi công cộng giữ trật tự chung,... Nếu cha mẹ thường xuyên chú ý, thường xuyên làm tấm gương sáng thì phương pháp giáo dục không cần lời nói này sẽ ảnh hưởng tích cực đến lời nói và hành vi của trẻ. Không được đê trẻ quá ích Kỷ “đứa trẻ này quá ích kỷ, nói đạo lý với nó cũng không có tác dụng, nó lúc nào cũng không muốn cho các bạn khác động vào đồ của nó!” đừng có lo, đây chính là tiêu chí đánh dấu trẻ đã buớc vào một giai đoạn đặc biệt, tâm sinh lý của trẻ phát triển rất nhanh, chỉ có hiểu đuợc đặc điểm tâm lý của trẻ thì mới có thể giáo dục và có những tác động tích cực đến trẻ. Tình huống Chị tâm hiện đang công tác xa nhà, chỉ đến tết chị mới về quê đoàn tụ với nguòi thân. Theo lời chị kể thì đứa con của chị rất thông minh và đáng yêu, hiện nay bé đã sắp tròn 5 tuổi. Nhưng đứa trẻ này có vẻ rất ích kỷ. https://thuviensach.vn Chị kể: “Khi ở nhà một mình, bé choi đồ chơi, đọc sách, ăn hoa quả mà không sợ bị ai tranh giành, nhưng từ khi về quê ăn tết, thấy có nhiều người lạ, bé thường núp sau lưng tôi, còn cho rằng người khác sẽ cướp mẹ đi, thế là cứ kéo tôi nói: „đây là mẹ của con! ‟ Các bạn của tôi trêu bé nên cũng kéo tôi và nói: „đây là em gái của bác‟, ban đầu bé khóc rất thảm thiết, nhưng sau khi quen rồi thì nói: „bác ơi, bác ơi!‟ rồi dần dần thứ gì bé cũng tranh và nói là của mình, những thứ gì không phải của bé cũng trở thành của bé”. Một hôm, khi đang ăn cơm tối thì có bạn tôi tới chơi, bé vội kéo tôi nói: “đây là mẹ của con”, rồi còn chỉ tay vào bát của bé nói: “đây là bát của con”, bạn tôi trêu bé nói: “Là của cô chứ, cô cũng muốn ăn!” bé vội vàng nuốt hết cơm trong miệng, sau đó lại ăn một miếng to và luôn cảnh giác theo dõi bạn tôi, bé sợ người cô ấy sẽ lấy mất bát cơm của mình. Phân tích tình huống Nhu cầu giao tiếp xã hội của trẻ 5 tuổi tăng dần dần, trẻ ở trong giai đoạn này rất thích chơi với các bạn, nên lúc nào cũng muốn tìm bạn chơi cùng. Nhưng trong quá trình vui chơi, cha mẹ rất dễ nhận thấy, trẻ luôn cho rằng đồ chơi trên tay của các bạn mới hay, thế là đưa tay ra lấy, lấy không được thì giành, rôi khóc, vừa khóc vừa nói “Của tó‟ chứ”, điêu này khiên cha mẹ cảm thấy rất khó xử, không biết tại sao trẻ lại ích kỷ như vậy. Thực ra đó là hiện tượng bảo vệ lợi ích rất tự nhiên. trẻ rất giỏi bắt chước, mà đối tượng bắt chước thường là các bạn của mình. Do vậy, rất nhiều nhà giáo dục, nhà tâm lý đều coi trọng việc lấy trẻ để giáo dục trẻ. trẻ nhìn thấy các bạn choi đồ choi nào là có thể bắt chước ngay, hoạt động xã giao cùa trẻ 5 tuổi là hoạt động xã giao ban đầu, chúng vẫn chưa hiểu được làm thế nào để chung sống hòa thuận với các bạn. Chúng coi tất cả mọi thứ đều là của mình, không suy nghĩ đến quyền lợi và yêu cầu của người khác, cũng không thể tự kiềm chế mà cứ làm theo ý muốn, cho nên thời gian trẻ choi cùng nhau thường không được lâu, và tranh cãi là điều không thể tránh khỏi. Ngoài ra, đối với trẻ từ 5-8 tuổi thì chia sẻ với mọi người là mục tiêu rất khó đạt được, chia sẻ ở đây bao gồm cả việc hiểu được nhu cầu của người khác và trì hoãn sự đáp ứng nhu cầu của bản thân. Nếu quan sát tỉ mỉ thì các bậc cha mẹ sẽ để ý thấy: trẻ thường do bị yêu cầu chia sẻ đồ choi mà xảy ra mâu thuẫn với các bạn. Lúc này, điều cha mẹ cần làm đó chính là tôn trọng quyền lợi của trẻ, đồng thời lựa thòi co thích hợp để giúp trẻ học hỏi nguyên tắc hợp tác, để trẻ dần hiểu https://thuviensach.vn rằng vui chơi “cũng phải nhường nhịn”. Do đó, nếu trẻ có “vơ” lấy mọi thứ thì không phải trẻ ích kỷ, mà là trẻ ở giai đoạn này có đặc điểm tâm lý và hành vi như vậy. Cha mẹ phải tôn trọng trẻ, không được cho rằng đó là vấn đề đạo đức mà luôn dùng từ “ích kỷ, hẹp hòi” để trách mắng trẻ. Nắm bắt tâm lý trong cuộc sống gia đình, trẻ ích kỷ thường có biểu hiện sau: Không quan tâm đến người lớn; không làm hoặc ít khi làm việc nhà; những thứ gì ăn ngon, chơi vui đều là của mình; thường đặt ra yêu cầu quá cao trong cuộc sống; luôn cảm thấy có ít thứ thuộc về mình. Xã hội tương lai cần những nhân tài có tinh thần tập thể, trẻ biết hợp tác với người khác sẽ gặt hái được nhiều thành công. Nếu nói rằng việc phát triển khả năng nhận biết và khai thác tiềm năng trí lực trong phương pháp giáo dục thời kỳ đầu là rất quan trọng thì việc dạy trẻ kỹ năng hợp tác và chia sẻ cũng quan trọng không kém. Phương pháp giải quyết Trước tiên, phải hướng dẫn trẻ cách sống hòa đồng với mọi người, trong hoạt động tập thể, dạy cho trẻ biết chia sẻ đồ chơi và cùng vui chơi với các bạn. tiếp theo, không được nhân nhượng trẻ, phải kiên quyết từ chối những yêu cầu vô lý của trẻ, đương nhiên cũng phải đáp ứng những yêu cầu hợp lý. 1. Không được quá nuông chiều trẻ trong cuộc sống thường ngày, cha mẹ phải đáp ứng hợp lý nhu cầu của trẻ, nhưng cố gắng không dành cho trẻ sự đãi ngộ đặc biệt, để trẻ biết rằng mình cũng bình đẳng như các thành viên khác trong gia đình, để trẻsớm loại bỏ tư tưởng chỉ có mình là nhất, để trẻ cùng gánh vác công việc nhà phù hợp với sức mình, tức là phải để trẻ biết rằng mỗi thành viên trong gia đình đều nương tựa vào nhau, phải quan tâm giúp đỡ lẫn nhau, những đồ ăn ngon, đồ chơi hay, mọi người đều có phần, đối với những yêu cầu mà trẻ đưa ra, yêu cầu nào hợp lý mới đáp ứng, còn không thì tuyệt đối không được nhân nhượng. Nếu trong nhà có đồ ăn ngon thì cha mẹ thường không nỡ ăn một mình, mà đều giữ lại cho con, cách làm này rất dễ khiến trẻ hình thành ý thức độc quyền, nếu cứ để tiếp diễn thì sẽ phát triển thành tâm lý ích kỷ. 2. Dạy trẻ học cách kết bạn với các bạn cùng lứa tuổi trẻ trên 5, 6 tuổi cần có bạn, nhưng vì xu hướng hiện nay là sinh ít con nên trẻ có ít hoặc không https://thuviensach.vn có anh chị em, hơn nữa nhiệm vụ học tập nặng nề, áp lực lớn và ít qua lại với hàng xóm láng giềng khiến trẻ thường phải học một mình, chơi một mình. Như vậy, trẻ sẽ rất khó mà suy nghĩ cho người khác, môi trường sống đơn độc tất sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. để thay đổi tình trạng này, cha mẹ phải chủ động trò chuyện nhiều hơn với trẻ, ngoài ra còn phải cổ vũ trẻ năng giao lưu với các bạn cùng xóm, chẳng hạn bảo trẻ lấy hoặc đưa báo cho nhà hàng xóm, mượn hay trả đồ cho nhà hàng xóm,... Cha mẹ cũng phải tạo thật nhiều cơ hội cho trẻ giao lưu với các bạn, ví dụ: Ngày chủ nhật mời các bạn của con đến nhà chơi, và cũng cho trẻ đến nhà khác chơi, cổ vũ trẻ mang đồ chơi của mình cho các bạn chơi cùng, vui chơi hòa thuận, nhuờng nhịn lẫn nhau, trong quá trình này, trẻ sẽ cảm nhận đuợc tình bạn giữa nguời với nguời, từ đó dần biết cách quan tâm đến nguời khác. 3. Đe trẻ nhận thức đuợc sự nguy hại của thói ích kỷ Sở dĩ trẻ ích kỷ là do còn có một nguyên nhân quan trọng, đó chính là không nhận thức đuợc tác hại của tính ích kỷ, mà trái lại chỉ thấy đuợc những điểm lợi mà tính ích kỷ mang lại. trẻ còn nhỏ, nhìn nhận vấn đề còn nông cạn, nên việc trẻ thuờng phán đoán đúng sai bằng trực giác cũng chẳng có gì là lạ, tuy nhiên, cha mẹ phải huớng dẫn trẻ nhận thức vấn đề một cách sâu xa. ví dụ, việc trẻ ăn quá nhiều tuy bề ngoài thấy rất “suớng miệng”, nhung thực tế lại rất dễ gây mất cân bằng chất dinh duỡng, từ đó dẫn đến bệnh béo phì, thiếu máu,... https://thuviensach.vn Thời kỳ quan Trọng Thứ ba thời kỳ nhập học - bước chân đầu tiên tới trường cần có sự giúp đỡ của cha mẹ 6 tuổi là thời kỳ quan trọng để phát triển trí lực của trẻ, lúc này, trọng luợng não bộ của trẻ đã đạt trên 80% của nguời lớn, nếp nhăn trên não đã buớc đầu hình thành. Lúc này là thời kỳ mà các khả năng cảm nhận, ghi nhớ và chú ý phát triển rất nhanh, đồng thời cũng là thời kỳ quan trọng chuyển dần từ tu duy cụ thể sang tu duy trừu tuợng logic. Thông thuòng, trẻ 6 tuổi đang học lớp 1 của bậc tiếu học. Lớp 1 là “thời kỳ cai sữa” thứ hai trong quá trình truởng thành của trẻ, đồng thời cũng là giai đoạn bắt đầu có những khát vọng... Thòi kỳ vào lớp 1 chính là thòi kỳ quyết định cuộc đời của trẻ. vậy, phải giúp trẻ dễ dàng vuợt qua giai đoạn khởi đầu của việc học nhu thế nào? Giúp trẻ sớm thích ứng Vói môi trường tiêu học tiểu học là giai đoạn đầu tiên của cuộc đời học sinh, nó có ý nghĩa vô cùng quan trọng, tuy nhiên, có rất nhiều trẻ không thể sớm thích ứng với môi truờng tiểu học, chúng cảm thấy đi học không có gì thú vị, quá mệt mỏi, luôn bị ràng buộc, thậm chí còn gào khóc không muốn đi học. Do vậy, cha mẹ phải giúp trẻ sớm thích ứng với cuộc sống nhà truòng, nếu không sẽ ảnh huởng rất nhiều đến thành tích học tập và trí lực của trẻ. Tình huống 1 bảo Nam là học sinh mới vào lớp 1. Ngày nào đi học bé cũng bắt cha mẹ đi cùng, thấy cha mẹ đi khỏi thì gào khóc và còn chạy ra khỏi lớp học, khiến cha mẹ phải đi tìm khắp truòng. tình trạng này diễn ra suốt mấy ngày, cha mẹ của bảo Nam đành phải nhò đến các chuyên gia tâm lý để “cai sữa” cho bé. Tình huống 2 học sinh lớp 1 của một truờng học nọ vào học đã đuợc nửa tháng, nhung điều khiến rất nhiều thầy cô đau đầu đó là, hầu nhu ngày nào cũng có học sinh xin nghỉ, lý do không phải là sốt thì là đau bụng, ngay trong giờ tập thể dục cũng có không ít học sinh vừa vận động đã có hiện tuợng nôn ói, ngất xỉu. “Những đứa trẻ quen đuợc nuông chiều này quả thực đã trở thành hoa trong nhà kính, không chịu đuợc nắng mua gió bão”, các thầy cô thuờng than vãn. phân tích tình thế trẻ buớc vào lớp 1 thì cũng có nghĩa là trẻ đã chính thức bước vào giai đoạn học tập chính quy. trong giai đoạn này, mọi phưong diện trong cuộc sống của trẻ đều thay đổi rất nhiều. Sở dĩ https://thuviensach.vn trẻ không thể thích ứng với môi trường tiểu học có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. 1. Địa vị xã hội thay đối Ở mầm non, trẻ thường không có nhiệm vụ học tập bắt buộc phải hoàn thành, và việc xin nghỉ học khi đi mầm non tưong đối tùy tiện. Sau khi trở thành học sinh tiểu học thì cũng có nghĩa là phải hoàn thành nhiệm vụ học tập nhất định, đi học cũng như đi làm, không được tùy tiện nghỉ, đồng thời, cha mẹ và người thân cũng có thể đặt ra các yêu cầu đối với trẻ, và thành tích học tập trở thành tiêu chuẩn để đánh giá trẻ. Như vậy, trẻ gánh trách nhiệm xã hội trên vai, thế là có áp lực về tinh thần, không còn vô tư vô lo được nữa. 2. Phương thức hoạt động thay đôi Sau khi bước vào bậc tiểu học, phương thức hoạt động của trẻ từ hoạt động vui chơi là chính ở mầm non chuyển sang hoạt động coi việc học tập kiến thức văn hóa khoa học là chính ở bậc tiểu học, đó là sự thay đối mang tính căn bản. trước khi đi học, đa số học sinh đều ước ao được sớm đến trường, bắt đầu cuộc sống mới khác trước hoàn toàn, tuy nhiên, học tập không hề vui và thoải mái như chơi, mà là sự lao động trí óc gian khố. Nhà nước cũng quy định nhiệm vụ học tập rõ ràng cho học sinh tiểu học. cấp tiểu học chủ yếu là học tập kiến thức văn hóa, nhưng trong quá trình dạy học các lớp bậc thấp thì cũng phải áp dụng phương thức vui chơi thích hợp, tuy nhiên, kỷ luật tập thể sẽ nghiêm khắc hơn ở mầm non, và lượng bài tập về nhà cũng không ngừng tăng. 3. Đối tượng tiếp xúc thay đổi Sau khi bước vào bậc tiểu học, trẻ sẽ tham gia cuộc sống tập thể, điều này có tác dụng thúc đẩy vô cùng quan trọng đối với sự phát triển tâm lý của trẻ. điều chúng cảm nhận đầu tiên đó là cô giáo mới của mình khác rất nhiều so với cô giáo ở mầm non, tuy thái độ của các cô vẫn rất nhiệt tình và thân thiện, nhưng các cô luôn yêu cầu chúng phải tuân thủ kỷ luật và quy chế của tập thể, đồng thời cô sẽ đánh giá về biếu hiện và tình hình học tập của chúng. Do đó, trẻ khó tránh được tâm lý sợ sệt thầy cô, vả lại trong tháng đầu tiên đi học, do phải tiếp xúc với quá nhiều bạn mới, nên về cơ bản chủ yếu vẫn là hoạt động và học tập cá nhân, bởi vậy trẻ thường có cảm giác cô độc. Những sự thay đối này là rất lớn đối với trẻ 6 tuổi, trong những ngày đầu đi học, nếu cha mẹ để ý sẽ phát hiện thấy, trẻ thường rất mệt sau mỗi buối đến trường, trước sự thay đối bất ngờ này, có trẻ thích ứng rất nhanh, biết cách chủ động vui vẻ, tạo nên vòng tuần hoàn tích cực, từ bậc tiểu học dễ dàng tiến đến thẳng bậc đại học. Nhưng có trẻ lại rất khó thích ứng, sau khi đi học thì cảm https://thuviensach.vn thấy không quen, học một cách bị động, trở thành trẻ có vấn đề, hình thành vòng tuần hoàn xấu, thậm chí ảnh hưởng đến cả cuộc đời. Do vậy, là cha mẹ thì nhất định phải hiểu được sự thay đổi này, coi trọng sự thay đổi ấy, và đặc biệt phải giúp trẻ thích ứng với sự thay đổi đó. Nắm bắt tâm lý giáo dục trước độ tuổi đi học và giáo dục bậc tiểu học là hai giai đoạn giáo dục hoàn toàn khác nhau, quy chế học tập và sinh hoạt cũng khác biệt rất nhiều. Sự khác biệt này về khách quan tạo thành một độ dốc nhất định trong sự quá độ từ môi trường mầm non sang môi trường tiểu học, do vậy sự nối tiếp giữa mầm non với bậc tiểu học trở thành vấn đề chung cần sự quan tâm của cha mẹ và thầy cô giáo. Là cha mẹ, nhất định phải nhìn nhận vấn đề một cách khoa học và hợp lý, nếu không thì sẽ làm vấn đề thêm nghiêm trọng, khiến trẻ cảm thấy không thích ứng được với trường học, thậm chí ảnh hưởng đến cả thể chất và tâm lý. Phương pháp giải quyết (1) đưa trẻ đến làm quen với môi trường trường học mới, cho trẻ xem các bạn khác chơi đùa trên bãi tập, nói cho trẻ biết đó chính là ngôi trường mà sắp tới trẻ sẽ theo học, để tạo cho trẻ ấn tượng tốt về trường học. (2) Sau khi được sự đồng ý từ phía nhà trường, cha mẹ có thể đưa trẻ đến tham quan lớp học, làm quen với môi trường nhà trường, nhằm giảm bớt cảm giác bất an và lạ lẫm. (3) Cha mẹ có thể đến chơi nhà cô giáo và hiệu trưởng để nói qua về tình hình của trẻ, nhằm hiểu biết lẫn nhau, đặc biệt, các giáo viên lớp dưới vô cùng quan trọng đối với trẻ. (4) Nếu trẻ tự đến trường và tự đi về thì cha mẹ phải dạy trẻ nhận biết các biển báo giao thông và tình hình đường đi, dạy trẻ cách tự bảo vệ để đề phòng kẻ xấu, nên đặt ra trước bối cảnh để làm thử cho trẻ học theo. 82 thời kỳ quan trọng thứ ba (5) Nếu gần nhà có bạn học cùng trường thì có thể cho trẻ làm quen, kết bạn để tăng thêm tinh thần can đảm đến trường của trẻ. (6) Cô găng tập cho trẻ tự làm những việc của mình, đê trẻ tự mặc áo, đi giày, thu dọn ba lô, không nên làm hết mọi việc cho trẻ. (7) Nói cho trẻ biết điểm khác biệt giữa nhà trường, gia đình và trường mầm non, để trẻ hình thành thói quen tích cực, đồng thời thường xuyên khích lệ và khen ngợi trẻ, để giảm bớt cảm https://thuviensach.vn giác thất bại và tăng thêm niềm tin cho trẻ. (8) Kịp thời hỏi han tình hình ở trường học của trẻ, mời các bạn học của trẻ đến nhà choi, đế trẻ cảm nhận được sự quan tâm của cha mẹ. (9) Cha mẹ phải thay đối các quan niệm không đúng đắn. Sau khi trẻ đi học, trọng điểm quan tâm của cha mẹ cũng dần chuyển sang việc đi học. tâm lý mong con thành tài khiến cha mẹ không ngừng tạo áp lực cho trẻ: “Con đã là học sinh tiểu học rồi, con không được xem ti vi nữa”, “Con đã là học sinh tiểu học rồi, con không được ngủ nướng nữa”. Nhưng trên thực tế thì kiểu “quan tâm” như vậy chỉ có thể khiến cho trẻ ngày càng cảm thấy sợ hãi môi trường tiểu học. đế trẻ nhanh chóng thích ứng với môi trường tiểu học, trước tiên cha mẹ phải thay đổi quan niệm, từ việc chỉ quan tâm theo đuổi thành tích học tập chuyển sang quan tâm đến sự trưởng thành toàn diện của trẻ. Không được chỉ dừng lại ở việc trẻ nhận biết được bao nhiêu từ vựng, giải được bao nhiêu bài toán, mà phải ra sức bồi dưỡng các yếu tố về tâm lý và thói quen của trẻ. (10) Cố gắng khơi gợi nhiệt tình đi học của trẻ. Không được dùng những lời lẽ như “đi học thì phải chịu vất vả” để hù dọa trẻ, mà phải nói những lời động viên và khen ngợi, như “Con đã lớn thật rồi”, “Nhà ta sắp có học sinh tiểu học rồi”,... quan tâm toàn diện đến sự phát triển của trẻ, như hứng thú học tập, sống có quy luật, hòa mình với tập thể,... cha mẹ có thể trao đổi với giáo viên để giáo viên hiểu rõ hơn về trẻ. (11) Cha mẹ phải dạy trẻ cách tự kiềm chế. Môi trường tiểu học khác với môi trường mầm non, vì có rất nhiều nội dung trong đó có thề là quá khô khan đối với trẻ. đối với những yêu cầu cụ thể của nhà trường, như ngồi học ngay ngắn, không ăn quà vặt, không nói chuyện tự do, giơ tay mới được phát biếu... cha mẹ phải nhắc nhở trẻ làm tốt nhũng điều đó. Cha mẹ có thể cho trẻ tham gia các nhóm mẫu giáo (nhóm trẻ trước tuổi đi học, gặp nhau đều đặn, chơi cùng nhau dưới sự giám sát của người lớn), câu lạc bộ mỹ thuật hoặc cờ vua đều được, mục đích là để bồi dưỡng khả năng trẻ có thể ngồi trong vòng 40 phút, để tránh xảy ra trường hợp chưa tan giờ học đã đòi đi vệ sinh hoặc vào lớp cũng đòi ăn quà vặt. đương nhiên, cha mẹ cũng có thề tập luyện cho trẻ ngay tại nhà, như kể chuyện hoặc đọc sách cho trẻ nghe, thời gian bắt đầu từ vài phút đến 15 phút, sau đó đến 20 phút, rồi nửa tiếng, đồng thời, yêu cầu trẻ khi lắng nghe không được làm việc riêng, không được chen ngang, phải tập trung chú ý, như vậy có thể giúp trẻ nhanh chóng thích ứng được với môi trường tiều học. https://thuviensach.vn Giúp trẻ Không còn mât tập trung trong giờ học Có những đứa trẻ vốn sinh ra đã hiếu động thì khi đi học cũng rất khó tập trung chú ý. Cho dù có thích bài học đến mấy thì trong giờ học cũng khó có thể chú tâm nghe giảng trong thời gian dài. Khi sự chú ý của trẻ bị phân tán, trẻ sẽ không tập trung lắng nghe nội dung bài giảng của cô giáo, do không theo kịp tiến độ giảng bài của cô nên không thể hiểu đuợc những điều cô dạy. Nhu vậy sẽ khiến trẻ không nhớ hết hoặc không nhớ đuợc bài cô giáo giảng trên lớp. Những đứa trẻ không thể chú tâm nghe giảng ngoài một số là do mắc bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý thì đa phần là do thiếu tính tự giác, không thể chủ động kiểm soát hành vi của mình. Cha mẹ nhất định phải giúp trẻ loại bỏ tật mất tập trung trong giò học. Tình huống 1 Mạnh hà là học sinh lớp 1, nhung biểu hiện của cậu trong giờ học lại giống nhu một đứa trẻ mẫu giáo, tay chân khua khoắng liên tục, làm ảnh huởng đến các bạn xung quanh, khi thì giựt tóc của bạn ngồi bàn truớc, khi lại làm mặt xấu với bạn ngồi bên,... Có khi duòng nhu rất chăm chú nghe cô giáo giảng, nhung khi đuợc hỏi thì cậu lại hỏi một đằng trả lời một nẻo, hóa ra trong đầu cậu luôn nghĩ đến việc khác, tu tuởng luôn phân tán. tuy cha mẹ và cô giáo đã chỉ bảo, và ngay bản thân cậu cũng biết mình sai, nhung vẫn không sửa đuợc, cứ vào lớp là không tập trung, khiến cha mẹ vô cùng lo lắng. Tình huống 2 “Con trai tôi tên là hải bình, nó đã đi học rồi. hồi ở mầm non nó rất ngoan, nhung đến khi đi học lại trở thành một đứa trẻ hu, ngày nào cũng không chịu ngồi yên...” Chị hiền tỏ ra rất lo lắng về đứa con của mình. Qua tìm hiểu đuợc biết, cậu bé 6 tuổi này cảm thấy mọi thứ ở truờng học đều rất mới mẻ. vào giờ học, cậu không thể tập trung nghe cô giáo giảng bài, chốc chốc lại nhìn ra cửa sổ, chốc chốc lại nhìn lên trần nhà, mà cơ bản không biết cô giáo đang dạy cái gì. Có một lần, cô giáo tố chức họp phụ huynh trong lớp, còn các bạn vui chơi ngoài hành lang, bọn trẻ hò hét ầm ĩ ảnh huởng đến buổi họp, cô giáo ra ngoài hành lang nói: “Các em nói chuyện nhỏ thôi, bạn nào muốn nói to thì giơ tay rồi vào lớp nói. Thế có bạn nào muốn vào lớp nói chuyện không?” Nói chua dứt lời thì hải bình đã giơ tay, cô giáo không biết làm thế nào nên đành phải cho bé vào lớp ngồi ở hàng ghế https://thuviensach.vn cuối. Cha của hải bình đến dự họp nhìn thấy con trai buớc vào lớp mà cảm thấy vô cùng khó chịu. Khi về nhà, nguời cha hỏi tại sao hải bình lại giơ tay thì bé trả lời bé cũng không biết, lúc đó cơ bản nó không chú ý lắng nghe lời cô giáo nói, nên thấy cô bảo giơ tay thì bé cũng làm theo. Phân tích tình huống thời kỳ đầu đến truờng mà học sinh phân tán tu tuởng thì cũng là điều hết sức bình thuờng. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, hiếu động, không tập trung chú ý là một trong những đặc trưng của trẻ nhỏ. đó là do trong quá trình trưởng thành, hệ thống thần kinh của trẻ vẫn chưa phát triển hoàn thiện, khả năng tự kiềm chế còn kém, mọi sự kích thích đều dễ khiến trẻ hưng phấn; vả lại, với bản tính hiếu kỳ, thích tìm tòi khám phá nên trẻ lúc thì sờ cái này, lúc thì nhìn cái kia, rất hiếm khi ngơi tay hoặc tập trung chú ý. Nói chung, ít nhất cũng phải từ 10 tuổi trở lên trẻ mới có thể “chuyên tâm”, do vậy cha mẹ không nên quá khắt khe đối với sự “không chuyên tâm” của trẻ. Kết quả nghiên cứu của các nhà tâm lý học cho thấy: trẻ từ 6-10 tuổi thì thời gian tập trung chú ý đến một sự vật nào đó chỉ tầm 20 phút, còn trẻ từ 10-12 tuổi là tầm 25 phút, xét về sinh lý thì giai đoạn tiểu học, não bộ và các cơ quan trong cơ thể của trẻ vẫn chưa phát triển hoàn thiện nên rất dễ mệt mỏi, cứ học tầm 20 phút là có hiện tượng mệt mỏi một lần. Lúc này trẻ thường có biếu hiện không tập trung, ngồi không yên, đó là điều bình thường, việc trẻ không tập trung trong giờ học thường liên quan rất nhiều đến hứng thú học tập. giả sử con bạn không thích học thì đương nhiên cũng không thích nghe giảng, và thường có biểu hiện không tập trung, nghịch ngợm. Do vậy, tốt nhất cha mẹ nên nhìn nhận hiện tượng “không tập trung” trong giờ học của trẻ một cách bình thường. Nếu trẻ thường không tập trung trong giờ học, thì trước tiên cha mẹ phải quan sát hành vi của trẻ một cách khách quan và tỉ mỉ, đế tìm ra nguyên nhân cơ bản khiến trẻ luôn phân tán tư tưởng. Nói chung, nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả nghe giảng của trẻ và dẫn đến việc trẻ không tập trung chủ yếu bao gồm: 1. Môi trường hỗn loạn, không tốt cho việc học trẻ 6 tuối vốn năng động, hoạt bát, có nhiều sở thích, và đặc biệt là rất hiếu kỳ, nếu học tập trong môi trường ồn ào thì trẻ khó mà tập trung chú ý được. 2. Trí lực chưa phát triển việc phát triển muộn tất sẽ ảnh hưởng đến hoạt động tâm lý của trẻ, khiến cho sự chú ý luôn bị phân tán. Như vậy, trẻ rất khó hiểu được nội dung bài giảng https://thuviensach.vn của cô giáo, không thế suy nghĩ theo lối tư duy của cô giáo, cho nên thường không tập trung. 3. Trẻ không hứng thú học tập Thông thường, đối với những đứa trẻ không có niềm dam mê học tập thì khó mà tập trung chú ý được. Do chán ghét việc học nên trong giờ học, chúng rất dễ có hiện tượng phân tán tư tưởng hoặc ngáp ngủ. 4. Các nhân tố khác Còn có một số nhân tố không thuộc về trí lực cũng có thể khiến cho trẻ xuất hiện vấn đề mất tập trung trong giờ học và khó tiếp thu bài. Nhân tố chính bao gồm chí hướng và nghị lực, những nhân tố này chịu ảnh hưởng từ phía gia đình và xã hội. Nói chung, biểu hiện của nhóm trẻ này thường là tinh thần không ốn định, hay lo lắng, sợ hãi, có vấn đề về hành vi và phẩm hạnh. Nắm bắt tâm lý Không tập trung trong giờ học là hiện tượng bình thường ở trẻ trong độ tuổi đi học, cha mẹ không nên quá lo lắng. Chỉ cần trẻ không vì nguyên nhân sức khỏe mà phân tán tư tưởng trong giờ học thì đa số đều có thể thay đổi, cha mẹ phải bình tĩnh nhìn nhận mọi vấn đề xuất hiện ở trẻ. Phương pháp giải quyết 1. Tạo môi trường yên tĩnh cho trẻ, không được tùy tiện làm phiền trẻ Ở trong môi trường yên tĩnh, trẻ rất dễ tĩnh tâm. Khi trẻ chuyên tâm học hành, cha mẹ không nên tùy tiện làm phiền, thậm chí khi thấy có sai sót gì đó cũng không nên chỉ bảo ngay, cha mẹ có thể hỏi han hoặc đưa ra yêu cầu trong lúc trẻ nghỉ, như vậy có thể nâng cao độ chuyên tâm của trẻ. tuy nhiên, đa số cha mẹ vẫn có thói quen làm phiền, chỉ huy trẻ, như tới giờ ăn có thể trẻ lại đang chuyên tâm đọc sách, nhưng cha mẹ lại thường nhắc nhở: “Thôi nào, mau ăn com đi con!” điều này dường như để tiện cho người lớn mà sẵn sàng cắt ngang sự chú ý của trẻ. đưong nhiên, cha mẹ yêu cầu trẻ ăn com đúng giờ, mục đích là để trẻ hình thành thói quen sinh hoạt điều độ, nhưng nếu có thể để trẻ tự chủ động trong việc này thì hiệu quả sẽ tốt hon rất nhiều. 2. Khi thấy trẻ chuyên tâm phải kịp thòi khen ngợi Chỉ cần trẻ có biểu hiện chăm chú, cho dù chỉ được 5 phút cũng phải khen ngợi, để sau này có thể kéo dài tới 10 phút, 20 phút, đồng thòi, bạn cũng có thể theo dõi biểu hiện phân tán tư tưởng của trẻ, trước tiên ghi lại số lần phân tán trong một khoảng thòi gian nào đó, sau đó yêu cầu trẻ https://thuviensach.vn giảm dần số lần đó. Như ban đầu 1 tiếng mất tập trung 10 lần thì có thể yêu cầu trẻ giảm xuống còn 9 lần mỗi tiếng, nếu trẻ làm được thì nói lời khen ngợi. Nếu không làm được thì không khen, cũng không phê bình. Ngoài ra, nếu bạn có thể cùng trẻ lập ra một bảng ghi chép tình hình khống chế hành vi mất tập trung mỗi ngày thì càng tốt. 3. Khơi gợi niềm dam mê học tập của trẻ Mọi người đều biết rằng, nếu trẻ làm một việc gì đó mà bản thân rất quan tâm thích thú thì thường rất tập trung, trái lại, trẻ không thế tập trung chú ý vào những việc mà mình không thích. Là cha mẹ, không nên quá coi trọng thành tích thi cử, thấy trẻ bị điểm thấp là trừng phạt, làm bài tập sai thì phê bình. Cha mẹ phải vui với thành quả lao động của trẻ, thường xuyên lắng nghe xem trẻ nghĩ gì, và cổ vũ mọi sự khám phá tìm tòi của trẻ. Cha mẹ phải tìm cách khơi gợi niềm dam mê của trẻ, duy trì lòng ham học hỏi và tính hiếu kỳ của con. Cha mẹ có thể cùng trẻ ôn bài, cổ vũ trẻ đặt câu hỏi, yêu cầu trẻ nói lại nội dung bài học hàng ngày; Thi thoảng đế trẻ đóng vai làm cô giáo, cùng trẻ làm trò, cùng trẻ đi tham quan, hay cùng chơi trò chơi, đồng thời sử dụng các biện pháp như nói khích, cùng thi đua để tạo cho trẻ ham muốn học hỏi. Khi trẻ hứng thú với việc học thì điều nên làm tiếp theo đó là để trẻ học một cách tự phát và tạo thành thói quen. Một mặt, cha mẹ phải tạo cho trẻ một môi trường học tập yên tĩnh, sử dụng dụng cụ học tập đơn giản, tránh để các đồ vật bên ngoài làm phân tán sự chú ý của trẻ. Mặt khác, dẫn dắt tư duy của trẻ, năng hỏi “tại sao” và “làm thế nào” để hướng trẻ tư duy theo chiều tích cực, như vậy trẻ có thể sẽ duy trì sự tập trung cao độ trong một khoảng thời gian tương đối dài. 4. Tăng cường rèn luyện sự chú ý của trẻ Mỗi ngày cha mẹ có thể dành ra 10 - 15 phút để giúp trẻ ôn lại chữ số hoặc từ đơn mà bạn vừa dạy (đọc thuộc hoặc viết ra giấy đều được), ví dụ nói: “64725891” hoặc “tách trà, mặt trăng, cục tẩy, đèn huỳnh quang, giày da, kem đánh răng”,... chú ý khi đọc, tốc độ không nên quá nhanh, thường mỗi từ cách nhau tầm 1 giây. Nếu trẻ có thể nhắc lại chính xác một nhóm từ thì có thể tăng thêm một số hoặc từ, nếu nhắc lại sai thì có thể bớt đi một số hoặc từ. Nếu kiên trì tập luyện thì nhất định sẽ nâng cao được sự tập trung chú ý của trẻ. Ngoài ra, còn có rất nhiều cách khác để rèn luyện sự chú ý của trẻ, như: Nhìn đồ vật, đọc số, đọc sách, nghe âm thanh,... ở đây không giới thiệu cụ thể. https://thuviensach.vn Hướng Dân trẻ làm tôt Bài tập Vê Nhà Các bậc cha mẹ không ai là không mong muốn con cái thành tài, ngay từ khi trẻ sinh ra đến khi đi nhà trẻ, rồi đi học, cha mẹ thường cố truyền thụ rất nhiều kiến thức cho trẻ, từ nhận biết đồ vật, học chữ đến đọc tho, tiến hành kiểm tra năng lực đề nâng cao và tăng cường khả năng cạnh tranh của trẻ. tuy nhiên, có cha mẹ lại không chú trọng đến bài tập về nhà mà cô giáo giao cho trẻ, họ cho rằng những bài tập đó không hoàn thành cũng không sao, không ảnh hưởng đến sự phát triển trí lực của trẻ. Tình huống “Con trai tôi năm nay vào lớp 1, thời gian làm bài tập về nhà thường mỗi ngày rất nhiều, bài tập chưa làm xong mà bé đã mệt mỏi, chán chường, tôi đã cố gắng thay đổi thói quen xấu đó, đã từng đánh, từng mắng, ban đầu có vẻ khả quan, nhưng chỉ được vài ngày nó lại đâu vào đấy. Thành tích học tập hiện tại ngày càng đi xuống, bé không hứng thú với việc học. Chỉ số iq của bé không hề thấp, chúng tôi có đưa bé đi viện kiểm tra và kết quả là bé cũng không mắc chứng bệnh gì. Nhưng tại sao nó lại không thích làm bài tập về nhà như vậy?” Một vị phụ huynh buồn rầu nói. Phân tích tình huống Nói chung, hệ thống thần kinh của trẻ học lớp 1 vẫn chưa phát triển hoàn thiện, tính kiên trì và tự giác đều tưong đối kém, nên rất dễ bị tác động bởi các nhân tố bên ngoài, biếu hiện là không kiềm soát được bản thân, không tự giác học tập. Nhưng khi lên lớp 2, lớp 3 thì co bản đều có thể khắc phục, khả năng tự kiểm soát và tính kiên trì cũng dần được nâng cao. thông thường, trẻ mới đi học đều cần có sự giúp đõ của cha mẹ, nhắc nhở trẻ làm bài tập. Khi trẻ làm bài tập, cha mẹ thậm chí còn phải ngồi sát bên. giai đoạn đầu tiên trong cuộc đòi học sinh của trẻ vô cùng quan trọng, do vậy phải tạo cho trẻ thói quen làm bài tập mỗi ngày vào một khoảng thời gian nhất định, đồng thời giúp trẻ hoàn thành bài tập một cách nhanh chóng, chính xác và chuyên tâm. học sinh lớp 1 tốt nhất nên có bàn học, đèn học và giá sách riêng, phải tạo cho trẻ thói quen cất giữ đồ đạc của mình ở noi cố định, trên bàn học chỉ để những vật dụng cần thiết đề làm bài tập, ánh sáng phải chiếu từ bên trái. Khi làm xong bài tập, phải đốc thúc trẻ thu dọn xong đồ đạc rồi mới đi chơi, nhu vậy có thể bồi duỡng tính tự giác và ngăn nắp cho trẻ. Nắm bắt tâm lý https://thuviensach.vn thành tích kém và không thích làm bài tập vốn luôn đi cùng với nhau. Do kiến thức cơ bản tuơng đối kém, lại học hành vất vả nên trẻ cứ thấy bài tập hơi khó một chút là không muốn làm. đồng thời, do không nắm hết được kiến thức cô giáo dạy hàng ngày nên dẫn đến thành tích kém, học không tốt bằng các bạn khác, như vậy sẽ khiến cho trẻ mất niềm tin vào việc học, từ đó càng làm cho trẻ không thích làm bài tập và hình thành thói quen xấu. Do đó, cha mẹ phải hướng dẫn trẻ làm tốt bài tập về nhà, cố gắng giúp trẻ nâng cao thành tích học tập, bồi dưỡng chí tiến thủ, từ đó chủ động hoàn thành bài tập được giao. Phương pháp giải quyết (1) giúp trẻ có thái độ học tập đúng đắn. Là cha mẹ, nhất định phải tìm cách nâng cao tinh thần trách nhiệm, có ý thức làm bài tập về nhà cho trẻ, phải làm cho trẻ hiếu rằng: hoàn thành bài tập tốt và đúng giờ mỗi ngày là việc mà trẻ phải làm được, đó là trách nhiệm của mỗi học sinh, giống như hàng ngày cha mẹ đi làm đều phải tận tâm tận lực hoàn thành tốt công việc của mình, đồng thời, cha mẹ còn phải giúp trẻ nhận thức được tầm quan trọng của bài tập về nhà, phải làm cho trẻ hiểu rằng: Làm bài tập là việc không thể thiếu để nắm bắt tốt kiến thức mà cô giáo truyền đạt mỗi ngày, đó là phương thức quan trọng để duy trì và mở rộng kiến thức, để củng cố kiến thức và nâng cao thành tích học tập, chứ không phải là “làm cũng được mà không làm cũng chẳng sao”. (2) Mỗi tuần dành ra nửa tiếng cùng trẻ tống kết lại tình hình làm bài tập của tuần trước, đồng thời đặt ra kế hoạch của tuần sau. Kế hoạch còn bao gồm cả thời gian trẻ tham gia các hoạt động bên ngoài, đồng thời cũng phải cho phép trẻ xem những bộ phim hoạt hình mà chúng thích. (3) hàng ngày khi đi học vê, nhât định phải tranh thủ vài phút đê hỏi han bài tập về nhà cô giao cho trẻ, nhưng không được yêu cầu trẻ vùi đầu vào làm ngay. (4) Lập ra một thời gian biểu học tập cho trẻ, lưu ý, không được bố trí thời gian làm bài tập sát giờ trẻ đi ngủ, vì lúc này có thể trẻ đã rất mệt mỏi. bài tập của ngày chủ nhật tốt nhất nên cho hoàn thành vào ngày thứ bảy, không được để đến tối ngày chủ nhật mới vội làm. (5) phòng học của trẻ nhất định phải đầy đủ ánh sáng, đồng thời phải loại bỏ sự “cám dỗ” của ti vi, đầu đĩa và điện thoại, để trẻ tập trung làm tốt bài tập. (6) trước khi làm bài tập, phải chuẩn bị cho trẻ tất cả những đồ dùng cần thiết để làm bài tập, như: bút, giấy và từ điển... (7) Khi trẻ bắt đầu làm bài tập, cha mẹ tốt nhất nên rời khỏi phòng học, để trẻ tự hoàn https://thuviensach.vn thành, không được đế trẻ có co hội dựa dẫm vào cha mẹ, mà phải đế trẻ độc lập suy nghĩ. (8) Nếu trẻ luôn gặp khó khăn trong quá trình làm bài tập, cha mẹ phải kịp thời liên hệ với cô giáo đế tìm ra nguyên nhân và biện pháp giải quyết thích hợp. (9) trẻ nhỏ đang ở trong thời kỳ phát triền về thể chất, nên cần được ngủ đủ giấc, do vậy, không được để trẻ làm bài tập thâu đêm. (10) Nếu trẻ gặp bài khó, cha mẹ nhất định phải chú ý hướng dẫn đúng mực. Có thể vận dụng phưong thức gợi ý thích hợp để trẻ tự suy nghĩ và giải quyết. (11) hàng ngày đều phải kiểm tra bài tập của trẻ, xem con có hoàn thành hết hay không, nhưng cha mẹ không được trực tiếp giúp trẻ sửa bài. Những lỗi sai trong bài tập có thể đế cô giáo kịp thời nắm bắt trình độ nhận thức của học sinh và biết được cần phải tăng cường công tác giảng dạy ở những mặt nào. (12) Nếu trẻ hoàn thành tốt bài tập về nhà thì phải kịp thời biểu dưong, chú ý cách biểu dưong phải cụ thể và trực tiếp, như: Khen con tính nhẩm, nghe viết đều có tiến bộ. (13) Nếu do trẻ ham choi mà không làm bài tập, cha mẹ nhất định phải kiên nhẫn chỉ bảo, không được dùng các biện pháp mạnh như đánh mắng hoặc cấm không cho tham gia các hoạt động bên ngoài, vì làm như vậy sẽ tổn thưong đến tình cảm của trẻ, đặc biệt càng khiến cho trẻ có tâm lý chán học. Sửa tật làm Bài câu thả cho trẻ Làm bài cẩu thả là “căn bệnh” thường gặp ở không ít học sinh tiểu học. Những đứa trẻ này chỉ cần nhắc nhở là có thể hiểu ngay tức khắc. Nhưng sự cẩu thả khiến cho những bài tập không đáng sai lại sai, đến khi làm bài thi thì thành tích cũng rất kém. Do vậy, các bậc cha mẹ rất lo lắng. Tình huống 1 Mẹ của Kiều anh có một công ty riêng. Khi vào lớp 1, sau khi tan học, Kiều anh thường tới văn phòng của mẹ làm bài tập. Thói quen làm bài tập của Kiều anh là vừa làm vừa chơi, khi người lớn nói chuyện, bé liên tục chen ngang. Sau khi làm xong bài tập đều phải đưa mẹ kiểm tra. Có một lần mẹ vừa kiểm tra vừa hỏi: “5x4 bằng bao nhiêu?” Kiều anh đáp: “20!” Mẹ lớn tiếng mắng: “Thế sao con lại viết bằng 9?” Kiều anh cười nói: “tại con nhìn dấu nhân thành dấu cộng”. Mẹ đành nói: “Con xem, con chẳng cẩn thận chút nào cả!” Tình huống 2 https://thuviensach.vn bố của Ngọc Minh nói rằng bé làm bài tập rất nhanh, nhưng thường làm sai, trang nào trong vở bài tập cũng đánh dấu “x”, tìm hiểu nguyên nhân mới biết là bé quá cẩu thả khi làm bài tập . Ngọc Minh thường viết số 3 thành số 5, hoặc mắt nhìn dấu “+” nhưng tay lại viết thành dấu trong vở nháp viết đúng nhưng trong vở bài tập thường lại thiếu số 0 ................... Do vậy, bố của Ngọc Minh cảm thấy rất buồn. Phân tích tình huống Cẩu thả là tật xấu thường xuất hiện trong học tập và cuộc sống của trẻ. rất nhiều bậc cha mẹ cứ mỗi khi nhắc đến thành tích học tập của con là lại nói: “ôi chao! đứa trẻ này thông minh đấy, nhưng rất cẩu thả, bài thi nào nếu không đọc sai đề thì đọc trước quên sau, thật là hết cách với nó.” đối với tính cẩu thả của trẻ, đa số các bậc cha mẹ đều có thái độ phê bình rồi lại tha thứ. Thế là những đứa trẻ lanh lợi mỗi khi làm bài thi bị trừ điếm đều khóc lóc nói với cha mẹ: “Lần này con lại làm bài không tốt, con cẩu thả quá.” Nhu‟ vậy, cho dù trong con mắt của nguời lớn hay trong suy nghĩ của trẻ nhỏ cũng đều hình thành một xu huớng tâm lý: “cẩu thả” là điều có thể tha thứ, “cẩu thả” là điều khó tránh khỏi. Mà rốt cuộc “cẩu thả” là nhu thế nào thì cũng chẳng ai bận tâm. Thực ra, nguyên nhân khiến trẻ làm bài cẩu thả có rất nhiều. Đa số là do thái độ làm bài không nghiêm túc, không tập trung chú ý, hay qua loa đại khái. Những đứa trẻ này thuờng đều ham choi, nhìn có vẻ chúng đang ngồi làm bài, nhung trong lòng lại nghĩ đến việc chơi đùa cùng bạn, thế là vội vàng làm thật nhanh nên khó tránh khỏi sai sót. Một nguyên nhân khác chính là định thức tư duy đang phát huy tác dụng, tâm lý định thức học cho rằng, đó là một trạng thái sẵn sàng được hình thành bởi hoạt động tâm lý đã chuẩn bị trước, quyết định xu thế của hoạt động tâm lý tương tự sau đó. Do khả năng quan sát và phán đoán những thay đối nhỏ của trẻ rất kém nên rất dễ dẫn đến những sai sót không đáng có. Như trong quá trình học, trước học từ “ba”, sau lại học từ “bà”, thường có thể do định thức của từ trước khiến cho 2 từ khó phân biệt nên mới viết sai. hay như khi làm toán, khi nhìn thấy câu “tất cả có bao nhiêu” thì lại cho rằng phải cộng hai số trong bài lại, nên kết quả mới làm sai. Do vậy, khi cha mẹ giúp trẻ sửa chữa khuyết điểm làm bài cẩu thả thì nhất định phải phân tích cụ thể từng nguyên nhân, để có sự giúp đỡ và chỉ bảo đúng đắn. điều quan trọng là giúp trẻ hiểu rằng, nghiêm túc làm bài là yêu cầu không thể thiếu để hoàn thành việc học, giúp cho trẻ có thái độ nghiêm túc, nhìn nhận vấn đề cẩn thận tỉ mỉ. đồng thời còn cho trẻ thấy rằng, cẩn thận là phẩm https://thuviensach.vn chất tốt, có tác dụng vô cùng quan trọng cho sự phát triển sau này. Nắm bắt tâm lý Nói chung, đứa trẻ nào cũng đều có tính cẩu thả. hoặc môn ngữ văn hay làm bài sai, hoặc điểm môn toán thường rất kém. tại sao lại có thể xảy ra chuyện kỳ cục như vậy? Thực ra, tâm trạng, sở thích hay khả năng tự kiếm soát của con người đều trực tiếp ảnh hưởng đến tính hoàn chỉnh và độ chính xác của sự cảm nhận. Nếu đứa trẻ không hứng thú với môn học nào đó, không có tinh thần học tập, thường bị thu hút bởi những việc khác ngoài việc học thì lúc này chính là thời kỳ cao trào của tính cẩu thả. Do vậy, cha mẹ nhất định không được có tâm lý nôn nóng, mà phải tùy thuộc vào tình hình cụ thế của trẻ để áp dụng phương pháp thích hợp sửa tật câu thả của trẻ. Phương pháp giải quyết 1. Giảm dần tâm lý ỷ lại của trẻ Khi trẻ mới bước vào lớp một, rất nhiều cha mẹ đều lo lắng không yên. thế là lúc trẻ đi học, cha mẹ thường giúp trẻ sửa soạn ba lô, lúc tan học thì đốc thúc trẻ làm bài tập, gần như là làm thay tất cả. Cha mẹ không muốn nhìn những dấu đỏ gạch chéo trong vở bài tập của trẻ nên nhất định phải đích thân kiểm tra bài tập của con. Như vậy trẻ đã hình thành tâm lý ỷ lại. trẻ có thể nghĩ rằng, không cần phải kiểm tra kỹ đồ dùng học tập, và làm bài tập cũng không phải quá cấn thận, vì dẫu sao mẹ cũng vẫn kiềm tra, lâu dần khiến trẻ làm bất cứ việc gì cũng đều không có niềm tin. Khi trẻ đi học, thi thoảng cha mẹ có thể giúp trẻ, nhưng đó chỉ có thể là một quá trình giúp trẻ tự lo liệu. Cha mẹ nên làm theo cách này: bước đầu tiên, để trẻ tự sửa soạn ba lô, sau đó kiếm tra qua một lượt, bước thứ hai, để trẻ tự sửa soạn ba lô, sáng hôm sau kiểm tra qua, cứ như vậy buông tay dần dần. Làm bài tập cũng như vậy: bước đầu tiên, để trẻ tự làm, sau đó cha mẹ kiểm tra. bước thứ hai, để trẻ tự làm rồi tự kiểm tra, cha mẹ yêu cầu trẻ khẳng định là không có sai sót, không kiểm tra mà đem nộp luôn. Thực ra, việc làm bài tập thường xảy ra sai sót cũng không sao, mắc lỗi và sửa lỗi chính là quá trình học tập tất yếu. Cha mẹ chỉ có buông tay dần dần thì trẻ mới có thể dần tự lập, trẻ tự lập mới có thể có tinh thần trách nhiệm giải quyết các vấn đề mà bản thân thường cho qua, đó chính là điểm xuất phát cơ bản. https://thuviensach.vn