🔙 Quay lại trang tải sách pdf ebook 10 Vạn Câu Hỏi Vì Sao - Bí Ẩn Quanh Ta Ebooks Nhóm Zalo NHÀ XỤÂT BAN HÓNG ĐỨC TRID U CBO O KS house or knovv/eóge https://thuviensach.vn íĩìol vinh - Hgoc Lon (Bièn soạn] https://thuviensach.vn https://thuviensach.vn LÒ IN Ó ỈĐ ềv ứng trước thế giới với bao điều kỳ ^ ^ L l d i ệ u , mang trong mình sự tò mò, khát vọng tìm hiểu, câu nói thường thấy nhất ở trẻ là "Vì sao?". "Vì sao phải hít thở?", "Vì sao Vịt có thể bơi trên mặt nước?", "Vì sao cây mía có một đầu ngọt hơn?", "Vì sao Mặt Trăng đi theo chúng ta?", "Vì sao chuông nứt đánh không kêu?..." Quá thực, những câu hỏi "Vì sao?" đó, khiến đôi lúc người lớn chúng ta cũng khó mà trả lời để con trẻ hiểu được. Bước vào tuổi thiếu niên, các em nhỏ đồng thời bước vào một lứa tuổi ham học hỏi, thích tìm hiểu những kiến thức khoa học và tri thức nhân loại. Có thể nói, thời điểm này các thông tin, tri thức được bộ não các em ghi nhớ rõ rcàng và sâu đậm nhất. Vì vậy, việc đưa đến cho các em những kiến thức khoa học chuẩn xác là rất quan trọng. Xuất phát từ những suy nghĩ trên, chúng tôi đã su'u tầm và biên soạn bộ sách ”10 vạn câu hỏi vì sao" này, bộ sách mang lại những câu trả lời cho các em theo từng chủ đề. "10 vạn câu hỏi vì sao" gồm 5 chủ đề: Cơ thể người, động vật, thực vật, vũ 5 https://thuviensach.vn trụ kỳ bí và bí ẩn quanh ta. Bộ sách được giải đáp ngắn gọn, súc tích và dễ hiểu, kết hợp những hình ảnh minh họa sinh động sẽ đem đến cho các em nhừng kiến thức cơ bản, chứa đựng nội dung phong phú. Từ đó, giúp các em nắm bắt các kiến thức một cách nhanh nhất. Và củng từ đó giúp các em thỏa mãn trí tò mò của mình, tự tin hơn về kiến thức khoa học để bước vào cuộc sống. Bộ 5 cuốn sách trên chính là món quà vô cùng ý nghĩa mà các bậc phụ huynh dành tặng cho bé dam mê tìm hiểu khoa học, giúp bé phcát triển toàn diện nhất. Trân trọng! 6 https://thuviensach.vn Tại sao nttvc ỉạỉ dập tắt dược lứa? Sớ dĩ, nước có thể dập tắt được lửa là nhờ lí do sau: - Thứ nhất, hễ nước gặp một vật đang cháy thì nó biến thành hơi và hơi này lây đi rất nhiều nhiệt của vật đang cháy. Nhiệt cần thiết để biến nước sôi thành hơi nhiều gấp 5 lần nhiệt cần thiết để đun cùng thể tích nước lạnh ấy lên 100°c. - Thứ hai, hơi nước hình thành lúc ấy chiếm một thể tích lớn gâp mấy trăm lần thể tích của khối nước sinh ra nó. Khối hơi nước này bao vây xung quanh vật đang cháy, không cho nó tiếp xúc với không khí. Thiếu không khí, sự cháy sẽ không thể duy trì dược. Đê tăng cường khả năng dập lứa của nước, đôi khi người ta còn cho thêm thuốc súng vào nước. Điều này thoạt nghe thì thấy lạ, nhưng rất có lý: thuốc súng bị đốt hếl BÍ ẩn quanh ta 7 https://thuviensach.vn rất nhanh, đồng thời sinh ra rất nhiều chất khí không cháy. Những chất khí này bao vây lấy vật thể, làm cho sự cháy gặp khó khăn. Vì sao chuỡng nia đánh không kêu? Đó là do chỗ bị nứt làm chuông mất đi sự đối xứng, độ đàn hổi và dao dộng riêng, chỗ đó khổng thể củng ba mặt khác dao động đổng bộ, tạo ra âm thanh. Chuông hoạt dộng theo nguyên lý sau: khi bị ngoại lực đánh vào, dao động của nó sẽ hướng về hai phía đối nhau từng đôi một. Chẳng hạn, khi bạn gõ vào mặt phái, thì mặt phải và mặt trái sẽ đồng thời ép vào trong, còn mặt trước và mặt sau thì dãn ra phía ngoài. Tiếp đó, hai mặt trái phải lại dãn ra phía ngoài, đồng thời hai mặt trước sau lại ép vào phía trong. Chính do dao động của các mặt chuông 8 https://thuviensach.vn không ngừng đan xen nhau, lúc dãn ra phía ngoài, lúc ép vào phía trong, mà chuông phát ra được âm thanh du dương rồi yếu dần đi. Nếu chuông được đúc dày, mỏng không đều thì dao động của hai mặt đối xứng sẽ không hòa nhịp, âm thanh phát ra không những khó nghe mà thời gian ngân vang cũng ngắn. Có đúng là kẹo cao su có thể ỏ trmg cơ thế ngươi nhiêu núm Hhỡng? Có thê khắng dịnh rằng: Kẹo cao su không thể ở trong cơ thê người trong thời gian dài. Kẹo cao su không bị tiêu hóa nhưng nó không có những đặc tính thần kỳ để không bị đây ra ngoài cơ thể theo con đường bài tiết. Thường thì nó không ở trong cơ thể người quá ba ngày, nó sẽ được thải ra nhờ sự chuyển động của ruột. \ì sao khi sử dụng mọt sẽ dê điện gia dụng phải nổi dãy liếp đất? Rất nhiều đồ điện gia dụng được sử dụng với điện áp 220V, muốn đảm bảo an toàn thì vỏ kim BÍ ẩn quanh ta 9 https://thuviensach.vn loại cua chúng phải được nê)i với dây tiếp đất. Đặc biệt, là khi sử dụng máy giặt và tú lạnh, nhất thiết phải có dây tiếp đất. Nước là chât dẫn điện rất tốt. Nếu động cơ điện và mạch điện trong máy giặt bị ẩm ướt hoặc vì một lí do nào đó mà lớp cách diện của nó giảm di sẽ gây ra hiện tượng hở điện, làm cho lớp vỏ kim loại bên ngoài máy giặt mang điện, đồng thời các bộ phận quay, vắt làm bằng kim loại bén trong máy giặt mang diện. Lúc đó, nước trong máy giặt cũng mang điện. Khi người giặt tiếp xúc với nước trong máy giặt hoặc vô tình chạm vào ĩớp vỏ kim loại sẽ bị điện giật, nguy hiểm đến tính mạng. 10 https://thuviensach.vn Tất nhiên là trước khi xuâl xưởng, nhà sán xuất đã kiểm tra kỹ lưỡng. Nhưng đê đề phòng bất trắc, chúng ta nên áp dụng phương pháp phòng tránh điện giật hết sức đơn giản, đó là làm tốt công tác tiếp đất của máy giặt. Tù lạnh cũng giông như máy giặt, củng thường xuyên tiếp xúc với nước hoặc đá, điều kiện hoạt động cũng khá ẩm ướt. Máy thu hở điện áp và mạch điều khiển điện trong tủ lạnh cũng có khả năng bị hở điện làm cho bộ phận kim loại của vỏ tú lạnh bị nhiễm điện. Vì vậy, để phòng bất trắc, lớp vỏ kim loại của tủ lạnh cũng phải được nối với dây tiếp đất. Một sô dồ điện gia dụng có lớp vỏ kim loại nhu': lò vi sóng, điều hòa, nồi cơm điện, quạt điện, máy giữ nhiệt,... cũng phải chú ý nối dây tiếp đất. Đối với những thiết bị âm thanh nhu': ti vi, máy ảnh,... các bộ phận mang điện dã hoàn toàn cách diện nên có thể không cần dùng dây tiếp đất. \ì sao người trcĩig (itiằ nhìn thcc chúng la? Thực ra bí mật này chỉ là một loại ảo giác của thị giác mà thôi. Toàn bộ lý do là: con người trên những bức chân dung đó được đặt ở chính giữa BÍ ẩn quanh ta 11 https://thuviensach.vn mắt. Khi một người nhìn thẳng vào bạn, bạn sẽ thấy mặt anh ta chính là như vậy, nhưng khi người đó nhìn đi chỗ khác, bạn sẽ thây con ngươi và tất cả lòng đen của anh ta không ở chính giữa mắt mà chuyển dời đôi chút về phía bên. Khi bạn đi về một phía xa bức chân dung thì hai con mắt của bức chân dung không hề thay đổi vị trí của chúng, nghĩa là vẫn ở nguyên chính giữa mắt. Ngoài lý do trên ra, toàn bộ bộ mặt mà bạn tiếp tục trông thây vẫn ở nguyên vị trí cũ, cho nên tự nhiên bạn có cám tưỏng rằng hình như bức chân dung quay đầu và theo dõi mình. Vỉ S(W sò vờo kìm loại thay lạnh? Khi chạm vào một vật bằng kim loại, ta cảm thấy lạnh, mặc dù bản thân vật đó không phải như vậy. Bởi vì, kim loại dẫn nhiệt tốt: nhiệt lượng của tay ta đã truyền sang vật đó. Nói cách khác, tay ta bị mất nhiệt lượng, và chính kim loại đã tạo cho ta cảm giác lạnh. Các vật bằng kim loại có khả năng truyền dẫn nhiệt một cách dễ dàng. Da của tay ta là nơi nóng nhâd, sự di chuyển của nhiệt sẽ diễn ra theo chiều từ tay sang kim loại. Chính vì thế mà ta có https://thuviensach.vn cảm giác bị lạnh đi khi chạm vào kim loại. Ngược lại, gỗ và vải là những chât dẫn nhiệt kém nên chúng không "hấp thụ" được nhiệt lượng do tay ta phát ra. Vì thế, chúng không tạo cho ta cảm giác lạnh. Xì sao càng ăn nhiêu hem lại cứng thấy hhúi? Không mặn như ô mai, không cay như mứt gừng, nhưng kcm vẫn hoàn toàn có thể gây cảm giác khát chẳng kém cho người ăn. Sở dĩ, có điều này là bởi kem được làm bằng sữa và trứng gà, đẽ tiêu hóa kem, cơ thế của chúng ta đã phải tốn rất nhiều nước. Vì vậy, càng ăn kem, ta sẽ càng thây khát. Xì sao ngôi gh ẽ sau tụi khiên ta say xe hen? Lý do khiến cho ta có cảm giác say xe nhiều hơn khi ngồi ở ghê sau là bởi tầm nhìn của ta bị hạn chế. BÍ ẩn quanh ta 13 https://thuviensach.vn Cảm giác say do chuyến động xảy ra khi cơ chế cân bằng trong tai ta ghi nhận sự chuyển động. Song, mắt ta lại khẳng định rằng ta đang đứng yên một chỗ. Sự khập khiễng này chính là lý do khiến ta mất cân bằng và say xe. Vi en (Ịạtì và liêng nắ lả đ ệ nào nhanh hm ? Tốc độ viên đạn khi đi ra khỏi nòng súng là 900m/s, âm thanh ở nhiệt độ bình thường có tốc độ truyền di là 340m/s. Viên đạn bay nhanh gấp hai lần âm thanh. Vì vậy, viên đạn có tốc độ nhanh hơn tiếng nổ. Tại sao mèn đá lạnh lại n ầ lỉm trời nước? Viên đá lạnh nổi được trên nước là bởi vì nó có tỷ trọng thấp hơn. Điều đó có nghĩa là một khối nước đá nhẹ hơn một khối nước có cùng thể tích. Tỷ 14 https://thuviensach.vn trọng này nhẹ hơn không nhiều làm. Chính vì thế nước đá nổi nhưng lại vẫn chìm một nửa trong nước. Khi nước bị đông lạnh để chuyến thành đá, các phân tử nước sắp thẳng theo các hàng. Lúc đó, chúng nằm hơi cách xa nhau một chút, làm tăng thể tích của chúng lên đôi chút. Vì trọng lượng của nước khi đông đặc không đổi, nên tỷ trọng giảm xuống. Lực liên kết giữa các phân tứ nước với nhau rất mạnh. Đến nỗi khi tăng thể tích để chuyển thành băng, nước có thể phá vỡ chiếc cốc chứa nó. Chính vì thế, các hệ thống ống dẫn có thể bị phá vỡ về mùa đông, khi trời vô cùng lạnh giá. Vì sac cõc thủy linh đê vở khỉ đ ê nuúc sõi vào? Đó là do sức nóng làm cho cốc bị giãn nở gây ra. Nước sôi vừa được rót vào trong cốc, mặt trong của nó dột ngột nóng lên và giãn ,_ ú - 'h nở, còn mặt ngoài của cốc ịchịu nhiệt tương đối chậm nên vẫn giữ nguyên nhu' cũ. Mặt trong và mặt ngoài của cốc chịu nhiệt không như nhau, nó liền vỡ toác ra. BÍ ẩn quanh ta 15 https://thuviensach.vn Vì sao nước đun sôi cổ beng bứng noi lên? Đó là hiện tượng chuyển hóa nhanh và mạnh của một chất lỏng từ nước sang thể khí khi đạt tới một nhiệt lượng nhất định. Lúc ấy chẳng những bề mặt chất lỏng sinh ra hóa hơi, mà ngay cả trong lòng chất lóng cũng sinh ra hóa hơi, gâv thành bong bóng, lml nước có thể biến thành 1600ml hơi nước. Vì sao nước có ga rót vào ircmgcẽc sẽ n ã bọt? £ / thường, COo là chât khí. chất lỏng thì đại bộ ph 16 Nước có ga được làm ra bằng cách nén, để cho C 0 2 hòa tan vào trong dung dịch nước đường hoặc nước quả, đựng trong chai đậy nắp kín. COo hoặc nước sô đa mà người ta thường nói, củng còn gọi là đồ uống mát lạnh. Ở nhiệt độ bình Jếu chỉ bơm nó vào trong n của nó không hòa tan https://thuviensach.vn được. Khi chịu một áp lực nhât định, C 0 2 liền hòa tan vào trong nước. Sau đó, đậy kỹ nắp lại, áp lực được duy trì ở một trạng thái nhất định, C 0 2 sẽ hoà tan một cách ổn định trong nước. Nếu bật nắp ra, áp lực trong chai nhỏ đi, C 0 2 trồi lên và bay đi liền xuâd hiện bọt hơi. Rót nước ga vào trong cốc thì thấy nổi bọt củng chính vì lẽ đó. Nếu bạn khuấy động nước có ga trong cốc một chút, bạn sẽ thây bọt tăng lên nhiều. Tại sao Khi mài dao phải cho mệt ít nước vào phía trên của dao? Khi mài dao ta phải cho thêm ít nước vào phía trên của dao để giảm nhiệt độ của dao. Bởi vì, khi mài dao sẽ sinh ra nhiệt lượng làm cho dao nóng lên. Mùa đông trời lạnh chúng ta thường xoa hai bàn tay vào nhau, tạo ra nhiệt lượng làm ấm tay; đầu que diêm mài vào hộp diêm tạo ra nhiệt lượng làm cháy lớp thuốc trên que diêm. Đó là quá trình sinh nhiệt của ma sát. Khi dao được mài đi mài lại trên phiến đá sẽ sinh rất nhiều nhiệt lượng. Nếu chúng ta không có các biện pháp làm giảm nhiệt BÍ ẩn quanh ta 17 https://thuviensach.vn lượng của dao thì nhiệt độ của dao sẽ ngày càng cao, làm hại lưỡi dao. Sau khi tạo thành hình con dao, con dao phải trải qua quá trình xử lý nhiệt gọi là "tôi sắt". Tức là, tăng nhiệt độ của dao đến một mức độ nhâl định. Sau đó, lập tức cho dao vào nước, dầu hoặc không khí để làm Tạnh nhanh chóng, làm tăng độ cứng và khỏe của dao. Nhưng nếu nhiệt độ của dao quá cao, lưỡi dao sẽ mất đi quá trình xử lý "tôi sắt" nên không thể cứng, sắc và bền như trước nữa. Khi chặt xương hoặc các đồ vật cứng, lưỡi dao sẽ bị cong hoặc sứt mẻ. Do vậy, khi mài dao người ta phải cho nước vào phía trên của dao để làm giảm nhiệt độ của dao. Trẽn mặt sừa đun sõi vì S(W có tóp váng? Trong sữa bò có rất nhiều thành phần dinh dưỡng. Prôtêin là thành phần quan trọng trong sữa bò. Prôtêin là chất hóa học hữu cơ cao phân tử thiên nhiên. Nó có đặc điểm là kết cứng lại khi gặp nhiệt. Chất prôtêin trong sữa bò củng sẽ đóng cứng lại khi bị đun nóng. Sữa bò sau khi đun sôi, trên mặt hình thành lên một lớp váng. Đó là prôtêin đông cứng. 18 https://thuviensach.vn Prôtêin đặc biệt là prôtêin trong sữa bò, cho dù không bị đun nóng, cũng đóng cứng lại bị biến chât và hỏng đi. Có nghĩa là, khi sữa bò bị hỏng sẽ hình thành châl axít. Loại châì axít này làm cho sữa bò đóng cứng lại. Váng sữa chua do tác động của vi khuân axít tractic mà thành đặc lại. Và sữa chua do sự lên men nhân tạo chế ra đều ăn được. Nhưng sữa bị đặc lại do biến chất, hỏng tự nhiên thì không nên ăn, vì bạn không nắm được nó do loại vi khuẩn nào gây nên. \ì sao có loại đông hô phải lên dây CỐI có loai đó hhõng? Đồng hồ mà con người sử dụng chẳng những có đủ kiểu, đủ dcạng, mà sự bôi trí bên trong cũng không giông nhau. Có loại đồng hồ bên trong có lắp dây cót co giãn rất tốt. Sau khi lên dây cót chặt rồi, nó sẽ từ từ lỏng ra, làm quay bánh răng và kim đồng hồ. Loại đồng hồ lên dây cót là loại đồng hồ cơ học. BÍ ẩn quanh ta 19 https://thuviensach.vn Những năm gần đây, loài người lại phát minh ra đồng hồ điện tử. Một loại dùng pin cực nhỏ để quay kim đồng hồ gọi là đồng hồ điện tử thạch anh (quarts); còn một loại nữa không có kim quay mà chỉ hiện số ra thôi, gọi là đồng hồ điện tử. Cả hai loại đồng hồ này đều chạy bằng pin, không cần phải lên dây cót. Vì sao sãt dê bị gỉ? Sắt bị gỉ bắt nguồn từ tính chất hoá học của nó. Khi sắt tiếp xúc với không khí tạo thành ôxít sắt. Lớp ôxít sắt này thường nhẹ, xốp nên sau đó dễ tróc ra khỏi bề mặt của sắt làm lộ ra bề mặt mới của sắt. Lớp sắt mới lộ ra lại tiếp tục bị ôxy hóa rồi bị gỉ ra. Hiện tượng gỉ sắt có sức phá hoại lớn với những đồ dùng bằng sắt. Vậy nên để đồ sắt ở nơi nào cho thích hợp và hạn chế bị gỉ? Nếu như bạn để đồ sắt ở nơi không khí ẩm thì tốc độ ôxy hóa sẽ tăng lên. Vì vậy, tốt nhâd là nên để đồ sắt ở nơi khô ráo, thoáng mát sẽ giảm được tốc độ ôxy hóa cuả sắt. Phương pháp chủ yếu để chống gỉ sắt là sơn phủ lên bề mặt lớp ngoài của sắt một lớp sơn chống gỉ. 20 https://thuviensach.vn Vì sao tủ lạnh lại kêu 7’0 rc~? Đó là vì khi động cơ chính làm việc thì tủ lạnh bắt đầu chấn động, tiếng ro ro mà chúng nghe thây chủ yếu là do âm thanh chấn động phát ra khi động cơ chính làm việc. Những âm thanh đó không phải là có mãi mà khi nhiệt độ tủ lạnh hạ đến nhiệt độ thấp nhất định thì động cơ chính tự động dừng lại, tiếng kêu sẽ mất đi. Khi nhiệt độ tủ lạnh tăng cao, tiếng ro ro lại vang lên, đó là do động cơ chính lại khởi động và làm việc. Vào mùa hè, nếu cứ liên tục mở tủ lạnh sẽ dẫn đến nhiệt độ tủ lạnh tăng lên, từ đó dẫn đến thời gian làm việc của động cơ chính kéo dài làm cho tiếng ro ro cũng dài hơn, lượng điện phải sử dụng cũng tăng lên tương ứng. Thông qua tiếng ro ro của tủ lạnh, ta có thể hiểu được tình trạng làm việc bình thường. Còn tiếng kêu mà to, ồn thì có thể động cơ chính có sự cố, cần kịp thời tiến hành kiểm tra, xử lý và bảo dưỡng tủ lạnh. Đưa tay vào cứ; nước có làm tăng trọng lượng khùng? Trọng lượng tăng lên nhưng chỉ tăng bằng trọng lượng của khôi nước mà các ngón tay đã BÍ ẩn quanh ta 21 https://thuviensach.vn chiếm chỗ. Theo định luật Archimedes, khi có một vật nhúng chìm vào trong nước, thí dụ như bốn ngón tay, thì nước sẽ sinh ra một lực đẩy bằng trọng lượng của lực nổi hướng lên trên. Cũng theo định luật Newton, đã có lực nổi hướng lên trên thì có phán lực ấn đĩa cân xuống dưới củng bằng với lực nổi. Do đó, đĩa cân nặng thêm lên và trọng lượng nặng thêm này vừa đúng bằng trọng lượng khối nước do bốn ngón tay chiếm chỗ trong nước. Tại sao thái hành lúm la chảy nước mất? Khi bạn đưa dao cắt qua lát hành, nó sẽ xé ngang các tế bào, làm giải phóng các chất bên trong. Những hóa chất này sẽ phản ứng với nhau để tạo ra một khí gây khó chịu cho mắt. Khí này tiếp xúc với lớp nước bao phủ con mắt, sẽ tạo nên axit suníuric, một chất gây khó chịu. Và để loại bỏ những kẻ xâm nhập đó, tuyến lệ của bạn đi vào hoạt động. Nếu bạn không thích phải sụt sùi khi làm bếp, hãy tránh mặt thật xa ra khỏi những củ hành. Như thế, khí sẽ bay hơi hết trước khi chạm tới được mắt bạn. 22 https://thuviensach.vn Vì S(W trên miếng đậu phụ đủng lạnh có nhiêu lô nhẻ? Nước có một đặc tính rất lớn là nó sẽ đông cứng thành băng trong môi trường nhiệt độ không khí lạnh buốt dưới 0°c. Sau khi đông kết thành băng, thể tích của nó sẽ lớn hơn so với khi còn ở dạng lỏng một chút. Vậy thì, điều đó có liên quan gì đến đậu phụ? Thì ra các lỗ nhỏ trên đậu phụ đông do đó mà ra. Trong miếng đậu phụ có chứa nhiều nước. Lượng nước này chứa trong vô sô" các lỗ nhỏ. Khi nhiệt độ xung quanh hạ xuống dưới 0°c, nước trong đậu phụ liền đông lại thành băng, thể tích của nó lớn lên một chút so với BÍ ấn quanh ta 23 https://thuviensach.vn ban đầu. Kết quả là những lỗ chứa nước bị tông ra. Đến khi băng trên đậu phụ tan đi liền để lại nhiều lỗ nhỏ trên mặt. Vi sao quẩn áo ướt lại có màu đậm ? Quần áo ướt sẽ có màu sắc đậm hơn, nguyên nhân bởi mắt nhìn thây được vật thể là do ánh sáng chiếu vào vật thể được phản hồi trở lại mắt. Quần áo sau khi ngâm nước, do các sợi lông ngâm nước bị bết lại. Phản chiếu ít ánh sáng, đồng thời do lớp nước bao phủ lên bề mặt quần áo nên chỉ có một phần ánh sáng xuyên qua lớp nước này phản chiếu trở lại. Do vậy, quần áo sau khi ướt sẽ có màu sắc đậm hơn. 24 https://thuviensach.vn Tại sac phích nưòc tứmg cò thê giừ nhiệt? Sở dĩ, phích nước nóng giữ nhiệt được, ià do đặc điểm câu tạo của ruột phích quyết định. Ruột phích là do hai tầng vỏ thủy tinh cấu thành, giữa hai tầng vỏ là một lớp không khí, bên trong của ruột phích được tráng một lớp bạc. Trên miệng phích dược đậy bằng nắp gỗ mềm. Chính những cấu tạo như vậy làm cho phích nước nóng giữ được nhiệt "bên trong thì nóng, bên ngoài thì lạnh". Sau khi rót nước sôi vào phích, kết cấu của phích nước nóng làm cho nhiệt lượng nóng của nước không thể theo phương thức thông thường mà truyền ra ngoài. Thứ nhất là do dòng đối lưu nóng bị đứt đoạn. Khí nóng ở trong phích cũng không thể thoát ra miệng phích, mà khí lanh bên ngoài cũng không thể vào được. Nhưng, do miệng phích lại được nắp gỗ đóng chặt, bởi vậy dòng đối lưu bị đứt đoạn. Thứ hai là dẫn nhiệt bị chặn đứng. Tuy nhiên so với những vận dụng bằng kim loại, khả năng dẫn nhiệt tương đối kém, nhưng nhiệt lượng trong phích vẫn thông BÍ ẩn quanh ta 25 https://thuviensach.vn qua lớp thủy tinh ngoài truyền đến luồng không khí bên ngoài phích. Nhưng do ruột phích có hai lớp thúy tinh, giữa hai lớp lại có chân không, vì thế mà vật môi giới để truyền nhiệt ra ngoài không khí bị biến đổi thành thể loãng, đường dẫn nhiệt cũng bị chặn đứng. Thứ ba, là bức xạ nhiệt được ngăn chặn triệt đê. Mùa dông, dưới ánh sáng mặt trời, chúng ta đều cảm thây rất ấm áp, dó chính là do bức xạ nhiệt của Mặt Trời tạo thành. Do đó, trên ruột phích nước nóng tráng một lớp bạc mà bị chặn lại trong lòng ruột phích, điều này làm cho đường bức xạ nhiệt cũng bị ngăn chặn triệt dê. Lý tưởng nhất là sau khi cả ba hình thức truyền nhiệt của ruột phích đều bị cản trở. Nước nóng trong phích có thể vĩnh viễn không bị nguội. Nhưng trên thực tế hiệu quả cách nhiệt của phích lại không hoàn thiện như thế. Vì vậy, việc giữ nhiệt của phích luôn có một giới hạn thời gian, khi vượt qua giới hạn*thời gian này, phích nước sẽ không giữ nóng được nữa. Vì sao giãy ờáo cù lại chuyển sang màu váng? Giấy thường được làm nguyên liệu từ gỗ, bản thân gỗ có chứa xenlulôzơ. Giấy có độ dai đó là dựa 26 https://thuviensach.vn vào sự dẻo dai có trong xenlulôzơ. Màu trắng của xenlulôzơ sau khi kết hợp với ôxy sẽ dần dần chuyển sang màu vàng. Giấy còn có một kẻ thù, đó chính là ánh sáng. Ánh sáng sẽ có tác dụng quang học tới chất xenlulôzơ có trong giấy, có thể làm lộ ra màu sắc vốn có của giấy trước khi được tẩy trắng trong quá trình lcàm giấy. Do đó, ngày qua ngày, giấy báo sẽ chuyển sang màu vàng. Vì vậy, mà trong thư viện, các tủ sách được trang bị thêm các loại kính đa màu, để các màu đỏ, vàng, vàng cam,... trong ánh sáng sẽ bị các loại kính màu hấp thụ, hoặc phản quang lại một phần ánh sáng. Như vậy, có thể giảm bớt tính chất có hại của ánh sáng đối với sách, duy trì được tuổi thọ của sách. Vì S(W trên nắp ấm nước lại có lõ? Nếu trên nắp ấm không có lỗ này, nước sẽ khó có thể được rót ra ngoài. Nguyên nhân là do khi chúng ta nghiêng ấm, theo nguyên lý bình thông nhau, nước sẽ chạy ra từ vòi nước. Sau khi BÍ ẩn quanh ta 27 https://thuviensach.vn nước chảy ra một phần, thể tích không khí trong bình tăng lên, áp lực sẽ giảm xuống, lúc này bề mặt của nước ở vòi chịu áp lực của không khí bên ngoài lớn hơn bề mặt nước trong ấm, vì vậy nước sẽ rất khó chạy ra ngoài. Nếu chúng ta để một lỗ trên nắp ấm, khoảng không trong ấm sẽ thông với bên ngoài, nên tránh được hiện tượng không rót được nước, đó là lý do vì sao trên mọi nắp ấm đều phải có lỗ đây các bạn ạ! Miẽng đá lạnh tan ra có lúm lăng mục nước? Khi nước kết thành đá lạnh, thể tích tăng lên. Do dó, tỷ trọng nhẹ nên nó mới có thể nổi một phần trên mặt nước. Căn cứ nguyên lý Archimedes, trọng lượng miếng đá lạnh bằng với trọng lượng của thể tích nước giải khát mà phần đá chìm chiếm chỗ. Khi đá lạnh hoàn toàn tan ra thành nước thì thể tích nằm trong nước lúc ban đầu mà thể tích này cũng không có gì thay đổi. Vì thế, cho nên khi viên đá trong cốc (ly) tan ra, thể tích nước không hề thay đổi và độ cao mực nước trong cốc (ly) vẫn giữ nguyên vậy. 28 https://thuviensach.vn Vì sao khùng được dùng tay ướt chạm vác cõng tăc điện? Nếu tay, chân bị ướt và chúng ta đi chân đất thì các bạn tuyệt đối không được chạm tay vào các thiết bị điện. Vì như thế sẽ rất nguy hiểm. Điều cần thiết trong an toàn sử dụng điện là cần phòng ngừa bị điện giật. Bởi cơ thể con người có khả năng dẫn điện, trong khi đó nước là một chất dẫn điện, ngoài ra có một số ổ cắm, phích cắm, công tắc điện châd lượng không đảm bảo, luôn thường trực nguy cơ gây rò điện. Nếu chúng ta dùng tay dính nước để mở công tắc điện, rất dễ bị điện giật, có thể bị thương, thậm chí gây tử vong. Chính vì vậy, các bạn hãy ghi nhớ và cẩn trọng, không được tự tiện dùng tay ướt chạm vào công tắc và các đồ điện nhé! Vì sao quả bùng lại phải trùn? Nếu bạn đi xem thi đâu bóng rổ thì sẽ biết. Các cầu thủ nếu cần đập, đưa bóng về phía trước, khi đập thì mắt của cầu thủ không cần nhìn bóng mà chỉ nhìn vào các cầu thủ trên sân nhưng vẫn điều khiển bóng theo ý mình. Đó là vì quả bóng tròn có BÍ ấn quanh ta 29 https://thuviensach.vn quy luật nhâd định, nếu bạn nắm vững quy luật bóng nảy, bóng sẽ chạy theo bạn. Ngoài bóng tròn ra, những quả bóng có hình chạng khác khi nảy sẽ loạn xạ làm bạn không thể nắm vững được quy luật của nó. Cho nên, quả bóng phải tròn là như vậy. \ì S(W đèn chớp của máy ảnh có thê phát sáng m ạnh? Chúng ta đều biết, chụp ảnh ở nơi ánh sáng yếu (tối) đều cần dùng đến đèn chớp sáng để chiếu 30 https://thuviensach.vn sáng nhân tạo. Đèn chớp sáng có thể trong thời gian cực ngắn phát ra ánh sáng mãnh liệt. Đó là vì sao? Bộ phận sáng của đèn chiếu sáng đó là ống đèn xeon (xe). Trong ống đèn có chứa đầy khí xeon. Ông đèn xeon có lắp một mạch điện tử để đem dòng điện một chiều biến thành dòng điện cao áp xoay chiều, rồi lại biến thành điện cao áp một chiều. Nó có thể mang diện áp thâp hơn hai chiếc pin tổng hợp 3Vôn (V) chuyển thành điện cao áp 10.000V. Khi ấn cửa mỏ nhanh của máy chụp ảnh thì cao áp của mạch điện 10.000V với ông đèn xeon làm xeon trong bình đèn nhanh chóng biến thành trạng thái điện ly, phát ra ánh sáng mãnh liệt, đủ chiếu sáng vật ở ông kính máy ảnh lOm, vừa vặn đáp ứng về độ sáng mà phim chụp cần có. BÍ ấn quanh ta 31 https://thuviensach.vn \ì sao irứng gà ung lại nổi lên irên mật nước? Trọng lượng riêng của trứng gà nặng hơn nước một chút, dễ chìm xuống đáy nước vì không khí bên trong rất ít. Vì thế, loại trứng gà này ăn râ"t ngon và bể. Còn trứng gà để lâu, một sô" nước bên trong bị thoát ra ngoài qua các lỗ nhỏ trên vỏ trứng làm cho trứng bị ung, khi â"y lòng trắng trứng có mùi thối, lại sinh ra nhiều chất khí. Châ"t khí ây cũng luôn bốc hơi ra ngoài. Cả nước và châ"t khí trong lòng quả trứng đều tranh nhau chui ra khỏi vỏ trứng, trọng lượng của trứng gà sẽ nhẹ đi. Cho nên bỏ trứng vào nước, những trứng nào đã nổi lên thì đó là những quả trứng đã bị ung. Vi sao loại dao căt thưừng, lại khùng căt được kính? Nếu lây đất sét nặn thành hình một đồ vật, bạn có thể vẽ hoa lá lên đồ vật ấy bằng que diêm. Ngày hôm sau, đồ vật đó khô đi, bạn lây que diêm khác vẽ lên đồ vật ấy thì không vẽ được nữa. Vì sao vậy? Vì lúc này, que diêm bằng gỗ mềm hơn đất sét ấy. Dao làm bằng thép cứng hơn đất sét khô. Bây giờ thì bạn đã biết vật cứng có thể rạch được vật mềm. 32 https://thuviensach.vn Kính là vật cứng, sắt, thép cũng cứng nhưng không cắt được kính. Trên thế giới có một loại đá gọi là kim cương. Loại kim cương này cứng hơn kính rất nhiều. Vì vậy, dao cắt kính ở đầu có lắp kim cương, chắc chắn bạn sẽ cắt rời được kính. Vì sao khùng nên ăn vé khoai lang? Trong khoai lang có rất nhiều chất dinh dưỡng, còn vỏ khoai thì rất khô, đó là những tế bào chết không có giá trị dinh dưỡng gì cả, không nên ăn. Nếu bạn ăn nhiều vỏ khoai sẽ làm tăng sự vất vả cho dạ dày và ruột, làm ảnh hưởng đến sự tiêu hóa. Nhiều người do không biết tác hại của vỏ khoai nên họ đã ăn cả vỏ. Vì họ nghĩ bỏ vỏ khoai thì lãng phí, điều này thật không hợp lý một chút nào. Vì sao trong thang múy có nhiêu cõng lấc điện và bóng đèn ? Công tắc điện và bóng đèn trong thang máy dùng để điều hành và khống chế cái thang đó. Rất nhiều nút bấm màu trắng có đánh số bên trên. Những con số đó biểu thị số thứ tự của tầng lầu mà thang máy đi qua. Còn có nút điện bên trên BÍ ẩn quanh ta 33 https://thuviensach.vn có mủi tên chỉ lèn hoặc chỉ xuống. Nó điều khiên thang máy chạy lên hoặc chạy xuống. Còn có công tắc điện dùng để điều khiên, mở cửa, đóng cứa và khởi động thang. Bên dưới tất cả các nút điện đều có bóng đèn. Bạn vừa ân xong một nút điện nào đó thì đèn ở dưới nó bật sáng ngay. Qua các công tắc điện và bóng dèn này, người đi cầu thang máy có thể dễ dàng điều khiển sự vận hành của thang máy. Vì sao ông khói nhà máy lại C(W thể? Không khí gần mặt đất di động chậm, áp lực lớn; không khí trên cao di động nhanh, áp lực nhỏ. https://thuviensach.vn Ông khói nhà xây cao, không khí xung quanh miệng ống di động nhanh, áp lực nhỏ, khí nóng sau khi bị nung đốt sẽ từ ống khói bay ra càng nhanh. Như vậy, lửa trong lò sẽ cháy càng mạnh. Ngoài ra, khói trong ống khói bốc ra chứa những chất có hại cho cơ thê con người. Sau khi ống khói xây cao, những chất có hại ấy sẽ theo dòng không khí ở miệng ống khói mà bay đến những nơi rất xa, giảm nhẹ sự ô nhiễm đối với khu dân cư, thành phố và thị trấn lân cận. Đáy chím hoa phải có lẽ Uuỉng lủ vì sao? Tât cá các chậu trồng hoa ở đáy đều có một lỗ nhỏ. Vậy lỗ nhỏ này có tác dụng gì nhỉ? Đó là khi chúng ta tưới hoa, nếu tưới nhiều nước quá mà đáy chậu không có lỗ thoát, nước không chảy ra ngoài, rễ cây ngâm trong nước lâu ngày sẽ bị thối nát làm cây trồng bị chết. Vì vậy, các chậu trồng cây cảnh thường có lỗ nhỏ để nếu chẳng may ta tưới nhiều nước quá, số nước thừa sẽ chảy theo lỗ nhỏ ra ngoài. BÍ ẩn quanh ta 35 https://thuviensach.vn Vì sao khi uống Ihuèc phái nâng nước? Khi uống thuốc có thêm một ngụm nước có thêgiúp cho thuốc dễ trôi xuống họng. Nước còn cóthể bảo vệ niêm mạc của thực quản, có tác dụnglàm trơn mềm. Ngoài ra trong dạ dày, nước còn cótác dụng làm cho thuốc loãng ra và tan đi, tiện lợicho cơ thể hấp thu thuốc. Có người khi uống thuốc không uống nước màchỉ uống khan. Làm như vậy có hại đối với cơ thể,tuyệt đối không nên làm thế. Tất nhiên, khi dùngthuốc khan của đông y đã sắc kỹ, hoặc thuốc nước,vì trong bản thân thuốc đã có chứa tương đối nhiềunước rồi nên uống ít nước cũng không sao cả. Vì sao thây thuồc tiểp xúc vã bệnh nhẩn tnầ ít khi lăy bệnh? Các thầy thuốc, các hộ lý thường xuyên tiếpxúc với bệnh nhân nói chung ít lây bệnh vì cơ thểcủa họ đã có tác dụng miễn dịch bảo vệ họ. Tínhmiễn dịch cũng là một đặc điểm sinh lý của cơ thểngười, giúp cơ thể tiêu diệt, loại bỏ các châT khángnguyên xâm nhập vào hoặc các chất lạ do tự cơ thểmình sinh ra. Khi cơ thể đã có sức đề kháng thìkhó bị lây bệnh; nếu mất sức đề kháng thì dễ dàngbị cảm, cúm, sốt, tiêu chảy và các bệnh khác. 36 https://thuviensach.vn Ngoài sự miễn dịch dã nói ở trên, một điều cần chú ý nữa là họ luôn luôn có ý thức phòng bệnh tốt khi tiếp xúc với người bệnh như: đeo khẩu trang, rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, cồn sát trùng, vả lại có rất nhiều bệnh không lây qua tiếp xúc thông thường. Vi sao sổ ngày trong môi tháng khùng giông nhau? Chúng ta đều biết rằng một năm có 12 tháng, tương ứng 365 ngày. Vậy thì mỗi tháng nên có bao nhiêu ngày là hợp lý? Nếu tính theo 30 ngày thì một năm nên có 7 tháng 30 ngày, 5 tháng 31 ngày. Nhưng hiện nay số ngày trong mỗi tháng không tính theo cách đó. Tại sao vậy nhỉ? Theo ghi chép từ rất lâu về trước, có một vị Hoàng đế La Mã cho rằng tháng 2 không tốt lành BÍ ấn quanh ta 37 https://thuviensach.vn nên ra lệnh bớt đi một ngày của tháng 2 đem nhập vào tháng 7. về sau lại có một vị Hoàng đế La Mã nói ông sinh ra vào tháng 8, tháng đó củng phải được thêm một ngày. Thế là lại lấy bớt của tháng 2 một ngày nữa. Thành thử, tháng 2 chí còn 28 ngày, về sau, khi người ta biên soạn dương lịch vẫn giữ nguyên không sứa đổi. Cho nên dương lịch hiện nay có 7 tháng 31 ngày; đó là các tháng 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12 và 4 tháng 30 ngày; đó là tháng 4, 6, 9, 11. Riêng tháng 2 chỉ có 28 ngày hoặc 29 ngày. Vì sao gương ch iếu ra được đo lật? Gương được làm từ kính, vừa trơn láng, vừa sáng bóng, tia nắng vừa chiếu lên mặt gương liền phán xạ trở lại, cho nên chiếu ra được mọi đồ vật. Nếu phết một lớp bạc mòng lên mặt sau của gương thì sự phcản xạ ánh sáng càng tốt, đồ vật chiếu ra càng rõ ràng hơn. Tạ i sao dưừtig di ỏ ùm g tuii tại quanh co uon lượn ? Đường càng thẳng càng dễ di, càng dốc càng khó đi. Các phương tiện có thể lao vun vút. Nhưng ỲCV' 38 https://thuviensach.vn khi lên đèo nó chạy rất chậm. Còn nếu đèo quá dốc thì các phương tiện không thể lên được. Nếu làm một con đường dốc đứng từ chân lên thẳng tới đính núi, thì có rút ngắn được doạn dường nhưng lại quá dốc, người và xe không sao đi được. Vì vậy, đường đi ở vùng núi đều phải được xây vòng quanh núi, vòng sau cao hơn vòng trước. Dường như thế gọi là dường uốn quanh theo núi. Người đi bộ lên núi, hoặc ô tô lên núi trên con đường như vậy sẽ ít mất sức hơn. VÌ S(W trên que kem có khci trăng ỈM tên? Không kể ở xứ lạnh, nhiệt dộ không khí bao giờ củng cao hơn nhiệt độ của que kem. Toàn thân que kem lạnh buốt nên nó liền hút lấy nhiệt lượng trong không khí nóng xung ^ quanh và biến thành hơi nước. Thêm vào đó không khí gần kề xung quanh que kem cũng bị lạnh đi, làm cho hơi nước trong không khí que kem ngu'ng dọng lại thành vô vàn hạt nước li ti. Lại thêm không khí không ngừng BÍ ấn quanh ta 39 https://thuviensach.vn chuyển động, cho nên xem ra có vẻ như có từng luồng, từng luồng "khói trắng" đang bốc lên từ que kem. Trên thực tế, làn "khói trắng" đó là tập hợp của vô vàn hạt nước li ti, mắt thường không nhìn rõ được, trông giống như làn "khói trắng" lờ mờ vậy. Xì sao phải (tùng chăn bùng bọc lấy thùng dựng que hem? Các cô, các chú bán kem que thường dùng chăn bông bọc kín mít thùng đựng kem vì sợ chúng tan nhanh thành hơi nước. Đó là do chăn bông có thê giữ â'm trong mùa đông, lại còn có thể cách nhiệt trong mùa hè nữa. Thùng đựng kem được bọc kín bằng chăn bông thì Mặt Trời sẽ không trực tiếp chiếu đến nó trong mùa hè. Hơi nóng bên ngoài không dễ gì lọt vào trong thùng đựng kem được, que kem sẽ tan rất chậm. Nếu không dùng chăn bông bọc kín, không khí nóng bên ngoài sẽ luồn vào trong thùng đựng kem, que kem gặp phải không khí nóng liền tan thành nước rất nhanh. Xì sao ngọn lửa bao giở cũng vuon lên? Vì khí nóng nhẹ hơn khí lạnh nên nó bao giờ cũng bốc lên trên. Xung quanh ngọn lửa đều là khí 40 https://thuviensach.vn ý / j nóng, chúng bốc lên rất nhanh, từ bốn phương tám hướng đổ dồn vào ngọn lửa, làm cho nó không còn con đường nào khác ngoài việc vươn lên phía trên cùng với khí nóng. Nguyên lý này củng giống như khi triều dâng, những sóng xung quanh đều xô về phía trước làm cho con sóng trước mặt đành phải nhào tới luôn. Xì sao báo sỉ khoác áo choàng tráng và đọi núi tráng? Khi chẩn đoán chữa trị và chăm sóc người bệnh, các bác sĩ và y tá đều mặc áo choàng trắng và đội mũ chụp trắng. Y phục của các thầy thuốc mặc lên người phải vừa sạch vừa chỉnh tề. Đó là vì người bệnh trong bệnh viện rất nhiều, đặc biệt cần giữ BÍ ẩn quanh ta 41 https://thuviensach.vn vệ sinh. Mặc quần áo màu trắng dễ phát hiện ra các thứ bẩn dây vào. Điều đó muôn nhắc nhớ người ta không riêng gì bác sĩ và y tá khi làm việc đều phải mặc áo choàng trắng, đội mủ chụp trắng. Cả những nơi rất cần giữ vệ sinh nhu' nhà hàng ăn, cửa hàng thực phẩm,... củng yêu cầu phải mặc quần áo làm việc màu trắng. Vì sao có the đùng ống hút đẽ hút aôuẽng? Khi chúng ta dùng ống hút để hút đồ uống, đầu tiên chúng ta hút hết không khí trong Ống, khiến trong ống bị mất áp lực, từ đó áp lực không khí bên ngoài sẽ đẩy đồ uống vào trong Ống. Vậy là chúng ta có thể uống được đồ uống một cách thoải mái. Vì sao trên lẽp xe tại có rãnh? Xe chạy được là nhờ chuvển động quay của bánh xe. Nếu lực ma sát giữa bánh xe và mặt đâd nhổ sẽ xảy ra hiện tượng trượt. Bánh xe quay tròn 42 https://thuviensach.vn tại chỗ mà không nhích lên được. Vì vậy, bánh xe cần phải bám vào mặt đất ở một mức độ nào đó để lăn tới trước. Để cho bánh xe lăn trên mặt đất một cách thuận lợi, trên mặt lốp xe tiếp giáp với hướng tới của xe (chu vi lốp xe) đều có nhiều đường rãnh nhăn. Ngoài ra, khi bánh xe lăn tới với tốc độ cao, thường hay sinh ra hiện tượng trượt ngang. Điều đó rất nguy hiểm. Đặc biệt, khi xe chạy với tốc độ siêu cao, nếu sinh ra sự trượt ngang thì dễ gây nên sự cố lớn. Vì vậy, để đảm bảo cho xe ô tô chạy thẳng, trên mặt lốp xe được đúc nhiều rãnh sâu theo chiều dọc. Nếu thấy lốp ô tô, xe máy xe đạp bị mài mòn tới một mức nào dó, các rãnh trở thành nông, bạn phải thay lốp khác. Các bạn hãy nhìn chiếc xe máy hai bánh. Bánh trước chỉ có rãnh dọc, bánh sau có cả hai loại BÍ ẩn quanh ta 43 https://thuviensach.vn rãnh. Đó là vì bánh trước chỉ có rãnh tránh trượt ngang, còn bánh sau là bánh phát động nối với xích tuyến chuyển động nên cần có ma sát với mặt đường để tiến về phía trước vừa phải tránh trượt ngang. Như vậy, các rãnh dọc ngang hay dích dắc trên lốp xe là làm tăng độ bám của xe lên mặt đường, đảm bảo cho xe chạy an toàn, nhâT là xe có tốc độ cao. Vì S(W đông hô đặt cạnh nam chăm thì khùng chính xức nữa? Nếu đem kim loại như thép đặt gần nam châm mạnh thì sẽ bị từ hóa. Tính chất của nam châm từ hóa chất thép và làm cho nó trở thành nam châm. Đương nhiên, có loại dễ bị từ hóa như: đồng, nhôm,... và có loại khó bị từ hóa như: sắt, niken,... Đồng hồ do nhiều thứ kim loại chế thành, có thép không gỉ là hợp kim sắt, có hợp kim đồng và các loại khác nữa. Trong số đó có kim loại dễ bị ảnh hưởng của nam châm. Nếu lò xo xoắn Ốc (dây tóc) đẩy bánh xe lắc bị từ hóa, thì đồng hồ chạy không chính xác nữa. Thế là việc tính đếm thời gian cũng bị sai lệch đi. 44 https://thuviensach.vn Gần đây, đồng hồ thạch anh xuất hiện nhiều lên. Nguyên lý hoạt động của loại đồng hồ này là do một điện áp có tính chu kỳ tác động lên miếng tinh thể thạch anh rất nhỏ để nó sinh ra dao động có qui luật. Thông qua mạch điện tích phân (IC) làm cho dao động đó trở thành dao động tần số thấp (như con lắc đồng hồ cơ) loại đồng hồ này đạt được mục dích đo thời gian chuẩn xác. Nếu đặt những sản phẩm đó vào gần nam châm mạnh thì sẽ không nhậy nữa, việc tính thời gian cũng không chuẩn. Làm thể ÌÙU) để (íc nhiệt độ hơn ICCC °c Nhiệt kế ru'Ợu và nhiệt kế thủy ngân chỉ thích hợp cho nhiệt độ ở miền thích hợp. Với nhiệt độ quá cao thì rượu và thủy ngân trong nhiệt kế sẽ bay hơi, làm hỏng nhiệt kế. Loại nhiệt kê điện tử bạch kim có thể đo được nhiệt độ cao, nhưng nó chỉ đo được nhiệt độ đến 1.000°c. Dùng loại quang hỏa kế chuyên dùng cũng chỉ đo được đến 3.200°c. Ngoài ra, người ta còn đo nhiệt độ bằng cách sử dụng phương pháp đo năng do vật chât ở nhiệt độ cao phát ra. Chẳng qua đối với nhiệt độ cao hàng vạn độ, dù có dùng phương pháp đo nào thì củng không thể đo trực tiếp được nhiệt độ mà chỉ có thể thông qua việc tính toán để xác định nhiệt độ. BÍ ẩn quanh ta 45 https://thuviensach.vn Ví như với nhiệt độ ở trung tâm Mặt Trời là 1,5 triệu độ là chi qua năng lượng hết sức lớn cùa phán ứng nhiệt hạch mà tính ra. Đê tiến hành phản ứng nhiệt hạch nhân tạo, người ta phải tạo được nhiệt độ siêu cao như ở trung tâm Mcặt Trời. Trước mắt các chuyên gia của nhiều nước trên thế giới đang tập trung nghiên cứu vân đề này. Hiện nay, đã có công bố về kết quả việc tạo được nhiệt độ gần một triệu độ trong điều kiện lý tưởng. Đương nhiên là các số liệu này đưa ra không phải do đo trực tiếp. Có lúc thì dựa vào các bức xạ do các ion phát ra, có lúc thì dựa vào hình trạng của quang phổ phát ra củng như mật độ điện tử mà tính ra. Vi sao khỉ rót nước sõi nước lạnh lại có tiêng kêu kháo nhom? Tiếng kêu ấy phát ra là do nước va chạm vào thành cốc. Nước sôi và nước lạnh có tỉ trọng khác 46 https://thuviensach.vn nhau. Tỉ trọng nước lạnh lớn hơn nước sôi, vì vậy nước lạnh đập vào thành cốc với lực mạnh hơn nước sôi, nên tiếng kêu khi đổ nước lạnh sẽ to hơn khi đổ nước sôi. Ngoài ra, so với nước lạnh xung quanh dòng nước sôi có nhiều hơi nước, khi đổ nước sôi sẽ xuât hiện nhiều bóng hơi nước, các bóng nước này củng gây nên tiếng vang. Nếu nhiệt độ không khí thấp thì âm thanh sẽ to, nhiệt độ cao âm thanh sẽ nhỏ. Thực ra, không chỉ âm thanh chịu ảnh hưởng của nhiệt độ; mà gỗ, không khí, nước sôi đều chịu ảnh hưdng của nhiệt độ. Xì sao bọt xủ phùng có nhiêu màu sào? Bong bóng xà phòng thổi ra, chúng có màng mỏng trông như giây bóng kính vậy. Khi Mặt Trời chiếu lên màng xà phòng thì mặt trong và mặt ngoài của nó đều sản sinh ra phản xạ. Khi ánh nắng mặt trời xuyên qua mặt ngoài, tới bên trong của bong bóng xà phòng thì lập tức phản xạ trở lại, và khi ánh sáng đã quay trở lại có hệ số phcần xạ nhất định. Chúng ta đều biết màng xà phòng rất là mỏng nên hai lần phản xạ rất dễ chồng chéo lên nhau. Ở những nơi mà màng xà phòng có độ dày khác nhau, có khi ánh sáng dược tăng cường BÍ ân quanh ta 47 https://thuviensach.vn và có khi ánh sáng được giảm đi, thậm chí có khibị tiêu diệt mất. Anh sáng mặt trời trông nhưkhông màu nhưng thực tế có 7 màu: đỏ, cam,vàng, lục, lam, chàm, tím, hợp thành. Nếu mộtchỗ nào đó trên màng xà phòng vừa hay là ánhsáng đỏ phản xạ trở lại và triệt tiêu lẫn nhau, thìnơi đó không nhìn thây ánh sáng đỏ mà thể hiệnlên màu lam. Củng bởi lý do đó, ở một chỗ khác,một loại ánh sáng được tăng cường thì lại xuâ'thiện một màu sắc khác. Đỏ là do sự trùng lặp ánhsáng lên nhau mà bọt xà phòng có nhiều màu sắckhác nhau. Vi sao Hhỉ xe chạy ạua lại gây nên luông gió? https://thuviensach.vn Có nhiều cách giải thích về vấn đề này: Phương pháp thứ nhất là dựa vào việc đo các vân. Trước hết, ta chụp ảnh với một nguồn sáng mạnh, sau đó, thông qua độ đậm nhcỊt khác nhau trên âm bản do dòng khí tạo nên. Ngoài ra, gần đây người ta còn dùng phương pháp quan sát đường biên của dòng khí chuyển động khi có xe chạy qua. Ớ các nhà máy chế tạo ô tô lớn, người ta có lắp đặt các mô hình thổi gió lớn. Qua quan sát, người ta thây phía trước dầu xe, không khí bị nén. Phía sau xe, không khí bị giãn nở. Vì vậy, khi xe chạy đến rồi lướt qua, phía sau xe sẽ hình thành dòng khí đến lấp chỗ khí bị giãn mà sinh ra một luồng gió mạnh. Dùng mắt để quan sát dòng khí thì không phải là một việc dễ mà cần phải chuẩn bị một thiết bị đặc biệt. So với việc quan sát dòng khí thì việc quan sát dòng nước cuốn khi tàu thuyền chạy qua thì sẽ dễ dàng nhìn thấy một dòng nước lớn cuốn theo sau. Vì sao nước giếng mua đùng đm, mùa h è mút? Nước giếng vốn là nước ngầm dưới đất, dù bốn mùa xuân - hạ - thu - đông nhiệt độ của nước gần như không thay dôi. Nhưng không khí trên mặt BÍ ấn quanh ta 49 https://thuviensach.vn đất trong bốn mùa lại thay đổi rất lớn, mùa đông lạnh, mùa hè rất nóng, cho nôn nước giếng mùa đông thây ấm, nước giống mùa hè thây mát. \ì sao nấu c ơm băng noi áp suất lại mau chín? Khi chúng ta phải hầm nhừ thức ăn thì sự lựa chọn tốt nhất là nồi áp suât Thông thường, nước sôi ở 100°c. Với các nồi đun nước, thức ăn bình thường, nhiệt độ khi đun khó có thể tăng hơn 100°c bởi vì hơi nước sẽ thoát ra ngoài, cân bằng lại nhiệt độ với môi trường. Nồi áp suất thì khác, khi đun hơi nước dược giữ lại, áp suất trong nồi ngày càng tăng lên và hơi nước trong nồi sẽ tạo áp https://thuviensach.vn lực lên bề mặt của nước (dạng lỏng) trong nồi, khiến cho nước (ở dạng lõng) không thể biến thành hơi nước nữa. Do vậy, nhiệt không bị mất ra bên ngoài, nhiệt độ tăng hơn 100°c và giúp thức ăn chín nhanh hơn. Cũng chính bởi lý do không thoát hơi nước ra ngoài, nên vitamin và các khoáng châd trong thức ăn cũng được giữ lại. Vì sao trên nóc nhà cao tăng lại phải lăp cột chưng sét? Trên các nóc nhà cao tầng người ta đều lắp dặt cột chống sét nhọn hoắt, có nhừng nhà rất cao phải đặt nhiều cột chống sét. Vì sao lại thế? Khi trời mu'a, mây trên không trung mang điện, hai đám mây mang điện lại gần nhau sẽ có khả năng phóng điện, khi phóng điện lóe ra ánh chớp và sinh ra tiếng nổ dữ dội, đó chính là chớp và sấm sét. Có những khi đám mây mang điện ở gần mặt đất phóng điện xuống, người ta sẽ nói là "sét đánh". Khi ấy, những gì bị sét đánh sẽ cháy đen. Nhà cao tầng gần mây nhất dễ bị sét đánh, cho nên nhà càng cao càng cần lắp đặt cột chống sét. Có cột chông sét sẽ không bị sét đánh nữa. BÍ ẩn quanh ta 51 https://thuviensach.vn Vì sao khùng được tránh mưa dưới gốc cây to? Vào mùa hè, thường có mưa rào kèm theo sấm chớp. Khi có mu’a, có sâm, mây đen che kín bầu trời, từng ánh chớp lóe lên, kèm theo là tiếng sâm sét nổ inh tai. Mưa to như trút nước sẽ làm cho người đi đưừng chẳng mấy chốc bị ướt. Cho nên khi gặp mưa to người ta thường phài tìm nơi trú mưa, song bạn đừng bao giờ trú mưa dưới gốc cây to. Bời vì, sâm sét hay đánh vào nhừng gì ở gần nó nhất. Cây to cao hơn các vật xung quanh, gần đám https://thuviensach.vn người đứng dưới gốc cây cũng bị sét đánh. Vì sao mùa hè thức ăn dê bị thỉu? Xung quanh chúng ta có rất nhiều vi khuẩn. Kích thước vi khuẩn vô cùng bé nhỏ, mắt thường không nhìn thây được. Vi khuân có rất nhiều, rất nhiều loài, trong đó có loài vi khuẩn gây ôi thiu. Loài vi khuân này thích nóng. Chúng chuyên thích "ăn" những món giàu dinh dưỡng. Cứ đến mùa hè là chúng hoạt động mạnh hắn lên. Hễ gặp thứ gì ngon là chúng vào đó sinh sống. Chúng như có phép biến hóa, hai thành bốn, bốn thành tám, sinh sôi rất nhanh. Cơm và thức ăn đều bị chúng làm hỏng, chuyên mùi ôi thiu. Người ăn phái cơm và thức ăn đó thường bị nôn mửa, tiêu chảy. Nếu dem nấu lại cơm và thức ăn thừa, giết chết vi khuấn đi, sau đó để nơi thoáng mát sẽ không dễ bị ôi thiu. BÍ ẩn quanh ta 53 https://thuviensach.vn Vỉ sao một năm có 12 tháng? Phải mất một năm Trái Đất mới quay đủ một vòng quanh Mặt Trời. Trong thời gian đó Mặt Trăng đã quay quanh Trái Đất 12 lần. 12 tháng tương dương với thời gian một vòng quay của Trái Đất. Lịch được dựng lên là để tính theo thời gian vận chuyển đó. Truơc kỷ nguyên của chúng ta, dân tộc Babilon lấy đơn vị thời gian là thời kỳ trôi qua giữa hai tuần trăng non và tính bằng "trăng" hay dó là tháng. Nhưng các mùa lại chi phối bởi sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. Phải mất nhiều sự tu chỉnh suốt cả một chặng đường lịch sử dài nguơi ta mới lập được lịch trùng khớp với các mùa. Thời gian hiện nay của tháng tính theo dương lịch so với thời gian một tuần trăng. Tức tháng tính theo âm lịch không cách xa bao nhiêu. Vì sao một tuần lẽ có 7 ngày? Mặt Trăng quay quanh Trái Đất mất khoảng 28 ngày. Và trong thời gian đó, Mặt Trăng hiện ra dưới bốn nét mặt khác nhau: trăng non, trăng thượng huyền, trăng tròn, trăng hạ huyền. Chia 28 với 4 người ta có 7 ngày hay một tuần lễ. 54 https://thuviensach.vn Việc chia tuần lê bằng 7 ngày do sáng kiến của dân tộc Chaldee. Dân tộc Hebreux thêm vào việc chia đó một ý nghĩa bí ân, 6 ngày đầu có liên hệ đến việc tạo dựng thế giới và ngày thứ bảy, ngày nghi hay ngày Sabat. Ớ Rome, dưới triều hoàng đế Auguste, việc phân chia được thông qua và mỗi ngày được dành cho một vị thần trong đó có thần Mặt Trăng, Hỏa tinh (Mars), Thủy tinh (Mercure), Mộc tinh Qupiter), Kim tinh (Venus), Thổ tinh (Saturne), theo cách gọi ngày nay. Chủ nhật là ngày Mặt Trời dành cho chúa theo nghi lễ dạo cơ đốc. Vi sao mọt thìa (tường cho vào CẾC nước mà hhữĩig đãng tên? Đường và nước đều do những hạt vô cùng nhỏ bé tạo nên. Những hạt cực nhỏ ấy được gọi là phân tử. Phân tử không những không nhìn thấy BÍ ẩn quanh ta 55 https://thuviensach.vn được bằng mắt thường mà ngay cả dùng kính phóng đại cũng không nhìn thây. Như vậy, bạn mới biết nó nhỏ đến chừng nào. Giữa những phân tử có những kẽ hở vô cùng nhỏ, những kẽ hở ấy mắt chúng ta không nhìn thây được, nhưng phân tử lại lọt qua dễ dàng. Khi chúng ta cho đường vào nước, phân tử đường chui dần vào phân tứ nước. Cho nên bạn thây dấy, đường tan nhung nước trong cốc lại không thấy dâng đầy thêm. Vì sao bị điện giật lại chết? Điện là một phát minh lớn của nhân loại. Đối với cuộc sống, điện vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, điện cũng rất nguy hiểm: Nếu ta bị diện giật nhẹ thì tê dại cả người, nặng thì cơ thể dẫn tới tử vong. Vậy tại sao điện giật lại có thế gây chết người được? Cơ thể con người củng chính là một vật dẫn diện. Khi cơ thể tiếp xúc với dòng diện mạnh, nó sẽ làm tổn thương đại não và tim, khiến trung khu thần kinh do đại não điều khiên mất khá năng làm việc, làm cơ thê ngừng hô hấp. Đồng thời, dòng điện củng kích thích mạnh vào tim, làm tim ngừng đập ngav lập tức. Do vậy, khi bị điện mạnh giật, con người sẽ chết ngay lập tức. 56 https://thuviensach.vn Vì thế, các bạn cần hết sức chú ý, giữ gìn khi tiếp xúc với điện nhé! Tại sao lai có muôi? Muôi là một trong những chât khoáng phô biến nhất. Về mặt hóa chất, muối có tên khoa học là "sodium chloride" - là một hợp chất gồm sodium và chloride. Muôi ta dùng hàng ngày là muối nhà bếp, được sàn xuất bằng nhiều cách: từ nước biển, nước hồ mặn, suối mặn, mó muối. Trong một "gallon" (khoáng 4,5 lít) nước biển có khoảng hơn lOOg muối. Ớ một vài hồ "mặn" như Biển Chết" (Dead Sea) hoặc "Hồ Mặn Lớn" (Great Salt Lake) thì nồng độ muối cao hơn nhiều, ơ nhiều nơi trên thế giới có những "mỏ" muối mà lớp muối có khi dày tới hàng mấy trăm mét. Những mỏ muối này có lẽ là do nơi đó xưa kia là các đáy biên cô bị lấp. Các suối nước mặn là do nước mu'a ngâm vào mỏ muối chảy ra ngoài. Hầu hết các muối thương mại (hay muối công nghiệp) dều là muối mỏ. Đê khai thác mỏ muối, người ta đào những giếng sâu xuống tận lớp muối, sau dó bơm nước vào để cho nước hoà tan muối, nước đó được bơm lên và cho bốc hơi là thành muối. Loại muối này hạt rất mịn. BÍ ấn quanh ta 57 https://thuviensach.vn Dc đău que diêm phát ra lửa? Theo nghiên cứu, các loại diêm hiện nay chúng ta dùng có thể có nguồn gốc từ sự phát hiện chất phốt pho (P). Đó là một nguyên tố có thể cháv dược ở nhiệt độ thấp. Ngày nay, chúng ta thường dùng hai loại diêm. Một loại là diêm ma sát, quẹt que diêm lên bất cứ mặt thô ráp nào cũng có thể xoè lửa. Một loại nữa là diêm an toàn, nó chỉ xòe lửa khi quẹt que diêm lên một bề mặt xử lý đặc biệt. Diêm ma sát được chế tạo theo cách nhúng đầu que diêm vào dung dịch photphoric. Sau đó, nhúng đầu diêm vào sáp ong nóng chảy rồi lại nhúng vào một hỗn hợp chất có chứa chất keo dính, oxit chì và phốt pho. Nguyên lý cháy của diêm là: Sự cọ sát làm cho hợp châd phốt pho và chì phát nổ, lửa phát ra truyền đến lớp sáp rồi đến que gỗ của diêm. Trong loại diêm an toàn, đầu que diêm có chứa hai hóa chất là sunĩua stibium (Stibium ký hiệu Sb) và Kali clorua. Hai má bao diêm (dùng để quẹt que diêm) có chứa phốt pho đỏ. Chất ở trong đầu que diêm này chỉ khi quẹt vào một mặt xử lý đặc biệt thì mới xòe lửa. Khi cọ xát, một lượng nhỏ phốt pho đỏ sẽ bốc hơi, làm cho đầu diêm xòe lửa. https://thuviensach.vn Vỉ sao võ lăng õ lô lại có hình trùn? Thời kỳ đầu, ôtô không có vô lăng mà chỉ dùng một cây gậy dài để điều khiển hướng xe. Khi xe chạy, cây gậy này thường xuyên chuyển động đột ngột, có lúc còn làm bị thương cả người lái xe. Dần dần các nhà chế tạo xe đã thay thế cây gậy dài đó bằng chiếc vòng hình tròn và gọi nó là vô lăng như ngày nay. \ì sao làu hỏa phải chạy trên ứuừng ray? Sở dĩ, tàu hỏa phải chuyển động trên đường ray là để giảm bớt lực ma sát. Hơn 100 năm trước, sau khi động cơ hơi nước được phát minh thì con người đã nghĩ ra việc phải cho tàu chạy trên đường ray. Khi chạy trên đường ray, trợ lực chuyển động của bánh xe sẽ giảm đi rất nhiều. Ngoài ra, trọng BÍ ẩn quanh ta 59 https://thuviensach.vn lượng của tàu hỏa là rât lớn nếu đê tàu hỏa chuyển động trên những chiếc lốp như ô tô thì những con đường quốc lộ sẽ không chịu nổi sức ép của đoàn tàu. Việc lắp những đệm gỗ trên đường ray cỏ tác dụng làm giảm áp lực của đoàn tàu lên mặt đất. Vì sao ủ những đẩu nôi (tường ray phái tó Hhoảng trông? Tuyến đường sắt dài, uốn lượn được làm nôn từ những doạn đường ray kim loại có độ dài tương dương nhau. Khi ghép các thanh ray này lại thì ở giữa các thanh ray với nhau người ta luôn đê một khoáng trống. Mục đích của khoảng trông này là để phòng khi các thanh sắt nóng lên nớ dài 60 https://thuviensach.vn ra. Các nhà khoa học tính toán rằng, chi cần nhiệt độ tăng lên 10°c thì mỗi mét đường ray sẽ dài ra 1,8 micrômét. Nếu không có khoáng trống giữa các thanh ray thì khi nhiệt dộ nóng lên các thanh ray sẽ nở ra và đây nhau dẫn đến cong hoặc gẫy gập lên trôn, khi đó tàu sẽ không thê di lại được. Vì sao bẽn dưới đường ray phái rải đá? Nếu nền dường ray bằng nền dât thì khi đoàn tàu có trọng lượng lớn chạy qua sẽ rất dễ bị biến dạng, lún sụt gây đổ tàu. Còn khi nền dược rải bằng đá thì mặt đường sẽ có độ vững chắc rất cao, bảo đám an toàn cho tàu chạy. Khi mưa, nước mưa sẽ dễ dàng chảy qua các khe giữa những viên đá thoát ra ngoài, như vậy nước sẽ không đọng ở trên dường ray lâu làm hỏng đệm gỗ và các vật liệu kim loại khác. Tai sao tan thuyên khùng chạy ngang dược? Có phải đúng là tàu, thuyền không thể chạy ngang không nhỉ? Chúng ta hãy xem xét hình dạng BÍ ẩn quanh ta 61 https://thuviensach.vn của chúng trước đã. Nếu tàu được đóng thành dạng tròn như chậu thau, thì lực cản ở bâT cứ hướng nào cũng đều bằng nhau. Cho nên, nó có thể chạy tới, chạy ngang một cách tự do. Tuy nói là "một cách tự do" nhưng thực ra không làm sao phân biệt được hướng nào là hướng tới, hướng nào là hướng ngang cả, có lẽ là quay lung tung. Vì vậy, dể tàu thuyền lướt tứi phía trước được thuận lợi, thông thường người ta đóng tàu có dạng thon dài, mũi tàu nhọn để giảm nhỏ lực cản, tránh bị dạt ngang. Hình dạng thon dài có đầu nhọn đó được gọi là "dạng dường dòng". Vì người ta dùng dỏng chảy để nghiên cứu lực cản của các vật chuyển động trong chất lỏng. Không riêng gì tàu thuyền, các máy bay nhanh cũng được chế tạo theo "dạng đường dòng", cũng nhằm mục đích làm giám nhỏ lực cản phía trước, bảo đảm cho máy bay bay về phía trước, phòng ngừa nó bị dạt ngang. Đã lừ rất lâu, con con người biết đóng Ip^ tàu thuyền có hình dạng thon dài và đầu nhọn. Song, mỗi khi cập bến, nhâd thiết phải diều khiển cho nó 62 https://thuviensach.vn chuyển động ngang. Khi ấy, chỉ cần điều chỉnh tốc độ quay cùa cánh quạt thì nó sẽ từ từ, nhích dần từng tí một cập vào bến. Vì sao phải sơn màu đô ủ đáy làu? Loại sơn màu đỏ sơn ở đáy tàu không phải là sơn thông thường, iruà người ta đã cho vào dỏ một số châd độc. Chúng được sơn vào đáy tàu để chống các sinh vật trên biển bám vào đáy tàu sinh sống. Nếu những con vật này bám vào thành dáy tàu sẽ khiến tốc độ tàu giảm xuống, ngoài ra chúng còn làm hỏng thành tàu. Vì sao làu lạ i ph a i cập bở ngược vã dùng nước chảy? Tàu thuyền khi muốn cập vào bờ đa phần phải chọn chiều cập ngược với chiều nước chảy. Sở dĩ phải như vậy là vì, khi cập bờ, tàu cần phải giảm tốc độ. Nếu cập bờ theo hướng xuôi dòng nước, quán tính chuyển động của tàu kết hợp với lực đẩy của nước sẽ khiến vận tốc tàu không giảm được. Còn khi đi ngược dòng nước có thể lợi dụng sức cản của nước đê làm giảm tốc độ của tàu. Như vậy, tàu mới có thể cập bến một cách an toàn và nhanh chóng. BÍ ẩn quanh ta 63 https://thuviensach.vn Vì sao khi bay, máy bay lạỉ có khói tráng? Phần trắng dê lại phía sau máy bay không phải hoàn toàn là khói mà dó hà hơi nước được đông kết lại sau khi máy bay đi qua. Phần khí nóng ướt do mcáy bay thải ra trong quá trình bay gặp phần không khí lạnh ở trên cao thì đông lại thành các hạt nước nhỏ và tụ thành đám như đám mây, khi chúng đạt đến một dộ dày nhất định thì chúng ta có thể nhìn thấy từ mặt đất. Phần mây trắng kết thành dải dài phía sau máy bay này phái sau khoảng nửa giờ mới tan hoàn toàn. Vì sao chim tại có thể làm hỏng máy bay? Mặc dù, trọng lượng của một con chim cực nhó so với trọng lượng của máy bay. Hơn nữa, tốc độ 64 https://thuviensach.vn bay của chim cũng không thê bằng máy bay, nhưng nếu nó dâm thắng vào một máy bay đang bay với tốc độ cao thì lực va đập sẽ rất lớn. Các nhà khoa học đâ tính toán rằng, một con chim nặng 7,2kg va vào một chiếc máy bay đang bay với vận tốc 960km/h thì lực va đập cùa con chim gây ra lên tới 1.270.000 (N). hực này không hề nhỏ so với sức công phá của một quả đạn pháo băn vào thân máy bay. Vì sao người ò trang tàu ngâm Hhi tàu lặn mong nước tại khùng trị chết ngạt? Bình dưỡng khí trong tàu ngầm đã được nén ép thu nhỏ thể tích, thông thường nó có thể cung cấp dưỡng khí cho thủy thú đoàn trong vòng 90 ngày. Ngoài ra, trong tàu ngầm còn dùng phương pháp tái sinh dưỡng khí. Một số hóa chất đặc biệt khi phàn ứng sẽ hút khí cácboníc và giải phóng ra khí ôxy. Điều này giúp người ờ trong tàu ngầm sẽ không bị "chết ngạt" khi làm việc lâu dưới biển. Vì sao xe tăng lại phải lấp bánh xích? Xe tăng là loại phương tiện tác chiến trên các loại địa hình khác nhau. Nếu như dùng lốp cho xe BÍ ấn quanh ta 65 https://thuviensach.vn tăng, thì diện tích tiếp xúc của lốp với mặt đất nhỏ mà trọng lượng của xe tăng rất lớn (lên đến hàng chục tân) nên khi xe tăng đi vào vùng đất mềm sẽ bị xa lầy. Phần xích sắt bao bọc toàn bộ hệ thống bánh xe, khi xe vào vùng lầy lội, bùn ướt hoặc có tuyết rơi, với diện tích tiếp xúc rộng, xích sắt sẽ phân tán trọng lượng của xe tăng, còn bánh xe phía trong thì vẫn cứ chạy dều như chạy trên đường bộ. Như vậy, người lái xe sẽ không phải lo xe mình bị mắc kẹt ở chỗ nào. \ì sao lên lửa có Ihể bay xa? Tên lửa có thể bay xa dược là vì bên trong quả đạn có lắp động cơ đẩy, động cơ này sẽ cung câp lực bay cho tên lửa. Động cơ này dùng nhiên liệu có thể là dạng lỏng hoặc rắn. Khi nhiên liệu được đốt cháy sẽ sinh ra lượng khí nóng cực lớn, lượng 66 https://thuviensach.vn khí này sẽ phụt ra ngoài với tốc độ lớn, đồng thời sản sinh ra một phản lực, đẩy tên lửa tiến về phía trước. Do đó, tên lửa chỉ cần nạp đủ lượng nhiên liệu cần thiết là có thể bay rất xa. Tại sao khả năng gỉừ nhiệt của phích nước giảm dẩn? Phích nước là một chai hai lớp, giữa hai lớp là một lớp cách nhiệt bằng cách rút hết không khí trong đó ra. Khả năng giữ nhiệt của bình đựng nước nóng phụ thuộc hai điều kiện: một là khoảng giữa của hai vỏ thủy tinh của bình phải đảm bảo độ chân không, hai là lởp tráng gương ở mặt trong phải phản xạ tốt. Nhờ đó mà khả năng giữ nhiệt của bình tốt hơn. Bình đựng nước nóng dùng lâu, độ chân không sẽ giảm, hơn nữa lớp kim loại mạ phản xạ nhiệt có thể bị hu' hỏng một phần, khả năng phản xạ nhiệt sẽ giảm đi, do đó khả năng giữ nhiệt của bình cũng giảm. Gần đây người ta dùng vật liệu thép không gỉ thay thủy tinh chế tạo bình nước nóng, kết câu chân không vẫn không thay dôi. So với bình thủy tinh, loại bình này có độ bền cao, độ chân không cũng rất tốt, nên tuổi thọ sử dụng tương đối dài. BÍ âh quanh ta 67 https://thuviensach.vn Thực ra, loại bình thép không gí sau một thời gian sử dụng độ chân không cũng giảm nên không thê giữ nhiệt tốt được nữa. Vì S(W (Uw phay dê bị gỉ? Không chỉ dao phay dễ bị gỉ mà các vật dụng bằng sắt khác để ngoài trời cũng dễ bị gỉ. Thực ra có hai loại sắt gỉ. Một loại gỉ đỏ, một loại gỉ đen. Gỉ dó sinh ra ở nhiệt độ thường, gỉ den sinh ra khi nung sắt ở nhiệt độ cao hơn hoặc khi đốt sắt trong ôxy. Bất luận gỉ đỏ hay gỉ đen chúng đều sinh ra trên bề mặt của sắt. Bởi vì thành phần chú yếu của gí sắt là sắt ôxit, các hựp chất như sắt ôxit ngậm nước, nên gỉ sắt chi sinh ra trên bề mặt ngoài mà không phải từ bên trong của khôi sắt. Với không khí khô và ở nhiệt độ thường, sắt khó bị gỉ. Nhưng trong không khí âm, dưới tác dụng của cacbon điôxit và nước, trên bề mặt của sắt sẽ tạo thành ôxit sắt II và hyđrô ôxit sắt II, đó là gỉ sắt màu đỏ mà chúng ta thường thấy. Gỉ sắt trên dao phay là loại gỉ đó. Chúng ta có thể làm một thí nghiệm nhỏ đê thây quá trình hình thành cúa gỉ sắt. Trước hết ta tráng qua Ống nghiệm bằng nước rồi đô bột sắt vào trong ống nghiệm. Sau đó, úp ngược ống :'r ý r 68 https://thuviensach.vn nghiệm vào một cốc nước. Sau một thời gian không lâu, trên thành ống nghiệm sẽ xuất hiện gỉ sắt đỏ. Lúc bấy giờ, nước sẽ dâng lên trong ống nghiệm. Đó là sau khi ôxy và sắt hòa hợp với nhau, áp suất khí trong ống giảm xuống. Vì sao nam thảm hút được sát? Nam châm hay sắt từ đều hút sắt. Nam châm không chỉ hút sắt mà còn hút ni ken, cô ban và quặng ôxit sắt từ. Các vật thể không có từ tính này khi tiếp xúc với nam châm sẽ nhanh chóng bám chặt vào nam châm. Khi các tấm sắt bị hút vào nam châm có đặc tính là lại tiếp tục hút các tấm sắt khác. Như vậy, sắt bị nam châm hút cũng có hiện tượng cảm ứng từ nên biến thành loại sắt có từ tính. Một tâm sắt khi đcặt gần cực N (cực nam) của nam châm thì nơi tcâm sắt chcạm vào nam châm sẽ biến thành cực s (cực bắc), vì vậy chúng có thể hút lẫn nhau. Còn chỗ tấm sắt không chạm vào nam châm sẽ biến thcành cực N. Chúng lại cũng có thê đẩy cực nam của nam chcâm khác. Nếu đem một nam chàm cắt thành những miếng nhỏ, thì ta lại có các mảnh nam chcâm nhỏ hơn. Trái lại, nếu đem các tấm sắt cho hút trên nam châm thì tâm sắt từ sẽ càng ngày BÍ ẩn quanh ta 69 https://thuviensach.vn càng lớn. Như vậy, những chất dễ dàng bị nam châm hút, là những châd có từ tính, khi bị nam châm hút, chúng lại trở thành những nam châm (có tính chất giống nam châm). V / sao khùng nên ăn nhiêu mì ăn liên? Mì ăn liền tuy được làm từ bột mì, nhưng thành phần chú yếu vẫn là hiđrat cacbon, mì chính, muôi và châd phụ gia. Hàm lượng thịt bò, thịt gà, tôm trong mì rất tháp, thậm chí là không có, về cơ bản không thể đáp ứng nhu cầu năng lượng cùa cơ thể. Thêm vào đó, trong mì ăn liền thường có châd chống mốc và phẩm màu, những chât này nếu sử 70 https://thuviensach.vn dụng lâu dài sẽ gây phán ứng phụ. Do vậy, bạn nên hạn chế ăn mì ăn liền. Vì sao chứng la căn lăng cường ăn cá? Cá chứa hàm lượng prôtêin cao, thịt cá ngon, dễ hâp thu, ngoài ra hàm lượng chất béo trong cá củng không cao. Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, trong cá giàu kali có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của cơ thể, rất có ích đối với sự phát triển trí tuệ ở trẻ. Có điều khi ăn cá các bé phải cẩn thận với những chiếc xương nhé! Vi sao phải ăn cả rau và hoa ợuá? Nhiều người cho rằng cả hoa quả và rau đều chứa khối lượng lớn các vitamin và muối hữu cơ, do vậy có thê ăn hoa quả để thay cho rau. Thực ra BÍ ẩn quanh ta 71 https://thuviensach.vn chât dinh dưỡng trong hoa quả không phong phú như ờ rau. Không những thế, sau quá trình báo quản nhiều ngày, giá trị dinh dưỡng trong hoa quà cũng đã giám sút, trong khi dó rau là thực phẩm tươi sẵn có theo mùa. Trong rau rất giàu vitamin, có tác dụng thúc dẩy các chức năng của hệ thống tiêu hóa, tăng cường hoạt dộng cúa nhu động ruột, diều này hoa quả không thể so sánh được. Vì sao không nen ăn quá mặn? Ăn mặn có nguy cơ gây ra bệnh cao huyết áp. Trong muối có chứa natri, chất này có dặc tính giữ nước. Khi khối lượng lớn natri và nước đi vào trong máu, khiến lượng máu tăng lên, các thành mạch phồng nên sẽ gây tăng huyết áp. Chính vì vậy, chúng ta cần kiêm soát lượng muối hấp thu hàng ngày. Với người bình thường lượng muối hấp thu trong ngày nên dưới lOg. Với người cao huyết áp nên duy trì ở mức từ 5g đến 8g là phù hợp. Vì sao san bữa ăn khùng nên vận động mạnh? Sau bữa ăn, dạ dày chứa dầy thức ăn, hệ thông tiêu hóa cần có lượng máu khá lơn để hỗ trợ hoạt 72 https://thuviensach.vn động tiêu hóa. Nêu lúc này hoạt động mạnh, sẽ khiến máu phân tán đến các cơ bắp, gây cản trở cho sự tiêu hóa, hấp thu chất dinh dưỡng, ảnh hường đến sức khỏe của cơ thể. Vì sao món ăn đê trong tủ tạnh cẩn đun nóng roi mói ăn? Nhiệt độ trong tú lạnh tuy thấp nhưng chỉ có tác dụng hạn chế sự sinh sôi của vi khuẩn mà không thê tiêu diệt vi khuẩn. Có một số loại trực khuân trực tràng như trực khuân thương hàn, trực khuẩn viêm ruột, cho dù nằm trong băng tuyết thì chúng vẫn có thê sống tới ba tháng. Do vậy, với các món ăn bào quán trong tú lạnh, cần đun nóng rồi mới ăn, nếu không có thê gây bệnh, thậm chí gây ngộ độc thức ăn. Tại sao dưa cải muôi tại bị váng trăng? Du'a cải muối có váng trắng là do nước muối bị nhạt hay hộp, lọ dùng để muối dưa bị dính nước lạnh, dưa cũng dễ bị nhớt và nổi váng trắng. Nếu BÍ ẩn quanh ta 73 https://thuviensach.vn dùng đôi đũa ướt có dính nước hạnh hoặc đũa bẩn có khuẩn để gắp thì củng gây tình trạng tương tự. Dưa bị nhớt do nhiều nguyên nhân: rửa dưa không sạch; nồng độ ngọt - mặn không đủ để bảo quản dưa hoặc có trường hợp khi đã muối xong nhưng nếm thây vị nước ngâm ngọt, mặn hơn liền cho thêm nước lạnh vào. Nếu dưa đã bị lên váng trắng thì không nên ăn sống nữa. Khi dó nên vớt bỏ lớp váng, xả sạch dưa, vắt ráo nước và dùng để xào, nấu canh, chế biến thcành món khác. Nếu nước đã bị nhớt, vớt dưa khỏi nước ngâm, rửa sạch nhớt bằng nước đun sôi đến khoảng 80°c. Sau đó, dùng khăn khô, sạch vắt ráo nước và ngâm bằng nước muối mới. Tại sao trẽn lá cờ Olympỉc lũi có năm vùng trùn? Đại hội thể dục thể thao long trọng và có quy mô lớn nhâd trên thế giới là Thế vận hội Olympic. Mỗi khi khai mạc Thê vận hội Olympic, trên hội trường bao giờ cũng phải kéo lên lá cờ Thế vận hội. Vì trên lá cờ này có in năm cái vòng, cho nên nó củng được gọi là cờ "năm vòng tròn". 74 https://thuviensach.vn về sau người ta lại có một cách giải thích khác về màu sắc của năm cái vòng, cho rằng năm cái vòng này tượng trưng cho năm lục địa trên thế giới: màu xanh tượng trưng cho châu Âu, màu vàng tượng trưng cho châu A, màu đen tượng trưng cho châu Phi, màu lục tượng trưng cho châu Dại Dương, còn màu đỏ tượng trưng cho châu Mỹ. Người ta cũng có thể có những cách giải thích khác nhau về lá cờ năm cái vòng. Năm 1979 tờ tạp chí Olympic, Uỷ ban Olympic Quốc tế đã chính thức nêu rõ rcằng dựa theo hiến chương Olympic, ý nghĩa của năm cái vòng này là tượng trưng cho sự đoàn kết giữa năm lục địa. Đồng thời, tượng trưng cho tinh thần thi đua công bằng thẳng thắn và hữu nghị giữa các vận động viên toàn thể thế giới đến tập trung tại Thế vận hội Olympic. Bắt đầu Thế vận hội Olympic lần thứ 7, khi khai mạc Thế vận hội Olympic, bao giờ cũng cử hành BĨ ẩn quanh ta 75 https://thuviensach.vn nghi thức đại biểu thành phô chú nhà của Thế vận hội lần này đem lá cờ Olympic trao cho thị trưởng thành phố tố chức Thế vận hội Olympic lần sau. Tiếp đó, thành phố này sẽ giữ lá cờ tại phòng chính của tòa thị chính, rồi bốn năm sau sẽ lại cứ hành một nghi thức như thế. Thê giời có Ờ(W nhiêu dãn tộc? Theo những thống kê chưa đầy đủ, thế giới có chừng 2000 dân tộc. Số lượng nhân khâu của các dân tộc trên thế giới khác nhau rất xa. Dân tộc lớn nhất lèn tới nghìn triệu, dân tộc nhỏ nhất chi có vài chục người. Bảy dân tộc có tông số nhân khâu lên tới quá 100 triệu người là người Hán, người Inđuxtan, người Mỹ, người Bănggan, người Nga, người Nhật, người Braxin, 60 dân tộc có nhân khâu từ 10 triệu, 92 dân tộc có nhân khẩu từ mười vạn đến một triệu người. Nhân khâu các dân tộc khác không có đủ mười vạn người. Tống số các dân tộc ờ châu A là trên một nghìn, đại khái chiếm nửa tông dân số trên thế giới. Châu Á là đại lục có nhiều dân tộc nhất trên thê giới, châu Âu ước tính có 170 dân tộc, khoảng 20 quốc gia cơ bản chỉ có một dân tộc. 76 https://thuviensach.vn 0 °c la nhiệt độ cùa nước hau hăng? Khi hạ nhiệt độ xuống 0 ° c thì nước hoàn toàn đóng băng rắn. Khi tăng nhiệt độ cao hơn 0 ° c thì đồng thời tồn tại cả nước lóng lẫn băng rắn. Khi nước và băng cùng đồng thời tồn tại dù chì có một ít mảnh băng trôi nôi trong nước thì nhiệt độ của nước vẫn là 0 ° c . Khi ta tăng nhiệt độ để cho băng tan hết, nhiệt độ của nước củng không hề thay đổi. Bởi vì trong lúc này, khi tăng nhiệt độ thì toàn bộ nhiệt lượng chí để làm tan nước đá. Vì băng cần lượng nhiệt này đê chuyên hóa thành nước. Người ta gọi nhiệt lượng cần thiết để hóa lỏng lgam vật chất là nhiệt dung, dơn vị calo/gam. Các loại chất kết tinh khác nhau thì có nhiệt dung khác nhau. Ví dụ với băng là 79,7calo/gam, còn với chì là 6,5 calo/gam. CÓ phải Im g đỏ và tùng tráng trứng đùng đặi ủ nhiệt đệ giống nhau? Nếu dùng nước 70°c để luộc trứng thì lòng đỏ nhanh chóng đặc lại. Còn lòng trắng thì không đông đặc dược. Nếu muốn cho lòng trắng trứng đông đặc được thì phải tăng nhiệt độ. Thê thì tại sao? Nguyên nhân là lòng dỏ và lòng trắng trứng BÍ ẩn quanh ta 77 https://thuviensach.vn dông dặc ở nhiệt dộ khác nhau. Lòng đỏ đông đặc ở nhiệt độ 6 7 ° c - 6 8 °c , còn lòng trắng đông đặc ở nhiệt độ 80°c. Thế nhưng nếu rán trứng bằng dầu thì lòng trắng trứng lại dặc nhanh hớn, còn lòng đỏ lại đông đặc chậm hơn. Tại sao vậy? Nguyên nhân là dù lòng đỏ đông dặc ở nhiệt độ thấp hơn lòng trắng nhưng vì lòng đỏ bị bao bên trong lòng trắng, nên ở nhiệt độ đó thì lòng trắng nhanh chóng đông đặc còn lòng đỏ vẫn chưa đông. Muốn cho lòng đỏ đặc lại thì cần phải rán lâu hơn một chút. \ì sao khùng thể dùng nước dập lát dái đang cháy ? Vì dầu nhẹ hơn nước, nên vừa dội nước vào là dầu nổi lên mặt nước, diện tích cháy sẽ mở rộng ra nhanh chóng, nhu' thế càng thêm nguy hiểm. Khi dầu, xăng đang cháy, phải bình tĩnh hạ thấp nhiệt điểm cháy bằng cách dùng bao tải đang ướt trùm kín điểm cháy thì có thể dập tắt được lửa. Nếu diêm cháy bị lan rộng ra ta phái lập tức gọi đội cứu hỏa đến. Mặt khác, đê dập tắt được lửa, phải cách lv tuyệt đối ôxy. Không cho ôxy tiếp xúc với ngọn lửa, hoặc dầu nhiên liệu, vì ôxy là chất gâv cháy. Ngày nay, có nhiều phương tiện cứu hỏa cho việc cháy xăng dầu như: dùng bình chứa bọt khí 78 https://thuviensach.vn c o , và các loại bọt khác nhằm ngăn cản sự tiếp xúc của lửa với không khí. Khi áo quần trên người bị dính xăng dầu bốc cháy thì bạn có thể lấy chăn ướt trùm kín người lại để không cho ngọn lửa tiếp xúc với không khí và ngọn lửa sẽ bị dập tắt. CÓ phải mùi thơm là ở dạng khí? Mùi từ các sinh vật bay ra kích thích thần kinh khứu giác của người và động vật gây nên một loạt các cảm giác. Loại vật chất gây nên cảm giác này ở người và dộng vật có thê ở thể khí, thể lỏng và thể rắn. Nói chung, chất gây nên cảm giác mùi không chỉ có tính chất bay hơi mạnh mà còn hâp thụ BÍ ẩn quanh ta 79 https://thuviensach.vn mạnh lên bề mặt vật chất và hòa tan tốt trong mờ. Người ta chia hương liệu làm hai loại lớn: hương liệu thiên nhiên và hương liệu nhân tạo. Mùi thơm của các loại hoa cũng như mùi thơm của các loại quả thuộc loại hương liệu thiên nhiên. Hương liệu dộng vật ngoài xạ hương còn có loại chát thơm kết thành đá ở trong gan cá voi gọi là long diên hương. Cần hết sức cân thận trong việc trích lấy hương liệu từ thực vật: để thu dược mùi thơm của loại hương liệu lấy từ hoa trước hết hòa tan vào dầu, sau đó cẩn thận dùng cồn tinh khiết để phcân ly, ngoài ra còn có thể dùng phương pháp nén, chưng hơi nước để lấy chất có mùi thơm. Tại sao xát xứ ph ùng lên da lại l)ị tron? Khi ta tắm, lúc xát xà phòng lèn mình, ta thấy thân mình dần dần trơn. Thực ra đó là một hiện tượng bình thường. Trong đời sống, đúng là có không ít chất rắn được hòa tan. Ví dụ: nước có thể hòa tan được đường trắng và muối ăn, nhiệt độ hơi cao thì băng tuyết tan ra nước,... Thế nhưng xà phòng tuyệt đối không thê hòa tan da người, trái lại lúc ta xát xà phòng lên mình là giúp ta tây sạch hết bấn trên da. Khi xát xà phòng lên, da bị trơn, cũng như khi ta xát xà phòng lên bình, lên cốc thủy tinh,... thì 80 https://thuviensach.vn các đồ vật này cũng trở nên trơn. Xà phòng cũng như các chất có tính kiềm, khi hòa tan vào nước đều làm cho các chất bị trơn. Cacbonat, nước kiềm, nước tro, amoniac đều có tính chất này. Vì sao pháo hoa lại có nhiêu màu sác? Phần dưới của pháo hoa dược làm bởi hỗn hợp của châd: Kalinitrat, lưu huỳnh và bột than gỗ. Nhiệm vụ của nó là sau khi thuốc nô được đốt lên thì nó sẽ đẩy pháo hoa lên trời. Phần trên của pháo hoa mới là phần trọng tâm, bên trong nó là nguyên liệu đốt, chất trợ cháy, chúng có thể tạo ra một sô màu sắc, làm tăng thêm độ sáng cho pháo hoa. Nhưng thuốc phát sáng mới là nguyên nhân làm cho pháo hoa có nhiều màu sắc như vậy. BÍ ấn quanh ta 81 https://thuviensach.vn